‘Әсрарәнҝиз јолла јарадылмышыг’

«Сән мәни е’ҹазкар, әсрарәнҝиз јолла јаратмысан» (МӘЗМУР 139:14).

 1. Нә үчүн тәбиәтин әсрарәнҝиз варлыглары бир чох дүшүнән инсанларда Аллаһа инам јарадыр?

ТӘБИӘТ әсрарәнҝиз варлыгларла зәнҝиндир. Онлар һарадан пејда олмушлар? Бә’зиләринин фикринҹә, ҹавабы шүурлу Јарадана мүраҹиәт етмәдән дә тапмаг олар. Башгаларына ҝөрә исә, Јараданын варлығыны гәбул етмәдән тәбиәти дәрк етмәк гејри-мүмкүндүр; белә ки јердәки варлыглар о гәдәр мүрәккәб, мүхтәлиф, үстәлик елә әсрарәнҝиздир ки, садәҹә тәсадүф нәтиҹәсиндә јарана билмәзди. Бир сыра сүбутлар, бә’зи алимләр дә дахил олмагла, чохларыны каинатын мүдрик, гүдрәтли вә сәхавәтли Јараданы олдуғуна инандырырa.

 2. Давуду Јеһоваја һәмд етмәјә нә тәшвиг едирди?

² Гәдим Исраилин падшаһы Давуд да әмин иди ки, әсрарәнҝиз ишләринә ҝөрә Јарадан иззәтә лајигдир. О, елмин инкишаф етдији мүасир дөврдән чох-чох әввәл јашаса да, ҝөрдүјү бир чох валеһедиҹи шејләрин Аллаһын әл иши олдуғуну баша дүшүрдү. Аллаһын јарадыҹылыг габилијјәти гаршысында дәрин еһтирам дујмаг үчүн Давуда тәкҹә өз бәдәни һаггында дүшүнмәк бәс едирди. О јазырды: «Сән мәни е’ҹазкар, әсрарәнҝиз јолла јаратмысан, она ҝөрә шүкүр едирәм. Нә гәдәр харигәли ишләр ҝөрмүсән! Буну үрәкдән јахшы дәрк едирәм» (Мәзмур 139:14).

3, 4. Нәјә ҝөрә һәр биримиз үчүн Јеһованын ишләри һаггында дүшүнмәк ваҹибдир?

³ Давуд белә мөһкәм әминлији дәриндән дүшүнмәјин сајәсиндә әлдә етмишди. Бу ҝүн мәктәбләрин тәдрис програмы, о ҹүмләдән, күтләви информасија васитәләри инсанын мәншәји һаггында Аллаһа инамсызлыг доғуран нәзәријјәләрлә долуб-дашыр. Давудда олан иман биздә дә олсун дејә, дәриндән дүшүнмәк олдугҹа ваҹибдир. Хүсусилә дә, Јараданын мөвҹудлуғу вә ролу кими ҹидди мәсәләләрдә башгаларынын бизим әвәзимизә дүшүнмәсинә јол вермәк олмаз.

⁴ Бундан башга, Јеһованын ишләри һаггында дүшүнмәк, Она миннәтдарлығымызы артырыр, ҝәләҹәјә даир вердији вә’дләринә инамымызы мөһкәмләндирир. Бу исә бизи Јеһова Аллаһ һаггында даһа чох өјрәнмәјә вә Она хидмәт етмәјә тәшвиг едир. Ҝәлин ҝөрәк мүасир елм ‘әсрарәнҝиз јолла јарадылдығымызы’ неҹә тәсдиг едир.

Мө’ҹүзәли физики инкишаф

5, 6. а) Инсан мөвҹудлуғуна неҹә башлајыр? б) Бөјрәкләр инсан организминдә һансы функсијалары јеринә јетирир?

⁵ «Бөјрәкләрими сән тәшкил етдин, анамын гарнында мәни һөрдүн» (Мәзмур 139:13, КМ). Һәр биримиз өз мөвҹудлуғуна ана бәтниндә, бу ҹүмләнин сонундакы нөгтәдән дә балаҹа олан бир һүҹејрә кими башлајырыг. Бу микроскопик һүҹејрәнин гурулушу сон дәрәҹә мүрәккәбдир, лап кичик кимја лабораторијасыдыр! О, сүр’әтлә инкишаф едир. Ана бәтниндә олдуғу икинҹи ајын сонларында көрпәнин әсас органлары артыг формалашмыш олур. Онларын арасында бөјрәкләр дә вар. Ушаг доғуланда бөјрәкләр зәһәрли маддәләри вә артыг сују хариҹ едәрәк, лазыми маддәләри исә сахлајараг ганы тәмизләмәјә һазыр олур. Бөјрәкләр, сағлам олдугда, бөјүк инсанда олан тәхминән беш литр ганын тәркибиндәки сују һәр 45 дәгигәдән бир тәмизләјир!

