«Мәсиһи һәјаты вә ибадәти. Иш дәфтәри» үчүн мәнбәләр
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
4—10 СЕНТЈАБР
АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ӘСТӘР 1, 2
«Әстәр кими тәвазөкар олмаға ҹан атын»
Һәр вәзијјәтдә тәвазөкар олун
11 Чохлу тәриф ешидәндә вә јерсиз тәриф олунанда да инсанын нә дәрәҹәдә тәвазөкар олдуғу үзә чыха биләр. Ҝәлин ҝөрәк Әстәр бу ҹүр вәзијјәтдә неҹә давранды, һәјатында баш верән ҝөзләнилмәз дәјишикликләр онун хасијјәтинә неҹә тәсир етди. О, Фарс империјасындакы сај-сечмә ҝөзәлләрдән бири иди. Әстәр шаһ сарајында бир ил ҝөзәллик гуллуғу кечмишди. О, һәр ҝүн бүтүн империјадан топланан вә шаһын рәғбәтини газанмаг үчүн дәридән-габыгдан чыхан ҝәнҹ гызларла үнсијјәт едирди. Нәһајәтдә шаһ Әстәри мәликә тәјин етди. Бүтүн бунлар Әстәри дәјишмәди. О, гүрурланмады, тәвазөкар, хејирхаһ вә һөрмәтҹил инсан олараг галды (Әст. 2:9, 12, 15, 17).
О, Аллаһын халгынын мүдафиәсинә галхды
15 Шаһын һүзуруна чыхмаг нөвбәси Әстәрә чатды. Она тәклиф етдиләр ки, өзүнү бәзәмәк үчүн нә лазымдырса ҝөтүрсүн. Әстәрсә садә гыз иди, Һәгајын мәсләһәт билдији шејләрдән савајы һеч нә ҝөтүрмәди (Әст. 2:15). Јәгин о дүшүнүрдү ки, шаһын үрәјини фәтһ етмәк үчүн јалныз ҝөзәллик кифајәт дејил, ән ваҹиби сарајда аз раст ҝәлинән садәлик вә һәлимликдир. Ҝөрәсән, о, дүз фикирләширди?
Һәр вәзијјәтдә тәвазөкар олун
12 Тәвазөкар инсанын ҝејим-кеҹиминдә, рәфтарында һәмишә ләјагәт вә һөрмәт өзүнү ҝөстәрир. О баша дүшүр ки, јерсиз јерә диггәти өзүнә ҹәлб етмәклә јох, «сакит вә һәлим руһ» тәзаһүр етдирмәклә инсанларын үрәјини фәтһ етмәк олар. (1 Бутрус 3:3, 4 ајәләрини охујун; Әрм. 9:23, 24.) Инсанын өзү һаггында һансы фикирдә олдуғу ҝеҹ-тез онун һәрәкәтләриндә өзүнү бүрузә верәҹәк. Мәсәлән, инсан сөзарасы өһдәсинә дүшән ишин хүсуси олдуғуну, мәсул гардашларла јахын мүнасибәти олдуғуну дејә вә билијини нүмајиш етдирә биләр. Јахуд башгаларынын көмәји илә әрсәјә ҝәлән бир иши өз адына јаза биләр. Бәс Иса белә давранардымы? Хејр! Онун сөзләринин әксәријјәти Төврата әсасланырды, о, тез-тез орадан ситатлар ҝәтирирди. О, чох тәвазөкар инсан иди, данышдыгларыны өзүнүн тәхәјјүлүнүн вә һикмәтинин мәһсулу кими гәләмә вермирди. Һәмишә өз нитгиндә Јеһованы уҹалдырды (Јәһ. 8:28).
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
Билирсиниз?
Тәдгигатчылар фарс михи јазысында Мардука адлы инсан барәдә бәзи мәлуматлар тапмышдылар. (Азәрбајҹан дилиндә Мәрдәһај.) О, Шушда инзибатчы, чох јәгин ки, хәзинәдар ишләјирди. Шәрг тарихи үзрә мүтәхәссис Артур Унгнад демишди ки, һәмин вахт бу михи јазы, «Мүгәддәс Китабы чыхмаг шәрти илә, Мәрдәһајын ады кечән јеҝанә мәнбә» иди.
Унгнадын дедији бу сөзләрдән бәри алимләр минләрлә фарс михи јазылары тәрҹүмә едибләр. Онларын арасында Персепол ҝил лөвһәҹикләри дә вар. Бу лөвһәҹикләр Персепол шәһәринин галыглары арасындан тапылыб. Онлара шәһәр дарвазасынын јанында хәзинәнин олдуғу әразидә раст ҝәлиниб. Бу лөвһәҹикләр I Ксерксин һакимијјәти дөврүнә аиддир. Онлар елам дилиндәдир вә орада «Әстәр» бөлмәсиндә олан бәзи адлара раст ҝәлмәк мүмкүндүр.
Бәзи Персепол ҝил лөвһәҹикләриндә гејд олунур ки, Мардука адлы шәхс шаһ I Ксерксин һакимијјәти дөврүндә Шуш сарајында шаһ мирзәси вәзифәсиндә чалышыб. Бир лөвһәҹикдә исә Мардуканын дилманҹ олдуғу гејд олунур. Бу хырда тәфсилат Мүгәддәс Китабда Мәрдәһајла бағлы олан мәлуматла узлашыр. О, шаһ Аһашверошун (I Ксеркс) сарај әјаны иди вә ән азы, ики дилдә данышырды. Мәрдәһај адәтән Шушда шаһ дарвазасында отурурду (Әст. 2:19, 21; 3:3). Шаһ дарвазасы сарај әјанларынын ишләдији әзәмәтли бир тикили иди.
Ҝөрүндүјү кими, лөвһәҹикләрдә ады чәкилән Мардука илә Мүгәддәс Китабда јазылан Мәрдәһај арасында мүһүм охшарлыглар вар. Онлар ејни дөврдә, ејни јердә јашајыблар, ејни мәканда ишләјибләр вә ејни вәзифәләри иҹра едибләр. Бүтүн бу охшарлыглардан белә гәнаәтә ҝәлмәк олар ки, Мардука вә «Әстәр» бөлмәсиндә ады чәкилән Мәрдәһај ејни шәхсләр олуб.
