BIBÔDLE

1 I bibôdle Nyambe a bi hek ngii ni hisi.+

2 Hisi hi bé ngi uñghana, hi bak ki hôlô,* malép+ ma bé homa nyensôna, yak jiibe li bé homa nyensôna, ngui Nyambe*+ i bé leñel i ngii malép.+

3 Ndi Nyambe a kal le: “Mapubi ma ba.” Mapubi+ ma ba ki. 4 I mbus, Nyambe a tehe le mapubi ma yé loñge, Nyambe a bôdôl bagal mapubi ni jiibe. 5 Nyambe a sébél mapubi le Njamuha, ndi jiibe a sébél jo le U.+ Kôkôa i kwo, yak kel i ye: hilo hi bisu.

6 I mbus, Nyambe a kal le: “Pôla+ i ba i ñemkété malép, malép ma bagla ki bipes biba.”+ 7 I mbus, Nyambe a bagal malép ma bé isi ni malép ma bé i ngii, pôla+ i nene ha ñemkété. I bôña ki hala. 8 Nyambe a sébél pôla ini le Ngii. Kôkôa i kwo, yak kel i ye: hilo hi nyônôs iba.

9 I mbus, Nyambe a kal le: “Malép ma yé ’isi ma kee pes yada, yak nnumuk ték u nene.”+ I bôña ki hala. 10 Nyambe a sébél nnumuk ték le Hisi,+ ndi a sébél malép ma ma bi ke pes yada le Tuye.+ Nyambe a tehe ki le hala a yé loñge.+ 11 I mbus, Nyambe a kal le: ‘Hisi hi o bikai ni bibebela bi bi nti mbôô lôñni bie bi bi num matam kiki nya yap, bi tinak ki matam ni mbôô hana ’isi.” I bôña ki hala. 12 Hisi hi bôdôl o bikai ni bibebela bi nti mbôô lôñni bie bi bi num matam+ ni mbôô kiki nya yap. Nyambe a tehe ki le hala a yé loñge. 13 Kôkôa i kwo, yak kel i ye: hilo hi nyônôs aa.

14 I mbus, Nyambe a kal le: “Gwom bi mbéyés mapubi+ bi nene i ngii* inyu bagal njamuha ni juu,+ bi ga ba ki biyimbne inyu mangéda, inyu dilo ni nwii.+ 15 Bi ga ba gwom bi mbéyéi i ngii inyu ti mapubi ’isi.” I bôña ki hala. 16 Nyambe a hek gwom bikeñi biba bi bi mbéyés mapubi: i i nlôôha ikeñi i mbai njamuha,+ ni ititigi i i mbai juu; a hek yak tjôdôt.+ 17 Nyambe a biine gwo i ngii inyu ti mapubi hana ’isi, 18 le bi bai njamuha ni juu, bi bagal ki mapubi ni jiibe.+ Nyambe a tehe ki le hala a yé loñge. 19 Kôkôa i kwo, yak kel i ye: hilo hi nyônôs ina.

20 I mbus, Nyambe a kal le: “Bihégél bi gwé niñ* bi bôl ikété malép, yak bihégél bi ngii bi puuege ipôla ngii+ ni ’isi.” 21 I mbus, Nyambe a hek binuga bikeñi bi tuye ni binuga gwobisôna bi bi nhok le bi bôl ikété malép kiki nya yap, yak binuga bi bi gwé bipapai kiki nya yap, bi puuege. Nyambe a tehe ki le hala a yé loñge. 22 Ha nyen Nyambe a sayap gwo, a kal le: “Gwala, bôla, ni yônôs malép ma tuye,+ yak binuga bi bi mpuue bi bôl ’isi.” 23 Kôkôa i kwo, yak kel i ye: hilo hi nyônôs itan.

24 I mbus, Nyambe a kal le: “Hisi hi bana bihégél bi gwé niñ kiki nya yap, bilém, binuga bi bi ñôdba ’isi,* binuga bi bikai bi bi yé hana ’isi kiki nya+ yap.” I bôña ki hala. 25 Nyambe a hek binuga bi bikai bi bi yé hana ’isi kiki nya yap, ni bilém kiki nya yap, lôñni binuga gwobisôna bi bi ñôdba ’isi kiki nya yap. Nyambe a tehe ki le hala a yé loñge.

26 I mbus, Nyambe a kal le: “Di hek*+ mut binam i pôna+ yés hala wee kiki bés,+ a ane tjobi di tuye, bihégél bi bi mpuue i ngii, bilém, lôñni ’isi hiosôna, ni hiki nuga i i ñôdba ’isi.”+ 27 Nyambe a hek mut binam i pôna yé, a bi hek mut binam i pôna Nyambe nyemede; a hek bo munlôm ni muda.+ 28 I mbus, Nyambe a sayap bo, a kal ki bo le: “Gwala, bôla, ni yônôs hisi,+ ni ane ki hio,+ ni énél+ tjobi di yé i tuye, ni bihégél bi bi mpuue i ngii lôñni hiki hégél i gwé niñ i i nkil ’isi.”

29 I mbus, Nyambe a kal le: “Me nti bé hiki bebela i nti mbôô i i yé i hisi hiosôna lôñni hiki e i num matam ma ma nti mbôô. Bi ga ba bijek binan.+ 30 Yak ni hiki nuga i i yé ’isi ni hiki hégél i i mpuue i ngii, ni hiki yom i gwé niñ i i nkil ’isi, me nti gwo bikai gwobisôna le bi je.”+ I bôña ki hala.

31 I mbus hala, Nyambe a tehe mam momasôna a bi hek, ma bé loñge+ ngandak. Kôkôa i kwo, yak kel i ye: hilo hi nyônôs isamal.

2 Hala nyen ngii ni hisi ni gwom gwobisôna bi yé mukété* bi bi mal héga.+ 2 I hilo hi nyônôs isaambok, Nyambe a bé a ma mal nson wé a bé boñ; i hilo hi nyônôs isaambok ki, a bi bôdôl noi inyu nson wé wonsôna a bi boñ.+ 3 Nyambe a kahal sayap hilo hi nyônôs isaambok, a yilha ki hio hilo hipubhaga, inyule mu hilo hi nyen Nyambe a bi noi inyu gwom gwobisôna a bi hek, ni kii yosôna a bi kôôba le a mboñ.

4 Unu won u yé ñañ u ngii ni hisi i ngéda bi bi héga, i kel Yéhôva* Nyambe a bi hek hisi ni ngii.+

5 Kai yo ki yo i bé bé hana ’isi, to bebela yo ki yo i bé ngi bôdôl o, inyule Yéhôva Nyambe a bé ngi nôs nop hana ’isi, mut nye ki nye a bé bé to inyu sal hisi. 6 Ndi ond mbebi i bé nyodi hana ’isi, i bedek ngii, i yôôhak hisi hiosôna.

7 Yéhôva Nyambe a hek mut ni nluñ ték,+ a hue nye nhébék niñ+ i mben môl, mut a yila hégél i i niñ.*+ 8 Yéhôva Nyambe a kôôba wom i Éden,+ i pes likôl; a bii mut a bi hek+ mukété wom. 9 Yéhôva Nyambe a boñ le hiki e i oo, i i yé loñge i memle, i bak ki loñge inyu je, ni e niñ+ i i bé i ñemkété wom, yak e i yi loñge ni béba.+

10 Lép wada u bé pémél i Éden, u tinak malép i wom, nyoo nyen u bé bagla inyu yila balom ba-na.* 11 Jôl li lom nu bisu le Pisôn; nyen a nkiiña nkoñ u Havila, i het gôl i yé. 12 Gôl i nkoñ u i yé loñge. Yak bedelium* ni ngok ônix bi yé nyoo. 13 Jôl li lom nu yônôs iba le Gihôn; nyen a nkiiña nkoñ u Kus wonsôna. 14 Jôl li lom nu yônôs aa le Hidékel;*+ nyen a nkuli i pes likôl i loñ Asiria.+ Lom nu yônôs ina le Ufraté.+

15 Yéhôva Nyambe a bi yoñ mut binam, a bii nye i wom Éden inyu sal wo ni i bôñgôl wo.+ 16 Yéhôva Nyambe a bi ti ki mut binam i oda ini le: “I bie gwobisôna bi yé munu wom, u nla je matam map kiki u ngwés.+ 17 Ndi inyu e i yi loñge ni béba, u nlama bé je yo, inyule i kel u nje yo, u nwo.”+

18 I mbus, Yéhôva Nyambe a kal le: “I ta bé loñge le mut a yén nyetama. M’a bôñôl nye nhôla nu a nkola nye.”+ 19 Yéhôva Nyambe a bi yoñ biték inyu hek hiki nuga bikai ni hiki hégél i mpuue i ngii, a ken-ga gwo yak mut inyu tehe lelaa mut a ga sébél hiki nuga; i jôl mut a bé sébél hiki nuga,* jon li bi yila jôl jé.+ 20 Hala nyen bilém gwobisôna ni bihégél bi mpuue i ngii ni hiki nuga bikai, mut a bi ti gwo môl, ndi mut a bééna bé nhôla nu a nkola nye. 21 Ndi Yéhôva Nyambe a kiha mut i ndip ’ilo, kiki a bé ke ’ilo, a héya mbai yé yada, a yip minsôn ha homa nu. 22 I mbai Yéhôva Nyambe a bi yoñ yak munlôm, yon a bi uñghene muda, a kena muda yak munlôm.+

23 Ha nyen munlôm a kal le:

24 Inyu hala nyen munlôm a’ yék isañ bo nyañ, a adbe* nwaa wé, ba yila nsôn wada.+ 25 Munlôm bo muda ba bé nso+ bo iba, ndi ba bé wo bé nyuu.

3 Ndi nyoo+ i bé yoñ yihe* iloo binuga bi bikai gwobisôna Yéhôva Nyambe a bi hek. I bat muda le: “Baa i yé maliga le Nyambe a bi kal le ni nlama bé je matam ma e yo ki yo i wom?”+ 2 Muda a timbhe nyoo le: “Di nla je matam ma bie bi wom.+ 3 Ndi inyu matam ma e i yé ñemkété wom,+ Nyambe a bi kal le: ‘Ni nlama bé je mo, ni nlama bé to tihba mo; tiga le ni wo.’” 4 Ha nyen nyoo i bi kal muda le: “Ni ga wo yaga bé.+ 5 Inyule Nyambe a nyi le i kel ni nje mo, mis manan ma ga yibla, ni yila kiki Nyambe, ni yik loñge ni béba.”+

6 Ha nyen muda a bi tehe le e i yé loñge inyu je, i nene ilam i mis, ñ, e i bé kona ngôñ i memle. I mbus, muda a yoñ litam li e, a je jo.+ I ngeñ nlôm a bi lo, a ti nye, yak nye a je.+ 7 I mbus, mis map bo iba ma nyibla, ba yi le ba yé nso. Ba kôñôl tjai di e faigé inyu boñ malebe.+

8 I mbus, ba nok kiñ Yéhôva Nyambe i ngéda a bé hiôm, hala a bé i ngéda mbebi kôkôa i nhôñ, ndi munlôm bo nwaa ba ke ba solop Yéhôva Nyambe ipôla bie bi wom. 9 Yéhôva Nyambe a sébél munlôm, a bat nye le: “U yé hee?” 10 Sôk bi sôk, munlôm a kal le: “Me nok kiñ yoñ i wom, ndi me nkon woñi inyule me bak nso, jon me nsolop.” 11 Ndi a bat le: “Njee a nkal we le u bak nso?+ Baa u nje litam li e me bi ti oda le u jek bañ?”+ 12 Munlôm a timbhe le: “I muda u bi ti me, nyen a nti me litam li e, ndi me je.” 13 Ha nyen Yéhôva Nyambe a bat muda le: “Kii u mboñ?” Muda a timbhe le: “Nyoo yon i nlôk me, jon me nje.”+

14 Yéhôva Nyambe a kal nyoo+ le: “Hala kiki u mboñ i jam lini, u yé ntiihege ikété bilém gwobisôna ni ikété binuga bi bikai gwobisôna. U ga ôt libum ’isi, u ga je ki biték dilo tjodisôna di niñ yoñ. 15 Me ga ha ôa*+ ipôla we+ ni muda,+ ni ipôla mbôda*+ yoñ ni mbôda*+ yé. A ga nyagat* we ño+ ndi we u ga babaa* nye i tindi.”+

16 A kal muda le: “Me ga kéñbaha njiiha i jém joñ; ikété njôghe nyen u ga gwal bon, ngôñ yoñ i ga ba yak nlô woñ, a ga ane ki we.”

17 A kal Adam* le: “Hala kii u ñemble kiñ i nwaa woñ, u je ki litam li e me bi ti we oda+ le: ‘U nlama bé je,’ hisi hi yé ntiihege inyu yoñ.+ Inyu je matam ma hisi, u ga nok njôghe dilo tjodisôna di niñ yoñ.+ 18 Hi ga pémhene we biloo ni mbônji biloo,* w’a je ki bikai bi wom. 19 U ga je bret* ni biibe i mbom yoñ letee u témb biték, inyule mu nyen u bi yôña.+ Inyule u yé nluñ ték, u ga témb+ ki nluñ ték.”

20 I mbus hala, Adam a o nwaa jôl le Éva,* inyule a bé lama yila nyañ bôt bobasôna.*+ 21 Yéhôva Nyambe a bôñôl Adam bo nwaa mimbôñgô mi mambot ni bikoo bi nuga, ba haba nwo.+ 22 I mbus, Yéhôva Nyambe a kal le: “Nano mut a nyila kiki wada wés, a nyi loñge ni béba.+ Inyu boñ le a sambal bañ woo wé, a ket litam li e niñ,+ a je ndi a niñ boga ni boga,*...” 23 Jon Yéhôva Nyambe a bi kat nye i wom Éden+ le a sal hisi i het a bi yôña.+ 24 Ha nyen a bi luhul mut, a téé ki bikérubim+ i pes likôl i wom Éden, yak ni pansoñ hié i i bé kiiña ibabé waa inyu tat njel i nkena i e niñ.

4 Adam a lal ni nwaa wé Éva, Éva a nembee.+ Kiki Éva a ngwal Kain,+ a kal le: “Me ngwal man munlôm ni mahôla ma Yéhôva.” 2 I mbus, a gwal manyañ Kain le Abel.+

Abel a yila ntééda mintômba, ndi Kain a yila mut a nsal hisi. 3 I mbus ngim ngéda, Kain a lona matam ma wom inyu ti Yéhôva likébla. 4 Ndi Abel a lona babôkgwéé ba bémba+ yé ni mahoñ map. Yéhôva a bé béñge Abel ni likébla+ jé ni mis malam, 5 ndi a bé béñge bé Kain, to likébla jé ni mis malam. Jon Kain a bi unup ngandak, a kañ ki su.* 6 I mbus, Yéhôva a bat Kain le: “Inyuki u ñunup, u kañ ki su? 7 Ibale u nhéñha, u bôdôl boñ loñge, baa u ga lémél bé me?* Ndi ibale u nhéñha bé inyu boñ loñge, béba i niñne we i nwemel, i gwé ngôñ i ane we; baa u ga la yémbél yo?”

8 I mbus, Kain a kal manyañ wé Abel le: “Di kenek i wom.” Kiki ba mbol nyoo i wom, Kain a gwel manyañ wé Abel, a nol nye.+ 9 I mbus ngéda, Yéhôva a bat Kain le: “Manyuñ Abel a yé hee?” A timbhe le: “Me nyi bé. Baa men me ntat mankéé?” 10 Ha nyen a bi bat nye le: “Kii u mboñ? Emble-ki! Matjél ma manyuñ ma ma nkuba ’isi+ ma nlôndôl me. 11 Nano, u yé ntiihege, u ga bana bé liyééne munu hisi hi hi nahal nyo inyu leege matjél ma manyuñ nu u nol.+ 12 I ngéda u ga sal hisi, u ga bumbul bé bañga yom.* W’a ba u ndeñg hana ’isi, u kenek bôt ngwéé bahoma bahoma.” 13 Ha nyen Kain a bi kal Yéhôva le: “Kogse inyu béba yem i nyét ngandak. 14 I len ini u nluhul me i nkoñ unu,* me mba haa ni mbom yoñ; me mba me ndeñg hana ’isi, me kenek bôt ngwéé bahoma bahoma; i yé ntiik le, tonjee a ga boma me, a ga nol me.” 15 Yéhôva a kal nye le: “Inyu hala nyen, mut ni mut nu a ga nol Kain, a ga kôhna kogse hala ngélé isaambok.”

Jon Yéhôva a bi ti* yimbne le mut nye ki nye a nol bañ Kain ibale a mboma nye. 16 I mbus, Kain a nyodi i bisu bi Yéhôva, a ke a yééne i pes likôl i Éden,+ i loñ Nôd.*

17 I mbus ngéda, Kain a lal ni nwaa,+ nwaa a nembee, a gwal Énok. Kain a bôdôl oñ tison, a o i tison i jôl li man wé le Énok. 18 I mbus, Énok a gwal Irad. Irad a gwal Méhuyael, Méhuyael a gwal Métusael, Métusael a gwal Lamek.

19 Lamek a bi bii baa iba. Jôl li nwaa wé nu bisu le Ada; nu yônôs iba, jôl jé le Zila. 20 Ada a bi gwal Yabal. Nyen a yé sôgôlsôgôl nu bet ba nyééne mandap ma mabadô, ba néñhak bilém. 21 Jôl li manyañ le Yubal. Nyen a yé sôgôlsôgôl nu bakôt hiluñ bobasôna ni bahem dikos. 22 Zila nye a bi gwal Tubal-Kain, nu a bé ôô mintén mi bisélél nwominsôna mi mamuna ni mi kei.* Jôl li manyañ nu muda nu Tubal-Kain le Naama. 23 I mbus, Lamek a pôdôs baa bé Ada bo Zila ni bibañga bini le:

25 Adam a lal ki ni nwaa; nwaa a gwal man munlôm, Éva a o nye jôl le Set*+ inyule a bi kal le: “Nyambe a nti me mbôda* ipe i ño Abel, inyule Kain a bi nol nye.”+ 26 Yak Set a gwal man munlôm, a o nye jôl le Énôs.+ Ha ngéda i nyen bôt ba bi bôdôl sébél jôl li Yéhôva.

5 Ini yon i yé kaat i ñañ u Adam. I kel Nyambe a bi hek Adam, a hek nye i pôna i Nyambe.+ 2 A bi hek bo munlôm ni muda.+ I kel a bi hek bo,+ a sayap bo, a sébél bo le bôt ba binam.*

3 Adam a bi niñ 130 nwii, ndi a gwal man munlôm i pôna yé, hala wee kiki nye, a o nye jôl le Set.+ 4 I mbus le a bi gwal Set, Adam a bi niñ ki 800 nwii. A gwal ki bon bôlôm ni bon bôda. 5 Adam a bi nom 930 nwii, i mbus a wo.+

6 Set a bi niñ 105 nwii, ndi a gwal Énôs.+ 7 I mbus le a bi gwal Énôs, Set a bi niñ ki 807 nwii. A gwal ki bon bôlôm ni bon bôda. 8 Set a bi nom 912 nwii, i mbus a wo.

9 Énôs a bi niñ 90 ma nwii, ndi a gwal Kénan. 10 I mbus le a bi gwal Kénan, Énôs a bi niñ ki 815 nwii. A gwal ki bon bôlôm ni bon bôda. 11 Énôs a bi nom 905 nwii, i mbus a wo.

12 Kénan a bi niñ 70 ma nwii, ndi a gwal Mahalalel.+ 13 I mbus le a bi gwal Mahalalel, Kénan a bi niñ ki 840 nwii. A gwal ki bon bôlôm ni bon bôda. 14 Kénan a bi nom 910 nwii, i mbus a wo.

15 Mahalalel a bi niñ 65 nwii, ndi a gwal Yared.+ 16 I mbus le a bi gwal Yared, Mahalalel a bi niñ ki 830 nwii. A gwal ki bon bôlôm ni bon bôda. 17 Mahalalel a bi nom 895 nwii, i mbus a wo.

18 Yared a bi niñ 162 nwii, ndi a gwal Énok.+ 19 I mbus le a bi gwal Énok, Yared a bi niñ ki 800 nwii. A gwal ki bon bôlôm ni bon bôda. 20 Yared a bi nom 962 nwii, i mbus a wo.

21 Énok a bi niñ 65 nwii, ndi a gwal Métusala.+ 22 I mbus le a bi gwal Métusala, Énok a bi kônde ki kiha ni bañga Nyambe* 300 nwii. A gwal ki bon bôlôm ni bon bôda. 23 Énok a bi nom 365 nwii. 24 Énok a bé kiha ni bañga Nyambe.+ I mbus, a ba ha bé, inyule Nyambe a bi yoñ nye.+

25 Métusala a bi niñ 187 nwii, ndi a gwal Lamek.+ 26 I mbus le a bi gwal Lamek, Métusala a bi niñ ki 782 nwii. A gwal ki bon bôlôm ni bon bôda. 27 Métusala a bi nom 969 nwii, i mbus a wo.

28 Lamek a bi niñ 182 nwii, ndi a gwal man munlôm. 29 A o nye jôl le Nôa,*+ a kal le: “Nunu nyen a ga lona bés hogbe* ikété nson wés ni ikété ndumbba i nson u moo més inyule Yéhôva a bi tiihe+ hisi.” 30 I mbus le a bi gwal Nôa, Lamek a bi niñ ki 595 nwii. A gwal ki bon bôlôm ni bon bôda. 31 Lamek a bi nom 777 nwii, i mbus a wo.

32 I ngéda Nôa a bi pamna 500 nwii, a gwal Sém,+ Ham+ ni Yafet.+

6 I ngéda bôt ba bi kahal bôl hana ’isi, ba gwalak yak bon bôda, 2 bon ba bañga Nyambe*+ ba bi yimbe le bingond bi bôt ba binam bi yé bilam. Ba kahal bii i bôda bobasôna ba bé lémél bo. 3 I mbus, Yéhôva a kal le: “Mbuu wem u ga nihbe bé mut binam mba ni mba+ inyule a yé ndigi minsôn.* Jon dilo tjé d’a ba 120 nwii.”+

4 Néfilim* i bé hana ’isi i dilo di, yak i dilo di bé noñ ha. I ngéda i nyen bon ba bañga Nyambe ba bi ke ni bisu i bana maada ni bingond bi bôt ba binam; i bingond bi, bi gwélél bo bon bôlôm. I bon ba ba bé mimpémba mi bôt mi ngéda kôba, ba bé yiba ki ngandak.

5 Inyu hala nyen, Yéhôva a bi tehe le béba i mut binam i nai hana ’isi, ni le mahoñol momasôna ma ñem wé ma yé ndigi béba ngéda yosôna.+ 6 Yéhôva a tam* inyuki a bi hek mut binam hana ’isi, hala a siidaha nye ñem.*+ 7 Yéhôva a kal le: “Me ga sas bôt ba binam, ba me bi hek hana ’isi, mut, bilém, binuga bi bi ñôdba ’isi ni bihégél bi bi mpuue i ngii, inyule me ntam inyuki me bi hek bo.” 8 Ndi Nôa a bé lémél Yéhôva.

9 Ñañ u Nôa unu.

Nôa a bé mut a téé sép.+ Maselna ni bôt ba ngéda yé,* nye a bé ngi nsohi.* Nôa a bé kiha ni bañga Nyambe.+ 10 Mu mangéda ma, Nôa a bi gwal bon bôlôm baa, Sém, Ham ni Yafet.+ 11 Ndi bañga Nyambe a tehe le hisi hi gwé bibéba bi mam ngandak, hisi hi yon ki ni bisañ. 12 Ñ, Nyambe a béñge hisi, a tehe le hi yé ñôbak;+ bôt bobasôna* ba bi ôbôs manjel map hana ’isi.+

13 I mbus hala, Nyambe a kal Nôa le: “Me nkit le me ntjé bôt bobasôna, inyule ba nyônôs hisi ni bisañ, jon me ntjé bo, me sas ki hisi.+ 14 Bañ nkuu* inyu yoñ ni biloñge bi mabam.*+ U ga boñ bituñ mu nkuu, u hoo wo kuntak*+ ikété ni i mbégdé. 15 Haana nyen u ga boñ wo: bibôñgô bi nkuu bi nlama ba 300 dikéñéé di moo;* pôk yé i bak 50 ma dikéñéé di moo; ntel wé u bak 30 ma dikéñéé di moo. 16 U ga boñ winda* mu nkuu inyu boñ le mapubi ma jôp, u ga boñ yo hikéñéé hi woo hiada ibôdôl i ngii. U nlama bii lijubul li nkuu i libap,+ u bañ wo, u ban-ga ndegi aa, ndegi i bisu, ndegi i nyônôs iba ni ndegi i nyônôs aa.

17 “Ndi me, me ga lona ntida malép+ hana ’isi inyu tjé bihégél gwobisôna bi bi gwé nhébék niñ.* Gwom gwobisôna hana ’isi bi ga wo.+ 18 Me mboñ malômbla mem ni we, u nlama jôp i nkuu, we ni bon boñ, ni nwaa woñ, ni baa ba bon boñ.+ 19 U nlama ki jôbna mintén mi binuga+ nwominsôna ikété nkuu inyu tééda nwo i niñ lôñni we; u ga jôbna binuga biba kiki nya yap, nlôm ni ñin;+ 20 bihégél bi mpuue, ni bilém, yak ni binuga gwobisôna bi bi ñôdba ’isi, bi ga lo i weeni biba biba kiki nya yap inyu boñ le u tééda gwo i niñ.+ 21 Ndi we u nlama kot mintén mi bijek+ nwominsôna, u jôbna ki nwo inyu boñ le we ni binuga ni bana yom i je.”

22 Nôa a boñ mam momasôna Nyambe a bi kal nye. Hala nyen a boñ.+

7 I mbus, Yéhôva a kal Nôa le: “Jôp i nkuu ni lihaa joñ jolisôna, inyule wen me nléba le u téé sép ikété hiai+ hini hiosôna. 2 Hiki ntén nuga u u mpôp, u nlama yoñ binuga bisaambok mu,*+ nlôm ni ñin; ndi ntén nuga u u mpôp bé u yoñ biba, nlôm ni ñin; 3 yak hiki hégél i mpuue i ngii u ga yoñ bisaambok,* nlôm ni ñin, inyu boñ le mbôda yap i lém bañ, ndi i kee ni bisu i niñ i hisi+ hiosôna. 4 Inyule i mbus dilo disaambok, me ga boñ le nop a no+ hana ’isi 40 ma dilo ni 40 ma mau,+ me ga sas hiki yom i niñ, i me bi hek+ hana ’isi.” 5 Ndi Nôa a bi boñ hiki jam kiki Yéhôva a bi kal nye.

6 Nôa a bééna 600 nwii i ngéda Ntida malép u bi lo hana ’isi.+ 7 Nôa lôñni bon bé bôlôm, ni nwaa wé, ni baa ba bon bé ba bi jôp i nkuu ilole Ntida malép+ u nlo. 8 Ni hiki nuga i i mpôp, ni hiki nuga i i mpôp bé, ni hiki hégél i mpuue, yak ni hiki yom i nkil ’isi,+ 9 bi ke yak Nôa, bi jôbôk i nkuu biba biba, nlôm ni ñin, kiki Nyambe a bi kal Nôa. 10 I mbus dilo disaambok Ntida malép u lo hana ’isi.

11 I nwii mi nyônôs 600 mi Nôa, i sôñ i nyônôs iba, i hilo hi nyônôs 17, yokela nyen mangen ma ngii momasôna ma bi kubi, mapémél ma malép ma ngii ma yibla.+ 12 Nop a sugla hana ’isi 40 ma dilo ni 40 ma mau. 13 I hilo hi nyen Nôa a bi jôp i nkuu ni bon bé bôlôm Sém, Ham ni Yafet,+ yak ni nwaa ni baa ba bon+ bé baa. 14 Ba jôp bo ni hiki nuga bikai kiki nya yap, hiki lém kiki nya yap, hiki nuga i ñôdba ’isi kiki nya yap, hiki hégél i mpuue kiki nya yap, hiki hinuni, ni hiki hégél i gwé bipapai. 15 Hiki nuga* i i bééna nhébék niñ,* i ke yak Nôa ikété nkuu, biba biba. 16 Hiki ntén nuga, ñin ni nlôm, u bi jôp kiki Nyambe a bi kal Nôa. I mbus ngéda Yéhôva a kwés likôga i mbus Nôa.

17 Ntida malép u kwo hana ’isi 40 ma dilo, malép ma bé bet ndigi bet ni bet, ma pa nkuu, nkuu u leñel i ngii malép haa ni hisi. 18 Malép ma yon, ma kônde bet hana ’isi ndi nkuu wo u bé leñel i ngii malép. 19 Malép ma hôl ngandak hana ’isi kayéle ma hô+ dikôa tjodisôna di di nyôgi. 20 Malép ma lel dikôa letee ni 15 di dikéñéé di moo.*

21 Inyu hala nyen bihégél bi niñ* bi bi nkil ’isi bi bi wo+ gwobisôna: bihégél bi bi mpuue, bilém, binuga bi bikai, disisii di binuga dipe, ni bôt ba binam+ bobasôna. 22 Gwom gwobisôna bi bé munu ’isi, bi ban-ga nhébék niñ,* bi bi wo.+ 23 Hala nyen Nyambe a bi sas gwom gwobisôna bi bi bé niñ hana ’isi, hala wee mut, nuga, binuga bi bi ñôdba ‘isi ni bihégél bi bi mpuue i ngii. Gwobisôna bi bi séha hana ’isi;+ ndik Nôa ni ba ba bi jôp lôñni nye i nkuu bon ba bi pei.+ 24 Malép ma bi hô hisi hiosôna 150 dilo.+

8 I mbus ha, Nyambe a bigda Nôa ni binuga bi bikai gwobisôna ni bilém gwobisôna bi bé ikété nkuu+ lôñni Nôa, Nyambe a boñ le mbebi i hôñ hana ’isi, malép ma bôdôl sôs. 2 Mangen ma ngii ni mapémél ma malép ma ngii ma yipba kayéle nop ngii a en.*+ 3 I mbus, malép ma bôdôl sa ndék ni ndék hana ’isi. I mbus 150 dilo, malép ma bé nsôhôk. 4 I sôñ i nyônôs isaambok, i hilo hi nyônôs 17 mu sôñ i, nkuu u ke u kahap i ngii dikôa di Ararat. 5 Malép ma bi kônde sôs ndék ni ndék letee ni i sôñ i nyônôs jôm. I hilo hi bisu hi sôñ i nyônôs jôm, ngii i dikôa i kahal nene.+

6 I mbus 40 ma dilo, Nôa a yibil winda+ i nkuu, 7 a pémés boboñ; boboñ i bé puue, i kenek i lok, letee malép ma num hana ’isi.

8 I mbus ngéda, a pémés hibeñ inyu tehe too malép ma nsôs hana ’isi. 9 Hibeñ hi bi tehe bé homa litelbene,* hi témb yak Nôa i nkuu inyule malép ma bé ma ngi hôk hisi+ hiosôna. Nôa a sambal woo, a yoñ hibeñ, a témbna hio ikété nkuu. 10 A bem dilo disaambok dipe, a kônde ki pémés hibeñ i nkuu. 11 I ngéda hibeñ hi bi témb yak Nôa kôkôa, a tehe le hi gwé munu nsohol wé hiai hi e ôlivé le hi ntip ket! Ha nyen Nôa a bi yi le malép ma nsôs hana ’isi.+ 12 A kônde ki bem dilo disaambok dipe. I mbus a pémés hibeñ, ndi hi bi témb ha bé i nyeni.

13 I nwii mi nyônôs 601,+ i hilo bisu hi sôñ bisu, malép ma bi sa hana ’isi; Nôa a héya pes yada i nyôl* u nkuu, a tehe le hisi hi mbôdôl num. 14 I hilo hi nyônôs 27 hi sôñ i nyônôs iba, hisi hi bé nnumuk.

15 Nyambe a kal Nôa le: 16 “Pam i nkuu, we, ni nwaa woñ, ni bon boñ bôlôm, ni baa ba bon boñ.+ 17 Pémés yak bihégél gwobisôna bi gwé niñ:+ bihégél bi bi mpuue, binuga, lôñni binuga gwobisôna bi bi ñôdba ’isi le bi gwal, bi bôl, bi yônôs ki hisi.”+

18 Ha nyen Nôa a bi pam lôñni bon bé bôlôm,+ ni nwaa, ni baa ba bon bé. 19 Yak hiki hégél i gwé niñ, ni hiki nuga i ñôdba ’isi, ni hiki hégél i mpuue, ni hiki nuga i nkil ’isi, gwobisôna bi pam i nkuu kiki nya yap.+ 20 Nôa a ôñôl Yéhôva juu li bisesema,+ a yoñ binuga bihogi ikété mintén mi binuga bipubhaga gwobisôna, yak ikété mintén mi dinuni dipubhaga tjodisôna,+ a sem bisesema bi ntul i hié mu juu li bisesema.+ 21 Yéhôva a bôdôl nok loñge njiñ.* Jon Yéhôva bi pot i ñem wé le: “Kekikel me ga tiihe ha bé ki hisi+ inyu mut binam inyule mahoñol ma ñem wé ma yé ndigi béba ibôdôl nye mañge,+ me ga tjé ha bé ki to hégél i gwé niñ kiki me mboñ.+ 22 Ibôdôl ni len, hisi hi ga waa bé bana mangéda ma minson ni mangéda ma libumbul, lisuni ni lék, sép ni mbéñ, njamuha ni juu.”+

9 Nyambe a sayap Nôa lôñni bon bé bôlôm, a kal bo le: “Gwala, bôla ni yônôs ki hisi.+ 2 Hiki hégél i gwé niñ hana ’isi, hiki hégél i mpuue ngii, hiki nuga i nkil ’isi ni tjobi tjodisôna di tuye, gwobisôna bi ga kon bé woñi, bi sehlaga. Me nti gwo i moo+ manan.* 3 Ni nla je+ hiki nuga i i niñ. Kiki me bi ti bé bikai, hala nyen yak binuga gwobisôna me nti bé gwo.+ 4 Ndi ni nlama bé je+ minsôn lôñni niñ yé hala wee matjél+ mé. 5 Me ga kogse hiki mut nu a nkôp matjél* manan. Ibale hégél yo ki yo i nkôp matjél manan, i hégél i i nlama nôla. Ni hiki mut nu a nol maasañ,+ ba ga kogse nye. 6 Tonjee a nkôp matjél ma mut, yak nye mut a ga kôp matjél+ mé inyule Nyambe a bi hek mut i pôna yé.+ 7 Ndi bé, gwala, bôla, ni tjama ni hisi hiosôna, ni yônôs+ ki hio.”

