«Мәсиһи һәјаты вә ибадәти. Иш дәфтәри» үчүн мәнбәләр
7—13 ЈАНВАР
ҺИКМӘТ ХӘЗИНӘСИНДӘН ИНҸИЛӘР
nwtsty-E Һв 22:16 ајәси үчүн шәрһ
Онун адыны чағыр ки, ҝүнаһларын бағышлансын: Инсанын ҝүнаһлары вәфтиз олунмагла јох, Исанын адыны чағырмагла бағышланыр. Бу исә о демәкдир ки, инсан Исаја иман ҝәтирир вә иманыны мәсиһијә јарашан әмәлләрлә ҝөстәрир (Һв 10:43; Јг 2:14, 18).
СӘРИШТӘЛИ МҮЖДӘЧИ ОЛУН
w10-E 2/1 с. 13
Мәсиһиләр үчүн тәләбдирми?
Мәсиһ Гануну тамлығы илә јеринә јетирди. Белә олан һалда, мәсиһиләр һәфтәлик шәнбә ганунуна риајәт етмәлидирләр? Һәвари Булус Аллаһын руһунун тәсирилә бу суала белә ҹаваб вермишди: «Бу сәбәбдән, гој һеч кәс сизи јемәјә, ичмәјә ҝөрә, јахуд бир бајрама, тәзә ај мәрасиминә ја да шәнбәјә ҝөрә мүһакимә етмәсин. Бүтүн бунлар ҝәләҹәкдәкиләрин көлҝәсидир, ҝерчәклик исә Мәсиһдәдир» (Колослулара 2:16, 17).
Бу сөзләр ҝөстәрир ки, Аллаһын Өз хидмәтчиләри үчүн олан тәләбләри дәјишилиб. Сәбәб ондадыр ки, мәсиһиләр јени гануна, «Мәсиһин ганунуна» табедирләр (Галатијалылара 6:2). Аллаһын Муса васитәсилә Исраилә вердији әввәлки Ганун Иса Мәсиһин өлүмү илә иҹра олунду вә сона јетди (Ромалылара 10:4; Ефеслиләрә 2:15). Бәс шәнбәјә риајәт етмәк әмри дә сона јетди? Бәли. Булус: «Биз Ганунун табелијиндән азад едилмишик» дејәндән сонра Он әмрдән бирини ситат ҝәтирди (Ромалылара 7:6, 7). Беләликлә, шәнбә илә бағлы ганун да дахил олмагла, Он әмр сона јетән Ганунун бир һиссәси иди. Буна ҝөрә дә даһа Аллаһын хидмәтчиләриндән һәр һәфтә шәнбәјә риајәт етмәк тәләб олунмур.
Исраиллиләрин ибадәтинин ләғв олунуб мәсиһи ибадәтинин гүввәјә минмәсини белә бир нүмунә әсасында изаһ етмәк олар. Тутаг ки, һансыса өлкәнин конститусијасы дәјишдирилир. Јени конститусија гүввәјә минәндән сонра әввәлки конститусијаја риајәт етмәк тәләб олунмур. Јени конститусијадакы бәзи ганунлар әввәлкиндәки кими олса да, диҝәрләри фәргли ола биләр. Буна ҝөрә дә инди һансы ганунлара риајәт едилмәли олдуғуну билмәк үчүн јени конститусијаны диггәтлә өјрәнмәк лазымдыр. Бундан башга, нүмунәви вәтәндаш јени конститусијанын нә заман гүввәјә миндијини билмәлидир.