11—17 СЕНТЈАБР
АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ӘСТӘР 3—5
«Башгаларынын потенсиалыны үзә чыхарын»
Мәрдәһај
18 Шаһ Аһашверош Һәман адлы бир әјанын рүтбәсини галдырды. Ону баш вәзир тәјин етди. Беләҹә, Һәман шаһын баш мәсләһәтчиси вә Фарс империјасында икинҹи адам олду. Шаһ әмр верди ки, һәр кәс Һәманын гаршысында баш әјсин (Әст. 3:1—4). Мәрдәһај бу әмрә табе ола билмәзди. О баша дүшүрдү ки, шаһа табе олмаг лазымдыр, амма бир шәртлә ки, Аллаһа һөрмәтсизлик етмәсин. Иш орасындадыр ки, Һәман агаглы иди. Ҝөрүнүр, о, Ишмуил пејғәмбәрин гәтлә јетирдији Әмалик падшаһы Агагын нәслиндән иди (1 Ишм. 15:33). Әмалигәләр мәнфур халг иди, онлар Јеһова Аллаһа вә Онун халгына дүшмән кәсилмишдиләр. Аллаһ бүтүн бу халгы мәһвә мәһкум етмишди (Ган. 25:19). Мөмин бир јәһуди һансыса әмалигәнин гаршысында неҹә баш әјә биләрди? Мәрдәһај буну едә билмәзди. О, Һәмана баш әјмирди. Һәвариләрин ишләри 5:29 ајәсиндә дејилир: «Биз инсанлара јох, һөкмдарымыз Аллаһа итаәт етмәлијик». Бу ҝүнә кими Аллаһын бир чох садиг бәндәләри, һәм гадынлар, һәм кишиләр бу сөзләрә әсасән давраныб һәјатларыны тәһлүкә алтына атмышлар.
21 Мәрдәһај баша дүшүрдү ки, гырғынын габағыны алмалыдыр. Амма неҹә? Әстәр Мәрдәһајын нә вәзијјәтдә олдуғуну ешидәндә она палтар ҝөндәрди. Лакин о, сакитләшмәк билмирди. Ола билсин, әввәлләр Мәрдәһај баша дүшмүрдү, нәјә ҝөрә Јеһова Аллаһ Әстәрин ондан ајрылмасына вә бүтпәрәст һөкмдарын мәликәси олмасына изин вериб. Инди исә һәр шеј она ҝүн кими ајдын иди. Мәрдәһај мәликәјә хәбәр ҝөндәриб деди ки, халгынын мүдафиәсинә галхсын, ҝедиб шаһла данышсын, ондан мәрһәмәт диләсин (Әст. 4:4—8).
23 Мәрдәһај Әстәрә гәти ҹаваб ҝөндәрди вә бу ҹаваб ону ҹәсарәтләнди. О, Әстәрә сөјләди ки, әҝәр бир тәдбир ҝөрмәсә, Аллаһ башга бир јолла јәһудиләри хилас едәҹәк. Бәс Әстәр гырғын башлајанда ҹаныны неҹә гуртараҹаг? Мәрдәһајын сөзләриндән онун Јеһова Аллаһа там ҝүвәндијини ҝөрүрүк. О әмин иди ки, Аллаһ һеч вахт халгынын мәһв олмасына јол вермәјәҹәк вә вәдләрини мүтләг јеринә јетирәҹәк (Јуш. 23:14). Мәрдәһај Әстәрә деди: «Ким билир, бәлкә, сән елә бу ҝүн үчүн мәликә олмусан» (Әст. 4:12—14). Мәрдәһај бизим үчүн ҝөзәл өрнәкдир. О, бүтүн гәлби илә Јеһова Аллаһа ҝүвәнирди. Бәс биз? (Мәс. 3:5, 6).
О, Аллаһын халгынын мүдафиәсинә галхды
22 Бу хәбәри ешидәндә Әстәрин ҹанына горху дүшдү. Онун иманы ҹидди сынаға чәкилирди. О, горхурду вә горхдуғуну Мәрдәһаја ачыг-ашкар сөјләди. Мәрдәһаја шаһын ганунуну хатырлатды вә деди ки, шаһын һүзуруна дәвәтсиз ҝәлән адамы өлүм һөкмү ҝөзләјир. Јалныз шаһ гызыл әсасыны она узатса, о сағ гала биләр. Хүсусилә дә шаһын сөзүнү јерә салыб онун һүзуруна ҝәлмәјән Ваштинин агибәтини дүшүндүкҹә јәгин Әстәр сағ галаҹағына һеч үмид етмирди. О, Мәрдәһаја билдирди ки, шаһ отуз ҝүндүр ону һүзуруна чағырмыр. Узун мүддәт ону һүзуруна чағырмадығы үчүн, бәлкә дә, дүшүнүрдү ки, шаһ артыг ону бәјәнмир (Әст. 4:9—11).
23 Мәрдәһај Әстәрә гәти ҹаваб ҝөндәрди вә бу ҹаваб ону ҹәсарәтләнди. О, Әстәрә сөјләди ки, әҝәр бир тәдбир ҝөрмәсә, Аллаһ башга бир јолла јәһудиләри хилас едәҹәк. Бәс Әстәр гырғын башлајанда ҹаныны неҹә гуртараҹаг? Мәрдәһајын сөзләриндән онун Јеһова Аллаһа там ҝүвәндијини ҝөрүрүк. О әмин иди ки, Аллаһ һеч вахт халгынын мәһв олмасына јол вермәјәҹәк вә вәдләрини мүтләг јеринә јетирәҹәк (Јуш. 23:14). Мәрдәһај Әстәрә деди: «Ким билир, бәлкә, сән елә бу ҝүн үчүн мәликә олмусан» (Әст. 4:12—14). Мәрдәһај бизим үчүн ҝөзәл өрнәкдир. О, бүтүн гәлби илә Јеһова Аллаһа ҝүвәнирди. Бәс биз? (Мәс. 3:5, 6).
