Өләнләр һарададырлар?

1-3. Өлүм һаггында һансы суаллар инсанлары нараһат едир вә динләр бу суаллара неҹә ҹаваб верир?

АРТЫГ мин илләрдир ки, бу суаллар инсанлары нараһат едир. Бунлар чох ваҹиб суаллардыр. Чүнки ким олмағымыздан вә һарада јашамағымыздан асылы олмајараг, бу суалларын ҹаваблары һәр биримизи марагландырыр.

² Әввәлки фәсилдә Иса Мәсиһин фидијә гурбанлығынын әбәди һәјата неҹә гапы ачдығыны мүзакирә етдик. Һәмчинин Мүгәддәс Китабын ‘артыг өлүмүн мөвҹуд олмајаҹағы’ вахт һаггында дедикләрини дә өјрәндик (Вәһј 21:4). Амма инсанлар һәлә дә өлүр. Мүдрик Сүлејман падшаһ демишдир: «Дириләр өләҹәкләрини билир» (Ваиз 9:5). Биз мүмкүн гәдәр чох јашамаг истәјирик. Бунунла јанашы, һәр биримизи белә бир суал нараһат едир: инсан өләндә нә баш верир?

³ Әзизләримизин өлүмү бизә гәм-гүссә ҝәтирир. Ола билсин, бир чох суаллар бизә раһатлыг вермир: «Өлән әзизләримиз һарададырлар? Онлар әзаб чәкирләрми? Бизи ҝөрүрләрми? Биз онлара көмәк едә биләрикми? Онлары бир даһа ҝөрәҹәјикми?» Динләр бу суаллара мүхтәлиф ҹаваблар верир. Бә’зи динләр јахшыларын ҝөјә ҝедәҹәјини, писләрин исә ҹәһәннәм одунда јанаҹағыны өјрәдир. Диҝәрләри иддиа едир ки, инсанлар өләндән сонра әҹдадларынын олдуглары руһлар аләминә дүшүрләр. Башгалары исә, өлүләрин јералты дүнјада мүһакимә олундугларыны вә башга бир варлыг кими јенидән доғулдугларыны өјрәдир.

4. Бир чох динләр өлүмлә әлагәдар һансы охшар фикирдәдирләр?

⁴ Белә дини тә’лимләрин һамысынын охшар бир ҹәһәти вар. Бу тә’лимләрә әсасән, инсанын мүәјјән бир һиссәси бәдән өлдүкдән сонра јашамаға давам едир. Бүтүн дөврләрдә динләрин, демәк олар ки, һамысы инсанын өләндән сонра јашамаға давам етдијини вә анлашылмаз тәрздә ҝөрмәк, ешитмәк вә фикирләшмәк габилијјәтини горујуб сахладығыны өјрәтмишләр. Бәс бу мүмкүндүрмү? Һиссләр вә дүшүнҹәләр бејинин ишләмәси илә әлагәлидир. Инсан өләндә бејин өз фәалијјәтинә сон гојур. Бејин өлдүкдә, хатирәләримиз, дүшүнҹә вә һиссләримиз садәҹә јох олур. Онлар бејиндән сәрбәст шәкилдә мөвҹуд ола билмәз.

ИНСАН ӨЛӘНДӘ НӘ БАШ ВЕРИР?

5, 6. Өләнләрин вәзијјәти һаггында Мүгәддәс Китабда нә дејилир?

⁵ Өләндән сонра инсанла нә баш вердији һагда һәгигәт, Јараданымыз Јеһова Аллаһ үчүн сирр дејил. О Өз Кәламы олан Мүгәддәс Китабда, өлүләрин һансы вәзијјәтдә олдугларыны изаһ едир. Орада дејилир ки, инсан өләндә мөвҹудлуғуна сон гојур. Өлүм һәјатын әксидир. Өлүләр ҝөрә, ешидә вә фикирләшә билмирләр. Бундан башга, бәдән өлдүкдә һеч бир өлмәз һиссә инсандан ајрылараг јашамаға давам етмир. Бәли, бизим өлмәз ҹанымыз вә ја руһумуз јохдурa.