8 I mbus Nyambe a kal Nôa ni bon bé bôlôm le: 9 “Nano me mboñ malômbla ni bé,+ yak ni mbôda nan, 10 yak ni hiki hégél i gwé niñ i i yé lôñni bé, hala wee dinuni, binuga, bihégél gwobisôna bi bi niñ hana ’isi lôñni bé, gwobisôna bi bi bi pémél nkuu, hiki hégél i i gwé niñ hana ’isi.+ 11 Ñ, me mboñ malômbla mem lôñni bé: kekikel me ga nol ha bé bihégél* gwobisôna ni ntida malép, me ga tjé ha bé ki to hisi ni ntida malép.”+

12 Nyambe a kônde ki kal le: “Yimbne i malômbla me yé i boñ lôñni bé, yak ni hiki hégél i gwé niñ i i yé lôñni bé inyu tjai tjodisôna, yo ini le: 13 me ntéé nyum* wem ikété ond, u ga ba yimbne i malômbla ipôla me ni hisi. 14 Hiki ngéda me ga pémés ond i ngii, yak nyum u ga nene mu ond. 15 Ha nyen me ga hoñol malômbla me bi boñ ni bé, yak ni mintén mi bihégél nwominsôna,* kekikel ntida malép u ga lo ha bé inyu tjé bihégél+ gwobisôna. 16 I ngéda nyum u ga nene ikété ond, ndi me tehe wo, ha nyen me ga hoñol malômbla ma boga ni boga ma yé ipôla Nyambe ni mintén mi bihégél nwominsôna* mi yé ’isi.”

17 Nyambe a tiimba kal Nôa le: “Ini yon i yé yimbne i malômbla me mboñ ni bihégél* gwobisôna bi yé hana ’isi.”+

18 Bon bôlôm ba Nôa ba ba bi pam i nkuu ba bé Sém, Ham ni Yafet.+ I mbus ngéda, Ham a bana man le Kanaan.+ 19 Bo baa ba bé bon ba Nôa, bo ki bon ba bi yônôs hisi hiosôna ni mbôda yap.+

20 Nôa a bôdôl sal wom, a bel minkôô mi wai. 21 Lisañ jada, a nyo wai, a hiôô, a bos mambot ikété ndap yé libadô. 22 Ndi Ham, isañ Kanaan, a tehe nso u isañ, a ke a kal bilôk bisañ biba bi bi bé i mbégdé. 23 Ha nyen Sém bo Yafet ba bi yoñ mbot, ba bii yo i bituu gwap bo iba, ba jôp ba kenek ni mbus. Ba hô nso u isañ wap, ba ma hiel masu pes ipe kayéle ba bi tehe bé nso u isañ wap.

24 I ngéda wai i bi mal Nôa i ño, a tôde, a yi i jam man wé nu mbus a bi boñ nye, 25 a kal le:

“Kanaan+ a ba ntiihege.

A ba nkol u nsôk u bilôk bisañ.”+

26 A kônde le:

Yak Kanaan a ba nkol wé.”

28 I mbus Ntida malép,+ Nôa a bi kônde niñ 350 nwii. 29 Jon Nôa a bi nom 950 nwii, i mbus a wo.

10 Ñañ u bon bôlôm ba Nôa unu, Sém,+ Ham ni Yafet.

Yak bo ba bi gwal bon bôlôm i mbus Ntida malép.+ 2 Bon bôlôm ba Yafet le Gômer,+ Magôg,+ Madai, Yavan, Tubal,+ Mések+ ni Tiras.+

3 Bon bôlôm ba Gômer le Askénas,+ Rifat ni Tôgarma.+

4 Bon bôlôm ba Yavan le Élisa,+ Tarsis,+ Kitim+ ni Dôdanim.

5 I mbôda i bôt bana yon i nyééne i biôn, yon i bi tjama ki ikété biloñ gwap inoñnaga ni dilémb tjap, ni mahaa map ni matén map.

6 Bon bôlôm ba Ham le Kus, Misraim,+ Put+ ni Kanaan.+

7 Bon bôlôm ba Kus le Séba,+ Havila, Sabta, Raama+ ni Sabtéka.

Bon bôlôm ba Raama le Séba ni Dédan.

8 Kus a bi gwal Nimrôd. Nimrôd nyen a bi bôk a ba mpémba mut hana ’isi. 9 A bé mpémba mut nsômbi nu a nkolba Yéhôva. Jon ngén i nkal le: “Kiki Nimrôd, mpémba mut nsômbi nu a nkolba Yéhôva.” 10 Bitison bi bisu bi ane yé* bi bé Babel,+ Érek,+ Akad ni Kalné, i loñ Sinar.+ 11 A nyodi mu loñ i, a ke i Asiria,+ a oñ Ninivé,+ Réhôbôt-Ir, Kala, 12 ni Résen, ipôla Ninivé ni Kala: tison ikeñi.*

13 Misraim a bi gwal Ludim,+ Anamim, Léhabim, Naftuhim,+ 14 Patrusim,+ Kaluhim (nyen a bi bot Lôk Filistia),+ ni Kaftôrim.+

15 Kanaan a gwal Sidôn,+ Sidôn a bé mbôkgwéé wé, ni Hét,+ 16 yak ni Lôk Yébus,+ Lôk Amôr,+ Lôk Girgas, 17 Lôk Hivi,+ Lôk Ark, Lôk Sin, 18 Lôk Arvad,+ Lôk Zémar ni Lôk Hamat.+ I mbus, mahaa ma Kanaan ma bi tjama. 19 Nkoñ u Lôk Kanaan u bé ke ibôdôl i Sidôn ikepam i Gérar,+ bebee ni Gasa+ letee ni i Sôdôm, Gômôra,+ Adma ni Zébôim,+ bebee ni Lasa. 20 Bon bôlôm ba Ham bana inoñnaga ni mahaa map, ni dilémb tjap, ni biloñ gwap, ni matén map.

21 Sém nu a bééna manyañ nu mañ le Yafet,* a bi gwal bon bape, nye ki nyen a yé sôgôlsôgôl nu bon ba Éber+ bobasôna. 22 Bon bôlôm ba Sém le Élam,+ Asur,+ Arpaksad,+ Lud ni Aram.+

23 Bon bôlôm ba Aram le Us, Hul, Géter ni Mas.

24 Arpaksad a bi gwal Séla,+ Séla a gwal Éber.

25 Éber a bééna bon bôlôm iba. Wada a bééna jôl le Péleg,*+ inyule ha ngéda yé nyen bôt ba bi tjama hana ’isi.* Jôl li manyañ li bé le Yôktan.+

26 Yôktan a bi gwal Almôdad, Sélef, Hazarmavet, Yéra,+ 27 Hadôram, Uzal, Dikla, 28 Ôbal, Abimael, Séba, 29 Ôfir,+ Havila ni Yôbab; bobasôna ba bé bon ba Yôktan.

30 Nkoñ wap u bé bôdôl i Mésa letee ni i Séfar, mbok dikôa i pes likôl.

31 Bana bon ba bé bon bôlôm ba Sém inoñnaga ni mahaa map, ni dilémb tjap, ni biloñ gwap, ni matén+ map.

32 Mana mon ma yé mahaa ma bon bôlôm ba Nôa inoñnaga ni mbôda yap, ni matén map. I matén ma bi tjama ni hisi hiosôna i mbus Ntida malép,+ ma nlôl mu mahaa ma.

11 Hisi hiosôna hi bééna hilémb hiada ni minlélém mi bibuk. 2 Kiki bôt ba bé ke i pes likôl, ba koba tegep mbok i loñ Sinar,+ ba yééne ha. 3 I mbus, ba kalna le: “Loga! Di bép brik, di bôm gwo i hié.” Jon ba bi gwélél brik iloole ba gwélél ngok, ba gwélél ki kuntak kiki simet. 4 Ba kal ki le: “Loga! Di ôñôl bésbomede tison ni nkum ndap u u mba u ntihba ngii, inyu boñ le jôl jés li kee ngan, kayéle di tjama bañ ni hisi+ hiosôna.”

5 Ha nyen Yéhôva a bi sôs i béñge tison ni nkum ndap bôt ba binam ba bi oñ. 6 Yéhôva a kal le: “Nun-ki! Ba yé litén jada, ba podok ki hilémb hiada,+ béñge jam ba mbôdôl boñ. Hanano jam jo ki jo li ga kéñ bé bo njel i yônôs sômbôl yap. 7 Lok! Di sôs,+ di yubda hilémb hiap inyu boñ le ba nôgla ha bañ mahop.” 8 Hala nyen Yéhôva a bi sand bo le ba tjama ni hisi+ hiosôna; ndék ni ndék ba téé maoñ ma tison. 9 Inyu hala nyen ba bi o i tison i jôl le Babel,*+ inyule ha homa nu nyen Yéhôva a bi yubdaha hilémb hi hisi hiosôna, Yéhôva a sand ki bo le ba tjama ni hisi hiosôna.

10 Ñañ u Sém+ unu.

Sém a bé bimañ bi 100 nwii i ngéda a bi gwal Arpaksad,+ nwii ima i mbus Ntida malép. 11 I mbus le a bi gwal Arpaksad, Sém a bi niñ ki 500 nwii. A bi gwal ki bon bôlôm ni bon bôda.+

12 Arpaksad a bi niñ 35 nwii, ndi a gwal Séla.+ 13 I mbus le a bi gwal Séla, Arpaksad a bi niñ ki 403 nwii. A bi gwal ki bon bôlôm ni bon bôda.

14 Séla a bi niñ 30 ma nwii, ndi a gwal Éber.+ 15 I mbus le a bi gwal Éber, Séla a bi niñ ki 403 nwii. A bi gwal ki bon bôlôm ni bon bôda.

16 Éber a bi niñ 34 nwii, ndi a gwal Péleg.+ 17 I mbus le a bi gwal Péleg, Éber a bi niñ ki 430 nwii. A bi gwal ki bon bôlôm ni bon bôda.

18 Péleg a bi niñ 30 ma nwii, ndi a gwal Réu.+ 19 I mbus le a bi gwal Réu, Péleg a bi niñ ki 209 nwii. A bi gwal ki bon bôlôm ni bon bôda.

20 Réu a bi niñ 32 nwii, ndi a gwal Séruk. 21 I mbus le a bi gwal Séruk, Réu a bi niñ ki 207 nwii. A bi gwal ki bon bôlôm ni bon bôda.

22 Séruk a bi niñ 30 ma nwii, ndi a gwal Nahor. 23 I mbus le a bi gwal Nahor, Séruk a bi niñ ki 200 nwii. A bi gwal ki bon bôlôm ni bon bôda.

24 Nahor a bi niñ 29 nwii, ndi a gwal Téra.+ 25 I mbus le a bi gwal Téra, Nahor a bi niñ ki 119 nwii. A bi gwal ki bon bôlôm ni bon bôda.

26 Téra a bi niñ 70 ma nwii, i mbus a gwal Abram,+ Nahor+ ni Haran.

27 Ñañ u Téra unu.

Téra a bi gwal Abram, Nahor ni Haran; Haran a bi gwal Lôt.+ 28 Haran a bi wo i loñ i ligwééne jé le Ur+ nu Kaldéa,+ ki isañ le Téra a ngi yii i niñ. 29 Abram bo Nahor ba bii bôda. Jôl li nwaa Abram li bé le Sarai,+ jôl li nwaa Nahor li bak le Milka.+ Milka a bé ngond Haran. Bingond bi Haran le Milka ni Iska. 30 Ndi Sarai a bé kom muda;+ a bééna bé man.

31 I mbus mam mana, Téra a yoñ man wé Abram, nlal+ wé Lôt, lok i Haran, ni nkiya wé Sarai, nwaa man wé Abram; ba nyodi lôñni nye i Ur nu Kaldéa inyu ke i loñ Kanaan.+ Kiki ba mpam i Haran,+ ba yééne ha. 32 Téra a bi nom 205 nwii. I mbus, Téra a wo i Haran.

12 Yéhôva a bi kal Abram le: “Nyodi i loñ yoñ, yék yak lôk yoñ ni ndap isoñ, u kee i loñ me ga unda we.+ 2 Me ga yilha we litén likeñi, me sayap we, me ga boñ le u bana jôl likeñi, ni njel yoñ nyen bôt ba ga kôhna bisai.+ 3 Me ga sayap ba ba nsayap we, me tiihe ki nu a ntiihe we;+ ni maliga, mahaa ma nkoñ ’isi momasôna ma ga kôhna bisai* ni njel yoñ.”+

4 Abram a bi ke kiki Yéhôva a bi kal nye, yak Lôt a ke lôñni nye. Abram a bééna 75 nwii i ngéda a bi nyodi i Haran.+ 5 Abram a bi yoñ yak nwaa wé Sarai,+ ni Lôt man manyañ,+ ni nkus wap wonsôna,+ ni bagwélél a bi bana i Haran, ba yoñ njel i nke i loñ Kanaan.+ Kiki ba mpam i Kanaan, 6 Abram a hiôm ni loñ yosôna letee ni i Sikem,+ bebee ni bie bikeñi bi Môré.+ Ha ngéda i, bon ba Kanaan ba bé yééne mu loñ. 7 Ha nyen Yéhôva a bi pémél Abram, a kal nye le: “Me ga ti mbôda*+ yoñ i loñ+ ini.” I mbus hala, a oñ juu li bisesema ha homa nu inyu Yéhôva nu a bi pémél nye. 8 I mbus, a nyodi ha, a ke i mbok dikôa, i pes likôl i Bétel,+ a téé ndap yé libadô ha, tison Bétel i bak i pes hiôñg, tison Ai+ i bak i pes likôl. A oñ ki juu li bisesema ha homa nu inyu Yéhôva,+ a bôdôl ki bégés* jôl li Yéhôva.+ 9 Abram a kot gwom a bi ôñôl mandap ma mabadô i homa a bé a yiine, a ke i Négeb,+ a bé a nyodi nu homa, a tagbe homa numpe.

10 Njal ikeñi i bôdôl mu loñ, Abram a sôs i Égiptô, a yééne nyoo inyu ngim ngéda,*+ inyule njal i bi nai mu loñ.+ 11 I ngéda a bé bebee ni jôp i Égiptô, a kal nwaa wé Sarai le: “Soho, emble me! Me nyi le u yé nlam muda+ ngandak. 12 I ngéda bôt ba Égiptô ba ga tehe we, ba ga kal le: ‘Nwaa wé nu.’ Ha nyen ba ga nol me, ndi we ba nwas we i niñ. 13 Soho, kal le u yé mankéé, inyu boñ le mam ma kee loñge inyu yem, ba nol bañ me.”*+

14 Kiki Abram a njôp ndigi i Égiptô, bôt ba Égiptô ba tehe le muda a bé nlam kiyaga. 15 Yak dikoo di mbok di Faraô di tehe nye, di kahal bégés bilama gwé i bisu bi Faraô, kayéle ba kena muda i ndap Faraô. 16 A tééda Abram loñge inyu Sarai, a ti nye mintômba, nyaga, balôm ni miñin mi magas, bagwélél ba bôda ni ba bôlôm, ni kamél.+ 17 I mbus, Yéhôva a leñ Faraô ni ndap yé dimala dikeñi inyu Sarai, nwaa Abram.+ 18 Ha nyen Faraô a bi sébél Abram, a kal nye le: “Kii u mboñ me? Inyuki u bi añle bé me le nwaa woñ nu? 19 Inyuki u nkal le: ‘Mankéé+ nu,’ kayéle me bak bebee i yoñ nye le a yila nwaa wem? Nwaa woñ nunu. Yoñ nye, kenek!” 20 Faraô a ti bôt bé oda inyu Abram, ba ke ba yéga nye ni nwaa wé, ni gwom gwobisôna a bééna.+

13 I mbus, Abram a nyodi i loñ Égiptô, a bet i Négeb,+ nye ni nwaa wé ni gwom gwobisôna a bééna, yak Lôt a bé lôñni nye. 2 Abram a bé ngwañ ngandak, a bééna bémba ikeñi, silba ni gôl.+ 3 A nyodi i Négeb inyu ke i Bétel, a yénék bahoma bahoma letee a bol i het a bi bôk a téé ndap yé libadô, ipôla Bétel ni Ai,+ 4 hala wee i homa a bi bôk a oñ juu li bisesema. Ha nyen, Abram a bi lôndôl jôl li Yéhôva.

5 Ndi yak Lôt nu a bé kiha ni Abram, a bééna mintômba, nyaga ni mandap ma mabadô. 6 Ndi nkoñ u bé kola ha bé le bobasôna ba yén homa wada; nkus wap u bi bôl ngandak kayéle ba bé ha bé le ba yén ntôñ. 7 Inyu hala nyen, mindañ mi bi bôô ipôla batat bémba ba Abram ni batat bémba ba Lôt. (Ha ngéda i, bon ba Kanaan ni bon ba Lôk Péris ba bé ba ngi yii mu nkoñ.)+ 8 Jon Abram a bi kal Lôt+ le: “Soho, i mbéda bé le mindañ mi ba ipôla me ni we, to ipôla batat bilém gwem ni batat bilém gwoñ inyule di yé linyañ. 9 Baa loñ yosôna i ta bé we kunde? Soho, neebe le di bagla. Ibale u nke i waé, me ga ke i walôm; ndi ibale u nke walôm, me ga ke i waé.” 10 Ha nyen Lôt a bi pa mis, a tehe le pes mbok yosôna i Yordan+ letee ni Zôar+ i yé homa nu a gwé malép kiki wom Yéhôva,+ ni kiki loñ Égiptô (hala a bé ilole Yéhôva a ntjé Sôdôm ni Gômôra). 11 Lôt a bi pohol pes mbok yosôna i Yordan, Lôt a kena ñamb wé mandap i pes likôl. Hala nyen ba bi bagla. 12 Abram a bi yén i loñ Kanaan, ndi Lôt a yén bebee ni bitison bi pes mbok+ i Yordan. Sôk i nsôk, a téé ndap yé libadô bebee ni Sôdôm. 13 Ndi bôt ba Sôdôm ba bé bibéba bi bôt, baboñbéba bakeñi i mis ma Yéhôva.+

14 Yéhôva a kal Abram ki a ma bagla ni Lôt le: “Soho, pa mis ibôdôl ha homa u tééne, u béñge i pes ñombok, ni pes nwelmbok, ni pes likôl, ni pes hiôñg, 15 inyule i loñ ini u ntehe, me ga ti we yo, we ni mbôda*+ yoñ i boga ni boga. 16 Me ga yilha mbôda* yoñ kiki minluñ mi biték mi yé hana ’isi, kayéle ibale mut a bak le a soñgol minluñ mi biték mi yé hana ’isi, ki a nla yak soñgol+ yak mbôda* yoñ. 17 Telep, hiôm ni loñ yosôna inyule me ga ti we yo.” 18 Abram a bi ke ni bisu i yééne ikété mandap ma mabadô, i mbus a ke a yén bebee ni bie bikeñi bi Mamré,+ i Hébrôn,+ a oñ ki juu li bisesema ha inyu Yéhôva.+

14 I dilo di, Amrafel kiñe Sinar,+ ni Ariôk kiñe Élasar, ni Kédôrlaômer+ kiñe Élam,+ ni Tidal kiñe Gôim, 2 i bikiñe bini bi bi lo i jôs Béra kiñe Sôdôm,+ ni Birsa kiñe Gômôra,+ ni Sinab kiñe Adma, ni Séméber kiñe Zébôim,+ ni kiñe Béla hala wee Zôar. 3 Bobasôna ba kot mintôñ nwap mi gwét i nsôsôgô* u Sidim,+ hala wee i tuye Bas.*+

4 Ba bi gwélél Kédôrlaômer 12 nwii, ndi i nwii mi nyônôs 13 ba kahal kolba nye. 5 Jon i nwii mi nyônôs 14, Kédôrlaômer a lo ni bikiñe bi bé ni nye, ba yémbél Réfaim gwét i Astérôt-Karnaim, ni Lôk Zus i Ham, ni Lôk Émim+ i Savé-Kiriataim, 6 ni Lôk Hôr+ i hikôa hiap i Séir,+ letee ni i El-Paran nu a yé bebee ni ñoñ. 7 I mbus ha, ba kahal témb ni mbus, ba bol i En-Mispat hala wee i Kades,+ ba yoñ minkoñ mi Lôk Amalek+ nwominsôna, ba yémbél yak Lôk Amôr+ i i bé yééne i Hazazon-Tamar.+

8 Ha nyen kiñe Sôdôm, kiñe Gômôra, kiñe Adma, kiñe i Zébôim, kiñe Béla hala wee Zôar, bi téé mintôñ nwap mi gwét i nsôsôgô* u Sidim, 9 inyu jôs Kédôrlaômer kiñe Élam, Tidal kiñe Gôim, Amrafel kiñe Sinar, ni Ariôk kiñe Élasar:+ bikiñe bina bi njôs bikiñe bitan. 10 Ndi nsôsôgô* u Sidim u bé nyonok ni bibee bi kuntak, i ngéda kiñe Sôdôm ni kiñe Gômôra bi bi noode ke ngwéé, bi kwo mu bibee bi, ba ba bi yégle ba ke ngwéé i mbok dikôa. 11 I bikiñe bi bi yémbél gwét, bi yoñ nkus u Sôdôm ni Gômôra, yak ni bijek gwap gwobisôna; i mbus, bi ke.+ 12 Ba gwel yak Lôt, man manyañ Abram nu a bé yééne i Sôdôm,+ ba yoñ yak nkus wé, ba ke.

13 Mut wada a bi pei, a lo a añle Abram man Lôk Héber, nu a bé yééne* bebee ni bie bikeñi bi Mamré, man Lôk Amôr,+ manyañ Eskol bo Aner.+ I bôt bana ba bi boñ malômbla ni Abram. 14 I ngéda Abram a bi nok le ba ngwel maasañ,*+ ba kena nye i minkôm. A kot bôt bé ba ba bé nkôôbaga inyu gwét, ba bé 318 bagwélél ba ba bi gwééne i ndap yé, ba noñ bikiñe bi letee ni i Dan.+ 15 Ni juu, Abram a bagal bôt bé mintôñ mintôñ, nye ni bagwélél bé ba leñ bikiñe gwét, ba yémbél bo. A noñ bo letee ni i Hôba, nu a yé i ñombok u Damaskô. 16 A témbna nkus wonsôna, a témbna yak maasañ wé Lôt ni nkus wé, ni bôda, yak ni bana bôt bape.

17 I ngéda Abram a bi mal yémbél Kédôrlaômer ni bikiñe bi bé lôñni nye, ndi a kahal témb; kiñe Sôdôm i lo i boma Abram i nsôsôgô* u Savé, hala wee nsôsôgô u Kiñe.+ 18 Melkisédek,+ kiñe Salem,+ a lona bret ni wai; a bé prisi i Nyambe Nungingii.+

19 I mbus, a sayap Abram, a kal le:

Abram a ti nye jôga jada ikété jôm li gwom gwobisôna.+

21 I mbus, kiñe Sôdôm i kal Abram le: “Ti me bôt, we yoñok nkus.” 22 Ndi Abram a kal kiñe Sôdôm le: “Me mpa woo wem i ngii, me nkum ki soñ i bisu bi Yéhôva, Nyambe Nungingii, Nhek ngii ni hisi, 23 le me nyoñ bé yom yoñ yo ki yo, to bôñgô, to nkôô u tamb, inyu boñ le u kal bañ le: ‘Men me nkwés Abram ngwañ.’ 24 Me ga yoñ bé to yom, handugi bijek boñge ba wanda ba mal je. Ndi inyu ngaba i bôt ba bak lôñni me, hala wee Aner, Eskol ni Mamré,+ ba ga yoñ ngaba yap.”

15 I mbus mam mana, lipôdôl li Yéhôva li lôl Abram ikété yiinda le: “U kon bañ woñi,+ a Abram. Me yé ben yoñ.+ Me ga bom we ngandak kiyaga.”+ 2 Abram a timbhe le: “A Nwet Bayemlikok le Yéhôva, kii u ga ti me, inyule me gwé bé man, yak mut a ga yégla bum yem a yé Éliézer,+ man Damaskô?” 3 Abram a kônde le: “U bi ti bé me mbôda,*+ ngwélél* wada mukété bagwélél bem nyen a ga yégla bum yem.” 4 Ndi nun-ki! Lipôdôl li Yéhôva li lôl nye le: “I mut nunu a ga yégla bé bum yoñ, ndi man woñ wemede mede* nyen a ga yégla bum+ yoñ.”

5 I mbus, Nyambe a pamna nye i mbégdé, a kal nye le: “Soho, béñge ngii, u soñgol tjôdôt, ibale u nla.” A kal ki le: “Hala nyen mbôda* yoñ i ga ba.”+ 6 Abram a bi hémle Yéhôva,+ Nyambe a tehe le a téé sép.*+ 7 Nyambe a kal ki nye le: “Me yé Yéhôva nu a bi nyodna we i Ur nu Kaldéa inyu ti we i loñ ini le i ba yoñ.”+ 8 Ha nyen Abram a bi timbhe le: “A Nwet Bayemlikok le Yéhôva, lelaa me ga yi le i loñ ini i ga ba yem?” 9 Nyambe a timbhe nye le: “Yôñôl me ñin u man nyaga u nwii maa, ñin kembee u nwii maa, nlôm ntômba nu nwii maa, kukuu* ni man hibeñ.” 10 Abram a yoñ binuga bini gwobisôna, a kit gwo ngéñ iba iba, a bii gwo le hiki ngéñ i ba i bisu bi ngéñ ipe;* ndi a bi kit bé dinuni. 11 I mbus, dinuni di di nje minsôn di bôdôl sôs inyu je mim mi binuga bini, ndi Abram a bé luhul tjo.

12 I ngéda hiañgaa hi bé bebee ni nañal, hilo hi gwel Abram, jiibe likeñi li li nkônha woñi li sôs i ngii yé. 13 Nyambe a kal Abram le: “Tibil yaga yi le mbôda* yoñ i ga yila bakén ba bôt i yañan loñ; ni le bôt ba loñ i, ba ga yilha bo minkol, ba tééñga ki bo 400 nwii.+ 14 Ndi me ga kéés i loñ i ga yilha bo minkol;+ i mbus, ba ga nyodi mu ni ngandak nkus.+ 15 Ndi we, u ga nom, u wo ikété nsañ, u juba ni basôgôlsôgôl+ boñ. 16 Ndi i mbus hiai hi nyônôs ina, mbôda yoñ i ga témb hana,+ inyule béba i bon ba Lôk Amôr i yé ngi yon.”+

17 Kiki hiañgaa hi nañal, jiibe li kôp, juu li ntu hiida li pam, yak nwai u nloñ hié u tagbe ipôla bikét bi binuga. 18 Yokel nu nyen Yéhôva a bi boñ malômbla+ ni Abram, a kal nye le: “Me ga ti mbôda* yoñ i loñ+ ini, ibôdôl i lom Égiptô letee ni lom nkeñi, hala wee lom Ufraté:+ 19 loñ i Lôk Ken, i Lôk Kénis,+ i Lôk Kadmôn, 20 i Lôk Hét,+ i Lôk Péris,+ i Lôk Réfaim,+ 21 i Lôk Amôr, i Lôk Kanaan, i Lôk Girgas, ni i Lôk Yébus.”+

16 Sarai, nwaa Abram, a bi gwal bé bon,+ ndi a bééna ngwélél wé nu muda le Hagar,+ ngond Égiptô. 2 Sarai a kal Abram le: “Soho, emble me! Yéhôva a bi sôña me i gwal bon. Soho, lal ni ngwélél wem. Bebek, me nla bana bon ni njel yé.”+ Abram a neebe jam Sarai a bi kal nye. 3 Hala a bé jôm li nwii le Abram a bé yééne i loñ Kanaan, i ngéda nwaa wé Sarai a bi yoñ ngwélél wé, a ti nye nlô wé Abram le a ba nye nwaa. 4 Kiki a bi lal ni Hagar, Hagar a nembee. I ngéda a bi yi le a nembee, a kahal yan nyañ wé.

5 Ha nyen Sarai a bi kal Abram le: “Wen u yé i boñ le me nok njôghe. Men me bi ti we ngwélél wem,* ndi kiki a nyi le a yé jém, a kahal yan me. Yéhôva a bagal hop u yé ipôla me ni we.” 6 Abram a kal Sarai le: “Nun-ki! Ngwélél woñ nu, boñ nye kiki i nlémél we.” Ha nyen Sarai a bi bôdôl tééñga nye, Hagar a ke nye ngwéé.

7 I mbus, Añgel i Yéhôva i koba nye i lingen li malép i ñoñ, lingen li li yé i njel i nke i Sur.+ 8 Añgel i kal nye le: “A Hagar, ngwélél nu Sarai, u nlôl hee, u nke hee?” Ha nyen Hagar a timbhe le: “Me yé ke nyañ wem Sarai ngwéé.” 9 Añgel i Yéhôva i kal nye le: “Témb yak nyañ woñ, u suhus wemede isi yé.” 10 I mbus, añgel i Yéhôva i kal le: “Me ga bulus mbôda* yoñ ngandak, i ga bôl kayéle i ga la bé éña.”+ 11 Añgel i Yéhôva i kônde le: “U yé jém, u ga gwal man munlôm, u nlama o nye jôl le Ismael,* inyule Yéhôva a nok ndutu yoñ. 12 A ga ba kiki jagas li bikai.* Woo wé u ga kolba hiki mut, yak woo u hiki mut u ga kolba nye; a ga yééne i mbombom lôkisañ yosôna.”*

13 I mbus, Hagar a bégés Yéhôva nu a bé pôdôs nye, a kal le: “U yé Nyambe nu a ntehna,”+ a kônde ki le: “Baa hanano, me ntehe toi nu a ntehe me?” 14 Inyu hala nyen ba nsébél i bee i le Béer-Lahai-Rôi.* (I yé ipôla Kades ni Béred.) 15 Hagar a bi gwélél Abram man munlôm, Abram a o nye le Ismael.+ 16 Abram a bééna 86 nwii i ngéda Hagar a bi gwal Ismael.

17 Abram a bééna 99 nwii i ngéda Yéhôva a bi pémél nye, a kal nye le: “Me yé Nyambe Nu ngui yosôna. Hiumul i manjel mem, u ba ki ngi nsohi.* 2 Me ga boñ malômbla ni we,+ me ga bulus ki we ngandak kiyaga.”+

3 Ha nyen Abram a bi ôm mbom ’isi, Nyambe a kônde ki kal nye le: 4 “Ndi me, me mboñ malômbla ni we,+ ibabé pééna u ga yila isañ ngandak biloñ.+ 5 Jôl joñ li ga ba ha bé le Abram;* jôl joñ li ga ba le Abraham,* inyule me ga yilha we isañ ngandak biloñ. 6 Me ga boñ le mbôda yoñ i bôl ngandak kiyaga, i yila ngandak biloñ, yak bikiñe bi ga pémél i weeni.+

7 “Me ga yônôs malômbla me bi boñ ni we+ lôñni mbôda* yoñ, tjai ndi tjai, le ma ba malômbla ma boga ni boga, le me ga ba Nyambe woñ ni Nyambe nu mbôda* yoñ. 8 Me ga ti we ni mbôda* yoñ i loñ i u yiine kiki nkén+ mut, hala wee loñ Kanaan yosôna, i boga ni boga, me ga ba ki Nyambe+ wap.”

9 Nyambe a kônde ki kal Abraham: “Ndi we, u nlama tééda malômbla mem, we ni mbôda* yoñ, tjai ndi tjai. 10 Malômbla mem mana me ni we, mon we ni mbôda* yoñ ni nlama tééda: hiki munlôm ipôla nan a nlama kweeba.+ 11 Ni nlama kwee môlôl manan ma minsude,* hala a ga ba yimbne i malômbla me bi boñ ni bé.+ 12 Hiki munlôm nu a mpamna dilo juem, a nlama kweeba:+ to a yé mañge nu a ngwééne i ndap nan; to munlôm nu a ta bé mbôda* yoñ, ndi a bi sômba ni moni yak nkén mut; ni ga boñ hala i tjai ndi tjai. 13 Hiki munlôm a ngwééne i ndap yoñ ni hiki munlôm u nsomb ni moni nwoñ a nlama kweeba,+ malômbla mem mu minsôn minan ma nlama ba malômbla inyu ntandaa ngéda. 14 Munlôm nye ki nye nu a ta bé nkweebaga, ndi a tjél kwee jôlôl li nsude wé, i mut nu a nlama nôla.* A mbôk malômbla mem.”