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
Азад ибадәт уғрунда мүбаризә
14 Гәдимдә јашамыш Әстәр вә Мәрдәһај кими, бу ҝүн дә Аллаһын халгы Онун бујурдуғу кими азад шәкилдә ибадәт етмәк һүгугу уғрунда мүбаризә апарыр (Әст. 4:13—16). Әлбәттә, һүгуги һагсызлыглар уҹбатындан әзијјәт чәкән руһани баҹы-гардашларыныз үчүн даима дуа етмәклә бу мүбаризәдә сиз дә иштирак едә биләрсиниз. Бу ҹүр дуалар тәгиб вә сынагларла үзләшән һәмиманлыларымыз үчүн әсил көмәкдир. (Јагуб 5:16 ајәсини охујун.) Бәс Јеһова белә дуалара ҹаваб верирми? Мәһкәмәләрдә газандығымыз гәләбәләр буна ҹанлы бир сүбутдур! (Ибр. 13:18, 19).
18—24 СЕНТЈАБР
АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ӘСТӘР 6—8
«Ҝөзәл үнсијјәт гурмагда өрнәк»
О, ағылла, ҹәсарәтлә вә фәдакарҹасына давранды
15 Әстәрин сәбир едиб даһа бир ҝүн ҝөзләмәси Һәманын мәһвинә јол ачды. Сизҹә, шаһын јухусунун гачмасына Јеһова Аллаһ сәбәб ола билмәзди? (Мәс. 21:1). Мүгәддәс Китаб бизи Аллаһы сәбирлә ҝөзләмәјә чағырыр. (Микә 7:7 ајәсини оху.) Әҝәр биз Јеһова Аллаһа ҝүвәниб Ону ҝөзләјәриксә, онда Аллаһ проблемләримизи биздән гат-гат јахшы һәлл едәҹәк.
О, ҹәсарәтлә данышыр
16 Әстәр даһа шаһын сәбрини тарыма чәкмәк истәмир. Икинҹи дәфә гурдуғу зијафәтдә һәр шеји ачыб шаһа данышмаг гәрарына ҝәлир. Бәс нә вахт данышса, јахшы олар? Зијафәт заманы шаһ јенә дә Әстәрдән нә диләдијини сорушур (Әст. 7:2). Инди данышмаг олар.
О, ағылла, ҹәсарәтлә вә фәдакарҹасына давранды
17 Јәгин Әстәр әввәлҹә үрәјиндә Јеһова Аллаһа дуа едир вә сонра шаһа дејир: «Әҝәр мән шаһын илтифатыны газанмышамса вә шаһа хошдурса, хаһишим будур ки, шаһ мәнә һәјат бәхш етсин, диләјим будур ки, халгыма гыјмасын» (Әст. 7:3). Әстәр бу сөзләрлә ҝөстәрир ки, шаһын чыхардығы һәр бир һөкмә һөрмәтлә јанашыр. О, әввәлки мәликә Вашти кими әрини һөрмәтдән салмыр (Әст. 1:10—12). Үстәлик, шаһы Һәман кими адама инандығы үчүн тәнгид етмир. Әксинә, шаһа јалварыр ки, ону өлүмдән гуртарсын.
О, ағылла, ҹәсарәтлә вә фәдакарҹасына давранды
18 Бу сөзләри ешидәндә шаһы, санки, илдырым вурур. Ҝөрәсән, ким ҹүрәт едиб онун мәликәсинин һәјатына гәсд етмәк истәјир? Әстәр дејир: «Чүнки биз, мән вә халгым гырғына, өлүмә, мәһвә сатылмышыг. Әҝәр көләлијә сатылсајдыг, сусардым. Бу фәлакәтә јол верилсә, шаһ зијан чәкәҹәк» (Әст. 7:4). Фикир верин ки, Әстәр шаһа һәр шеји ачыб данышыр, һәмчинин шаһа дејир ки, онлары гул-гарабаш кими сатсајдылар, сусуб данышмазды. Әстәр јәһудиләрин гырғыны барәдә суса билмәз, чүнки бу гырғынын һәтта шаһа зәрәри олаҹаг.
19 Биз Әстәрдән ваҹиб бир шеј өјрәнирик. Әҝәр јахын адамымызла, јахуд сәлаһијјәт саһиби илә ҹидди проблем барәдә данышмаг истәјириксә, онда сәбирли, һөрмәтҹил олмалы вә ачыг данышмалыјыг (Мәс. 16:21, 23).
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
«Естер» китабындан диггәтәлајиг фикирләр
7:4 — Јәһудиләрин сојгырымы падшаһа һансы мә’нада ‘зијан ҝәтирә’ биләрди? Естер падшаһа нәзакәтлә билдирди ки, јәһудиләри көлә кими сатмаг да оларды. Бунунла о, гырғынын падшаһа мадди зијан ҝәтирәҹәјинә ишарә етди. Бу неҹә ола биләр? Һаманын падшаһын хәзинәсинә вә’д етдији 10 000 талант ҝүмүш пул, јәһудиләри көлә кими сатмагдан әлдә олуна биләҹәк ҝәлирлә мүгајисәдә чох кичик мәбләғ иди. Һәмчинин суи-гәсдин иҹрасы мәләкәнин дә өлдүрүлмәси демәк иди.
25 СЕНТЈАБР — 1 ОКТЈАБР
АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ӘСТӘР 9, 10
«О, сәлаһијјәтиндән халгынын рифаһы үчүн истифадә етди»
it-2-Е с. 432, абз. 2
Мәрдәһај
Мәрдәһај Һәманын јеринә баш вәзир тәјин едилир вә она дөвләт сәнәдләрини имзаламаг үчүн шаһын мөһүр үзүјү верилир. Әстәр шаһ тәрәфиндән она верилмиш Һәманын евинин идарәсини Мәрдәһаја һәвалә едир. Сонра Мәрдәһај шаһын вердији сәлаһијјәтдән истифадә едәрәк јәһудиләрә өзләрини мүдафиәјә һүгугу верән фәрман имзалајыр. Јәһудиләр үчүн бу, гуртулуш иди, шад хәбәр иди. Фарс империјасынын табелији алтында јашајан бир чох инсан јәһудиләрлә бирләшмишди вә онлар адар ајынын 13-ү, јәни фәрманын гүввәјә миндији ҝүн артыг һазыр вәзијјәтдә идиләр. Дөвләт мәмурлары да Мәрдәһајын јүксәк мөвгејинә ҝөрә јәһудиләрин тәрәфиндә идиләр. Шушда дөјүшләр бир ҝүн дә узадылды. Фарс империјасында јәһудиләрин 75 000-дән чох дүшмәни, о ҹүмләдән Һәманын он оғлу өлдүрүлдү (Әс 8:1—9:18). Әстәрин дәстәји илә Мәрдәһај адар ајынын 14-нү вә 15-ни «Пурим ҝүнләри» кими гејд едилмәсини әмр верди. Һәмин ҝүнләрдә инсанлар севинир, бајрам едир вә бир-бириләринә, һәмчинин јохсуллара һәдијјәләр верирдиләр. Јәһудиләр бу адәти гәбул етдиләр вә өвладларына, еләҹә дә ҝәләҹәкдә онлара гошулаҹаг һәр кәсә ашыладылар. Өлкәдә икинҹи шәхс олан Мәрдәһај Аллаһын сечилмиш халгынын — јәһудиләрин она олан һөрмәтини гијмәтләндирир вә онларын наминә чохлу ишләр ҝөрмәјә давам едирди (Әс 9:19—22, 27—32; 10:2, 3).