⁶ Сүлејман демишдир: «Дириләр өләҹәкләрини билир, анҹаг өлүләр һеч нә билмир». О изаһ етмишдир ки, өлүләр нә севә, нә дә нифрәт едә билирләр, чүнки ‘өлүләр дијарында иш, фикир, билик вә һикмәт’ јохдур (Ваиз 9:5, 6, 10). Һәмчинин Мәзмур 146:4 ајәсиндә дејилир ки, инсан өләндә ‘нијјәтләри бирҹә анда јох олур’. Инсанлар өлүмә мәһкумдурлар, бәдәнләри өлдүкдән сонра јашамаға давам етмирләр. Һәјатымызы шамын алову илә мүгајисә етмәк олар. Шам сөнәндә алов башга јердә јанмаға давам етмир, садәҹә јох олур.

ИСА ӨЛҮМ ҺАГГЫНДА НӘ ДЕМИШДИР?

7. Иса өлүмү нә илә мүгајисә етмишди?

⁷ Иса Мәсиһин сөзләри өләнләрин һансы вәзијјәтдә олдуғуну баша дүшмәјә көмәк едир. Әзиз досту Лазар өләндә, Иса шаҝирдләринә деди: «Достумуз Лазар јухуја ҝедиб». Лазарын хәстә олдуғуну билән шаҝирдләр онун гүввә топламаг үчүн јатдығыны дүшүндүләр. Шаҝирдләрин сәһв баша дүшдүкләрини ҝөрүб, Иса онлара ачыгҹа деди: «Лазар өлмүшдүр» (Јәһја 11:11-14). Исанын, өлүмү јуху илә мүгајисә етмәсинә диггәт јетирин. Лазар нә ҝөјә ҝетмишди, нә дә ки ҹәһәннәм одунда әзаб чәкирди. О, мәләкләрин вә ја әҹдадларынын јанына да ҝетмәмишди. Һәмчинин башга бир инсан кими дә јенидән дүнјаја ҝәлмәмишди. О, дәрин өлүм јухусуна далмышды. Иса башга бир һалда да өлүмү јуху илә мүгајисә етмишди. О, Јаирин гызыны дирилдән заман гыз «өлмәјиб, анҹаг јатыб» деди (Лука 8:52, 53).

8. Нәјә ҝөрә әминликлә демәк олар ки, Аллаһ инсанларын өлмәсини истәмирди?

⁸ Аллаһ инсанларын өлмәсини истәјирдими? Әлбәттә, јох! Јеһова инсанлары јер үзүндә әбәди јашамаг үчүн јаратмышды. Артыг бу китабын илк фәсилләриндән өјрәндијимиз кими, Аллаһ илк инсанлары ҝөзәл Ҹәннәт бағында јерләшдирмишди. О, онлара мүкәммәл сағламлыг бәхш етмишди. Јеһова онларын хошбәхтлијини истәјирди. Мәҝәр севән валидејнләр ушагларынын гоҹалыб өлмәсини истәјәрми? Әлбәттә ки, јох! Јеһова Өз өвладларыны севир вә онларын јер үзүндә хошбәхт вә әбәди јашамаларыны истәјирди. Мүгәддәс Китабда дејилир ки, Јеһова «әбәдијјәти... инсанларын үрәјинә гојду» (Ваиз 3:11). Аллаһ бизи әбәди јашамаг арзусу илә јаратмыш вә бу арзунун һәјата кечмәси үчүн һәр шеји етмишдир.

ИНСАНЛАР НӘ ҮЧҮН ӨЛҮРЛӘР?

9. Јеһова Адәмә нәји әмр етмишди вә бу әмрә табе олмаг нәјә ҝөрә чәтин дејилди?

