HIÔB

“Me bi pam nso i libum li mama yem,

m’a témb+ ki nso.

 3 “Ki hilo hiem hi ligwéé+ hi bi séha,

yak i u ba bi kal le: ‘Muda a nembee man munlôm!’

To Nyambe nyoo i ngii a hoñol bañ hio;

to mapubi ma béyéi bañ hio.

 6 Jiibe li hô+ i u u;

maséé ma ba bañ i u u,

i u u, u jôp bañ to mu nsoñgi u dilo di sôñ.

 7 I bé nseñ le mut a gwéé bé i u u;

to diléla le di nôga bé i u u.

 8 I bôt ba ntiihe, ba tiihe yaga i u u,

i bet ba nla tôdôl Léviatan.*+

 9 I tjôdôt di bé bai i u u kel ngi ye, di kôp jiibe;

I u u, u bem maye ma kel ndi u tehe bañ mo,

u tehe bañ to mapubi ma maye ma kel.

10 Inyule i u u, u bi yip bé makôga ma libum li mama+ yem;

u sôô bé to mandutu le me tehe bañ mo.

13 Ibale me wo ha ngéda i, ki nano me niñi yem nwee;+

ki me nke ’ilo, me noyok yem ni nsañ,+

14 lôñni bikiñe bi hisi ni batipék bap,

ba ba bi ôñôl bomede bahoma ba ba yé bibum* nano,

15 tole lôñni baane ba ba bééna gôl,

ba ban-ga mandap nyonok ni silba.

16 Tole, inyuki me bi wo bé ilole me ngwéé,

kiki minkéñéé mi bon mi mi maa bé tehe mapubi?

17 Nyoo ikété soñ, bibéba bi bôt bi ntééñga bé bape;

nyoo ki nyen minwaak mi bôt mi noi.+

18 Nyoo nyen bôt ba mok bobasôna ba yé nwee;

ba nok bé kiñ i bôt ba nyégsa bo i sal.

19 Nyoo ki nyen gwañga bi bôt ni bañga bôt ba yé nlélém jam,+

yak nkol u ntohla i moo ma nwet wé.

20 Inyuki Nyambe a nti mut a nok ndutu mapubi,

a tinak ki i bôt ba nok njôghe*+ niñ?

Ba nyéñ nyemb iloo kiki ba nyéñ nkus u u sôli,

22 i bôt ba bon ba nhak,

ba bak maséé i wo.*

23 Inyuki Nyambe a nti i mut nu a nyoba njel mapubi,

i mut nu Nyambe a nsôñ* bipes gwobisôna?+

24 Inyule miñumnde+ mi nyila bijek gwem,

yak minlénd+ nwem mi nsôbi kiki malép.

25 I yom i bé boñ le me sehla i mpémél me,

i yom me bé kon woñi yon i nkwél me.

26 Me bi bana ha bé nsañ, to nwee, to noi,

ndi mandutu ma nlo ndigi, lo ni lo.”

 3 I yé maliga le u bi kodol ngandak bôt,

u lédés ki moo ma mintombok mi bôt.

 4 Bibañga gwoñ bi bé téé i mut a mbaage,

u lédhak ki i bôt ba gwé maboñ ma ma nyeñg.

 5 Ndi nano, kuu i nkwél we, u ntomb;*

kuu i ntééñga we, u nimis makénd moñ.

 8 I yom me bi tehe i yé le, i bôt ba nsal* mam mabe,

ni i bôt ba nwes mbôô i ndééñga, bobasôna ba mbumbul nlélém jam.

 9 Nhébék u Nyambe won u nol bo,

i ngéda hiun hié hi nlôs, hi ntjé bo.

10 Mbondo njéé i nkônd, man mbondo njéé ki a nyai,

ndi yak masoñ ma mimpémba mi mbondo njéé* ma mbugi.

11 Nlôm mbondo njéé a nwo inyule a ntehe bé nuga a nje,

yak bon ba mbondo njéé ba ntjama.

12 Me bi nok bañga yada bisôsôli,

ôô wem ki u nok minhuñbe mi bañga i.

13 I ngéda bôt ba bi beha ’ilo juu,

ha nyen me bi tehe biyiinda bi bi bi tééñga mahoñol mem,

14 me kon woñi kiyaga,

nyuu yosôna* i sehlaga me.

15 Mbuu wada u bi tagbe i bisu gwem;*

mahuu mem ma nyuu ma telep.

16 I mbuu u, u telep ha,

ndi me yi bé wo.*

Ngim yom i bé i téé me i bisu;

mbok yosôna i mom nwee, ha nyen me bi nok kiñ i nkal le:

18 Nun-ki, a mbôdôl bé bagwélél bé ñem,

a ñôm yak biañgel* gwé nsohi.

19 Bôô ni ngélé yañen ni bôt ba binam ba ba nyééne ikété mandap ma yé ni ték lima,

dikuu tjap di mandap di yé ikété biték;+

ba yé kiki masek le ba mpala nyagat!

20 Ba niñ kegla, ba wok kôkôa;

ba ntjiba i boga ni boga, mut to wada a nyimbe bé to hala.

 2 Inyule liyot li ga nol jôñ mut,

tama ki i nol mut a nhémle mam momasôna.

 3 Me bi tehe jôñ mut i nuk,*

ndi kunda yada, liyééne jé li bi ba ntiihege.

 4 Bon bé bôlôm ba gwé bé mut a nsôñ bo,

ba nyagat bo i nwemel u tison,+ ibabé le mut a sôñ bo.

 5 I mut a yé njal a nje i yom jôñ mut i mbumbul,

a nyoñ yo to ikété biloo,

nkus u jôñ mut ni u bon bé u nyôña.

 6 Inyule mam mabe ma ño bé i biték,

to ndutu i mpémél bé ’isi.

 7 Inyule mut binam a ngwéé ndik le a nok ndutu,

kiki yak njanjat i mpuue.

 8 Ndi ibale me bak we, ki me mbat Nyambe mahoñol mé,

ki me nkena hop wem yak Nyambe,

 9 Nu a mboñ mam makeñi, a boñok yak mam mut nye ki nye a nla bé nok,

mam ma hélha mut to wada a nla bé soñgol.

10 Nyen a nôs nop hana ’isi,

a nkôp ki malép mu nwom.

11 A mbédés yañga mut,

a mbédés ki i mut a nimis makénd, letee a kôhna tohi.

12 A ñôbôs bipék bi bôt ba mandon,

kayéle nson u moo map u num bé matam.

13 Nyambe a ngwel bôt ba pék ikété mandon map bomede,+

ndi minsoñgi nwap mi nkwo i lép.

14 Jiibe li nhô bo njamuha,

yak i kosi, ba nke ba tômndege wengoñle u u nsude.

15 Nyambe a ntohol i moo ma bôt ba gwé pansoñ i i mpémél bo i nyo,

a tohlak diyeyeba i moo ma mimpémba mi bôt,

16 inyu boñ le yañga mut i bana botñem,

ndi nyo u bôt ba téé bé sép u yipba.

17 Tééda i jam lini: i mut Nyambe a nkodol a yé maséé;

jon u tjél bañ bikodlene bi Nu ngui yosôna!

18 Inyule Nyambe a nla boñ le mut a nok ndutu, ndi a nla ki tibil* mbabaa;

a nla bôk, ndi a nla ki mbuubaha ni moo mé.

19 A’ sôñ we mu mandutu masamal,

to ndutu i nyônôs isaambok i ga boñ bé we béba.

20 I ngéda njal, a’ kobol we i moo ma nyemb,

yak i ngéda gwét, a’ sôñ we i moo ma pansoñ.

21 A’ sôñ we i moo ma mut a gwé nyo mbe,*+

w’a kon bé to tjiba woñi i ngéda i ga lo.

22 W’a nol tjiba hiol, u nol yak njal hiol,

w’a kon bé to binuga bi bikai woñi.

23 Inyule wom woñ u ga bana bé ngandak ngok,*

we ni binuga bi bikai n’a yén ni nsañ.

24 W’a yi le ndap yoñ libadô i yé nwee,*

i ngéda w’a béñge bémba yoñ, lém to yada i ga hañ bé mu.

25 W’a bana ngandak bon,

yak mbôda yoñ y’a bôl ngandak kiki bikai bi hisi.

26 W’a jôp i soñ, u ban-ga ngui,

kiki mimbom mi blé mi ba mbumbul i loñge ngéda.

 2 “Éé, ibale ba lak to hek ndutu+ yem yosôna i kilô,

ibale ba lak ki to hek yo lôñni kuu yem i likobo!*

 4 Inyule makoñ ma Nu ngui yosôna ma ñôm me,

me nôgda mbôñ+ yap munu nyuu yem yosôna;

mam ma nkônha woñi ma ma nlôl yak Nyambe ma téé me i bisu inyu jôs me.

 8 Éé, ibale me nkôhna to i yom me mbat,

ibale Nyambe a nti to me i yom me gwé ngôñ!

 9 Ibale Nyambe a bak to le a nyagat me,

ibale nyemede a bak to le a nol me+ ni woo wé!

10 Ki hala a’ hôgbaha me;

ki me yé le me kon maséé ngandak, to hala kiki me nlôôha nok ndutu,

inyule me mpééna bé bibañga bi Numpubi.+

13 Lelaa me nla hôla memede,

i ngéda ba nyoñ bigwel moo gwem gwobisôna, ba kena gwo haa ni me?

14 Ibale mut a ntjél unda mut wé libôk+ loñgeñem,*

wee a nkon ha bé Nu ngui yosôna+ woñi.

15 Yak mawanda* mem ma bi yila bôt ba nliba+ kiki hiléléba,*

kiki diléléba di di nsa.

16 Minluñ mi ais mi mboñ le i diléléba di, di hénd,

yak libu li lisuni* li li nyimbi, li nsolop ikété yap.

17 Ndi i ngéda sép, di gwé ha bé malép, di nyoi;

i ngéda lék, i diléléba di, di nsa.

18 I diléléba di, di nhéñha njel,

di kuli i ñoñ, di sa nyoo.

19 Bôt ba nyuñga ba Téma+ ba nyéñ tjo;

i bôt ba nlôl i Séba*+ ba mbot ñem le b’a koba tjo.

20 Ba nwo nyuu inyule ba yik le b’a koba malép;

ba nke ipam nyoo, ba kon hison.

21 Inyule hala nyen ni bi yilna me;+

ni bi tehe le bikuu gwem bi nkônha woñi, ni kahal sehla.+

24 Niigana me, ndi m’a yén nwee;+

ni hôla me i nok hihôha hiem.

26 Baa ni nyéñ kodol bibañga gwem,

bipôdôl bi mut a nimis botñem,+ bi mbebi i nkena?

27 Ngo ni bak le ni leñ mbam inyu yi njee a’ bana man nyuu+ kiki nkol,

ni bak ki le ni nuñul* liwanda linan!+

28 Nano ni, hielbana, ni nun me,

inyule m’a teembene bé me bé.

 2 A yé kiki nkol u u nlôôha bana ngôñ ni yiye,

a bak kiki mut bôlô nu a mbem nsaa+ wé.

 3 Inyu hala nyen me nyén ngandak sôñ, niñ yem i mbana bé nseñ,

me ntégbaha ki mau ikété ndutu.+

 5 Nyuu yem yosôna i gwé bitômb lôñni bikéndéé bi biték;+

kôgôô yem i yôni ni bipoo lôñni dihén.*+

 6 Dilo tjem di mpala tagbe iloo kék i moo ma mut a mbañ mabadô,+

dilo tjem di mal, di nyék me ngi botñem.+

 7 Éé a Nyambe, bigda le niñ yem i yé ndik mbebi,+

ni le jis jem li ga tehe ha bé maséé.*

 8 I jis li ntehe me nano, li ga tehe ha bé me;

mis moñ m’a yéñ me, ndi me ga ba ha bé.+

 9 Kiki ond i i nyoi, i nene ha bé,

hala ki nyen i mut a nsôs i Soñ* a mbet ha bé.+

10 A’ témb ha bé i ndap yé,

bôt ba homa wé liyééne b’a yi ha bé nye.+

M’a pahal njôghe me nôgda i ñem wem;

m’a tjelel inyu ndutu yem ikeñi!*+

12 Baa me yé tuye, to nuga ikeñi i tuye,

le u téé bôt le ba tat me?

13 I ngéda me nkal le: ‘Kaga* yem i ga hôgbaha me;

nañi yem i ga hôyôs njôghe yem,’

14 ndi i ngéda me nke ’ilo, ha nyen u nkônha me woñi ni bieem,

yak biyiinda gwoñ bi mboñ le ñem u bôô me matjél,

15 kayéle me neebe le nhébék wem u kidi, me wo,

ñ, i yé me nseñ le me wo iloole me niñ ni i nya nyuu ini.*+

17 Mut binam a yé kii le u tôñ nye,

ni le u yoñ ngéda ni nye?*+

18 Inyuki u nwan nye hiki kegla,

u noodege nye hiki ngéda?+

19 Kekii u ga waa nun me,

u nwas ki me nwee le me bana ngéda i mil matai?+

21 Inyuki u nwéhél bé béba yem,

to sas hihôha hiem?

