ÉSTER

1 I dilo di Ahasuérus,* i Ahasuérus nu a bé ane 127 bipes bi mbok,*+ ibôdôl i India ipam i Étiôpia.* 2 Ha ngéda i nyen Kiñe Ahasuérus a bé ane i yale* Susan.*+ 3 I nwii mi nyônôs maa mi ane yé, a naña ngand ikeñi inyu baane bé bobasôna lôñni bagwélél bé. Ntôñ gwét u Média+ ni Persia+ u bi lo i ngand, yak mintôô mi bôt, ni baane ba bipes bi mbok,* 4 a yoñ ngandak dilo, hala wee 180 dilo, a unda bo lingwañ ni lipém li ane yé, yak ni bikeñi ni bilama bi lipémba jé. 5 I ngéda dilo di di bi tagbe, kiñe i naña ngand ikeñi i i bi nom dilo disaambok inyu bôt bobasôna ba bé ha i yale* Susan,* ibôdôl i bañga bôt ipam i gwañga bi bôt; ngand i bi tagbe i wom mbônji u ndap kiñe. 6 Ba bi eñg wom mbônji ni mabadô ma loñge bôñgô,* ni ma loñge sut, ni ma ma yé mangoñ;* mabadô ma bé ntéñék ni biloñge bi minkôô, lôñni minkôô mi wedewede mi mi yé mboñok ni mahuu ma kembee; minkôô mi bak nkobok i dilonde di silba. Mbiñ i i yé mbañak ni ngok mpuma,* binañi bi gôl ni bi silba bi bé i mbégdé, i homa ba bi tek kôyôp ngok ’isi, ngok mpuma i i mpôp, perl, ni ngok mpuma i i nhénd.

7 Ba bé hél wai i mabôndô ma gôl;* libôndô to jada li bé pôna bé lipe, yak wai i kiñe i bé ngandak kiyaga, i nya kiñe yotama yon i nla ti. 8 Mu ngand i, ba bé kal* bé mut kiki a nyo, inyule kiñe i bi béhe bagwélél ba ndap yé le ba nwas hiki mut a nyo kiki a ngwés.

9 Yak Kiñemuda le Vasti+ a naña ngand ikeñi inyu bôda i ndap* Kiñe Ahasuérus.

10 I hilo hi nyônôs isaambok, ñem u kiñe u bé maséé inyule a bi nyo wai; a kal Méhuman, Bizta, Harbôna,+ Bigta, Abagta, Zétar ni Karkas; bôt ba ngomin basaambok ba ndap kiñe ba ba bé sélél Kiñe Ahasuérus nyemede, 11 le ba lona Kiñemuda le Vasti i bisu gwé, a bak a hééba hikôtô hi kiñemuda,* inyu boñ le bôt ni baane ba tehe bilama gwé, inyule a bé nlam ngandak. 12 Ndi Kiñemuda le Vasti a tjél, a nai le a nôgôl bé oda kiñe i bi ti bôt ba ngomin. Ha nyen ñem u bi hénd kiñe, i kala ni hiun.

13 Kiñe i sébél bôt ba pék ba ba nyi kéés i nya mam* ini (hala nyen ba bé bat bôt ba nyi mbén ni mbagi minkaa le ba kéés mam ma kiñe, 14 batipék bé ba bé le: Karséna, Sétar, Admata, Tarsis, Méres, Marséma, Mémukan, baane basaambok+ ba Persia ni ba Média, ba ba bééna kunde i telep i bisu bi kiñe, ba ban-ga ki bitel bikeñi ikété ane). 15 Kiñe i bat bo le: “Inoñnaga ni mbén, kii ba nlama boñ Kiñemuda le Vasti, inyule a nôgôl bé oda Kiñe Ahasuérus a nti nye ni njel bôt ba ngomin?”

16 Ha nyen Mémukan a kal i bisu bi kiñe ni i bisu bi baane le: “Kiñemuda le Vasti a nyan+ bé ndigi kiñe yotama, ndi a nyan yak baane bobasôna ni bôt bobasôna ba yé i bipes bi mbok* gwobisôna Kiñe Ahasuérus a ñane. 17 Inyule bôda bobasôna b’a yi i jam kiñemuda i mboñ, ba bôdôl ki yan balôm bap, ba kalak le: ‘Kiñe Ahasuérus a bi kal le ba lona nye Kiñemuda le Vasti, ndi a tjél lo.’ 18 Ibôdôl i len ini, i ngéda baa ba baane ba Persia ni ba Média ba ga yi i jam kiñemuda i mboñ, b’a timbhe baane bobasôna nlélém jam, hala a ga lona diyana ni hiun. 19 Ibale hala a nene loñge i mis ma kiñe, i pémés mbén, ba tila ki yo ikété mambén ma Persia ni ma Média ma ma nheñ bé,+ le Vasti a telep ha bañ i bisu bi Kiñe Ahasuérus; ni le kiñe i pohol muda numpe nu a nloo Vasti, a ti nye tel yé i kiñemuda. 20 I ngéda nkoñ wonsôna u u yé isi énél i kiñe w’a nok mbén kiñe, bôda bobasôna ba ga ti balôm bap lipém, to ibale balôm bap ba yé bañga bôt, to ba yé gwañga bi bôt.”

