Ата, Оғул вә мүгәддәс руһ һаггында һәгигәт

ҮЧ ҮГНУМА инанан инсанлар Аллаһын үч шәхсијјәтдән — Ата, Оғул вә Мүгәддәс Руһдан ибарәт олдуғуну сөјләјирләр. Онларын һамысынын ејни ҝүҹә вә гүдрәтә малик олдугларыны вә һеч биринин башланғыҹы олмадығыны дүшүнүрләр. Үч үгнум тә’лиминә әсасән, Ата Аллаһ, Оғул Аллаһ вә Мүгәддәс Руһ Аллаһ вар, бунунла белә јалныз бир Аллаһ мөвҹуддур.

Үч үгнума инананлар бу тә’лими изаһ едә билмирләр, анҹаг онлар онун Мүгәддәс Китаба әсасландығыны дүшүнүрләр. Һалбуки Мүгәддәс Китабда «Үч үгнум» ифадәсинә бир дәфә дә олсун раст ҝәлинмир. Бәс Мүгәддәс Јазыларда Аллаһын үч шәхсијјәтдән ибарәт олмасы фикри мөвҹуддурму? Бу суала ҹаваб тапмаг үчүн, ҝәлин «Үч үгнум» тә’лимини сүбут етмәк мәгсәдилә тез-тез истифадә олунан ајәни нәзәрдән кечирәк.

«КӘЛАМ АЛЛАҺ ОЛУБ»

Јәһја 1:1 (İ–93) ајәсиндә дејилир: «Башланғыҹда Кәлам вар иди; Кәлам Аллаһ нәздиндә иди вә Кәлам Аллаһ иди». Даһа сонра һәвари Јәһја бу фәсилдә ајдын изаһ едир ки, «Кәлам» — Исадыр (Јәһја 1:14). Бурада Кәлам Аллаһ адландығы үчүн бә’зиләри Оғулун вә Атанын ваһид Аллаһ олдуғуну дүшүнүрләр.

Нәзәрә алмаг лазымдыр ки, «Јәһјанын Мүждәси» башланғыҹда јунан дилиндә јазылмышды. Сонралар исә ону башга дилләрә тәрҹүмә етмишләр. Бә’зи тәрҹүмәләрдә «Кәлам Аллаһ олуб» ифадәси јохдур. Нәјә ҝөрә? Тәрҹүмәчиләр гәдим јунан дилинә даир биликләринә әсасланараг гәрара ҝәлмишләр ки, бу һиссәни башга ҹүр тәрҹүмә етмәк лазымдыр. Неҹә? Бир нечә нүмунәјә бахаг: «Логос [Кәлам] илаһи варлыг олуб» («A New Translation of the Bible»). «Кәлам аллаһ олуб» («The New Testament in an Improved Version»). «Кәлам Аллаһла олуб вә онун сурәтиндә олуб» («The Translator’s New Testament»). Бу тәрҹүмәләрә әсасән, Кәлам Аллаһ дејилa. Онун «аллаһ» адланмасынын сәбәби исә, Јеһованын јаратдыглары арасында јүксәк мөвге тутмасыдыр. Бу ајәдәки «аллаһ» сөзү исә «гүдрәт саһиби» мә’насыны верир.

ӘЛАВӘ СҮБУТЛАР

Әксәријјәтимиз јунан дилини билмирик. Бәс онда һәвари Јәһјанын нәји нәзәрдә тутдуғуну неҹә мүәјјән етмәк олар? Тәсәввүр един ки, мүәллим шаҝирдләрә һансыса мөвзуну баша салыр. Анҹаг онун дедикләрини шаҝирдләрин һәрәси бир ҹүр баша дүшүр. Бу һалда нә етмәк олар? Мүәллимдән хаһиш етмәк олар ки, дедикләрини изаһ етсин. Шүбһәсиз, әлавә мә’лумат шаҝирдләрин материалы даһа јахшы мәнимсәмәләринә көмәк едәҹәк. Буна ҝөрә дә, Јәһја 1:1 ајәсинин мә’насыны даһа јахшы баша дүшмәк үчүн, «Јәһјанын Мүждәси»нә мүраҹиәт етмәк вә Иса Мәсиһин тутдуғу мөвге һаггында даһа чох өјрәнмәк олар. Бу, дүзҝүн нәтиҹәјә ҝәлмәјимизә көмәк едәҹәк.