⁹ Бәс онда инсанлар нә үчүн өлүрләр? Бу суалын ҹавабыны билмәк үчүн, ҝәлин јер үзүндә Адәмлә Һәвванын јашадығы дөврә гајыдаг. Мүгәддәс Китабда дејилир: «Аллаһ торпагда ҝөзәл ҝөрүнүшлү вә јемәк үчүн ширин мејвәли ҹүрбәҹүр ағаҹлар јетирди» (Јарадылыш 2:9). Лакин Јеһова Адәмә бир әмр верди: «Бағдакы бүтүн ағаҹларын бәһрәсиндән истәјәндә јејә биләрсән. Анҹаг хејирлә шәри билмә ағаҹынын мејвәсиндән јемә, чүнки ондан јејән ҝүн һөкмән өләҹәксән» (Јарадылыш 2:16, 17). Бу әмрә табе олмаг чәтин дејилди, чүнки Ҹәннәтдә Адәмлә Һәвванын јејә биләҹәкләри чохлу мејвә ағаҹлары варды. Бундан әлавә, бу әмр онлара бүтүн бу шејләри вә камиллији бәхш едән Шәхсә миннәтдарлыгларыны билдирмәк имканы јарадырды. Онлар итаәткарлыг ҝөстәрмәклә, севән сәмави Аталарынын һакимијјәтинә һөрмәт етдикләрини вә Онун әмринә табе олмаг истәдикләрини ҝөстәрә биләрдиләр.

10, 11. а) Илк инсанлар Аллаһа гаршы неҹә итаәтсизлик ҝөстәрдиләр? б) Адәмлә Һәвва нәјә ҝөрә үзүрсүз идиләр?

¹⁰ Тәәссүфләр олсун ки, илк инсан ҹүтү Јеһоваја итаәтсизлик јолуну сечди. Илан васитәсилә Шејтан Һәввадан сорушду: «Доғруданмы, Аллаһ сизә “бағда олан һеч бир ағаҹын бәһрәләриндән јемәјин” дејиб?» Һәвва ҹаваб вериб деди: «Бағдакы ағаҹларын бәһрәләриндән јејә биләрик. Амма бағын ортасындакы ағаҹын мејвәләри барәдә Аллаһ дејиб: “Ондан јемәјин вә она тохунмајын, јохса өләҹәксиниз!”» (Јарадылыш 3:1-3).

¹¹ Шејтан гадына деди: «Јох, әсла өлмәзсиниз. Әксинә, Аллаһ билир ки, о мејвәләрдән једијиниз ҝүн ҝөзләриниз ачылаҹаг вә хејирлә шәри биләрәк Аллаһ кими олаҹагсыныз» (Јарадылыш 3:4, 5). Шејтан Һәвваны инандырмаг истәјирди ки, гадаған олунмуш мејвәдән јемәклә даһа хошбәхт олаҹаг. Онун сөзләринә ҝөрә, Һәвва нәјин јахшы, нәјин пис олдуғуна өзү гәрар вериб, истәдији кими һәрәкәт едә биләрди. Шејтан, һәмчинин Јеһованы гадаған олунмуш һәмин мејвәдән јемәјин нәтиҹәләри һагда јалан данышмагда иттиһам етди. Һәвва Шејтана инанды. Буна ҝөрә дә, ағаҹын мејвәсиндән гопарды вә једи. Сонра исә әринә верди, һәмин мејвәдән о да једи. Демәк олмаз ки, онлар буну билмәдән етдиләр. Адәмлә Һәвва Аллаһын әмринә зидд даврандыгларыны чох ҝөзәл билирдиләр. Һәмин мејвәдән јемәклә, онлар садә вә дүзҝүн әмри биләрәкдән поздулар. Онлар сәмави Аталарына вә Онун һакимијјәтинә һөрмәтсизлик ҝөстәрдиләр. Мәһәббәт долу Јараданларына гаршы ҝөстәрдикләри бу һөрмәтсизлијә ҝөрә үзүрсүз идиләр!

12. Адәмлә Һәвва итаәтсизлик јолуна гәдәм гојан заман Јеһованын кечирдији һиссләри баша дүшмәјә һансы нүмунә көмәк едир?