21 I mahoñol mana ma bi lémél kiñe ni baane, kiñe i boñ kiki Mémukan a bi kal. 22 Ha nyen kiñe i bi om bikaat i bipes bi mbok*+ gwobisôna bi ane yé, hiki pes mbok* ni litilga jé,* hiki litén ni hilémb hié, inyu boñ le hiki munlôm a ba nwet* i ndap yé, a podok hilémb hi litén jé.*

2 I mbus mam mana, i ngéda hiun hi Kiñe Ahasuérus+ hi bi sôs, a témb a hoñol i jam Vasti a bi boñ+ ni makidik ma bi yôña inyu yé.+ 2 Ha nyen bôt ba bé sélél kiñe yomede, ba bi kal le: “I mbéda le ba yiñil kiñe bingond bi bôda bilam, bi bak konji.* 3 Kiñe i téé ki ngim bôt ikété bipes bi mbok*+ gwobisôna isi énél yé, le ba yéñ bingond bi bôda bilam, bi bak konji, ba lona gwo i ndap bôda i i yé i yale* Susan.* Ba ti gwo i moo ma Hégai,+ nwak u kiñe, ntééda bôda, le a kônde lémés gwo.* 4 I ngond muda y’a lôôha lémél kiñe yon y’a yiha kiñemuda le Vasti.”+ I mahoñol ma, ma bi lémél kiñe, hala ki nyen kiñe i bi boñ.

5 Man Lôk Yuda wada a bé i yale* Susan,*+ jôl jé li bé le Mordékai.+ A bé man Yair, man Siméi, man Kis, man Lôk Benyamin,+ 6 a bé ikété bôt kiñe Babilôn le Nébukadnézar a yoñ i Yérusalem, a kena i minkôm lôñni Kiñe Yuda le Yékônia.*+ 7 Mordékai nyen a bi néñés* Hadasa,* hala wee Éster, ngond manyañ isañ,+ inyule isañ bo nyañ ba bi wo. Hingonda hini hi bééna maôñg malam; i bitéé bi mis a bé kona ngôñ. I mbus nyemb isañ bo nyañ, Mordékai a yoñ nye kiki ngond yé. 8 I ngéda ba bi legel nwin u kiñe ni mbén yé, ba kena ki ngandak bingond bi bôda i yale* Susan,* ba ti bo i moo ma Hégai;+ ba bi kena yak Éster i ndap kiñe* ba nti nye i moo ma Hégai ntééda bôda.

9 Hingonda hi nene loñge i mis mé, hi lémél* ki nye; jon a bi pala yoñ bitelbene le ba kônde lémés*+ nye, ba ti nye bijek gwé; a pohol dingonda disaambok di di bé sal i ndap kiñe le di sélél Éster. Hégai a boñ ki le Éster ni dingonda tjé ba yééne i homa a nlôôha nlam ikété ndap bôda. 10 Éster a bi yelel bé litén+ jé to lihaa jé, inyule Mordékai+ a bi ti nye maéba le a kalak bañ mut nye ki nye i jam li.+ 11 Hiki kel, Mordékai a bé a kiiña i bisu bi mbégdé bi ndap bôda inyu yi too Éster a yé mbôô, ni lelaa mam ma nke inyu yé.

12 Hiki hingonda hi bééna yé ngéda inyu ke yak Kiñe Ahasuérus, i ngéda hiki wada wap a mal tégbaha jôm li sôñ ni iba ikété matééda malam. Haana nyen ba bé lémés* bingond bi: sôñ isamal ba nhoo bo môô ma mire,+ sôñ isamal ipe ba hoo bo môô ma nlôl i bie bi numb loñge*+ lôñni minhoop mimpe inyu kônde lémés* bo. 13 I mbus hala nyen hingonda hi bé hi ba nkôôbaga inyu ke yak kiñe; i ngéda hi nyodi i ndap bôda inyu ke i ndap kiñe, hiki jam hingonda hini hi mbat, hi nkôhna jo. 14 Hingonda hi bé hi ke kôkôa; kegla, hi témb i ndap bôda i nyônôs iba, i moo ma Saasgaz, nwak u kiñe,+ ntééda manyaa* ma kiñe. Hi bé témb ha bé yak kiñe handugi le hi lémél kiñe i nya i yé tôbôtôbô, ndi kiñe i sébél hio ni jôl+ jé.

15 Kiki ngéda i nkola le Éster, ngond Abihail, manyañ isañ Mordékai, nu Mordékai a bi néñés kiki ngond+ yé, a jôp yak kiñe, a bi bat ha bé mam mape handugi ma Hégai, nwak u kiñe, ntééda bôda a bi bat le ba ti nye. (Mu ngéda i yosôna, Éster a bé lémél bôt bobasôna ba ba bé tehe nye.) 16 Ba bi kena Éster yak Kiñe Ahasuérus i ndap kiñe i sôñ jôm, hala a yé sôñ Tebet,* i nwii+ mi nyônôs minsaambok mi ane yé. 17 Kiñe i gwés Éster iloo bana bôda bape bobasôna, Éster a lémél nye, a nene ki loñge* i mis mé iloo bini bingond bipe. Ha nyen kiñe i bi ha nye hikôtô hi kiñe* i ño, i yilha nye kiñemuda+ i ño Vasti.+ 18 Kiñe i naña baane bé bobasôna lôñni bagwélél bé i ngand ikeñi, ngand Éster. I legel ki le kunde* i ba inyu bipes bi mbok,* kiñe i ti ki makébla inoñnaga ni bigwel moo gwé.