it-2-Е с. 716, абз. 5
Пурим
Мәгсәд. Бәзи шәрһчиләр гејд едир ки, бу ҝүн јәһудиләрин гејд етдикләри Пурим бајрамы әсас етибары илә дини јох, дүнјәви характер дашыјыр вә бу бајрамда бәзән ифрата варылыр. Лакин гәдимдә, бајрам тәсис олунан вахт бу белә дејилди. Мәрдәһајла Әстәр Аллаһын садиг хидмәтчиләри идиләр вә бајрамы Аллаһы шәрәфләндирмәк үчүн тәсис етмишдиләр. Јәһудиләр гуртулушларына ҝөрә Јеһова Аллаһа борҹлу идиләр. Чүнки, Мәрдәһајын Јеһоваја һәдсиз сәдагәтинә ҝөрә халгын һәјаты тәһлүкә алтында иди. Һәман чох ҝүман ки, Аллаһын мәһв һөкмү кәсдији әмалигә нәслиндән иди. Мәрдәһај Аллаһын гәрарына һөрмәтлә јанашдығы үчүн Һәмана тәзим етмәкдән имтина етмишди (Әс 3:2, 5; Чх 17:14—16). Һәмчинин Мәрдәһајын Әстәрә дедији сөзләрдән (Әс 4:14) ҝөрә биләрик ки, о, Аллаһдан көмәк ҝөзләјирди. Әстәрин шаһын һүзуруна ҝәлмәздән вә зијафәт тәшкил етмәздән габаг оруҹ тутмасындан ҝөрүнүр ки, о, көмәк үчүн Аллаһа сығынырды (Әс 4:16).
cl-Е с. 101—102, абз. 12, 13
Сәлаһијјәтинизи иҹра едәркән «Аллаһа бәнзәмәјә чалышын»
12 Јеһова мәсиһи јығынҹағында рәһбәрлик етмәләри үчүн ағсаггаллар тәјин едиб (Ибраниләрә 13:17). Бу јеткин инсанлар Аллаһын вердији сәлаһијјәтдән Онун халгына көмәк етмәк, руһани ҹәһәтдән гејдинә галмаг үчүн истифадә етмәлидирләр. Бәс онларын «ағсаггал» адланмасы о демәкдир ки, онлар диндашлары үзәриндә ағалыг едә биләрләр? Хејр! Ағсаггаллар јығынҹагдакы мөвгеләринә таразлы јанашмалы вә тәвазөкар олмалыдырлар (1 Бутрус 5:2, 3). Мүгәддәс Китабда нәзарәтчиләрә хитабән дејилир: «Аллаһын Өз Оғлунун ганы баһасына алдығы јығынҹағыны [отарын]» (Һәвариләрин ишләри 20:28). Бу, јығынҹагдакы һәр бир мәсиһијә шәфгәтлә јанашмаг үчүн ән ваҹиб сәбәбләрдән биридир.
13 Белә бир нүмунәјә нәзәр салаг. Тәсәввүр един ки, јахын достунуз онун үчүн чох дәјәрли олан бир шеји сизә әманәт едиб. Билирсиниз ки, достунуз бу шеји чох баһа гијмәтә алыб. Јәгин, бу әшја илә чох еһтијатла вә инҹә давранардыныз. Ејнилә, Аллаһ да Онун үчүн олдугҹа дәјәрли олан халгыны — мәсиһи јығынҹағыны ағсаггаллара әманәт едиб (Јәһја 21:16, 17). Јеһова гузуларыны чох, лап чох севир, чүнки онлары јеҝанә Оғлу Иса Мәсиһин гијмәтли ганы баһасына газаныб. Бу, Јеһованын гузулары үчүн өдәјә биләҹәји ән јүксәк дәјәр иди. Тәвазөкар ағсаггаллар буну јадда сахлајыр вә Јеһованын халгы илә лајигли шәкилдә давранырлар.
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
«Естер» китабындан диггәтәлајиг фикирләр
9:10, 15, 16 — Фәрман дүшмәнләрин малынын талан едилмәсинә изин версә дә, јәһудиләр нә үчүн талана әл атмадылар? Јәһудиләр талана әл атмамагла ҝөстәрдиләр ки, онларын әсл мәгсәди варланмаг дејил, өзләрини мүдафиә етмәкдир.
2—8 ОКТЈАБР
АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ӘЈЈУБ 1—3
«Јеһованы дәрин мәһәббәтлә севдијинизи һәмишә ҝөстәрин»
Нуһ, Дәнјал вә Әјјубун иман вә итаәткарлығыны өрнәк алаг
16 Әјјубун иманыны сынајан вәзијјәтләр. Әјјуб пејғәмбәр дүнјанын һәр үзүнү ҝөрмүшдү. Әввәл о, «Шәргдә ән нүфузлу адам иди» (Әјј. 1:3). Вары-дөвләти башындан ашыр, һөрмәт-иззәт саһиби иди (Әјј. 29:7—16). Амма бу шејләр онун ҝөзүнү кор етмәмиш, Аллаһдан сојутмамышды. О, салеһлијини горујуб сахламышды. Јеһова ону «гулум» адландырмыш, «дүрүст, камил, Аллаһдан горхан, шәрдән узаг дуран» адам кими тәсвир етмишди (Әјј. 1:8).