Inyule ndék ngéda m’a nañal ikété nluñ ték,+

w’a yéñ me, ndi m’a ba ha bé.”

 3 Baa Nyambe a ga kôde mbagi sép,

tole Nu ngui yosôna a ga kôde telepsép?

 4 Ibale bon boñ ba mboñ Nyambe béba,

yak nye a nwas le ba kôhna kogse inyu ndok yap;*

 5 ndi ibale wemede u bak le u yéñ Nyambe,+

u yemhe ki Nu ngui yosôna,

 6 ibale u pôbôk yaga, u bak ki u téé sép,+

ki a ntat we,*

a timbis ki we i homa u kôli ba.

 7 To ibale i bibôdle, u bé yañga mut,

i lisuk, w’a ba bañga mut.+

 8 Soho, bat le i hiai hi mal tagbe,

u yéñ ki yi i mam basañ bap ba bi léba.+

 9 Inyule bés di bi gwéé ndik yani, di nyi bé to yom,

inyule dilo tjés hana ’isi di yé nhubuk.*

10 Bat hiai hi mal tagbe, baa hi ga niiga bé we,

to kal we i mam hi nyi?*

12 I ngéda li ngi yii yômi, bo ngi nup jo,

li ga hoo kôt iloo bini bebela bipe.

13 Hala nyen yak lisuk li* bôt bobasôna ba nhôya Nyambe li yé,

inyule i yom béba mut* i mbem i ga bôña bé,

14 i yom a gwééne mapida i yé yañga,

yak i yom a mbôdôl ñem i yé kiki ndes libôbôl.*

15 A’ nigbene ndap yé, ndi i ga yégle bé i téé;

a’ noode gwelba mu, ndi i ga nom bé.

16 A yé kiki bebela ba nkôp malép i ngéda hiañgaa,

i ngéda i ño, i ñandal mu wom u mbônji.+

17 Minkañ nwé mi nliibana ikété nwind u ngok;

a nyéñ ndap ipôla ngok.*

18 Ndi i ngéda ba nup* nye i homa wé,

homa wé nyemede a’ tañba nye, a kalak le: ‘Me maa bé tehe we.’+

19 Ñ, hala nyen a’ ba ha bé;+

bibebela bipe bi ga o i homa wé.

20 Ibabé pééna, Nyambe a’ tjôô bé i mut a yé ngi nsohi,

to nit, a ga nit bé* bibéba bi bôt,

21 inyule a ga témb a yônôs nyo woñ ni hiol,

yak bibép gwoñ ni diléla.

22 I bôt ba ñoo we ba ga haba wonyuu,

to ndap libadô i bibéba bi bôt i ga ba ha bé.”

 3 Ibale mut a nyéñ jôp i pééna ni nye,*+

a ga la bé to timbhe mbadga yada mu hikôô hié hi mambadga.

 5 A nkena* dikôa homa numpe ibabé le mut a yi hala;

ikété hiun hié, a nkwés tjo ’isi.

 6 A mpôgôs hisi le hi nyodi i homa wé,

kayéle mbiñ yé i nyeñg.+

 7 A nti hiañgaa oda le hi bai bañ,

a mband yak tjôdôt+ le di ti bañ mapubi;

 8 nyetama nyen a nwandal ngii+ yosôna,

a nkil ki i ngii mangudga ma tuye ma ma nyôgi.+

 9 A bi hek liuñ li tjôdôt li Ash,* ni li Késil,* ni li Kima,*+

lôñni mauñ ma tjôdôt ma nwelmbok;*

10 a mboñ mam makeñi, a boñok yak mam mut nye ki nye a nla bé nok,+

mam ma hélha mut to wada a nla bé soñgol.+

11 A nlôô me bebee, ndi me nla bé tehe nye;

a ntagbe me i bisu, ndi me nyimbe bé nye.

13 Nyambe a’ gwel bé hiun+ hié;

yak bahôla Rahab*+ b’a ôôp i bisu gwé.

Me nhémle bé le a’ nok kiñ yem,

17 inyule a ngwélél mbuk mbebi inyu nyagat me,

a nkônde ki babaa me ngi njom.+

18 A nti bé to me pôla le me hép;

a nkônde ndik me bikuu.*

19 Ibale di gwé le di pôdôl ngui, Nyambe nyen a gwé ngui,+

ibale di gwé le di pôdôl telepsép, a nkal le: ‘Njee a nla ôm me nsohi?’

20 To ibale me ban-ga bé njom, ki nyo wem womede w’a kwés me nkaa;

to ibale me yé ngi nsohi, a’ kal le me yé nkoda.*

21 To ibale me yé ngi nsohi, me nyi bé i yom i mbem me;

niñ yem i mbébél yaga me.*

23 Ibale malép ma mbet kunda yada, ma nol bôt,

ndi i bôt ba nginsohi ba nok ndutu, Nyambe a’ nol bo hiol.

24 A nti hisi i moo ma bibéba bi bôt;+

a nyip mis* ma bakéés.

25 Nano, dilo tjem di nhoo iloo mut a nke ngwéé;+

dilo tjem di nke ngwéé, di ntehe bé loñge.

26 Dilo tjem di mpala tagbe kiki môñgô mi mi yé mbañak ni makai,

kiki minyôgôl mi mi mpude nuga yap.

27 Ibale me nkal le: ‘Me ga hôya njelel yem,

me ga kañ ha bé su, me ga ba maséé,’

28 to hala, mandutu+ mem m’a kônha me woñi,

me nyi ki le w’a kal bé le me yé nginsohi.

30 To me nogop yaga ni libu li lisuni,*

me pubus ki moo mem ni sobe,*+

31 w’a yube me ikété bee ndobo,

kayéle yak mambot mem ma pidip me.

32 Inyule a ta bé mut binam kiki me, le me timbhe nye,

to le di kena hop wés i bikééhene.+

33 Mut nye ki nye a nla bé bagal nkaa* ipôla bés bo iba,

mut to wada a nla bé kéés bés.*

34 Ibale a mbép ha bé me,*

a waa ki boñ le ñem u bôô me matjél ni mam ma nkônha me woñi,+

35 ha nyen m’a pôdôs nye ibabé le me kon woñi,

inyule me gwé bé njom yo ki yo i sehla i ngéda me mpôdôs nye.

 3 Umbe nseñ u nkôhna i tét me,

i yan nson u moo moñ,+

u saibak bipék bi bibéba bi bôt?

 4 Baa u gwé mis ma minsôn,

tole u ntehe kiki mut binam?

 5 Baa dilo tjoñ di yé kiki dilo di bôt ba binam,

to nwii nwoñ, baa mi yé kiki nwii mi mut,+

 6 kayéle u ntoñ hihôha hiem,

u nwaa bé to yéñ béba yem?+

 7 Wemede u nyi le me gwé bé njom,+

ni le mut nye ki nye a nla bé kobol me i woo+ woñ.

 8 Moo moñ ma bi uñgus me, ma mma ki me,+

ndi nano, u nyéñ tjé me, tjé yosôna.

 9 Soho, bigda le u bi hek me ni ték lima,+

ndi nano, u nyéñ ki timbis me nluñ ték.+

10 Baa we bé nyen u bi ha bé me i libum li mama,

u uñgus ki me nyoo?*

11 U bi eñg me ni kôgôô, ni minsôn,

u uñgus+ ki me ni bihés ni minkañ.

12 U bi ti me niñ, u unda me loñgeñem;*

u tééda ki me* loñge,+

13 ki le i mam mabe ma mon u bé hoñlene me.*

14 Ibale me mboñ béba, u ga tehe,+

u ga nwéhél bé to hihôha hiem.

To ibale me yé nginsohi, ki me nla bé pa ño,+

inyule me nwo nyuu ngandak, me nogok ndutu.+

16 Ibale me mpa ño, u noñ me kiki mbondo njéé+ i noñ nuga,

u nwaa bé gwélél ngui yoñ inyu jôs me.

17 U nwaa bé pémhene me bôt ba mbôgi,

u nkônde ki unbene me,

yak manoodana ma nkwél ndik me, kwél ni kwél.

19 Ki hala a yé wengoñle me maa bé ba;

ki ba bi begee me i libum li mama, ba kena me ngélé yada i soñ.’

20 Baa i dilo di ngi yii me, di ta bé ndék?+ Nyambe a nwahak me nwee;

a waa nun me le ndi yak me, me kôhna ndék hogbe,*+

21 ilole me nke i homa matémb ma ta ha bé,+

ñ, i loñ i het jiibe li nkôp ngandak,*+

22 i loñ i jiibe likeñi,

i loñ i ngangañ jiibe ni i yubda,

i homa yak mapubi ma yé kiki jiibe.”

 4 Inyule u nkal le: ‘Biniigana gwem bi téé,*+

me yé ki ngi nsohi i mis ma Nyambe.’+

 5 Éé, ibale Nyambe a bak to le a pot,

a yibil ki nyo wé inyu timbhe we!+

 6 Ki a nyeelene we mam ma pék ma ma sôli,

inyule bañga pék i yé jam li nlet.

 9 I ñap iloo hisi,

i bak ikeñi iloo tuye.

10 Ibale Nyambe a ntagbe, a gwel mut, a kena nye i bikééhene,

njee a nla kolba nye?

12 Ndi jôñ mut i ga sôk yi jam

i kel jagas li bikai li ga gwal mut binam.*

13 Ibale u bak to le u kôôba ñem woñ,

u sambal ki moo moñ i bisu bi Nyambe!

14 Ibale woo woñ u yé i boñ jam libe, kena jo haa ni we,

u nwas bañ to le ngitelepsép i yén mu mandap moñ ma mabadô.

15 Ha nyen u ga la pa su woñ ngi wonyuu yo ki yo;

u ga la ki telep siñ siñ ngi woñi wo ki wo.

16 Ha nyen u ga hôya ndutu yoñ;

w’a hoñol ha bé yo, kiki mut a nhoñol ha bé malép ma ma mal kuli.

17 Niñ yoñ y’a bai iloo hiañgaa hi kosi;

yak jiibe li niñ yoñ li ga ba kiki mapubi ma kegla.

18 W’a bana makénd inyule botñem i yé,

w’a béñge ipañ yoñ, u nañal ki ibabé i kon woñi.

19 W’a nañal ibabé le mut a sés we,

yak ngandak bôt i ga yéñ le i lémél we.

20 Ndi mis ma bibéba bi bôt m’a waa;

b’a léba bé homa to wada ba nla kil ngwéé,

ndik nyemb+ yon i ga ba botñem yap.”

 4 Me nyila yom minjôha inyu mawanda+ mem,

i me nu me nlôndôl Nyambe le a timbhe me.+

 5 I mut a gwé bé nduña a nyan bikuu,

a hoñlak le bikuu bi nkwél ndik i bôt ba gwé makôô ma nyeñg.*

 6 Bôt ba wip ba niñ ikété nsañ+ mu mandap map ma mabadô,

yak i bôt ba nyumbla Nyambe ba niñ nwee,+

i bôt ba gwé banyambe bap i moo map.

 7 Ndi soho, bat le binuga, bi ga niiga we;

bat yak dinuni di ngii, di ga yis we i jam li.

 8 Tole béñge* hisi, hi ga niiga we;

béñge yak tjobi di tuye, di ga kal we i jam li.

 9 Ikété gwom bi gwobisôna,

njee a nyi bé le Yéhôva nyen a bi hek gwo?

10 Niñ i hiki hégél i yé i woo u Nyambe,

yak nhébék* u bôt ba binam bobasôna.*+

11 Baa ôô u ñemble bé bibañga,

kiki hilémb* hi noode bijek?+

13 Nyambe a gwé pék ni lipémba,+

a gwé maéba ni bañga yi.+

14 Ba nla bé tiimba oñ i yom a mbôk;+

mut nye ki nye a nla bé to yibil i yom a nyip.

15 I ngéda a nhék malép, gwom gwobisôna bi nkôt;+

ndi i ngéda a nwas mo, ma hô hisi hiosôna.+

16 Nyambe a gwé ngui ni bañga pék;+

i mut a nyôm, ni nu a nyumus bôt ba yé i moo mé.

17 A mboñ le batipék ba kee mabal nso,*

a mboñ ki le bakéés ba kônd njék.+

18 A nhohol minkôô bikiñe+ bi nkañ,

a ntéñ ki bo ngôli i bôbôk.

19 A mboñ le biprisi bi kee mabal nso,+

a nkwés ki biane bi bi umi siñ;+

20 a nyip manyo ma batipék, ba bôt ba mbôdôl ñem,

a mélés yak yi i mimañ mi bôt;

21 a nwéha mintôô mi bôt+ nyuu,

a mboñ ki le mimpémba mi bôt mi bomb;*

22 a nyelel ndip mam i i yé ikété jiibe,+

a mbéyés mapubi ikété jiibe likeñi;

23 a nyilha biloñ mimpémba, le ndi a tjé gwo;

a nkéñbaha ki minwaa mi biloñ, le ndi a kena gwo i minkôm.