19 I ngéda ba bi kot bingond bi bé konji+ inyu ngélé i nyônôs iba, Mordékai a bé a yii i nwemel u ndap kiñe. 20 Éster a bi yelel bé lihaa jé to litén+ jé kiki Mordékai a bi ti nye oda; Éster a bi ke ni bisu i boñ mam Mordékai a bé kal nye, kiki i ngéda a bé niñ i mbai Mordékai.+

21 I dilo di, ki Mordékai a ngi yii i nwemel u kiñe, bôt ba ngomin iba le Bigtan bo Téres, batat nwemel, ba unbene kiñe, ba ôô ki jimb inyu nol Kiñe Ahasuérus.* 22 Ndi Mordékai a yi i jimb li; i nlélém ngéda, a kal jo Kiñemuda le Éster. Yak Éster a toñle kiñe i jam Mordékai a bi kal nye. 23 Kiki ba nwan i jam li, ba sôk léba le li yé maliga, ba péni i bôt ba bo iba i kék; ba tila i mam ma momasôna ikété kaat miñañ, i bisu bi kiñe.+

3 I mbus mam mana, Kiñe Ahasuérus a bédés Haman,+ man Hamédata, man Lôk Agag tel,+ kayéle a ti nye lipém, a ti ki nye tel i nloo bitel bi baane bobasôna ba ba bé lôñni nye.+ 2 Bagwélél ba kiñe bobasôna ba ba bé i nwemel u kiñe ba bé ôôp, ba ômôk ki maboñ ’isi i bisu bi Haman, inyule hala nyen kiñe i bi ti oda inyu yé. Ndi Mordékai a bé tjél ôôp, to ôm maboñ ’isi i bisu gwé. 3 Ha nyen bagwélél ba kiñe ba ba bé i nwemel u kiñe ba bat Mordékai le: “Inyuki u nyan oda i kiñe?” 4 Hiki kel, ba bé kal nye nlélém jam, ndi a bé nôgôl bé bo, a sôk yeelene bo le a yé man Lôk Yuda.+ Ba ke ba kal Haman inyu tehe too a ga nwas Mordékai le a kena liboñok jé ni bisu.+

5 I ngéda Haman a bi tehe le Mordékai a ntjél ôôp i bisu gwé, to umul nye maboñ; hiun hi bet nye ngandak.+ 6 Ndi a bi tehe le i nol* ndigi Mordékai nyetama i kôli bé, inyule ba bi añle nye limbe litén Mordékai a nlôl. Jon Haman a bi bôdôl yéñ manjel i sas Lôk Yuda yosôna i i bé i nkoñ wonsôna u Ahasuérus, hala wee litén li Mordékai jolisôna.

7 I nwii mi nyônôs 12+ mi ane i Kiñe Ahasuérus, i sôñ bisu, hala wee sôñ Nisan;* ba bi leñ Pur+ (hala wee mbam) i bisu bi Haman inyu yi hilo ni sôñ i jam li li nlama bôña; mbam i kwo i sôñ 12, hala wee sôñ Adar.*+ 8 Haman a kal Kiñe Ahasuérus le: “Litén jada li yé ntjamak ikété matén+ ma yé i bipes bi mbok*+ gwobisôna bi ane yoñ, mambén map ma yé maselna ni mambén ma matén mape momasôna; ba nôgôl bé to mambén ma kiñe, jon i ta bé nseñ inyu kiñe le a kônde hônba bo. 9 Ibale hala a nlémél kiñe, ba pémés ngim mbén i i nkal le ba tjé litén li jolisôna. M’a ti bôt ba ngomin 10 000 di talént* i silba le ba ha i lisôô li nkus li kiñe.”*

10 Ha nyen kiñe i bi héya hilonde hi hi bééna sitamp+ i woo wé, a ti hio Haman,+ man Hamédata, man Lôk Agag,+ ñoo Lôk Yuda. 11 Kiñe i kal Haman le: “Me nti we silba ni bôt, boñ kiki u ntehe loñge.” 12 Ha nyen ba bi sébél bôt ba matila+ ba kiñe i hilo hi nyônôs 13 hi sôñ bisu. Ba tila+ oda yosôna i Haman, ba ômle yo batééda nkoñ* ba kiñe, ni bangomin ba bipes bi mbok,* ni baane ba matén momasôna; ba tilna hiki pes mbok* ni litilga jé,* hiki litén ni hilémb hié. Bikaat bi bé ntilga i jôl li Kiñe Ahasuérus, bi bak mbandak ni hilonde hi sitamp hi kiñe.+

13 Ba bi ep bikaat ni njel balegelnwin i bipes bi mbok* gwobisôna kiñe i ñane. Bikaat bi bééna oda le ba nol, ba tjé, ba sas Lôk Yuda yosôna, boñge ba wanda kiki mimañ mi bôt, boñge kiki bôda, ba nlama ki boñ hala hilo hiada, i hilo hi nyônôs 13 hi sôñ 12, hala wee sôñ Adar,+ ba yoñ ki nkus+ wap. 14 I nwin bikaat bi bééna, u bi yila mbén le ba nlama tjam ni hiki pes mbok,* ni matén momasôna, inyu boñ le bôt ba kôôba hilo hi. 15 Kiñe i bi ti oda le balegelnwin ba pala ke;+ ba tjam mbén i yale* Susan.*+ Kiñe bo Haman ba bé ba yii, ba nyok, ndi ki le tison Susan* i yé ikété yubda.

