ОН БИРИНҸИ ФӘСИЛ
Евиниздәки сүлһү горујун
1. Аиләдә ајрылыг јарадан бә’зи сәбәбләр һансылардыр?
АИЛӘСИНДӘ мәһәббәт, гаршылыглы мүнасибәт вә сүлһ һөкмранлыг едән инсанлар хошбәхтдирләр. Үмидвар олмаг истәјирик ки, сизин аиләниздә дә вәзијјәт беләдир. Кәдәрли олса да, аиләләрин чоху белә тәсвирдән узагдыр вә мүхтәлиф сәбәбләрә ҝөрә ајрылыблар. Аиләнин парчаланмасына сәбәб олан нәдир? Бу фәсилдә үч сәбәби нәзәрдән кечирәҹәјик. Бә’зи аиләләрдә аилә үзвләринин һамысы ејни динә гуллуг етмир. Башгаларында, ушаглар өҝеј валидејнләрлә јашајырлар. Диҝәр аиләләри исә, аиләни ән лазыми шејләрлә тә’мин етмәк вә ја даһа чох мадди не’мәтләрә саһиб олмаг үчүн апарылан мүбаризә ајырыр. Бунунла јанашы, бир аиләнин парчаланмасына сәбәб олан вәзијјәт, диҝәр аиләјә тә’сир етмәјә биләр. Нә үчүн?
2. Бә’зи инсанлар аилә һәјаты мәсәләсиндә рәһбәрлији һарада ахтарырлар вә белә рәһбәрлијин ән јахшы мәнбәји нәдир?
2 Биринҹиси, сизин һансы нөгтеји–нәзәрә саһиб олмағыныз ваҹибдир. Әҝәр сәмими гәлбдән башгасынын нөгтеји–нәзәрини анламаға ҹәһд етсәниз, аиләдә бирлији горумағын неҹә мүмкүн олдуғуну ҝөрәҹәксиниз. Икинҹи амил, рәһбәрлији һарада ахтарманыздыр. Инсанларын әксәријјәти иш јолдашларынын, гоншуларынын, гәзет иҹмалчыларынын вә башга адамларын мәсләһәтинә риајәт едирләр. Бә’зиләри исә, дүшдүкләри вәзијјәтлә әлагәдар Аллаһын Кәламында дејиләнләри ајдынлашдырыр вә сонра, өјрәндикләрини һәјатда тәтбиг едирләр. Бу ҹүр давраныш, евдә әмин–аманлығы горумаға неҹә көмәк едә биләр? (2 Тимотејә 3:16, 17).
ӘРИНИЗИН ИМАНЫ БАШГАДЫРСА
3. а) Мүгәддәс Китабда иманы башга олан инсанла аилә гурмаг барәдә нә мәсләһәт едилир? б) Һәјат јолдашындан јалныз бири мәсиһчи олдугда тәтбиг едилән әсас принсипләр һансылардыр?
3 Мүгәддәс Китабда гәти сурәтдә мәсләһәт верилир ки, иманы башга олан инсанла евләнмәјәк (Тәснијә 7:3, 4; 1 Коринфлиләрә 7:39). Анҹаг ола биләр ки, сиз, Мүгәддәс Китабын һәгигәтини өјрәнмәздән әввәл аилә гурмусунуз, әриниз исә Мүгәддәс Китабы өјрәнмәк истәмәјиб. Онда нә етмәли? Шүбһәсиз, никаһын әһд–пејманы гүввәдә галыр (1 Коринфлиләрә 7:10). Мүгәддәс Китаб, никаһ телләринин гырылмаз олдуғуну ҝөстәрир вә әрлә арвады фикир ајрылыгларыны һәлл етмәкдән бојун гачырмаға дејил, онлары өз јолуна гојмаға дә’вәт едир (Ефеслиләрә 5:28–31; Титуса 2:4, 5). Мүгәддәс Китабын ҝөстәрдији динә е’тигад етмәјинизә әриниз гәти олараг е’тираз едәрсә, онда неҹә? О, сизин јығынҹаглара ҝетмәјинизә мане ола биләр вә ја һәјат јолдашынын евдән–евә ҝедиб, дин һаггында данышмағыны истәмәдијини сөјләјә биләр. Белә олдугда сиз неҹә давранаҹагсыныз?