17 Ард-арда ҝәлән фәлакәтләр нәтиҹәсиндә Әјјубун дүнјасы алт-үст олур. Гыса бир мүддәт ичиндә бу варлы-һаллы адам ҝәләҹәјә үмидини итирмиш јохсула чеврилир. Бүтүн бу бәдбәхтликләрин архасында дуран исә Шејтан иди. О, јаландан иддиа едирди ки, Әјјуб Аллаһа ибадәтдә мәнфәәт ҝүдүр. (Әјјуб 1:9, 10 ајәләрини охујун.) Јеһова Аллаһ бу иттиһама сәссиз галмады. О, Әјјуба өз сәдагәтини сүбут етмәк, ибадәтинин тәмиз нијјәтдән ирәли ҝәлдијини нүмајиш етдирмәк үчүн имкан јаратды.
Камиллијинизи горујун!
10 Шејтанын Әјјубла бағлы галдырдығы иттиһамлар һамымыза аиддир. Һансы мәнада? Маһијјәт етибарилә Шејтан дејир ки, әслиндә сиз Аллаһы севмирсиниз, һәјатынызы горумагдан өтрү Аллаһа ибадәт етмәјә сон гојарсыныз вә камиллијинизи сонадәк горумајаҹагсыныз (Әјј. 2:4, 5; Вәһј 12:10). Јәгин ки, бу иттиһамлары ешитмәк сизә гәлб ағрысы верир. Амма ҝәлин дүшүнәк: Јеһова сизә о гәдәр етибар едир ки, Шејтана сизи сынаға чәкмәјә изин верир. Бунунла гаршынызда мөһтәшәм бир имкан ачыр: сиз камиллијинизи горујараг Шејтанын јаланчы олдуғуну сүбут едә биләрсиниз. Јеһова сизин садиг гала биләҹәјинизә әминдир. Үстәлик, О, бу саһәдә сизә көмәк едәҹәјинә сөз верир (Ибр. 13:6). Каинатын Һөкмдарынын бизә етибар етдијини билмәк неҹә дә ҝөзәл һиссдир! Камил олмағын нә гәдәр ваҹиб олдуғуну јәгин инди даһа јахшы баша дүшүрсүнүз. Чүнки бунун сајәсиндә биз Шејтанын јаланларыны тәкзиб едирик, Јеһованын адыны уҹалдырыг вә Онун һакимијјәтини дәстәкләјирик. Бәс камиллијимизи неҹә горуја биләрик?
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
Мәсиһин сон сөзләриндән нә өјрәнирик?
9 Иса нә демишди? Сон нәфәсини вермәздән әввәл Иса уҹадан деди: «Аллаһым, Аллаһым, нијә мәни тәрк етдин?» (Мәт. 27:46). Мүгәддәс Китабда Исанын нәјә ҝөрә белә дедији изаһ олунмур. Амма ҝәлин ҝөрәк бу сөзләр һансы мәнаны кәсб едир. Биринҹиси, Иса бу сөзләри сөјләмәклә Зәбур 22:1 ајәсиндәки пејғәмбәрлији јеринә јетирди. Бундан әлавә, бу сөзләр ҝөстәрди ки, Јеһова һәмин ан Оғлуну горумурду (Әјј. 1:10). Иса баша дүшүрдү ки, иманыны өләнәдәк там сынасынлар дејә, Атасы ону дүшмәнләринин әлинә вериб. Һеч бир инсанын иманы бу дәрәҹәдә сынанмајыб. Бундан әлавә, бу сөзләр тәсдиг едирди ки, о, өлүмә лајиг һеч бир ҹинајәт төрәтмәмишди.
9—15 ОКТЈАБР
АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ӘЈЈУБ 4, 5
«Дезинформасијаја алданмајын»
it-1-Е с. 713, абз. 11
Әлифәз
2. Әјјубун үч достундан бири (Әј 2:11). Еһтимал ки, о, јухарыда ады чәкилән Әлифәзин нәслиндән иди, әслән тәһмани иди. Јәни, Ибраһимин нәслиндән иди вә Әјјубун узаг гоһуму сајылырды. Әлифәз вә онун нәслиндән оланлар өз һикмәтләри илә өјүнүрдүләр (Әр 49:7). Әјјуба «тәсәлли» верәнләр арасында Әлифәз ваҹиб вә сәлаһијјәтли шәхс кими сечилирди, ола билсин, ичәриләриндә ән јашлысы о иди. Әјјубла олан һәр үч сөһбәтдә сөзә биринҹи башлајан вә ән чох данышан Әлифәз олуб.
Јанлыш дүшүнҹә тәрзинә мүгавимәт ҝөстәрин!
Бир дәфә јашадығы фөвгәлтәбии һадисә һагда хатырлајараг, Елифаз дејир: «Гаршымдан бир руһ кечди, бүтүн түкләрими үрпәтди. Руһ дајанды, бунун нә олдуғуну билмәдим. Ҝөзләримин өнүндә бир сурәт дурурду, сүкунәтин ичиндән бир сәс ешитдим» (Әјјуб 4:15, 16). Елифазын дүшүнҹәсинә тә’сир едән һансы «руһ» иди? Ондакы тәнгиди әһвал-руһијјәдән ҝөрүнүр ки, бу, гәтијјән Аллаһын салеһ мәләји ола билмәзди (Әјјуб 4:17, 18). Һәмин руһ пис руһани варлыг иди. Әкс тәгдирдә, Јеһова Елифазы вә онун үч достуну јалан сөзләринә ҝөрә мәзәммәт етмәзди (Әјјуб 42:7). Бәли, Елифаз ҹинләрин тә’сири алтында иди. Онун сөзләриндә Аллаһа тамамилә јад олан дүшүнҹә тәрзи әкс олунурду.
Шејтанын тәблиғатына гаршы дур
Шејтан Әјјуба баш чәкмәјә ҝәлән үч нәфәрин арасында олан Елифаздан истифадә едәрәк инсанларын онун һүҹумлары гаршысында аҹиз олдуғуну сөјләди. Инсанлар һагда «палчыг евләрдә» јашајанлар кими данышараг о, Әјјуба деди: «Мајасы торпагдан оланлара, ҝүвәдән тез әзиләнләрә О ҝүвәнәрми? Өмүрләри сәһәрдән ахшама чатмыр, фәрги јохдур, һамы әбәди јох олур» (Әјј. 4:19, 20).