4 Kiki Mordékai+ a bi nok mam momasôna ma bi bôña,+ a pat mambot mé, a haba nsugut, a kôpba libu. A ke i ñem tison, a londok makeñi inyule a bé nok njôghe i ñem. 2 A ke a telep i nwemel u ndap kiñe, inyule mut a nla bé jôp i ndap kiñe ibale a hééba nsugut. 3 Ndi hiki pes mbok*+ i het nwin u kiñe ni mbén yé bi bi pam, Lôk Yuda i bôdôl maéya: i sôga je,*+ i béglak, i siidaga. Ngandak yap i bé nañal i minsugut ni i libu.+ 4 I ngéda dingonda di di bé sélél Éster ni nwak nwé mi bi lo mi kal nye i jam li, kiñemuda i nok njôghe ngandak. A éble Mordékai mambot le a haba mo, a héya nsugut, ndi a tjél mambot ma. 5 Ha nyen Éster a bi sébél Hatak, nwak u kiñe wada, u kiñe a bi téé inyu sélél Éster, a kal nye le a ke a bat Mordékai kii i nke bé, kii liboñok jé li nkobla.

6 Hatak a pam, a ke boma Mordékai i homa mbamba nu tison, nu a bé i bisu bi nwemel u ndap kiñe. 7 Mordékai a añle Hatak kii yosôna i bi pémél nye, a kal ki nye tañlaa+ Haman a bi bôn le a nleñ i lisôô li nkus li kiñe inyu boñ le ba tjé+ Lôk Yuda. 8 A ti ki Hatak léta i i bééna mbén, i ba bi tjam i Susan*+ inyu tjiba i Lôk Yuda. A bé lama unda yo Éster, a toñlene nye yo, i mbus a kal+ nye le a ke a tehe kiñe inyu yemhe nye le a kônôl bo ngoo, ni le a soohe kiñe yomede inyu litén jé.

9 Kiki Hatak a ntémb, a añle Éster kii yosôna Mordékai a bi kal nye. 10 Éster a kal Hatak lelaa a nlama timbhe Mordékai:+ 11 “Bagwélél ba kiñe bobasôna ni bôt ba ba yé i bipes bi mbok* gwobisôna kiñe i ñénél ba nyi yaga le tonjee munlôm to muda a njôp i kotoo kiñe+ hababé le ba sébél nye, mbén i nkwél nye: a nlama nôla; a yé le a pei ndik ibale kiñe i nand nye ntoñgo wé gôl.+ Ndi inyu yem, hala a mboñ 30 ma dilo le kiñe i yé ngi sébél me.”

12 I ngéda Mordékai a bi nok ndimbhe i Éster, 13 a témb a kal Éster le: “U hoñol bañ le, ba nol ini Lôk Yuda ipe ba nwas we inyule u yé i ndap kiñe. 14 Ibale u nyip nyo, Lôk Yuda y’a kôs hogbe ni tohi+ ni njel ipe, ndi we ni ndap isoñ ni ga wo. Njee a nyi, bebek le inyu ntén ngéda unu nyen u bi yila nwaa kiñe?”+

15 I mbus Éster a témb a timbhe Mordékai le: 16 “Kee, u kot Lôk Yuda yosôna i i yé i Susan,* ni sôga je*+ inyu yem. Yéna dilo daa,+ juu ni njamuha, ni je bañ, to nyo ni nyo bañ. Yak me ni dingonda di di nsélél me, di ga sôga je.* Me ga jôp yak kiñe, to hala kiki hala a mbôk mbén, ndi ibale i mpam le me wo, wee me nwo.” 17 Ha nyen Mordékai a bi ke a boñ mam momasôna Éster a bi kal nye.

5 I hilo hi nyônôs aa,+ Éster a haba mambot mé ma kiñemuda, a ke a telep kotoo ikétékété i ndap kiñe, a nunuk ndap* kiñe; kiñe i bak i yii i yééne yé ane, i nunuk lijubul. 2 Kiki kiñe i bi tehe ndigi Kiñemuda le Éster a téé i kotoo, hala a kônha nye maséé, kiñe i nand nye ntoñgo gôl+ i bééna i woo wé. Ha nyen Éster a tiige, a tihba jôlôl li ntoñgo.

3 Kiñe i bat nye le: “A Kiñemuda le Éster, kii i nke bé? Kii u nsômbôl? To ibale* pes i ane yem, me ga ti we yo!” 4 Éster a timbhe le: “Ibale hala a nlémél kiñe, bona Haman+ ba lo i len ini i dina me nkôôbana kiñe.” 5 Ha nyen kiñe i bi kal bagwélél bé le: “Kala Haman le a pala lo, kiki Éster a mbat.” Jon kiñe bo Haman ba bi ke i dina Éster a bi kôôba.