24 A nhéya yi* i baane ba litén,

a mboñ ki le ba ndeñg nyoo i ñoñ, i het manjel ma ta bé.+

25 I bôt ba, ba nke ba tômndege ikété jiibe,+ i homa mapubi ma ta bé;

a mboñ le ba ndeñg kiki bôt ba ba hiôô maok.+

13 “Ñ, me bi tehe i mam ma momasôna ni jis jem,

ôô wem u emble mo, me nok ki mo.

 2 I mam ni nyi, yak me me nyi mo;

ni nloo bé me.

 3 Me, me ntehe nseñ le Nu ngui yosôna nyen me pôdôs;

me ngwés kena hop wem i bisu bi Nyambe.+

 4 Ndi ni ñôbôs jôl jem ni bitembee;

bébobasôna ni yé bidokta bi bi gwé bé nseñ wo ki wo.+

 5 Ibale ni bak to le ni mom yaga nwee,

ki i nene le ni gwé pék.+

 6 Soho, emblana nkaa wem,

ni sédi ki ôô i nok lelaa me ntoñol hop wem.

10 Ibale ni nyéñ todol bôt bisôsôli,

ibabé pééna, Nyambe a’ kônd+ bé.

12 Bibañga binan bi pék bi yé yañga kiki libu;

yak mandimbhe manan ma gwé bé ngui kiki biben le ba mbañ ni ték lima.

14 Nseñ kii i nimis niñ yem*

ni i lek joo jem?*

15 To ibale Nyambe a nol me, m’a bem ndigi;+

i bisu gwé nyen m’a kaa.*

16 Ha nyen a’ yila ntohol wem,+

inyule mut nye ki nye nu a nti bé Nyambe lipém* a’ telep bé i bisu gwé.+

17 Ni tibil emble bibañga gwem,

ni sédi ki ôô i nok bipôdôl gwem.

18 Nuna-ki, me mal kôôba nkaa wem;

me nyi le me gwé bé njom.

20 Éé a Nyambe, inyu boñ le me solop bañ i bisu gwoñ,

ti ndik me i mam mana mo ima:*

21 Héya woo woñ u u nyét i ngii yem, kena wo haa;

i woñi bôt ba nkon we woñi u boñ bañ le ñem u bôô me matjél.+

22 Pot ndugi, ndi m’a timbhe we,

tole nwas le me pot, ndi w’a timbhe me.

24 Inyuki u nyoñ ha bé ngéda ni me,*+

u yoñok ki me kiki ñoo woñ?+

25 Me yé ndik hiai le mbebi i mal kena, me yé ndik nnumuk kai,

inyuki u nkônha me woñi, u noñok ki me?

26 U nwaa bé tila bisoman bi ngui u gwééne me,

u mboñ ki le me saa inyu bibéba me bi boñ i ngéda me bé mañge wanda.

27 U nha makôô mem ikété dikéñ,*

u wanak maboñok mem* momasôna,

u yimbge ki hiki homa me ntéé mabal mem.

28 Jon mut binam* a ñôbi kiki bôô yom,

kiki mbot le masek ma nje.

14 “I mut binam muda a ngwal,

a niñ ndik ndék ngéda,+ yak dilo tjé di yé nyonok ni mandutu.*+

 2 A ntoo kiki mbônji; i mbus, a kudi;*+

a nke ngwéé kiki yiye; i mbus, a nyoi.+

 3 Ñ, u mal bok nye mis,

u nkena ki nye* i bikééhene le a kaa ni we.+

 5 Ibale dilo tjé di niñ di mal tééba,

wee yak nsoñgi u sôñ yé u yé i moo moñ;

u mal ki tééne nye minwaa a nla bé lela.+

 6 Waa nun nye, le ndi a hép to ndék,

letee a mal hilo hié hi bôlô kiki mut bôlô nu a nkôhna nsaa.+

Ibale ba nkit yo, i ga témb i too,

yak bipom gwé bi ga kônde nañ.

 8 Ibale nkañ wé u ñun ikété ’isi,

ibale yak kumul yé i nwo ikété biték,

 9 i ngéda i nôgda malép,* i ga témb i too;

i pémés ki mintjep kiki bebela i ntip o.

10 Ndi mut binam a nwo, a yégle a niñi ha, ngi ngui yo ki yo;

i ngéda mut binam a nii nhébék, a nke hee?+

11 Malép ma tuye ma nyoi,

yak lom a nsa, a num ki kweñ.

Ntel wonsôna ngii i ga ba, a’ tôde bé,

b’a tôdôl bé to nye ’ilo.+

13 Éé, ibale u bak to le u sôô me ikété Soñ,*+

u tééda me bisôsôli letee hiun hioñ hi tagbe,

u tééne ki me ngim ngéda inyu bigda me!+

M’a bem mu dilo tjodisôna me nson njonok,

letee kobla yem i lo.+

16 Ndi nano, u nwan hiki jam me mboñ;*

u mbéñge ndik béba yem.

17 Litjañg jem li yé nsudge ikété bot,

u mband ki hihôha hiem ni hitjo.*

18 Kiki hikôa hi nkwo, hi kuubaga,

kiki yak liaa li nyodi i homa wé,

19 kiki malép ma nje ngok,

kiki yak kundul malép i nkulna biték,

hala nyen u ntjé botñem i mut binam.

20 Hala nyen u nwaa bé tét nye letee a tjiba;+

u nhéñha nyuu yé, u timbis ki nye i Soñ.

21 Bon bé ba nkôhna lipém, ndi nye a nyi bé hala;

ba nyila ki gwañga bi bôt, ndi nye a ntehe bé hala;+

22 dilo tjé di niñ tjodisôna,* a nok ndik njôghe;

niñ yé yosôna, a ñee ndigi, ee ni ee.”

 3 Hala a nhôla bé to jam ibale a nkodol bôt ni bibuk bi bi yé yañga,

hala a ta bé to nseñ ibale a mpot bipôdôl bi bi gwé bé mahee.

 4 Inyule u mboñ le bôt bape ba kon ha bañ Nyambe woñi,

u ntinde ki bôt bape le ba hoñol ha bañ Nyambe.

 5 Inyule béba yoñ yon i ntinde we i pot hala,*

u mpohol ki bipôdôl bi bôt ba mandon.

 6 Me bé nyen me nkwés we nkaa, ndi nyo woñ won u nkwés we nkaa;

bibép gwoñ gwon bi mbôgôl we mbôgi ibe.+

10 Bôt ba miño mi mbu ni mimañ mi bôt ba yé ipôla yés,+

bôt ba ba nloo isoñ bimañ huum.

13 Inyule Nyambe nyemede nyen u ñunbene,

inyu hala nyen u nwas ki le i nya bibañga i, i pémél mu nyo woñ.

15 Nun-ki! Nyambe a mbôdôl bé bapubhaga bé* ñem,

to ngii yomede i mpôp bé i mis mé.+

16 Bôô ni ngélé yañen ni mut nu a yé nyega, a bak mut malôga,+

mut nu a nyo ngitelepsép kiki malép!

M’a añle we i mam me bi tehe,

18 i mam ma mon bôt ba pék ba bi pot, ma basañ bap ba bi kal bo,+

ndi ba bi sôô bé mo.

19 Botama bon ba bi yén mu loñ ba bi ti bo,

nkén mut to wada a bi tagbene bé i boni.

20 Béba mut i nson njonok niñ yé yosôna,

ñ, i mut a ntét bape a’ nok njôghe mu nwii nwominsôna mi mbem nye.

21 Maôô mé ma nok liyôgbe li mam ma nkônha nye woñi;+

mintonba mi nleñ nye gwét i ngéda nsañ.

22 A nhémle bé le a’ pei bikuu;*+

pansoñ yon i mbem nye.

24 Njiiha ni nduña bi mboñ le ñem u bôô nye matjél,

bi nkép nye mbai kiki kiñe i i yé bebee i leñ gwét.

25 Inyule a mpa woo i kolba Nyambe nyemede,

a nyéñ ki bédél* Nu ngui yosôna;

26 kiki a gwé ño mbe, a nyoñ soso ben yé ngui*

inyu leñ Nyambe gwét;

27 su wé u mpop,

yak tjeñ di mpam nye;*

28 Jon, a nyééne i bitison bi bi ga tjiba,

i mandap i het mut nye ki nye a’ yén bé,

ma ma ga yila nwind mi ngok.

29 A ga ba bé ngwañ, nkus wé u ga bôl bé,

to gwom gwé bi ga tjama bé mu loñ.

30 A ga pei bé bikuu;*

lindômbôô li hié li ga boñ le bipom* gwé bi kôt,

yak nhébék u u mpémél i nyo Nyambe* u ga kena nye.+

31 A nlama bé yôm, a nlama bé to bôdôl gwañga bi mam ñem,

inyule nsaa a ga kôhna ibale a mboñ hala, u ga ba ndik yañga;

32 i jam li, li ga pémél nye ndék ngéda,

to mintjep nwé mi ga too bé kekikel.+

33 A yé kiki nkôô wai u u nkwés bisua gwé bi matam,

ni kiki e ôlivé i i nimis bisem gwé.

34 Inyule ntôñ u bôt ba nti bé Nyambe lipém* u num bé matam,*+

yak hié hi ga ligis mandap ma mabadô ma bôt ba neebe bitek.

35 Ba nembee* ndik bipék bibe, ba gwalak ndik mam mabe,

yak miñem nwap* mi yé nyonok ni malôga.”

Ibale bé bon ni bak me,

me bak le me pot letee me kwés bé nkaa,

me méglak ki bé ño.+

 5 Ndi iloole me boñ hala, ki me nlédés bé ni bibañga bi nyo wem,

yak hogbe i bibép gwem i mômôs+ bé.

 6 Ibale me mpot, njôghe yem i nsôs bé,+

ndi to ibale me mpot ha bé, baa njôghe yem i nhoi?

 7 Ndi nano Nyambe a ntômbôs me;+

a ntjé bôt bem ba ndap bobasôna.*

 8 A* bi gwel yak me, bôt bape ba tehe hala,

me nkôt ki ngandak kayéle bôt ba nhoñol le men me gwé njom.

10 Bôt ba bi nahal manyo map inyu ndegle me,+

ba bép ki me mabai, ba yanak me;

ba kodba bo ngandak inyu kolba me.+

11 Nyambe a nsem me i moo ma boñge bôlôm,

a nleñ ki me i moo ma bibéba bi bôt.+

12 Me bé nwee, ndi a nyagat me;+

a bi gwel me i mbus joo, a kahal kok me;

me ki nyen a nyéñ leñ mpihlôñgô.

13 Baleñ mimpihlôñgô bé ba nkéña me;+

a ntôp ditam+ tjem, a nkônôl bé to me ngoo;

a mboñ le njôñlô yem i sôbi ’isi.

14 A nyilha me kiki libap, i het a ntôp mapondo, tôp ni tôp;

a nkwél me i nyuu kiki njogwét.

15 Me bi kôñôl nsugut inyu hô kôgôô+ yem,

me njô ki lipém jem.*+

16 Su wem u nkôyôp inyu ngandak maéya,+

yak mis mem* ma nkôp yaga jiibe,*

17 to hala kiki moo mem ma njo bé sañ yo ki yo,

yak soohe, me nsoohe ni ñem maliga.

19 To nano yaga, mut wem mbôgi a yé i ngii;

nu a nla bôgôl me mbôgi a yéne i bahoma ba nyôgi.

20 Mawanda mem ma nol me hiol,+

i ngéda gwiiha bi nkuli me i mis, i bisu bi Nyambe.*+

21 Ba bagal nkaa ipôla mut ni Nyambe,

kiki ba mbagal nkaa ipôla bôt iba.+

22 Inyule ndék nwii ndik yon i ngi yii me;

i mbus, m’a yoñ njel i nke i homa matémb ma ta bé.+

17 “Ngui yem i mal,* me yé yak bebee ni wo;*

soñ yon i mbem me.+

 2 Bôt ba mandegle ba nkéña me,+

yak jis jem li nlama béñge* ndok yap.

 4 Inyule u bi sôô i bôt bana yi;*+

inyu hala nyen u neebe bé le ba yémbél.

 5 Ngim bôt i yé le i nti mawanda map nkus ba gwé,

ki le njal i mboñ le mis ma bon bap ma kôp jiibe.

 6 Nyambe a nyilha me yom mandegle* ipôla bôt,+

kayéle me nyila mut nu ba ntjôle matai i su.+

 7 Njôghe i mboñ le me ntehna ha bé loñge,+

yak bijô gwem bi nyuu gwobisôna bi nkôt.*

 8 Bôt ba téé sép ba nhel i ngéda ba ntehe hala,

yak mut nu a nti bé Nyambe lipém* a ñunbaha mut nginsohi.

 9 Mut a téé sép a ntéñbe i boñ mam ma téé,+

yak nu a gwé moo ma mpôp a’ kônde bana ngui i boñ loñge.+

10 Ndi hiki wada nan a témb a loo a kôp hop,

inyule me nléba bé me mut pék ipôla nan.+

11 Dilo tjem di niñ di mal;+

I mam me nsômbôl boñ, ni ma ma nkon me ngôñ* ma nkwo i lép.+

12 Ba nwaa bé yilha juu binjamuha,

ba kalak le: ‘Kiki jiibe li nkôp, wee ndék ngéda mapubi ma ga ba.’

