ФӘСИЛ 13

Гәм дәрјасындан неҹә чыхым?

«Достларымдан киминсә проблеми оланда мән дәрһал онларын көмәјинә гачырам. Евә ҝәләндән сонра исә отағыма ҝириб ағлајырам, амма буну һеч кәс ҝөрмүр» Хәјалә

«Кефсиз һеч кими ҝөрмәк истәмирәм. Мәни һараса дәвәт едәндә ҝетмәмәк үчүн бәһанә тапырам. Һиссләрими аиләмдән ҝизләтмәји јахшы баҹарырам, онлар да елә фикирләширләр ки, һәр шеј јахшыдыр» Орхан

НӘ ВАХТСА сән дә бу һиссләри кечирмисән? Әҝәр кечирмисәнсә, сәнинлә нә исә дәһшәтли бир шеј баш вердијини дүшүнмә. Вахташыры һамыда бу кими һиссләр олур. Һәтта Мүгәддәс Китабда адлары чәкилән Аллаһын садиг хидмәтчиләри дә кәдәр һиссинә гапылырдылар (1 Шамуел 1:6—8; Мәзмур 35:14).

Һәрдән инсан нә үчүн кефсиз олдуғуну билир, бәзән исә һеч өзү-өзүндән баш ачмыр. 19 јашлы Анна дејир: «Өзүнү пис һисс етмәјин о демәк дејил ки, нә исә дәһшәтли бир шеј баш вериб. Әслиндә, һеч бир фаҹиә баш вермәдији һалда белә инсан өзүнү гәмҝин һисс едә биләр. Буну изаһ етмәк чәтин олса да, бу беләдир!»

Кәдәрә гәрг олмағынын әсаслы сәбәбинин олуб-олмамасына бахмајараг, сән бунун өһдәсиндән ҝәлә биләрсән. Нөвбәти мәсләһәтләри тәтбиг етмәјә чалыш.

1. Киминләсә бөлүш. Ҝүҹлү изтираблар ичиндә олан Әјјуб демишди: «Шикајәтимә мәһдудијјәт гојмајаҹағам, аҹы һәјатымдан данышаҹағам» (Әјјуб 10:1).

Келли: «Чох гәрибәдир, инсан үрәјини кимәсә бошалданда өзүнү елә раһат һисс едир ки! Башгалары вәзијјәтимдән хәбәрдар оланда әл узадыб мәнә көмәк етмәк онлара даһа асан олур!»

Тәклиф: үрәјин сыхыланда һиссләрини бөлүшә биләҹәјин бир достунун адыны јаз.

․․․․․

2. Һиссләрини гәләмә ал. Кәдәр һисси сәни бүрүјәндә үрәјиндәкиләри бир вәрәгә јазмаға чалыш. Давуд бәзән дәрин кәдәрини мәзмурларла ифадә едирди (Мәзмур 6:6). Гәлбиндән кечән һиссләри гәләмә алмаг сағлам шүуру вә дәрракәни горумагда сәнә көмәк едәҹәк (Сүлејманын мәсәлләри 3:21).

Ҝүлај: «Гәфил кефим позуланда алт-үст олан фикирләрими бир вәрәгә јазмаг онлары баша дүшмәјә көмәк едир. Һиссләрими ифадә етдикдә вә сәбәбини анладыгда, санки, гәм јүкүм азалыр».

Тәклиф: дүзҝүн чыхыш јолу тапа билмәк үчүн 93-ҹү сәһифәдәки ҹәдвәлдән истифадә ет. Бу, сәнә гәмҝин әһвал-руһијјәнин өһдәсиндән ҝәлмәјә көмәк едәҹәк.

3. Дуа ет. Мүгәддәс Китабда дејилир ки, әҝәр нараһатчылыгларымыз барәдә дуа етсәк, Аллаһ бизә бүтүн инсан фикирләрини үстәләјән гәлб раһатлығы верәҹәк, бу да үрәјимизи вә зеһнимизи горујаҹаг (Филипилиләрә 4:6, 7).