6 Kiki ba bé nyo wai, kiñe i bat Éster le: “Baa u gwé ngôñ ni ngim jam? Me ga ti we jo! Kii u nsômbôl? To ibale* pes i ane yem, me ga ti we yo!”+ 7 Éster a timbhe le: “I jam me gwé ngôñ ni i jam me nsômbôl, jo lini: 8 ibale me nene loñge i mis ma kiñe, ni ibale hala a nlémél kiñe i ti me jam me gwé ngôñ ni li me nsômbôl, bona Haman ba lo yani i dina me nkôôbana bo; ha nyen me ga kal kiñe i jam me ngwés.”

9 I yokel nu, Haman a bi pam a nolbaga, ñem u bak nye maséé. Ndi i ngéda a bi tehe Mordékai i nwemel u ndap kiñe, a yimbe ki le Mordékai+ a ntelep bé, to sehla a nsehla bé i ngéda a yé ha, ha nyen Haman a kala ni hiun. 10 Ndi Haman a gwel nyemede, a ke i ndap yé. I mbus a ep le ba sébél mawanda mé ni nwaa wé Zéres.+ 11 Ha nyen Haman a kahal kadba inyu lingwañ jé likeñi, ngandak yé bon bôlôm,+ ni lelaa kiñe i mbédés nye tel, i ti ki nye lipém iloo baane ni bagwélél ba kiñe.+

12 Haman a kônde ki le: “Handugi hala, metama ndik nyen Éster kiñemuda a nsébél inyu yéga kiñe i dina a nkôôba.+ Yak yani, me ga ba ki nyoo, me ni nye ni kiñe.+ 13 Ndi i mam mana momasôna ma kôli bé me ibale me ngi tehge Mordékai, man Lôk Yuda i nwemel u kiñe.” 14 Ha nyen nwaa wé Zéres ni mawanda mé momasôna ma bi kal nye le: “Yéñ kék, i i ñap 50 ma dikéñéé di moo,* u téé yo.+ Bikegla, kal kiñe le ba péni Mordékai mu. Ha nyen dina ni kiñe li ga nél we.” I mahoñol ma, ma bi lémél Haman, jon a bi téé kék.

6 Kiñe i bi la bé ke ’iIo* i u u, jon i bi kal le ba lona nye kaat miñañ,+ ba añ ki yo i bisu bi kiñe. 2 Mu kaat i, ba bi léba le Mordékai a bi yelel Bigtan bo Téres, bôt ba ngomin iba ba ndap kiñe, batat nwemel, inyu jimb ba bi ôô le ba nlama nol* Kiñe Ahasuérus.+ 3 Kiñe i bat le : “Limbe lipém ni bimbe bibom Mordékai a bi kôhna inyu jam li?” Bôt ba nsélél kiñe yomede ba timbhe nye le: “Ba bi bôñôl bé nye to jam.”

4 I mbus kiñe i bat le: “Njee a yé ha i kotoo?” Ndi Haman a bi lo i kotoo i i yé i mbégdé i ndap* kiñe+ inyu bat kiñe kunde le a péni Mordékai i kék a bi kôôba inyu yé.+ 5 Bagwélél ba kiñe ba timbhe nye le: “Haman+ nyen a téé ha i kotoo.” Kiñe i kal le: “Jubhana nye.”

6 I ngéda Haman a bi jôp, kiñe i kal nye le: “Kii ba nla bôñôl i mut kiñe i ngwés ti lipém?” Haman a kahal hégda ikété ñem wé le: “Njee numpe kiñe a nla gwés ti lipém handugi me?”+ 7 Haman a timbhe kiñe le: “Lipém kiñe i nla ti i mut nu, li yé le: 8 ba lona mbot kiñe+ yomede i nhaba, yak ni hosi kiñe i mbet, i ban-ga ntut kiñe i ño. 9 Ba yoñ mbot i ni hosi i, ba ti ntôô mut ikété baane ba kiñe; i mbus, ba ha i mut kiñe i ngwés ti lipém mbot, ba bédés nye i hosi, ba kahal hiômna nye i homa mbamba nu tison. Ba londok i bisu gwé le: ‘Haana nyen ba mbôñôl i mut kiñe i ngwés ti lipém!’”+ 10 Kunda yada kiñe i kal Haman le: “Pala yoñ mbot ni hosi, u bôñôl ki Mordékai, man Lôk Yuda, nu a nsal i nwemel u kiñe i mam u ntip pot. U nwas bañ jam to jada ikété mam u mpot.”

11 Ha nyen Haman a bi yoñ mbot ni hosi, a ha Mordékai,+ a hiômna nye i homa mbamba nu tison, a londok i bisu gwé le: “Hana nyen ba mbôñôl i mut kiñe i ngwés ti lipém!” 12 I mbus mam mana, Mordékai a témb i nwemel u kiñe, ndi Haman a hoo huu i ndap yé, ñem u siidaga nye, a ma hô ño wé. 13 I ngéda Haman a bi añle nwaa wé Zéres,+ lôñni mawanda mé momasôna i mam momasôna ma mpémél nye, batipék bé lôñni nwaa wé Zéres ba kal nye le: “Mordékai nunu a mbôdôl yémbél we nano, ibale a yé toi man Lôk Yuda,* w’a la bé nye, ndi w’a sôk u kwo i bisu gwé.”