13 Ibale me mbem, Soñ* yon i ga yila ndap+ yem,

me tek ki nañi yem ikété jiibe,+

14 ibale me nkal bee*+ le: ‘Wen u yé me tata!’

16 Ngo i* ga sôs i makôga ma Soñ,*

i ngéda bésbobasôna di ga témb i biték.”+

 3 Inyuki u nyoñ bés kiki binuga,+

u tehge bés kiki bijôñ bi bôt?*

 4 To ibale hiun hioñ hi ntinde we i boñ wemede béba,

baa inyu yoñ nyen hisi hi ga yégle hôlô?

 5 Ñ, mapubi ma béba mut m’a lém,

yak lindômbôô jé li hié li ga bai ha bé.+

 6 Ibabé pééna, mapubi ma ma mbai mu ndap yé libadô m’a yila jiibe,

yak lambe i i kéhi mukété i ga lém.

 7 A ga bana ha bé ngui i ke,

yak pék yé yomede i ga kwés nye ’isi.+

 8 Inyule a ga ke a jôp ikété mbunja,

nyoo nyen makôô mé m’a gwiya.*

 9 Hiandi hi ga gwel nye i tindi;

kédi i ga hémb nye.+

10 Nkôô u sôli ’isi inyu yé,

yak hiandi hi mbem nye mu njel yé.

11 Mam ma nkônha woñi ma nkéña nye bipes gwobisôna,+

ma noñ yaga nye munu mbus.

12 A gwé ha bé ngui,

yak bikuu+ bi ga kwés nye ’isi.*

13 Kon u nta nye mu kôgôô;

kon u u nlôôha nola* u nje nye bijô bi nyuu.

14 Ba nhéya nye i homa a bak nwee i ndap yé libadô,+

ba kena nye le a wo béba nyemb.*

15 Bakén ba bôt* bon b’a yééne mu ndap yé libadô;

yak hié hi* ga ligis ndap+ yé.

16 Minkañ nwé mi ga kôt isi yé,

yak mintjep nwé mi num nyoo i ngii yé.

17 Bôt b’a bigda ha bé nye hana ’isi,

to jôl jé li ga yiba bé* mu nloñ.

18 B’a luhul nye le a nyodi mapubi, a kee i jiibe,

ba buñga* ki nye le a ba ha bañ hana nkoñ ’isi.

19 A’ bana bé bon, to mbôda ikété litén jé,

i homa a nyééne,* a ga yégla bé mut to wada.

20 I kel a’ tjiba, i bôt ba yéne i pes Hiôñg b’a kon woñi ngandak,

yak i bôt ba yéne i pes Likôl, miñem mi ga bôô bo matjél.

21 I mam ma mon m’a pémél mandap ma mabadô ma mboñbéba,

mo ki mon m’a kwél homa liyééne li mut a nyi bé Nyambe.”

 2 “Letee ni imbe ngéda ni ga tééñga me,*+

ni kogok ki me ni bibañga+ binan?

 3 Hala a yé jôm li ngélé le ni nkônd* me;

ni nwo bé to nyuu i tét me.+

 4 Ibale me mboñ toi jam libe,

wee hihôha hiem hi mbéñge ndik metama.

 5 Ibale ni ntéñbe i bédél me,

ni kadbaga le me kôli kôhna wonyuu inyu mandutu mem,

 6 yina ni le Nyambe nyen a mboñ le i mam ma momasôna ma pémél me,

a ngwel ki me mu mbunja yé.

 7 Nuna-ki! Me nwaa bé lond le: ‘Ba mboñ me béba!’ Ndi mut to wada a ntimbhe bé me;+

ibabé waa, me mbat mahôla, ndi mut to wada a nsôñ bé me.*+

 8 A nkéñ njel yem ni libap li ngok, kayéle me nla bé tagbe;

a nhô manjel mem ni jiibe.+

 9 A nyoñ lipém jem,

a nhéya ki ntut i ño wem.

10 Kiki ndap, a mbôk me bipes gwobisôna letee me wo;

kiki e le ba nup, a nup yak botñem yem.

11 A bi kalna me ni hiun hié,

a nyoñ ki me kiki ñoo+ wé.

12 Mintôñ nwé mi gwét mi nlo lôñ yada, mi nkéña ki me,

mi nyééne ki mu mapañ momasôna ma ndap yem libadô.

13 A mboñ le lôk kéé yem i ke haa ni me,

yak i bôt ba nyi me ba nkôm me mbus.+

14 Mawanda mem ma ñem nyuu* ma ntjôô me,

yak i bôt me bé yi loñge, ba nhôya me.+

15 Bakén bem+ ni bagwélél bem ba nyoñ me kiki mut nu ba nyi bé;

me yé yaga nkén mut i mis map.

16 Me nsébél ngwélél wem, ndi a ntimbhe bé me;

me nyemhe nye ni nyo wem le a kônôl me ngoo.

17 Nhébék wem u numbul nwaa+ wem njiñ ibe,

me numbul lôkisañ* yem bôô.

18 Yak disii di boñge di nyan me;

i ngéda me ntelep, di nsol me.

19 Mawanda mem ma ñem nyuu momasôna ma ñoo me,+

yak i bôt me bé gwés ba ntonbana me.+

20 Bihés gwem bi ñadbe ni kôgôô yem, bi ñadbe ki ni minsôn nwem,+

ngo ndék lana, ki me nwo.*

21 Kona me ngoo, a mawanda mem, kona me ngoo

inyule woo u Nyambe u mbép me.+

24 Éé, ibale bi bak to nkédlak i ngii liaa i boga ni boga,

ni saô i kei* lôñni lipidô!

25 Inyule me nyi loñge loñge le nkobol*+ wem a niñ;

a ga yik lo, a telep ki hana ’isi.*

26 I ngéda kon u ga mal ôbôs kôgôô yem,

m’a tehe Nyambe, me bak me ngi yii i niñ,

27 memede m’a tehe nye,

m’a tehe yaga nye ni mis mem, ha ni mis ma mut numpe bé.+

29 Bébomede, kona pansoñ woñi,+

inyule ba ga kogse bé ni pansoñ inyu dihôha dinan;

ni nlama yi le nkéés+ a yé.”

 2 “I mam me nôgda mon ma ntinde me i timbhe,

inyule ñem u nlék me.

 3 U nsol me ni bibuk gwoñ;

ndi me nlama timbhe inyule me gwé bañga yi.*

 4 Ibabé pééna, u nyi i jam lini loñge,

inyule ibôdôl kiki mut binam* a yé hana ’isi, hala nyen mam ma yé ndigi:+

 5 Diléla di béba mut di nhoo mal,

yak maséé ma mut a nti bé Nyambe lipém* ma nom ndik ndék ngéda.+

 6 To ibale ngôk wé u mbet ipam i ngii,

yak ño wé u tihbaga ond,

 7 a’ ba ha bé i boga ni boga, kiki tjibi tjé;

i bôt ba bé tehe nye b’a bat le: ‘A yé hee?’

 8 Ba ga pala hôya nye* kiki eem, ba ga léba ha bé nye;

b’a luhul nye kiki yiinda mut a ntehe juu.

 9 I jis li bé béñge nye, li ga béñge ha bé nye,

to homa wé liyééne a ga tehe ha bé nye.+

10 Bon bé b’a yemhe diyeyeba le di kônôl bo ngoo,

nyemede nyen* a ga timbhe bôt i gwom gwobisôna a bi yoñ i boni.+

11 Bihés gwé bi bé nyonok ni ngui i mañge wanda,

ndi a ga témb* i biték ni ngui yé yosôna.

12 Inyu yé, i boñ béba i yé kiki i je bijek bi ne,

a nsôô yo mu isi hilémb hié,

13 a nwaa bé je yo, a nwaa bé to nok line jé,

a téédaga ndik yo mu nyo wé,

14 ndi i ngéda bijek gwé bi njôp i libum jé;

bi nyila kiki mbôñ* i nsiñ nyoo ikété yé.

15 A mil nkus, ndi a ga lo wo;

Nyambe a ga boñ le libum jé li ba hôlô.

16 A’ nyuñ mbôñ i nsiñ nyoo;

masoñ* ma péé m’a nol nye.

17 A’ tehe ha bé diléléba,

to balom ba wéi, to balom ba bota.

18 A ga timbhe bôt nkus wap ibabé le a bôñôl* wo;

a ga gwélél bé nseñ a ga kôs mu nyuñga+ yé.

19 Inyule a bi kok diyeyeba, a tjôô ki bo;

a kadal ki ndap a bi oñ bé.

20 Ndi ñem wé u ga ba bé nwee to ndék;

nkus wé u ga tohol bé nye.

21 A gwé ha bé yom a milba;

jon loñge yé niñ i ga nom bé.

22 I ngéda nkus wé u ga ba toi ngandak, ha nyen a’ lôôha bana nduña,

bikuu gwobisôna bi ga kwél nye.

23 I ngéda a’ yônôs libum jé,

Nyambe a ga om hiun hié le hi kwél nye;

kiki nop, mam mabe m’a kwél nye.

24 I ngéda a ga ke bijôl bi gwét bi bi yé ni kei* ngwéé,

ha nyen makoñ ma mpihlôñgô, ma ma yé ni mamuna, ma ga ôm nye.

25 A nup likoñ i mbus yé,

a nhéya ki jôl gwét i i mbai ngandak mu libaa jé,

ha nyen woñi u ngwel nye.+

26 A ga nimis masôô mé ma nkus momasôna;*

i hié mut to wada a nkoda bé hi ga ligis nye;

bikuu gwon bi mbem i mut a ga pei mu ndap yé libadô.

27 Ngii i ga yelel hihôha hié;

yak hisi hi ga kolba nye.

28 Malép m’a hôl, ma kulna ndap yé,

hundul malép i i ga ba i hilo hi hiun hi Nyambe.*

29 I mam mana mon Nyambe a ntéédana béba mut,

i ngababum ini yon Nyambe a mbiine nye.”

 2 “Emblana yaga i yom me nkal bé;

ndik hala nyen ni nla hôgbaha me.

 3 Nwaha me le me pot;

i ngéda m’a mal pot, ha nyen ni ga la ndegle me.+

 5 Ni béñge me, ha nyen n’a hel,

ni yip manyo manan.*

 6 I ngéda me nhoñol i mam ma, hala a ntééñga me,

yak nyuu yosôna i nsehla me.

 7 Inyuki bibéba bi bôt bi ngi niñik,+

bi unuk, bi yilga ki ngwañ?*+

 8 Bon bap ba yé ipañ yap ngéda yosôna,

ba ntehe yak bon ba bon bap.

 9 Ba niñ nwee ikété mandap map ngi woñi wo ki wo,+

to Nyambe a nkogse bé bo ni ntoñgo wé.

10 Balôm bap ba nyaga ba gwé ngandak bon,

inyule miñin nwap mi nyaga mi ngwal, mém ma nso bé nwo.

11 Bon bap batitigi* ba yé kiki bémba i mintômba, i i nke ngwéé i mbégdé,

bon bap ba ntuk ki, ba bak maséé.

12 Ba ntôp tjémbi, ba kôdôk dingoma ni diluñ,

ba konok maséé i ngéda ba nok nsik* u nkôt.+

13 Ba yé maséé niñ yap yosôna,

ba nsôs ki i Soñ* ibabé le ba nok njôghe yo ki yo.*

18 Baa ba ma yila kiki minumuk mi bikai mbebi i nkena,

ni kiki bikôgôô* bi blé le mbuk mbebi a mbegee?

20 Nyemede a tehe tjiba yé ni mis mé,

le nye ki nyen a nyôl mu libôndô li hiun li Nu ngui yosôna.+

21 Hala a nhôla kii nye i yi yom y’a yik pémél bon bé* i mbus nyemb yé,

ibale a ngi gwé ndik ndék ngéda i niñ,*+

22 Njee a nla niiga Nyambe,*+

ki le nyen a nkéés yak ba ba nlôôha ba i ngii?+

23 Mut wada a nwo ni ngui yé yosôna,+

a ban-ga bé nduña yo ki yo, a bak toi nwee,+

24 mabel mé ma bak nyonok ni mahoñ,

yak bihés gwé bi ledek kôñ kôñ.*

25 Ndi ngandak nduña yon i nol mut numpe,

nye ngi noode mam malam.

26 To hala, bo iba ba ga témb i biték,+

bitômb bi ga je ki bo.+

27 Ngo me nyi loñge loñge i mam ni nhoñol,

ni bipék bibe ni nhek inyu boñ me béba.*+

28 Inyule ni nkal le: ‘Ndap i bañga mut i yé hee,

yak ndap libadô i het béba mut i bé yééne i yéne hee?’+

Baa ni nhémle bé i mam* ba nkal,

30 le ba mpéyés béba mut i kel bikuu,

ni le ba ntohol nye i kel hiun?

32 I ngéda ba ga kena nye i wom soñ,

ba ga tat soñ yé.

33 Biték bi nsôsôgô* bi ga nél nye,+

yak bôt ba binam bobasôna ba ga noñ nye i mbus,*+

nlélém kiki hala a bi bôña ni ngandak bôt i i bi bôk nye bisu.