⁶ Бөјрәкләр һәм дә ганын минерал тәркибини, о ҹүмләдән, туршулуг дәрәҹәсини вә тәзјигини низамлајыр. Бунунла јанашы, онлар бир чох башга ваҹиб функсијалары да јеринә јетирир. Мәсәлән, Д витаминини сүмүјүн дүзҝүн инкишафы үчүн вә гырмызы ган һүҹејрәләринин јаранмасына тәкан верән еритропоиетин һормонунун јаранмасы үчүн лазым олан башга формаја чевирир. Тәәҹҹүблү дејил ки, бөјрәкләр «бәдәнин маһир кимјачылары» адланыр!b

7, 8. а) Ушағын ана бәтниндә инкишафыны тәсвир един. б) Ана бәтниндә инкишаф едән көрпә һансы мә’нада санки ‘дүнјанын дәрин јериндәдир’?

⁷ «Мән ҝизли бир јердә јаранаркән, дүнјанын дәрин јериндә јаранаркән бәдәним [«сүмүкләрим», ЈД] Сәндән ҝизли галмады» (Мәзмур 139:15). Илк һүҹејрә бөлүнәрәк јени һүҹејрәләр әмәлә ҝәтирир ки, онлар да өз нөвбәсиндә бөлүнмәјә давам едир. Тезликлә һүҹејрәләр фәргләнмәјә башлајыр, јә’ни ихтисаслашмыш синир, әзәлә, дәри вә саирә һүҹејрәләринә чеврилир. Ејниҹинсли һүҹејрәләр бирләшәрәк тохумалары, сонра исә органлары әмәлә ҝәтирир. Мәсәлән, мајаланманын үчүнҹү һәфтәсиндә инсанын сүмүк системи инкишаф етмәјә башлајыр. Артыг једди һәфтәлик, боју тәхминән 2,5 сантиметрлик ушагда инсан бәдәниндә олан 206 сүмүјүн илкин формасы һәлә бәркимәмиш һалда олур.

⁸ Бу валеһедиҹи инкишаф просеси ана бәтниндә, санки јерин дәринлијиндә басдырылмыш кими, инсан ҝөзүндән ҝизли ҝедир. Бу барәдә чох шеј инсанлар үчүн һәлә дә сирр олараг галыр. Мәсәлән, һүҹејрәләрин мүхтәлиф органлар үчүн ихтисаслашмасына сәбәб олан нәдир? Ола билсин, елм бунун сиррини нә вахтса ачаҹаг, анҹаг Давудун нөвбәти ајәдә сөјләдији кими, Јараданымыз Јеһова бунларын һамысыны билир.

9, 10. Рүшејмин һиссәләринин формалашмасы һансы мә’нада Аллаһын ‘китабында јазылмышдыр’?

⁹ «Дүнјаја ҝәлмәздән әввәл Сәнин ҝөзләрин мәни [«рүшејмими», ЈД] ҝөрдү. Өмрүм башламаздан әввәл мәнә тә’јин етдијин һәр бир ҝүнү [«онун һәр һиссәсини», ЈД] китабына јазмысан» (Мәзмур 139:16). Илк һүҹејрәдә бүтүн бәдән үчүн там план вардыр. Дүнјаја ҝәлмәздән әввәлки доггуз ај әрзиндә вә сонракы ијирми илдән чох мүддәтдә организмин инкишафы бу план үзрә ҝедир. Һәмин вахт әрзиндә бәдән илк һүҹејрәдәки мә’лумата ујғун олараг бир чох мәрһәләләрдән кечир.

¹⁰ Давудун һүҹејрә вә ҝенләр һаггында билији, о ҹүмләдән, микроскопу јох иди. Анҹаг о баша дүшүрдү ки, бәдәнинин инкишафы габагҹадан һазырланмыш план үзрә ҝедир. Рүшејмин инкишафы һагда Давудун, јәгин, аз-чох мә’луматы вар иди, буна ҝөрә дә о дүшүнүрдү ки, һәр мәрһәлә габагҹадан һазырланан план вә ҹәдвәл үзрә һәјата кечир. О, һәмин планы бәдии диллә Аллаһын ‘китабында јазылан’ кими тәсвир етмишди.

