Јеһованын Кәламы ҹанлыдыр
«Биринҹи Падшаһлар» китабындан диггәтәлајиг фикирләр
«САЛЕҺЛӘР артанда халг севинәр, пис һөкмдар оланда халг налә чәкәр» (Сүлејманын мәсәлләри 29:2). Мүгәддәс Китаба дахил олан «Биринҹи Падшаһлар» китабындан бу мәсәлин доғрулуғуну ајдын сурәтдә ҝөрмәк олар. Бу китабда Сүлејманын һәјат јолундан бәһс едилир. Онун падшаһлыг дөврүндә гәдим Исраил јер үзүнүн ән инкишаф етмиш вә сүлһ ичиндә јашајан дөвләтинә чеврилир. Һәмчинин «Биринҹи Падшаһлар» китабында Сүлејманын өлүмүндән сонра дөвләтин ики јерә бөлүнмәсиндән вә ондан сонра Исраилдә вә Јәһудада падшаһлыг едән 14 падшаһдан да бәһс едилир. Бу падшаһлардан јалныз икиси Јеһоваја бүтөвлүклә садиг галыр. Бу китаб, Илјас пејғәмбәри дә дахил етмәклә, даһа алты пејғәмбәрин фәалијјәти һаггында бизә мә’лумат верир.
Китаб Јерусәлимдә вә Јәһудада Јеремја пејғәмбәр тәрәфиндән гәләмә алынмышдыр. Китабын мәзмуну ерамыздан әввәл 1040-ҹы вә 911-ҹи илләр арасында баш вермиш һадисәләрдән бәһс едиб тәгрибән 129 иллик тарихи дөврү әһатә едир. Китабы тәртиб едәркән, ҝөрүнүр, Јеремја, «Сүлејманын әмәлләри китабы» кими әски мәтнләрә мүраҹиәт етмишдир. Артыг бу ҹүр мәтнләр мөвҹуд дејил (1 Падшаһлар 11:41; 14:19; 15:7).
МҮДРИК ПАДШАҺ ӨЛКӘЈӘ СҮЛҺ ВӘ ФИРАВАНЛЫГ ҜӘТИРИР
«Биринҹи Падшаһлар» китабы Давуд падшаһын оғлу Адонијанын, атасынын падшаһлыг тахтыны әлә кечирмәк ҹәһди һаггында олан мараглы бир һадисә илә башлајыр. Натан пејғәмбәр гәти аддымлар атыб онун планларыны алт-үст едир вә Давудун оғлу Сүлејманы падшаһ кими мәсһ едир. Јеһова тахта јениҹә отурмуш падшаһын истәјини бәјәниб она ‘һикмәтли вә дәрракәли үрәклә’ бәрабәр ‘вар-дөвләт вә шөһрәт дә верир’ (1 Падшаһлар 3:12, 13). Сүлејмана мүдрикликдә вә вар-дөвләтдә һеч ким чата билмәз. Исраил халгы сүлһ вә фираванлыг ичиндә јашајыр.
Сүлејманын апардығы тикинти ишләри арасында Јеһованын мә’бәди вә мүхтәлиф нөв дөвләт биналары да вар. Јеһова Аллаһ Сүлејманы әмин едир: «Сәнин падшаһлыг тахтыны Исраил үзәриндә әбәди уҹалдаҹағам». Амма Аллаһ вә’дини јалныз бир шәртлә јеринә јетирәҹәкди: Сүлејман Јеһоваја итаәткар галмалы иди (1 Падшаһлар 9:4, 5). Һәгиги Аллаһ һәмчинин ону итаәтсизлијин ҝәтириб чыхардығы пис нәтиҹәләрдән дә хәбәрдар едир. Амма мүәјјән вахтдан сонра Сүлејман бир чох әҹнәби гадынларла евләнир. Сонра онларын тә’сиринә мә’руз галыб гоҹа јашында јалан аллаһлара ибадәт етмәјә башлајыр. Јеһова онун падшаһлығынын бөлүнәҹәји һаггында пејғәмбәрлик едир. Сүлејман 40 ил падшаһлыг етдикдән сонра ерамыздан әввәл 997-ҹи илдә өлүр. Онун јеринә оғлу Рехавам падшаһ олур.
Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар:
1:5 — Нәјә ҝөрә Давуд һәлә сағ икән Адонија тахты әлә кечирмәјә чалышырды? Мүгәддәс Китаб буна ҹаваб вермир. Амма белә бир гәнаәтә ҝәлмәк мәнтигә ујғун оларды: Адонија бөјүк гардашлары Амнонла Авшаломун, һәмчинин ола биләр, Давудун диҝәр оғлу Килавын да өлдүјүнү нәзәрә алыб, Давудун сағ галмыш оғуллары арасында ән бөјүјү кими падшаһлыг етмәјә һүгугу олдуғуну дүшүнүрдү (2 Шамуел 3:2-4; 13:28, 29; 18:14-17). Ҝүҹлү орду башчысы Јоавын вә нүфузлу баш каһин Евјатарын дәстәјинә архаланан Адонија, чох ҝүман, ҹәһдинин боша чыхмајаҹағына әмин иди. Давудун Сүлејманы падшаһ етмәк фикриндә олмасындан Адонијанын хәбәри олуб-олмадығы һаггында Мүгәддәс Китабда һеч нә дејилмир. Бунунла белә, Адонија гурбанлар кәсдији мәҹлисә нә Сүлејманы, нә дә Давуда садиг олан башга адамлары дә’вәт едир (1 Падшаһлар 1:9, 10). Бурадан белә нәтиҹәјә ҝәлмәк олар ки, Адонија Сүлејманы өзүнүн рәгиби санырды.
1:49-53; 2:13-25 — Сүлејман Адонијаны әфв етсә дә, нә үчүн сонда ону өлдүртдүрүр? Адонија Бат-Шеваја мүраҹиәт етмишди ки, Авишагла евләнмәк истәјини падшаһа билдирсин. Бат-Шевадан фәргли олараг, Сүлејман Адонијанын нә мәгсәд ҝүддүјүнү ҝөзәл баша дүшмүшдү. Давудла Авишагын арасында ҹинси әлагә олмаса да, бу ҝөзәл гыз падшаһын ҹаријәси һесаб олунурду. О вахтын адәтләринә ҝөрә, бу гыза јалныз Давудун гануни вариси саһиб ола биләрди. Чох ҝүман ки, Адонија Авишагла евләнсә, јенидән тахта саһиб ола биләҹәјини дүшүнүрдү. Адонијанын хаһишиндә падшаһлыг етмәк иддиасынын олдуғуну ҝөрән Сүлејман өз әфвини ләғв едир.
6:37–8:2 — Мә’бәдин тәнтәнәли ачылышы нә вахт кечирилмишдир? Мә’бәдин иншасы Сүлејманын падшаһлығынын 11-ҹи илиндә, јә’ни ерамыздан әввәл 1027-ҹи илин сәккизинҹи ајында сона јетди. Ҝүман ки, мә’бәдин бүтүн ләвазиматыны ичәри ҝәтирмәк вә ону там һазыр вәзијјәтә салмаг үчүн 11 ај вахт лазым иди. Мә’бәдин тәнтәнәли ачылышы исә, ерамыздан әввәл 1026-ҹы илин једдинҹи ајында кечирилмишдир. Бу фәсилләрдә мә’бәдин тикилишинин баша чатмасындан сонра апарылан башга тикинти лајиһәләри дә тәсвир едилир. Бу мә’луматлар мә’бәдин ачылышындан әввәл апарылан бүтүн тикинти ишләри һаггында там тәсвир јаратмаг мәгсәдилә верилир (2 Салнамәләр 5:1-3).
