Хәстәликдән горунмағын јоллары

Организмимиз һәр ҝүн ҝөзлә ҝөрүнмәјән, амма олдугҹа тәһлүкәли «дүшмәнләрлә» мүбаризә апарыр. Бу дүшмәнләр, мәсәлән, бактеријалар, вируслар вә паразитләр сағламлығымызы тәһлүкә гаршысында гојурa. Бәдәнимиздә ҝедән бу мүбаризәдән чох вахт хәбәримиз олмур, чүнки хәстәлијин симптомлары өзүнү ҝөстәрмәмиш иммун системи бу дүшмәнләри дәф едир, ја да мәһв едир. Амма бу мүбаризәдә бәзән зәрәрли микроблар галиб ҝәлир, беләҹә, дава-дәрмана вә диҝәр мүалиҹә үсулларына еһтијаҹ јараныр.

Минилликләр боју инсанлар микроскопик вә кичик организмләрин тәһлүкәсиндән бихәбәр олублар. Лакин 19-ҹу әсрдә алимләр исбат етдиләр ки, зәрәрли микроблар хәстәликләрә сәбәб олур вә о вахтдан инсанлар өзләрини хәстәликдән даһа јахшы горуја билирләр. Алимләрин бу кәшфиндән сонра бәзи инфексион хәстәликләрә, мәсәлән, чичәк хәстәлијинә вә полиомиелитә (ушаг ифлиҹи) јолухма тәһлүкәси хејли азалды. Лакин сон илләр сары гыздырма вә денҝе гыздырмасы кими диҝәр хәстәликләр јенидән баш галдырыб. Ҝөрәсән буна сәбәб нәдир? Нөвбәти амилләрә нәзәр салаг.

• Һәр ил милјонларла инсан сәјаһәт едир вә зәрәрли микроблар да онларла бирҝә бир јердән башга јерә дашыныр. Бир журналда јазыланлара әсасән, бир өлкәдән о бири өлкәјә сәјаһәт едән инсанлар «ҹидди инфексион хәстәликләрин јајылмасына» сәбәб ола биләр («Clinical Infectious Diseases»).

• Бәзи бактеријаларын антибиотикләрә мүгавимәти артмагдадыр. Үмумдүнја Сәһијјә Тәшкилаты хәбәрдар едир: «Дүнја пост-антибиотик ерасына доғру ирәлиләјир, о заман исә ҝениш јајылмыш бир чох инфексијалар... јенидән өлүмҹүл ола биләр».

• Күтләви иғтишашлар вә касыбчылыг уҹбатындан дөвләтин хәстәликләрин гаршысыны алмаг ҹәһдләри боша чыхыр.

• Әксәр инсанлар хәстәликдән горунмағын јолларыны билмирләр.

Вәзијјәтин белә аҹынаҹаглы олмасына бахмајараг, сиз өзүнүзү вә аиләнизи горумаг үчүн чох шеј едә биләрсиниз. Нөвбәти мәгаләдә ҝөстәрилир ки, һәтта инкишаф етмәкдә олан өлкәләрдә јашајасыныз белә, садә үсулларла хәстәлијин гаршысыны ала биләрсиниз.