11. Инсанын физики әламәтләрини нә мүәјјән едир?

¹¹ Артыг мә’лумдур ки, инсанын валидејнләриндән вә нәнә-бабасындан алдығы ирси әламәтләр, мәсәлән, бој, үз ҹизҝиләри, ҝөзүн, сачын рәнҝи вә минләрлә башга әламәтләр ҝенләрлә мүәјјәнләшдирилир. Һәр һүҹејрәдә он минләрлә ҝен вардыр, һәр ҝен исә узун ДНТ (дезоксирибонуклеин туршусу) зәнҹиринин бир һиссәсидир. Бәдәнин сәҹијјәви хүсусијјәтләри һәр инсанын ДНТ-синин кимјәви гурулушунда ‘јазылыб’. Һәр дәфә һүҹејрә јени һүҹејрә төрәтмәк вә ја гоҹаны әвәз етмәк үчүн бөлүнәндә ДНТ өзүндәки мә’луматлары өтүрүр. Бунун сајәсиндә инсан өз ҝөркәмини сахлајараг, јашамаға давам едир. Бу, сәмави Јараданымызын мүдриклијини вә гүдрәтини ҝөстәрән неҹә дә мөһтәшәм нүмунәдир!

Гејри-ади зеһнимиз

12. Инсанлары һејванлардан хүсусилә нә фәргләндирир?

¹² «Еј Аллаһ, мәним үчүн фикирләринин гијмәти чохдур, онларын сајы-һесабы јохдур! Сајсајдым онлары, гум дәнәләриндән чох оларды» (Мәзмур 139:17, 18а). Һејванлар да әсрарәнҝиз јолла јарадылмышлар, онларын бә’зиләринин малик олдуғу мүәјјән һисс вә баҹарыглар инсанынкыны өтүб-кечир. Лакин Аллаһ инсана истәнилән һејванынкындан гат-гат үстүн олан зеһни габилијјәтләр вермишдир. Бир елми китабда јазылыб: «Башга ҹанлыларла инсан арасында нә гәдәр охшарлыг олса да, данышма вә дүшүнмә габилијјәти инсаны онларын һамысындан фәргләндирир... Гејри-адилијимиз һәм дә ондадыр ки, биз өзүмүз һаггында һәр шеји билмәк истәјирик: бәдәнимиз неҹә гурулуб? Биз неҹә бөјүјүрүк?» Давуд да, чох ҝүман ки, белә суаллар үзәриндә дүшүнүрдү.

13. а) Давуд Аллаһын фикирләри үзәриндә нәјин сајәсиндә дүшүнә билирди? б) Давуддан неҹә нүмунә ҝөтүрә биләрик?

¹³ Ән ваҹиби исә одур ки, һејванлардан фәргли олараг, јалныз биз Аллаһын фикирләри үзәриндә дүшүнә билирикc. Бу хүсуси ән’ам «Аллаһын сурәтиндә» јарадылдығымызын даһа бир сүбутудур (Јарадылыш 1:27). Давуд бу ән’амдан дүзҝүн истифадә едирди. О, Аллаһын мөвҹудлуғуну сүбут едән шејләрин вә Јараданын онларда ҝөрүнән ҝөзәл хүсусијјәтләри үзәриндә дүшүнүрдү. Давудда Јеһовадан вә Онун ишләриндән бәһс едән Мүгәддәс Јазыларын илк китаблары да вар иди. Аллаһдан илһам алмыш јазылар Давуда Јараданын фикирләрини, шәхсијјәтини вә нијјәтини анламаға көмәк етмишди. Мүгәддәс Јазыларын, Аллаһын јаратдыгларынын вә Аллаһын онунла рәфтары үзәриндә дүшүнмәклә Давуд Јараданына һәмд етмәјә тәшвиг олунурду.

Иман етмәк нә демәкдир?

14. Аллаһа инанмаг үчүн Онун һаггында һәр шеји билмәјә нәјә ҝөрә еһтијаҹ јохдур?

¹⁴ Давуд Аллаһын јаратдыглары вә Мүгәддәс Јазыларын үзәриндә нә гәдәр чох дүшүнүрдүсә, бир о гәдәр дә баша дүшүрдү ки, Аллаһын билик вә баҹарығыны там долғунлуғу илә дәрк етмәк гејри-мүмкүндүр (Мәзмур 139:6). Биз дә һеч вахт Аллаһын ишләри һаггында һәр шеји сонадәк баша дүшә билмәјәҹәјик (Ваиз 3:11; 8:17). Анҹаг Аллаһ Мүгәддәс Јазылар вә тәбиәт васитәсилә кифајәт гәдәр билик «изһар етмишдир» ки, һәгигәти ахтаран инсанлар, јашадығы вахтдан асылы олмајараг, сүбутлара әсасланан имана саһиб олсунлар (Ромалылара 1:19, 20; Ибраниләрә 11:1, 3).