Мәсәлән, Јәһја өз Мүждәсинин 1-ҹи фәслинин 18-ҹи ајәсиндә (İ–93) «һеч бир заман Аллаһы [Күлли-Ихтијары] кимсә ҝөрмәмишдир» дејә јазыр. Лакин Оғулу, јә’ни Исаны инсанлар ҝөрмүшләр. Јәһја дејир: «Кәлам [Иса] бәшәр олуб... арамызда сакин олду; биз дә Онун иззәтини... ҝөрдүк» (Јәһја 1:14). Мәҝәр бу һалда Оғул Күлли-Ихтијар Аллаһын бир һиссәси ола биләрми? Јәһја, һәмчинин Кәламын ‘Аллаһ нәздиндә’ олдуғуну изаһ едир. Лакин бир нәфәрин киминсә нәздиндә олмасы, ејни заманда да һәмин шәхсин өзү олмасы неҹә мүмкүндүр? Бундан әлавә, Исанын Јәһја 17:3 ајәсиндәки сөзләриндән ҝөрүнүр ки, о вә сәмави Атасы фәргли шәхсијјәтләрдир. Иса Атасыны ‘ваһид һәгиги Аллаһ’ адландырмышдыр. Јәһја өз Мүждәсинин сон сөзләриндә гејд едир: «Исанын, Аллаһын Оғлу Мәсиһ олдуғуна иман едәсиниз... дејә, бунлар јазылмышдыр» (Јәһја 20:31). Диггәт јетирин ки, Иса бурада Аллаһ јох, Аллаһын Оғлу адланыр. Ҝөрүндүјү кими, «Јәһјанын Мүждәси»ндәки әлавә ајәләр Јәһја 1:1 ајәсиндә нәдән бәһс едилдијини баша дүшмәјә көмәк едир. Исанын, јә’ни Кәламын «аллаһ» адланмасы исә онун јүксәк мөвге тутмасы илә бағлыдыр, анҹаг о, Күлли-Ихтијар Аллаһа бәрабәр дејил.

ҺӘГИГӘТИН ТӘСДИГИ

Ҝәлин мүәллим вә шаҝирдләрин нүмунәси үзәриндә јенидән дүшүнәк. Тәсәввүр един ки, мүәллим әлавә мә’лумат вердикдән сонра да шаҝирдләрдән кимдәсә шүбһәләр галыр. Бәс инди нә етмәк олар? Даһа артыг мә’лумат алмаг үчүн башга мүәллимә мүраҹиәт етмәк олар. Әҝәр о, әввәлки мүәллимин һәр шеји дүзҝүн изаһ етдијини тәсдиг едәрсә, шаҝирдләрдән чохунун шүбһәләри ортадан галхар. Сиз дә мәһз бу ҹүр даврана биләрсиниз. Әҝәр һәвари Јәһјанын Иса Мәсиһ вә Күлли-Ихтијар Аллаһ һаггында дедикләри сизә там ајдын дејилсә, башга бир мүждәчијә, мәсәлән, Маттаја мүраҹиәт едә биләрсиниз. «Маттанын Мүждәси»нә әсасән, Иса Мәсиһ бу системин сону һаггында белә демишдир: «О ҝүнү вә о сааты нә ҝөјләрин мәләкләри, нә дә Оғул билир; Атадан башга һеч ким билмир» (Матта 24:36). Бу сөзләр Исанын Күлли-Ихтијар Аллаһ олмадығыны неҹә сүбут едир?

Иса, Атанын Оғулдан чох билдијини сөјләди. Әҝәр Иса Күлли-Ихтијар Аллаһын бир һиссәси олсајды, Атасынын билдији гәдәр о да биләрди. Беләликлә, Оғул Атаја бәрабәр дејил. Ким исә е’тираз едә биләр: «Иса јер үзүнә ҹисмани бәдәндә ҝәлмишди. О, бу сөзләри дејәркән инсан иди». Бәс онда мүгәддәс руһ һаггында нә демәк олар? Әҝәр мүгәддәс руһ да Аллаһын бир һиссәси вә Атаја бәрабәрдирсә, онда нәјә ҝөрә Иса Атанын билдикләрини мүгәддәс руһун да билдијини сөјләмәди?

Мүгәддәс Китабы тәдгиг едәрәк, сиз бу мөвзу илә әлагәдар бир чох башга ајәләрлә дә таныш олаҹагсыныз. Онлар Ата, Оғул вә мүгәддәс руһ һаггында һәгигәти ачыглајыр (Мәзмур 90:2; Һәвариләрин ишләри 7:55; Колослулара 1:15).