15 I mbus, Nyambe a kal Abraham le: “Inyu nwaa woñ Sarai,*+ u sébél ha bañ nye le Sarai, inyule jôl jé li ga ba le Sara.* 16 Me ga sayap nye, a gwélél ki we man munlôm;+ me ga sayap nye, a yila ngandak biloñ; bikiñe bi biloñ bi ga pémél i nyeni.” 17 Ha nyen Abraham a bi ôm mbom ’isi, a bôô hiol, a kalak ikété ñem+ wé le: “Baa munlôm 100 nwii a nla bana man, baa muda 90 ma nwii kiki Sara a nla ki gwal?”+

18 Abraham a kal bañga Nyambe le: “Éé, a Nyambe, boñ le Ismael a kônde niñ!”+ 19 Ha nyen Nyambe a kal le: “Nwaa woñ Sara a ga gwélél we man munlôm, u nlama o nye jôl le Isak.*+ Me ga boñ malômbla ni nye, me boñ ki malômbla ma boga ni mbôda* yé.+ 20 Ndi me nok i yom u nkal inyu Ismael. Nun-ki! Me ga sayap nye, me ti nye mbôda, me bulus ki nye ngandak kiyaga. Baane 12 ba ga pémél i nyeni, me ga yilha ki nye loñ ikeñi.+ 21 Ndi me ga boñ malômbla mem ni Isak,+ nu Sara a ga gwélél we i nya ngéda ini, i nwii u nlo.”+

22 I ngéda Nyambe a bi mal pot ni Abraham, a yék nye, a ke. 23 I mbus, Abraham a yoñ man wé Ismael, ni bôlôm bobasôna ba bi gwééne i ndap yé, ni bôlôm bobasôna a bi somb ni moni, yak hiki munlôm ikété bôt ba ndap Abraham, a kwee môlôl ma minsude nwap nlélém kel, kiki Nyambe a bi kal nye.+ 24 Abraham a bééna 99 nwii i ngéda a bi kweeba.+ 25 Man wé Ismael a bééna 13 nwii i ngéda a bi kweeba.+ 26 Nlélém kel u won Abraham bo man wé Ismael ba bi kweeba. 27 Bôlôm bobasôna ba ndap yé, ba ba bi gwééne i nyeni, ni ba a bi somb ni moni yak nkén mut, bobasôna ba bi kweeba lôñni nye.

18 Yéhôva+ a bi pémél ki nye i homa bie bikeñi bi Mamré+ bi yé, i ngéda a bé a yii i lijubul li ndap libadô, i kosi, lék i ma nai. 2 Kiki a mpa mis, a tehe bôlôm baa ba téé ndék haa ni nye,+ a nyodi i lijubul li ndap libadô, a ôt ngwéé inyu boma bo, a ôm mbom ’isi. 3 A kal le: “A Yéhôva, ibale hala a nene loñge i mis moñ, soho u ke bañ we ngi jôp i ndap ngwélél woñ. 4 Soho, ba lona ndék malép, ba jôwa makôô+ manan; ni noi ki isi e. 5 Kiki ni mal lo yak ngwélél nan, soho neebana le me lona bé ndék bret inyu lédés minsôn minan.* I mbus, ni ga kena liké linan ni bisu.” Ba timbhe le: “Ñ, u nla boñ kiki u mpot.”

6 Abraham a pala ke yak Sara i ndap libadô, a kal nye le: “Pala boñ! Yoñ dihéga* di flawa ilam daa, u bôô yo, u boñ bret.” 7 I mbus, Abraham a ke ngwéé i bémba yé, a pohol loñge man nlôm nyaga. A ti ngwélél wé nyaga i, a pala lamb yo. 8 Abraham a yoñ bota, milik ni man nlôm nyaga nu a bi lamb, a bii gwo i bisu gwap. A telep ipañ yap isi e, bo ba jek.+

9 Ba bat nye le: “Nwaa woñ Sara+ a yé hee?” A timbhe le: “Mu ndap libadô.” 10 Wada wap a kal le: “Ibabé set, me ga témb me loo i weeni i nwii u nlo, i nya ngéda ini, ndi nun-ki! Nwaa woñ Sara a ga bana man munlôm.”+ Sara a bé i mbus mut nu, i lijubul li ndap libadô, a emblege. 11 Abraham bo Sara ba bé mimañ mi bôt,+ ba bé ñunuk ngandak. Sara a bi tagbe nwii mi gwal.*+ 12 Sara a bôdôl nol ikété ñem, a kalak le: “Nano nu me mal un, yak nwet wem a ñun, baa me ga kôhna maséé ma?”+ 13 Yéhôva a bat Abraham le: “Inyuki Sara a nol, a kalak le: ‘Baa me ga gwal toi to hala kiki me ñun?’ 14 Baa jam li nlôôha ba hélha inyu Yéhôva?+ Me ga témb me loo i weeni i nwii u nlo i nya ngéda ini, Sara a ga bana man munlôm.” 15 Ndi Sara a tañ, a kal le: “Me nol bé!” Inyule a bé kon woñi. Ha nyen Nyambe a bi kal nye le: “Heni! U nol.”

16 I ngéda i bôt bana ba bi telep le ba nkahal ke, ba béñge Sôdôm.+ Abraham a ke i yéga bo. 17 Yéhôva a kal le: “Baa me ga sôô Abraham i jam me nke i boñ?+ 18 Inyule ibabé set, Abraham a ga yila loñ ikeñi i i gwé ngui, biloñ gwobisôna hana ’isi bi ga kôhna bisai* ni njel yé.+ 19 Me bi jôp maada ni nye le a ti bon bé ni mbôda yé oda le ba tééda manjel ma Yéhôva, ba boñok mam ma téé sép, ba ban-ga mbagi sép;+ inyu boñ le Yéhôva a yônôs i jam a bi bôn Abraham.”

20 I mbus, Yéhôva a kal le: “Nlondok inyu Sôdôm ni Gômôra u yé nkeñi+ ngandak, yak béba yap i nlôôha.+ 21 Me ga sôs i tehe too i jam me nok li yé maliga. Ndi ibale hala bé, me ga yi.”+

22 I mbus, i bôt ba ba nyodi ha, ba yoñ njel i nke i Sôdôm, ndi Yéhôva+ a yégle ni Abraham. 23 Abraham a tiige nye ipañ, a kal le: “Baa u ga tjé mut a téé sép lôñni béba mut?+ 24 Hégda le 50 ma bôt ba téé sép ba yé ikété tison. Baa ki u ga tjé bôt bobasôna, u nwéhél bé i homa nu inyu 50 ma bôt ba téé sép ba ba yé mukété? 25 Mut a nla bé hégda le u nla boñ i nya jam i, le u nol mut a téé sép lôñni béba mut, kayéle mut a téé sép ni béba mut ba bana lisuk jada!+ Mut a nla bé hégda le u nla boñ i nya jam i.+ Baa Nkéés nu hisi hiosôna a ga boñ bé jam li téé sép?”+ 26 Yéhôva a kal le: “Ibale me nkoba 50 ma bôt ba téé sép i tison i Sôdôm, me ga nwéhél i homa nu inyu yap.” 27 Ndi Abraham a témb a kal le: “Soho, me yé ndik nluñ ték ni libu, ndi me mal ban ñem i pôdôs Yéhôva. 28 Hégda le bôt 5 ba nhañ mu 50 ma bôt ba téé sép. Baa u ga tjé tison yosôna inyule bôt 5 ba nhañ?” Ndi Nyambe a timbhe le: “Me ga tjé bé tison ibale me nkoba 45+ bôt ba téé sép mu.”

29 Ndi a témb a bôdôl ki pôdôs nye, a kal le: “Hégda le 40 ma bôt ba téé sép mon u nkoba mu.” Nyambe a timbhe le: “Me ga tjé bé yo inyu 40 ma bôt.” 30 A kônde ki kal le: “A Yéhôva soho, u unup bañ,+ ndi nwas le me kônde pôdôs we: hégda le 30 ma bôt ba téé sép mon u nkoba mu.” Nyambe a timbhe le: “Me ga tjé bé yo inyu 30 ma bôt.” 31 A kônde ki kal le: “Soho, me ban ñem i pôdôs Yéhôva: hégda le 20 ma bôt ba téé sép mon u nkoba mu.” Nyambe a timbhe le: “Me ga tjé bé yo inyu 20 ma bôt.” 32 A sôk kal le: “A Yéhôva soho, u unup bañ, ndi nwas le me pôdôs ki we ngélé yada: hégda le jôm li bôt ba téé sép jon u nkoba mu.” Nyambe a timbhe le: “Me ga tjé bé yo inyu jôm li bôt li.” 33 I ngéda Yéhôva a bi mal kwel ni Abraham, a ke;+ yak Abraham a témb i mbai yé.

19 Biañgel gwo biba bi bol i Sôdôm, kôkôa i ma kwo, Lôt a bé a yii i nwemel u Sôdôm. Kiki a ntehe bo, a telep, a ke i boma bo, a ôm mbom ’isi.+ 2 A kal le: “Soho a bet bem, soho lona i ndap ngwélél nan, ni tégbaha u, ba jôwa ki bé makôô. Yani, ni ga pule telep, ni kena liké linan ni bisu.” Ba timbhe nye le: “To, di ga lélél i mbégdé.” 3 A bi nai ndik bo kayéle ba sôk ke i ndap yé. I mbus, a lémbél bo dina, a bumul bo bret bi ngi-séñha, ba je.

4 Ndi ilole ba nañal, bôlôm ba tison i Sôdôm, ibôdôl mañge ipam i mañ mut, bobasôna ba lo ba kéña ndap. 5 Ba kahal sébél Lôt, ba londok le: “I bôt ba njôp i weeni i kôkôa ini, ba yé hee? Pémés bo le ndi di lalna bo.”+

6 Lôt a pam i boma bo, a telep i lijubul li ndap, a yip likôga i mbus yé. 7 A kal le: “Soho a bilôk bikéé, ni boñ bañ béba. 8 Soho, me gwé bingond biba bi bi yé ngi lal ni munlôm. Soho, nwaha le me lona bé bo, ni boñ bo kiki ni ntehe loñge. Ndi ni boñ bañ i bôt bana to yom, inyule isi nyôl+ wem nyen ba nkuhul lisolbene.”* 9 Ha nyen ba bi kal nye le: “Nyodi bés ha!” Ba kônde le: “I nkén mut nunu a bi lo i yééne hana, nano a ntelep pon inyu kéés bés! Hanano di mboñ we béba iloo kiki di lamga boñ bo.” Ba kôbna nye i nyuu,* ba tiige inyu bôk likôga. 10 Ha nyen i bôlôm ba bé ikété ndap ba bi sambal moo map, ba ôt Lôt ikété ndap, ba yip likôga. 11 Ba kwés i bôt bobasôna ba bé i lijubul li ndap ndim, ibôdôl nuntitigi ikepam nunkeñi, kayéle ba yéñ lijubul li ndap letee ba tomb.

12 I mbus, i bôlôm ba bé ikété ndap ba bat Lôt le: “Baa u ngi gwé mut hana homa nunu? Bakil, bon bôlôm to bon bôda, lihaa joñ jolisôna, boñ bo le ba nyodi munu tison ini! 13 Inyule di nlama tjé i homa nunu, nlondok inyu bôt ba tison ini u yé nkeñi* ngandak kayéle u mpam yak Yéhôva,+ jon Yéhôva a ñep bés le di tjé tison.” 14 Ha nyen Lôt a bi pam, a ke a pôdôs bakil bé ba ba bé lama bii bingond gwé, a kalak bo le: “Telbana! Nyodna hana homa nunu, inyule Yéhôva a ga tjé tison ini!” Ndi bakil bé ba bé hoñol le a yé i jôha.+

15 Ni maye ma kel, biañgel bi kahal nyégsa Lôt, bi kalak nye le: “Telep! Yoñ nwaa woñ ni bingond gwoñ gwo biba bi bi yé hana ni we, tiga le u tjiba inyu liboñok libe li tison+ ini!” 16 Ndi kiki a bé tiñha, Yéhôva a kônôl nye ngoo,+ i bôlôm ba ba gwel nye woo, ni nwaa wé ni bingond gwé gwo biba, ba pémés bo mu tison.+ 17 Kiki ba nyodi ndik i tison, wada wap a kal le: “Péyés niñ* yoñ! U béñge bañ mbus,+ u telep bañ to homa nye ki nye munu pes mbok+ ini! Kee i mbok dikôa inyu boñ le u tjiba bañ!”

18 Ndi Lôt a kal bo le: “A Yéhôva, soho nyoo bé! 19 Nkol woñ u nene loñge i mis moñ, u ñunda ki me loñgeñem* ngandak hala kiki u mpéyés niñ* yem,+ ndi soho, me nla bé ke i mbok dikôa inyule me nkon woñi le béba jam i mpémél me, me wo.+ 20 Soho ndigi, man tison nunu a yé hana bebee, baa me nla ke nyoo? Soho, nwas le me ke nyoo. A yé ndigi man tison, le ndi me wo bañ.”* 21 Añgel i kal nye le: “Me nok, me ga boñ hala inyu yoñ,+ me ga tjé bé i tison u nkal.+ 22 Pala ke nyoo! Inyule me ta bé le me boñ jam letee u pam nyoo!”+ Inyu hala nyen ba nsébél i tison i le Zôar.*+

23 Hiañgaa hi bé mpamak i ngéda Lôt a bi bol i Zôar. 24 Ha nyen Yéhôva a bi boñ le nop solfa ni hié a no i Sôdôm ni Gômôra, a lôlak i ngii+ yak Yéhôva. 25 Hala nyen a bi tjé bitison bi, ñ, i pes mbok i yosôna; a tjé yak bôt bobasôna ba bitison bi, lôñni bibebela.+ 26 Ndi nwaa Lôt nu a bé noñ nye, a béñge mbus, a yila jél li bas.+

27 Abraham a pule telep kegla, a ke i homa a bi bôk a telep i bisu bi Yéhôva.+ 28 Kiki a mbéñge i pes Sôdôm ni Gômôra, ni nkoñ wonsôna mu pes mbok i, a tehe hélha jam! Hiida hi gwé mbibi hi ntu mu nkoñ u wonsôna, wengoñle hiida hi mbimba juu li hié!+ 29 I ngéda Nyambe a bi tjé bitison bi pes mbok i, Nyambe a bi hoñol Abraham, inyu hala nyen a bi pémés Lôt mu bitison a bé lama tjé, bitison i het Lôt a bé yééne.+

30 I mbus ngéda, Lôt a nyodi i Zôar ni bingond gwé gwo biba, a ke i yééne i mbok dikôa,+ inyule a bé kon woñi i yééne Zôar.+ Ha nyen a bi bôdôl yééne i hôk liaa lôñni bingond gwé. 31 Kel yada, ngond yé bisu i kal nu sôk le: “Tata wés a ñun, munlôm nye ki nye a ta bé munu nkoñ unu le a bii bés kiki hala a mbôña ni nkoñ ’isi wonsôna. 32 Bôk bés, di nyus tata wai, di lal ni nye le ndi di bana mbôda ni njel yé.”

33 Hala nyen ba bi nyus isañ wap ngandak wai i u u; i mbus, ngond bisu i jôp, i lal ni isañ, ndi Lôt a bi yi bé i ngéda ngond yé i bi nañal, to i ngéda i bi telep. 34 I kel i bi noñ ha, ngond bisu i kal nu sôk le: “Me bi lal ni tata i u u bi tagbe. Di témb di nyus ki nye wai i u unu. Yak we u ga jôp, u lal ni nye, le ndi di bana mbôda ni njel tata wés.” 35 Yak i u u, ba bi nyus isañ wap ngandak wai; i mbus, ngond i nsôk i ke i lal ni isañ, ndi Lôt a bi yi bé i ngéda ngond yé i bi nañal, to i ngéda i bi telep. 36 Hala nyen Lôt a bi néémbaha bingond gwé gwo biba. 37 Ngond yé bisu i gwal man munlôm, i o nye jôl le Môab.+ Nyen a yé isañ Lôk Môab i len ini.+ 38 Yak ngond i nsôk i gwal man munlôm, i o nye jôl le Ben-Ami. Nyen a yé isañ Lôk Amôn+ i len ini.

20 Abraham a nyodi,+ a ke i loñ Négeb, a yééne ipôla Kades+ ni Sur.+ Ndi i ngéda a bé yééne* Gérar,+ 2 Abraham a bé kal bôt le Sara a yé manyañ.+ Inyu hala nyen kiñe i Gérar le Abimélek i bi kal le ba lona nye Sara.+ 3 I mbus ngéda, Nyambe a pôdôs Abimélek ikété eem ni juu, a kal nye le: “U yé nwok mut inyu muda+ nu u nyoñ, inyule a yé mbiibaga, wañan nwaa+ nu.” 4 Ndi Abimélek a bi lal bé ni nye.* A kal le: “A Yéhôva, baa u ga tjé yaga loñ i yé nginsohi?* 5 Baa nyemede bé nyen a nkal me le: ‘Mankéé nu muda nu’? Yak muda a kalak le: ‘Mankéé nu munlôm nu’? Me mboñ hala ni ñem maliga ni moo ma nginsohi.” 6 Bañga Nyambe a kal nye ikété eem le: “Me nyi le u mboñ hala ni ñem maliga, jon me ngwel we le u boñ bañ béba jam i mis mem. Inyu hala nyen me nwas bé we le u tihba nye. 7 Nano, timbhe i mut nu nwaa wé, inyule a yé mpôdôl;+ a ga yemhe inyu yoñ+ le u wo bañ. Ndi ibale u ntjél timbhe nye nwaa wé, yi le u nwo, we ni bôt boñ bobasôna.”

8 Kiki kel i nye, Abimélek a pule tôde, a sébél bagwélél bé bobasôna, a añle bo mam mana momasôna, ba kon woñi kiyaga. 9 I mbus, Abimélek a sébél Abraham, a kal nye le: “Kii u mboñ bés? Imbe béba me mboñ we ndi u lona me ni ane yem i jam libe lini? I jam u mboñ me li téé bé sép.” 10 Abimélek a kônde bat Abraham le: “Kii i bi tinde we i boñ hala?”+ 11 Abraham a timbhe le: “Me bi boñ hala inyule me bi kalba le: ‘Bôt ba homa nunu ba nkon yaga bé Nyambe woñi, ba ga nol me inyu nwaa+ wem.’ 12 Ndi maliga ma yé le, a yé yaga mankéé nu muda, ngond i tata, ndi ngond i mama yem bé, a bi yila ki me nwaa.+ 13 Jon i ngéda Nyambe a bi boñ le me nyodi i ndap tata,+ me bi kal Sara le: ‘Hiki homa di nke, kal le me yé manyuñ+ inyu unda le u ngwés me.’”*

14 Ha nyen Abimélek a bi yoñ mintômba, ni bagwélél ba bôlôm ni ba bôda, a ti Abraham; a timbhe ki nye nwaa wé Sara. 15 Abimélek a kal ki le: “Loñ yem i yé we kunde. U nla yén to hee u ngwés.” 16 A kal ki Sara le: “Me nti manyuñ nu munlôm+ 1 000 hi batjañtjañ ba silba. Inyu bôt ba yé ni we, ni inyu bôt bobasôna, hala a yé yimbne le u mboñ bé jam libe jo ki jo, u yé ki ngi nsohi.”* 17 I mbus, Abraham a kahal yemhe bañga Nyambe, ha nyen Nyambe a bi mbuubaha Abimélek, ni nwaa, ni bagwélél bé ba bôda, ndi ba bôdôl gwal; 18 inyule Yéhôva a bi yip mabum ma bôda ba ndap Abimélek le ba nembee bañ* inyu Sara, nwaa Abraham.+

21 Yéhôva a hoñol Sara kiki a bi kal, Yéhôva a bôñôl ki Sara jam a bi bôn.+ 2 I mbus Sara a nembee,+ a gwélél ki Abraham man munlôm i biuni gwé, i ntéak ngéda Nyambe a bi bôn nye.+ 3 Abraham a o man nu Sara a bi gwélél nye jôl le Isak.+ 4 Abraham a kwee man wé Isak i ngéda a bi bana dilo juem kiki Nyambe a bi kal nye.+ 5 Abraham a bééna 100 nwii i ngéda man wé Isak a bi gwéé. 6 I mbus, Sara a kal le: “Nyambe a mboñ me le me nol hiol, hiki mut a nok i jam lini a ga nol lôñni me.”* 7 A kônde le: “Njee a bé le a kal Abraham le: ‘Sara a ga lel bon’? Ndi me ngwélél nye man munlôm i biuni gwé.”

8 Mañge a bi nañ, ba tjilis nye méé, Abraham a naña ngand ikeñi i kel ba bi tjilis Isak méé. 9 Ndi Sara a bé yimbe le man Hagar,+ ngond Égiptô, nu a bi gwélél Abraham, a bé ndegle Isak.+ 10 Jon a bi kal Abraham le: “Luhul nkol unu bo lok yé, inyule lok nkol unu i ga kôdôl bé bum ni man wem Isak!”+ 11 Ndi jam a bi kal inyu man li bi bébél Abraham+ ngandak. 12 Ha nyen Nyambe a bi kal Abraham le: “I jam Sara a nkal we inyu mañge bo nkol woñ muda li unbaha bañ we. Emble nye,* inyule i mbôda* me bi bôn we i ga lôl ni njel Isak.+ 13 Ndi i man nkol woñ muda+ u bi gwal, me ga yilha yak nye ngim loñ+ inyule a yé mbôda* yoñ.”

14 Abraham a bi pule telep kegla, a yoñ bret ni hibôi* hi malép, a bii gwo i bituu bi Hagar, i mbus a kal Hagar bo man wé le ba kenek.+ Hagar a ke, a kahal ndeñg i ñoñ u Béer-Séba.+ 15 Sôk i nsôk, malép ma bé i hibôi ma mal, a nyuge man wé isi man e. 16 I mbus, a ke a yén nyetama, homa nu a yé haa kiki mut a nla leñ mpihlôñgô, inyule a bé kal le: “Me nla bé béñge man wem kiki a nwo.” Jon a bi ke a yén haa, a bôdôl lond, a eek.

17 Nyambe a nok kiñ i mañge,+ añgel i Nyambe i sébél ki Hagar i bak nyoo i ngii, i kal nye le:+ “Inyuki u ñee, a Hagar? U kon bañ woñi inyule Nyambe a nok kiñ i mañge nyoo i homa mañge a yé. 18 Telep, ke téé mañge, gwel nye i woo, inyule me ga yilha nye loñ+ ikeñi.” 19 Ha nyen Nyambe a bi yibil nye mis, a tehe bee malép, a ke a yônôs malép i hibôi, a ti mañge le a nyo. 20 Nyambe a bé ni mañge+ kiki a bé nañ. A bi yén i ñoñ, a yila nleñ mpihlôñgô. 21 A bi ke a yééne i ñoñ Paran,+ nyañ a biine nye nwaa nu a bé lôl i loñ Égiptô.

22 Ha ngéda i, Abimélek a lo ni ñane ntôñ wé gwét le Fikôl, a kal Abraham le: “Nyambe a yé ni we ikété mam momasôna u mboñ.+ 23 Kum soñ i bisu bi Nyambe le u ga bôñôl bé me mandon, to bon bem, to mbôda yem, ni le i loñge me mbôñôl we*+ yon yak we u ga bôñôl me ni bôt ba loñ ini i het u nyééne.” 24 Abraham a kal le: “Me nkum soñ hala.”

25 Ndi Abraham a bi tjeelene Abimélek inyu bee malép bagwélél ba Abimélek ba bi kadal.+ 26 Abimélek a timbhe nye le: “Me nyi bé njee a bi boñ hala; u bi bôñe bé me i jam li, ndik len nyen me nok jo.” 27 Ha nyen Abraham a bi yoñ mintômba ni nyaga, a ti gwo Abimélek, bo iba ba boñ ki malômbla. 28 I ngéda Abraham a bi bagal miñin mi bon ba mintômba minsaambok ikété bémba, a bii nwo wap homa, 29 Abimélek a bat Abraham le: “Inyuki u mbagal mini miñin mi bon ba mintômba minsaambok, u bii nwo wap homa?” 30 A timbhe le: “U nlama yoñ miñin mi bon ba mintômba mini kiki yimbne le men me bi tém i bee ini.” 31 Inyu hala nyen a bi sébél i homa nu le Béer-Séba,*+ inyule bo iba ba bi kum soñ ha. 32 Hala nyen ba bi boñ malômbla+ i Béer-Séba; i mbus ha, Abimélek lôñni ñane ntôñ wé gwét le Fikôl ba témb i loñ Filistia.+ 33 I mbus, Abraham a bi bel e tamaris i Béer-Séba, a lôndôl ki jôl li Yéhôva,+ Nyambe nu boga,+ ha homa nu. 34 Abraham a bi yén* i loñ Filistia ntandaa ngéda.*+

22 I mbus mam mana, bañga Nyambe a noode+ Abraham, a sébél nye: “A Abraham!” Abraham a timbhe le: “Me nunu!” 2 Nyambe a kal le: “Soho, yoñ man woñ, mpom woñ man u ngwés+ ngandak le Isak,+ u kena nye i loñ Môria,+ u sem nye sesema i ntul i hié i ngii hikôa me ga unda we.”

3 Inyu hala nyen Abraham a bi pule telep kegla, a eñg jagas jé, a yoñ bagwélél bé iba lôñni man wé Isak. A bahal tjéé inyu sesema i ntul i hié; i mbus, a telep, a ke i homa bañga Nyambe a bi kal nye. 4 I hilo hi nyônôs aa, Abraham a leñ mis, a tehe i homa nu nyoo haa. 5 Abraham a kal bagwélél bé le: “Yéna hana lôñni jagas, me ni mañge di nke nyoo, di ti Nyambe bibégés, ndi di témb di koba bé.”

6 Abraham a yoñ tjéé inyu sesema i ntul i hié, a bééga tjo Isak. I mbus, a yoñ makalak ma hié ni ngwende, bo iba ba kahal ke. 7 Ha nyen Isak a bi kal isañ Abraham le: “A Pua!” A timbhe le: “Ñ, a lok yem!” Isak a bat le: “Me ntehe makalak ma hié ni tjéé, ndi ntômba u yé hee inyu sesema i ntul i hié?” 8 Abraham a kal le: “A man wem, Nyambe nyemede a ga ti ntômba inyu sesema i ntul i hié.”+ Bo iba ba kena liké jap ni bisu.

9 Kiki ba mpam i homa Nyambe a bi unda nye, Abraham a oñ juu li bisesema, a bii tjéé mu ngii. A kañ man wé Isak moo ni makôô, a niñi nye i ngii tjéé+ li juu li bisesema. 10 I mbus, Abraham a sambal woo, a yoñ ngwende inyu nol man+ wé. 11 Ndi añgel i Yéhôva i bak i ngii, i sébél nye le: “A Abraham, a Abraham!” A timbhe le: “Me nunu!” 12 I kal le: “U boñ bañ mañge béba, u boñ bañ nye jam jo ki jo, inyule nano, me ntehe le u nkon Nyambe woñi, inyule u nim bé me man woñ, mpom woñ man.”+ 13 Kiki Abraham a nleñ mis, a tehe nlôm ntômba a yé nye bebee, bitoñ gwé bi ma pañgbe i mintjep mi bon ba bie. Ha nyen Abraham a bi ke, a yoñ ntômba u, a ti wo sesema i ntul i hié i ño u man wé. 14 Abraham a o i homa nu jôl le Yéhôva-Yiré.* Jon ba ngi kalak len le: “Yéhôva a ga ti i yom i nsômbla i hikôa+ hié.”

15 Añgel i Yéhôva i sébél Abraham inyu ngélé i nyônôs iba, i bak i ngii, 16 i kal le: “Yéhôva+ a nkal le: ‘Me nkum soñ ni memede le, hala kiki u mboñ i jam lini, u nim bé me man woñ, mpom woñ man,+ 17 me ga sayap yaga we, me ga bulus mbôda* yoñ kiki tjôdôt di ngii, ni kiki lisege li li yé i ngwañ tuye,+ mbôda* yoñ i ga yoñ ki bitison* bi baoo+ bap. 18 Biloñ bi nkoñ ’isi gwobisôna bi ga kôhna bisai* ni njel mbôda*+ yoñ inyule u nôgôl kiñ+ yem.’”

19 I mbus, Abraham a témb, a koba bagwélél bé, ba nyodi ntôñ, ba huu i Béer-Séba;+ Abraham a bi ke ni bisu i yééne i Béer-Séba.

20 I mbus mam mana, ba añle Abraham le: “Milka a ngwélél manyuñ+ Nahor bon bôlôm: 21 Us, mbôkgwéé wé, bo manyañ le Buz, ni Kémuel nu a bé isañ Aram, 22 ni Kesed, Hasô, Pildas, Yidlaf, ni Bétuel.”+ 23 Bétuel a bi gwal Rébéka.+ I bon juem bana bon Milka a bi gwélél Nahor, manyañ Abraham. 24 Yak linyaa jé le Réuma li bi gwélél nye bon bôlôm: Téba, Gaham, Tahas ni Maaka.

23 Sara a bi nom 127 nwii; nwii mi Sara mi.+ 2 Sara a bi wo i Kiriat-Arba,+ hala wee Hébrôn,+ i loñ Kanaan;+ Abraham a bôdôl maéya, a ee Sara ngandak. 3 I mbus, Abraham a nyodi i het mim u nwaa u bé; a ke, a kal bon ba Hét+ le: 4 “Me yé nkén mut ni yoyo i bééni.+ Tina me hisi hana i bééni le me jôô mim u nwaa wem.” 5 Ha nyen bon ba Hét ba bi timbhe Abraham le: 6 “Emble bés, a nwet. U yé ñane nu Nyambe* a bi téé ipôla yés.+ U nla jô nwaa woñ ikété to imbe soñ u ntehe loñge. Mut nye ki nye a nla bé nim we soñ inyu jô nwaa woñ.”

7 Abraham a bi telep, a ôôp i bisu bi bôt ba loñ, bon bôlôm ba Hét,+ 8 a kal bo le: “Ibale ni neebe le me jôô mim u nwaa wem, wee emblana me, ni soohene ki me Éfrôn, man Zôhar 9 le a nuñle me hôk yé liaa i Makpéla, i i yé i lisuk li wom wé. A nuñle me yo i bisu binan inyu ndamba silba+ i kôli. Hala a mboñ le me bana homa inyu jô nwaa wem.”+

10 Éfrôn a bé a yii ni bon bôlôm ba Hét. Ha ni nyen Éfrôn, man Lôk Hét, a timbhe Abraham i maôô ma bon bôlôm ba Hét ni i bisu bi bôt bobasôna ba bé jôp i tison,+ a kal le: 11 “Heni, a nwet wem! Emble me. Me nti we gwo biba, wom ni hôk liaa i i yé mu. Me nti we gwo i bisu bi bon ba litén jem. Inyu boñ le u jô nwaa woñ.” 12 Ndi Abraham a ôôp i bisu bi bôt ba loñ, 13 a kal Éfrôn i maôô ma bôt ba litén le: “Soho, emble me! Me nti we ndamba silba i kôli inyu wom. Leege yo, inyu boñ le me jôô nwaa wem mu.”

14 Ha nyen Éfrôn a bi timbhe Abraham le: 15 “A nwet wem, emble me. Unu nkoñ u nhee 400 sékel* i silba, ndi baa i moni mi, mi yé kii ipôla me ni we? Jon jôô mim u nwaa woñ.” 16 Abraham a nok bañ i jam Éfrôn a bi kal, Abraham a hégél Éfrôn silba, a bi nok nye a nsima i maôô ma bon ba Hét, 400 sékel* i silba, a hégél nye i sékel bôt ba nyuñga ba neebe.+ 17 Jon wom u Éfrôn u u yé i Makpéla, nu a yé i bisu bi Mamré; wom ni hôk liaa i i yé mu, yak ni bie gwobisôna bi yé ikété wom, bi bi yila 18 nkoñ u Abraham a bi somb i bisu bi bon bôlôm ba Hét, ni i bisu bi bôt bobasôna ba bé jôp i tison. 19 I mbus, Abraham a jô nwaa wé Sara i hôk liaa i wom Makpéla i bisu bi Mamré, hala wee Hébrôn, i loñ Kanaan. 20 Bon bôlôm ba Hét ba ti Abraham wom ni hôk liaa i i bé mu, le a jôô bôt bé.+

24 Abraham a bi un ngandak, a bééna jôga li nwii, ndi Yéhôva a bi mal sayap nye ikété manjel momasôna.+ 2 Abraham a kal ngwélél wé nu mañ nu ndap yé, i nwet a bé kena mam momasôna Abraham a bé a gwé+ le: “Soho, ha woo woñ isi bel wem, 3 kum soñ i jôl li Yéhôva, Nyambe nu ngii ni Nyambe nu hisi, le u ga yôñôl bé lok yem muda ikété bingond bi Kanaan, bi me yiine i boni.+ 4 Ndi u nlama ke i loñ yem, ikété lihaa+ jem, u yoñ muda inyu lok yem Isak.”