4. Әри онун дини нөгтеји–нәзәринә шәрик олмурса, арвады ону баша дүшмәјә неҹә чалыша биләр?
4 Өзүнүздән сорушун: “Әрим нә үчүн белә дүшүнүр?” (Сүлејманын мәсәлләри 16:20, 23). Ола билсин ки, сизин нә илә мәшғул олдуғунузу һәгигәтән дә анламадығы үчүн нараһат олур. Јахуд да, ваҹиб сандыглары адәтләрә сизин артыг риајәт етмәдијинизи ҝөрән гоһумлары она тәзјиг ҝөстәрирләр. Бир әр дејир: “Евдә тәк галанда өзүмү атылмыш кими һисс едирдим”. Һәмин кишијә елә ҝәлирди ки, дин онун арвадыны әлиндән алырды. Лакин тәнһалыг һисси кечирдијини е’тираф етмәјә мәғрурлуг она мане олурду. Бәлкә, сизин дә әринизи әмин етмәк лазымдыр ки, Јеһованы севдијинизә ҝөрә она олан мәһәббәтиниз зәифләмәјиб. Мүтләг онунла бирликдә вахт кечирин.
5. Әҝәр әринин дини башгадырса, арвад нәдә таразлыг ҝөстәрмәлидир?
5 Бунунла белә, јаранан вәзијјәтләрдә һикмәтлә давранмаг истәјирсинизсә, даһа ваҹиб олан бир шеји нәзәрә алмалысыныз. Аллаһын Кәламы арвадлары тәшвиг едир: “Рәббә аид оланлара лајиг олдуғу кими, әрләринизә табе олун” (Колослулара 3:18). Бунунла да, Мүгәддәс Китаб табесизлик руһуну тәзаһүр етдирмәкдән чәкиндирир. Бундан әлавә, бу ајәдәки “Рәббә аид оланлара лајиг олдуғу кими” сөзләри, әрә табе оларкән Рәббә итаәткарлығы да нәзәрә алмағын лазым олдуғуну ҝөстәрир. Бу саһәдә таразлығы ҝөзләмәк лазымдыр.
6. Мәсиһчи арвад һансы принсипләри јадда сахламалыдыр?
6 Јығынҹаглара ҝетмәк вә Мүгәддәс Китаба әсасланан иманы һаггында башгаларына шәһадәтлик етмәк һәгиги ибадәтин тәркиб һиссәләридир вә мәсиһчи бунлара лагејдлик ҝөстәрмәмәлидир (Ромалылара 10:9, 10, 14; Ибраниләрә 10:24, 25). Әҝәр ким исә сизә Аллаһын һәр һансы әмринә табе олмамағы әмр етсәјди, сиз нә едәрдиниз? Иса Мәсиһин һәвариләри дедиләр: “Инсанлардан артыг, Аллаһа итаәт етмәк ҝәрәкдир” (Һәвариләрин ишләри 5:29). Онларын нүмунәси, һәјатын чох саһәләриндә тәтбиг едиләндир. Јеһоваја олан мәһәббәтиниз сизи, јалныз Она мәхсус олан сәдагәти ҝөстәрмәјә тәһрик едәҹәкми? Ејни заманда, әринизи севиб она һөрмәт едәрәк, Јеһоваја сәдагәтинизи о тәрздә ҝөстәрмәјә чалышаҹагсынызмы ки, әринизи дә разы саласыныз? (Матта 4:10; 1 Јәһја 5:3).
7. Мәсиһчи арвад нәдә гәти гәрарлы олмалыдыр?
7 Иса, буну етмәјин һәр заман мүмкүн олмајаҹағыны гејд етди. О, хәбәрдарлыг етди ки, һәгиги ибадәтә гаршы ҝөстәрилән мүгавимәтә ҝөрә бә’зи аиләләрдә иман едән инсанлар, өзләрини аиләнин диҝәр үзвләриндән гылынҹла ајрылмыш кими һисс едәҹәкләр (Матта 10:34–36). Јапонијада јашајан бир гадын бу һисси јашамышдыр. Әри 11 ил она манечилик төрәтмишдир. О, арвады илә кобуд давраныр вә чох вахт ону евә бурахмырды. Лакин бу гадын сарсылмырды. Мәсиһчи јығынҹағындакы достлары она көмәк едирди. О, дурмадан дуа едир вә 1 Петер 2:20 ајәсиндә јазылан сөзләрдән бөјүк руһ јүксәклији алырды. Бу мәсиһчи гадын әмин иди ки, өз гәрарында мөһкәм дајанарса әри бир ҝүн Јеһоваја хидмәтдә она гошулаҹагдыр. Онун дүшүндүјү кими дә олду.