Мүгәддәс Јазыларын башга јериндә биз «сахсы» — ҝилдән һазырланмыш тезсынан ‘габлара’ бәнзәдилирик (2 Кор. 4:7). Биз мирас алдығымыз ҝүнаһ вә гејри-камиллик уҹбатындан зәифик (Ром. 5:12). Өз ҝүҹүмүзлә Шејтанын һүҹумлары гаршысында дурмаг мүмкүн дејил. Амма мәсиһчи олдуғумуз үчүн биз Јеһованын көмәјинә архалана биләрик. Зәифликләримизә бахмајараг, биз Онун ҝөзүндә гијмәтлијик (Јешаја 43:4). Үстәлик, Јеһова диләјәнләрә мүгәддәс руһ верир (Лука 11:13). Онун руһу бизә «ән үстүн гүдрәт»и верә биләр ки, Шејтанын башымыза ҝәтирдији бәлалара таб ҝәтирә биләк (2 Кор. 4:7; Филип. 4:13, И—93). Әҝәр «мөһкәм иманла» Иблисә гаршы дурсаг, Аллаһ бизи мөһкәмләндирәҹәк вә ҝүҹ верәҹәк (1 Пет. 5:8—10). Буна ҝөрә дә Шејтан Иблисдән горхмалы дејилик.
mrt мәгалә 32, абз. 13—17
Өзүнүзү дезинформасијадан горујун
● Мәлуматын мәнбәјинә вә мәзмунуна диггәт јетирин
Мүгәддәс Китабда дејилир: «Һәр шејин доғру олуб-олмадығыны јохлајын» (1 Салоникилиләрә 5:21).
Һәтта популјар вә хәбәрләрдә тез-тез тәкрарланан мәлумата инанмаздан вә ону башгалары илә бөлүшмәздән әввәл онун доғру олуб-олмадығыны јохлајын. Буну неҹә етмәк олар?
Илк нөвбәдә мәнбәнин етибарлы олуб-олмадығыны јохлајын. Хәбәр аҝентликләри вә диҝәр тәшкилатлар сијаси вә мадди марагларындан ирәли ҝәләрәк мәлуматы тәһриф едә биләр. Бир мәнбәдән ешитдијиниз хәбәри диҝәр мәнбәләрдә дејиләнләрлә мүгајисә един. Бәзән достларымыз јалан мәлумата алданараг ону електрон почтумуза ҝөндәрә вә ја сосиал медиа васитәсилә бизимлә бөлүшә биләрләр. Она ҝөрә дә мәлуматын мәнбәјини јохламаг олмурса, она инанмајын.
Мәлуматын мәзмунунун көһнәлмәдијини вә дәгиг олдуғуну јохлајын. Бунун үчүн мәлуматын тарихини, орада дејилән фактлары јохлајын вә мәлуматы тәсдигләјән етибарлы сүбутлар ахтарын. Әҝәр чәтин вә гарышыг мәлумат һәддән артыг садәләшдирилибсә вә ја мәлумат инсанларда мүәјјән һиссләр ојатмаға јөнәлдилибсә, хүсусилә диггәтли олмаг лазымдыр.
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
w03 15/5 с. 22—23, абз. 5, 6
Сарсылмаз олун вә һәјат уғрунда јарышы газанын
Садиг мәсиһиләрдән ибарәт үмумдүнја тәшкилатын бир һиссәси олмаг бизә иманда сарсылмаз галмаға чох көмәк едир. Белә ҝөзәл үмумдүнја гардашлыгла бирҝә аддымламаг неҹә дә бөјүк немәтдир! (1 Бутрус 2:17). Биз дә, өз нөвбәмиздә, диндашларымыза сарсылмаз галмаға көмәк едә биләрик.
Салеһ инсан олан Әјјуб да бу ҹүр давранырды. Һәтта сахта досту Әлифәз дә етираф етмишди ки, Әјјуб бүдрәјәни сөзү илә галдырар, тагәтсиз дизләрә гүввәт верәрди (Әјјуб 4:4). Бәс бизим һагда нә демәк олар? Сарсылмадан Аллаһа ибадәт едә билмәләри үчүн иман гардашларымызы руһландырмаг һәр биримизин мәсулијјәтидир. Онларла мүнасибәтдә бу сөзләрә мүвафиг даврана биләрик: «Сүстләшмиш голлары гүввәтләндирин, титрәјән дизләрә тәпәр верин» (Әшија 35:3). Һәр ҝөрүшдә бир вә ја ики диндашымызы руһландырмағы гаршымыза мәгсәд гоја биләрик (Ибраниләрә 10:24, 25). Јеһованын јолунда чәкдикләри зәһмәтә ҝөрә онлары үрәкдән тәрифләмәклә һәјат уғрунда ҝедән јарышда сарсылмаз галмаларына көмәк едә биләрик.
16—22 ОКТЈАБР
АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ӘЈЈУБ 6, 7
«Чәтинликләрдән тәнҝә ҝәләндә»
«Әјјуб» китабындан диггәтәлајиг фикирләр
7:1; 14:14—«Ағыр хидмәт» [«иҹбари әмәк», ЈД] вә «әзаб» [«иҹбари хидмәт», ЈД] һансы мә’наны дашыјыр? Әјјуба елә бөјүк фәлакәт үз вермишди ки, онун үчүн һәјат чәтин, үзүҹү иҹбари әмәјә бәнзәјирди. Инсанын өләндән дириләнә кими өлүләр аләминдә кечирдији вахт мәҹбури дөвр олдуғу үчүн Әјјуб ону иҹбари хидмәтә бәнзәдирди.
«Јеһова... пәришан инсанлары азад едир»
ИНСАН өмрү ҝөдәк, үстәлик, «әзаб-әзијјәтлә долудур» (Әјј. 14:1). Буна ҝөрә дә тәбиидир ки, бәзән өзүмүзү пәришан һисс едирик. Јеһованын гәдимдә јашамыш хидмәтчиләри дә бәзән бу ҹүр һиссләр кечирирди, һәтта еләләри вар иди ки, өлмәк истәјирди (1 Пад. 19:2—4; Әјј. 3:1—3, 11; 7:15, 16). Амма пәнаһ апардыглары Аллаһ Јеһова һәмишә онлара дајаг олурду. Онларын һадисәси Мүгәддәс Китабда бизә тәсәлли вә нәсиһәт үчүн јазылыб (Ром. 15:4).