Естер: «Нәјә ҝөрә өзүмү бу гәдәр пис һисс етдијими баша дүшә билмирдим. Јеһоваја јалварырдым ки, һәјатдан севинҹ дујмағыма көмәк етсин. Сәбәбсиз јерә мәјуслуға гапылмаг мәни лап дәли едирди. Ахыр ки, бу вәзијјәтдән јаха гуртара билдим. Һеч вахт дуанын гүдрәтини инкар етмәјин!»

Тәклиф: Мәзмур 139:23, 24 ајәләриндән нүмунә ҝөтүр. Үрәјини Јеһоваја ач вә нә үчүн кәдәрә гапылдығынын сәбәбини анламагда сәнә көмәк етмәсини хаһиш ет.

Пис әһвал-руһијјәнин өһдәсиндән ҝәлмәкдә Мүгәддәс Китабы охумағын да бөјүк көмәји дәјәҹәк. Орадан охудуғун руһландырыҹы фикирләрин сәнә мүсбәт тәсири олаҹаг (Мәзмур 1:1—3). Мүгәддәс Китабы охујаркән мараглы олсун дејә «Кечмишдән нүмунә» рубрикасыны нәзәрдән кечир. Бу рубрика китабын һәр ики ҹилдиндә дә вар. 2-ҹи ҹилдин 227-ҹи сәһифәсиндә һәвари Павелин гејри-камиллик уҹбатындан јаранан мәнфи һиссләрин өһдәсиндән неҹә ҝәлдијини охуја биләрсән.

Мәјуслугдан јаха гуртара билмәјәндә

Рүфәт дејир: «Һәрдән сәһәрләр һеч јеримдән дурмағым ҝәлмир, чүнки даһа бир мәнасыз ҝүн јашамаг истәмирәм». Рүфәт депрессијадан әзијјәт чәкир, анҹаг о, тәк дејил. Статистикаја ҝөрә, јенијетмәлик дөврүндә һәр 4 ҝәнҹдән 1-и депрессијанын бу вә ја диҝәр нөвүндән әзијјәт чәкир.

Депрессијада олуб-олмадығыны неҹә мүәјјән едә биләрсән? Симптомлардан бәзиләри бунлардыр: әһвал-руһијјәдә вә давраныш тәрзиндә ҝүҹлү дәјишикликләр, өзүнү инсанлардан тәҹрид етмә, демәк олар, һәр шејә гаршы марағын азалмасы, гидаланма вәрдишләринин дәјишмәси, јухунун позулмасы, өзүнү лазымсыз вә бош јерә ҝүнаһкар һисс етмәк.

Әлбәттә, бу симптомлардан бири вә ја бир нечәси, демәк олар ки, вахташыры һамыда јараныр. Лакин әҝәр бу вәзијјәт ики һәфтәдән чох давам едәрсә, һәкимә ҝедиб мүајинә олунмаг барәдә валидејнләринлә даныш. Һәким сәнин мәјуслуға гапылмағынын сәбәбини анламаға көмәк едәҹәкa.

Әҝәр сән депрессијадан әзијјәт чәкирсәнсә, бунда утанылаҹаг бир шеј јохдур. Мүалиҹәдән сонра бир чохлары өзләрини әввәл олдугларындан гат-гат јахшы һисс едирләр. Мәјуслуг һиссинин нәјә ҝөрә јаранмасындан асылы олмајараг, Мәзмур 34:18 ајәсиндәки тәсәлливериҹи сөзләри һеч вахт јадындан чыхартма: «Рәбб гәлбисыныглара јахындыр, О, руһән әзилмишләри гуртарыр».

