«Јеһова сизи Франсаја һәгигәти өјрәнмәјә ҝәтириб»

АНТУАН СКАЛЕКИ балаҹа оланда аты вар иди. Бу ат онун ајрылмаз јолдашы иди. Онлар 500 метр дәринлијиндә олан мәдәнин алагаранлыг тунелиндә көмүр дашыјырдылар. Антуанын атасы шахта чөкәркән хәсарәт алмышды вә аилә мәҹбур галыб Антуаны мәдәндә ишләмәјә ҝөндәрмишди. О, ҝүндә доггуз саат ишләјирди. Бир дәфә мәдән учанда Антуан аз гала һәјатыны итирәҹәкди.

Антуан Франсада 1920—1930-ҹу илләрдә доғулан бир чох полјак ушаглардан биридир. Бәс нәјә ҝөрә полјаклар Франсаја мүһаҹирәт етмишдиләр? Биринҹи Дүнја мүһарибәсиндән сонра мүстәгиллик газанан Полшада әһали артымы ҹидди проблемә чеврилмишди. Франсада исә милјондан чох киши мүһарибәдә һәлак олмушду. Буна ҝөрә дә шахтачылара бөјүк еһтијаҹ вар иди. Одур ки, Франса вә Полша һөкумәти 1919-ҹу илин сентјабр ајында иммиграсија илә бағлы сазиш имзалады. 1931-ҹи илдә Франсада полјакларын сајы 507 800 нәфәрә чатмышды. Полјакларын чоху даш көмүр мәдәнләринин јерләшдији әразидә мәскунлашмышды.

Бу зәһмәткеш полјаклар көчүб ҝәлдикләри Франсада өз мәдәнијјәтләри, диндарлыглары илә сечилирдиләр. Һазырда 90 јашы олан Антуан дејир: «Бабам Ҹозеф Мүгәддәс Јазылар һагда һөрмәтлә данышырды. Она бу һөрмәти атасы ашыламышды». Базар ҝүнләри полјак шахтачы аиләләри өз вәтәнләриндә етдикләри кими, ән јахшы палтарларыны ҝејиниб килсәјә ҝедирдиләр. Бу исә диндар олмајан франсызларда икраһ доғурурду.

Полјакларын чоху Мүгәддәс Китаб тәдгигатчыларына илк дәфә мәһз Нор-Па-де-Каледә раст ҝәлмишди. Бу тәдгигатчылар 1904-ҹү илдән бәри һәмин әразидә сәјлә тәблиғ едирдиләр. 1915-ҹи илдә һәр ај полјак дилиндә «Ҝөзәтчи гүлләси», 1925-ҹи илдә исә «Гызыл әср» (һазырда «Ојанын!») журналы дәрҹ олунмаға башлады. Бир чох аиләләр Мүгәддәс Јазылара әсасланан бу журналлары, һәмчинин полјак дилиндә чыхан «Аллаһын арфасы» китабыны бөјүк марагла охујурдулар.

Антуанын аиләси Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары барәдә дајысындан ешитмишди. О, илк дәфә 1924-ҹү илдә онларын јығынҹағында олмушду. Елә һәмин ил Брјуе-ан-Артуада Мүгәддәс Китаб Тәдгигатчылары илк дәфә полјак дилиндә бөјүк топланты кечирмишдиләр. Үстүндән һеч бир ај кечмәмиш баш идарәнин нүмајәндәси Ҹозеф Рутерфорд һәмин шәһәрдә ҝөрүш кечирмишди. Һәмин ҝөрүшдә 2000 нәфәр вар иди. Әксәријјәти полјак олан бу издиһамы ҝөрәндә Рутерфорд ҹуша ҝәлиб демишди: «Јеһова сизи һәгигәти өјрәнмәк үчүн Франсаја ҝәтириб. Инди сиз вә сизин өвладларыныз франсызлара көмәк етмәлисиниз! Һәлә гаршыда чох иш вар. Јеһова бу иш үчүн тәблиғчиләр јетирәҹәк».

Јеһова Аллаһ белә дә етди. Бу полјак мәсиһиләр шахтада неҹә зәһмәт чәкирдиләрсә, тәблиғ ишинә дә елә ҹан гојурдулар. Һәтта онлардан бәзиләри өјрәндикләри дәјәрли һәгигәтләри өз һәмвәтәнләри илә бөлүшмәк үчүн Полшаја гајытдылар. Теофил Пиасковски, Штепан Косјак вә Јан Забуда бөјүк Полша әразисиндә мүждәни јајмаг үчүн Франсадан ҝедәнләрин арасында иди.

Анҹаг бир чох полјакдилли тәблиғчиләр Франсада галдылар вә франсыз диндашлары илә чијин-чијинә хидмәтләрини шөвглә давам етдирдиләр. 1926-ҹы илдә Сен-ле-Ноблда кечирилән бөјүк топлантыда Полша секторунда 1000 нәфәр, франсыз секторунда исә 300 нәфәр иштирак етмишди. 1929-ҹу илин «Иллик мәҹмуә»синдә дејилир: «Ил әрзиндә 332 полјак гардаш Јеһоваја һәср олунмасынын символу олараг вәфтиз олунмушдур». Икинҹи Дүнја мүһарибәсиндән әввәл Франсадакы 84 јығынҹагдан 32-си полјакдилли јығынҹаг иди.

1947-ҹи илдә Полша һөкумәти полјаклары өлкәјә гајытмаға дәвәт етди вә бир чох Шаһидләр бу дәвәти гәбул етди. Анҹаг онлар ҝедәндән сонра да онларын вә франсалы һәмиманлыларынын зәһмәти өз бәһрәсини верирди. Белә ки, һәмин ил тәблиғчиләрин сајында 10 фаиз артым мүшаһидә олунду. 1948-ҹи илдән 1950-ҹи илә гәдәр исә 20, 23 вә һәтта 40 фаиз артым олду. Бу јени тәблиғчиләрә тәлим вермәк үчүн Франса филиалы 1948-ҹи илдә илк рајон нәзарәтчиләри тәјин етди. Сечилмиш беш нәфәрдән дөрдү полјак иди. Онлардан бири исә Антуан Скалеки иди.

Франсада олан бир чох Шаһидләр һәлә дә полјак фамилијасы дашыјырлар. Бу, онлара һәм шахтада, һәм дә тәблиғ ишиндә зәһмәт чәкән улу бабаларындан галыб. Бу ҝүн дә чохлу мүһаҹир Франсада һәгигәти өјрәнир. Башга өлкәләрдән олан тәблиғчиләр өз өлкәләринә гајытсалар да, јахуд јени јурдларында галсалар да, полјак тәблиғчиләр кими чалышган мүждәчиләрин нүмунәсини изләјирләр (Франсадакы архивимиздән).