Буна бәнзәр тәрздә, Јеһова Аллаһ Исраил халгына, 10 әсас әмр дахил олмагла, 600-дән чох ганун вермишди. Бу ганунлар әхлаг, гурбанлар, сағламлыг, шәнбә вә саирә саһәләри әһатә едирди. Лакин Иса демишди ки, онун мәсһ олунмуш давамчылары јени халгы тәшкил едәҹәкләр (Мәтта 21:43). Ерамызын 33-ҹү илиндән бу халгын јени «конститусијасы» вар. Бу конститусија ики әсас гануна дајаныр. Бу, Аллаһа вә инсанлара мәһәббәтдир (Мәтта 22:36—40). Дүздүр, «Мәсиһин ганунундакы ҝөстәришләрдән бәзиләри Исраилә верилән ҝөстәришләрә бәнзәјир. Лакин бәзиләри тамамилә фәргләнир, Ганундакы бәзи ҝөстәришләр исә Мәсиһин ганунунда үмумијјәтлә јохдур. Шәнбә ҝүнү илә бағлы ганун да гүввәдән дүшмүш ганунларын сырасындадыр.
14—20 ЈАНВАР
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
nwtsty-E Һв 23:6 ајәси үчүн шәрһ
Мән фәрисијәм: Орада оланлардан бәзиләри Булусу таныјырды (Һв 22:5). Онлар баша дүшдүләр ки, Булус өзүнү фәриси оғлу адландырмагла әввәлләр онлардан бири олдуғуну сөјләјир. Синедриондакы фәрисиләрә мәлум иди ки, Булус мәсиһилији гәбул едиб шөвглү бир мәсиһи олуб, буна ҝөрә дә баша дүшүрдүләр ки, о, өзүнү јаландан башга ҹүр тәгдим етмәјә чалышмыр. Амма бу контекстдә Булусун «мән фәрисијәм» сөзләри нисби мәнада баша дүшүлә биләр. Булусун өзүнү саддуки јох, фәриси адландырмасына сәбәб о иди ки, о да фәрисиләр кими дирилмәјә инанырды. Белә демәклә о, орада олан фәрисиләрлә үмуми дил тапды. Ҝөрүнүр, о үмид едирди ки, мүбаһисә доғуран бу мөвзунун сајәсиндә Синедрионун бәзи үзвләри онун ҝәтирдији дәлилләрлә разылашаҹаг. Онун фәнди, доғрудан да, ишә јарады (Һв 23:7—9). Булусун Һв 23:6 ајәсиндә јазылмыш сөзләри һәм дә сонрадан Агриппа падшаһын һүзурунда өзүнү мүдафиә едәркән өзү һагда дедији сөзләрә ујғун ҝәлир (Һв 26:5). Ромадан Филиппидәки мәсиһиләрә јазаркән Булус јенә дә әввәлләр фәриси олдуғуну гејд етмишди (Фп 3:5). Мараглыдыр ки, Һв 15:5 ајәсинә әсасән, бәзи диндашлара, һәтта мәсиһи оландан сонра да, бир заманлар фәриси тәригәтинин үзвү оланлар кими бахырдылар.
nwtsty-E Һв 24:24 ајәси үчүн шәрһ
Друсилла: Һв 12:1 ајәсиндә ады чәкилән Һиродун, јәни I Һирод Агриппанын үчүнҹү вә ән кичик гызы. О, ерамызын тәхминән 38-ҹи илиндә анадан олмушду вә II Агриппа илә Берникинин баҹысы иди. (Лүғәтдә «Һирод» јарымбашлығына бах.) Вали Феликс онун икинҹи әри иди. О, биринҹи дәфә Суријанын Емеса шәһәринин падшаһы Азизуса әрә ҝетмишди, амма тәхминән 54-ҹү илдә, јәни һарадаса 16 јашында ондан бошаныб Феликсә ҝетмишди. Булус Феликсин гаршысында «салеһлик, тәмкин вә ҝәләҹәкдәки һөкм һаггында» данышанда, ола билсин, Друсилла да орада иди (Һв 24:25). Феликс вали вәзифәсини Фестә верәндә «јәһудиләрин ҝөзүндән дүшмәмәк үчүн» Булусу дустаг сахлады. Бәзиләринин фикринҹә, о, јәһуди олан ҝәнҹ арвадыны разы салмаг үчүн белә етмишди (Һв 24:27).