[Һашијә]

АЧАР АЈӘ

“Рәбб гәлбисыныглара јахындыр, О, руһән әзилмишләри гуртарыр” Мәзмур 34:18

МӘСЛӘҺӘТ

Әҝәр кефин јохдурса, кечирдијин һиссләри вә онларын сәбәбини бир вәрәгә јаз. Бир ајдан сонра јаздыгларыны јенидән оху. Бахышларында бир дәјишиклик олубму? Олубса, нәјин көмәји дәјдијини гејд ет.

БИЛИРСӘН... ?

Истәр гадын олсун, истәр киши ағламагда ајыб бир шеј јохдур. Һәтта Давуд падшаһ һәјатынын ән ағыр анларындан бириндә белә демишди: «Һәр ҝеҹә ағламагдан дөшәјим исланыр, ҝөз јашларымдан јатағым јаш олур» (Мәзмур 6:6).

ҺӘРӘКӘТ ПЛАНЫ!

Әһвал-руһијјәми галдырмаг үчүн нөвбәти аддымлары ата биләрәм: ․․․․․

Кефими ачмаға көмәк едән достларым: ․․․․․

Бу мөвзу илә бағлы валидејнләримә вермәк истәдијим суаллар: ․․․․․

НЕҸӘ ДҮШҮНҮРСӘН?

● Ағламағын һансы фајдасы вар?

● Башгалары илә үнсијјәт мәјуслуғун өһдәсиндән ҝәлмәкдә сәнә неҹә көмәк едә биләр?

[96–ҹы сәһифәдәки јазы]

“Бир шеји анладым ки, гәм-кәдәр һисси мәни чулғајанда өз ҝушәмә чәкилмәмәлијәм. Сөзсүз, һәрдән дүшүнмәк вә дојунҹа ағламаг үчүн тәк галмаг лазым ҝәлә биләр, анҹаг сонрадан инсанларын арасында олмалыјам ки, мәни нараһат едән шејләр барәдә дүшүнмәјим” Һафизә

[93–ҹү сәһифәдәки ҹәдвәл/шәкилләр]

Ҹәдвәл

Үрәјими сакитләшдирмәк үчүн Ҹәдвәли долдур

Вәзијјәт Јанлыш Доғру

․․․․․ → ․․․․․ → ․․․․․

․․․․․ → ․․․․․ → ․․․․․

[95–ҹи сәһифәдәки шәкил]

Мәјуслуг дәрин бир гују кимидир — көмәк алмагла вә сәј ҝөстәрмәклә сән о гујудан чыха биләрсән

ФӘСИЛ 14

Һәјатымдан безәндә...

«МӘНИМ үчүн јашамагданса, өлмәк јахшыдыр». Бу сөзләр кимә аиддир? Аллаһа инанмајан инсана? Аллаһдан үз дөндәрән инсана? Јахуд Аллаһын тәрк етдији бир нәфәрә? Һеч биринә. Бу сөзләри Аллаһа садиг олан, анҹаг ҝүҹлү руһ дүшкүнлүјүнә гапылан Јунус демишдир (Јунус 4:3).

Мүгәддәс Китабда Јунусун өзүнә гәсд етмәк фикриндә олдуғу дејилмир. Бунунла белә, онун бу ҹүр чарәсиз һалда фәрјад етмәси ҝөстәрир ки, һәтта Аллаһын садиг хидмәтчиләри белә һәрдән ҝүҹлү сарсынты кечирә биләрләр (Мәзмур 34:19).

Бәзи ҝәнҹләр о дәрәҹәдә үмидсизлијә гапылырлар ки, јашамағын мәнасыз олдуғуну дүшүнүрләр. Ола билсин, онлар да 16 јашлы Лауранын кечирдији һиссләри кечирирләр: «Артыг узун илләрдир ки, мәндә вахташыры ҝүҹлү депрессија баш галдырыр. Ағлымдан тез-тез өзүмү өлдүрмәк кечир». Бәс әҝәр киминсә өзүнә гәсд етмәк истәдијини билирсәнсә, јахуд сәнин өзүндә белә бир фикир јаранырса, нә едә биләрсән? Әввәлҹә ҝәл ҝөрәк, бу кими фикирләрин јаранмасына нә сәбәб олур.