9:10-13 — Сүлејманын Галилеја дијарындакы 20 шәһәри Сур падшаһы Хирама вермәси Мусанын ганунуна зидд ҝетмирдими? Левилиләр 25:23, 24 ајәләриндәки ганун јалныз исраиллиләрин тутдуглары торпаг саһәләринә аид иди. Сүлејманын Хирама вердији шәһәрләр Вә’д едилмиш дијарын әразисиндә јерләшсә дә, ола билсин ки, орада исраилли олмајанлар јашајырды (Чыхыш 23:31). Сүлејманын бу һәрәкәтиндән, о ҹүмләдән «өзү үчүн ат чохалтмасы» вә чохлу арвад алмасындан, Ганунун тәләбләрини там јеринә јетирмәдијини ҝөрмәк олар (Ганунун тәкрары 17:16, 17). Һәр неҹә олса да, Хирам һәдијјәдән наразы галыр. Ҝөрүнүр буна сәбәб, шәһәрләрин бүтпәрәст сакинләр тәрәфиндән лазыми гајдада сахланылмамасы вә ја әлверишили јердә јерләшмәмәси иди.
11:4 — Сүлејманын Аллаһа сонадәк садиг галмамасына сәбәб гоҹалыг идими? Хејр, мәсәлә бунда дејилди. Сүлејман чох ҝәнҹ јашында падшаһ олмушду вә һакимијјәтдә 40 ил олмасына бахмајараг, һәлә о гәдәр дә јашлы дејилди. Бундан башга, демәк олмаз ки, о, Јеһовадан тамамилә үз дөндәрмишди. Ҝөрүндүјү кими, о, динләрарасы фәалијјәтдә иштирак етмәјә ҹәһд едирди.
Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:
2:26, 27, 35. Јеһованын дедији һәр бир шеј мүтләг јеринә јетир. Елинин нәслиндән олан Евјатарын каһинлик вәзифәсиндән азад едилмәси илә «Елинин евинә гаршы Рәббин [Јеһованын]... сөјләдији сөз јеринә јетди». Евјатарын Пинхасын нәслиндән олан Садогла әвәз едилмәси илә Сајлар 25:10-13 ајәләриндәки сөзләр јеринә јетди (Чыхыш 6:25; 1 Шамуел 2:31; 3:12; 1 Салнамәләр 24:3).
2:37, 41-46. Киминсә «Аллаһын ганунларыны позсам белә, ҹәзаланмајаҹағам» дејә дүшүнмәси неҹә дә тәһлүкәли ола биләр! ‘Һәјата апаран енсиз јолдан’ гәсдән дөнәнләр өз ағылсыз гәрарларынын аҹы нәтиҹәләриндән мүтләг әзијјәт чәкәҹәкләр (Матта 7:14).
3:9, 12-14. Јеһова, хидмәтләрини јеринә јетирмәк үчүн Ондан мүдриклик, дәрракә вә рәһбәрлик истәјән хидмәтчиләринин сәмими дуаларына ҹаваб верир (Јагуб 1:5).
8:22-53. Сүлејман, вә’дләрини јеринә јетирән вә дуалары ешидән севҝи долу хејирхаһлыг Аллаһы олан Јеһоваја үрәкдән ҝәлән һиссләрини неҹә дә ҝөзәл ифадә етди! Сүлејманын тәнтәнәли ачылыш мәрасиминдә сөјләдији дуа үзәриндә дүшүнәркән, Аллаһын шәхсијјәтинин бу вә диҝәр тәрәфләринә ҝөрә миннәтдарлығымыз даһа да артаҹаг.
11:9-14, 23, 26. Сүлејман мүәјјән вахтдан сонра Аллаһа итаәтсизлик едәндә Јеһова она гаршы дүшмәнләр галдырды. Һәвари Петерин дедији кими: «Аллаһ мәғрурлара гаршы дурур, тәвазөкарлара исә лүтф верир» (1 Петер 5:5).