8, 9. Әринә јерсиз манеәләр төрәтмәмәк үчүн, арвад неҹә давранмалыдыр?
8 Һәјат јолдашынызын мүнасибәтини дәјишмәјә даир чохлу практики мәсләһәтләр вар. Мәсәлән, әҝәр ибадәт етдијиниз дин әринизин хошуна ҝәлмирсә, һәјатын башга саһәләриндә онун наразылығына сәбәб олаҹаг ҹидди әсаслара јол вермәјин. Еви тәмиз сахлајын. Хариҹи ҝөрүнүшүнүзә фикир верин. Мәһәббәт вә миннәтдарлыг тәзаһүр етдирмәкдән чәкинмәјин. Тәнгид етмәк әвәзинә, әринизә көмәк един. Ондан рәһбәрлик ҝөзләдијинизи ачыгҹа ҝөстәрин. Өзүнүзү инҹидилмиш һисс едәндә, гисас алмајын (1 Петер 2:21, 23). Инсан гејри–камиллијини нәзәрә алын вә мүбаһисә јаранарса, биринҹи үзр диләмәјә һазыр олун (Ефеслиләрә 4:26).
9 Јығынҹаглара ҝетдијиниз үчүн әринизин јемәјинин ҝеҹикмәсинә јол вермәјин. Бундан башга, мәсиһчи хидмәтиндә иштирак етмәк үчүн елә бир вахт сечә биләрсиниз ки, әриниз евдә олмасын. Һикмәтли мәсиһчи арвад, әри гулаг асмаға мејлли олмајан заман она тәблиғ етмәјәҹәкдир. Бунун әвәзинә һәвари Петерин мәсләһәтинә риајәт едәҹәкдир: “Еј гадынлар, сиз дә ејни шәкилдә өз әрләринизә табе олун ки, бә’зиләри кәлама итаәт етмәзләрсә, еһтирам ичиндә тәмиз һәјатынызы мүшаһидә едәрәк, сиз арвадларын рәфтары илә һеч бир сөз сөјләнмәдән фәтһ едилсинләр” (1 Петер 3:1, 2). Мәсиһчи арвадлар, Аллаһын руһунун сәмәрәсини даһа јахшы тәзаһүр етдирмәјә чалышырлар (Галатијалылара 5:22, 23).
ГАДЫНЫН ИМАНЫ БАШГАДЫРСА
10. Арвадынын иманы башгадырса, әри она гаршы мүнасибәтиндә неҹә давранмалыдыр?
10 Әҝәр әр мәсиһчи, арвад исә мәсиһчи дејилсә, бәс онда неҹә? Мүгәддәс Китабда белә һаллар үчүн дә рәһбәрлик верилир. Орада дејилир: “Әҝәр бир гардашымызын арвады иманлы дејилсә, амма онунла јашамаға разыдырса, әри ону бошамасын” (1 Коринфлиләрә 7:12). Мүгәддәс Китаб әрләрә буну да нәсиһәт едир: “Өз арвадларынызы севин” (Колослулара 3:19).
11. Арвады мәсиһчи олмајан әр, башчылыг вәзифәсини јеринә јетирәркән неҹә меһрибанлыг вә нәзакәтлилик ҝөстәрә биләр?