5 Ha nyen ngwélél wé a bi kal nye le: “Ndi ibale muda a ntop bé lo ni me munu loñ ini? Baa me nlama témbna lok yoñ i loñ u bi lôl?”+ 6 Abraham a timbhe nye le: “U ken-ga bañ man wem nyoo.+ 7 Yéhôva Nyambe nu ngii, nu a bi nyodna me i ndap tata, i loñ i lihaa jem,+ a bi kal me, a kumul ki me soñ le:+ ‘Me ga ti i loñ+ ini mbôda*+ yoñ,’ nyen a ga ep añgel yé i bisu gwoñ;+ ibabé set, nyoo nyen u ga yôñôl lok yem muda.+ 8 Ndi ibale muda a ntop bé lo ni we, njom i ga ba bé yoñ.* Ndi u ken-ga bañ man wem nyoo.” 9 I mbus, ngwélél a ha woo isi bel u nwet wé Abraham, a kumul ki nye soñ inyu jam li.+

10 I mbus ha, ngwélél a yoñ jôm li kamél li nwet wé, a kena yak mintén mi gwom bilam gwobisôna bi nwet wé. A yoñ njel i nke i Mésôpôtamia, i tison Nahor. 11 A boñ le kamél i ôm maboñ i mbus tison bebee ni bee malép, I mam ma kôkôa, i ngéda bôda ba mpam inyu ap malép. 12 Ha nyen ngwélél a bi kal le: “A Yéhôva Nyambe nu nwet wem Abraham, soho boñ le mam ma kil me loñge i kel ini, unda ki nwet wem Abraham loñge yoñ ñem.* 13 Me nunu me téé hana bebee ni lingen li malép, yak bingond bi bôt ba tison bii bi yé lo i ap malép. 14 I bôña le, i hingonda me ga kal le: ‘Soho suha hibôi hioñ hi malép, me nyo,’ ndi hingonda hi, hi kal le: ‘Nyo, me ga ti yak kamél yoñ malép,’ hi ba hingonda u mpohol inyu ngwélél woñ Isak; hala nyen u ga yis me le u ñunda nwet wem loñge yoñ ñem.”*

15 Ilole a mal pot, Rébéka a pam, a bak a bééga hibôi hié hi malép i tuu; a bé ngond Bétuel,+ lok i Milka+ nu a bé nwaa Nahor,+ manyañ Abraham. 16 Hingonda hi bé hilam ngandak, hi bé konji; munlôm nye ki nye a bé ngi lal ni nye. A sôs i lingen, a yônôs hibôi hié hi malép, i mbus a témb a bet. 17 Ngwélél a ke ngwéé i boma hingonda, a kal hio le: “Soho, ti me ndék malép mu hibôi hioñ.” 18 Hingonda hi timbhe le: “A nwet, nyo.” I mbus, hingonda hi pala suhus hibôi hié, a gwel hio i moo, a ti nye malép. 19 Kiki hingonda hi mal ti nye malép, hi kal le: “Me ga ébél yak kamél yoñ malép letee i mal nyo.” 20 Hingonda hi pala sugul malép ma hibôi hié i pes binuga bi nyôl malép, i mbus, a ke ngwéé i bee i ap ki malép, hala ni hala ibabé waa, letee a ti kamél yosôna malép. 21 Mu ngéda i yosôna, mut a bi yén nwee, a béñgege ndik hingonda, hala a hélés nye, a badbaga too Yéhôva nyen a yé boñ le liké jé li kee loñge tole heni.

22 I ngéda kamél i bi mal nyo, mut a ti hingonda hilonde hi gôl inyu jôl, hi bé yét pes sékel* yada ni minkôm mi gôl ima mi mi bé yét jôm li sékel,* 23 mut a kal le: “Soho kal le me, u yé ngond i njee? Baa homa a yii i ndap isoñ le di nla tégbaha u?” 24 Ha nyen hingonda hi bi timbhe nye le: “Me yé ngond Bétuel,+ lok i Milka, nu Milka a bi gwélél Nahor.”+ 25 Hingonda hi kônde le: “Di gwé minumuk mi bikai ni bijek inyu kamél yak ni homa inyu tégbaha u.” 26 Ha nyen mut nu a bi ôôp, a ôm mbom ’isi i bisu bi Yéhôva, 27 a kal le: “Yéhôva, Nyambe nu nwet wem Abraham, a kôli ni bibégés, inyule a bi waa bé unda nwet wem loñge yé ñem,* ni ñem maliga. Yéhôva nyen a nkena me i ndap lôkisañ i nwet wem.”

28 Hingonda hi ke ngwéé i añle bôt ba ndap nyañ i mam ma. 29 Rébéka a bééna manyañ nu munlôm le Laban.+ Laban a pam i tison, a ke ngwéé i lingen inyu boma i mut nu. 30 I ngéda a bi tehe hilonde hi jôl ni minkôm i moo ma manyañ nu muda, a nok yak i mam manyañ Rébéka a bé añal, a kalak le: “Haana nyen i mut nunu a mpôdôs me,” Laban a ke boma i mut nu, a bé a téé bebee ni kamél i lingen. 31 Laban a kal le: “Loo, a we nu Yéhôva a nsayap. Inyuki u ngi téé hana i mbégdé? Me nkôôba ndap, yak homa inyu kamél.” 32 Ha nyen mut nu a bi jôp i ndap, a* héya mbegee i bé i ngii kamél, a ti kamél minumuk mi bikai ni bijek, a lona i mut nu malép inyu jôwa makôô mé ni makôô ma bôt ba bé lôñni nye. 33 Ndi kiki ba ntek bijek i bisu gwé, a kal le: “Me ta bé le me je me ngi añle bé i jam me gwé i kal bé.” Ha nyen Laban a bi kal le: “Podok!”

34 Ndi a kal le: “Me yé ngwélél Abraham.+ 35 Yéhôva a bi sayap nwet wem ngandak, a yilha nye ngwañ ngandak, a ti nye mintômba ni nyaga, silba ni gôl, bagwélél ba bôlôm ni ba bôda, yak kamél ni magas.+ 36 Jam lipe li yé le, Sara nwaa nwet wem, a bi gwélél nwet wem man munlôm ikété biuni,+ nwet wem a ga ti i man nu gwom gwobisôna a gwé.+ 37 Jon nwet wem a bi kumha me soñ le: ‘U ga yôñôl bé lok yem muda ikété bingond bi Kanaan, i bet me yiine i loñ yap.+ 38 Ndi u ga ke i ndap tata ni i lihaa jem,+ u yôñôl lok+ yem nwaa.’ 39 Ndi me bi bat nwet wem le: ‘Ibale muda a ntop bé lo ni me?’+ 40 A timbhe me le: ‘Yéhôva, nu me nkil i bisu gwé,+ a ga ep añgel+ yé ni we, ibabé set a ga boñ ki le liké joñ li tagbe loñge, ndi u nlama yôñôl lok yem muda i ndap lihaa jem ni i ndap tata.+ 41 Njom i ga ba bé yoñ* ibale u nke i lihaa jem ndi ba ti bé we muda. Njom i ga ba bé yoñ.’*+

42 “I ngéda me bak me bol len i lingen, me kal le: ‘A Yéhôva Nyambe nu nwet wem Abraham, ibale u mboñ le liké jem li tagbe loñge, 43 me nunu me téé hana bebee ni lingen, i jam lini jon li nlama bôña, me ga kal i hingonda+ hi ga lo ap malép le: “Soho ti me ndék malép mu hibôi hioñ,” 44 ndi i hingonda hi ga kal me le: “Nyo, me ga ti yak kamél yoñ malép.” Wee hingonda hi hion Yéhôva a mpohol inyu lok i nwet wem.’+

45 “Ilole me mal pot i ñem wem, Rébéka a pam, a bak a bééga hibôi hié hi malép i tuu, a sôs i lingen, a kahal ap malép. Ha nyen me kal nye le: ‘Soho ti me malép me nyo.’+ 46 A pala suhus hibôi hi bé nye i tuu, a kal le: ‘Nyo,+ me ga ébél yak kamél yoñ malép.’ Kiki me mal nyo malép, a ti yak kamél malép. 47 I mbus, me bat nye le: ‘U yé ngond i njee?’ A timbhe me le: ‘Me yé ngond Bétuel, lok i Nahor, nu Milka a bi gwélél nye.’ Jon me bi ha nye hilonde i jôl, ni minkôm i moo.+ 48 Me ôôp, me ôm mbom ’isi i bisu bi Yéhôva, me bégés ki Yéhôva, Nyambe nu nwet wem Abraham,+ nu a bi éga me i njel ilam inyu yôñôl lok i nwet wem ngond i manyañ. 49 Nano, kala me ibale ni gwé ngôñ i unda nwet wem loñgeñem, ni le ni yé maliga; ndi ibale hala bé, kala me, inyu boñ le me yi kii me nlama boñ.”*+

50 Ha nyen Laban bo Bétuel ba bi timbhe le: “I jam lini li nlôl ni Yéhôva. Di ta bé le di timbhe we ñ, tole to.* 51 Rébéka nunu a téé i bisu gwoñ. Yoñ nye, kenek, a yila nwaa lok i nwet woñ, ndik kiki Yéhôva a mpot.” 52 I ngéda ngwélél Abraham a bi nok bibañga gwap, i nlélém ngéda a ôôp i bisu bi Yéhôva. 53 I mbus, ngwélél a pémés gwom bi silba ni bi gôl, ni mambot, a ti gwo Rébéka, a ti yak manyañ Rébéka nu munlôm bo nyañ tik gwom. 54 I mbus mam mana, nye ni bôt ba bé lôñni nye, ba je, ba nyo, ba tégbaha u nyoo.

Kiki a ntelep kegla, a kal le: “Nwaha me, me huu yak nwet wem.” 55 Ha nyen manyañ Rébéka bo nyañ ba bi kal le: “Nwas mañge muda a kônde yén ni bés inyu ndék yosôna jôm li dilo. I mbus a nla ke.” 56 Ndi a kal bo le: “Ni tégbaha bañ me ngéda, hala kiki ni ntehe le Yéhôva nyen a mboñ le liké jem li tagbe loñge. Ni huuha me, le me kee yak nwet wem.” 57 Jon ba kal le: “Di sébél mañge muda, di bat nyemede.” 58 Ba sébél Rébéka, ba bat nye le: “Baa u nsômbôl ke ni i mut nunu?” A timbhe le: “Ñ, me nke.”

59 Ha nyen ba bi nwas le manyañ wap Rébéka+ bo nléla*+ wé ba kee ni ngwélél Abraham ni bôt bé. 60 Ndi ba sayap Rébéka, ba kal nye le: “A mankéé wés nu muda, gwal ngandak bon,* yak mbôda* yoñ i yoñ bitison* bi baoo bap.”+ 61 I mbus Rébéka ni bagwélél bé ba bôda ba telep, ba bet i ngii kamél, ba noñ i mut nu. Ngwélél Abraham a yoñ Rébéka, a ke.

62 Ndi Isak a bé lôl i Béer-Lahai-Rôi,+ inyule a bé yééne i loñ Négeb.+ 63 I ngéda hiañgaa hi bi kahal nañal, Isak a pam, a ke i wom inyu ôt pék.+ Kiki a mpa mis, a tehe kamél i yé lo! 64 I ngéda Rébéka a bi pa mis, a tehe Isak, a pala sôs i kamél. 65 Ha nyen a bi bat ngwélél le: “Numbe nu mut a nlôl i wom i boma bés?” Ngwélél a kal le: “Nwet wem nu.” Jon Rébéka a bi yoñ libadô, a hôba. 66 Ngwélél a kal Isak i mam momasôna a bi boñ. 67 I mbus, Isak a jôbna nye i ndap libadô i nyañ Sara.+ Hala nyen Rébéka a bi yila nwaa wé; Isak a gwés nye,+ a kôhna hogbe i mbus nyemb nyañ.+

25 Abraham a bi bii nwaa numpe, jôl jé li bé le Kétura. 2 I mbus ngéda, a gwélél nye Simram, Yôksan, Médan, Madian,+ Isbak ni Sua.+

3 Yôksan a gwal Séba ni Dédan.

Bon bôlôm ba Dédan ba bé: Asur, Létus ni Léum.

4 Bon bôlôm ba Madian ba bé: Éfa, Éfer, Hanok, Abida ni Elda.

Bana bobasôna ba bé bon bôlôm ba Kétura.

5 I mbus, Abraham a ti Isak gwom gwobisôna a bééna,+ 6 ndi Abraham a ti bon ba manyaa* mé makébla. Ilole a nwo, Abraham a ep bo haa ni man wé Isak,+ i loñ Likôl. 7 Abraham a bi niñ 175 nwii. 8 I mbus, Abraham a pémés nhébék wé u nsôk, a wo, a bak mañ mut, a ma nuu dilo di niñ, a juba ni basôgôlsôgôl bé. 9 Bon bé Isak bo Ismael ba jô nye i hôk liaa i Makpéla, ikété wom u Éfrôn, man Zôhar, man Lôk Hét, u u yé i bisu bi Mamré,+ 10 wom Abraham a bi somb yak bon ba Hét. Mu nyen Abraham a bi juba, bo nwaa wé Sara.+ 11 I mbus nyemb Abraham, Nyambe a ke ni bisu i sayap Isak.+ Isak a bé yééne i Béer-Lahai-Rôi.+

12 Ñañ u Ismael unu,+ man Abraham, nu Hagar,+ ngond Égiptô, ngwélél nu Sara, a bi gwélél Abraham.

13 Môl ma bon bôlôm ba Ismael mana, inoñnaga ni mahaa map: mbôkgwéé nu Ismael le Nébaiôt;+ i mbus, Kédar,+ Adbéel, Mibsam,+ 14 Misma, Duma, Masa, 15 Hadad, Téma, Yétur, Nafis ni Kédéma. 16 Bon ba Ismael ba, môl map ki ma inoñnaga ni mambai map, ni bitison* gwap, 12 baane inoñnaga ni matén map.+ 17 Ismael a bi niñ 137 nwii. I mbus, a pémés nhébék wé u nsôk, a wo, a juba ni basôgôlsôgôl bé. 18 Ba bé yééne ibôdôl i Havila+ bebee ni Sur,+ nu a bé bebee ni Égiptô, letee ni i Asiria. Ba bé yééne ipañ lôkisañ+ yap yosôna.*

19 Ñañ u Isak unu, man Abraham.+

Abraham a gwal Isak. 20 Isak a bééna 40 ma nwii i ngéda a bi bii Rébéka, ngond Bétuel,+ man Araméa nu Padan-Aram, manyañ nu muda nu Laban, man Araméa. 21 Isak a bé yemhe Yéhôva inyu nwaa wé, inyule a bé gwal bé; Yéhôva a nok minyemhe nwé, nwaa wé Rébéka a nembee. 22 Kiki a bi nôgda le i bon ba yé nye ikété libum ba mbôdôl jo bisañ,+ a kal le: “Ibale hala nyen i yé, inyuki me ngi niñik?” Jon a bi ke a bat Yéhôva mahoñol mé. 23 Yéhôva a kal nye le: “Biloñ biba bi yé we ikété libum,+ matén ima ma ga pam we i libum,+ ma bagla; loñ yada i ga bana ngui iloo ipe,+ man nu mañ a ga sélél man nu mbus.”+

24 Kiki ngéda i nkola le a gwal, nun-ki! Mahas mon ma bé nye i libum. 25 I ngéda nu bisu a bi pam, a bé kôyôp nyensôna, a ban-ga gwoo ngandak,*+ ba o nye jôl le Ésau.*+ 26 I mbus, manyañ a pam, a ma gwel tindi i Ésau,+ jon ba bi o nye jôl le Yakôb.*+ Isak a bééna 60 ma nwii i ngéda nwaa a bi gwal i bon ba.

27 I ngéda boñge bana ba bi nañ, Ésau a yila mut a nyi nsômbi+ ngandak, mut bikai; ndi Yakôb a bé yééne i mandap ma mabadô,+ a bak mut ngi nsohi. 28 Isak a bé gwés Ésau inyule a bé lona nye binuga le a je, ndi Rébéka a bé gwés Yakôb.+ 29 Kel yada, Yakôb a bé lamb mpele, i ngéda Ésau a bi lôl bikai, a bak nwaak ngandak. 30 Ha nyen Ésau a bi kal Yakôb le: “Soho, pala ti me ndék* kôyôp yoñ mpele,* inyule me yé nwaak!”* Inyu hala nyen a gwé jôl le Édôm.*+ 31 Yakôb a timbhe nye le: “Bôk ndugi nuñle me bimañ gwoñ!”+ 32 Ésau a kal ki le: “Ngo me yé bebee ni wo! Bimañ bi nhôla kii me?” 33 Yakôb a kônde kal le: “Bôk ndugi kumul me soñ!” Ha nyen a bi kumul nye soñ, a nuñle Yakôb bimañ gwé.+ 34 I mbus, Yakôb a ti Ésau bret ni mpele dinjañga di kôn, a je, a nyo, a telep, a ke. Hala nyen Ésau a bi yan bimañ gwé.

26 Njal i bé mu loñ i, handugi i njal i bi ba i dilo di Abraham,+ inyu hala nyen Isak a bi ke i Gérar, yak kiñe bôt ba Filistia le Abimélek. 2 Yéhôva a pémél nye, a kal nye le: “U sôs bañ i loñ Égiptô. Yééne i loñ me ga unda we. 3 Niñ kiki nkén mut munu loñ+ ini, me ga ke ni bisu i ba lôñni we, me ga sayap ki we inyule me ga ti we ni mbôda* yoñ biloñ+ bini gwobisôna, me ga yônôs ki jam me bi bôn isoñ Abraham,+ le: 4 ‘Me ga bulus mbôda* yoñ kiki tjôdôt di ngii;+ me ga ti ki mbôda* yoñ biloñ+ bini gwobisôna; biloñ bi nkoñ ’isi gwobisôna bi ga kôhna bisai ni njel mbôda*+ yoñ,’ 5 inyule Abraham a bi nôgôl kiñ yem, a boñ mam me bé bat nye, a bi tééda ki oda yem, matéak mem ni mambén+ mem.” 6 Jon Isak a bi kônde yén i Gérar.+

7 I ngéda bôt ba homa nu ba bé bat nye mambadga inyu nwaa wé, a bé timbhe le: “Mankéé nu muda+ nu.” A bé kon woñi i kal le: “Nwaa wem nu,” inyule a bé kal le: “Bôt ba homa nunu ba nla nol me inyu Rébéka,” inyule a bé nlam i mis.+ 8 Kel yada, kiñe bôt ba Filistia le Abimélek a bé béñge i winda, a tehe Isak a ntonda* nwaa+ wé Rébéka. 9 Ha nyen Abimélek a pala sébél Isak, a kal nye le: “Nwaa woñ nu! Inyuki u nkal le: ‘Mankéé nu muda nu’?” Ha nyen Isak a bi timbhe le: “Me bi pot hala inyule me bé kon woñi le ba nla nol me inyu yé.”+ 10 Abimélek a kônde le: “Inyuki u mboñ bés hala?+ Mut wada ikété litén a bak le a lalna nwaa woñ, u bak le u boñ bés le di kwo ikété béba!”+ 11 I mbus, Abimélek a ti bôt bobasôna oda le: “I mut a ntihba i mut nunu ni nwaa wé, a nlama ndik nôla!”

12 Isak a bôdôl sal nwom* mu loñ i; i nwii u, a bi bumbul 100 ngélé iloo i yom a bi sal, inyule Yéhôva a bé sayap nye.+ 13 A kwo ngwañ, lingwañ jé li kônde ki keñep kayéle a yila ngwañ ngandak. 14 A bi bana bibémba bi mintômba ni bi nyaga, yak ngandak bagwélél,+ inyu hala nyen bôt ba Filistia ba bi bôdôl kil nye njôñ.

15 Bôt ba Filistia ba bi yoñ biték, ba tjé bibee bi malép gwobisôna bagwélél ba isañ wé Abraham+ ba bi tém. 16 I mbus, Abimélek a kal Isak le: “Nyodi hana i béhni, inyule u gwé ngui ngandak iloo bés.” 17 Isak a nyodi ha, a ke bebee ni nsôsôgô* u Gérar,+ a bôdôl yééne nyoo. 18 Isak a tiimba tém bibee bi malép bôt ba Filistia ba bi tjé i mbus nyemb Abraham, i bibee bi bi bôk tima i dilo di isañ wé Abraham,+ a o bibee bi môl isañ a bi bôk a o gwo.+

19 I ngéda bagwélél ba Isak ba bé tém bibee i nsôsôgô,* ba léba bee i gwé biloñge bi malép. 20 Ha nyen batééda bémba ba nkoñ u Gérar ba bi bôdôl nomol ni batééda bémba ba Isak, ba kalak le: “Malép més ma!” Jon a bi sébél i bee i le Ések,* inyule ba bi nomol ni nye. 21 Ba bi bôdôl ki tém bee ipe, jomol li bôdôl yak mu bee i. Jon a bi o yo jôl le Sitna.* 22 I mbus ngéda a nyodi ha, a ke a tém bee ipe, ndi ba bi nomol bé inyu ini. Jon a bi o yo jôl le Réhôbôt,* a kal le: “Nano, Yéhôva a nti bés nkoñ nkeñi, a bulus ki bés munu loñ+ ini.”

23 I mbus, a nyodi ha, a bet i Béer-Séba.+ 24 I u u, Yéhôva a pémél nye, a kal le: “Me yé Nyambe nu isoñ Abraham.+ U kon bañ woñi,+ me yé lôñni we, me ga sayap we, me bulus ki mbôda* yoñ inyu ngwélél+ wem Abraham.” 25 Jon a bi oñ juu li bisesema ha homa nu, a bégés* jôl li Yéhôva.+ A oñ ndap yé libadô,+ yak bagwélél bé ba tém bee ha homa nu.

26 I mbus, Abimélek a nyodi i Gérar ni ntipék wé le Ahusat, lôñni ñane ntôñ wé gwét le Fikôl,+ ba lo yak Isak. 27 Isak a kal bo le: “Inyuki ni nlo i meeni? Baa ni bi oo bé me, ni luhul ki me ipañ nan?” 28 Ba timbhe le: “Di ntibil tehe le Yéhôva a yé ni we.+ Jon di nkal le: ‘Soho, neebe le di kum soñ le nsañ u ba ipôla bés ni we, di boñ ki malômbla lôñni we,+ 29 le u ga boñ bé bés béba, kiki to bés di bi boñ bé we béba, ndi di bi boñ ndik we loñge ni loñge, inyule di bi tjôla we ni nsañ. Nano, Yéhôva a yé i sayap we.’” 30 Ha nyen a bi naña ngand inyu yap, ba je, ba nyo. 31 Ba pule telep kegla, ba kum soñ+ ni Isak. I mbus, Isak a tjôla bo, ba ke ni nsañ.

32 Hilo hi, bagwélél ba Isak ba lo, ba legel nye nwin inyu bee ba bi tém,+ ba kal nye le: “Di nléba malép!” 33 Jon a bi o yo jôl le Siba. Inyu hala nyen jôl li homa nu li yé le Béer-Séba+ letee ni len.

34 I ngéda Ésau a bi pamna 40 ma nwii, a bii Yudit, ngond Béeri, man Lôk Hét; a bii ki Basémat, ngond Élôn, man Lôk Hét.+ 35 Hala a bi siidaha Isak bo nwaa wé Rébéka+ ñem* ngandak.

27 I ngéda Isak a bi un, to tehna a bé tehna ha bé, a sébél Ésau,+ lok yé i mañ, a kal nye le: “A man wem!” Ésau a timbhe le: “Me nunu!” 2 A kônde le: “Nano me ñun. Me nyi bé kel me nwo. 3 Jon soho, bada gwom gwoñ bi nsômbi, makoñ moñ ni mpihlôñgô woñ, u kee bikai, u nôlôl me nuga.+ 4 I mbus, lémbél me bijek bilam, nya me ngwés, u lona me gwo. Kiki me ga je gwo, ndi me* sayap we ilole me nwo.”

5 Ndi Rébéka a bé emble i ngéda Isak a bé pôdôs lok yé Ésau. I mbus, Ésau a ke i nsômbi i bikai inyu lona isañ nuga.+ 6 Ha nyen Rébéka a bi kal lok yé Yakôb+ le: “Me ntip nok isoñ a nkal manyuñ Ésau le: 7 ‘Lona me nuga, u lémbél me bijek bilam. Kiki me ga je gwo, ndi me sayap we i bisu bi Yéhôva ilole me nwo.’+ 8 Nano, a lok yem, tibil emble i jam me nkal we.+ 9 Soho, kee i bémba, u lona me bon ba kembee balam iba, inyu boñ le me lémbél isoñ bijek bilam, i nya a ngwés. 10 I mbus, u ga kena isoñ bijek bi, inyu boñ le a sayap we ilole a nwo.”

11 Ndi Yakôb a kal Rébéka, nyañ wé le: “Mankéé Ésau a gwé gwoo+ ni nyuu yosôna, ndi me me yé ntos.* 12 Ibale tata a ntihba me,+ me ga nene kiki mut malôga, ndiihe yon me ga kôhna, ha bisai bé.” 13 Ha nyen nyañ a bi kal nye le: “A lok yem, ndiihe i ba i ngii yem. Boñ ndik jam me nkal we, ke lona me bon ba kembee.”+ 14 A ke, a yoñ bon ba kembee, a lona bo nyañ, nyañ a lamb bijek bilam, ndik kiki isañ a bé gwés. 15 I mbus, Rébéka a yoñ mambot malam ma man wé nu mañ le Ésau, ma ma bé mu ndap, a ha mo Yakôb, man wé nu mbus.+ 16 a yoñ bikoo bi bon ba kembee, a ha nye gwo i moo ni i homa joo nu mahuu ma bé bé.+ 17 I mbus, a ti Yakôb+ bijek bilam ni bret a bi boñ.

18 Ha nyen Yakôb a bi ke yak isañ, a sébél nye le: “A ta!” Isañ a timbhe le: “Me nunu! U yé njee, a man wem?” 19 Yakôb a kal isañ le: “Me yé Ésau, mbôkgwéé+ woñ. Me mboñ kiki u nkal me. Soho, yén, u je nuga yem, inyu boñ le u* sayap me.”+ 20 Isak a kal man wé le: “A man wem, lelaa u mpala léba yo hala?” A timbhe le: “Yéhôva Nyambe woñ nyen a nlona yo i bisu gwem.” 21 I mbus, Isak a kal Yakôb le: “Soho a man wem, tiige hana bebee, le me tihba we inyu yi too wen u yé man wem Ésau tole heni.”+ 22 Yakôb a tiige bebee ni isañ wé Isak, Isak a tihba nye; i mbus, a kal le: “Kiñ i yé kiñ i Yakôb, ndi moo ma yé moo ma Ésau.”+ 23 A bi yi bé nye inyule moo mé ma bééna gwoo kiki moo ma manyañ wé Ésau. Jon a bi sayap nye.+

24 I mbus hala, a bat le: “Baa u yé toi man wem Ésau?” Yakôb a timbhe le: “Ñ.” 25 A kal le: “A man wem, lona me ndék nuga le me je, i mbus me* ga sayap we.” Ha nyen a bi lona bijek, a je; a lona ki nye wai, a nyo. 26 I mbus, Isak a kal nye le: “A man+ wem, soho tiige me bebee, u sos me mamañ.” 27 a tiige nye bebee, a sos nye mamañ; kiki Isak a nok njiñ i mambot+ mé, a sayap nye, a kal le:

“Nun-ki! Njiñ i man wem i yé kiki njiñ i wom le Yéhôva a nsayap. 28 Bañga Nyambe a ti we manwee ma ngii,+ disi+ di di nha bijek,* ngandak bijek ni wai yondo.+ 29 Matén ma sélél we, biloñ bi ôôp i bisu gwoñ. U ga ane lôkisoñ, yak bon ba nyuñ ba ga ôôp i bisu gwoñ.+ Nu a ntiihe we, a ga ba ntiihege; yak nu a nsayap we, a ga ba nsaibak.”+

30 Kiki Isak a mal sayap Yakôb; yak Yakôb a nyodi i bisu bi isañ, ha nyen manyañ wé Ésau a bi lôl i nsômbi.+ 31 Yak nye a lémbél isañ bijek bilam, a kal isañ le: “A ta, telep, u je nuga yem, inyu boñ le u* sayap me.” 32 Ha nyen isañ wé Isak a bi bat le: “We u yé njee?” Ésau a timbhe le: “Me yé man woñ, mbôkgwéé woñ, Ésau.”+ 33 Isak a bôdôl sehla ni ngui, a kal le: “Ndi njee a bak hana, a ke i nsômbi, a lona me nuga? Me mal je yo ilole u lok, me nsayap ki nye, a ga ba toi nsaibak!”

34 I ngéda Ésau a bi nok bipôdôl bi isañ, a bôdôl lond makeñi, a siidaga, a kal isañ le: “Sayap me, a ta, ñ, sayap yak me!”+ 35 Ndi isañ a kal le: “Manyuñ a nlo hana, a lôk me inyu boñ le a yoñ bisai gwoñ.” 36 Ha nyen a bi timbhe le: “Baa yañga nyen ba nsébél nye le Yakôb?* A ma yoñ tel yem ngélé iba.+ A bi bôk a yoñ bimañ gwem;+ nano, a nyoñ yak bisai+ gwem!” I mbus, a kônde le: “Baa u ntéédana bé me bisai?” 37 Isak a timbhe Ésau le: “Me ntéé nye le a ane we,+ me kal le lôkisañ yosôna i yila bagwélél bé, me ti nye ngandak bijek ni wai yondo inyu nit nye.+ Kii i nyégle le me nla ti we, a lok yem?”

38 Ésau a kal isañ le: “Baa u gwé ha bé bisai bipe inyu yem, a ta? Sayap me, a ta, ñ, sayap yak me!” Ha nyen Ésau a bi lond makeñi, a bôô maéya.+ 39 Isañ wé Isak a kal nye le:

“Nun-ki! Liyééne joñ li ga ba nonok ni disi di di nha bijek, li bak ki nonok ni manwee ma ngii.+ 40 U ga niñil ni pansoñ yoñ,+ u ga sélél manyuñ.+ Ndi i ngéda u ga neebe ha bé bémbe yé, u ga héya kop yé nson i joo+ joñ.”

41 Ndi Ésau a bi téédana manyañ wé Yakôb hiun inyu bisai isañ a bi ti Yakôb,+ Ésau a bé han nye ikété ñem, a kalak le: “Nyemb tata ni dilo di maéya mé di yé bebee.+ I mbus ngéda, me ga nol mankéé Yakôb.” 42 I ngéda ba bi añle Rébéka bibañga bi mbôkgwéé wé Ésau, Rébéka a pala sébél man wé nu mbus le Yakôb, a kal nye le: “Nun-ki! Manyuñ Ésau a yé hek pék i nol we inyu pun nyemede.* 43 Nano, a lok yem, boñ jam me nkal we, telep kee ngwéé i Haran,+ yak mankéé Laban. 44 Yén i nyeni inyu ngim ngéda letee hiun hi manyuñ hi sôs, 45 letee a waa unbene we, a hôya yak i jam u bi boñ nye. Ha nyen me ga ep le ba yoñ we. Inyuki me nlama nimis bé bo iba nlélém kel?”

46 I mbus mam mana, Rébéka a bé kal Isak ibabé waa le: “Niñ i nlôlôl me inyu bingond bi Hét.+ Ibale Yakôb a mbii ngond Hét kiki bini bingond bi loñ, niñ i nhôla ki kii me?”+

28 Ha nyen Isak a bi sébél Yakôb, a sayap nye, a ti nye oda le: “U nlama bé bii muda ikété bingond bi Kanaan.+ 2 Kee i Padan-Aram, i ndap isañ nyuñ le Bétuel, u bii muda ikété bingond bi manyañ nyuñ le Laban.+ 3 Nyambe Nu ngui yosôna a ga sayap we, a ga ti we mbôda, a bulus ki we, a yilha we ngandak biloñ.+ 4 A ga ti we bisai bi Abraham,+ we ni mbôda* yoñ, inyu boñ le u kôdôl hisi Nyambe a bi ti Abraham,+ i het u nyééne kiki nkén.”

5 Isak a ep Yakôb le a kee i Padan-Aram, yak Laban, man Bétuel, mut Araméa,+ manyañ Rébéka,+ nyañ Yakôb bo Ésau.

6 Ésau a bi tehe le Isak a nsayap Yakôb, a ep ki nye i Padan-Aram inyu bii muda nyoo; ni le i ngéda a bi sayap nye, a bi ti nye oda le: “U bii bañ muda ikété bingond bi Kanaan,”+ 7 a tehe ki le Yakôb a bi nôgôl isañ bo nyañ, a ke i Padan-Aram.+ 8 Ha nyen Ésau a bi yi le bingond bi Kanaan bi mbébél toi isañ Isak,+ 9 jon Ésau a bi ke yak Ismael, a bii Mahalat, ngond Ismael, man Abraham, manyañ Nébaiôt nu muda, handugi bana baa bape a bééna.+

10 Yakôb a bi nyodi i Béer-Séba, a yoñ njel i nke i Haran.+ 11 A pam ngim homa, a kôôba le a nlama tégbaha u ha inyule hiañgaa hi bi nañal. A yoñ ngok yada ha homa nu, a bii yo le a nkéhne ño mu; i mbus, a nañal.+ 12 Ha nyen a bi emel likala li téé hana ’isi, lisuk jé li tihik ngii, biañgel bi Nyambe bi bedek, bi sôhôk mu.+ 13 Ndi Yéhôva a bé a téé mu ngii, a kal le:

“Men me yé Yéhôva, Nyambe nu isoñ Abraham, ni Nyambe nu Isak.+ Nkoñ i het u niñne, me ga ti we wo, we ni mbôda*+ yoñ. 14 Mbôda* yoñ i ga ba kiki minluñ mi biték hana ’isi,+ i ga tjama ki i pes hiôñg, i pes likôl, i pes ñombok ni i pes nwelmbok; mahaa ma nkoñ ’isi momasôna ma ga kôhna bisai* ni njel yoñ, ni njel mbôda*+ yoñ. 15 Me yé ni we, me ga tat ki we to hee u nke, me ga témbna ki we munu loñ+ ini. Me ga tjôô bé we letee me yônôs jam li me bi bôn we.”+

16 Ha nyen Yakôb a bi tôde ’ilo, a kal le: “Ni maliga, Yéhôva a yé toi hana i homa nunu, ndi me yik bé hala.” 17 Hala a kônha nye woñi, a kal ki le: “Kinje homa a nkônha woñi! I homa nunu a ta bé yom ipe, ndik ndap Nyambe,+ nwemel u ngii+ unu.” 18 Yakôb a bi pule telep kegla, a yoñ ngok i het a bi kéhne ño, a téé yo kiki mbiñ, a kôp môô mu ngii.+ 19 A o i homa nu jôl le Bétel;* i ngéda bisu, tison i i bééna jôl le Luz.+

20 I mbus Yakôb a ti likak le: “Ibale Nyambe a mba ni me, a tat ki me mu liké jem jolisôna, a ti me bret le me je ni mbot le me haba, 21 a témbna ki me ni nsañ i ndap tata, wee Yéhôva a ñunda toi me le a yé Nyambe wem. 22 I ngok ini me ntéé hana kiki mbiñ, i ga yila ndap Nyambe;+ ibabé set me ga ti we jôga jada ikété jôm li hiki jam u nti me.”