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
Динләјин, таныјын, шәфгәт ҝөстәрин
10 Јеһовадан өрнәк алараг биз дә бир-биримизи анламаға чалышмалыјыг. Баҹы-гардашларынызы даһа јахындан таныјын. Ҝөрүшдән әввәл вә сонра үнсијјәт един, хидмәтдә әмәкдашлыг един, имкан дахилиндә, јемәјә дәвәт един. Онда ҝөрәҹәксиниз ки, кәнардан сојуг ҝөрүнән баҹы, әслиндә, утанҹаг имиш, маддијјат далынҹа гачдығыны һесаб етдијиниз гардаш, әслиндә, чох сәхавәтли имиш, јахуд чох вахт јығынҹаға ҝеҹикән аилә тәгибләрә мәруз галырмыш (Әјј. 6:29). Сөз јох ки, биз башгаларынын ишинә гарышан бир инсан ким танынмаг истәмәздик (1 Тим. 5:13). Амма диндашларымыз вә онларын вәзијјәти һагда мүәјјән шејләри билмәјимиз онлары даһа јахшы баша дүшмәјимизә көмәк едә биләр.
23—29 ОКТЈАБР
АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ӘЈЈУБ 8—10
«Аллаһын мәһәббәти бизи Шејтанын јаланларындан горујур»
w15-Е 1/7 с. 12, абз. 3
Аллаһы шад едә биләрик
Әјјуб ард-арда бәдбәхтликләр јашамышды вә буну өзүнә гаршы һагсызлыг һесаб едирди. О, јанлыш олараг дүшүнүрдү ки, садиг галыб-галмамағы Аллаһа мараглы дејил (Әјјуб 9:20—22). Әјјуб өз салеһлијиндән о гәдәр әмин иди ки, башгалары онун өз салеһлијини Аллаһын салеһлијиндән үстүн тутдуғуну дүшүнүрдүләр (Әјјуб 32:1, 2; 35:1, 2).
Јеһова сизә хүсуси мәһәббәт бәсләјир
14 Аллаһын мәһәббәти бизи руһани ҹәһәтдән горујур. Давуд дуасында демишди: «Пәнаһҝаһым Сәнсән, мәни бәладан горујарсан, мәни гуртулуш сәдалары илә дөврәләјәрсән... Јеһоваја ҝүвәнәнләри исә Онун мәһәббәти әһатә едәр» (Зәб. 32:7, 10). Гәдимдә шәһәри әһатә едән диварлар инсанлары горудуғу кими, Јеһованын да мәһәббәти дивартәк бизи әһатә едәрәк Онунла мүнасибәтләримизә зәрәр вураҹаг һәр шејдән горујур. Бундан әлавә, Јеһова мәһәббәти илә бизи Өзүнә тәрәф чәкир (Әрм. 31:3).
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
«Ким Јеһованын әглини дәрк едиб?»
19 Јеһованын әгли’ барәдә нә өјрәндик? Биз јол вермәлијик ки, Јеһованын дүшүнҹә тәрзи барәдә тәсәввүрләримизи Онун Кәламы формалашдырсын. Биз һеч вахт Јеһова барәдә мәһдуд бахышларымыз, мејарларымыз вә анлајышымыз әсасында мүһакимә јүрүтмәмәлијик. Әјјуб демишди: «О [Аллаһ] мәним кими инсан олмадығына ҝөрә Она ҹаваб верә билмирәм, мәһкәмәјә бирҝә ҝедә билмирәм» (Әјј. 9:32). Јеһованын әглини дәрк етдикҹә, Әјјуб кими, бизим дә үрәјимиздән бу сөзләри демәк кечәҹәк: «Бунлар јалныз Онун етдикләринин бир зәррәсидир, Ондан ешитдијимиз чох зәиф бир пычылтыдыр. Ахы гүдрәтли ҝурултусуну ким дәрк едә биләр?» (Әјј. 26:14).
20 Мүгәддәс Јазылары охујаркән чәтин, хүсусилә дә Јеһованын дүшүнҹә тәрзи илә әлагәли олан ајәләри баша дүшмәјәндә нә етмәлијик? Арашдырма апардыгдан сонра да нә исә бизим үчүн гаранлыг галырса, онда буна Јеһоваја етибарымызын сынанмасы кими бахмалыјыг. Јадда сахла: бәзи Мүгәддәс Китаб парчалары бизә Јеһоваја вә Онун ишләринә етибар етдијимизи ҝөстәрмәјә имкан верир. Етираф етмәлијик ки, биз Онун ишләрини сонадәк баша дүшмәк игтидарында дејилик (Ваиз 11:5). Белә етдијимиз тәгдирдә һәвари Павелин нөвбәти сөзләринә шәрик олдуғумузу ҝөстәрәҹәјик: «Аллаһын хејир-дуасы неҹә дә болдур, һикмәти вә билији дәрин бир үммандыр! Онун һөкмләри ағласығмаз, јоллары тәдгиголунмаздыр! Ахы “ким Јеһованын әглини дәрк едиб, јахуд ким Она мәсләһәтчи олуб?” Ја да “ким Она биринҹи верди ки, инди О ҝери гајтармалыдыр?” Чүнки һәр шеј Ондандыр, Онун сајәсиндәдир вә Онун үчүндүр. Она әбәдијјән ешг олсун! Амин» (Ром. 11:33—36).
30 ОКТЈАБР — 5 НОЈАБР
АЛЛАҺЫН КӘЛАМЫНДАКЫ ХӘЗИНӘ | ӘЈЈУБ 11, 12
«Һикмәт газанмағын үч јолу»
Әјјуб Јеһованын адына һәмд едирди
17 Әјјуба нөгсансызлығыны горумаға нә көмәк етди? Ајдындыр ки, башына бу мүсибәтләр ҝәлмәздән өнҹә о, Јеһова илә артыг сых мүнасибәтләр инкишаф етдирмишди. Биз Шејтанын Јеһоваја гаршы ирәли сүрдүјү иттиһамлардан Әјјубун хәбәри олуб-олмадығыны дәгиг билмирик, буна бахмајараг, о, садиг галмаға гәти гәрарлы иди. «Сон нәфәсимә гәдәр камиллијимдән [«нөгсансызлығымдан», ЈД] әл чәкмәјәҹәјәм»,— дејә Әјјуб бәјан етди (Әјј. 27:5). Әјјуб Јеһова илә сых мүнасибәтини неҹә инкишаф етдирмишди? Шүбһә јохдур ки, о, узаг гоһумлары олан Ибраһим, Исһаг вә Јагубла Аллаһын неҹә рәфтар етдији барәдә ешитдикләрини чох гијмәтләндирирди. Һәмчинин Әјјуб Јеһованын јаратдыгларында Онун бир чох хүсусијјәтләрини ҝөрә билирди. (Әјјуб 12:7-9, 13, 16 ајәләрини оху.)