11 Әҝәр арвадынызын иманы башгадырса, онда һәјат јолдашыныза һөрмәт етмәјә вә онун һиссләрини нәзәрә алмаға хүсуси диггәт јетирин. О, јеткин инсандыр вә сизин шәрик олмадығыныз динә гуллуг етмәкдә дә мүәјјән азадлыға саһибдир. Ҝөзләмәјин ки, арвадыныза өз иманыныз һаггында сөјләјән кими о, јени бир шејин наминә, узун мүддәт риајәт етдији имандан дәрһал имтина едәҹәкдир. Арвадынызын вә онун аиләсинин узун мүддәт дәјәрли сандыглары дини адәтләрин јалан олдуғуну сәрт сурәтдә билдирмәк әвәзинә, Мүгәддәс Јазылар әсасында она сәбирлә дәлилләр ҝәтирин. Әҝәр вахтынызын чох һиссәсини јығынҹағын ишләринә сәрф едирсинизсә, еһтимал ки, арвадыныз өзүнү атылмыш һисс едир. Арвадыныз: “Мәнә даһа чох вахт ајырмағыны истәјирәм!” дејә биләр. Бәлкә дә о, Јеһоваја хидмәт етмәк сә’јинизә мәһз бу сәбәбдән гаршы дурур. Сәбирли олун. Сизин мәһәббәт долу гајғыныз, вахт кечдикҹә арвадынызын һәгиги ибадәтә гошулмасына көмәк едә биләр (1 Петер 3:8, 9; Колослулара 3:12–14).
УШАГЛАРЫН ТӘРБИЈӘСИ
12. Әрлә арвад фәргли динә мәнсуб олсалар да, ушагларын тәрбијәсиндә Мүгәддәс Китабын принсипләрини неҹә тәтбиг етмәк олар?
12 Дини ҹәһәтдән ајрылыг олан аиләдә бә’зән ушаглара дини тә’лим вермәк проблемә чеврилир. Белә олдугда, Мүгәддәс Китабын принсипләрини неҹә тәтбиг етмәк олар? Мүгәддәс Китаб, ушагларын тәрбијәсиндә әсас мәс’улијјәти атаја һәвалә едир, лакин бу ишдә анаја да хүсуси рол ајрылыр. (Сүлејманын мәсәлләри 1:8; мүгајисә един: Тәквин 18:19; Тәснијә 11:18, 19.) Ата, Мәсиһин рәһбәрлијини гәбул етмәсә дә, аиләнин башчысы олараг галыр.
13, 14. Әҝәр әр ушаглары мәсиһчи јығынҹагларына апармағы вә ја онлара Мүгәддәс Китабы өјрәтмәји гадаған едирсә, арвад нә едә биләр?
13 Мәсиһчи олмајан бә’зи аталар, ушаглара дини ҹәһәтдән ананын тәрбијә вермәсинә е’тираз етмирләр. Башгалары исә буна гаршы дурурлар. Әҝәр әриниз ушаглары өзүнүзлә јығынҹаға апармаға вә ја евдә онларла Мүгәддәс Китабы өјрәнмәјә иҹазә вермәзсә, бәс онда неҹә? Белә олдугда, бир нечә вәзифәни, јә’ни Јеһова Аллаһа, әринизин башчылығына вә севҝили ушагларыныза олан мүнасибәтә аид мәс’улијјәтләринизи таразлашмыш сурәтдә јеринә јетирмәли олаҹагсыныз. Бүтүн бунлары неҹә ујғунлашдырмаг олар?
14 Сөзсүз ки, сиз бу һагда дуа едәҹәксиниз (1 Јәһја 5:14; Филипилиләрә 4:6, 7). Амма неҹә давранаҹағынызы, нәһајәтдә мәһз сизин өзүнүз һәлл етмәлисиниз. Әҝәр нәзакәтлә әринизин башчылыг һүгугуна гаршы чыхмадығынызы ҝөстәрсәниз, нәтиҹәдә мүгавимәт зәифләјә биләр. Әриниз ушаглары өзүнүзлә јығынҹаға апармағы вә Мүгәддәс Китабы мүнтәзәм олараг онлара өјрәтмәји сизә гадаған етсә белә, јенә дә онлара тә’лим верә биләрсиниз. Ҝүндәлик сөһбәт етмәклә вә јахшы нүмунә вермәклә ушагларынызда Јеһоваја мәһәббәт, Онун Кәламына е’тибар, валидејнләрә (о ҹүмләдән атаја) һөрмәт вә башга инсанлара гаршы сәмими мараг ојатмаға чалышын, еләҹә дә онлара әмәјә виҹданла јанашмағы өјрәтмәјә ҹәһд ҝөстәрин. Вахт кечдикҹә, ата белә тәрбијәнин јахшы сәмәрәсини ҝөрәҹәк вә сизин зәһмәтинизи гијмәтләндирәҹәкдир (Сүлејманын мәсәлләри 23:24).
15. Мәсиһчи ата ушагларын тәрбијәсиндә һансы мәс’улијјәти дашыјыр?