15. Иманын вә Аллаһла мүнасибәтимизин бир-бирилә неҹә бағлы олдуғуну нүмунә әсасында изаһ един.

¹⁵ Имана саһиб олмаг тәкҹә һәјатын вә Каинатын шүурлу Јараданынын олдуғуну е’тираф етмәк демәк дејил. Бу, Јеһова Аллаһа бир Шәхсијјәт кими е’тибар етмәк демәкдир, о Шәхсијјәт ки, Ону танымағымызы вә Онунла јахшы мүнасибәтләри горумағымызы истәјир (Јагуб 4:8). Ҝәлин инсанын севән атасына инамы вә е’тибары үзәриндә дүшүнәк. Туталым ки, дара дүшәрсә, атасынын она көмәк әлини узадаҹағына кимсә шүбһә едир. Бәлкә дә о, һәмин шәхси атасынын е’тибарлы адам олдуғуна инандыра билмәјәҹәк. Анҹаг атасынын јахшы инсан олдуғуна өзү әмин олубса, дарда галмајаҹағына архајын олаҹаг. Еләҹә дә, Мүгәддәс Јазылары өјрәнмәк вә јаратдыглары үзәриндә дүшүнмәклә Јеһованы танысаг, һәмчинин дуаларымыза ҹаваб олараг бизә көмәк етдијини ҝөрсәк, Она е’тибар едәҹәјик. Биздә Онун һаггында даһа чох өјрәнмәк, саф мәһәббәт вә сәдагәтдән ирәли ҝәләрәк Она әбәдијјән һәмд етмәк истәји јаранаҹаг. Бу, һәр инсанын гаршысына гоја биләҹәји ән лајигли мәгсәддир (Ефеслиләрә 5:1, 2).

Јараданын рәһбәрлијини ахтарын!

16. Давудун Јеһова илә сых мүнасибәтләриндән нә өјрәнә биләрик?

¹⁶ «Еј Аллаһ, мәни јохла, гәлбими өјрән, Сән мәни сынагдан кечириб бүтүн фикирләрими бил. Ҝөр гәлбимдә пислијә јол верирәмми? Әбәди јолда мәнә рәһбәр ол!» (Мәзмур 139:23, 24). Давуд билирди ки, Аллаһ ону башдан ајаға кими таныјыр — фикирләри, сөзләри, әмәлләри Јараданын ҝөзләри өнүндәдир (Мәзмур 139:1-12; Ибраниләрә 4:13). Гајғыкеш атанын гуҹағында балаҹа ушаг өзүнү тәһлүкәсизликдә һисс етдији кими, Аллаһын ону бу гәдәр јахшы таныдығына ҝөрә, Давуд да өзүнү елә һисс едирди. Јеһова илә јахын мүнасибәт Давуд үчүн әзиз иди вә о, Аллаһын ишләри һаггында дүшүнмәклә, Она дуа етмәклә бу мүнасибәти горумаға чалышырды. 139-ҹу мәзмур да дахил олмагла, Давудун бир чох мәзмурлары мусиги илә мүшајиәт олунан дуалардыр. Аллаһын ишләри барәдә дүшүнмәк вә дуа етмәк бизә дә Јеһоваја јахынлашмаға көмәк едәҹәк.

17. а) Нәјә ҝөрә Давуд Јеһовадан онун үрәјини јохламағы хаһиш едирди? б) Ирадә азадлығындан дүзҝүн истифадә етмәјимиз һәјатымыза неҹә тә’сир едир?