29 I mbus mam mana, Yakôb a kena liké jé ni bisu, a pam i loñ i bôt ba Likôl. 2 A tehe bee malép i yé ikété wom ni bibémba bi mintômba baa bi bi niñi ipañ bee malép, inyule mu bee i nyen ba bé yôñôl malép inyu nyus bémba. Soso ngok i bé yip nyo u bee. 3 I ngéda batééda bémba ba bé ba mal kot bibémba gwobisôna, ba bé ba biiñgaha ngok inyu néhi bee, ba ti bémba malép; i mbus, ba témb ba yip bee ni ngok.

4 Yakôb a bat bo le: “A bilôk bikéé, ni nlôl hee?” Ba timbhe le: “Di nlôl i Haran.”+ 5 A bat ki bo le: “Baa ni nyi Laban,+ nlal Nahor?”+ Ba timbhe le: “Ñ, di nyi nye.” 6 A kal bo le: “Baa a yé mbôô?” Ba timbhe le: “Ñ, a yé mbôô. Ngond yé Rahel+ ini i yé lo ni mintômba!” 7 A kônde ki kal le: “Kosi ndik ini. Ngéda i yé ngi kola le ba kot bibémba. Tina mintômba malép; i mbus, ni kee ni jés nwo.” 8 Ba timbhe nye le: “Di gwé bé kunde i boñ hala, letee di kot bibémba gwobisôna, di biiñgaha ngok inyu néhi bee, ha nyen di nla ti mintômba malép.”

9 A bé a ngi podok ni bo, Rahel a lo lôñni mintômba mi isañ, inyule yak nye a bé ntééda mintômba. 10 I ngéda Yakôb a bi tehe Rahel, ngond Laban, manyañ nyañ, a tehe ki mintômba mi Laban, a pala biiñgaha ngok i bé yip bee, a ti mintômba mi manyañ nyañ le Laban malép. 11 I mbus, Yakôb a sos Rahel mamañ, a bôô maéya, a eek ni ngui. 12 Yakôb a bôdôl kal Rahel le a yé mut lihaa* li isañ, ni le a yé man Rébéka. Ha nyen Rahel a bi ke ngwéé i añle isañ.

13 Kiki Laban+ a nok ndigi ñañ inyu Yakôb, lok i manyañ nu muda, a ke ngwéé i boma nye. A sambla nye, a sos nye mamañ, a jôbna nye i ndap yé. Yakôb a bôdôl añle Laban mam momasôna ma bi pémél nye. 14 Laban a kal nye le: “U yé toi hés yem ni nsôn wem.”* Yakôb a yén i nyeni ngim sôñ.

15 I mbus, Laban a kal Yakôb le: “Baa u nlama sélél me yañga inyule u yé mut wem lihaa?*+ Kal me, kii me nlama saa+ we?” 16 Ndi Laban a bééna bingond biba. Ngond bisu i bé le Léa, ngond i nsôk i bé le Rahel.+ 17 Mis ma Léa ma bé bai bé, ndi Rahel a bééna maôñg malam, a bak ki nlam. 18 Kiki Yakôb a bé gwés Rahel, a kal le: “Me yé bebee i sélél we nwii minsaambok inyu ngond yoñ i nsôk le Rahel.”+ 19 Ha nyen Laban a bi timbhe le: “I yé loñge le me ti we nye iloole me ti nye mut numpe. Yéénege hana i meeni.” 20 Yakôb a bi sal nwii minsaambok inyu Rahel,+ ndi mi bé i mis mé kiki ndék dilo inyule a bé gwés nye.

21 I mbus, Yakôb a kal Laban le: “Ti me nwaa wem inyule dilo di nson wem di nyon, nwas le me lal ni nye.” 22 Ha nyen Laban a bi kot bôlôm bobasôna ba homa nu, a naña ngand. 23 Ndi ni juu, ngond yé Léa yon a lo a ti Yakôb, le ndi a lal ni nye. 24 Laban a bééna ngwélél wada nu muda le Zilpa, a ti nye ngond yé Léa le a sélél+ nye. 25 Kiki kel i nye, Yakôb a yi le Léa nu! A bat Laban le: “Kii u mboñ me? Baa inyu Rahel bé nyen me bi sélél we? Inyuki u nlôk me?”+ 26 Laban a timbhe nye le: “Di gwé bé lem i ti nu mbus i libii ilole mbôkgwéé a nke libii. 27 Mélés ngim sonde ngand inyu muda nunu; i mbus, me ga ti yak we nunu muda numpe ibale u nkônde ki sélél me nwii minsaambok+ mimpe.” 28 Hala nyen Yakôb a bi boñ, a mélés ngim sonde ngand ni muda nu; i mbus, Laban a ti nye ngond yé Rahel le i ba nye nwaa. 29 Laban a bééna ki ngwélél nu muda le Bilha,+ a ti nye ngond yé Rahel le a sélél+ nye.

30 I mbus, Yakôb a lal ni Rahel, a gwés ki Rahel ngandak iloo Léa, jon a bi sélél Laban nwii minsaambok+ mimpe. 31 I ngéda Yéhôva a bi tehe le Yakôb a ngwés bé* Léa, a boñ nye le a bana bon,*+ ndi Rahel a bé gwal bé.+ 32 Léa a bi nembee, a gwal man munlôm, a o nye jôl le Ruben*+ inyule a bi kal le: “Yéhôva a ntehe njiiha+ yem, inyule ibôdôl nano, nlô wem a mbôdôl gwés me.” 33 A bi témb a nembee, a gwal man munlôm, a kal le: “Yéhôva a nok njelel yem, a ntehe le ba ngwés bé me, jon a nti yak me i man munlôm nunu.” Inyu hala nyen a bi o nye jôl le Siméôn.*+ 34 A témb ki a nembee, a gwal man munlôm, a kal le: “I lisañ lini, nlô wem a ga adbe me, inyule me ngwélél nye bon bôlôm baa.” Jon a bi o nye jôl le Lévi.*+ 35 A kônde ki nembee, a gwal man munlôm, a kal le: “Lisañ lini, me ga bégés Yéhôva.” Jon a bi o nye jôl le Yuda.*+ I mbus, a téé gwal.

30 I ngéda Rahel a bi tehe le a ngwélél bé Yakôb bon, a kahal kil manyañ njôñ, a bôdôl kal Yakôb le: “Ti me bon, he la bé me n wo.” 2 Kiki Yakôb a nok hala, a unbene Rahel ngandak, a kal le: “Baa men me yé Nyambe, nu a nsôña we le u bana bon?”* 3 Ha nyen Rahel a kal le: “Yoñ nkol wem muda le Bilha.+ Lal ni nye inyu boñ le a gwélél me bon,* ni njel yé yak me, me bana bon.” 4 Jon a bi ti nye ngwélél wé le Bilha le a ba nye nwaa, Yakôb a lal ni nye.+ 5 Bilha a nembee, a gwélél Yakôb man munlôm. 6 Ha nyen Rahel a bi kal le: “Nyambe a ñunda le a yé nkéés wem, a ñemble ki me, kayéle a nti me man munlôm.” Inyu hala nyen a bi o nye jôl le Dan.*+ 7 Ngwélél Rahel le Bilha a témb a nembee, a gwélél Yakôb man munlôm inyu ngélé i nyônôs iba. 8 Rahel a kal le: “Me njo ngandak lôñni mankéé nu muda. Me yémbél yak nye!” Inyu hala nyen a bi o man nu le Naftali.*+

9 Kiki Léa a ntehe le a ntéé gwal, a yoñ ngwélél wé le Zilpa a ti nye Yakôb le a ba nye nwaa.+ 10 Ngwélél nu Léa le Zilpa a bi gwélél Yakôb man munlôm. 11 Léa a kal le: “Kinje masoda!” A o nye jôl le Gad.*+ 12 I mbus, ngwélél nu Léa le Zilpa a gwélél Yakôb man munlôm inyu ngélé i nyônôs iba. 13 Léa a kal le: “Me yé maséé kiyaga! Inyule bôda ba ga añal le me yé maséé.”+ Jon a bi o nye jôl le Aser.*+

14 Kel yada Ruben+ a ke i wom i ngéda libumbul li blé, a léba i kai ini le mut ’isi.* A kena yo yak nyañ le Léa. I mbus, Rahel a kal Léa le: “Soho, ti me ndék mut ’isi man woñ a nlona.” 15 Léa a kal le: “Baa nlô+ wem nu u bi yoñ a kôli bé we? Nano u nsômbôl yak yoñ mut ’isi man wem a nlona?” Rahel a timbhe le: “Me nok. I kôkôa ini a ga nañal ni we ibale u nti me mut ’isi man woñ a nlona.”

16 I ngéda Yakôb a bé lôl i wom kôkôa, Léa a ke i boma nye, a kal le: “U ga lal ni me, inyule me nsomb we ni mut ’isi man wem a nlona.” I u u, Yakôb a lal ni nye. 17 Nyambe a nok masoohe ma Léa, a timbhe ki nye, Léa a nembee, i mbus ngéda a gwélél Yakôb man munlôm inyu ngélé i nyônôs itan. 18 Léa a kal le: “Nyambe a nti me nsaa inyule me bi yoñ ngwélél wem, me ti nye nlô wem.” Inyu hala nyen a bi o man nu jôl le Isakar.*+ 19 Léa a témb a nembee, a gwélél Yakôb+ man munlôm nu yônôs isamal. 20 Léa a kal le: “Nyambe a nti me, ñ, a nti yaga me loñge likébla. Nano, nlô wem a ga nihbe+ me inyule me ngwélél nye bon bôlôm basamal.”+ Inyu hala nyen a bi o i man nu jôl le Zébulôn.*+ 21 I mbus a gwal man muda, a o nye jôl le Dina.+

22 Sôk i nsôk, Nyambe a bigda Rahel, a emble masoohe mé, a néhne nye njel le a bana bon.*+ 23 Rahel a nembee, a gwal man munlôm. A kal le: “Nyambe a nhéya wonyuu+ yem!” 24 Inyu hala nyen a bi o man nu jôl le Yôsep,*+ a kalak le: “Yéhôva a nkônde me man munlôm numpe.”

25 Kiki Rahel a bi gwal ndigi Yôsep, Yakôb a kal Laban le: “Tjôla me inyu boñ le me témb i meeni, i loñ+ yem. 26 Ti me baa bem ni bon bem inyu boñ le me kee, inyu bo nyen me bé sélél we, wemede u ntibil yi i bôlô me bi sélél+ we.” 27 Ha nyen Laban a bi kal nye le: “Soho, kônde yén, me ntehe biyimbne* bi bi ñunda le Yéhôva a nsayap me ni njel yoñ.” 28 A kônde ki le: “Tamb me nsaa woñ, me ga ti we wo.”+ 29 Yakôb a kal nye le: “Wemede u nyi lelaa me bi sélél we, ni lelaa me bi boñ le bémba yoñ i bana matééda malam;+ 30 Ilole me bé lo hana, u bééna bé bañga yom; nano bémba yoñ i nkeñep, i bôl ki, Yéhôva a bi sayap we ibôdôl nu me yé i weeni. Ndi ngéda mbe me ga boñ jam inyu lihaa+ jem?”

31 Laban a bat nye le: “Kii u ngwés le me ti we?” Yakôb a timbhe le: “U ti bañ me to yom! Me ga témb me bôdôl jés bémba yoñ ni tééda yo,+ ibale u neebe i bôñôl me jam me ga kal we. 32 Me ga tagbe ikété bémba yoñ yosôna i len ini. Bagal hiki ntômba u u gwé maton ni mabéé, lôñni hiki man nlôm ntômba nu a yé siba siba; ni hiki ñin kembee u u gwé mabéé ni maton. Ibôdôl nano, nsaa+ wem u. 33 Telepsép* yem i nlama nene i kel u ga lo i wan nsaa wem; ibale u nkoba ñin kembee u u gwé bé maton to mabéé tole man nlôm ntômba nu a ta bé siba siba ikété bémba yem, wee me nip.”

34 Ha nyen Laban a bi kal le: “Hala a yé loñge jam! I bôña kiki u mpot.”+ 35 I yokel nu nyen Laban a bi bagal balôm ba kembee* ba ba gwé mintende ni ba ba gwé mabéé, a bagal yak miñin mi kembee nwominsôna mi mi gwé maton ni mabéé, hiki lém i i bééna bipuba bi maton, ni hiki man nlôm ntômba nu a bé siba siba, a ti gwo i moo ma bon bé bôlôm. 36 I mbus, Laban a bagla ni Yakôb, jam kiki bo liké li dilo daa; Yakôb a bé tééda bémba i Laban i i bi yégle.

37 Yakôb a kit mintjep mi e stirax, mi e end i nkana* ni mi e platan, a héya bikoo bahoma bahoma inyu boñ le mintjep mi bana bahoma ba yé puba. 38 I mbus, a bii bikék bi i bisu bi bémba, ikété mimbôga, ikété binyôl bi malép, i het bémba i nlo i nyôl malép, inyu boñ le balôm ba bééba miñin i bisu bi bikék i ngéda bi nlo i nyo malép.

39 Hala nyen balôm ba bé bééba miñin i bisu bi bikék, mi gwalak bon ba ba gwé mintende, maton ni mabéé. 40 I mbus Yakôb a bé bagal bon ba balôm ba mintômba, a téé bémba le i nun bilém bi Laban bi bi gwé mintende ni bi bi yé siba siba. I mbus a bagal bémba yé le i pôdna bañ ni i Laban. 41 Hiki ngéda le mimpémba mi miñin mi bééna ngôñ le balôm ba bééba nwo, Yakôb a bé a bii bikék ikété mimbôga i bisu bi bémba, inyu boñ le balôm ba bééba miñin ipañ bikék. 42 Ndi i ngéda a ntehe bilém bi bi gwé bé ngui, a mbii bé bikék. Hala nyen bilém bi bi gwé bé ngui bi bé bi Laban, mimpémba mi bak mi Yakôb.+

43 Yakôb a bi sôk a kwo ngwañ ngandak, a bana bémba ikeñi ni bagwélél ba bôda ni ba bôlôm, kamél ni magas.+

31 Kiki ngéda i bé tagbe, Yakôb a nok bon bôlôm ba Laban ba nkal le: “Yakôb a nyoñ gwom gwobisôna bi isañ wés, lingwañ jé jolisôna li yé gwom bi isañ wés.”+ 2 I ngéda Yakôb a bé béñge su u Laban, a bé tehe le libak li Laban ipañ yé li bé ha bé kiki ngéda bisu.+ 3 Sôk i nsôk, Yéhôva a kal Yakôb le: “Témb i loñ i bosoñ ni i lihaa joñ,+ me ga kônde ba lôñni we.” 4 Ha nyen Yakôb a bi ep nwin le Rahel ni Léa ba loo i wom i het bémba i yé, 5 a kal bo le:

“Me ntehe le libak li isoñ nan ipañ yem li nhéñha,+ ndi Nyambe nu tata wem a yé lôñni me.+ 6 Bébomede ni nyi le me bi gwélél isoñ nan ni ngui+ yem yosôna. 7 Isoñ nan a bi noode pôh me, a héñha nsaa wem jôm li ngélé; ndi Nyambe a bi nwas bé le a boñ me béba. 8 I ngéda a bé a kal le: ‘Bilém bi bi gwé maton gwon bi yé nsaa woñ,’ bémba yôsôna i mbôdôl gwal bilém bi bi gwé maton; ibale a nhéñha nyo ndi a kal le: ‘Bilém bi bi gwé mintende gwon bi yé nsaa woñ,’ bémba yôsôna i mbôdôl gwal bilém bi bi gwé mintende.+ 9 Hala nyen Nyambe a bé yoñ bémba i isoñ nan, a tinak me yo. 10 Kel yada, i ngéda i bé béda le balôm ba bééba miñin, me bi pa mis, me tehe ikété eem le balôm ba kembee ba ba bé bééba miñin ba bééna mintende, maton ni mabéé.+ 11 Ha nyen añgel i bañga Nyambe i bi sébél me ikété eem, i kal le: ‘A Yakôb!’ Me timbhe le: ‘Me nunu.’ 12 I kônde le: ‘Soho, pa mis, béñge-ki! Balôm ba kembee bobasôna ba ba mbééba miñin ba gwé mintende, maton ni mabéé; inyule me ntehe mam momasôna Laban a mboñ we.+ 13 Men me yé bañga Nyambe nu Bétel,+ i het u bi téé ngok kiki mbiñ ndi u kôp yo môô, ni i het u bi tine me likak.+ Nano, telep nyodi munu loñ ini, u témb i loñ i ligwééne+ joñ.’”

14 Rahel bo Léa ba timbhe nye le: “Baa di ngi gwé ki ngababum i ndap tata? 15 Ngo a ntehe bés kiki bakén ba bôt, hala kiki a bi nuñul bés, a ngi jek yak i moni ba bi ti inyu yés?+ 16 I lingwañ jôlisôna Nyambe a nyoñ yak isañ wés, li yé jés ni li bon+ bés. Jon, boñ mam momasôna Nyambe a nkal we le u boñ.”+

17 I mbus, Yakôb a telep, a bédés bon bé ni baa bé i ngii kamél,+ 18 a yoñ bémba yé, bémba yosôna ni nkus wonsôna a bi kôhna+ i Padan-Aram, a kahal ke i loñ Kanaan+ yak isañ le Isak.

19 Ndi Laban a bi ke i end mintômba nwé, Rahel a nip bitérafim*+ bi isañ.+ 20 Jam lipe li yé le Yakôb a bi pôh Laban, mut Araméa, inyule a bi yis bé nye le a nke. 21 Hala nyen a bi ke ngwéé, a yap Lom,*+ nye lôñni gwom gwobisôna a bééna. I mbus, a yoñ njel i nke i mbok dikôa i Giléad.+ 22 I hilo hi nyônôs aa, ba kal Laban le Yakôb a nso. 23 Ha nyen a bi yoñ lôkisañ,* a noñ nye dilo disaambok, a koba nye i mbok dikôa i Giléad. 24 Ndi Nyambe a bi pémél Laban, mut Araméa,+ ikété eem ni juu,+ a kal nye le: “Yoñ yihe ni jam w’a kal Yakôb, to lilam, to libe.”*+

25 Laban a bi tiige Yakôb bebee i ngéda Yakôb a bé a ma téé ndap yé libadô i ngii hikôa, yak Laban ni lôkisañ ba téé mandap ma mabadô i mbok dikôa i Giléad. 26 Laban a kal Yakôb le: “Kii u mboñ? Inyuki u nkena bingond gwem kiki bôt le ba nkena i minkôm? 27 Inyuki u nke ngwéé bisôsôli, u pôh me, u kal bé me? Ibale u kal me, ki me ntjôla we ni maséé, ni tjémbi, ni dingoma ni hiluñ. 28 Ndi u nti bé me njel i sos balal* bem mamañ, to bingond gwem. U mboñ bijôñ ngandak. 29 Me bak le me boñ we béba, ndi Nyambe nu isoñ a bi pôdôs me i u u ntagbe, a kal le: ‘Yoñ yihe ni jam w’a kal Yakôb, to lilam, to libe.’+ 30 Nano, me nyi le u nke, inyule u gwé ngôñ i témb i ndap isoñ, ndi inyuki u nip banyambe bem?”+

31 Yakôb a timbhe Laban le: “Me konok woñi, jon me nkalba le u nla kadal me bingond gwoñ. 32 I mut u ga koba ni banyambe boñ, a ga niñ bé. Wan hiki yom me gwé i bisu bi lôkisoñ, u bada i ni i i yé yoñ.” Ndi Yakôb a bé yi bé le Rahel a nip i banyambe ba. 33 Laban a bi jôp i ndap libadô i Yakôb, ni i ndap libadô i Léa, ni i mandap ma mabadô ma minkol mi bôda+ nwo ima, ndi a bi léba bé banyambe bé. I mbus, a nyodi i ndap libadô i Léa, a jôp i ndap libadô i Rahel. 34 Mu ngéda i, Rahel a bi yoñ térafim, a ha yo ikété bot i bieñg bi kamél, a yééne yo i ngii. Laban a bi hun ndap libadô yosôna, ndi a bi léba bé térafim. 35 Ha nyen Rahel a bi kal isañ le: “A nwet wem, u unup bañ inyule me ntelep bé i bisu gwoñ, i kon u mbéna gwel bôda,+ won u gwé me.” A bi kônde yéñ homa nyensôna, ndi a bi léba bé bitérafim.+

36 Ha nyen Yakôb a bi unup, a bôdôl yahal Laban. Yakôb a kal Laban le: “Kii me mboñ, imbe béba jam me mboñ we le u nai i noñ me hala? 37 Nano nu u nhun nkus wem wonsôna, kii u nkoba mu le i yé i lihaa joñ? Bii yo hana i bisu bi lôk kéé yem ni lôkisoñ, ba bagal nkaa unu ipôla me ni we. 38 Hala a yé 20 ma nwii le me yé lôñni we, jém li ma so bé+ ntômba woñ to kembee yoñ, me ma je bé to ntômba u bémba yoñ. 39 Ibale nuga bikai i nol lém, me bé lona bé we yo.+ Memede me bé me saa yo. Ibale ba nip lém juu tole njamuha, u bé u bat me le me saa yo. 40 Me bi nihbe lék njamuha, lihep ni juu, hilo hi bé hi ke me ngwéé.+ 41 Hala a yé 20 ma nwii le me yé i ndap yoñ. Me bi sélél we 14 nwii inyu bingond gwoñ gwo biba, 6 nwii inyu bémba yoñ, ndi u bi héñha nsaa wem jôm li ngélé.+ 42 Ibale Nyambe nu tata+ wem, Nyambe nu Abraham, ni Nyambe nu Isak a mbégés,*+ a ba bé lôñni me, ki u bak le u kiha me moo nso. Nyambe a ntehe njiiha yem ni ndumbba nson u moo mem, jon a bi béhe we i u u ntagbe.”+

43 Laban a timbhe Yakôb le: “Bingond bi yé bingond gwem, bon ba yé bon bem, yak bémba i yé bémba yem, hiki yom u gwé i yé i yem ni i bingond gwem. Lelaa me nla boñ bingond gwem béba i len ini, yak ni bon ba bi gwal? 44 Nano, lok le di boñ malômbla, me ni we, i malômbla mana ma ga ba mbôgi ipôla yés.” 45 Ha nyen Yakôb a bi yoñ ngok, a téé yo kiki mbiñ.+ 46 I mbus, Yakôb a kal lôkisañ le: “Yoña ngok!” Ba bada ngok, ba boñ nwind u ngok. I mbus, ba jél mu ngii nwind u ngok. 47 Laban a o wo jôl le Yégar-Sahaduta,* ndi Yakôb nye a o wo jôl le Galéd.*

48 Laban a kal le: “Nwind u ngok unu u yé mbôgi ipôla me ni we i len ini.” Jon a bi o wo jôl le Galéd+ 49 ni Nkum ntat, inyule a bi kal le: “Yéhôva a tat me ni we i ngéda di ga tehna ha bé. 50 Ibale u mbôdôl tééñga bingond gwem, tole u bii bôda bape handugi bingond gwem, yi le to ibale mut nye ki nye a ntehe bé, u hôya bañ le Nyambe nu a yé mbôgi ipôla me ni we, a ntehe.” 51 Laban a kônde ki kal Yakôb le: “Béñge nwind u ngok unu, ni ngok ini me ntéé kiki mbiñ ipôla me ni we. 52 Nwind u ngok unu u yé mbôgi, yak ngok ini me ntéé kiki mbiñ i mbok mbôgi+ le me ga lela bé nwind u ngok unu inyu boñ we béba; to we u ga lela bé nwind u ngok unu, to ngok ini me ntéé kiki mbiñ inyu boñ me béba. 53 Nyambe nu Abraham,+ Nyambe nu Nahor ni Nyambe nu basañ bap a kéés me ni we.” Yakôb a kum soñ i bisu bi Nyambe nu isañ le Isak a mbégés.*+

54 I mbus mam mana, Yakôb a ti sesema i ngii hikôa, a naña lôkisañ i je. Jon ba bi je, ba tégbaha ki u i ngii hikôa. 55 Laban a pule telep kegla, a sos balal*+ bé mamañ ni bingond gwé, a sayap bo.+ I mbus, Laban a huu i mbai yé.+

32 Yakôb a yoñ njel, ha nyen biañgel bi Nyambe bi bi lo i boma nye. 2 Kiki Yakôb a ntehe ndigi gwo, a kal le: “Ntôñ gwét u Nyambe unu!” A o homa nu jôl le Mahanaim.*

3 I mbus, Yakôb a bugus balegelnwin i bisu gwé le ba kee yak manyañ Ésau i nkoñ u Séir,+ i loñ* Édôm,+ 4 a ti balegelnwin ba oda le: “Kala nwet wem Ésau le: ‘Ngwélél woñ Yakôb a nkal le: “Me nyén* yak Laban ntandaa ngéda ikepam nano.+ 5 Me nkôhna nyaga, magas, mintômba, bagwélél+ ba bôlôm ni ba bôda, me ñep nwet wem i nwin unu, inyu boñ le me nene loñge i mis mé.”’”

6 I mbus ngéda, balegelnwin ba témb yak Yakôb, ba kal le: “Di mboma manyuñ Ésau, yak nye a yé njel inyu boma we, a yé lôñni 400 bôt.”+ 7 Ndi kiki Yakôb a nok hala, a kon woñi, a bana ki nduña ñem.+ A bagal i bôt ba bé lôñni nye mintôñ ima, a bagal yak mintômba, kembee, nyaga ni kamél. 8 A kal le: “Ibale Ésau a mbôdôl jôs ntôñ wada, unu umpe u ga ke ngwéé.”

9 I mbus, Yakôb a soohe le: “A Nyambe nu tata wem Abraham ni nu tata wem Isak, a Yéhôva, wen u bi kal me le: ‘Témb i loñ yoñ ni i lihaa joñ, me ga bôñôl we loñge,’+ 10 me kôli bé ni loñgeñem* yosôna ni ñem maliga u bi unda ngwélél+ woñ, inyule me bééna ndigi ntoñgo wem i ngéda me bé yap Yordan, ndi nano me nyila mintôñ+ ima. 11 Me nsoohe we+ le u sôñ me i woo u mankéé Ésau, inyule me nkon nye woñi le a nla lo i jôs me,+ ni baa bem ni bon bem. 12 U bi kal ki le: ‘Ibabé set, me ga bôñôl we loñge, me ga bulus ki mbôda* yoñ kiki lisege li tuye li ba nla bé soñgol.’”+

13 A tégbaha u ha. I mbus, a ômle manyañ+ Ésau likébla mukété gwom a bé a gwé: 14 200 miñin mi kembee, 20 ma balôm ba kembee, 200 miñin mi mintômba, 20 ma balôm ba mintômba, 15 30 ma kamél ma ma nyuñus bon bap, 40 ma miñin mi nyaga, 10 li balôm ba nyaga, 20 ma miñin mi magas ni 10 li minhôôlak mi balôm ba magas.+

16 A ti bagwélél bé bibémba bi, bémba yada i bôgôk, ipe i noñok, a kal ki bagwélél bé le: “Bôga me bisu, ni yégék pôla ikété ini bémba ni i i noñ.” 17 A kal ngwélél nu a bé bôk bisu le: “Ibale mankéé Ésau a mboma we ndi a bat we le: ‘U yé ngwélél nu njee, hee u nke, bilém bi yé bi njee?’ 18 U nlama timbhe nye le: ‘Bi yé bi ngwélél woñ Yakôb. Likébla lini jon a ñômle nwet wem Ésau,+ nyemede a nlo bés i mbus.’” 19 A kal ngwélél nu nyônôs iba, nu nyônôs aa, ni ba bobasôna ba bé noñ bibémba le: “Ibale ni mboma Ésau, hala nyen ni nlama timbhe nye. 20 Ni ga kal ki nye le: ‘Ngwélél woñ Yakôb a nlo bés i mbus.’” Inyule Yakôb a bé kalba le: ‘Ibale me mbôk me ômle nye makébla+ inyu suhus nye ñem, i ngéda a ga yik tehe me, bebek a ga leege me loñge.’ 21 Hala nyen a bi bugus makébla bisu, ndi nyemede a tégbaha u i homa a bé.

22 I u u, a telep, a yoñ baa+ bé bo iba, ni bagwélél bé ba bôda+ bo iba, ni 11 bon bé ba bôlôm, a yap lép u Yabôk,+ i homa a ta bé isi. 23 Ha nyen a bi boñ bo le ba yap lép,* a yabna yak gwom gwobisôna a bééna.

24 Sôk i nsôk, Yakôb a yégle nyetama, ha nyen mut wada a bi bôdôl jôs nye letee ni maye ma kel.+ 25 I ngéda i mut nu a bi tehe le a nyémbél bé nye, a tihba nye i bôbôk, bôbôk i Yakôb i kak, ba bak ba ngi jok.+ 26 I mbus ha, i mut nu a kal le: “Nwas me me kee, inyule kel i nye.” Ndi Yakôb a kal nye le: “Me nla bé nwas we, letee u sayap me.”+ 27 Ha nyen, mut a bi bat nye le: “Jôl joñ le njee?” A timbhe nye le: “Yakôb.” 28 I mbus, mut a kal le: “Jôl joñ li ga ba ha bé le Yakôb, ndi Israel,*+ inyule u njo ni Nyambe+ yak ni bôt ba binam, u nsôk u yémbél.” 29 Yak Yakôb a bat le: “Soho, kal me jôl joñ.” Ndi a timbhe le: “Inyuki u mbat jôl jem?”+ I mbus, a sayap nye ha homa nu. 30 Yakôb a bi o i homa nu jôl le Péniel,*+ inyule a bi kal le: “Me ntehe Nyambe i mbombom, ndi me ngi niñik.”+

31 Kiki Yakôb a nyodi ndik i Pénuel,* hiañgaa hi pam, ndi a bé lem i kôô inyu bôbôk+ yé. 32 Inyu hala nyen letee ni len, bon ba Israel ba ta ba jek bé nliiñ u bôbôk;* inyule a bi tihba Yakôb nliiñ u bôbôk.

33 Kiki Yakôb a bi pa mis, a tehe Ésau a nlo ni 400 bôt,+ a bagal bon bé, a kébha bo Léa, Rahel ni bagwélél ba bôda+ bo iba. 2 A bii bagwélél ba bôda ni bon bap i bisu,+ Léa ni bon bé ba noñok,+ Rahel+ bo Yôsep ba sôgôk. 3 Nyemede a bôk bo bisu, a ôôp ngélé isaambok letee a pam bebee ni manyañ.

4 Ndi Ésau a ke ngwéé i boma nye, a sambla nye, a sos nye mamañ, bo iba ba bôô maéya. 5 Kiki Ésau a mpa mis, a tehe bôda ni bon, a bat le: “Bonjee bana ba yé lôñni we?” Yakôb a timbhe le: “Bon bana Nyambe a bi ti ngwélél+ woñ.” 6 Ha nyen bagwélél ba bôda ni bon bap, ba bi tiige bebee ni Ésau, ba ôôp i bisu gwé, 7 yak Léa a lo ni bon bé, ba ôôp. I mbus, Yôsep a lo ni Rahel, yak bo ba ôôp.+

8 Ésau a bat le: “I bôt bana ni i bilém bini me bak me boma,+ bi yé inyuki?” Yakôb a timbhe le: “Me mboñ hala le me nene loñge i mis ma nwet+ wem.” 9 Ndi Ésau a kal le: “Me gwé ngandak nkus, a mankéé.+ Téédaga nkus woñ.” 10 Yakôb a kal le: “Soho, u pot bañ hala. Ibale me nene loñge i mis moñ, neebe likébla li nlôl i moo mem; me nlona jo inyu boñ le me tehe su woñ. Nano nu me ntehe su woñ, a yé wengoñle me ntehe su u Nyambe, inyule u nleege me ni maséé.+ 11 Soho, neebe likébla lini ba nlona we,+ hala wee bisai bi me ñômle we, inyule Nyambe a mboñ me loñge, me gwé ki gwom gwobisôna bi nsômbla me.”+ Kiki a ntéñbe i yemhe nye, Ésau a sôk a neebe.

12 I mbus, Ésau a kal le: “Loga, di kenek, memede me ga bôk bé i bisu.” 13 Ndi Yakôb a kal le: “A nwet wem, u nyi le boñge ba gwééba bé,+ me gwé yak mintômba ni nyaga bi bi nyuñus bon. Ibale di mpala liké, to inyu kel yada, bémba yosôna i ga wo. 14 Soho a nwet wem, bôk i bisu bi ngwélél woñ, me me mba me nke mbeñel mbeñel inoñnaga ni ngui i bémba yem ni i bon bem, letee me bol yak nwet wem i Séir.”+ 15 Ésau a kal le: “Soho, neebe le me yigle we bôt bahogi ba ba yé lôñni me.” Yakôb a timbhe le: “Inyuki u ntééñga nyuu? Me ngwés ndik le me lémél we, a nwet wem.” 16 Yokel nu nyen Ésau a bi témb i Séir.