15 Әҝәр сиз һәгиги имана саһибсиниз, арвадыныз исә иманыныза шәрик дејилсә, ушаглары “Рәббин тәрбијә вә нәсиһәти илә” бөјүтмәк мәс’улијјәти сизин үзәринизә дүшүр (Ефеслиләрә 6:4). Бу заман, әлбәттә ки, арвадынызла хејирхаһ, мүлајим вә мәһәббәтлә давранмалысыныз.
ВАЛИДЕЈНЛӘРИНИЗИН ДИНИ БАШГАДЫРСА
16, 17. Валидејнләринин дининдән фәргли бир дин гәбул едәрләрсә, ушаглар Мүгәддәс Китабын һансы принсипләрини јадда сахламалыдырлар?
16 Һәдди–бүлуға чатмамыш ушагларын белә, валидејнләрин ҝөрүшләриндән фәргли дини нөгтеји–нәзәрләри гәбул етмәләри ади һала чеврилиб. Сизинлә дә вәзијјәт беләдирми? Онда Мүгәддәс Китабда сизин үчүн дә мәсләһәт вар.
17 Аллаһын Кәламында дејилир: “Рәбб јолунда валидејнләринизә итаәт един, чүнки бу әдаләтлидир: Атана вә анана һөрмәт ет” (Ефеслиләрә 6:1, 2). Бура валидејнләрә гаршы һөрмәт — фајда ҝәтирән һөрмәт дә дахилдир. Лакин валидејнләрә итаәт етмәк ваҹиб олса да, һәгиги Аллаһы унутмаг олмаз. Ушаг, сәрбәст сурәтдә гәрар гәбул етмәк үчүн кифајәт гәдәр бөјүдүкдә, давранышына ҝөрә дашыдығы мәс’улијјәти дә артыр. Бу, јалныз дүнјәви ишләрә дејил, Аллаһын ганунларынын јеринә јетирилмәсинә дә аиддир. Мүгәддәс Китабда дејилир: “Һәр биримиз өзү үчүн Аллаһа һесабат верәҹәкдир” (Ромалылара 14:12).
18, 19. Ушаглар, валидејнләринин дининдән фәргли динә саһибдирләрсә, гуллуг етдикләри дини даһа јахшы танымагда валидејнләринә неҹә көмәк едә биләрләр?
18 Әҝәр әгидәнизә ҝөрә һәјатынызда нәји исә дәјишмәли олурсунузса, валидејнләринизин нөгтеји–нәзәрини баша дүшмәјә чалышын. Мүгәддәс Китабын тә’лимләрини өјрәнәрәк вә һәјатда тәтбиг едәрәк даһа чох һөрмәтҹил, итаәткар олмаға вә валидејнләринизин тәләбләрини јеринә јетирмәјә башласаныз, ајдын мәсәләдир ки, онлар буна севинәҹәкләр. Амма јени иманыныза ҝөрә валидејнләринизин дәјәрли сандыглары е’тигад вә адәтләри рәдд едәрсинизсә, онлар дүшүнә биләрләр ки, онларын сизә вермәк истәдикләри мираса хор бахырсыныз. Јени иманыныза әсасән етдијиниз ишләр ҹәмијјәтдә гәбул олунан дејилсә вә ја валидејнләринизин дүшүндүјү кими, сизи мадди ҹәһәтдән инкишаф етмәк мәгсәдиндән јајындырырса, онлар сизин рифаһыныз үчүн нараһат ола биләрләр. Мәғрурлуг да манеә ола биләр. Валидејнләриниз елә дүшүнә биләрләр ки, сиз әслиндә өзүнүзүн доғру, онларын исә сәһв олдугларыны сөјләмәк истәјирсиниз.