21—27 ЈАНВАР
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
nwtsty-E Һв 26:14 ајәси үчүн шәрһ
Чомаға гаршы тәпик атмагла: Чомаг һејваны говмаг үчүн ишләдилән уҹубиз чубуг иди (Һк 3:31). «Чомаға гаршы тәпик атмаг» ифадәси јунан әдәбијјатында раст ҝәлинән мәсәлдир. Бу ону бизләјән чомаға тәпик атыб мүгавимәт ҝөстәрән вә нәтиҹәдә зәдәләнән тәрс өкүз образына әсасланыр. Шаулун да мәсиһи олмаздан әввәлки давранышы буна бәнзәјирди. Јеһова Аллаһын дајаг олдуғу мәсиһиләрә гаршы чыхмагла о өзүнә хәтәр јетирә биләрди. (Һв 5:38, 39; 1Тм 1:13, 14 ајәләри илә мүгајисә ет.) Вз 12:11 ајәсиндә чомаг сөзү мәҹази мәнада ишләнир вә инсаны мәсләһәтә әмәл етмәјә тәшвиг едән мүдрикләрин сөзләрини билдирир.
Чомаг. Чомаг һејваны говмаг үчүн ишләдилән узун, метал уҹлуглу, уҹубиз чубуг иди. Чомаг инсаны ағыллы мәсләһәтә әмәл етмәјә тәшвиг едән мүдрик адамын сөзләрилә мүгајисә олунур. «Чомаға гаршы тәпик атмаг» ифадәси тәрс өкүзүн ону бизләјән чомаға тәпик атыб мүгавимәт ҝөстәрмәсиндән әмәлә ҝәлиб. Белә өкүз нәтиҹәдә өзүнә хәтәр јетирир (Һв 26:14; Һк 3:31).
28 ЈАНВАР — 3 ФЕВРАЛ
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
nwtsty-E Һв 27:9 ајәси үчүн шәрһ
Кәффарә ҝүнү оруҹу: Јахуд: «пајыз оруҹу». Һәрфән «оруҹ». «Оруҹ» сөзүнүн јунан дилиндә олан бу еквиваленти Төвратда тәләб олунан јалныз бир оруҹа, јәни һәр ил гејд олунан Кәффарә ҝүнүндәки (һәмчинин «Јум Күпүр» ибр. јом һаккиппурим, «өртмәләр ҝүнү») оруҹа аид ишләнир. (Лв 16:29—31; 23:26—32; Сј 29:7. Лүғәтдә «Кәффарә ҝүнү» јарымбашлығына бах.) Кәффарә ҝүнү илә бағлы ишләнән «ҹанына ҹәфа вермәк» ифадәсинин, оруҹ да дахил олмагла, мүхтәлиф мәһрумијјәтләри еһтива етдији һесаб олунур (Лв 16:29, һаш.). Һв 27:9 ајәсиндә «оруҹ» сөзүнүн ишләнмәси Кәффарә ҝүнү мәһрумијјәтләринин ән әсасынын оруҹ олдуғу фикрини тәсдиг едир. Кәффарә ҝүнү оруҹу сентјабрын ахырына, ја да октјабрын әввәлинә дүшүрдү.
nwtsty-E Һв 28:11 ајәси үчүн шәрһ
Зевс оғуллары: Јунан вә Рома мифолоҝијасына әсасән, «Зевс оғуллары» (јунанҹа, Диосковрој) Кастор вә Поллукс иди. Онлар Зевслә (Јупитер) Спарта мәликәси Леданын әкиз оғуллары иди. Диҝәр шејләрлә јанашы, онлара ҝәмичиләрин һамиси кими бахыр, онларын дәниздә тәһлүкә илә үзләшән ҝәмичиләри хилас етмәјә гадир олдуғу һесаб олунурду. Ҝәминин бурнунда бу бәзәјин олдуғунун дејилмәси бу һадисәни ҝөзү илә ҝөрмүш адамын гәләм алдығына диҝәр бир сүбутдур.