 4 Baa a ga kogse we,

a kena ki we i bikééhene inyule u nkon nye woñi?

 5 Baa i ta bé inyule u mboñ béba ikeñi,

ni inyule u nwaa bé boñ dihôha?+

 6 Inyule u nyoñ bibep yak lôkisoñ ngi njom yo ki yo,

u nhéya ki bôt mambot map, u yégék bo nso.*+

 7 I mut a yé nwaak, u nti bé nye malép,

to i mut a yé njal, u nim nye bijek.+

 8 Mimpémba mi bôt+ kiki we nwon mi gwé loñ,

mintôô mi bôt ki nwon mi nyééne mu.

 9 Ndi u bi huuha biyik bi bôda moo nso,

u kok yak moo ma bon ba nyuu.*

10 Inyu hala nyen tjandi*+ di nkéña we,

yak ngandak woñi i nkwél we kunda yada;

11 inyu hala nyen jiibe likeñi li mboñ le u ntehe ha bé to yom,

yak ngandak malép i nhô we.

14 Ond i nhô nye kayéle a ntehe bé to yom

i ngéda a nke a kiiñaga nyoo i ngii.’

15 Baa u ga nôñôl mu njel

bibéba bi bôt bi bé nôñôl i ngéda kôba,

16 bôt ba ba bi wo ngéda ngi kola,*

kiki hikuu hi ndap le hundul malép* i nkena?+

19 Mut a téé sép a ga tehe tjiba yap, a kon maséé,

yak mut nginsohi a ga nol bo hiol, a kalak le:

20 ‘Baoo bés ba ntjiba,

yak hié hi ga ligis gwom gwap gwobisôna.’

21 Nigil i yi Nyambe, ha nyen u ga niñ ni nsañ,

u kôhna ki gwom bilam.

22 Neebe mbén i i mpémél mu nyo wé,

tééda ki bibañga gwé mukété ñem woñ.+

23 Ibale u ntémb yak Nu ngui yosôna, mam moñ m’a témb ma kee loñge;

ibale u nhéya ngitelepsép mu ndap yoñ libadô,+

24 ibale u nleñ gôl yoñ* i hisi,

u lep yak gôl i Ôfir+ mu maaa ma nsôsôgô,*

25 ha nyen Nu ngui yosôna a ga yila gôl yoñ,*

a ba ki bañga yoñ silba.

26 Inyule ha ngéda i nyen Nu ngui yosôna a ga ba maséé moñ,

u ga pa ki su woñ i bisu gwé.

27 U ga yemhe nye, a emble we;

u ga yônôs ki makak moñ.

28 U ga yônôs i mam momasôna u nkit le u mboñ,

yak mapubi ma ga béyéi njel yoñ.

29 Inyule i ngéda u ga pot ni ngôk, ba ga wéha we nyuu,

ndi Nyambe a ga tohol bôt ba suhulnyuu.*

30 A ga sôñ i mut nu a yé nginsohi;

jon ibale moo moñ ma mpôp, u ga pei ibabé pééna.”

 2 “To i len ini, m’a tjelel ndik, tjelel ni tjelel;*+

ngui yem i mal inyule me ñumnde.

 4 Ki me nkena hop wem i bisu gwé,

me sôñ ki memede letee.

 5 Ki m’a emble lelaa a ntimbhe me,

me tibil ki tééda i mam a nkal me.

 7 I bisu bi Nyambe, i mut a téé sép a yé le a sañgal mam ni nye,

nkéés wem ki a yé le a kit ngélé yada inyu yosôna le me gwé bé nsohi.

 8 Ndi ibale me nke i pes likôl, Nyambe a ta bé nyoo;

to me ntémb i pes hiôñg, me nkoba bé nye.

 9 I ngéda a ngwel nson i pes ñombok,* me ntehe bé nye;

yak i ngéda a nhielba i pes nwelmbok,* to hala me ntehe bé nye.

11 Makôô mem ma ñodop yaga mu mabal mé;

me ntéñbe mu njel yé, me nyoñ bé njel ipe.+

14 Inyule a ga yônôs mam momasôna a bi kit* inyu yem,

a ngi téédaga ki ngandak mam kiki ma.

15 Inyu hala nyen me nkon Nyambe woñi;

i ngéda me nhoñol nye, ñem u mbôô me matjél.

16 Nyambe a nkônha me woñi,

Nu ngui yosôna a nsés me.

17 Jiibe likeñi li nhô me su,

ndi to hala, m’a yip bé nyo.

 2 Bôt bahogi ba nheñel minwaa mi nkoñ,+

ba nibik bilém inyu kônde gwo mu bémba yap.

 3 Ba nkadal jagas li bon ba nyuu,

ba yoñok ki nlôm nyaga nu yik muda kiki bibep.*+

 4 Ba nyégsa diyeyeba le di nyodi mu nloñ;

mintombok mi bôt hana ’isi mi nlama solop bo.+

 5 Diyeyeba di nyéñ bijek gwap kiki magas ma bikai+ ma ma yé i ñoñ;

di nyéñ bijek inyu bon bap mu ñoñ.

 6 Ba nlama bumbul i wom u mut numpe,*

ba bada* ki matam mukété wom u minkôô mi wai u bibéba bi bôt.

 7 Ba ntégbaha u wonsôna nso, ngi mbot yo ki yo;+

i ngéda lihep li yé, ba gwé bé yom i hôba.

 8 I nop a nkwo mu ngii dikôa a nyôôs bo,

ba ngwelba mu maaa inyule ba gwé bé lisolbene.

 9 Ba nhéya man nyuu i libéé li nyañ;+

ba nyoñ ki mambot ma diyeyeba kiki bibep,+

10 kayéle ba yé nyégsaga i hiôm nso, ngi mbot yo ki yo,

ni njal i libum, ba bak ba bééga bijek ba mbumbul.

11 Ba nsal ni ndutu yosôna mukété mapénd map i ngéda lék i yé nnayak;*

ba tjok matam ma nkôô wai i waa wai, nyus i bak i gwé bo.+

12 I bôt ba yéñi ba nlond mu tison;

I bôt ba mbep babaa ba mbégél le ba lôl bo i mahôla,+

ndi hala a ntééñga bé Nyambe.*

13 Bape ba ntjél mapubi;+

ba nyi bé manjel mé,

ba nôñôl bé to mu dinjela tjé.

14 Mut manola a ntelep maye ma kel;

a nol ba ba gwé bé nhôla ni diyeyeba,+

ndi a nyila mut wip juu.

15 Jis li mut ndéñg li mbem manañle ma hiañgaa,+

a kalak le: ‘Mut to wada a ga tehe bé me!’+

16 I ngéda jiibe li nkôp, ba mbôk* mandap, ba jôbôk mu;

njamuha, ba nyipba ikété mandap map.

17 Inyule inyu yap, kegla i yé kiki ngangañ jiibe;

ba meya mam ma ngangañ jiibe ma ma nkônha woñi.

19 Kiki sép ni lék bi mboñ le libu li lisuni* li nyimbi,

hala nyen yak Soñ* i nkena bôt ba bi boñ béba!+

21 Ba mboñ bikom bi bôda béba,

ba tjomege biyik bi bôda

22 Nyambe a ga gwélél ngui yé inyu tjé mimpémba mi bôt;

to ibale mi ntelep, mi nyi bé too mi ga niñ toi.

23 Nyambe a nwas bo le ba niñ nwee ibabé nduña,+

ndi mis mé ma ntehe i mam momasôna ba mboñ.*+

Ba nsuhlana,+ ba wo kiki bôt bobasôna;

ba nkida kiki kôn le ba nkit, ndi ba kot yo.

25 Nano ni, njee a nla unda me le me yé mut bitembee,

tole njee a nla pééna bipôdôl gwem?”

 2 “Ane ni lipémba bi yé i moo ma Nyambe;

a mboñ le nsañ u ba i ngii.*

 5 Sôñ i mbai bé,

to tjôdôt di mpôp bé i mis mé,

 6 bôô ni ngélé yañen ni mut binam nu a yé ndik tômb,

yak ni man mut nu a yé ndik nsoñ!”

 5 Bawoga ba gwé bé ngui, ba nsehla ki i bisu bi Nyambe;

ba yé yak isi tuye ni i gwom bi yé mu.

 6 Yom yo ki yo mukété Soñ,*+ i sôli bé i bisu bi gwé,

a ntehe ki i gwom gwobisôna bi yé i homa tjiba.*

 7 Nyambe a nsambal ngii* i homa a yé hôlô,+

a nkéi ki hisi i ngii to yom;

 8 a nkañ malép ikété ond,+

kayéle ond i mbôô bé inyule malép ma nyét;

 9 a nsambal ond le i hô yééne yé ane,

inyu boñ le i nene bañ.+

10 A ntéé minwaa* ipôla ngii ni tuye,+

a nsék ki minwaa ipôla mapubi ni jiibe.

11 Mél ma ngii ma nyeñg;

ma mpôgha i ngéda a nkônd.

12 A nyiñgis tuye ni ngui yé,+

a ngwélél ki bañga yé yi inyu nyugut béba nuga ikeñi* i tuye.+

13 A ngwélél mbebi* inyu pubus ngii;

woo wé u ntôp nyoo i i nke ngwéé.*

14 Nuna-ki! I mam mana ma yé ndik ndék ikété mam a bi boñ;*+

ma yé ndik man nhuñbe u mam mé ma di bi nok!

 2 “Me nkum soñ i jôl li Nyambe nu a niñ, nu a bi tjél unda me telepsép,+

ñ, me nkum soñ i jôl li Nu ngui yosôna nu a bi boñ le niñ yem i lol,*+

 3 le ntel wonsôna me ngi hébék,

yak mbuu u Nyambe u bak me mu mben yem môl,+

 4 bibép gwem bi ga pot bé jam jo ki jo li téé bé sép;

to hilémb hiem hi ga huñbe bé malôga!

 6 M’a téñbe i boñ mam ma téé sép, m’a waa bé to boñ mo kekikel;+

ntel wonsôna m’a niñ,* ñem wem u ga ôm bé me nsohi.*

 7 Ñoo wem a kôhna kogse i béba mut,

yak i bôt ba nyumbla me ba kôhna kogse i mut nu a téé bé sép.

 8 Inyule i ngéda mut a nti bé Nyambe lipém,* imbe botñem a gwé i ngéda a ntjiba,+

i ngéda Nyambe a nyoñ niñ* yé?

 9 I ngéda bikuu bi ga kwél nye,+

baa Nyambe a ga nok nlondok wé?

11 M’a niiga bé lipémba li* Nyambe;

m’a sôô bé me bé yom yo ki yo inyu Nu ngui yosôna.

12 Nuna-ki! Ibale bébobasôna ni ntehe biyiinda,

inyuki ni mpot mam ma gwé bé nseñ?

13 I nsaa unu won Nyambe+ a nkôôbana béba mut;

ñ, i ngababum ini yon Nu ngui yosôna a nti batét bôt.

14 Ibale a mbana ngandak bon, ba ga nol bo ni pansoñ,+

mbôda yé i ga kôhna bé libim li bijek li li ga kola bo.

15 Bôt bé, ba ba ga pei, himala hi kon hi ga jô bo,

to biyik gwap bi bôda bi ga ee bé bo.

16 To ibale a ñumbe moni kiki ba ñumbe biték,

to ibale a nkot ki mambot malam kiki ba nkot ték lima,

17 to ibale a nkot mo,

mut a téé sép nyen a ga haba mo,+

yak bôt ba nginsohi bon ba ga kabna silba yé.

18 I ndap a ñoñ i gwééba bé, nlélém kiki ndap masek,

ni kiki pele+ i ntat wom.

19 A ga nañal, a bak ngwañ, ndi lingwañ jé li ga too bé;

i ngéda a ga yibil mis, a ga bana ha bé ki to yom.

20 I mam ma nkônha woñi ma mpuhe bibéba bi bôt kiki hundul malép;

mbuk mbebi a mbegee bo juu.+

21 Mbebi i nlôl i pes likôl i ga yabna bo, ba ga ba ha bé;

i ga héya bo ha i homa+ wap.

23 I ga bamb moo inyu nol bo hiol,

i ndeglege*+ ki bo i homa wé.*

28 “Homa wada a yé inyu tém silba,

homa numpe a bak inyu pubus gôl;+

 2 kei* i nyôña ikété biték,

yak mamuna ma mpémél* mu liaa+ ba nyimbi.

 3 Mut a nlona mapubi i homa jiibe li yé;

a nke i homa jiibe likeñi li yé

inyu yéñ tik ngok.*

 4 A ntém ’isi, a kenek haa ni i het bôt ba nyééne,

i bahoma bôt ba bi yôi, haa ni i bahoma bôt ba nkil;

nyoo ikétékété nyen bôt bahogi ba nsôs, ba salak, ba bak ba yéñi i minkôô.

 5 Hisi hi nti bijek i ngii yé,

ndi ikété yé, hi yé nkubak wengoñle ni hié.*

 6 Mu ngok i nyen ba nlébna safirô,

yak minluñ mi biték mi mi gwé gôl.

 7 Hinuni hi hi nje minsôn hi nyi bé njel i nke nyoo;

jis li hinda pôndôl li ntehe bé i njel i.