19 Буна ҝөрә дә, валидејнләринизи тезликлә јерли јығынҹағын ағсаггалларындан бири илә вә ја башга јеткин Шаһидләрлә таныш етмәјә чалышын. Валидејнләринизи Падшаһлыг Залына дә’вәт един ки, онлар орада нәдән сөһбәт едилдијини өзләри ешитсинләр вә Јеһованын Шаһидләринин ким олдугларыны өз ҝөзләри илә ҝөрсүнләр. Вахт кечдикҹә, онларын мүнасибәти јумшала биләр. Валидејнләр өз фикирләриндән дөнмәјиб, Мүгәддәс Китаб әдәбијјатларыны мәһв едир вә мәсиһчи јығынҹагларына ҝетмәји ушагларына гадаған етсәләр белә, адәтән башга бир јердә охумаг, һәмиманлыларла сөһбәт етмәк, еләҹә дә гејри–рәсми тәблиғ етмәк вә башга инсанлара көмәк ҝөстәрмәк үчүн имканлар тапылыр. Һәмчинин Јеһоваја дуа да едә биләрсиниз. Бә’зи јенијетмәләр, хидмәтдә даһа чох иш ҝөрә билмәк имканлары јаранана гәдәр, јеткин јаша чатаҹаглары вә аиләдән ајры јашаја биләҹәкләри вахты ҝөзләмәли олурлар. Аиләдәки вәзијјәт неҹә олурса–олсун, “атана вә анана һөрмәт ет” мәсләһәтини унутмајын. Евдә әмин–аманлығы горумаг үчүн әлиниздән ҝәләни един (Ромалылара 12:17, 18). Ән башлыҹасы исә, Аллаһла сүлһдә олмаға чалышын.
ӨҜЕЈ ВАЛИДЕЈН ОЛМАҒЫН ҜӘТИРДИЈИ ЧӘТИНЛИКЛӘР
20. Өҝеј атасы вә ја анасы олан ушаглар һансы һиссләри кечирә биләрләр?
20 Чох вахт евдә јаранан ән бөјүк проблем, дини фикир ајрылыглары илә дејил, гоһумлуг мүнасибәтләрилә бағлы олур. Бир чох аиләләрдә валидејнләрдән биринин вә ја һәр икисинин әввәлки никаһдан олан ушаглары вар. Белә аиләләрдә ушаглар гысганҹлыг вә инҹиклик һисс едәр, јахуд да доғма ата вә ја анаја гаршы вәфасызлыг ҝөстәрдикләрини зәнн едәрәк, нараһат ола биләрләр. Нәтиҹәдә онлар, өҝеј ата вә ја ананын јахшы валидејн олмаг үчүн етдикләри сәмими ҹәһдләрә гаршы мүгавимәт ҝөстәрә биләрләр. Аиләдәки өҝеј ушагларла јахшы мүнасибәт гурмагда нә көмәк едә биләр?
21. Хүсуси шәраитләрә бахмајараг, өҝеј валидејнләр нәјә ҝөрә көмәк үчүн Мүгәддәс Китабын принсипләриндән истифадә етмәлидирләр?
21 Шәраитләрин хүсуси олмасына бахмајараг, башга аиләләрдә фираванлыға наил олмаға көмәк едән Мүгәддәс Китаб принсипләринин, белә аиләләрдә дә тәтбиг едилән олдуғуну анламаг лазымдыр. Бу принсипләрә диггәт јетирилмәзсә, проблемләр бир мүддәт, бәлкә дә аз олаҹаг, лакин сонрадан үрәк ағрыларына ҝәтириб чыхараҹаг (Мәзмур 127:1; Сүлејманын мәсәлләри 29:15). Мүдриклик вә ајырд етмәк габилијјәтини инкишаф етдирин. Мүдриклик — тәтбиг едилмәсиндән узун мүддәт фајда әлдә едиләҹәјини јадда сахлајараг, Мүгәддәс Китабын принсипләрини һәјатда тәтбиг етмәк үчүн, ајырд етмәк баҹарығы исә — аилә үзвләринин сөјләдикләри сөзләрин вә давранышларын мәгсәдини баша дүшмәк үчүн ҝәрәкдир. Башгасынын дәрдинә шәрик олмағы да баҹармаг лазымдыр (Сүлејманын мәсәлләри 16:21; 24:3; 1 Петер 3:8).
22. Доғма олмајан ата вә ја ананы гәбул етмәк нә үчүн ушаглара чәтин ола биләр?