Үмидсизлијин архасында дуран сәбәбләр

Инсан нәјә ҝөрә өлмәк истәјир? Бунун бир нечә сәбәби ола биләр. Илк нөвбәдә, биз «ахыр ҝүнләрдә сон дәрәҹә ағыр бир зәманә»дә јашајырыг вә бир чох ҝәнҹләр мүасир һәјатын чәтинликләрини өз үзәрләриндә хүсусилә һисс едирләр (2 Тимотејә 3:1). Һәмчинин бәзиләриндә гејри-камиллик уҹбатындан әтрафдакылара вә өзләринә тәнгиди јанашмаг вәрдиш һалына чеврилиб (Ромалылара 7:22—24). Буну бәзи һалларда пис рәфтарла, бәзән дә һансыса хәстәликлә изаһ етмәк олар. Үстәлик, бир өлкәдә апарылан арашдырмаја әсасән, интиһар едән инсанларын 90 фаизи һәр һансы психи хәстәликдән әзијјәт чәкәнләрдирa.

Әлбәттә, һеч ким бәдбәхтлик вә фәлакәтдән сығорталанмајыб. Мүгәддәс Китабда дејилир ки, «бүтүн хилгәт... инилдәјиб әзаб чәкир» (Ромалылара 8:22). Ҝәнҹләр дә бура дахилдир. Үстәлик, ҝәнҹләрә ашағыда садаланан һадисәләр ҝүҹлү тәсир ҝөстәрә биләр:

● гоһумун, достун вә ја севимли ев һејванынын өлүмү;

● аиләдәки дава-далаш;

● мәктәбдәки чәтинликләр;

● севҝилисиндән ајрылмаг;

● амансыз рәфтар (еләҹә дә физики вә ҹинси зоракылыг).

Етираф етмәк лазымдыр ки, әввәл-ахыр бүтүн ҝәнҹләр јухарыда садаланан вәзијјәтләрдән бири илә үзләшир. Нәјә ҝөрә бәзиләри диҝәрләринә нисбәтән бу вәзијјәти даһа ағыр кечирир? Мүтәхәссисләрин фикринә ҝөрә, әлләрини јанларына салан вә мүбаризә апармаг истәмәјән ҝәнҹләр өзләрини көмәксиз вә чарәсиз һисс едирләр, башга сөзлә, онларын ҝәләҹәјә олан үмид ишыглары тамамилә сөнүб. Әслиндә, онлар өлмәк истәмирләр; садәҹә әзаблардан јаха гуртармаг истәјирләр.

Һеч үмид јери јохдур?

Јәгин, сән елә бир адам таныјырсан ки, о, артыг изтираблара таб ҝәтирә билмәдијини, һәтта өзүнә гәсд едәҹәјини дејир. Белә олан һалда сән нә едә биләрсән?

Ола билсин, достун елә вәзијјәтдәдир ки, өлмәк истәјир. Мүтләг ону кимдәнсә көмәк истәмәјә тәшвиг ет. Һәтта о, бу һагда һеч кимә һеч нә демәмәји тапшырса белә, бөјүкләрдән она көмәк едә биләҹәк бири илә даныш. Достуну итирәҹәјиндән горхма. Вәзијјәтә мүдахилә етмәклә достунун һәјатыны хилас едә биләрсән!

Бәс әҝәр сәнин өзүнүн ағлындан белә бир фикир кечирсә, онда неҹә? Фикирләрини ичиндә сахлама. Валидејнләринлә, достунла, јахуд сәнә диггәтлә гулаг асаҹаг вә вәзијјәтинә башдансовду јанашмајаҹаг бири илә сөһбәт ет. Үрәјини кимәсә бошалтмагла сән һеч нә итирмәјәҹәксән, әксинә, чох шеј газанаҹагсанb.