17 Yakôb nye a ke i Sukôt,+ a oñ ndap inyu yé, a oñ yak bilap inyu bémba yé. Inyu hala nyen a bi o i homa nu jôl le Sukôt.*

18 I mbus le a bi nyodi i Padan-Aram,+ Yakôb a bi pam loñge i tison Sikem,+ i loñ Kanaan,+ a téé ki mandap mé ma mabadô bebee ni tison i. 19 I mbus, a somb nkoñ i het a bi téé ndap yé libadô, yak bon ba Hamor, isañ Sikem, inyu 100 bipes bi moni.+ 20 A oñ juu li bisesema ha homa nu, a o jo jôl le Nyambe, Nyambe nu Israel.+

34 Ndi Dina, ngond Yakôb, i Léa+ a bi gwélél nye, i bééna lem i ke tégbaha ngéda ni* bingond bi loñ.+ 2 I ngéda Sikem, man Hamor, man Lôk Hivi,+ ñane wada mu loñ, a bi tehe Dina, a gwel nye, a lalna nye ni ngui. 3 Ñem wé u adbe Dina, ngond Yakôb, a gwés hingonda hini ngandak, a yéñ ki le a yoña ñem wé.* 4 Sôk i nsôk, Sikem a kal Hamor,+ isañ le: “Biine me i mañge muda nunu.”

5 I ngéda Yakôb a bi nok le Sikem a ñôbôs ngond yé Dina, a bi mom nwee, a kal bé to mut letee bon bé bôlôm ba ba bé i tééda bémba yé bikai, ba lo. 6 I mbus ngéda, Hamor, isañ Sikem, a ke i kwélés Yakôb. 7 Kiki bon bôlôm ba Yakôb ba nok ndik jam li bi tagbe, ba nyodi bikai, ba pala huu. Hala a bi bébél bo, ba unup ki ngandak inyule Sikem a bi wéha Israel nyuu i ngéda a bi lalna ngond Yakôb+ ni ngui, ki le nya jam ini i nlama bé bôña.+

8 Hamor a pôdôs bo, a kal le: “Lok yem Sikem i ngwés* ngond nan ngandak. Soho, tina nye ngond nan le a bii yo, 9 neebana le bés ni bé di biinaga.* Tina bés bingond binan, yak bé yoña bingond gwés.+ 10 Ni nla yén lôñni bés, loñ yosôna i ga ba bé kunde. Yéna munu loñ, boña nyuñga, oña ki mandap mu.” 11 I mbus, Sikem a kal isañ ni lôkisañ i Dina le: “Ibale ni neebe le me ba nkil nan, me ga ti bé gwom gwobisôna ni ga bat me. 12 Ni nla tamb me likil li yé diye, ni bat ki me ngandak makébla.+ Me yé bebee i ti gwom gwobisôna ni mbat me. Tina ndik me hingonda hini le hi ba nwaa wem.”

13 Bon bôlôm ba Yakôb ba timbhe Sikem ni isañ wé Hamor ni mandon inyule a bi ôbôs manyañ wap nu muda le Dina. 14 Ba kal bo le: “Di nla bé boñ i nya jam ini le, di ti mankéé wés nu muda i libii yak munlôm nu a ta bé nkweebaga,*+ inyule hala a yé bés wonyuu. 15 Di nla ndik neebe ibale ni nyila kiki bés: bôlôm banan bobasôna ba kweeba.+ 16 Ha nyen di ga ti bé bingond gwés, yak bés di yoñ bingond binan, di yén ni bé, di yila ki litén jada. 17 Ndi ibale ni nôgôl bé bés, ni tjél ki kweeba, di nyoñ ngond yés, di kahal ke.”

18 Bibuk gwap bi lémél Hamor+ ni Sikem,+ man Hamor. 19 I mañge wanda nunu a bi tiñha bé i boñ jam ba bi bat+ nye, inyule ngond Yakôb i bé lémél nye ngandak; Sikem a bééna lipém iloo bôt bobasôna ba bé i ndap isañ.

20 Hamor ni man wé Sikem ba bi ke i nwemel u tison, ba pôdôs bôlôm ba tison+ yap, ba kal le: 21 “I bôt bana ba nsômbôl le bés ni bo di niñ ikété nsañ. Nwaha bo ba yén munu loñ yés, ba boñ nyuñga, inyule loñ i yé ikeñi ngandak, yak bo ba nla yén mu. Di nla bii bingond gwap, di ti yak bo bingond gwés i mabii.+ 22 Ba ga neebe ndik i yén ni bés kayéle di yila litén jada, ibale di neebe i boñ jam lini le: hiki munlôm ikété yés a kweeba kiki yak bo ba yé nkweebaga.+ 23 Hala a ga boñ le nkus wap, lingwañ jap ni bémba yap bi yila i gwés. Jon di neebege le ba yén ni bés.” 24 I bôt bobasôna ba bé pémél i nwemel u tison, ba bi nôgôl Hamor ni lok yé Sikem; bôlôm bobasôna ba bi kweeba, ba bobasôna ba bé pémél i nwemel u tison.

25 Ndi hilo hi nyônôs aa, i ngéda bôlôm ba bé ba ngi nogok njôghe, bon bôlôm ba Yakôb iba, Siméôn bo Lévi, lôknyañ i Dina,+ hiki wada wap a yoñ pansoñ, ba jôp i tison ibabé le mut a yi i jam ba nlo i boñ, ba nol bôlôm bobasôna.+ 26 Ba nol Hamor bo lok yé Sikem lôñni pansoñ; i mbus, ba yoñ Dina i ndap Sikem, ba ke. 27 Bon bôlôm ba Yakôb bape ba lo, ba koba le bôlôm bobasôna ba nwo, ba yoñ nkus wonsôna u bé i tison inyule ba bi ôbôs manyañ wap nu muda.+ 28 Ba yoñ mintômba nwap, nyaga yap, magas map, ni hiki yom i bé i tison ni i wom. 29 Ba bi yoñ nkus wap wonsôna, ba gwel boñge bobasôna ni bôda, ba yoñ yak gwom gwobisôna bi bé ikété mandap.

30 Ha nyen Yakôb a bi kal Siméôn bo Lévi+ le: “Ni nséblene me bilim,* ni mboñ le me kahal numbul bôt ba loñ ini njiñ ibe, Lôk Kanaan ni Lôk Péris. Di ta bé ngandak, ndi bo ba ga kodba, ba lo i jôs me, ba tjé me ni lihaa jem.” 31 Ndi bo ba kal le: “Baa mut a kôli yilha mankéé wés kiki muda libambe?”

35 I mbus hala, Nyambe a kal Yakôb le: “Telep, bet i Bétel,+ u yén nyoo, u oñ ki juu li bisesema inyu bañga Nyambe nu a bi pémél we i ngéda u bé ke manyuñ+ Ésau ngwéé.”

2 Ha nyen Yakôb a kal bôt ba ndap yé lihaa ni ba bobasôna ba bé ni nye le: “Héyana bakén ba banyambe ba ba yé ikété nan,+ pubhana bébomede, héñhana yak mambot manan; 3 i mbus, di telep, di bet i Bétel. Me ga oñ juu li bisesema nyoo inyu bañga Nyambe nu a bi timbhe me i ngéda me bé ikété nduña, nu a bi ba ki lôñni me mu bahoma bobasôna me bé ke.”*+ 4 Jon ba bi ti Yakôb bakén ba banyambe bobasôna ba bééna, ni dimbuñga* ba bé ba hééba i maôô, Yakôb a jô* gwo isi e ikeñi i i bé bebee ni Sikem.

5 Kiki ba njôp i njel, Nyambe a boñ le i bitison bi bé bo ipañ, bi kon bo woñi kayéle ba bi noñ bé bon ba Yakôb. 6 Sôk i nsôk, Yakôb ni bôt bobasôna ba bé lôñni nye ba pam i Luz,+ hala wee Bétel, i loñ Kanaan. 7 A oñ juu li bisesema ha homa nu, a o ki homa nu jôl le El-Bétel,* inyule nyoo nyen bañga Nyambe a bi pémél nye i ngéda a bé ke manyañ+ ngwéé. 8 I mbus, Débôra,+ nléla nu Rébéka a wo, ba jô nye bebee ni Bétel, isi e ikeñi.* Yakôb a o e i jôl le Alôn-Bakut.*

9 Nyambe a bi témb a pémél Yakôb i ngéda a bé lôl i Padan-Aram, a sayap nye. 10 Nyambe a kal nye le: “Jôl joñ le Yakôb.+ Jôl joñ li ga ba ha bé le Yakôb, ndi li ga ba le Israel.” A bôdôl sébél nye le Israel.+ 11 Nyambe a kônde ki kal nye le: “Men me yé Nyambe Nu ngui yosôna.+ Gwal, u bôl ki. Biloñ, ñ, ngandak biloñ yaga i ga pémél i weeni,+ yak bikiñe bi ga lôl i mbôda+ yoñ.* 12 I loñ me bi ti Abraham ni Isak, me ga ti we yo, me ti ki yo mbôda*+ yoñ.” 13 I mbus, Nyambe a yék nye ha homa a bé pôdôs nye.

14 Yakôb a bi téé jél ha homa Nyambe a bi pôdôs nye, jél li ngok, a kôp likébla li wai mu ngii, a kôp ki môô mu ngii.+ 15 Yakôb a bé ndik a nsébél i homa Nyambe a bi pôdhene nye le Bétel.+

16 I mbus, ba nyodi i Bétel. Ndi i ngéda ba bé ba ngi yii haa ni Éfrata, Rahel a bôdôl kôôga, ndi gwal u bé ndutu ngandak. 17 Kiki a bé nok njôghe ngandak, ngwélés bôda a kal nye le: “U kon bañ woñi, inyule u ga gwal yak nunu man munlôm.”+ 18 Ilole a nimis niñ yé* (inyule a bé wo), a o man jôl le Ben-Ôni,* ndi isañ a o nye le Benyamin.*+ 19 Rahel a bi wo, ba jô nye i njel i nke i Éfrata, hala wee Bétléhém.+ 20 Yakôb a téé jél i ngii soñ i Rahel; jon li yé jél li soñ Rahel letee ni len.

21 I mbus mam ma, Israel a nyodi, a téé ndap yé libadô, a ma tagbe nkum ndap u Éder. 22 Kel yada, i ngéda Israel a bé yééne mu loñ i, Ruben a ke a lal ni Bilha, linyaa li isañ; Israel a nok hala.+

Yakôb a bééna 12 bon bôlôm. 23 Bon bôlôm Léa a bi gwélél Yakôb bana: mbôkgwéé le Ruben,+ i mbus Siméôn, Lévi, Yuda, Isakar ni Zébulôn. 24 Bon bôlôm ba Rahel le Yôsep bo Benyamin. 25 Bon bôlôm ba Bilha, ngwélél nu Rahel, ba bé Dan bo Naftali. 26 Bon bôlôm ba Zilpa, ngwélél nu Léa, ba bé Gad ni Aser. Bana bon ba yé bon bôlôm ba Yakôb, ba a bi gwal i Padan-Aram.

27 Sôk i nsôk, Yakôb a bi lo yak isañ wé Isak, i Mamré,+ bebee ni Kiriat-Arba, hala wee Hébrôn; i het Abraham, yak ni Isak ba bi yééne kiki bakén ba bôt.+ 28 Isak a bi niñ 180 nwii.+ 29 I mbus, Isak a pémés nhébék wé u nsôk, a wo, a juba ni basôgôlsôgôl bé, a ma nom, a nuu ki ni dilo di niñ;* bon bé bôlôm Ésau bo Yakôb ba jô nye.+

36 Ñañ u Ésau unu, hala wee Édôm.+

2 Ésau a bi bii baa ikété bingond bi Kanaan: Ada,+ ngond Élôn, man Lôk Hét;+ ni Ôhôlibama,+ ngond Anah, nlal Zibéôn, man Lôk Hivi; 3 a bi bii ki Basémat,+ ngond Ismael, manyañ Nébaiôt+ nu muda.

Bon bôlôm ba Ésau bana, bon a bi gwal i loñ Kanaan. 6 I mbus mam mana, Ésau a yoñ baa bé, bilok gwé, bingond gwé, ni bôt bobasôna ba ndap yé lihaa, bibémba gwé, ni bilém gwé bipe, lingwañ+ jé jolisôna a bi bana i loñ Kanaan, a ke i loñ ipe, haa ni manyañ+ le Yakôb. 7 Inyule nkus wap u bi bôl ngandak kayéle ba bi la ha bé yén homa wada, bijek bi bé ha bé bi kôli mu loñ ba bé ba yiine* inyu bémba yap. 8 Hala nyen Ésau a bi ke a yééne i mbok dikôa di Séir.+ Ésau nyen a yé Édôm.+

9 Ñañ u Ésau unu, sôgôlsôgôl nu Lôk Édôm i mbok dikôa i Séir.+

10 Môl ma bon bôlôm ba Ésau mana: Élifas, lok i Ada, nwaa Ésau; Réuel, lok i Basémat, nwaa Ésau.+

11 Bon bôlôm ba Élifas le Téman,+ Ômar, Zéfô, Gatam ni Kénas.+ 12 Timna nyen a bé linyaa li Élifas, lok i Ésau. I mbus ngéda, a gwélél Élifas Amalek.+ Bon bôlôm ba Ada ba, nwaa Ésau.

13 Bon bôlôm ba Réuel bana: Nahat, Zéra, Sama ni Misa. Bon bôlôm* ba Basémat+ ba, nwaa Ésau.

14 Bon bôlôm ba Ôhôlibama bana, ngond Anah, nlal Zibéôn, nwaa Ésau, ba a bi gwélél Ésau: Yéus, Yalam ni Kôra.

15 Baane* bana bon ba bi lôl i mbôda i bon bôlôm ba Ésau:+ bon bôlôm ba Élifas bana, mbôkgwéé nu Ésau: ñane le Téman, ñane le Ômar, ñane le Zéfô, ñane le Kénas,+ 16 ñane le Kôra, ñane le Gatam ni ñane le Amalek. Baane ba loñ Édôm bana, bon ba yé mbôda Élifas.+ Bon bôlôm* ba Ada.

17 Bon bôlôm ba Réuel bana, man Ésau: ñane le Nahat, ñane le Zéra, ñane le Sama ni ñane le Misa. Baane ba loñ Édôm+ bana, ba ba yé mbôda Réuel. Bon bôlôm* ba Basémat ba, nwaa Ésau.

18 Bon bôlôm ba Ôhôlibama bana, nwaa Ésau: ñane le Yéus, ñane le Yalam ni ñane le Kôra. I baane bana bon ba yé mbôda Ôhôlibama, ngond Anah, nwaa Ésau.

19 Bon bôlôm ba Ésau ba, yak ni baane bap. Ésau nyen a yé Édôm.+

20 Bon bôlôm ba Séir bana, man Lôk Hôr, ba ba bé yééne mu loñ:+ Lôtan, Sôbal, Zibéôn, Anah,+ 21 Disôn, Ézer ni Disan.+ Bon ba yé baane ba Lôk Hôr, bon bôlôm ba Séir, i loñ Édôm.

22 Bon ba Lôtan ba bé Hôri bo Hémam; manyañ nu muda nu Lôtan le Timna.+

23 Bon bôlôm ba Sôbal le: Alvan, Manahat, Ébal, Séfô ni Ônam.

24 Bon bôlôm ba Zibéôn+ le: Aya ni Anah. I Anah nunu nyen a bi léba lingen li malép ma nlék i ñoñ, i ngéda a bé tééda magas ma isañ wé Zibéôn.

25 Bon ba Anah le: Disôn bo Ôhôlibama, ngond Anah.

26 Bon bôlôm ba Disôn le: Hemdan, Esban, Itran ni Kéran.+

27 Bon bôlôm ba Ézer le: Bilhan, Zaavan ni Akan.

28 Bon bôlôm ba Disan le: Us bo Aran.+

29 Baane ba Lôk Hôr le: ñane le Lôtan, ñane le Sôbal, ñane le Zibéôn, ñane le Anah, 30 ñane le Disôn, ñane le Ézer ni ñane le Disan.+ Baane ba Lôk Hôr ba, ba ba bé i loñ Séir.

31 I bikiñe bini gwon bi bi ane loñ Édôm+ ilole kiñe yo ki yo i ñane Lôk Israel.*+ 32 Béla man Béor a bi ane Édôm, jôl li tison yé li bé le Dinhaba. 33 I ngéda Béla a bi wo, Yôbab man Zéra, mut Bôzra, a bôdôl ane. 34 I ngéda Yôbab a bi wo, Husam, mut loñ i Lôk Téman, a bôdôl ane. 35 I ngéda Husam a bi wo, Hadad man Bédad, nu a bi yémbél Lôk Madian+ gwét i nkoñ* u Môab, a bôdôl ane, jôl li tison yé le Avit. 36 I ngéda Hadad a bi wo, Samla, mut Masréka, a bôdôl ane. 37 I ngéda Samla a bi wo, Saul, mut Réhôbôt nu a yé ipañ lom, a bôdôl ane. 38 I ngéda Saul a bi wo, Baal-Hanan man Akbor, a bôdôl ane. 39 I ngéda Baal-Hanan man Akbor a bi wo, Hadar a bôdôl ane. Jôl li tison yé le Pau, jôl li nwaa li bé le Méhétabel, ngond Matred, ngond Mézahab.

40 Môl ma baane ba ba yé mbôda Ésau inoñnaga ni mahaa map, ni mambok map: ñane le Timna, ñane le Alva, ñane le Yétet,+ 41 ñane le Ôhôlibama, ñane le Éla, ñane le Pinôn, 42 ñane le Kénas, ñane le Téman, ñane le Mibzar, 43 ñane le Magdiél ni ñane le Iram. Baane ba ba yé i mbôda Édôm ba, inoñnaga ni bahoma ba bé ba yiine ikété loñ yap.+ Ésau nyen a yé sôgôlsôgôl nu Lôk Édôm.+

37 Yakôb a bi ke ni bisu i yén i loñ Kanaan, i het isañ a bé nkén+ mut.

2 Ñañ u Yakôb unu.

I ngéda a bééna 17 nwii, mañge wanda le Yôsep+ a bi ke i tééda bémba+ isañ lôñni bon bôlôm ba Bilha+ ni bon bôlôm ba Zilpa,+ baa ba isañ. Yôsep a bé añle isañ bibéba bi mam lôkisañ i bé boñ. 3 Israel a bé gwés Yôsep iloo bon bé bôlôm+ bobasôna inyule a bé man nu biuni gwé, a bi kôñlene ki nye loñge mbôñgô mbot.* 4 I ngéda lôkisañ i bi tehe le isañ wap a ngwés nye iloo bo, ba bôdôl oo nye, kayéle ba bé la ha bé pôdôs nye ni nsañ.

5 I mbus ngéda, Yôsep a emel eem, a añle yo lôkisañ; lôkisañ+ i kônde ki bana manjom i oo nye. 6 A kal bo le: “Soho, emblana eem ini. 7 Di bé i bikai, di kañak mimbom, mbom wem u telep, mimbom minan mi kéña mbom wem, mi ôôp ki i bisu bi mbom+ wem.” 8 Lôkisañ i kal nye le: “U nsômbôl kal le u ga tééba kiñe, u ane ki bés?”+ Bieem gwé ni bipôdôl gwé bi bi ti ki bo njom ipe i oo nye.

9 I mbus ha, a emel eem ipe, a témb a añle yo lôkisañ, nye bo le: “Lini lisañ, me ñemel le hiañgaa, sôñ ni 11 tjôdôt bi ñôôp i bisu gwem.”+ 10 I mbus, a añle yo isañ ni lôkisañ, isañ a bam nye, a kal ki nye le: “Kinje eem i hala? Baa u nhoñol toi le me ni nyuñ ni lôkisoñ di ga lo toi, di ôôp i bisu gwoñ?” 11 Lôkisañ i kônde ki kil nye njôñ,+ ndi isañ a bi tééda bibañga bi i ñem wé.

12 Lôkisañ i bi ke jés bémba isañ wap bebee ni Sikem.+ 13 I mbus ngéda, Israel a kal Yôsep le: “Lôkisoñ i nke i tééda bémba bebee ni Sikem, hala bé? Lok, me om we i boni.” Yôsep a timbhe le: “Me nunu!” 14 Israel a kal nye le: “Soho, ke béñge too lôkisoñ i yé mbôô. U béñge yak lelaa bémba i yé, u loo u kal me.” Ha nyen Israel a bi ep Yôsep. Yôsep a nyodi i nsôsôgô* i Hébrôn,+ a yoñ njel i nke i Sikem. 15 I mbus, mut a koba nye a ntômnde bikai. Mut a bat nye le: “Kii u nyéñ?” 16 A timbhe le: “Me nyéñ bilôk bikéé. Soho, kal me, hee ba yé téédana bilém?” 17 I mut nu a kônde le: “Ba nyodi hana, inyule me bi nok bo ba nkal le: ‘Di kenek i Dôtan.’” Ha nyen Yôsep a bi noñ lôkisañ, a koba bo i Dôtan.

18 Lôkisañ i leñ mis, i tehe nye a nlo haa, ilole a mpam bo bebee, ba bôdôl ôô jimb le ba nol nye. 19 Ba kalna le: “Nuna-ki! Ñemel bieem+ nuu a nlo. 20 Loga di nol nye, di leñ nye i bee malép, di ga kal le nuga bikai yon i nol nye. Ha nyen di ga yi too bieem gwé bi ga yon.” 21 I ngéda Ruben+ a bi nok hala, a noode sôñ nye i moo map. A kal le: “Di nol bañ nye.”*+ 22 Ruben a kal ki bo le: “Ni kôp bañ matjél.+ Leña nye munu bee malép i ñoñ, ni boñ bañ nye béba.”*+ Sômbôl yé i bé le a sôñ nye inyu boñ le a timbis nye yak isañ.

23 Kiki Yôsep a mpam bebee ni lôkisañ, ba héya nye mbot, loñge mbôñgô mbot a bé a hééba,+ 24 ba gwel nye, ba leñ nye ikété bee malép. Ndi bee i bi sa, malép ma bé bé mu.

25 I mbus, ba yén ba kahal je. Kiki ba mpa mis, ba tehe ntôñ u bôt ba Lôk Ismael+ ba nlôl i Giléad. Kamél yap i bé i bééga, ladanum,* minhoop, ni mbabi bie,*+ ba bé sôs inyu ke i Égiptô. 26 Yuda a kal bo le: “Umbe nseñ di gwé ibale di nol mankéé wés ndi di sôô nyemb+ yé? 27 Loga, di nuñle nye+ bôt ba Lôk Ismael, di boñ bañ nye béba. Ngo, mankéé wés nu, a yé matjél* més.” Ha nyen ba bi nôgôl manyañ wap. 28 I ngéda bôt ba nyuñga ba Madian+ ba bé tagbe ha, lôkisañ i Yosep i pémés nye ikété bee malép, i nuñul nye yak bôt ba Lôk Ismael inyu 20 ma batjañtjañ ba silba.+ I bôt ba, ba kena Yôsep i Égiptô.

29 I ngéda Ruben a bi témb i bee malép, a koba le Yôsep a ta ha bé mu, a pat mambot mé. 30 Kiki a ntémb yak lôkisañ, a kal bo le: “Mañge a ta ha bé! Me ga boñ lelaa?”

31 Ha nyen ba bi nol nlôm kembee,* ba yoñ mbôñgô mbot Yôsep, ba béñ wo ikété matjél. 32 I mbus, ba ômle isañ wap mbôñgô mbot u, ba kal le: “Mbot ini di nkoba. Soho wan le yo, too mbôñgô mbot u man woñ u.”+ 33 Kiki a wan i mbot i, a lond le: “Mbôñgô mbot u man wem u! Bebek le nuga bikai i nwas Yôsep! I nje ki nye!” 34 Yakôb a pat mambot mé, a téñba nsugut bôbôk, a ee ki man wé munlôm ngandak dilo. 35 Bon bé bôlôm ni bingond gwé bi bi noode mômôs nye, ndi a bé nwas bé le ba mômôs nye, a kalak le: “Me ga jôp ikété Soñ,*+ me eek man wem!” A eek ndik lok yé.

36 Kiki bôt ba Lôk Madian ba mpam i Égiptô, ba nuñul Yôsep yak mut ngomin wada le Pôtifar,+ ñane batat Faraô.+

38 Mu mangéda ma, Yuda a yék lôkisañ, a ke a téé ndap yé libadô bebee ni man Lôk Adulam wada le Hira. 2 I ngéda a bé ha homa nu, Yuda a tehe ngond i man Lôk Kanaan+ wada. I mbus, a bii yo, a lal ni yo, 3 muda a nembee, a gwal man munlôm, Yuda a o nye jôl le Er.+ 4 A témb a nembee, a gwal man munlôm, a o nye jôl le Ônan. 5 A témb ki a nembee, a gwal man munlôm, a o nye jôl le Séla. A* bé i Akzib+ i ngéda nwaa a bi gwal.

6 I mbus ngéda, Yuda a biine mbôkgwéé wé le Er muda, jôl jé li bé le Tamar.+ 7 Ndi Er, mbôkgwéé nu Yuda, a bé lémél bé Yéhôva; jon Yéhôva a bi nol nye. 8 Kiki a ntehe hala, Yuda a kal Ônan le: “Lal ni yik i manyuñ, inyu boñ le manyuñ+ a bana mbôda ni njel yoñ.” 9 Ndi Ônan a bi yi le i mbôda i ga lo mu, i ga ba bé mbôda yé.+ Jon hiki ngéda a bé lal ni yik i manyañ, a bé kôp manôi* ’isi inyu boñ le lôñ manyañ+ i bana bañ man. 10 I jam a bé boñ li bé libe i mis ma Yéhôva, jon Nyambe a bi nol+ yak nye. 11 Ha nyen Yuda a bi kal i nkiya wé Tamar le: “Témb i ndap isoñ, u yén yik muda nyoo letee lok yem Séla i nañ,” inyule Yuda a bé kalba le: ‘Yak nye a yé le a wo kiki bilôk binyañ.’+ Jon Tamar a bi ke, a yén i ndap isañ.

12 Kiki ngéda i bé tagbe, nwaa Yuda, ngond Sua,+ a wo. Yuda a tégbaha maéya; i mbus, a ke i tehe baend mintômba nwé i Timna,+ bona liwanda jé Hira, man Lôk Adulam.+ 13 Bôt ba kal Tamar le: “Sôgôl woñ a yé i bet i Timna inyu end mintômba nwé.” 14 Ha nyen a bi héya mbot yé malep, a hô yañsi i su wé, a lébba libadô, a ke a yén i lijubul li tison Énaim, i i yé i njel i nke i Timna; inyule a bi tehe le Séla a nañ, ndi ba nti bé nye i libii+ yak Séla.

15 Kiki Yuda a ntehe nye, a hoñol le muda libambe nu inyule a bi hô yañsi i su wé. 16 A kôôge bebee ni nye ipañ nloñ, a kal nye le: “Soho, bôk bés me ni we di lal,” ndi a bé yi bé le nkiya+ wé nu. Tamar a timbhe nye le: “Kii u ga ti me inyu boñ le me ni we di lal?” 17 Yuda a kal le: “Me ga yoñ man nlôm kembee* mu bémba yem, me ômle we.” Ndi Tamar a kal le: “Baa u ga ti me bibep letee u ômle me man nlôm kembee?” 18 A kal le: “Bimbe bibep me ti we?” Tamar a timbhe le: “Hilonde hioñ hi sitamp,+ ni nkôô wé ni ntoñgo woñ.” Yuda a ti nye gwo, a lalna nye, Tamar a nembee. 19 I mbus, a telep, a nyodi ha homa nu, a héya libadô a bi lébba, a haba mbot yé malep.

20 Yuda a ep man nlôm kembee ni liwanda jé, man Lôk Adulam+ inyu boñ le a témbna nye i gwom a bi ti muda, ndi a koba bé nye. 21 A bat bôlôm ba homa nu le: “I muda libambe* a bé hana i Énaim ipañ nloñ, a yé hee?” Ndi ba timbhe le: “Di ma tehe bé muda libambe hana homa nunu.” 22 Sôk i nsôk a témb yak Yuda, a kal le: “Me ntehe bé muda nu, yak bôlôm ba homa nu ba nkal me le, ba ma tehe bé muda libambe ha homa nu.” 23 Ha nyen Yuda a bi kal le: “A yoñok gwo, tiga le di bana wonyuu. Me mal ômle nye man nlôm kembee, ndi u nkoba bé nye.”

24 I mbus jam kiki bo sôñ aa, ba añle Yuda le: “Nkiya woñ Tamar a nke libambe, a yoñ ki jém mu libambe jé.” Ha nyen Yuda a bi kal le: “Pémhana nye, ni ligis+ nye.” 25 Ndi kiki ba bé pamna nye, a ep le ba kal sôgôl wé le: “I mut a gwé gwom bini nyen a némbaha me.” A kônde le: “Soho, wan hilonde hini, nkôô unu ni ntoñgo+ unu, inyu yi too bi yé bi njee.” 26 Kiki Yuda a bi wan gwo, a kal le: “A téé sép iloo me, inyule me bi ti bé nye i libii yak lok+ yem Séla.” Ndi a bi lal ha bé ki ni nye i mbus ha.

27 I ngéda a bi kahal gwal, mahas mon ma bé nye i libum. 28 I ngéda a bé gwal, man wada a pémés woo, ngwélés bôda a pala kañ nye kôyôp nkôô i woo, a kal le: “Nunu nyen a yé man nu bisu.” 29 Ndi kiki a ntémb ndik a ôt woo wé, manyañ a pam, ngwélés bôda a lond le: “Kinje njel u néhi inyu pam!” Ba o nye jôl le Péres.*+ 30 I mbus, manyañ nu a bééna kôyôp nkôô i woo, a pam; ba o nye jôl le Zéra.+

39 Bôt ba Lôk Ismael+ ba bi sôhna Yôsep i Égiptô.+ Man Égiptô wada le Pôtifar,+ nu a bé mut ngomin ni ñane batat Faraô, nyen a bi somb Yôsep i moo map. 2 Ndi Yéhôva a bé lôñni Yôsep,+ kayéle a bé too ikété mam momasôna a bé boñ, ba téé ki nye le a ane ndap nwet wé, man Égiptô. 3 Nwet wé a tehe le Yéhôva a bé lôñni Yôsep, ni le Yéhôva a bé boñ le mam momasôna a bé boñ ma too.

4 Yôsep a bé lémél nwet wé, a yila yak ngwélél wé nu a mbôdôl ñem. A téé nye le a ane ndap yé, a téé ki nye le nyen a kena mam momasôna a bééna. 5 I ngéda Pôtifar a bi mal téé Yôsep le nyen a ane ndap yé ni mam momasôna a bééna, Yéhôva a bi kônde sayap ndap i man Égiptô inyu Yôsep, Yéhôva a sayap ki gwom gwobisôna a bééna i ndap ni i wom.+ 6 Sôk i nsôk, Pôtifar a bii mam momasôna a bééna i moo ma Yôsep, a bé yoñ ha bé ngéda ni jam jo ki jo handugi bijek a bé je. Ndi Yôsep a bi nañ mpémba munlôm, a bak nlam.

7 I mbus mam mana, nwaa Pôtifar a bôdôl béñge Yôsep ni mis ma ndéñg, a kalak le: “Lal ni me.” 8 Ndi Yôsep a bé tjél, a kalak nwaa nwet wé le: “Nwet wem a gwé ha bé ngéda ni jam jo ki jo munu ndap, a mbôdôl me ñem, a mbii ki mam momasôna i moo mem. 9 Mut nye ki nye a gwé bé kunde munu ndap ini iloo me, nwet wem a bi ti me mam momasôna a gwé handugi we, inyule u yé nwaa wé. Ndi lelaa me nla boñ i béba ikeñi ini, me boñ ki béba i mis ma Nyambe?”+

10 A bé pôdôs Yôsep hiki kel, ndi Yôsep a bi neebe bé i lal ni nye, to i tégbaha ngéda ni nye. 11 Kel yada a bi jôp i ndap le a sal bôlô yé, ndi ngwélél to wada a bé bé ha. 12 Ha nyen muda a bi kwo nye nyuu, a gwélél nye i mbot, a kal le: “Lal ni me!” Ndi Yôsep a yék mbot yé i woo wé, a ke ngwéé i mbégdé. 13 Kiki a ntehe ndik le Yôsep a nyék mbot yé i woo wé, a ke ki ngwéé i mbégdé, 14 nwaa nwet wé a bôdôl lôndôl bôt ba ndap yé, a kalak bo le: “Nuna-ki! A nlona bés i man Lôk Héber nunu le a wéha bés nyuu.” A bak a lo i lal ni me, ndi me bôdôl lond ni ngui yem yosôna. 15 Kiki a nok me me nlond makeñi, a yigle me mbot yé, a ke ngwéé i mbégdé.” 16 I mbus, a tééda mbot ha ipañ yé letee nwet nu Yôsep a lo i mbai yé.