 8 Nuga bikai to yada i nkilak bé mu,

to man mbondo njéé a nlôak bé mu.

 9 Mut binam a mbol* liaa ni woo wé;

a ntém yak dikuu di dikôa inyu kwés tjo.

10 A ntém mimbôga mi malép+ mu maaa;

mis mé ma ntehe mintén mi tik ngok nwominsôna.

11 A nhék mangen ma balom le ma kuli ha bañ,

yak i tik ngok i bak i sôli, a nlona yo i mapubi.

13 Mut binam to wada a nla bé yi mahee+ mé,

ba nla bé léba yo to homa wada munu nkoñ ’isi.*

15 Ba nla bé somb yo ni bañga gôl;

ba nla bé to héñha yo ni silba.*+

16 Ba nla bé somb yo ni gôl i Ôfir,+

to ni bañga ônix, to ni ngok safirô.

17 Ba nla bé hégha yo ni gôl, to ni léman;

ba nla bé to héñha yo ni séya i bañga gôl.*+

18 Mut a kôli bé sima tik ngok i tuye,* to kristal,+

inyule bot nyonok ni pék i gwé mahee iloo bot nyonok ni perl.

19 Ba nla bé to hégha yo ni tôpasô+ i Étiôpia;*

ba nla bé to somb yo ni bañga gôl.

21 Ngo ba bi sôô pék le hégél+ to yada i tehe bañ yo,

ba sôô ki yo dinuni di ngii.

23 Nyambe nyen a nyi hee ba nlébna yo,

nyetama nyen a nyi i homa i yé.+

24 Inyule a mbéñge mam letee ni i masuk ma ’isi,

a ntehe ki mam momasôna ma yé hana ’isi.+

25 I ngéda a bi ti mbebi ngui,*+

a sék ki minwaa mi malép,+

26 i ngéda a bi téé ngéda mbéñ,+

a sañal ki njel inyu mbambat ni nwegnwek,+

27 ha nyen a bi tehe pék, a toñol ki yo;

a lona yo, a unda ki mahee mé.

‘Nun-ki! I kon Yéhôva woñi yon i yé pék,+

yak i kôm béba mbus yon i yé bañga yi.’”+

 2 “Éé ibale me bak to le me niñ kiki me bé niñ behee,*

i ngéda Nyambe a bé a ngi tadak me,

 3 i ngéda a bé béyéi njel yem ni lambe yé,*

i ngéda a bé unda me mapubi mé le ma éga me ikété jiibe,+

 4 i ngéda* me bé mañge wanda, me ban-ga ngui yem,

i ngéda Nyambe a bé liwanda jem, a lon-ga bisai i ndap yem libadô,+

 5 i ngéda Nu ngui yosôna a bé a ngi yii ni me,

i ngéda bon bem* ba bé ba kéña me,

 6 i ngéda a bé wengoñle mabal mem ma nyoo ni bota,

yak maaa ma pémhenege me diléléba di môô.+

 7 I ngéda me bé ke i nwemel u tison,+

me yénék ki i homa mbamba nu tison.+

 8 I ngéda boñge bôlôm ba bé ba tehe me, ba bé ba bagba,*

yak mimañ mi bôt mi bé mi telep, mi yégle ki bitétéé.+

 9 Baane ba bé ba mom nwee;

ba bé ba yip ki manyo map.*

10 Kiñ i mintôô mi bôt i bé nôga bé;

mi bé la bé pot to yom.*

11 Nu ni nu a bé emble me, a bé pot me loñge,

yak i bôt ba bé tehe me ba bé bôgôl me mbôgi ilam.

12 Inyule me bé sôñ hiyeyeba hi hi bé lond inyu kôhna mahôla,+

me sôñôk ki man nyuu ni nu a bééna bé mut nu a nhôla+ nye.

13 I mut a bé bebee ni wo a bé sayap me,+

yak yik muda, me bé kônha ñem wé maséé.+

14 Telepsép i bé me munu nyuu kiki mbot le me bé haba,

yak mbagi yem sép i bak me munu nyuu kiki mbôñgô mbot* ni yañsi.

15 Me bi yila mis ma bôt ba ndim,

yak ni makôô ma bibôk bi bôt.

16 Me bé isañ nu hiyeyeba,+

me wanak ki minkaa mi bôt me bé yi bé.+

17 Me bé bôk mañg mi mboñbéba,+

me pañglak ki nuga i masoñ mé.

18 Me bé kal le: ‘Me ga wél yaga i ndap yem,*+

yak dilo tjem di ga ba ngandak kiki lisege.

19 M’a ba kiki e le minkañ mi nke letee ni ikété malép,

yak manwee ma tégbahaga u wonsôna mu mintjep mwem.

20 Bôt ba ga ti me lipém ngéda yosôna,

yak ngui yem i ga mal bé.’*

21 Bôt ba bé emble toi me i ngéda me bé pot,

ba yénék nwee inyu nok maéba+ mem.

22 I ngéda me bé me mal pot, ba bééna bé to yom i kônde,

bibañga gwem bi bé lémél bo.

23 Ba bé bem me kiki ba mbem nop;

ba bé nahal manyo map wengoñle ba mbem banop ba nsôk.+

24 I ngéda me bé nôlôs bo, hala a bé hélés bo;*

i ngéda ba bé tehe su wem u nwemla, hala a bé ti bo makénd.*

25 Kiki ñane, me bé unda bo njel ba nlama nôñôl,

me niñik kiki kiñe i niñ ipôla mintôñ nwé mi gwét,+

ni kiki mut nu a nhôgbaha bôt ba ba gwé maéya.+

30 “Nano, i bôt me nloo bimañ

ba nol me hiol,+

bo yaga bon me bi tjél le basañ bap

ba ba lôñni ngwo inyu tééda bémba yem.

 3 Liyep ni njal bi ntômbôs bo;

ba nkoñ gwom ba nléba mu nnumuk ’isi

hi hi bi tjiba, hi yégle ki hôlô.

 4 Ba nket tjai di ne bas mu tun bikai;

minkañ mi bon ba bie nwon mi yé bijek gwap.

 5 Ba bi luhul bo mu bitison,+

ba noñok bo, ba londok kiki ba mboñ ni mut wip.

 6 Ba niñil mu minsôsôgô,*

ikété bibee ni ikété maaa.

 7 Ba nlond ipôla tun bikai,

ba nhégép ki mu disañla.*

 8 Ba nluhul bo* mu loñ

kiki bon ba bijôñ bi bôt ni bon ba bôt le bape ba nyan.*

 9 Ndi nano, yak mu tjémbi+ tjap, ba nol me hiol;

me nyila yom mandegle* i bisu gwap.+

10 Ba ñoo me, ba keñglege ki me;+

hala a ntééñga bé to bo i tjôle me matai i su,+

11 inyule Nyambe a mboñ le me bomb,* a nwéha ki me nyuu;

ba mboñ kii yosôna ba ngwés* i bisu gwem.

12 I pes yem walôm, ba ntelep kiki limut li bôt inyu jôs me,

ba nyégsaga me i so,

ba nhék ki njel yem inyu tjé me.

13 Ba ñôbôs manjel mem,

ba nkônde ki me bikuu,+

ibabé le mut to wada a gwel bo.*

14 Ba nlo kiki bôt ba ba ntagbene i soso lipondo li lipénd,

ba kôba mu homa a bi tjiba.

15 Woñi u nkéña me;

lipém jem li nke kiki ond le mbebi i nyabna,

yak botñem yem i nyoi kiki ond.

16 Nano ni, me* yé bebee ni wo;+

me nok ndutu+ hiki kel.

17 Njôghe i ntôp me bihés juu;*+

ñ, ndutu i nkoñ me, koñ ni koñ.+

18 Ngui ikeñi i nwot me mbot;*

i nit me kiki lipondo li ño mbot.

19 Nyambe a bi leñ me ikété ndobo,

me témb kiki nluñ ték ni libu.

20 Éé a Nyambe, me nlôndôl we le u lôl me i mahôla, ndi u ntimbhe bé me;+

me ntelep i bisu gwoñ, ndi u nun ndik me.

21 U nkôm yaga me mbus;+

u njôs ki me ni ngui yoñ yosôna.*

22 A yé wengoñle u mpa me le mbebi i yabna me;

u nwas ki le mbuk mbebi a kena me.*

23 Inyule me nyi le u ga kena me i nyemb,

i homa bôt bobasôna ba ga ke.

24 Ndi mut nye ki nye a ta bé le a bép nu a gwé bé mut a nhôla nye,*+

nu a mbat le ba hôla nye i ngéda a mboma ndutu.

26 Me bé bem loñge, ndi béba yon i lo;

me bé bem mapubi, ndi jiibe jon li lo.

27 Ñem u mom bé me nwee;

mandutu ma nsoo me i nyuu.

29 A yé wengoñle me nyila manyañ dibaa di njéé,

me nyila ki liwanda li bingond bi njok hinuni.+

30 Kôgôô yem nyuu i nhénd kayéle i nkumbi;+

lék* i nligis bihés gwem.

31 Hiluñ hiem hi ngwéélana ndik inyu maéya,

yak hikos hiem hi ngwéélana inyu minlénd.

 3 Baa bikuu bi mbem bé mboñbéba,

yak mandutu ma bemek ba ba mboñ mam mabe?+

 6 Ibale Nyambe a nhek me i kilô i téé;+

ha nyen a ga yi le me yé ngi nsohi.+

 7 Ibale mabal mem ma nyodi i loñge njel,+

ibale ñem wem u bi noñ mis+ mem,

tole me hindis moo mem ni yom nyega,

 8 wee mut numpe a je i yom me nsal,+

a nup ki i yom me mbel.*

 9 Ibale muda+ a bi yoña me ñem,

ndi me solop, me pôôbege+ i likôga li mut wem libôk,

10 wee nwaa wem a kôgôl munlôm numpe kôn,

bôlôm bape ki ba nañlana nye.*+

11 Inyule hala a yé liboñok li li nwéhna nyuu,

hihôha bakéés ba kôli kogse.+

12 Hala a ga ba hié hi hi nligis, hi tjék,*+

hi ôbhak* bijek gwem gwobisôna letee ni i minkañ.

13 Ibale me bi bep kéés bagwélél bem ba bôlôm ni ba bôda

i ngéda ba bé tjelel inyu yem,*

14 m’a boñ lelaa i ngéda Nyambe a ga kéés me?*

16 Ibale me bi nim diyeyeba i gwom bi bé béda bo,+

tole me boñ le yik muda+ i ee;*

17 ibale me bi je ngaba yem bijek metama,

ndi me ti bé gwo bon ba nyuu;+

18 (inyule ibôdôl me mañge wanda, me bi néñés man nyuu,* me bak nye kiki isañ,

ibôdôl me mañge,* men me bé éga yik muda* mu njel.)

19 Ibale me bi tehe le lihep li nsômbôl nol mut inyule a gwé bé mbot,

tole me tehe hiyeyeba hi hi gwé bé yom yo ki yo i hôba;+

20 ibale a* bi sayap bé me+

inyule me bi ti bé nye mahuu ma ntômba wem inyu nok lék;

21 ibale me bi han man nyuu+ le me ñôm nye bikut

i ngéda a bééna ngôñ ni mahôla mem* i nwemel u tison;+

22 wee woo wem* u sodla me i tuu,

yak woo wem u bugne me i nkun woo.*

23 Inyule me bé kon kogse i Nyambe woñi,

me bé la bé to telep i bisu bi bikeñi gwé.

24 Ibale me bi ha ñem wem mu gôl,

tole me kal bañga gôl le: ‘Wen me mbôdôl ñem!’+

25 Ibale maséé mem ma bé lôl mu ngandak yem lingwañ,+

ni mu ngandak nkus me bi kot;+

26 ibale me bi tehe hiañgaa* hi mbai,

tole me tehe sôñ i nke ni bilama+ gwé;

27 ndi hala a yoña me* bisôsôli,

me sos ki woo wem ni nyo wem inyu bégés gwo;+

28 wee hala a yé hihôha bakéés ba kôli kogse,

inyule wee me ntañba bañga Nyambe nu a yé i ngii.

29 Baa me ma kon maséé ni tjiba i ñoo wem,+

tole me ma hak i ngéda béba i nkwél nye?

30 Me maa bé nwas le nyo wem u boñ béba,

to kum soñ le a wo.+

32 Nkén mut to wada a bé tégbaha bé u i mbégdé;+

me bé yiblene yak nke liké makôga mem.

33 Baa me ma noode hô bibéba gwem kiki bôt bape,+

me sôak hihôha hiem ikété mpék u mbot yem?

34 Baa me bi sehla i bisu bi limut likeñi li bôt,

tole baa diyana di mahaa mape di bi buuha ñem wem matjél,

kayéle me yip nyo, me konok woñi i pam i mbégdé?

36 Ki me nkéhi yo i tuu yem,

ki me nhôô ki yo i ngii ño wem kiki ntut.

37 Ki m’a timbhe i bisu bi Nyambe inyu hiki jam me mboñ;*

me tiige ki nye bebee kiki ñane, ngi woñi wo ki wo.