11:30-40. Ахија Јаровам һаггында пејғәмбәрлик етмишдир. Сүлејман пејғәмбәрлик сөзләриндән наразы галыб, Јаровамы өлдүрмәк истәјир. Падшаһын әһвал-руһијјәси инди әввәлкиндән неҹә дә фәргләнир: һәлә 40 ил бундан әввәл Адонија вә диҝәр суи-гәсдчиләри ҹәзаландырмаг белә истәмәмишди (1:50-53). Сөзсүз ки, бу дәјишиклијә сәбәб онун Јеһовадан узаглашмасы иди.
ПАДШАҺЛЫГ ИКИ ЈЕРӘ БӨЛҮНҮР
Јаровам адамлары илә падшаһ Рехавамын јанына ҝәлиб ондан атасы Сүлејманын үзәрләринә гојдуғу бојундуруғу јүнҝүлләшдирмәји хаһиш едир. Хаһишләрини јеринә јетирмәк әвәзинә, Рехавам үзәрләринә бундан да ағыр јүк гојаҹағы илә онлары һәдәләјир. Исраилин он гәбиләси үсјан едиб Јаровамы өзүнә падшаһ сечир. Падшаһлыг бөлүнүр. Рехавам Јәһуда илә Бинјамин гәбиләләринин дахил олдуғу ҹәнуб падшаһлығынын, Јаровам исә шималда јерләшән он гәбиләли Исраил падшаһлығынын падшаһы олур.
Халг Јерусәлимдәки мә’бәдә ҝедиб орада ибадәт етмәсин дејә, Јаровам гызылдан ики дана дүзәлдиб бирини Дан шәһәриндә, диҝәрини исә Бет-Елдә гојур. Јаровамдан сонра һакимијјәтдә олан падшаһлар бунлардыр: Надав, Бааша, Ела, Зимри, Тивни, Омри, Ахав вә Ахазја. Рехавамдан сонра Јәһудада падшаһ оланлар бунлардыр: Авија, Аса, Јеһошафат вә Јеһорам. Бу падшаһларын дөврүндә јашајан вә фәалијјәт ҝөстәрән пејғәмбәрләр исә бунлардыр: Ахија, Шемаја, ады чәкилмәјән Аллаһ адамы, о ҹүмләдән Јеһу, Илјас вә Микеја.
Мүгәддәс Китаб суалларына ҹаваблар:
18:21 — Илјас халга ја Јеһоваја, ја да Баала хидмәт етмәји сөјләјәндә халг нә үчүн динмир? Јәгин онлар, Јеһованын тәләб етдији кими, Она хүсуси сәдагәтлә ибадәт етмәдикләрини анлајыб өзләрини ҝүнаһкар һесаб едирдиләр. Јахуд, ола билсин, онларын виҹданлары о дәрәҹә күтләшмишдир ки, адларыны Јеһованын хидмәтчиләри гојараг, Баала сәҹдә гылмагда пис бир шеј ҝөрмүрдүләр. Јеһова Өз гүдрәтини нүмајиш етдирдикдән сонра онлар дедиләр: «Јеһова Аллаһдыр! Јеһова Аллаһдыр!» (1 Падшаһлар 18:39, КМ).
20:34 — Јеһова Ахава суријалылар үзәриндә гәләбә вердикдән сонра, Ахав нәјә ҝөрә Сурија падшаһы Бен-Һадады сағ бурахыр? Бен-Һадады өлдүрмәк әвәзинә Ахав онунла сазиш бағлајыр. Сазишә әсасән Суријанын пајтахты Дәмәшг шәһәриндәки базарлар Ахавын нәзарәти алтына кечир. Бундан бир гәдәр әввәл, Бен-Һададын атасы, ејнилә Самаријанын күчәләриндән тиҹарәт мәгсәдләри үчүн истифадә едирди. Ахав да тиҹарәт марагларыны Дәмәшгдә тә’сис етмәк үчүн Бен-Һадады сағ бурахыр.
Бизим үчүн ибрәт дәрсләри:
12:13, 14. Һәјатымызда мүһүм дәјишикликләр етмәздән әввәл, Аллаһын принсипләринә һөрмәт бәсләјән вә Мүгәддәс Китаба әсасланан дәрин билијә малик олан мүдрик вә јеткин инсанларла мәсләһәтләшмәлијик.