17 A kal nye nlélém jam le: “Ngwélél woñ, man Lôk Héber, nu u bi lona bés hana, a yéñék wéha me nyuu. 18 Kiki me mbôdôl ndik lond, a yigle me mbot yé, a ke ngwéé i mbégdé.” 19 Kiki Pôtifar a nok ndik nwaa a nkal le: “I mam mana mon ngwélél woñ a mboñ me,” hiun hié hi kala. 20 Nwet nu Yôsep a gwel nye, a leñ nye i ndap mok, i het ba bé tééda bôt ba mok ba kiñe, a yégle nyoo i ndap mok.+

21 Ndi Yéhôva a bi ke ni bisu i ba lôñni Yôsep, a téñbe ki i gwés nye ni i sayap nye le a lémél ñane ndap mok.+ 22 Ñane ndap mok a bi téé Yôsep le a ane bôt ba mok bobasôna, ni le nyen a éga nson wonsôna u bé bôña i ndap mok.+ 23 Ñane ndap mok a bé béñge bé jam jo ki jo li bé i woo Yôsep, inyule Yéhôva a bé lôñni Yôsep, ni le hiki jam Yôsep a bé boñ, Yéhôva a bé boñ le li too.+

40 I mbus mam mana, ñane bisôôle*+ bi kiñe Égiptô ni ñane bikuge* ba boñ nwet wap kiñe Égiptô béba. 2 Faraô a unbene bagwélél bé bo iba, ñane bisôôle ni ñane bikuge,+ 3 a leñ bo i ndap mok+ i ñane batat Faraô,+ i het Yôsep a bé. 4 Ñane batat Faraô, a téé Yôsep le a yoñ ngéda ni bo,+ a ba ki ngwélél wap; ba bi yén i mok inyu ngim ngéda.*

5 Nyoo ndap mok, ñane bisôôle ni ñane bikuge i kiñe Égiptô, bo iba ba emel i nlélém u, ndi hiki eem i bééna yé ngobol. 6 I kegla i bé noñ ha, Yôsep a lo i tehe bo, a ada le masu ma yé bo nkañak. 7 A bat bagwélél ba Faraô ba ba bé i ndap mok lôñni nye le: “Inyuki ni nkañ masu hala len?” 8 Ba timbhe nye le: “Hiki wada wés a ñemel eem, ndi di gwé bé mut a nkoble bés gwo.” Yôsep a kal bo le: “Baa Nyambe bé nyen a nla kobol jam?+ Soho, kala me bieem binan.”

9 Ha nyen ñane bisôôle a bi añle Yôsep eem yé, a kal le: “Ikété eem yem, nkôô wai u bé i bisu gwem. 10 Nkôô wai u u bééna mintjep maa, u pémés bisem; i mbus, u pémés mbônji, yak minhôôlak mi matam mi pam mu mayuu mé. 11 Libôndô li Faraô li bé me i woo; i mbus, me yoñ matam ma nkôô wai, me nwot mo ikété libôndô li Faraô. I mbus ha, me yoñ libôndô, me ti Faraô.” 12 Yôsep a kal nye le: “Ngobol ini: mintjep maa mi yé dilo daa. 13 I mbus dilo daa, Faraô a ga pémés we* i ndap mok, a timbis we i tel+ yoñ, u témb u bôdôl ti Faraô libôndô jé i woo, kiki u bé boñ i ngéda u bé sôôle+ yé. 14 Ndi u hôya bañ me i ngéda mam ma ga ke loñge inyu yoñ. Unda me loñgeñem,* u pôdôs Faraô inyu yem, inyu boñ le me nyodi munu homa nunu. 15 Inyule ba bi nip me i loñ i Lôk Héber,+ me bi boñ bé jam jo ki jo li li kôli le ba ha me i ndap mok.”*+

16 I ngéda ñane bikuge a bi tehe le Yôsep a nkal ñane bisôôle jam lilam, yak nye a kal le: “Yak me ikété eem yem, me bak me bééga bisel baa bi bret bilam i ngii ño, 17 i sel i bé i kéhi i ngii, i bééna mintén nwominsôna mi mimbômôk mi gwom inyu Faraô, ndi dinuni di bé je gwom bi bé mu sel i ngii ño wem.” 18 Yôsep a timbhe nye le: “Ngobol ini le: bisel baa bi yé dilo daa. 19 I mbus dilo daa, Faraô a ga kit we ño,* a péni we i kék, dinuni di lok, di jek minsôn nwoñ.”+

20 Ndi hilo hi nyônôs aa hi bé hilo hi ligwéé+ li Faraô, a naña ngand inyu bagwélél bé bobasôna, a pémés* yak ñane bisôôle ni ñane bikuge, a lona bo i bisu bi bagwélél bé. 21 A timbis ñane bisôôle i tel i sôôle, le a kônde ti Faraô libôndô. 22 Ndi a péni ñane bikuge, kiki Yôsep a bi kal bo.+ 23 Ndi ñane bisôôle a bi hoñol bé Yôsep, a hôya nye.+

41 I mbus nwii ima, Faraô a emel+ le a bé a téé bebee ni lom Nil. 2 A tehe nyaga mahoñ isaambok i mpémél ikété lom, i bak ilam, i bôdôl je bikai bebee ni lom Nil.+ 3 Yak nyaga ipe isaambok i pémél i lom Nil i mbus nyaga bisu, i bak ibe ni nkôt, i telep i ngwañ lom ipañ nyaga mahoñ. 4 Nyaga i i bé ibe ni nkôt i bôdôl je nyaga isaambok i i bééna mahoñ, i bak ki ilam. Ha nyen Faraô a bi tôde.

5 A témb a ke ’ilo, a emel inyu ngélé i nyônôs iba. A tehe mintudu minsaambok mi mpémél i tén yada, mi bé nyonok, mi bak minlam.+ 6 I mbus yap, minumuk mi mintudu minsaambok mimpe mi pam, mi mbebi i nlôl i pes likôl i bi kudus. 7 Minumuk mi mintudu mi bôdôl je mintudu minsaambok mi mi bé nyonok, mi bak minlam. Ha nyen Faraô a bi tôde, a yi le a ñemel.

8 Kiki kel i nye, hala a kahal tééñga nye i mahoñol. A ep le ba séble nye biprisi bi makañ bi Égiptô gwobisôna ni bôt bé ba pék bobasôna. Faraô a añle bo bieem gwé, ndi mut nye ki nye a bi la bé koble gwo Faraô.

9 Ha ni nyen ñane bisôôle a bi pôdôs Faraô, a kal le: “Me mpahal bibéba gwem i len ini. 10 Kel yada, Faraô a bi unbene bagwélél bé. Jon a bi ha me i ndap mok i ñane batat Faraô, me lôñni ñane bikuge.+ 11 I mbus, di bi emel i nlélém u. Eem i hiki wada wés i bééna yé ngobol.+ 12 Mañge wanda wada a bé lôñni bés, a bé man Lôk Héber, a bé ngwélél ñane batat+ Faraô. I ngéda di bi añle nye bieem+ gwés, a bi koble bés gwo. 13 Mam ma bi yon yaga kiki a bi toñle bés. Me bi témb i tel yem, ndi ba péni+ nuu mut numpe.”

14 Ha nyen Faraô a bi ep le ba lona nye Yôsep,+ ba pala pémés nye i ndap mok.*+ A homb ño ni liyéé, a héñha mambot, a ke yak Faraô. 15 Faraô a kal Yôsep le: “Me ñemel eem, ndi mut nye ki nye a nla bé kobol yo. Me nok le, ibale ba ñañle we eem, u nla kobol+ yo.” 16 Ha nyen Yôsep a bi kal Faraô le: “Me kôli bé ni lipém, Nyambe nyen a ga legel Faraô nwin nlam.”+

17 Faraô a kal Yôsep le: “Ikété eem yem, me bak me téé i ngwañ lom Nil. 18 Me tehe nyaga mahoñ isaambok i mpémél ikété lom, i bak ilam, i bôdôl je bikai bebee ni lom Nil.+ 19 Yak nyaga ipe isaambok i pémél i lom Nil i mbus nyaga i bisu, i bak ibe ni nkôt. Me bé ngi tehe nyaga ibe hala ikété loñ Égiptô yosôna. 20 Ha nyen nyaga i i bé ibe ni nkôt i bi bôdôl je nyaga isaambok i i bééna mahoñ. 21 Ndi i ngéda i bi mal je nyaga mahoñ, i bé nene bé le i nje, inyule i bé ndik i yii ibe ni nkôt kiki ngéda bisu. Ha nyen me bi tôde.

22 “I mbus ha, me tehe mintudu minsaambok mi mpémél i tén yada, mi bé nyonok, mi bak minlam.+ 23 Minlégék ni minumuk mi mintudu minsaambok mimpe mi pam, mi mbebi i nlôl i pes likôl i bi kudus. 24 Minumuk mi mintudu mi bôdôl je mintudu minsaambok mi mi bé nyonok, mi bak minlam. Me ñañle biprisi bi makañ+ bieem bini, ndi mut nye ki nye a nla bé koble me gwo.”+

25 Yôsep a kal Faraô le: “Bieem bi Faraô gwo biba bi yé ndik eem yada, bi gwé ki ngobol yada. Jam bañga Nyambe a ga boñ, jon a yé i añle Faraô.+ 26 Nyaga ilam isaambok i yé nwii minsaambok. Yak mintudu minlam minsaambok mi yé nwii minsaambok. Bieem gwo biba bi yé ndik eem yada, bi gwé ki ngobol yada. 27 Minkôt mi nyaga mimbe minsaambok mi mi mpam i mbus nyaga bisu mi yé nwii minsaambok; yak bihôlô bi mintudu mbebi i nlôl i pes likôl i bi kudus, mi ga ba nwii minsaambok mi njal. 28 Kiki me mbôk me kal Faraô: jam bañga Nyambe a ga boñ, jon a yé i añle Faraô.

29 “Bijek bi ga bôl ngandak i loñ Égiptô yosôna nwii minsaambok. 30 I mbus ha, njal i ga ba nwii minsaambok, kayéle bôt ba ga hôya ngandak bijek i bak i loñ Égiptô, njal ikeñi y’a ba ikété loñ.+ 31 Kiki njal i ga ba nnayak ngandak, bôt ba ga hoñol ha bé i ngéda bijek bi bé ngandak. 32 Faraô a ñemel ngélé iba inyule bañga Nyambe a mal yoñ makidik i boñ i jam lini, a ga pala ki boñ jo.

33 “Hanano ni, Faraô a yéñ mut nu a gwé yi ni pék, a téé nye i ngii loñ Égiptô. 34 Faraô a nlama ki téé babéñge ikété loñ, inyu boñ le ba tééda jôga jada ikété môga matan ma bijek bi loñ Égiptô munu nwii minsaambok i ngéda bijek bi ga ba ngandak.+ 35 Ba nlama kot ki bijek gwobisôna bi nwii minlam ikété mandugi ma Faraô, ba tibil ki tééda bijek* i bitison.+ 36 Ba nlama tééda i bijek bi inyu nwii minsaambok mi njal mi mi ga lo i loñ Égiptô, kayéle bôt ba loñ ba wo bañ njal.”+

37 I mahoñol mana ma bi lémél Faraô ni bagwélél bé bobasôna. 38 Faraô a kal bagwélél bé le: “Baa di nla léba mut numpe kiki nunu, nu a gwé mbuu u Nyambe?” 39 Ha nyen Faraô a bi kal Yôsep le: “Kiki wen Nyambe a mboñ le u yi i mam mana, mut numpe a gwé bé yi ni pék kiki we. 40 Wen u mba u ñane ndap yem, bôt ba loñ bobasôna ba ga nôgôl hiki jam u mba u mpot.+ Me ga loo ndik we inyule me yé kiñe.”* 41 Faraô a kônde kal Yôsep le: “Nun-ki! Me ntéé we i ngii loñ Égiptô+ yosôna.” 42 I mbus, Faraô a héya hilonde hié hi sitamp, a ha hio i hinoo* hi Yôsep, a ha ki nye mambot ma loñge bôñgô,* ni nsañ u gôl i kiñ. 43 A bédés ki Yôsep i kak yé i lipém i nyônôs iba, bôt ba londok i bisu gwé le: “Avrek!”* Hala nyen Faraô a bi téé Yôsep i ngii loñ Égiptô yosôna.

44 Faraô a bi kal ki Yôsep le: “Men me yé Faraô, ndi ibale u nti bé kunde, mut nye ki nye a nla bé boñ jam* i loñ Égiptô+ yosôna.” 45 I mbus mam mana, Faraô a o Yôsep jôl le Zafénat-Panôa, a ti ki nye Asnat,+ ngond Pôtiféra, prisi i Ôn,* le a ba nwaa wé. Yôsep a bôdôl éga* loñ Égiptô.+ 46 Yôsep a bééna 30 ma nwii+ i ngéda a bi telep i bisu* bi Faraô, kiñe Égiptô.

Ha nyen Yôsep a bi nyodi i bisu bi Faraô, a hiôm ni loñ Égiptô yosôna. 47 Ikété nwii minsaambok minlam, hisi hi bi ti bijek ngandak, bijek bi bôl kiyaga. 48 Yôsep a bi kot bijek nwii minsaambok ikété loñ Égiptô, a bé tééda bijek i bitison. Ikété hiki tison, a bé tééda bijek bi bi nlôl i nwom mi mi bé bebee. 49 Yôsep a kônde tééda bijek, tééda ni tééda; i bijek bi, bi bé kiki lisege li ngwañ tuye; sôk i nsôk, ba yi ha bé gwo ñañga inyule bi bééna ha bé nsoñgi.

50 Ilole nwii mi njal mi mbôdôl, Asnat, ngond Pôtiféra, prisi i Ôn,* i bi gwélél Yôsep+ bon bôlôm iba. 51 Yôsep a o mbôkgwéé jôl le Manasé,*+ inyule a bi kal le: “Nyambe a mboñ me le me hôya mandutu mem momasôna, yak ni ndap tata yosôna.” 52 A o man nu yônôs iba le Éfraim,*+ inyule a bi kal le: “Nyambe a mboñ le me bana bon* i loñ i njiiha+ yem.”

53 I mbus ngéda, nwii minsaambok minlam, mi mi bé i loñ Egiptô,mi tagbe,+ 54 nwii minsaambok mi njal mi bôdôl, kiki Yôsep a bi kal.+ Njal i bé ikété biloñ gwobisôna, ndi bijek*+ bi bé i loñ Égiptô yosôna. 55 I mbus ngéda, yak i loñ Égiptô njal i bôdôl, bôt ba kahal lôndôl Faraô le a ti bo bijek.*+ Faraô a kal bôt ba Égiptô le: “Ken-gana yak Yôsep, ni boñ ki jam a nkal bé.”+ 56 Njal i bé nai ndigi, nai ni nai ni nkoñ ’isi+ wonsôna. Ha nyen Yôsep a bi yibil mandugi, a kahal nuñle bon ba Égiptô bijek, inyule njal i bi nai i loñ Égiptô.+ 57 Bôt ba biloñ bi nkoñ ’isi wonsôna ba bé lo i somb bijek i Égiptô yak Yôsep, inyule njal i bi nai ni nkoñ ’isi+ wonsôna.

42 I ngéda Yakôb a bi nok le bijek* bi yé i Égiptô,+ a kal bon bé bôlôm le: “Kii ni nkida ha i nun-na?” 2 A kônde le: “Me nok le bijek bi yé i Égiptô. Sôha nyoo, ni sômbôl bés bijek inyu boñ le di niñ, di wo bañ njal.”+ 3 Ha nyen jôm li lôkisañ i Yôsep+ i sôs i Égiptô inyu somb bijek.* 4 Ndi Yakôb a bi om bé Benyamin,+ manyañ Yôsep, lôñni ini lôkisañ ipe; inyule a bé kal le: “Béba jam i yé le i pémél nye.”+

5 Bon ba Israel ba bi bol i Égiptô lôñni bôt bape ba ba bi ke i somb bijek, inyule njal i bi nai, i pam yak i loñ Kanaan.+ 6 Yôsep nyen a bé ane loñ+ yosôna, nyen a bé nuñle ki bôt ba nkoñ ’isi+ bobasôna bijek. Lôkisañ i Yôsep i lo, i ôôp bisu gwé, i ôm mbom ’isi.+ 7 I ngéda Yôsep a bi tehe lôkisañ, a pala yi bo, ndi a sôô bo njee a yé.+ A bat bo le: “Ni nlôl hee?” Ba timbhe le: “Di nlôl i loñ Kanaan inyu somb bijek.”+

8 Hala nyen Yôsep a bi yi lôkisañ, ndi bo ba bi yi bé nye. 9 Ha ngéda i nyen Yôsep a bi pala bigda bieem a bi emel inyu lôkisañ,+ a kal bo le: “Ni yé bôt ba mbep! Ni nlo inyu tehe bahoma ba loñ ba ba gwééba bé!” 10 Ba kal nye le: “To, a nwet; bagwélél boñ ba nlo ndigi i somb bijek. 11 Bésbobasôna di yé bon ba mut wada. Di yé bôt ba téé sép. Bagwélél boñ ba ta bé bôt ba mbep.” 12 Ndi a kal bo le: “To jam! Ni nlo inyu tehe bahoma ba loñ ba ba gwééba bé!” 13 Ha nyen ba bi kal le: “Bagwélél boñ ba yé 12 bon bôlôm.+ Di yé bon ba mut wada+ i loñ Kanaan, man nu sôk a nyégle lôñni tata;+ nuu numpe a ta ha bé.”+

14 Ndi Yôsep a kal bo le: “Maliga mon me nkal bé le: ‘Ni yé bôt ba mbep!’ 15 Me ga wan inyu yi too ni mpot maliga. Ntel wonsôna Faraô a yé i niñ, ni ga nyodi bé hana ibale manyuñ nan nu sôk a nlo bé.+ 16 Oma wada ikété nan le a kee a lona manyuñ nan nu sôk, ndi bé ni yégle hana i mok. Ni njel i nyen me ga yi too ni mpot maliga. Ibale ni mboñ bé hala, ntel wonsôna Faraô a yé i niñ, ni yé bôt ba mbep.” 17 Kiki a mpot ndik hala, a ha bo i mok dilo daa.

18 I mbus dilo daa, Yôsep a kal bo le: “Boña i jam me bi kal inyu boñ le ni niñ; inyule me nkon Nyambe woñi. 19 Ibale ni téé sép, ni yék manyuñ nan wada hana i ndap mok; ndi bé bana bape, ni kena bijek inyu boñ le mahaa manan ma wo bañ njal.+ 20 Ni lona ki me manyuñ nan nu sôk, inyu boñ le me hémle bipôdôl binan, le ndi ni wo bañ.” Ba neebe le ba mboñ hala.

21 Ba kahal kalna le: “Ni maliga, di yé i kôhna i kogse ini inyu jam di bi boñ mankéé+ wés, inyule di bi tehe njiiha yé i ngéda a bé soohe bés le di kônôl nye ngoo, ndi di bi emble bé. Inyu hala nyen yak bés di yé ikété njiiha i len ini.” 22 Ruben a kal bo le: “Baa me bi kal bé bé le ni boñ bañ i mañge nu béba?+ Ndi ni bi emble bé. Nano, mbagi nôgôs i yé i lôl bés inyu matjél+ mé di bi kôp.” 23 Ndi ba bé yi bé le Yôsep a bé nok, inyule ngim mut i bé koble Yôsep hop. 24 Ha nyen Yôsep a bi nyodi ha, a ke, a kahal ee.+ I ngéda a bi témb a lo, a tiimba pôdôs bo, a yoñ Siméôn,+ a kañ nye i bisu gwap.+ 25 I mbus, Yôsep a ti oda le ba yônôs mimpék* nwap ni bijek, ba timbis moni mi hiki mut ikété mpék wé, ba ti ki bo bijek inyu liké. I bôña hala inyu yap.

26 Ha nyen ba bi bééga magas map bijek, ba ke. 27 I ngéda wada wap a bi yibil mpék wé i homa linôyôi inyu ti jagas jé bijek, a koba moni nwé ikété mpék wé. 28 Ha nyen a bi kal lôkisañ le: “Ba ntimbhe me moni nwem, nwo mini ikété mpék wem!” Miñem mi bôô bo matjél, ba kahal sehla, ba nun-na, ba kal le: “Kii Nyambe a yé i boñ bés?”

29 I ngéda ba bi bol yak isañ wap Yakôb i loñ Kanaan, ba añle nye mam momasôna ma bi pémél bo, ba kal le: 30 “I mut a yé nwet mu loñ i, a ñagal bés, a ôm bés nsohi+ le di nlo i hes loñ. 31 Ndi di timbhe nye le: ‘Di yé bôt ba téé sép. Di ta bé bôt ba mbep.+ 32 Di yé 12 bon bôlôm.+ Di yé bon ba mut wada. Wada a ta ha bé,+ nu sôk a nyégle lôñni tata i loñ Kanaan.’+ 33 Ndi i mut a yé nwet mu loñ i, a bi kal bés le: ‘Munu jam lini nyen me ga yi le ni yé bôt ba téé sép. Ni yék manyuñ nan wada i meeni.+ Yoña ndék bijek inyu boñ le mahaa manan ma wo bañ njal, ni kenek.+ 34 Ni lona me manyuñ nan nu sôk inyu boñ le me yi le ni ta bé bôt ba mbep, ndi ni yé bôt ba téé sép. Ha nyen me ga timbhe bé manyuñ nan, ni kôhna ki kunde i boñ nyuñga munu loñ ini.’”

35 I ngéda ba bé héya gwom ikété mimpék nwap mi bijek, ba koba man bot moni nu hiki mut ikété mpék wé. Kiki bo ni isañ wap ba ntehe hala, ba kon woñi. 36 Isañ wap Yakôb a kal bo le: “Ngo ni mélés me bon!+ Yôsep a ta ha bé,+ to Siméôn a ta ha bé;+ nano ni nsômbôl yoñ yak Benyamin! Men i mam mana momasôna ma nkwél!” 37 Ndi Ruben a kal isañ le: “U ga nol bon bem bôlôm bo iba ibale me témbna bé we nye.+ Ti me nye, memede me ga yoñ ngéda ni nye, me ga témbna ki we nye.”+ 38 Ndi a kal le: “Man wem a ga ke bé lôñni bé, inyule manyañ a bi wo, a yégle nyetama.+ Ibale jam libe li mpémél nye mu liké linan, n’a boñ le ño wem mbu u sôs ni ndutu+ ikété Soñ.”*+

43 Njal i bi nai i loñ.+ 2 I ngéda ba bi mal je bijek ba bi lona i Égiptô,+ isañ wap a kal bo le: “Témba, ni sômbôl bés ndék bijek.” 3 Yuda a kal nye le: “I mut nu a bi béhe yaga bés le, di telep ha bañ nye i mbom ibale mankéé wés a ta bé lôñni bés.+ 4 Ibale u ñom bés ni mankéé, di ga sôs i sômbôl we bijek. 5 Ndi ibale u ñom bé bés lôñni nye, di ga sôs bé nyoo, inyule i mut nu a bi kal bés le: ‘Ni nlama ha bé telep me i mbom ibale manyuñ nan a ta bé lôñni bé.’ ”+ 6 Israel+ a bat bo le: “Kii yo i bi tinde yaga bé i kal i mut nu le ni gwé manyuñ nan numpe inyu lona me i ndutu ini?” 7 Ba timbhe le: “I mut nu nyemede nyen a bi bat mambadga inyu yés ni inyu lihaa jés, a bi bat le: ‘Baa isoñ nan a ngi yii i niñ? Baa ni gwé manyuñ nan numpe?’ Yak bés di bi timbhe+ ndik nye. Lelaa di bé le di yi le a ga kal bés le di lona mankéé+ wés?”

8 Yuda a soohe isañ Israel le: “Nwas bés le di kena mañge+ inyu boñ le di niñ, di wo bañ njal,+ we ni bés, ni bon bés.+ 9 Memede nyen me ga sôñ+ nye.* Men me ga begee ki mbegee ibale jam li mboñ nye. Ibale me ntémbna bé we nye, le me ti we nye, wee me mboñ we béba i boga ni boga. 10 Ibale di tiñhaga bé, ki di ma ke, di témb ki di lo ngélé iba.”

11 Ha nyen isañ wap Israel a bi kal bo le: “Ndi ibale hala nyen i nlama ba, wee boña le: hana gwom bilam bi loñ mu bibot binan: ndék minhoop,+ ndék wéi, ladanum,* mbabi bie,*+ ngond ni matam ma e,* ni kee ni ti i mut nu makébla+ ma. 12 Yoña moni ngélé iba, ni yoñ yak moni ba bi timbis ikété mimpék+ minan. Bebek hihôha hion ba bi boñ. 13 Yoña manyuñ nan, ni témb yak i mut nu. 14 Nyambe Nu ngui yosôna a boñ le i mut nu a kônôl bé ngoo, a timbhe bé nuu manyuñ nan numpe, lôñni Benyamin. Inyu yem, ibale me nlama yégle ngi bon, wee me yéglege ngi bon!”+

15 Ha nyen bon ba Israel ba bi begee makébla, ba yoñ moni ngélé iba, ba yoñ yak Benyamin. Ba nyodi, ba sôs i Égiptô, ba témb ba telep i bisu bi Yôsep.+ 16 I ngéda Yôsep a bi tehe Benyamin a nlo lôñni bo, a pala kal i mut a bé ane ndap yé le: “Kena bôt bana i ndap, u nol binuga, u lamb ki bijek inyule i bôt bana ba ga je lôñni me i kosi.” 17 I mut nu a pala boñ+ i yom Yôsep a bi kal nye, a kena bo i ndap Yôsep. 18 Kiki bôt bana ba ntehe le ba nkena bo i ndap Yôsep, ba kon woñi, ba bôdôl kal le: “Ba nlona bés hana inyule, lisañ li bisu di bi huuna moni mi bé ikété mimpék nwés. Nano, ba ga gwel bés, ba yilha bés minkol, ba kadal yak magas+ més!”

19 Ha nyen, ba bi tiige bebee ni mut a bé ane ndap Yôsep, ba kwélés nye i lijubul li ndap. 20 Ba kal le: “Soho, a nwet wés! Di bi lo lisañ li bisu inyu somb bijek.+ 21 I ngéda di bi bol i homa linôyôi, di bôdôl yibil mimpék nwés, hiki wada wés a koba moni ikété mpék wé, moni+ nwominsôna yaga. Jon di nsômbôl timbis nwo. 22 Di nlona moni mimpe inyu somb bijek. Di nyi bé njee a bi ha moni ikété mimpék+ nwés.” 23 Ha nyen a bi kal bo le: “Me nok. Ni kon bañ woñi. Nyambe nan, ni Nyambe nu isoñ nan nyen a bi ha nkus u ikété mimpék minan. Me bi kôhna moni minan.” I mbus ha, a pémés Siméôn,+ a lona bo nye.

24 I mbus, i mut nu a kena bo i ndap Yôsep, a ti bo malép le ba jôwa makôô, a ti ki magas map bikai. 25 Ba kôôba likébla+ le ba ga ti Yôsep i ngéda a ga lo i je i kosi, inyule ba bi nok le ha nyen ba njél.+ 26 I ngéda Yôsep a bi jôp i ndap, ba ti nye likébla jap, ba ôôp i bisu gwé, ba ôm mbom ’isi.+ 27 I mbus ha, a bat bo too ba yé mbôô, a kal le: “Isoñ nan nu ni bi pôdôl me, nu a yé mañ mut, baa a yé mbôô? Baa a ngi yii i niñ?”+ 28 Ba timbhe le: “Ngwélél woñ le tata wés a yé mbôô. A ngi yii niñ.” Ha nyen ba bi ôôp, ba ôm mbom ’isi.+

29 Kiki a mpa mis, a tehe manyañ wé Benyamin, man nyañ,+ a kal le: “Manyuñ nan nu sôk ni bi pôdôl me,+ baa nye nunu?” A kônde le: “Nyambe a sayap we, a lok yem.” 30 Ha nyen Yôsep a bi pala pam ngwéé, inyule kiki a bi tehe manyañ, hala a tuñgul nye ñem, a kahal yéñ homa inyu ee. A jôp i tuñ, a bôô maéya.+ 31 I mbus ha, a jôwa su wé, a pam, a ma gwel nyemede, a kal le: “Tega bijek.” 32 Ba kébél bo bijek, Yôsep wé homa, lôkisañ yé wap homa, yak bôt ba Égiptô ba bé lôñni Yôsep wap homa, inyule bôt ba Égiptô ba njéla bé ni bon ba Lôk Héber, inyule hala a yé jam li nyega inyu bon ba Égiptô.+

33 Lôkisañ i Yôsep i bi yén* nye i bisu inoñnaga ni bimañ gwap, ibôdôl man nu mañ+ ikepam man nu sôk; ba hel, ba kahal nun-na. 34 A kahal yoñ bijek i téblé yé, a ômlege bo gwo i téblé yap, a bé kônde Benyamin ngaba bijek ngélé itan iloo bana bape bobasôna.+ Hala nyen ba bi je, ba nyo lôñni nye letee ba nuu.

44 I mbus ngéda, Yôsep a ti i mut a bé ane ndap yé oda le: “Yônôs mimpék mi bôt bana ni bijek kiki ba nla begee, u timbis ki moni mi hiki wada wap ikété mpék+ wé. 2 U ga ha yak libôndô jem, libôndô li silba ikété mpék u man nu mbus, yak moni a nlona inyu somb bijek.” I mut nu a bi boñ kiki Yôsep a bi pot.

3 Kegla, kiki mapubi ma mpam, ba huuha i bôt ba ni magas map. 4 Ba bé ngi ke haa ni tison i ngéda Yôsep a bi kal i mut a bé ane ndap yé le: “Telep! Noñ i bôt bana! I ngéda u nkoba bo, kal bo le: ‘Inyuki me mbôñol bé loñge ndi bé ni timbhe me béba? 5 Inyuki ni nyoñ libôndô li nwet wem a nyôl, ni li a ngwélél inyu bo ngambi? I jam ni mboñ li yé libe.’”

6 A bi noñ bo, a koba bo, a kal ki bo bibañga bi. 7 Ba timbhe nye le: “Inyuki nwet wem a mpot hala? Bagwélél boñ ba yé mbén i boñ i nya jam i. 8 Wemede u nyi le i moni di bi koba i mimpék nwés i loñ Kanaan,+ di bi témbna we nwo. Lelaa ni di nla nip silba, to gôl i ndap nwet woñ? 9 Ibale u nkoba jo yak wada ikété minkol nwoñ, nol nye, bés bana bape di ga yila minkol nwoñ, a nwet wem.” 10 A kal le: “I ba hala kiki ni mpot, i mut ba nkoba a gwé jo, a ga yila nkol wem, ndi bana bape ba ga ba nginsohi.” 11 Ha nyen hiki wada wap a bi pala suha mpék wé ’isi, a yibil ki wo. 12 A hun mimpék nwominsôna, ibôdôl yak man nu mañ ipam yak man nu mbus. Sôk i nsôk, a koba libôndô ikété mpék u Benyamin.+

13 Ha nyen ba bi pat mambot map, hiki wada wap a témb a kéhi mbegee yé i ngii jagas jé, ba témb i tison. 14 I ngéda Yuda+ ni lôkisañ ba bi jôp i ndap Yôsep, Yôsep a bé a ngi yii ha ndap; ha nyen ba bi kwo i makôô mé.+ 15 Yôsep a kal bo le: “Kii ni mboñ me hala? Baa ni nyi bé le mut kiki me a mbo ngambi?”+ 16 Ha nyen Yuda a bi bat le: “Kii di nla kal we a nwet wem? Kii di nla pot? Lelaa di nla unda le di téé sép? Bañga Nyambe nyemede a nyelel béba i minkol+ nwoñ. Nano di yé minkol nwoñ, a nwet, bés lôñni nu libôndô li nlébna i moo mé!” 17 Ndi Yôsep a kal le: “Me nla bé boñ hala! I mut ba nkoba ni libôndô nyen a ga ba nkol+ wem. Bé bape ni nla ke ni nsañ yak isoñ nan.”

18 Yuda a tiige nye bebee, a kal le: “Me nsoohe we, a nwet wem, soho neebe le nkol woñ u pot jam i maôô moñ, u unbene bañ to nkol woñ, inyule u yé kiki Faraô nyemede.+ 19 A nwet wem, u bi bat minkol nwoñ le: ‘Baa isoñ nan a ngi yii niñ? Baa ni ngi gwé manyuñ nan numpe?’ 20 A nwet di bi timbhe we le: ‘Di gwé mañ wés tata ni mankéé wés numpe, nu tata a bi bana i biunul gwé, nye a yé man nu mbus.+ Ndi manyañ a bi wo,+ nyetama nyen a ngi yii ikété libum li nyañ,+ isañ a ngwés nye ngandak.’ 21 I mbus, u kal minkol nwoñ le: ‘Lonana me mañge inyu boñ le me tehe nye.’+ 22 Ndi di kal we, a nwet wem le: ‘Mañge a nla bé yék isañ. Ibale a nyék nye, isañ a nwo.’+ 23 I mbus, u bi kal minkol nwoñ le: ‘Ni ga telep ha bé i mbom yem ibale manyuñ nan nu sôk a nlo bé lôñni bé.’+

24 “Ha nyen di bi ke i tehe nkol woñ le tata wés, di añle nye bibañga gwoñ, a nwet. 25 I mbus ngéda, tata a kal le: ‘Témba, ni sômbôl bés bijek.’+ 26 Ndi di bi timbhe nye le: ‘Di nla bé sôs nyoo. Ibale mankéé wés nu mbus a yé ni bés, di ga ke, inyule di nla bé telep i mut nu i mbom ibale mankéé wés nu mbus a ta bé ni bés.’+ 27 I mbus, nkol woñ le tata wés u kal bés le: ‘Bébomede ni nyi le nwaa wem a bi gwélél ndik me bon bôlôm iba.+ 28 Ndi wada a ta ha bé, me bi kal le: “Bebek le nuga i bikai i nol nye!”+ Letee ni nano me yé ngi tehe nye. 29 Ibale ni yoñ yak nunu, ni kena nye haa ni me, ndi jam libe li pémél nye, wee ni ga boñ le ndutu+ i jôbna ño wem mbu ikété Soñ.’*+

30 “Ibale di ntémb yak nkol woñ le tata wés, ndi mañge a ba bé ni bés, kiki niñ* yé i tiñi ni niñ* i mañge nunu, 31 i ngéda a ga tehe bé lok yé, a nwo; wee minkol nwoñ mi mboñ le ño mbu u nkol woñ le tata wés u jôp i Soñ* ni ndutu. 32 Me nkol woñ, me bi bôn tata inyu mañge le: ‘Ibale me ntémbna bé we nye, wee me mboñ we béba i boga ni boga.’+ 33 Jon soho a nwet wem, neebe le men me yila nkol woñ, ndi i mañge nunu a témb ni lôkisañ. 34 Lelaa me nla témb yak tata, me ba bé ni i mañge nunu? Me nla bé hônba i tehe ndutu i nkwél tata!”