¹⁷ Аллаһын сурәтиндә јарадылан бизләрә ирадә азадлығы бәхш едилмишдир. Биз јахшылыг вә ја пислик етмәк сечиминдә азадыг. Бу азадлығын архасында мә’нәви мәс’улијјәт дурур. Давуд писләрин сырасына аид едилмәк истәмирди (Мәзмур 139:19-22). О, ҹидди сәһвләрә јол вермәкдән горхурду. Буна ҝөрә дә, Давуд Јеһованын мисилсиз билији үзәриндә дүшүнәндә тәвазөкарлыгла хаһиш едирди ки, Аллаһ онун дахилән неҹә инсан олдуғуну јохласын вә ону һәјата ҝедән јолла апарсын. Аллаһын салеһ әхлаг нормалары бүтүн инсанлар үчүн олдуғуна ҝөрә, биз дә дүзҝүн сечим етмәлијик. Јеһова һамымызы Она итаәт етмәјә чағырыр. Белә етмәклә биз Онун лүтфүнү газанаҹаг вә хејир тапаҹағыг (Јәһја 12:50; 1 Тимотејә 4:8). Ҝүнбәҝүн Јеһова илә јерисәк, һәтта ән ағыр проблемләр гаршысында белә, гәлб раһатлығыны итирмәјәҹәјик (Филипилиләрә 4:6, 7).

Е’ҹазкар Јарадана гулаг асын!

18. Аллаһын јаратдыглары үзәриндә дүшүнәрәк Давуд һансы гәнаәтә ҝәлди?

¹⁸ Давуд ушаглыгда тез-тез чөлдә гојун отарырды. Гојунлар башларыны ашағы салыб отлајыр, Давуд исә ҝөзләрини ҝөјләрә галдырыб, ҝеҹәнин гаранлығында Каинатын әзәмәти вә онун нәдән хәбәр вердији һагда дүшүнүрдү. О јазмышды: «Ҝөјләр Аллаһын әзәмәтини бәјан едир, ҝөј гүббәси әлләринин ишини е’лан едир. Һәр ҝүн ертәси ҝүнә нәгл едир, һәр ҝеҹә о бири ҝеҹәјә билик верир» (Мәзмур 19:1, 2). Давуд баша дүшүрдү ки, һәр шеји әсрарәнҝиз јолла јараданы ахтармалы, Она гулаг асмалыдыр. Бизә дә белә етмәк лазымдыр.

19. Һәм ҝәнҹләр, һәм дә јашлылар ‘әсрарәнҝиз јолла јарадылдығымыздан’ нә өјрәнә биләрләр?

¹⁹ Сонралар оғлу Сүлејманын ҝәнҹләрә вердији: «ҹаванлыг ҝүнләриндә сәни Јараданы хатырла... Аллаһдан горх, Онун әмрләрини јеринә јетир. Бәли, инсанын әсас вәзифәси будур» мәсләһәтинә әмәл етмәкдә Давуд чох ҝөзәл нүмунә гојду (Ваиз 12:1, 13). Давуд һәлә ушаг икән ‘әсрарәнҝиз јолла јарадылдығыны’ баша дүшүрдү. Дәрк етдијинә ујғун јашамасы бүтүн һәјаты боју она фајда ҝәтирди. Истәр ҹаван олаг, истәр јашлы Даһи Јараданымызы иззәтләндирсәк, Она хидмәт етсәк, һәм индики, һәм дә ҝәләҹәк һәјатымыз севинҹлә долу олаҹаг. Јеһова илә јахын мүнасибәти горујанлар вә Онун салеһ јоллары илә јеријәнләр үчүн Мүгәддәс Китабда белә вә’д јазылыб: «Гоҹаланда да бар верәҹәкләр, тәравәтли, јамјашыл галаҹаглар, белә дејәҹәкләр: “Рәбб һагдыр”» (Мәзмур 92:14, 15). Буна ҝөрә дә үмид едә биләрик ки, Јараданымызын әсрарәнҝиз ишләриндән әбәдијјән зөвг алаҹағыг.

[Һашијәләр]

Неҹә изаһ едәрдиниз?

• ‘Әсрарәнҝиз јолла јарадылдығымыз’ рүшејмин инкишафындан неҹә ҝөрүнүр?

• Јеһованын фикирләри үзәриндә нәјә ҝөрә дүшүнмәлијик?

• Иман вә Јеһова илә мүнасибәтләр бир-бири илә неҹә бағлыдыр?

[9-ҹу сәһифәдәки шәкил]

Ушағын ана бәтниндә инкишафы габагҹадан тәртиб едилмиш план үзрә ҝедир.

ДНТ

[Иҹазә илә]

Ана бәтниндә көрпә: Леннарт Нилссон

[10-ҹу сәһифәдәки шәкил]

Севән атасына е’тибар едән ушаг кими, биз дә Јеһоваја ҝүвәнирик.

[11-ҹи сәһифәдәки шәкил]

Јеһованын ишләри үзәриндә дүшүнмәк Давуду Она һәмд етмәјә тәшвиг едирди.