14 Ba bé ba ngi podok ni nye, bôt ba ngomin ba ndap kiñe ba nyek, ba kena Haman i ngand Éster a bi naña.+

7 Kiñe bo Haman+ ba bi ke i dina li Kiñemuda le Éster. 2 Hilo hi nyônôs iba, i ngéda ba bé nyo wai, kiñe i témb i bat Éster le: “Baa u gwé ngôñ ni ngim jam, a Kiñemuda le Éster? Me ga ti we jo. Kii u nsômbôl? To ibale* pes i ane yem, me ga ti we yo!”+ 3 Kiñemuda le Éster a timbhe le: “Ibale me nlémél we a kiñe, ibale i nene ki loñge i mis ma kiñe, i jam lini jon me gwé ngôñ: le ba péyés niñ* yem, me nsômbôl ki le ba tohol litén+ jem. 4 Inyule di bi nuñlana,+ me ni litén jem, le ba nol bés, ba tjé+ bés, ba sas ki bés. Ibale di nuñlana inyu yila minkol mi bôlôm ni mi bôda, ki me mom nwee. Ndi ba kôli bé nwas i ndutu ini, inyule yak kiñe a ga nimis.”

5 Ha nyen Kiñe Ahasuérus a bi bat Éster, kiñemuda le: “Njee nu, numbe mut a nhégda i boñ nya jam i?” 6 Éster a timbhe le: “Nkolba ni ñoo a yé i béba mut ini le Haman.”

Haman a kahal sehla i bisu bi kiñe ni kiñemuda. 7 Kiñe i telep ni hiun, i tjôô wai, i ke i wom mbônji u yale; ndi Haman a telep, a kahal soohe Kiñemuda le Éster inyu niñ* yé, inyule a bi yi le kiñe i mal yoñ makidik inyu kogse nye. 8 I ngéda kiñe i bi nyodi i wom mbônji, i témb i homa ba bé nyôl wai, i tehe Haman a mbeha i nañi Éster a bé a niñne. Kiñe i kal le: “Baa a mpude yak kiñemuda i lalna nye ikété ndap yem?” Kiki kiñe i mpot ndigi bibañga bini, ba hô Haman su. 9 Harbôna,+ mut ngomin wada i yale kiñe a kal le: “Haman a bi kôôba yak kék inyu péni Mordékai+ nu a bi pot ngim jam i i bi tohol kiñe.+ I kék i i ñap 50 ma dikéñéé di moo,* i téé i mbai Haman.” Ha nyen kiñe i bi kal le: “Ba péni nye mu.” 10 Hala nyen ba bi péni Haman i kék a bi kôôbana Mordékai, ndi hiun hi kiñe hi sôs.

8 I kel i, Kiñe Ahasuérus a ti Kiñemuda le Éster gwom bi Haman+ gwobisôna, ñoo Lôk Yuda;+ yak Mordékai a ke i bisu bi kiñe inyule Éster a bi yeelene nye le Mordékai a yé mut wé lihaa.+ 2 I mbus, kiñe i yoñ hilonde hié hi sitamp+ hi a bi bôk a ti Haman,+ a ti hio Mordékai. Yak Éster a yoñ gwom bi Haman gwobisôna, a bii gwo i moo ma Mordékai.

3 Éster a bi tiimba ki pôdôs kiñe. A kwo i makôô mé, a eek, a yemhege nye le a sôña béba jam Haman, man Lôk Agag, a bi boñ ni jimb a bi ôô inyu tjé Lôk Yuda.+ 4 Kiñe i nand Éster+ ntoñgo gôl, a telep bitétéé i bisu bi kiñe. 5 Éster a kal le: “Ibale hala a nlémél kiñe, ibale me nene loñge i mis ma kiñe, ibale kiñe i ntehe le i jam li li kôli, ibale kiñe i ngwés me, ba tila mbén i i nkolba bikaat mut nliba le Haman,+ man Hamédata, man Lôk Agag,+ a bi tila inyu tjé Lôk Yuda i i yé bipes bi mbok* bi kiñe gwobisôna. 6 Lelaa me yé le me hônba i béñge bilim bi bi ga kwél litén jem, lelaa ki me yé le me hônba i tehe tjiba i lihaa jem?”

7 Ha nyen Kiñe Ahasuérus a kal Kiñemuda le Éster bo Mordékai, man Lôk Yuda, le: “Nuna-ki! Me nti Éster+ gwom bi Haman gwobisôna, me nti ki oda le ba péni Haman i kék,+ inyu jimb a bi ôô i tjé* Lôk Yuda. 8 Hanano, ni pémés mbén i jôl li kiñe kiki ni ntehe loñge inyu sôñ Lôk Yuda, ni band ki yo ni hilonde hi sitamp hi kiñe, inyule i ngéda mbén i ntilba i jôl li kiñe ndi ba band ki yo ni hilonde hi sitamp hi kiñe, i nla ha bé séha.”+

9 I nlélém ngéda, ba sébél bôt ba matila ba kiñe. Hala a bé hilo hi nyônôs 23 hi sôñ aa, hala wee sôñ Sivan;* i mam momasôna Mordékai a bi pot, ba tilna mo Lôk Yuda, ni batééda nkoñ,*+ ni bangomin ba bipes bi mbok, ni baane ba bipes bi mbok,*+ ibôdôl i India ipam i Étiôpia, 127 bipes bi mbok,* hiki pes mbok* ni litilga* jé, hiki litén ni hilémb hié, yak Lôk Yuda ni litilga* jap, ni hilémb hiap.