Сиз тәк дејилсиниз, Јеһова сизинләдир
10 Диндашларынызла дост олун. Нәсә өјрәнә биләҹәјиниз баҹы-гардашларла достлашын. Онларын сизинлә ејни јашда вә ејни милләтдән олмасы ваҹиб дејил. Мүгәддәс Китабда јазылыб ки, һикмәт аһыллардады (Әјј. 12:12). Аһыллар да јашҹа кичик олан садиг мәсиһиләрдән чох шеј өјрәнә биләр. Бахмајараг ки, Давуд Јонатандан јашҹа чох кичик иди, амма бу онлара дост олмаға мане олмады (1 Ишм. 18:1). Давудла Јонатан бир-биринә дајаг олурду ки, чәтинликләрә рәғмән, Јеһоваја ибадәт етсинләр (1 Ишм. 23:16—18). Һал-һазырда аиләсиндә јеҝанә Јеһованын Шаһиди олан Ирина адлы баҹы дејир: «Диндашларымыз бизим үчүн әсл ата, ана, баҹы вә ја гардаш ола биләр. Јеһова онларын васитәсилә бизә еһтијаҹ дујдуғумуз көмәји ҝөстәрә биләр».
11 Јени кәсләрлә достлашмаг асан олмаја биләр, хүсусилә дә утанҹағыгса. Ратна адлы баҹы чохлу тәгибләрә бахмајараг, һәгигәтә ҝәлмишди. О, хасијјәтҹә чох утанҹагдыр. Ратна дејир: «Гәбул етмәлијдим ки, руһани аиләмин көмәјинә еһтијаҹым вар». Инсана үрәјиндәкиләри киминләсә бөлүшмәк чәтин ола биләр. Амма бу ҹүр ачыг үнсијјәт јахын достлуға апарыр. Достларыныз сизи руһландырмаг, сизә дәстәк олмаг истәјир. Амма ҝәрәк буну неҹә етмәклә бағлы онлара көмәк едәсиниз.
12 Баҹы-гардашларла достлашмағын ән ҝөзәл јолларындан бири хидмәтдә әмәкдашлыг етмәкдир. Јухарыда ады чәкилән Карол дејир: «Хидмәтдә вә диҝәр руһани ишләрдә баҹыларла вахт кечирмәјин сајәсиндә јахшы достлуглар гурмушам. Јеһова илләр әрзиндә бу достлар васитәсилә мәнә дајаг олуб». Садиг мәсиһиләрлә достлуг гурмаг үчүн зәһмәт чәкмәјә дәјәр. Јеһова бу достлар васитәсилә мәнфи һиссләрлә, мәсәлән, тәнһалыгла мүбаризә апармаға көмәк едир (Мәс. 17:17).
it-2-Е с. 1190, абз. 2
Һикмәт
Илаһи һикмәт. Һикмәтин тәк саһиби Јеһова Аллаһдыр (Рм 16:27; Вһ 7:12). Билик фактлара әсасланыр. Јарадан Аллаһ Јеһова «әзәлдән әбәдијјәтә» (Зб 90:1, 2) вар олдуғу үчүн Каинат барәдә һәр шеји — онун неҹә јарандығыны, тарихини билир. Физики ганунлар, дөврләр, нормалар Онун тәрәфиндән гојулуб. Инсанлар тәдгигат апараркән, јени ихтиралар едәркән мәһз онлара әсасланырлар. Бу гајда-ганунларсыз инкишаф мүмкүн олмазды вә инсан чарәсиз галарды (Әј 38:34—38; Зб 104:24; Мс 3:19; Әр 10:12, 13). Мәнтиглидир ки, Аллаһын гојдуғу әхлаг нормалары стабил, әдаләтли вә хошбәхт һәјат үчүн олдугҹа ваҹибдир (Гн 32:4—6). Онун һикмәти һәдсиздир, мүгајисәолунмаздыр (Әш 40:13, 14). Һәрдән Јеһова Онун салеһлик нормаларына зидд ҝедән шејләрин баш вермәсинә, һәтта вүсәт алмасына јол верир. Лакин ҝәләҹәк тамамилә Онун әлиндәдир вә неҹә нијјәт едибсә, елә дә олаҹаг, ағзындан чыхан сөзләр һөкмән һәјата кечәҹәк (Әш 55:8—11; 46:9—11).
Һикмәт хәзинәсиндән инҹиләр
Јенијетмәләрлә үнсијјәт
▪ «Сөзләрин архасында дуран фикирләри тутураммы?» Әјјуб 12:11 ајәсиндә дејилир: «Јемәјин дадыны дамаг һисс етдији кими гулаг да сөзләри сынагдан кечирмәзми?» Инди сизә оғлунузун вә ја гызынызын сөзләрини әввәлкиндән дә чох ‘сынагдан кечирмәк’ лазымдыр. Чох вахт јенијетмәләр елә данышырлар ки, ҝуја һәмишә онлар дүздүрләр. Мәсәлән, оғлунуз вә ја гызыныз дејә биләр: «Сән мәнимлә һәмишә ушаг кими рәфтар едирсән!», јахуд «Сән һеч вахт мәнә гулаг асмырсан!» «Һәмишә» вә ја «һеч вахт»ын һачан олдуғуну ајырд етмәк әвәзинә, ушағынызын һәрфи мәнада данышмадығыны баша дүшүн. Мәсәлән: «Сән мәнимлә һәмишә ушаг кими рәфтар едирсән», «Мәнә елә ҝәлир ки, сән мәнә етибар етмирсән», «Сән һеч вахт мәнә гулаг асмырсан» исә «Үрәјимдәкини сәнә ачмаг истәјирәм» мәнасыны верә биләр. Сөзләрин архасында дуран фикирләри тутмаға чалышын.