45 Yôsep a bi la ha bé gwel nyemede i bisu bi bagwélél+ bé bobasôna. A pot makeñi le: “Pémhana bôt bobasôna!” Mut nye ki nye a bi yégle bé ni Yôsep i ngéda a bé yis lôkisañ njee a yé.+

2 Ha nyen a bi bôdôl ee makeñi kayéle bôt ba Égiptô ba nok, yak ndap i Faraô i nok. 3 Sôk i nsôk, Yôsep a kal lôkisañ le: “Men me yé Yôsep. Baa tata a ngi yii i niñ?” Ndi lôkisañ i bi la bé timbhe nye, inyule hala a bi hélés bo. 4 Yôsep a kal lôkisañ le: “Soho, tiigana me bebee.” Ba tiige nye bebee.

Ha nyen Yôsep a bi kal le: “Me yé Yôsep, manyuñ nan, nu ni bi nuñul i Égiptô.+ 5 Nano, ni kon bañ woñi, ni ômna bañ to minsohi bé ni bé le ni bi nuñul me, inyule Nyambe nyen a bi bugus me nyono inyu tééda bés i niñ.+ 6 Nwii mi nyônôs ima mi njal mini munu loñ,+ nwii mintan mi ngi yii le mut a ga sal bé, to bumbul. 7 Ndi Nyambe nyen a bi bugus me i bisu binan inyu sôñ bé i nya i yé hélha, inyu boñ le mahaa manan ma tjiba bañ.*+ 8 Jon, bé bé bon ni bi om me nyono, ndi bañga Nyambe nyen a ñom me; inyu boñ le a téé me ntipék nu bisu nu Faraô, nwet* i ngii ndap yé yosôna, ni ñane loñ Égiptô+ yosôna.

9 “Ni pala témb yak tata, ni kal nye le: ‘Lok yoñ Yôsep i nkal le: “Nyambe a bi téé me nwet i ngii loñ Égiptô+ yosôna. U tiñha bañ,+ lok i meeni. 10 U ga yééne i nkoñ u Gôsen+ bebee ni me, wemede, bon boñ, balal boñ, mintômba nwoñ, nyaga yoñ, ni gwom gwobisôna u gwé. 11 Nyoo nyen me ga tine we bijek, inyule nwii mi njal+ mi ngi yii mintan. Ibale u mboñ bé hala, we ni lihaa joñ ni ga kwo liyep, u nimis yak gwom gwoñ gwobisôna.”’ 12 Bébomede ni mankéé Benyamin ni yé i tehe ni mis manan le memede nyen me yé i pôdôs bé.+ 13 Ni nlama añle tata lipém jôlisôna me gwé i loñ Égiptô ni mam momasôna ni ntehe. Nano, ni pala ke i yoñ tata, ni lona nye nyono.”

14 Ha nyen a bi sambla*+ manyañ wé Benyamin, a bôô maéya, yak Benyamin a kahal ee i moo mé. 15 A sos yak lôkisañ yosôna mamañ, nye ni bo ba bôô maéya; i mbus, lôkisañ i kwel ni nye.

16 Nwin u pam i ndap Faraô le: “Lôkisañ i Yôsep i nlo!” Hala a lémél Faraô ni bagwélél bé. 17 Jon Faraô a bi kal Yôsep le: “Kal lôkisoñ le: ‘Béégana magas* manan mbegee, ni témb i loñ Kanaan, 18 yoña isoñ nan ni mahaa manan, ni loo i meeni. Me ga ti bé gwom bilam bi loñ Égiptô, ni je ki bijek bilam bi loñ.’*+ 19 Kal ki bo le:+ ‘Yoña bikak+ bi loñ Égiptô inyu begee bon banan ni baa banan, ni begee yak isoñ nan i ngii kak yada, ni loo nyono.+ 20 Ni tôñ bañ inyu masañgô+ manan, inyule biloñge bi mam bi loñ Égiptô yosôna bi yé binan.’”

21 Hala nyen bon ba Israel ba bi boñ; Yôsep a ti bo bikak kiki Faraô a bi kal, a ti yak bo bijek inyu liké jap. 22 A ti ki hiki wada wap mbot mondo, ndi a ti Benyamin 300 batjañtjañ ba silba ni mambot ma mondo matan.+ 23 A ômle yak isañ jôm li magas, ma bak ma bééga gwom bilam bi Égiptô; jôm li miñin mi magas, mi bak mi bééga blé,* bret ni bijek bipe isañ a ga je i njel. 24 Hala nyen a bi tjôla lôkisañ; i ngéda ba bé selna, a kal bo le: “Ni nomol bañ mu njel.”+

25 Ha nyen ba bi nyodi i Égiptô, ba témb i loñ Kanaan yak isañ wap Yakôb. 26 Ba añle nye le: “Yôsep a ngi yii i niñ, nyen a ñane loñ Égiptô+ yosôna!” Ndi hala a bi kal bé nye to jam inyule a bi hémle bé bo.+ 27 I ngéda ba bi kônde añle nye mam momasôna Yôsep a bi kal bo, a tehe ki bikak Yôsep a bi ep inyu begee nye, isañ wap Yakôb a kahal kon maséé.* 28 Israel a kal le: “Nano, me nhémle! Man wem Yôsep a ngi yii i niñ! I mbéda le me kee, me tehe nye ilole me nwo!”+

46 Israel a bi yoñ gwom gwobisôna a bééna,* a jôp i njel. I ngéda a bi bol i Béer-Séba,+ a ti Nyambe nu isañ wé Isak+ bisesema. 2 I mbus, Nyambe a pôdôs Israel ikété yiinda ni juu, a kal le: “A Yakôb, a Yakôb!” Yakôb a timbhe le: “Me nunu!” 3 Nyambe a kônde le: “Men me yé bañga Nyambe, Nyambe nu isoñ.+ U kon bañ woñi i sôs i Égiptô, inyule nyoo nyen me ga yilha we loñ ikeñi.+ 4 Memede me ga sôs i Égiptô lôñni we, memede ki nyen me ga héya we nyoo,+ Yôsep nyen a ga yip we mis.”*+

5 I mbus ha, Yakôb a nyodi i Béer-Séba, bon ba Israel ba begee isañ wap Yakôb ni bon bap, ni baa bap ikété bikak Faraô a bi om inyu liké jap. 6 Ba kena yak bémba yap, ni nkus ba bi bot i loñ Kanaan. Hala nyen Yakôb a bi ke i loñ Égiptô ni mbôda yé yosôna. 7 A ke i Égiptô ni bon bé bôlôm, balal bé ba bôlôm, bingond gwé ni balal bé ba bôda, hala wee mbôda yé yosôna.

8 Mana mon ma yé môl ma bon bôlôm ba Israel ba ba bi ke i Égiptô,+ hala wee Yakôb ni bon bé bôlôm: mbôkgwéé nu Yakôb le Ruben.+

9 Bon bôlôm ba Ruben le: Hanok, Palu, Hezrôn ni Karmi.+

10 Bon bôlôm ba Siméôn+ le: Yémuel, Yamin, Ôhad, Yakin, Zôhar ni Saul+ nu a bé man ngond Kanaan yada.

11 Bon bôlôm ba Lévi+ le: Gersôn, Kôhat ni Mérari.+

12 Bon bôlôm ba Yuda+ le: Er, Ônan, Séla,+ Péres+ ni Zéra.+ Ndi Er bo Ônan ba bi wo i loñ Kanaan.+

Bon bôlôm ba Péres le: Hezrôn ni Hamul.+

13 Bon bôlôm ba Isakar le: Tôla, Puva, Yôb ni Simrôn.+

14 Bon bôlôm ba Zébulôn+ le: Séred, Élôn ni Yaléel.+

15 Bon bôlôm ba Léa bana, bon a bi gwélél Yakôb i Padan-Aram, yak ni ngond yé Dina.+ Mbôda yé yosôna i bé 33 bôt.

16 Bon bôlôm ba Gad+ le: Zifiôn, Hagi, Suni, Ezbôn, Éri, Arôdi ni Aréli.+

17 Bon bôlôm ba Aser+ le: Imna, Isva, Isvi ni Béria; manyañ wap nu muda a bé le Séra.

Bon bôlôm ba Béria le: Héber ni Malkiel.+

18 Bon bôlôm ba Zilpa+ bana, i Zilpa Laban a bi ti ngond yé Léa. I bon bana bon a bi gwélél Yakôb: 16 bôt.

19 Bon bôlôm ba Rahel, nwaa Yakôb le: Yôsep+ ni Benyamin.+

20 I loñ Égiptô, Yôsep a bi gwal Manasé+ ni Éfraim,+ ba Asnat,+ ngond Pôtiféra, prisi Ôn,* a bi gwélél nye.

21 Bon bôlôm ba Benyamin+ le: Béla, Béker, Asbel, Géra,+ Naaman, Éhi, Rôs, Mupim, Hupim+ ni Ard.+

22 I bon bôlôm bana bon Rahel a bi gwélél Yakôb: 14 bôt.

23 Man* munlôm nu Dan+ le Husim.+

24 Bon bôlôm ba Naftali+ le: Yazéel, Guni, Yézer ni Silem.+

25 Bon bôlôm ba Bilha, nu Laban a bi ti ngond yé Rahel. A bi gwélél Yakôb i bon bana: bôt basaambok.

26 I bôt bobasôna Yakôb a bi bana, ba ba bi sôs i Égiptô lôñni nye, ibabé i soñgol baa ba bon ba Yakôb, ba bé 66.+ 27 Yôsep a bi bana bon bôlôm iba i Égiptô. Jon bôt bobasôna ba ndap Yakôb, ba ba bi sôs i Égiptô ba bé 70.+

28 Yakôb a bi om Yuda+ i bisu gwé, i kal Yôsep le a yé i lo i Gôsen. I ngéda ba bi jôp i nkoñ u Gôsen,+ 29 Yôsep a bi kôôba kak yé, a bet i boma isañ wé Israel i Gôsen. I ngéda a bi kal isañ njee a yé, Yôsep a sambla nye,* a ee ki jôga.* 30 Ha nyen Israel a kal Yôsep le: “Ñ, nano me nla wo; inyule me ntehe su woñ, me yi ki le u ngi yii i niñ.”

31 Ha nyen Yôsep a bi kal lôkisañ ni ndap isañ le: “Me nke yak Faraô+ i kal nye le: ‘Lôktata ni ndap tata, ba ba bé i loñ Kanaan ba nlo hana i meeni.+ 32 Ba yé batééda mintômba+ ni batééda bilém,+ ba bi lona bibémba gwap bi mintômba ni mauñ map ma nyaga, ni gwom gwobisôna ba gwé.’+ 33 I ngéda Faraô a ga sébél bé i bat bé le: ‘Imbe bôlô ni mboñ?’ 34 Ni nlama kal le: ‘Bagwélél boñ ba yé batééda bilém ibôdôl bés boñge ipam nano, bés ni basôgôlsôgôl bés,’+ hala a ga boñ le ni yééne i nkoñ u Gôsen,+ inyule bôt ba Égiptô+ ba ñoo to numbe mut a ntééda mintômba.”

47 Yôsep a ke, a añle Faraô+ le: “Tata ni bilôk bikéé ba bi nyodi i loñ Kanaan, ba lona bibémba gwap bi mintômba ni mauñ map ma nyaga, ni gwom gwobisôna ba gwé, ba yé i nkoñ u Gôsen.”+ 2 A yoñ bilôk bisañ bitan, a unda bo Faraô.+

3 Faraô a kal lôkisañ i Yôsep le: “Imbe bôlô ni mboñ?” Ba timbhe Faraô le: “Bagwélél boñ ba yé batééda mintômba, ibôdôl basôgôlsôgôl+ bés.” 4 Ha nyen ba bi kal Faraô le: “Di nlo i yén kiki bakén ba bôt munu loñ+ inyule bikai bi ta ha bé inyu bilém bi bagwélél boñ, inyule njal i nai i loñ Kanaan.+ Jon soho, nwas le bagwélél boñ ba yééne i nkoñ u Gôsen.”+ 5 Inyu hala nyen Faraô a kal Yôsep le: “Isoñ ni lôkisoñ ba nlo hana i weeni. 6 Loñ Égiptô i yé i moo moñ. Boñ le isoñ ni lôkisoñ i yééne i pes loñ i i yé ilam+ ngandak. Nwas bo le ba yén i nkoñ u Gôsen; ibale bôt ba yé mukété yap le ba nsal loñge, ti bo bémba yem le ba tééda yo.”

7 I mbus, Yôsep a yoñ isañ wé Yakôb, a ke a unda nye Faraô, Yakôb a sayap Faraô. 8 Faraô a bat Yakôb le: “U gwé nwii nwañen?” 9 Yakôb a timbhe Faraô le: “Hala a mboñ 130 nwii le me nke me yénék bahoma bahoma.* Nwii mi niñ yem mi yé ndék, mi bak ndik ndutu ni ndutu,+ me mbolna bé to nwii mi basôgôlsôgôl bem i ngéda yak bo ba bé yénék bahoma bahoma.”*+ 10 I mbus, Yakôb a sayap Faraô, a nyodi i bisu gwé.

11 Yôsep a boñ le isañ ni lôkisañ ba yén i loñ Égiptô, a ti bo nkoñ i pes loñ i i yé ilam ngandak, nkoñ u Ramses,+ kiki Faraô a bi kal. 12 Yôsep a bé ti isañ, lôkisañ ni ndap isañ yosôna bijek* inoñnaga ni nsoñgi u bon bap.

13 Bijek* bi bé ha bé i loñ yosôna inyule njal i bé nnayak kiyaga, njal+ i kahal yak tômbôs bôt ba Égiptô ni ba Kanaan. 14 Yôsep a bé yoñ moni nwominsôna mi loñ Égiptô ni mi loñ Kanaan, moni bôt ba bé lona inyu somb bijek,+ a ken-ga nwo i ndap Faraô. 15 I ngéda moni mi loñ Égiptô ni mi loñ Kanaan mi bi mal, bôt ba Égiptô bobasôna ba kahal lo yak Yôsep, ba kalak le: “Ti bés bijek! Baa di wo njal i bisu gwoñ inyule di gwé bé moni?” 16 Yôsep a timbhe bo le: “Ibale moni minan mi mal, tina bilém binan, m’a ti bé bijek.” 17 Ha nyen ba bi bôdôl lona Yôsep bilém gwap; Yôsep a bé ti bo bijek, a yoñok bihosi gwap, mintômba nwap, nyaga yap ni magas map; i nwii u, a bi ti bo bijek, a yoñ bilém gwap gwobisôna.

18 I nwii u, u bi mal. I nwii u bé noñ ha, ba témb ba lo i nyeni, ba kal le: “A nwet, di nla bé sôô we le di gwé ha bé moni, to bilém, u bi yoñ gwo. Di gwé ha bé ki yom yo ki yo, ndik manyuu més ni minkoñ nwés. 19 Baa bés ni minkoñ nwés di nlama wo i bisu gwoñ? Somb bés ni minkoñ nwés, u ti bés bijek, inyu boñ le di yila minkol mi Faraô, yak minkoñ nwés mi yila minkoñ nwé. Ti bés mbôô inyu boñ le di niñ, di wo bañ, to minkoñ nwés mi yila bañ kiki ñoñ.” 20 Hala nyen Yôsep a bi somb minkoñ mi bôt ba Égiptô nwominsôna inyu Faraô, inyule hiki man Égiptô a bi nuñul nkoñ wé, njal i ma nai; minkoñ nwominsôna mi loñ Égiptô mi yila minkoñ mi Faraô.

21 I mbus, Yôsep a boñ le bôt ba Égiptô bobasôna ba kee ba yén ikété bitison.+ 22 Ndik minkoñ mi biprisi nwon a bi somb bé,+ inyule Faraô nyen a bé ti biprisi bijek, biprisi bi bé niñil i bijek Faraô a bé ti bo. Inyu hala nyen ba bi nuñul bé minkoñ nwap. 23 I mbus, Yôsep a kal bôt ba loñ le: “Nuna-ki, me nsomb bé i len ini ni minkoñ minan inyu Faraô. Yoña mbôô ini, ni bel. 24 Ibale i num matam, tina Faraô+ jôga jada ikété môga matan, mana môga ma-na mape ma ga hôla bé inyu sal nwom ni inyu je, bé ni bon banan, ni bôt ba ba yé lôñni bé.” 25 Ba timbhe nye le: “A nwet, ngo u ntohol+ bés. Ibale hala a nene loñge i mis moñ, boñ le di yila minkol mi Faraô.”+ 26 I mbus, Yôsep a pémés mbén, i ba ngi noñok letee ni len i loñ Égiptô, le jôga jada ikété môga matan ma libumbul li yé li Faraô. Ndik minkoñ mi biprisi nwon mi bi yila bé minkoñ mi Faraô.+

27 Israel ni lihaa jé ba bi yén i loñ Égiptô, i nkoñ u Gôsen,+ ba bana ngandak nkus nyoo, ba gwal, ba bôl ki ngandak.+ 28 Yakôb a bi niñ 17 nwii i loñ Égiptô, Yakôb a bi nom 147 nwii.+

29 Kiki Israel a nôgda le a nkahal wo,+ a sébél man wé Yôsep, a kal nye le: “Ibale me nene loñge i mis moñ, soho ha woo woñ isi bel wem, u bôn ki me le u ga unda me gwéha,* ni le w’a ba maliga ni me. Soho, u jô bañ me i Égiptô.+ 30 I ngéda me nwo,* nyodna mim wem i Égiptô, u ke u jôô wo i soñ batata+ bem.” Yak nye a timbhe le: “M’a boñ kiki u nkal.” 31 Ha nyen a bi kal le: “Kum soñ le u ga boñ hala.” A kumul nye soñ.+ Ha nyen Israel a bi ôôp i bisu bi Nyambe, i ño nañi+ yé.

48 I mbus mam mana, ba añle Yôsep le: “Isoñ a nkon.” Ha nyen a bi kena bon bé bôlôm bo iba, Manasé bo Éfraim.+ 2 Ba kal Yakôb le: “Man woñ Yôsep a nlo i yuuga we.” Israel a lédés nyuu, a yén i nañi yé. 3 Yakôb a kal Yôsep le:

“Nyambe Nu ngui yosôna a bi pémél me i Luz, i loñ Kanaan, a sayap me.+ 4 A kal me le: ‘M’a boñ we le u bana ngandak bon, me bulus we, me yilha ki we ngandak biloñ,+ m’a ti mbôda* yoñ i loñ ini i boga ni boga.’+ 5 Nano, bon boñ bôlôm bo iba, ba ba bi gwééne i loñ Égiptô ilole me nlo i koba we nyono i Égiptô, ba yé bon bem.+ Éfraim bo Manasé b’a ba bon bem kiki Ruben bo Siméôn.+ 6 Ndi i bon u ga bana i mbus yap, b’a ba bon boñ. B’a yoñ môl ma bilôk binyañ gwap, ba kôhna ki ngababum+ yap. 7 Ndi i ngéda me bé lôl i Padan, Rahel a bi wél+ me ipañ, i loñ Kanaan, ki jôga li liké li ngi yii inyu bol i Éfrata.+ Me jô nye ha, i njel i nke i Éfrata, hala wee Bétléhém.”+

8 I mbus, Israel a béñge bon ba Yôsep, a bat le: “Bonjee bana?” 9 Yôsep a timbhe isañ le: “Bon bem bôlôm bana Nyambe a bi ti me hana i homa nunu.”+ Yakôb a kal le: “Soho, lona me bo, me sayap bo.”+ 10 Ndi Israel a bé tehna ha bé loñge inyule a bi un, bebee le a bé ndim. Yôsep a lona nye bon bebee, Israel a sos bo mamañ, a sambla ki bo. 11 Israel a kal Yôsep le: “Me bé hoñol ha bé le m’a tehe ki su+ woñ, ndi Nyambe a mboñ me le me tehe yak mbôda* yoñ.” 12 I mbus, Yôsep a héya bo ipôla maboñ ma isañ, nyemede a ôôp, a ôm mbom ’isi.

13 Ni Yôsep a yoñ bon bé bo iba, a gwel Éfraim+ ni woo wé walôm, a téé nye i woo waé u Israel; a gwel Manasé+ ni woo wé waé, a téé nye i woo walôm u Israel, a tiigaha bo bebee ni isañ. 14 Ndi Israel a sambal woo wé walôm, a kéhi wo i ngii ño u Éfraim, to hala kiki nyen a bé man nu mbus; ndi a kéhi woo wé waé i ngii ño u Manasé. A bé yi le Manasé nyen a yé man nu mañ,+ ndi a bi bii moo mé hala ni ntjeñ. 15 I mbus, a sayap Yôsep a kal+ le:

17 I ngéda Yôsep a bi tehe le woo walôm u isañ u nkida i ngii ño u Éfraim, hala a lémél bé nye, a noode héya woo u isañ ngii ño u Éfraim, le a kéhi wo ngii ño u Manasé. 18 Yôsep a kal isañ le: “Hala bé a ta, ngo nunu nyen a yé man nu mañ.+ Kéhi woo woñ walôm ngii ño wé.” 19 Ndi isañ a tjél, a kal le: “Me nyi hala, a lok yem, me nyi hala. Yak nye a ga yila ngim loñ, a ga yila ki nkeñi. Ndi manyañ nu mbus a ga ba nkeñi iloo nye,+ yak mbôda* yé i ga yila ngandak biloñ.”+ 20 A kônde ki sayap bo i kel i,+ a kal le:

“Bon ba Israel ba sima we i ngéda ba ga sayap lôkisañ, ba kal le:

‘Nyambe a yilha we kiki Éfraim ni kiki Manasé.’”

Hala nyen a bé téé Éfraim i bisu bi Manasé.

21 I mbus, Israel a kal Yôsep le: “Nun-ki, me yé bebee ni wo,+ ndi Nyambe a ga kônde ba lôñni bé, a ga témbna ki bé i loñ i basôgôlsôgôl banan.+ 22 Ndi i loñ me bi kadal i moo ma Lôk Amôr ni pansoñ yem lôñni mpihlôñgô wem, me nti we nkoñ* mu iloo lôkisoñ.”

49 Yakôb a sébél bon bé bôlôm, a kal le: “Kodbana, inyu boñ le me kal bé i mam ma ga pémél bé i dilo di nsôk. 2 Kodbana, a bon ba Yakôb, ni emble, ñ, ni emble isoñ nan Israel.

3 “A Ruben,+ wen u yé mbôkgwéé+ wem, ngui yem ni bibôdle bi ngap yem i bana bon, wen u bé nu bisu ikété lipém ni ngui. 4 Ndi kiki u yé wengoñle lép u u nhoo, u nla bé gwel wemede, w’a ba ha bé nu bisu, inyule u bi bet i ngii nañi isoñ.+ Ha ngéda i, u bi lona mpuñgu* i ngii nañi isoñ. A bi bet toi mu!

5 “Siméôn bo Lévi ba yé linyañ.+ Bijôl gwap bi gwét bi yé inyu manola.+ 6 Ñem wem* u nkiha bé lôñni bo. Ñem wem* u nyéñ bé to jôp i lôñ yap, inyule ba bi nol bôt+ ikété hiun hiap, ba kon ki maséé i kit minkañ mi makôô ma balôm ba nyaga. 7 Hiun hiap hi yé ntiihege inyule hi bi tinde bo i boñ béba ni i jo bisañ.+ M’a tjam bo ikété Yakôb, me sand ki bo ikété Israel.+

8 “Inyu yoñ a Yuda,+ lôkisoñ i ga bégés we.+ Woo woñ u ga gwel joo li baoo+ boñ. Bon bôlôm ba isoñ b’a ôôp i bisu gwoñ.+ 9 Yuda a yé man mbondo njéé.+ Inyu gwel nuga, a man wem, u ga telep yaga. A sumi inyu hes nuga kiki mbondo njéé, i mbus a kwél yo. Baa njee a nla nyumbla mbondo njéé? 10 Ntoñgo ane u ga nyodi bé i woo u Yuda,+ ntoñgo ane u ga nyodi bé to ipôla makôô mé, letee Silô* a lo,+ nyen matén momasôna ma nlama nôgôl.+ 11 A ntéñ jagas jé i wom u minkôô mi wai, yak man wé jagas i bañga wom u minkôô mi wai. A’ jôwa mbot yé ikété wai, yak mabadô mé ikété matjél ma matam ma nkôô wai. 12 Wai i mboñ le mis mé ma kôyôp, milik mi boñok le masoñ mé ma  pôp.

13 “Zébulôn+ a’ yééne bebee ni ngwañ tuye, bebee ni libôñ i het bisitima bi ntjak,+ nwaa wé nkoñ u ga bol letee ni i Sidôn.+

14 “Isakar+ a yé jagas li li gwé bihés bi nlet; li nañal, li bak li bééga bibot biba. 15 A ga tehe le linôyôi li yé loñge, ni le loñ i yé ilam. A’ lek tuu inyu begee mambegee, a’ neebe ki bôlô njok.

16 “Dan+ nu a yé wada ikété litén li Israel,+ a’ kéés bôt bé. 17 Dan a ga ba kiki nyoo ipañ njel, kiki péé i bitoñ ipañ nloñ, i i nkogoo hosi i bitindi inyu boñ le i mut a nluk yo a kwoo ni mbus.+ 18 M’a bem tohi yoñ, a Yéhôva.

19 “Inyu Gad,+ ntôñ u mintonba u ga lo i jôs nye gwét; ndi a ga jôs bo, a lôlak bo i mbus.+

20 “Aser+ a ga bana bret* ngandak,* a ga bana bijek bilam, bi kiñe+ i nla je.

21 “Naftali+ a yé loñge ñin ngôlôñ. A gwé bibañga bilam.+

22 “Yôsep+ a yé ntjep u e i i num matam, e i i num yaga matam bebee ni lingen, mintjep nwé mi yabak lipénd. 23 Ndi baleñ mimpihlôñgô ba noñ nye, ba leñek nye makoñ, ba ntéédana ki nye hiun.+ 24 To hala, a gwé mpihlôñgô+ wé, yak moo mé ma gwé ngui ni likeñge.+ Hala a nlôl ni moo ma nu lipémba nu Yakôb, a lôlak ni ntééda bémba, ni ngok i Israel. 25 A* nlôl ni Nyambe nu isoñ, Nyambe a’ hôla ki we. A yé ni Nu ngui yosôna, Nyambe a’ sayap ki we lôñni bisai bi bi nlôl i ngii, ni bisai bi bi nlôl ikété ’isi,+ yak ni bisai bi bi nlôl ikété méé ni libum. 26 Bisai bi isoñ bi ga loo bisai bi dikôa di yé i boga ni boga, bi loo yak gwom bilam bi dikôa di nom mba ni mba.+ Bisai bi ga yén i ngii ño u Yôsep, i ngii kégéé ño i nu a bi baglana ni lôkisañ.+

27 “Benyamin+ a yé kiki ngwo-njéé+ i i mpat minsôn mi nuga. Kegla, a ga gwel nuga yé, a je yo; kôkôa, a ga kadal nkus,+ a kap wo.”

28 Bana bon ba yé 12 matén ma Israel, i mam mana mon isañ a bi kal bo i ngéda a bé sayap bo. A bi ti hiki wada bisai+ bi bi kôli ni nye.

29 I mbus mam mana, a ti bo oda le: “Me yé bebee i ke i koba bôt+ bem. Jôna me ni batata bem i hôk liaa i i yé i wom u Éfrôn, man Lôk Hét,+ 30 i hôk liaa i i yé i wom u Makpéla, i bisu bi Mamré, i loñ Kanaan, wom Abraham a bi somb yak Éfrôn, man Lôk Hét, le u ba wom soñ. 31 Nyoo nyen ba bi jô Abraham ni nwaa wé Sara.+ Nyoo ki nyen Isak+ a bi juba ni nwaa wé Rébéka. Nyoo yak nyen me bi jô Léa. 32 Wom ni hôk liaa bi yé mukété, bi bi sômba yak bon ba Hét.”+

33 Kiki a mal ti bon bé i biniigana bi, a ôt makôô mé i ngii nañi, a pémés nhébék wé u nsôk, a wo, a juba ni basôgôlsôgôl+ bé.

50 Ha nyen, Yôsep a bi kwél isañ+ i ngii, a eek, a sohok nye mamañ. 2 I mbus Yôsep a ti bidokta bi bé gwélél nye oda le, ba kôôba mim u isañ ni binunumba.+ Yak bidokta bi kôôba mim u Israel, 3 hala a bi yoñ bo 40 ma dilo, inyule i ngéda i yon i mbéda inyu kôôba mim ni binunumba; bôt ba Égiptô ba kônde ee Yakôb 70 ma dilo.

4 I ngéda dilo di maéya di bi tagbe, Yôsep a kal bôt ba ndap Faraô le: “Ibale me nene loñge i mis manan, kala Faraô le: 5 ‘Tata a bi kumha me soñ,+ a kal le: “Nun-ki! Me nunu me yé i wo.+ U nlama jô me ikété soñ me bi tém+ i loñ Kanaan.”+ Jon soho, nwas le me kee me jôô tata; i mbus, me témb me loo.’” 6 Faraô a timbhe le: “Kenek, ke jôô isoñ kiki a bi kumha we soñ.”+

7 Hala nyen Yôsep a bi ke i jô isañ, bagwélél bobasôna ba Faraô ba ke ni nye, mintôô mi bôt+ mi ndap Faraô, ni mintôô mi bôt nwominsôna mi loñ Égiptô, 8 lihaa li Yôsep jolisôna, lôkisañ ni lihaa li isañ.+ Ba bi yék ndik boñge batitigi, mintômba nwap ni nyaga yap i nkoñ u Gôsen. 9 A bééna bikak+ ni balukhosi, ntôñ wap bôt u bé nkeñi ngandak. 10 I ngéda ba bi pam i litidil li Atad, li li yé bebee ni lom Yordan, ba boñ maéya ha, ba ee ngandak, maéya ma isañ Yôsep ma bi nom dilo disaambok. 11 I ngéda bôt ba loñ Kanaan ba bi tehe bôt ba ñee i litidil* li Atad, ba kal le: “Kinje bañga maéya inyu bôt ba Égiptô!” Inyu hala nyen ba bi o homa nu jôl le Abel-Mizraim,* a yé bebee ni lom Yordan.

12 Bon ba Yakôb ba bi boñ kiki a bi kal bo.+ 13 Ba bi kena mim wé i loñ Kanaan, ba jô nye i hôk liaa i i yé i wom u Makpéla, i bisu bi Mamré, wom Abraham a bi somb yak Éfrôn, man Lôk Hét, le u ba wom soñ.+ 14 Kiki a mal jô isañ, Yôsep a témb i Égiptô lôñni lôkisañ ni bôt bobasôna ba bi ke i yéga nye i majôna ma isañ.

15 Kiki lôkisañ i Yôsep i ntehe le isañ wap a nwo, i kal le: “Bebek le Yôsep a ntéédana bés hiun, a’ timbhe ki bés béba yosôna di bi boñ nye.”+ 16 Jon ba bi ômle Yôsep i nwin unu le: “Ilole isoñ a nwo, a bi kal le: 17 ‘Kala Yôsep le: “Soho, me nsoohe we, nwéhél béba i lôkisoñ ni jam libe ba bi boñ we.”’ Jon soho, nwéhél béba i bagwélél ba Nyambe nu isoñ.” I ngéda ba bi pôdôs Yôsep hala, a ee. 18 I mbus, lôkisañ i lo, i kwo i makôô mé, i kal le: “Di yé bagwélél boñ!”+ 19 Yôsep a kal le: “Ni kon bañ woñi. Baa men me yé Nyambe? 20 To hala kiki ni bé yéñ boñ me béba,+ Nyambe a bi boñ le mam ma sôk loñge inyu sôñ biniñ bi ngandak bôt, kiki a yé i boñ i len ini.+ 21 Jon ni kon bañ woñi. M’a ke ni bisu i ti bé ni bon banan batitigi bijek.”+ Hala nyen a bi hôgbaha bo, a pôdôs ki bo ni loñgeñem.

22 Yôsep a bi kônde yén i Égiptô, nye ni lihaa li isañ. Yôsep a bi nom 110 nwii. 23 Yôsep a bi tehe ndandi yé ni njel mbôda Éfraim,+ a tehe yak bon ba Makir,+ man Manasé. Bobasôna ba bi gwééne i maboñ ma Yôsep.* 24 Sôk i nsôk, Yôsep a kal lôkisañ le: “Me yé bebee ni nyemb, ibabé set, Nyambe a ga yoñ ngéda ni bé,+ a ga pémés ki bé munu loñ ini inyu jôbna bé i loñ a bi bôn Abraham, Isak ni Yakôb.”+ 25 Jon Yôsep a bi kumha bon ba Israel soñ, a kal le: “Ibabé set, Nyambe a ga yoñ ngéda ni bé. Ni nlama nyodna bihés gwem munu homa nunu.”+ 26 Yôsep a bi wo, a ban-ga 110 nwii, ba bi kôôba mim wé ni binunumba,+ ba ha wo ikété nkuu mim i Égiptô.