10 Mordékai a bi tila i mbén i, i jôl li kiñe Ahasuérus, a band yo ni hilonde hi sitamp hi kiñe,+ i mbus a om bikaat ni woo u bakena nwin ba ba bé kil i bihosi; i bihosi bi, bi bé ke ngwéé ngandak, ba bi uñgus gwo inyu nson kiñe. 11 Mu bikaat bi, kiñe i bi ti Lôk Yuda i i yé bitison gwobisôna kunde le ba kodba inyu sôñ biniñ* gwap, le ba nol, ba tjé, ba sas mintôñ mi gwét nwominsôna mi mi nsômbôl jôs bo, to ibale mi nlôl ikété limbe litén, to imbe pes mbok,* to bôda, to boñge; ba yoñ yak nkus+ wap. 12 Hala a bé lama bôña i nlélém kel ikété bipes bi mbok* bi Kiñe Ahasuérus gwobisôna, i hilo hi nyônôs 13 hi sôñ 12, hala wee sôñ Adar.*+ 13 I kaat* i, i bé mbén i ba bé lama tjam ni bipes bi mbok* gwobisôna. Ba bé lama añ yo ikété matén momasôna inyu boñ le Lôk Yuda i ba nkôôbaga i pun bomede ikolba baoo+ bap. 14 Balegelnwin ba bet i bihosi, ba ke ngwéé ni ngwéé inoñnaga ni mbén kiñe i bi ti. Ba bi tjam yak i mbén i, i yale* i Susan.*+

15 Mordékai a bi nyodi i bisu bi kiñe, a bak a hééba mbot kiñe i i bé mangoñ* ni puba, a bé ki a hééba ntut ngôl nkeñi ni mbôñgô mbot u loñge libadô li mahuu ma kembee, li nen-ge wedewede.+ Tison Susan* yosôna i leñ diléla. 16 Inyu Lôk Yuda hala a bi lona bo hogbe,* maséé, mahak ni lipém. 17 Ikété bipes bi mbok* gwobisôna ni bitison gwobisôna i het kaat ni mbén kiñe bi bi pam, Lôk Yuda i bé ikété maséé ni mahak, ba naña madina ni mangand makeñi. Ndi ngandak bôt ikété matén mape i bôdôl kon Lôk Yuda+ woñi, kayéle i kahal kal le i yé bon ba Lôk Yuda.

9 I hilo hi nyônôs 13 hi sôñ 12, hala wee sôñ Adar,*+ i ngéda lipôdôl li kiñe ni mbén yé bi bé lama yon,+ i hilo hi nyen baoo ba Lôk Yuda ba bé hoñol le ba ga yémbél, jam lipe jon li bi bôña, Lôk Yuda yon i bi sôk yémbél baoo+ bap. 2 Lôk Yuda i kodba i bitison gwap ikété bipes bi mbok* gwobisôna bi Kiñe Ahasuérus,+ inyu jôs bôt ba ba bé yéñ boñ bo béba; ndi mut nye ki nye a bi la bé bum bo inyule matén momasôna ma bé kon bo woñi.+ 3 Baane bobasôna ba bipes bi mbok,* ni batééda nkoñ,*+ ni bangomin ba bipes bi mbok, ni bôt bobasôna ba bé kena mam ma kiñe; bobasôna ba bé nit Lôk Yuda inyule ba bé kon Mordékai woñi. 4 Mordékai a bi bana lipémba+ ikété ndap* kiñe, a yiba ki ni bipes bi mbok* gwobisôna, inyule lipémba jé li bé kônde keñep.

5 Lôk Yuda i bi yémbél baoo bap bobasôna, i nol bo ni pansoñ, i tjé ki bo; ba bi boñ baoo bap kiki ba bé gwés.+ 6 I yale* Susan,*+ Lôk Yuda i bi nol, i tjé ki 500 i bôt. 7 Ba bi nol yak Parsandata, Dalfon, Aspata, 8 Pôrata, Adalia, Aridata, 9 Parmasta, Arisai, Aridai, ni Vaizata, 10 jôm li bon bôlôm ba Haman, man Hamédata, ñoo Lôk Yuda.+ Ndi i mbus le ba bi nol bo, ba bi siiba bé nkus+ wap.

11 I hilo hi, ba bi añle kiñe nsoñgi bôt ba bi nol i yale* Susan.*

12 Kiñe i kal Kiñemuda le Éster le: “I yale* Susan,* Lôk Yuda i nol, i tjé ki 500 bôt, lôñni jôm li bon bôlôm ba Haman. Njee a nyi kii ba bi boñ i bipes bi mbok* bipe bi kiñe?+ Baa u gwé ki ngôñ ni ngim jam? Me ga ti we jo. Kii ipe u nsômbôl? Me ga boñ jo.” 13 Éster a timbhe le: “Ibale hala a nlémél kiñe,+ a ti Lôk Yuda i i yé i Susan* kunde le yak yani, ba kena sañ yap ni bisu inoñnaga ni mbén i len;+ ni le ba péni jôm li bon bôlôm ba Haman i kék.”+ 14 Kiñe i neebe le i bôña hala. Mbén i pam i Susan,* ba péni ki jôm li bon bôlôm ba Haman.