38 Ibale hisi hiem hiomede hi bé unbene me inyule me bi nip hio,

yak dikuu tjé tjodisôna di eek;

39 ibale me bé je matam ma hisi yañga,+

yak bôt ba nogok ndutu inyule me nyoñ disi tjap;+

40 wee blé bé yon i pam i wom wem, ndi biloo;

wee to kôn* i pam bañ, ndi kai i i numb béba njiñ.”

“Me yé mañge wanda,*

ndi bé ni yé mimañ mi bôt.+

Inyu hala nyen me bak me yén nwee inyu ti bé lipém,+

me mbana bé to makénd i kal bé i yom me nyi.

 7 Me bé hoñol le: ‘I bôt ba gwé ngandak nwii* bon ba nlama pot,

yak i bôt ba gwé ngandak dilo bon ba kôli niiga pék.’

 8 Ndi i mbuu Nyambe a nti bôt ba binam,

nhébék u Nu ngui yosôna, won u nti bo pék.+

 9 Nwii nwotama bé nwon mi* nti mut pék,

to mimañ mi bôt nwotama bé nwon mi nyi i mam ma téé sép.+

10 Jon me nkal le: ‘Emble me,

yak me m’a kal we i yom me nyi.’

11 Ngo me bak me mbem le ni mal pot,

me ntibil ki emble mahoñol+ manan,

i ngéda ni yéñék i yom n’a kal.+

12 Me bak me ñemble yaga bé,

ndi to wada nan a nla bé net Hiôb nkaa,*

to timbhe nye.

13 Jon ni kal bañ le: ‘Bés bon di gwé pék;

Nyambe nyen a nkodol nye, ha mut binam bé.’

14 Me bé nyen Hiôb a pôdhak,

jon m’a timbhe bé nye kiki bé ni ntimbhe nye.

15 I bôt bana* ba yé nhelek, ba nyi ha bé lelaa ba timbhe we;

ba gwé ha bé yom i pot.

16 Me bemek, ndi ba nyoñ ha bé hop;

ba téé ndik ha, ba nla ha bé timbhe yom yo ki yo.

17 Ngéda ini le yak me me pot;

yak me m’a kal we i yom me nyi,

18 inyule me gwé ngandak mam i kal;

mbuu Nyambe won u nyégsa me i boñ hala.

19 Kété yem i yé kiki wai i i yé ikété hél ba ntibil yip,

kiki dibôi di wai di mondo di di nsômbôl bôô.+

21 M’a todol bé mut to wada;+

m’a lôbhe bé to mut binam nye ki nye,*

22 inyule me nyi bé lôbhe mut;

ibale me boñok hala, ngo ki Nhek wem a mpala tjé me.

33 “Ndi nano, soho a Hiôb, emble bibañga gwem;

nok ki bipôdôl gwem gwobisôna.

 2 Soho, sédi ôô! Me nlama yibil nyo wem;

hilémb* hiem hi nlama pot.

 3 Bibañga gwem bi ñunda le me* téé sép;+

yak i mam me nyi, bibép gwem bi mpot ndik mo ni maliga.

 4 Mbuu u Nyambe won u bi hek me,+

nhébék u Nu Ngui yosôna won u bi ti me niñ.+

 5 Timbhe ni me ibale u nla;

podok ni, kôôba nkaa woñ.

 6 Nun-ki! Me ni we di yé nlélém i mis ma bañga Nyambe;

yak me, ba bi mma me ni ték lima.+

 7 Jon u nlama bé kon me woñi,

to bibuk gwem bi nlama bé lôôha tééñga we.

 8 Ndi maôô mem ma nok we u mpot,

ñ, me nok we u nkal le:

 9 ‘Me téé sép, me mboñ bé béba,+

me mpôp, me mboñ bé to hihôha hio ki hio.+

10 Ndi Nyambe a nyéñ manjom inyu kolba me,

a nyoñ me kiki ñoo+ wé.

11 A nha makôô mem ikété dikéñ,*

a wanak maboñok mem* momasôna.’+

14 Inyule Nyambe a mpot ngandak ngélé,*

ndi mut nye ki nye a gwé bé ngéda yé.

15 A mpot hala i eem, i yiinda i juu,+

i ngéda bôt ba mbeha ’ilo,

i ngéda ba niñi mu binañi gwap.

16 Ha nyen a mpot i maôô+ ma bôt,

a nyigye* ki biniigana a nti bo,

17 inyu héñha mut binam le a boñ ha bañ mam mabe,+

ni inyu sôñ nye le a ngôgôp ha bañ.+

18 Nyambe a nsôñ niñ* yé le a sôs bañ i soñ,*+

a ntat ki nye le a nôla bañ ni pansoñ.*

19 I njôghe mut a nôgda i nañi yé i nla kodol nye,

nlélém ni i ngéda bihés gwé bi nsôghe nye,

20 kayéle bret bi nlémél ha bé nye,

a ntjél ki je bijek bilam.+

21 A nlôôha kôt,

kayéle bihés gwé bi bi bé bi sôli bi nkoñop.*

22 A yé bebee i sôs i soñ,*

a bak bebee ni banol bôt.

23 Ndi ibale a gwé nlegelnwin,*

nsôñ wada ikété hikôô,

inyu kal nye kii i yé loñge,

24 Ha nyen Nyambe a nkônôl nye ngoo, a kal le:

25 Nyuu* yé i témb mbôô* iloo kiki i bé i ngéda a bé mañge wanda,+

a témb a bana ngui a bééna i ngéda a bé njohok.’+

26 A ga yemhe Nyambe,+ nu a ga kônôl nye ngoo,

a ga leñ yak diléla i ngéda a ga tehe su u Nyambe,

Nyambe a ga kal ki le a téé sép.

‘Me mboñ béba,+ me nkôde mbagi sép,

ndi me mbana bé i yom me bé me kôli kôhna.*

28 Nyambe a bi kobol niñ yem le i sôs bañ i soñ,*+

yak niñ yem i ga tehe mapubi.’

29 Ni maliga, Nyambe a mboñ i mam mana momasôna,

a mbôñôl mo mut ngélé iba, ngélé aa,

30 inyu pémés mut i soñ,*

kayéle mapubi ma niñ ma béyéi nye.+

33 Ndi ibale u gwé bé jam i pot, u nlama emble me;

mom yaga nwee, le me niiga we pék.”

 2 “Emblana bipôdôl gwem, a bé bôt ba pék;

ni sédi maôô, a bé ba ni nyi ngandak mam.

 3 Inyule ôô u ñemble bibañga,

kiki hilémb* hi noode bijek.

 4 Di wan i yom i téé sép;

di kit ipôla yés i jam li yé loñge.

 5 Inyule Hiôb a nkal le: ‘Me yé ngi nsohi,+

Nyambe nyen a mbep kéés me.+

 7 Njee a yé kiki Hiôb,

nu a nyo diyana kiki malép?

 8 A yé lôñni baboñbéba,

a bak lôñ yada ni bibéba bi bôt.+

 9 Inyule a nkal le: ‘I mut a nyéñ lémél Nyambe,+

a nkôhna bé nseñ wo ki wo.’

Nyambe a ta bé le a boñ béba,+

to Nu ngui yosôna a ta bé le a boñ jam libe!+

11 Inyule a’ saa mut binam inoñnaga ni i yom a mboñ,+

a’ boñ ki le bikuu bi kwél nye inyu mam a mboñ.*

12 Ibabé pééna, Nyambe a mboñ bé béba;+

Nu ngui yosôna a nkôde bé mbagi.+

13 Njee a bi ti nye hisi le a ane,

njee a bi ti ki nye kunde i énél nkoñ ’isi wonsôna?

14 Ibale Nyambe a nkit* le a nkolba bo,

ndi a témb a yoñ bo ngui yap niñ* ni nhébék+ wap,

15 ki bôt ba binam bobasôna ba* ntjiba ntôñ,

bobasôna ba témb ba yila nluñ ték.+

16 Ibale u nyi jam, emble yaga i jam lini;

u sédne ki me ôô.

19 A yé Nu a ntodol bé baane,

a nyoñ bé pes i ngwañ mut inyu tjôô hiyeyeba,*+

inyule bobasôna ba yé nson u moo+ mé.

20 Ngo kunda yada, ba nla wo+ i ñem mau;+

ba nlôôha kon woñi, ba ntjiba ki;

yak mimpémba mi bôt mi ta ha bé, ndi moo ma bôt ba binam bé mon ma mboñ i jam li.+

21 Inyule mis ma Nyambe ma mbéñge maboñok* ma mut binam,+

a ntehe ki hiki jam a mboñ.

22 Jiibe to ngangañ jiibe bi ta bé

i het bibéba bi bôt bi yé le bi solbene.+

23 Inyule Nyambe a ntééne bé mut ngim ngéda

i lo i bikééhene, i bisu gwé.

24 A gwé bé le a wan mimpémba mi bôt ilole a mbôk bo ngéñ ngéñ,

a téé ki bôt bape le ba yoñ bitel gwap.+

25 Inyule a nyi i mam ba mboñ;+

a nyémbél bo juu, yak tjiba ba ntjiba.+

26 A mbép bo inyu bibéba gwap,

i bisu bi bôt bobasôna,+

27 inyule ba noñ ha bé nye,+

ba nti bé to nye lipém jo ki jo inyu mam a mboñ;*+

28 bibéba bi bôt bi ntinde hiyeyeba i bat nye mahôla,

kayéle a nok nlondok u bôt ba ba yé ngoo.+

To loñ, to mut binam nyen Nyambe a mboñ, lisuk li yé ndik nlélém,

30 inyu boñ le i mut a nti bé Nyambe lipém* a ane bañ,+

a émbél bañ to bôt ba litén tjandi.

‘Me nkôhna kogse, to hala kiki me mboñ bé béba yo ki yo;+

32 niiga me i yom me ntehe bé;

ibale me bi boñ béba, m’a tiimba ha bé boñ yo’?

34 I bôt ba nyi jam,*

ni bôt ba pék ba ba ñemble me, ba ga kal me le:

35 ‘Hiôb a mpot ngi yi,+

yak bipôdôl gwé bi ñunda le a gwé bé pék.’

36 Ibale Hiôb a bak to le a bana manoodana* bañga bañga,

inyule a ntimbhe kiki bibéba bi bôt!

37 A nkônde yak ndok mu béba+ yé;

a mbamb moo ni diyana i bisu gwés,

a mbulus ki bibuk inyu pot bañga Nyambe+ béba!”

 4 M’a timbhe we,

we ni mawanda+ moñ.

 5 Béñge le ngii, u tehe,

nun ki ond+ i i yé i ngii, haa ni we.

 8 Liboñok joñ libe li ntihba ndik mut binam kiki we,

yak telepsép yoñ i nhôla ndik man mut.

 9 Bôt ba binam ba nlond i ngéda ndééñga i nlôôha;

ba mbégél le ba sôñ bo isi bémbe i* mimpémba mi bôt.+

10 Ndi mut to wada a nkal bé le: ‘Nhek+ wem Nunkeñi le Nyambe a yé hee,

nu a mboñ le tjémbi di tuba juu?’+

11 A niiga+ bés kayéle di nyi jam iloo binuga bi bi yé hana ’isi,+

a nti ki bés pék iloo dinuni di ngii.

12 Bôt ba nlond, ndi a ntimbhe bé bo,+

inyu ngôk u bibéba bi bôt.+

13 Ibabé pééna, Nyambe a nok bé nlondok u gwañga bi bipôdôl;*+

Nu ngui yosôna a ñemble bé wo.

15 Inyule a bi kogse bé we ikété hiun hié;

a mbéñge bé to ndok yoñ.+

16 Yañga nyen Hiôb a nahal nyo wé inyu pot;

a mbulus bibuk bi ngi yi.”+

 2 “Soho, hônbana me ndék kiki me mba me pot,

inyule me ngi gwé ngandak mam i pot i jôl li Nyambe.

 3 M’a pot i mam momasôna me nyi,

m’a añal ki le Nhek+ wem nyen a téé sép.

 4 Ni maliga, bipôdôl gwem bi ta bé bitembee;

Nu* a nyi mam momasôna+ nyen a yé hana i bisu gwoñ.

 5 Ñ, Nyambe a yé mpémba,+ ndi a ntjôô bé mut nye ki nye;

a gwé ki bañga yi.*

 6 A ga nwas bé le bibéba bi bôt+ bi niñ,

ndi a mpémhene i bôt ba yé ikété njiiha+ mbagi sép.

 7 A nwaa bé béñge bôt ba téé sép;+

a neebe ki le ba ane lôñni bikiñe,*+ le ba ti ki bo lipém i boga ni boga.

 8 Ndi ibale bôt ba téé sép ba mboñ béba, ba gwel bo, ba kañ bo ni minsañ;

ibale ba nson njonok inyule ba nkañ bo ni minkôô,

 9 Nyambe a nyeelene bo jam libe ba mboñ,

a nyeelene ki bo béba yap ni ngôk wap.