Дүздүр, тәкҹә данышмагла проблеми һәлл етмәк олмур. Анҹаг мәһз етибар етдијин адамла сөһбәт өз вәзијјәтинә дүзҝүн нөгтеји-нәзәрдән бахмаға, һәтта мүәјјән чыхыш јолу тапмаға көмәк едә биләр.

Вәзијјәт дәјишир

Гәм-гүссә сәни боғанда бир шеји унутма: вәзијјәт нә гәдәр дәһшәтли ҝөрүнсә дә, заман өтдүкҹә һәр шеј дәјишәҹәк. Бир чох әзаблар ҝөрмүш мәзмурчу Давуд дуада Аллаһа демишди: «Јасымы шәнлијә чевирдин» (Мәзмур 30:11).

Әлбәттә, Давуд бүтүн өмрүнүн шәнлијә чевриләҹәјини ҝөзләмирди. О, өз тәҹрүбәсиндән билирди ки, пис ҝүнүн өмрү аз олур. Ола билсин, сән дә бунун шаһиди олмусан. Бәзи проблемләр һәләлик һәллолунмаз кими ҝөрүнә биләр. Анҹаг сәбирли ол. Вәзијјәт чох вахт јахшылыға доғру дәјишир. Бәзән проблем өз-өзүнә һәлл олунур, бәзән дә инсан өзү әввәлләр ағлына ҝәлмәјән чыхыш јолу тапыр. Һәр неҹә олса да, унутма ки, проблемләр өмүрлүк дејил (2 Коринфлиләрә 4:17).

Дуанын ҝүҹү

Һәр шејдән ваҹиб дуадыр. Давуд кими, сән дә дуа едә биләрсән: «Еј Аллаһ, мәни јохла, гәлбими өјрән, Сән мәни сынагдан кечириб бүтүн фикирләрими бил. Ҝөр гәлбимдә пислијә јол верирәмми? Әбәди јолда мәнә рәһбәр ол!» (Мәзмур 139:23, 24).

Дуа садәҹә раһатлыг тапмаг үчүн бир васитә дејил. Бу, сәмави Атанла сәмими үнсијјәтдир. Аллаһ сәнин Онун «һүзурунда гәлбини ачыб бошалт»мағыны истәјир (Мәзмур 62:8). Ашағыда Аллаһ һаггында садаланан ваҹиб һәгигәтләрә диггәт јетир:

● О, сәнин нәјә ҝөрә әзаб чәкдијини билир (Мәзмур 103:14).

● Сәни сәнин өзүндән јахшы таныјыр (1 Јәһја 3:20).

● Сәнин гејдинә галыр (1 Петер 5:7).

● Јени дүнјада Аллаһ сәнин «ҝөзләриндән бүтүн јашлары силәҹәк» (Вәһј 21:4).

Проблем сағламлыгла бағлы оланда

Артыг гејд олундуғу кими, интиһар етмәк фикри чох вахт һансыса хәстәликлә бағлы олур. Белә һалда көмәк үчүн мүраҹиәт етмәјә утанма. Иса демишди ки, хәстәләр һәкимә мөһтаҹдыр (Матта 9:12). Севиндириҹидир ки, бир чох хәстәликләрин мүалиҹәси вар. Мүалиҹәнин сајәсиндә сән өзүнү чох јахшы һисс едә биләрсәнc.

Мүгәддәс Китабда дејилдији кими, Аллаһын вәд етдији јени дүнјада һеч ким «хәстәјәм» демәјәҹәк (Јешаја 33:24). Аллаһ әмин едир ки, «әввәлки ишләр бир даһа хатырланмајаҹаг, һеч јада дүшмәјәҹәк» (Јешаја 65:17). Анҹаг депрессијанын бир даһа олмајаҹағы вахты ҝөзләдијин мүддәтдә һәјатын чәтинликләринин өһдәсиндән ҝәлмәк үчүн әлиндән ҝәләни ет (Вәһј 21:1—4).