22 Әҝәр өҝеј өвлад бөјүдүрсүнүзсә, һәмин аилә илә садәҹә достлуг едәркән ушагларын сизә неҹә јахшы мүнасибәт бәсләдикләрини, јәгин ки, хатырлајырсыныз. Лакин аиләјә өҝеј валидејн кими дахил олдугда, мүнасибәтләр дәјишмиш ола биләр. Ушаглар, артыг онларла јашамајан доғма валидејнләрини хатырлајырлар; бәлкә дә онларын доғма валидејнләринә бәсләдикләри севҝијә саһиб олмаг фикриндә олдуғунузу дүшүнүр вә бу һисслә мүбаризә апарырлар. Онлар бә’зән сизә кобуд сурәтдә хатырлада биләрләр ки, сиз онларын атасы вә ја анасы дејилсиниз. Белә сөзләр инсаны јаралајыр. Лакин “дарылмагда руһунуз” тез олмасын (Ваиз 7:9). Ушагларын дујғуларына јол тапмаг үчүн фәрасәтли вә ҹаныјанан олмаг лазымдыр.
23. Өҝеј ушаглар олан аиләдә тәрбијәни неҹә тәтбиг етмәк олар?
23 Ушағы ҹәзаландырмаг лазым ҝәлән заман бу кејфијјәтләр хүсусилә ваҹибдир. Ушаглар ардыҹыл сурәтдә тәрбијә едилмәлидир (Сүлејманын мәсәлләри 6:20; 13:1). Ушагларын һамысы ејни олмадыглары үчүн, һәр бир вәзијјәтдә тәрбијә үсуллары да фәргли ола биләр. Бә’зи өҝеј валидејнләр дүшүнүрләр ки, һеч олмаса илк вахтларда валидејнлик вәзифәсини өз үзәринә доғма ата вә ја ана ҝөтүрсә јахшы олар. Лакин тәрбијә мәсәләсиндә валидејнләр һәмфикир олмалы вә тәрбијә верәркән өҝеј ушағын гаршысында доғма ушаға үз вермәмәлидирләр (Сүлејманын мәсәлләри 24:23). Итаәткарлыг ваҹибдир, амма гејри–камиллијин ҝөстәрдији тә’сири дә нәзәрә алмаг лазымдыр. Ифрата гапылмагдан гачынын. Ушаглары мәһәббәтлә тәрбијә един (Колослулара 3:21).
24. Аиләдә өҝејләр варса, әкс ҹинсләр арасында әхлаг проблемләринин гаршысыны неҹә алмаг олар?
24 Аилә үзвләри илә сөһбәт етмәклә бир чох чәтинликләри арадан галдырмаг олар. Бу ҹүр сөһбәтләр, фикри ән ваҹиб олан ишләрә мәркәзләшдирмәјә көмәк едир. (Филипилиләрә 1:9–11 илә мүгајисә един.) Бу сөһбәтләрин сајәсиндә, аиләнин һәр бир үзвү, аиләнин мәгсәдләрини һәјата кечирмәк үчүн едә биләҹәји иши дәрк едир. Бундан башга, аиләликлә едилән ачыг сөһбәтләр, әхлаг проблемләрини арадан галдыра биләр. Гызлара, өҝеј ата вә гардашларынын гаршысында неҹә ҝејинмәји вә давранмағы анламагда көмәк етмәк лазымдыр, оғланлара исә, өҝеј анаја вә баҹылара неҹә мүнасибәт бәсләјәҹәјини изаһ етмәк лазымдыр (1 Салониклиләрә 4:3–8).
25. Өҝеј ушаглар олан аиләдә әмин–аманлығы горумаг үчүн валидејнләрә һансы кејфијјәтләр көмәк едәр?
25 Өҝеј ушагларын тәрбијәсиндә јаранан чәтинлијин өһдәсиндән ҝәлмәјә чалышараг, сәбирли олун. Јени гаршылыглы мүнасибәтләр гурмаг үчүн вахт тәләб олунур. Доғма олмајан ушагларын мәһәббәт вә һөрмәтини газанмаг чох чәтиндир. Амма бу мүмкүндүр. Һикмәтли вә фәрасәтли үрәк, Јеһованы разы салмаға ҝүҹлү истәклә аһәнҝдә оларса, өҝеј ушаглар олан аиләдәки әмин–аманлыға наил олмаға јол ачар (Сүлејманын мәсәлләри 16:20). Белә кејфијјәтләр, башга чәтинликләрин өһдәсиндән ҝәлмәкдә дә сизә көмәк едәҹәкдир.
МАДДИ ГАЗАНҸ ДАЛЫНҸА ГАЧМАГ СИЗИН АИЛӘНИЗИ ПАРЧАЛАМЫРМЫ?