15 Lôk Yuda i Susan* i témb i kodba i hilo hi nyônôs 14 hi sôñ Adar,+ i nol 300 bôt i Susan,* ndi i bi siiba bé nkus wap.

16 Ini Lôk Yuda ipe i bipes bi mbok* bi kiñe, yak bo ba kodba inyu sôñ biniñ+ gwap. Ba bi yémbél baoo+ bap, ba nol 75 000 di baoo bap; ndi ba bi siiba bé nkus wap. 17 Hala a bé i hilo hi nyônôs 13 hi sôñ Adar, ndi ba bi noi i hilo hi nyônôs 14, ba yilha hio hilo hi ngand ni hi maséé.

18 Lôk Yuda i Susan* i bi kodba i hilo hi nyônôs 13+ ni i hilo hi nyônôs 14,+ jon bo ba bi noi i hilo hi nyônôs 15, ba yilha hio hilo hi ngand ni hi maséé. 19 Inyu hala nyen Lôk Yuda i bitison bipe i bi yilha hilo hi nyônôs 14 hi sôñ Adar hilo hi maséé, hi ngand+ ni hi mahak; hala a bé ki hilo bôt ba ntina bijek.+

20 Mordékai+ a tila i mam mana momasôna i bikaat, a ômle bikaat bi Lôk Yuda i bipes bi mbok* gwobisôna bi Kiñe Ahasuérus, bi bi yé bebee ni bi bi yé haa. 21 A kal bo le hiki nwii, ba tééda hilo hi nyônôs 14 ni hilo hi nyônôs 15 hi sôñ Adar, 22 inyule mu dilo di nyen Lôk Yuda i bi tohla baoo bap, mu sôñ i nyen ndutu yap i bi yila maséé, yak maéya+ map ma yila hilo hi mahak. Ba bé lama naña mangand mu dilo di, ba konok maséé; hala a bé lama ki ba dilo bôt ba ntina bijek, ba tinak diyeyeba makébla.

23 Lôk Yuda i bi nôgla le i ga ke ni bisu i tégbaha ngand i, letee i ngand i i yila bo lem, ni i boñ kiki Mordékai a bi tilna bo. 24 Inyule Haman,+ man Hamédata, man Lôk Agag,+ ñoo Lôk Yuda yosôna, a bi ôô jimb i tjé Lôk Yuda,+ a leñ ki Pur,+ hala wee mbam, inyu yubdaha Lôk Yuda ni inyu tjé bo. 25 Ndi i ngéda Éster a bi telep i bisu bi kiñe, kiñe i bi ti oda le ba tila mbén+ le: “Jimb Haman a bi ôô i tjé Lôk Yuda+ li timbil nye;” jon ba bi péni nye ni bon bé bôlôm i kék.+ 26 Inyu hala nyen ba nsébél dilo di le Purim; i jôl li li nlôl ni Pur.*+ Jon, inoñnaga ni mam momasôna ma bé mu kaat i, ni mam ba bi tehe, yak ni mam ma bi pémél bo, 27 Lôk Yuda i bi yoñ makidik le bo ni mbôda yap lôñni bôt bobasôna ba ga ba lôñni bo,+ ba ga tééda dilo di tjo diba ibabé set; ni le hiki nwii i ntéak ngéda, ba ga boñ i mam ma yé ntilga inyu dilo di. 28 Lôk Yuda i bé lama bigda dilo di, i tééda ki tjo tjai ndi tjai ikété hiki lihaa, hiki pes mbok,* hiki tison; Lôk Yuda i bé lama bé waa tééda dilo di Purim dini, to mbôda yap i bé lama bé waa bigda tjo.

29 Jon Kiñemuda le Éster, ngond Abihail, lôñni Mordékai, man Lôk Yuda, ba bi tila kaat i nyônôs iba ni kunde yosôna ba bééna, inyu yigye biniigana bi ngand Purim. 30 I mbus, bikaat bi ke ni Lôk Yuda yosôna ikété 127 bipes bi mbok*+ isi ane i Ahasuérus,+ bibañga bi nsañ ni bi maliga gwon bi bé mu 31 inyu yigye le ba nlama tééda dilo di Purim i ntéak wap ngéda, kiki Mordékai man Lôk Yuda, bona kiñemuda le Éster ba bi niiga bo i boñ,+ lôñni kiki ba bi yoñ makidik inyu yap ni inyu mbôda yap,+ hala a bé bat yak sôga je*+ ni minyemhe.+ 32 I mbén Éster a bi pémés i bi kônde ti ngand Purim ngui,+ i bi tilbana ki ikété kaat.

10 Kiñe Ahasuérus a bé nyégsa bôt ba loñ ni bôt ba ba bé yééne i biôn bi tuye i sal nson njonok.

2 Minson mi ngui nwominsôna ni mi lipémba jé, ni ndoñi bikeñi bi Mordékai+ nu kiñe a bi ti lipém,+ baa bi ta bé ntilga ikété kaat miñañ+ mi bikiñe bi Média ni bi Persia?+ 3 Mordékai, man Lôk Yuda a bé bôt ba nyônôs iba i mbus kiñe Ahasuérus. A bi yila mut nkeñi* ikété Lôk Yuda, a ban-ga ki lipém ipôla bilôk bisañ gwobisôna, a bé ke ni bisu i sal inyu yéñe i litén jé, yak inyu boñ le mbôda yap i ke ni bisu i too.*