ӘЛАВӘ МӘЛУМАТЫ 2-ҸИ ҸИЛДИН 9-ҸУ ФӘСЛИНДӘН ОХУ

[Һашијәләр]

АЧАР АЈӘ

“Һеч нәјә ҝөрә нараһат олмајын. Һәр диләјинизи дуа, јалварыш вә шүкранла Аллаһа билдирин. Аллаһын вердији гәлб раһатлығы бүтүн инсан фикирләрини үстәләјир; о, үрәјинизи вә зеһнинизи Мәсиһ Иса васитәсилә горујаҹаг” Филипилиләрә 4:6, 7

МӘСЛӘҺӘТ

Мәјуслуға гапылдығыны һисс едәндә тәмиз һавада ити аддымларла ҝәзмәк, идман етмәк сакитләшмәјә вә дахили раһатлыг әлдә етмәјә көмәк едир.

БИЛИРСӘН... ?

Интиһарын гурбанлары јалныз һәјатларына сон гојанлар јох, һәм дә архада гојуб ҝетдикләри јахынлары вә гоһумларыдыр.

ҺӘРӘКӘТ ПЛАНЫ!

Әҝәр өзүмү лазымсыз һисс етсәм вә севилмәдијими дүшүнсәм, онда мән... (етибар етдијин бир адамын адыны јаз) ․․․․․

Мәним үчүн әзиз олан вә миннәтдарлыгла үзәриндә дүшүндүјүм бир шеј: ․․․․․

Бу мөвзу илә бағлы валидејнләримә вермәк истәдијим суаллар: ․․․․․

НЕҸӘ ДҮШҮНҮРСӘН?

● Һәтта ән ағыр проблемләр белә мүвәггәтидир. Бу фикир сәнә неҹә көмәк едә биләр?

● Нәјә ҝөрә демәк олар ки, инсан ҹанына гәсд етмәклә проблемләрини башгаларынын үзәринә атмыш олур?

[104–ҹү сәһифәдәки јазы]

“Бәзән депрессија о дәрәҹәдә дөзүлмәз олурду ки, өлмәк истәјирдим, анҹаг дурмадан дуа етмәјин вә мүалиҹәнин сајәсиндә, санки, јенидән һәјата гајытмышам” Һејди

[100–ҹү сәһифәдәки чәрчивә]

Мәјуслуг сәни чулғајанда

Һәтта Мүгәддәс Китабда адлары чәкилән Аллаһа садиг киши вә гадынлар белә мәјуслуға гапылырдылар. Бәзи нүмунәләрә нәзәр салаг:

Ривга: «Әҝәр беләдирсә, даһа мән нијә јашајырам?» (Јарадылыш 25:22, Јени Дүнја тәрҹүмәси).

Муса: «Нә олар, мәни өлдүр ки, белә әзабы ҝөрмәјим» (Сајлар 11:15).

Илјас: «Ја Рәбб, инди мәним ҹанымы ал, чүнки мән аталарымдан јахшы дејиләм» (1 Падшаһлар 19:4).

Әјјуб: «Каш ки мәни өлүләр дијарында ҝизләдәјдин,.. мәнә мөһләт верәјдин, сонра мәни јада салајдын» (Әјјуб 14:13).

Онлардан һәр биринин вәзијјәти јахшылыға доғру дәјишди, өзү дә һеч өзләринин ағылларына ҝәлмәјәҹәк бир тәрздә. Әмин ол ки, сәндә дә һәр шеј өз јолуна дүшәҹәк!

[102–ҹи сәһифәдәки шәкил]

Чарәсизлик һисси инсанын башынын үстүнү алан гара булудлар кимидир — бир вахтдан сонра чәкилиб ҝедир