26. Мадди чәтинликләр вә мадди зәнҝинлијә јанлыш мүнасибәт аиләни неҹә парчалаја биләр?
26 Мадди чәтинликләр вә мадди зәнҝинлијә јанлыш мүнасибәт, бир чох үсулларла аиләни парчалаја биләр. Тәәссүфләр олсун ки, пул барәдә олан мүбаһисәләр бә’зи аиләләрдә зиддијјәт јарадыр; варланмаг вә ја һеч олмаса бир гәдәр зәнҝин олмаг арзусу да аиләни әмин–аманлыгдан мәһрум едир. Әҝәр әрлә арвадын һәр икиси ишләјирсә вә “мәним пулум, сәнин пулун” дејә мүһакимә јүрүтмәјә башлајырларса, парчаланма јарана биләр. Мүбаһисәләр олмаса да, әрлә арвадын елә иш графикләри ола биләр ки, онларын бир–бирләринә диггәт јетирмәјә вахтлары чатмаз. Дүнјанын һәр јериндә чох вахт аиләләрдә елә олур ки, даһа чох пул газанмаг үчүн аталар узун мүддәтә — ајларла вә ја илләрлә аиләдән узаг олурлар. Бу чох ҹидди проблемләрә сәбәб ола биләр.
27. Мадди ҹәһәтдән чәтинлик чәкән аиләләр үчүн фајдалы олан һансы принсипләр вар?
27 Белә вәзијјәтләрдә дәгиг гајда мүәјјән етмәк олмаз, чүнки һәр аиләнин өз чәтинлији вә өз тәләбаты вар. Буна бахмајараг, Мүгәддәс Китабын мәсләһәти көмәк едә биләр. Мәсәлән, Сүлејманын мәсәлләри 13:10 ајәсиндә ҝөстәрилир ки, “јахшы мәсләһәти” динләмәклә, бә’зән лазымсыз мүбаһисәләрдән гачынмаг олар. Мәсләһәтләшмәк, садәҹә өз нөгтеји–нәзәрини билдирмәк јох, мәсләһәт ахтармаг вә бу саһәдә башгасынын фикрини ајдынлашдырмаг мә’насыны верир. Бундан әлавә, реал бир бүдҹә тәшкил етмәк, аиләдә һамынын сә’јини бирләшдирмәјә көмәк едәр. Бә’зән, хүсусилә дә әҝәр евдә ушаглар вә ја өһдәләриндә башга инсанлар варса, әлавә хәрҹләри өдәмәк үчүн, әрлә арвадын һәр икисинә мүвәггәти олараг ишләмәк лазым ҝәлә биләр. Белә вәзијјәт јарандыгда, әр өз арвадыны әмин етмәлидир ки, она вахт ајырмаға јенә дә имканы вар. Әр ушаглары илә бирликдә, арвадынын адәтән тәкҹә јеринә јетирдији ишләриндә мәһәббәтлә көмәк едә биләр (Филипилиләрә 2:1–4).
28. Һансы хатырлатмалар унудулмазса, аиләнин бирлијинә көмәк едәр?
28 Бү дүнјада пулун олмасы ваҹиб олса да, онун хошбәхтлик ҝәтирмәдијини унутмајын. Әлбәттә ки, пул һәјат вермир (Ваиз 7:12). Доғрудан да, мадди зәнҝинлијә һәддиндән артыг фикир вериләрсә, мә’нәви вә әхлаги ҹәһәтдән гәзаја уғрамаг олар (1 Тимотејә 6:9–12). Һәјатымыз үчүн лазым олан һәр шејлә өзүмүзү тә’мин етмәк ҹәһдимизә хејир–дуа верәҹәјинә әмин олараг, һәр шејдән өнҹә Аллаһын Падшаһлығыны вә Онун салеһлијини ахтармаг неҹә дә ҝөзәлдир! (Матта 6:25–33; Ибраниләрә 13:5). Руһани мәнафеләри биринҹи јерә гојараг вә һәр шејдән өнҹә Аллаһла сүлһдә олмаға чалышараг, мүәјјән сәбәбләрдән ајрылмыш олса белә, һәјатын ән ваҹиб саһәләриндә аиләнизин һәгиги мә’нада бирләшмиш олдуғуну ҝөрәҹәксиниз.