¹² Бөјүдүб боја-баша чатдырдығыныз вә гајғы илә әһатә етдијиниз өвладларыныз өз һәрәкәтләри илә сизә һөрмәт етмәдикләрини вә сизи севмәдикләрини ҝөстәрсәјдиләр, һансы һиссләри кечирәрдиниз? Дөзүлмәз ағры, елә дејилми? Буна бәнзәр шәкилдә, Адәмлә Һәвва итаәтсизлик јолуна гәдәм гојан заман Јеһованын неҹә ағры һисси кечирдијини тәсәввүр един!

13. Јеһова Адәми һесабат вермәјә чағыранда нә деди вә һәмин сөзләр һансы мә’наны дашыјырды?

¹³ Јеһованын итаәтсиз Адәмлә Һәвванын әбәди јашамаларына јол вермәси үчүн артыг һеч бир сәбәб јох иди. Аллаһын хәбәрдарлыг етдији кими, онлар өлдүләр, јә’ни мөвҹудлугларына сон гојдулар. Онлар башга бир дүнјада јашамаға давам етмәдиләр. Буну, Јеһованын Адәмдән итаәтсизлијинә ҝөрә һесабат вермәсини тәләб едәндә, Јеһованын дедији сөзләрдән ҝөрүрүк: «Торпаға гајыдаҹагсан, чүнки орадан ҝөтүрүлмүсән, она ҝөрә ки јерин торпағысан, торпаға да гајыдаҹагсан» (Јарадылыш 3:19). Аллаһ Адәми јерин торпағындан јаратмышды (Јарадылыш 2:7). О вахта кими Адәм мөвҹуд дејилди. Буна ҝөрә дә, Јеһова Адәмә «торпаға гајыдаҹагсан» дедикдә, онун јохлуг вәзијјәтинә гајыдаҹағыны нәзәрдә тутурду. Адәм јарадылдығы торпаг кими ҹансыз олаҹагды.

14. Биз нәјә ҝөрә өлүрүк?

¹⁴ Адәмлә Һәвва Аллаһа гаршы итаәтсизлик ҝөстәриб ҝүнаһ ишләтмәсәјдиләр, индијәдәк јашаја биләрдиләр. Адәм өз нәслинә ҝүнаһ вә өлүмү мирас вердији үчүн, бүтүн инсанлар өлүрләр (Ромалылара 5:12). Ҝүнаһы, ирсән һәр бир инсана кечән хәстәликлә мүгајисә етмәк олар. Өлүм ҝүнаһын нәтиҹәси олан бир лә’нәтдир. Өлүм дост дејил, дүшмәндир (1 Коринфлиләрә 15:26). Бизи бу амансыз дүшмәнин әлиндән хилас едәҹәк фидијәјә ҝөрә Јеһоваја неҹә дә миннәтдарыг!

ӨЛҮМ ҺАГГЫНДА ҺӘГИГӘТИ БИЛМӘК ТӘСӘЛЛИ ВЕРИР

15. Өлүм һаггында һәгигәти билмәк нәјә ҝөрә тәсәлли верир?

¹⁵ Мүгәддәс Китаб өлүләрин вәзијјәти һаггында һәгигәти ачыглајараг, бизә әсл тәсәлли верир. Өјрәндијимиз кими, өлүләр ағры вә әзијјәт чәкмирләр. Өлүләрдән горхмаг лазым дејил, чүнки онлар бизә һеч бир зәрәр вура билмәзләр. Онлар бизим көмәјимизә еһтијаҹ дујмурлар, ејни заманда да бизә көмәк етмәк гүввәсиндә дејилләр. Биз онларла даныша вә сәсләрини ешидә билмәрик. Лакин бир чох дин рәһбәрләри јаландан иддиа едирләр ки, өлүләрә көмәк едә биләрләр. Иманлы инсанлар әзизләринин һәгигәтән белә бир көмәк алаҹагларына инанараг, онлара пул өдәјирләр. Анҹаг һәгигәти билмәјимиз бизи бу кими јаланлардан горујур.