13:11-24. Хош нијјәтли руһани баҹы вә ја гардашымыздан ҝәлән, амма бир гәдәр шүбһәли ҝөрүнән мәсләһәт вә ја тәклифи јалныз Аллаһын Кәламындакы сағлам рәһбәрлик илә мүгајисә етмәк лазымдыр (1 Јәһја 4:1).
14:13. Јеһова дахилимиздә јахшы бир шеј тапмаг үчүн үрәјимизи диггәтлә тәдгиг едир. Јеһованын тапдығы јахшы шеј нә гәдәр кичик олса да, хидмәтдә әлимиздән ҝәләни едириксә, онда Аллаһ ону бөјүдәҹәк.
15:10-13. Биз дөнүклүјү ҹәсарәтлә рәдд едиб әвәзиндә һәгиги ибадәти инкишаф етдирмәлијик.
17:10-16. Сарфатлы дул гадын Илјасы пејғәмбәр кими гәбул едиб она һөрмәт ҝөстәрдијинә ҝөрә, Јеһова да бунун әвәзиндә она хејир-дуа верир. Аллаһ бу ҝүн дә, иманымыздан ирәли ҝәлән ишләримизә диггәт јетирир вә Падшаһлыг ишини мүхтәлиф јолларла дәстәкләјән хидмәтчиләрини мүкафатландырыр (Матта 6:33; 10:41, 42; Ибраниләрә 6:10).
19:1-8. Ҝүҹлү мүгавимәтләрлә үз-үзә ҝәләндә Јеһованын бизә мүтләг көмәк едәҹәјинә әмин ола биләрик (2 Коринфлиләрә 4:7-9).
19:10, 14, 18. Јеһованын ибадәтчиләри һеч вахт тәк дејилләр. Јеһова вә үмүмдүнја гардашлығы онларладыр.
19:11-13. Јеһова тәбиәт гүввәләриндә илаһиләшән аллаһ дејил.
20:11. Бен-Һадад Самаријаны дағытмагла өјүнәндә Исраилин падшаһы она белә ҹаваб верир: «Гуршанан [дөјүшә һазырлашмаг үчүн зиреһләрини ҝејинән] адам [дөјүшдә гәләбә чалыб гајыдандан сонра] сојунан кими өјүнмәсин». Биз дә, јени бир тапшырыг аларкән ону асанлыгла јеринә јетирәҹәјимизлә өјүнмәмәлијик (Сүлејманын мәсәлләри 27:1; Јагуб 4:13-16).
БИЗИМ ҮЧҮН ЧОХ ФАЈДАЛЫДЫР
Муса Сина дағында Аллаһын вердији гануну халга хатырладаркән Исраил өвладларына белә деди: «Будур, бу ҝүн гаршыныза бәрәкәт вә лә’нәти гојурам. Аллаһыныз Рәббин әмрләринә, бу ҝүн сизә бујурдуғум әмрләрә гулаг ассаныз, бәрәкәт тапаҹагсыныз. Әҝәр Аллаһыныз Рәббин әмрләрини динләмәсәниз... бу ҝүн сизә бујурдуғум јолдан азсаныз, лә’нәтә дүчар олаҹагсыныз» (Ганунун тәкрары 11:26-28).
Бу сөзләрин дәјәрини «Биринҹи Падшаһлар» китабыны нәзәрдән кечирәркән ајдын шәкилдә ҝөрдүк вә өзүмүз үчүн бир чох гијмәтли ибрәт дәрсләри дә алдыг. Һәгигәтән бу китабдакы мә’лумат ҹанлы вә тә’сирлидир! (Ибраниләрә 4:12).
[13-ҹү сәһифәдәки шәкил]
Сүлејманын инша етдији мә’бәд вә башга тикилиләр.
[14-ҹү сәһифәдәки шәкил]
Јеһова гүдрәтини нүмајиш етдирдикдән сонра ҹамаат уҹадан деди: «Јеһова Аллаһдыр!»