16. Бир чох динләрин тә’лимләринә тә’сир ҝөстәрән кимдир вә о буну неҹә едир?

¹⁶ Дининизин өјрәтдикләри Мүгәддәс Китабда өлүм һаггында дејиләнләрә ујғун ҝәлирми? Динләрин чоху һаггында буну демәк чәтиндир. Нәјә ҝөрә? Чүнки онларын тә’лимләри Шејтанын тә’сири алтында јаранмышдыр. Јалан динин көмәји илә Шејтан инсанлары инандырмаға чалышыр ки, инсан өлдүкдән сонра башга бир дүнјада јашамаға давам едир. Бу кими јалан тә’лимләр инсанлары Јеһова Аллаһдан узаглашдырыр. Неҹә?

17. Нәјә ҝөрә әбәди ишҝәнҹә һаггындакы тә’лим Јеһованы рүсвај едир?

¹⁷ Јухарыда гејд олундуғу кими, бә’зи динләр пис инсанларын өләндән сонра ҹәһәннәм одунда әбәди ишҝәнҹә чәкдијини өјрәдир. Бу тә’лим Аллаһы рүсвај едир. Јеһова мәһәббәт Аллаһыдыр вә һеч вахт инсанлара ишҝәнҹә вермәз (1 Јәһја 4:8). Сөзә бахмајан ушағынын әлини ода тутараг ҹәзаландыран инсан һаггында нә дүшүнәрдиниз? Сиз белә инсана һөрмәт едәрдинизми? Онунла таныш олмаг истәјәрдинизми? Әлбәттә, јох! Чох ҝүман ки, сиз онун гәддар бир адам олдуғуну дүшүнәрдиниз. Шејтан да мәһз буна наил олмаға чалышыр. О, Јеһованын инсанлара әбәдијјән, милјард илләр әрзиндә ишҝәнҹә вердијинә инанмағымызы истәјир!

18. Өлүләрә ибадәт һансы јалан тә’лимлә бағлыдыр?

¹⁸ Шејтан, һәмчинин бә’зи динләрдән истифадә едәрәк, инсанын өләндән сонра руһа чеврилдијини өјрәдир. Бу тә’лимә әсасән, јашајанлар өләнләрә һөрмәт вә ибадәт етмәлидирләр, чүнки өләнләрин руһу ҝүҹлү доста вә ја амансыз дүшмәнә чеврилә биләр. Бу јалана чохлары ујур. Онлар өлүләрдән горхур вә онлара пәрәстиш едирләр. Мүгәддәс Китаб исә өјрәдир ки, өлүләр өлүм јухусундадырлар. Биз исә јалныз һәгиги Јеһова Аллаһа — Јараданымыза вә Һәјатверәнимизә ибадәт етмәлијик (Вәһј 4:11).

19. Өлүм һаггында һәгигәти билмәк, һансы Мүгәддәс Китаб тә’лимини баша дүшмәјә көмәк едир?

¹⁹ Өлүләр һаггында һәгигәти билмәк сизи дини јаланлардан горујаҹаг вә Мүгәддәс Китаб тә’лимләрини даһа јахшы баша дүшмәјинизә көмәк едәҹәк. Мәсәлән, ахирәт дүнјасынын мөвҹуд олмадығыны өјрәндикдә, јерүзү Ҹәннәтдә олаҹаг әбәди һәјат үмидинин нә гәдәр ҝөзәл олдуғуну гијмәтләндирәҹәксиниз.

20. Нөвбәти фәсилдә һансы суал мүзакирә олунаҹаг?

²⁰ Гәдимдә салеһ Әјјуб сорушмушду: «Инсан өлсә, дириләрми?» (Әјјуб 14:14). Өлүм јухусуна ҝетмиш инсан јенидән һәјата гајыда биләрми? Мүгәддәс Китаб бизә тәсәлли верир. Бу һагда нөвбәти фәсилдән өјрәнәҹәјик.