10 A nyibil bo maôô inyu kodol bo,

a kal ki bo le ba tjôô béba.+

11 Ibale ba nôgôl Nyambe, ba gwélél ki nye,

ba ga sôk niñ loñge,

niñ yap i ga lama ki.+

12 Ndi ibale ba nôgôl bé nye, ba ga nôla ni pansoñ,*+

ba wo ki ikété ngi yi.

14 Ba nwo i ngéda ba ngi yii boñge ba wanda,+

ba niñ* kiki bôlôm ba libambe.*+

15 Ndi Nyambe a nsôñ bôt ba yé ikété njiiha;

a mpôdôs bo i ngéda ba ntét bo.

16 A nkena we haa ni njiiha,+ i homa a yé nwee,*

i het ndééñga yo ki yo i ta bé,+

yak téblé yoñ i mba nyonok ni bijek bilam+ inyu hôgbaha we.

17 Ha nyen u ga ba maséé ni mbagi nôgôs ba ga pémhene bibéba bi bôt,+

i ngéda ba ga bagal nkaa, ba ti ki mbagi sép.

18 Ndi yoñ yihe le hiun hi tinde bañ we i ôa,*+

u nwas bañ to le bitek bi yumus we.

20 U lôôha bañ bana ngôñ le u u sude,

i ngéda bôt ba binam ba ga ba ha bé i liyééne jap.

21 Yoñ yihe le u pohol bañ mam mabe,

inyule u nla ha bé hônba mandutu.+

22 Nun-ki! Lipémba li Nyambe li nti nye lipém,

njee a nla niiga kiki nye?

23 Njee a yé le a kéés* nye inyu liboñok*+ jé,

tole a kal nye le: ‘I jam u mboñ li yé libe’?+

24 U hôiga bañ bégés nye inyu minson+ nwé,

inyu minson mi nyen bôt ba bi tôp tjémbi.+

25 Bôt ba binam bobasôna ba bi memle minson nwé;

mut binam a mbéñgne nwo haa.

26 Ñ, di nla bé tibil nok bikeñi bi Nyambe,+

di nla yaga bé to soñgol nwii nwé.*+

27 A ñôt matôi ma malép+ i ngii;

mon ma nyila ond ni nop.

28 I mbus, mo ki mon ngii i nôs;+

ma kwok kiki nop i ngii bôt ba binam.

29 Njee a nla yi lelaa ond i nyiñgha,

lelaa mbambat i nyodne i homa Nyambe a nyééne?*+

30 Nun-ki lelaa a nsand nwegnwek*+ nyoo i homa a nyééne,

ni lelaa a nhô kétékété* tuye ni malép.

31 Ni i mam mana nyen a mboñ le bôt ba binam ba niñ,*

a tinak bo ngandak bijek.+

32 A nhô nwegnwek ni moo mé,

a ñom ki nwegnwek le a ôm homa a nand.+

33 Mbambat i nlegel malo mé,

yak bilém bi nek bé njee a* yé i njel.

37 “Nano, ñem u yé i bép me,

a yé wengoñle ñem wem u nsômbôl nyodi i homa wé.

 2 Emblana yaga mbimba i kiñ Nyambe,

emblana yak kiñ yé i i mbam kiki mbambat.

 3 A nwas mbambat le i nôga isi ngii yosôna,

a ñep ki nwegnwek+ wé le a pam letee ni i masuk ma ’isi.

 4 I ngéda nwegnwek a mal nwek, ha nyen soso kiñ a nôga;+

kiñ Nyambe i mbam kiki mbambat,

ndi kiñ yé i nkéñ bé nwegnwek le a nwek.

 5 Kiñ Nyambe i mbam+ i nya i nhélhana;

a mboñ mam makeñi ma di nla bé to nok.+

 6 Inyule a nkal libu li lisuni* le: ‘Kwoo nyoo ’isi,’+

a nkal yak nop le: ‘No yaga ni ngui.’+

 7 Nyambe a ntéé minson nwominsôna mi bôt ba binam,*

inyu boñ le bobasôna ba yi minson nwé.

 8 Binuga bi bikai bi nke nyoo i bihôk gwap,

bi nyégle ki mu mayééne map.

 9 Mbuk mbebi a nhôñ, a lôlak i homa wé,*+

yak mbebi i ñombok+ i nlona lihep.

10 Ibale Nyambe a ñep nhébék wé, u nti minluñ mi ais,+

yak malép momasôna ma maba.+

11 Ñ, a mbééga ond malép,

a nsand nwegnwek+ wé ikété ond.

12 Ond i nkiiña, i kenek i homa Nyambe a ñep yo,

i mboñ mam momasôna Nyambe a nkal+ le i boñ hana ’isi.

13 A mboñ hala inyu kogse,*+ tole inyu yôôs hisi,

tole inyu unda loñge yé ñem.*+

15 Baa u nyi lelaa Nyambe a nkena ond,*

a boñok ki le nwegnwek a lôl mu ond, a bayak?

17 Inyuki mambot ma mboñ le u nok lék,

i ngéda hisi hi yé nwee inyule mbebi i nlôl i nwelmbok?+

18 Baa u nla sambal ngii yosôna+ kiki Nyambe,

u lédés ki yo kiki ñôôk léman?

19 Yis ni bés kii di nlama kal nye;

di nla bé timbhe inyule di yé ikété jiibe.

21 To hala kiki mapubi* ma mbai nyoo i ngii,

bôt ba binam ba nla bé to tehe mo,

letee mbebi i tagbe, i kena ond yosôna.

22 I mapubi ma nlôl i ñombok ma mbai kiki gôl,

bikeñi bi Nyambe+ bi nkônha woñi.

23 Di nla bé pam i yi mam momasôna ma Nu ngui yosôna;+

a nlôôha bana ngui,+

kekikel, a nkôde bé mbagi sép,+ a nwaa bé to boñ mam ma téé sép.+

 2 “Njee nye a mpééna i yom me nkal,*

a podok ki ngi pék?+

 3 Soho kôôba, boñ ki kiki munlôm;

m’a bat we mambadga, le ndi u yis me mam.

 6 Mél mé ma umne i kinje yom,

tole njee a bi tek ngok yé likas,+

 7 i ngéda tjôdôt di kegla+ di bé leñ diléla,

yak bon ba Nyambe*+ ba bambak moo ni maséé?

 8 Njee a bi kwés tuye ni makôga+

i ngéda a bi puhul, a nyodi mu lingen jé,*

 9 i ngéda me bi ha tuye ond kiki mbot,

me kañ* ki nye ni jiibe likeñi,

10 i ngéda me bi tééne tuye minwaa,

me ha ki nye bihimbil ni makôga,+

11 me kal ki tuye le: ‘Sôk yaga ha! U ke bañ iloo ha!

12 Baa u ma* ti kegla oda,

to kal kel numbe homa i nlama yél,+

13 le ndi mapubi ma kel ma kee letee ni masuk ma ’isi,

ma luhul ki bibéba bi bôt+ bi yé hana ’isi?

14 Mapubi ma nhéñha hisi kiki béndél i nhéñha ték lima,

ha nyen bilama bi hisi bi nene kiki bilama bi mbot.

15 Ndi bibéba bi bôt bi ga kôhna bé mapubi map;

yak woo wap u u mpaaba u ga bugi.

16 Baa u bi sôs letee ni i mangen ma tuye,

tole u bi wan ndip malép i tuye?+

17 Baa ba bi unda we makôga ma nyemb,+

tole u bi tehe makôga ma jiibe likeñi?*+

19 Mapubi ma nyééne imbe pes,+

yak jiibe li yiine hee,

20 inyu boñ le u éga gwo i nkoñ wap,

ni le u yi manjel ma nkena i ndap yap?

22 Baa u bi jôp i mandugi ma libu li lisuni,*+

tole u bi tehe mandugi ma nop matan-ga?+

23 I gwom bi yaga gwon me bi tééda inyu ngéda bikuu,

inyu kel lijo ni kel gwét.+

24 Hee mapubi* ma nôñôl inyu tjama,

yak mbebi i nlôl i pes likôl, hee i nhuñul hana ’isi?+

25 Njee a bi tém mbôga inyu hundul malép,

njee a bi kan ki njel inyu nwegnwek i ngéda mbambat i mbam,+

26 inyu boñ le nop a no i homa mut nye ki nye a nyééne bé,

yak i ñoñ i het mut binam to wada a ta bé,+

27 inyu nuus ñoñ,

inyu boñ ki le bikai bi oo?+

28 Baa nop a gwé isañ,+

tole njee a bi gwal matôi ma manwee?+

29 I libum li njee minluñ mi ais mi bi pémél,

njee ki a bi gwal minluñ mi ais i i nlôl i ngii,+

30 njee a bi boñ le ngii malép i let kiki ngok,

ni le ngii ndip malép i maba?+

31 Baa u nla kañ minkôô mi liuñ li tjôdôt li Kima,*

tole baa u nla hohol minkôô mi liuñ li tjôdôt li Késil?*+

32 Baa u nla pémés liuñ li tjôdôt* i ntéak wé ngéda,

tole baa u nla éga liuñ li tjôdôt li Ash* ni bon bé?

33 Baa u nyi mambén ma ma ñéga i gwom bi yé i ngii,+

tole baa we nyen u ñéga gwo le bi énél ’isi?

34 Baa u nla bédés kiñ letee ni nyoo i ond,

inyu boñ le nop a nôl we+ bañga bañga?

36 Njee a bi ha pék ikété ond,*+

tole njee a bi ti ngii*+ yi?

37 Njee a nla bana pék inyu soñgol ond yosôna,

tole njee a nla sop malép ma ngii,*+

38 njee a nla boñ le biték bi yila liboo li li nkuli,

ni le bisuñ bi biték bi adba gwo ni gwo?

39 Baa u nla ke i nsômbi inyu lona mbondo njéé nuga,

tole u nla ti bon ba mbondo njéé+ bijek le ba nuu i ngéda njal i gwé bo?

40 I ngéda ba nsolop ikété bihôk gwap,

tole i ngéda ba ñamb manyuu mu mayééne map, baa u nla jés bo?

41 Njee a nyiñil boboñ bijek,+

i ngéda bon bé ba nlôndôl Nyambe,

ba hiômôk homa nyensôna inyule ba gwé bé yom i je?

 3 Bi nyondop inyu gwal bon bap,

ha nyen njôghe yap nkôôga i mal.

 4 Bon bap ba nyik bana ngui, ba nañ i ñemkété bikai;

ba nke ke yosôna, ba ntémb ha bé i boni.

 5 Njee a bi nwas jagas li bikai le li ba kunde,+

njee a nhohol ki minkôô mi jagas li bikai?

 6 Me bi boñ le tegep mbok i ñoñ i ba ndap yé,

me boñ ki le hisi hi hi gwé bas hi ba liyééne jé.

 7 Jagas li bikai li nyén haa ni* liyôgbe li tison;

li nok bé nyayak u mut a nkena binuga.

 8 Li nkiiña mu dikôa, li toñok bijek;

li nyéñ homa li nla léba to imbe kai yômi.

10 Baa u yé le u kañ nlôm nyaga bikai ni nkôô le ndi a bôñôl we dikuu,

tole a ga noñ we i mbus inyu tém ’isi* nyoo i nsôsôgô?

11 Baa u ga bôdôl ngui yé ikeñi ñem,

u bemek le nyen a sélél we bibôlô gwoñ bi ngui?

12 Baa u ga bem le nyen a témbna we libumbul joñ,*

a kot ki jo i litidil joñ?

13 Ñin njok hinuni u mbép bipapai gwé ni maséé;

ndi bipapai gwé ni biléé gwé, baa u nla hégha gwo ni bi nyodol lom?+

14 Ngo ñin njok hinuni u ntjôô matjee mé ’isi,

u hak mo ikété biték le ndi ma nok lék.

15 Ndi u nhôya le kôô mut u nla bol mo,

tole nuga bikai i nla tidbe mo.

16 U ntjome bon bé wengoñle ba ta bé bon bé;+

u nkon bé woñi le bôlô yé i ba yañga.

17 Inyule Nyambe a bi nim wo* pék,

a ti bé to wo yi.

18 Ndi i ngéda u ntelep, u mbép bipapai gwé,

u nol hosi hiol, yak ni nkilhosi.

21 I mpes biték ni pal yé, i konok maséé ni lipémba+ jé;

i mpala ke i jo gwét.*+

23 Mu nyuu yé nyen liyôgbe li bot i i gwé makoñ li nôga,

soso likoñ ni man likoñ ba mbai.*

24 Mu kiki hosi i nyamnda ni ngôñ i ke, i nke ndik ni bisu,*

i ngéda ba nhem hioñ, i yé mbén telep homa wada.*

I nok njiñ lijo haa,

i nogok ki minlondok mi baane mintôñ mi gwét, ni nlondok u gwét.+

26 Baa wen u bi ti kukumba yi le a puue,

a samblak bipapai gwé inyu ke i pes nwelmbok?

27 Baa wen u nti nyôgôl oda le u bet i ngii,+

u ôñôl ki jumbul jé nyoo i bahoma ba nyôgi,+

28 le u tégbaha u mu ngii liaa,

le u yén ikété lisolbene jé mu libabat li hikôa?*

29 Nyoo nyen nyôgôl u nyiñil bijek+ gwé;

mis mé ma ntehe haa.

30 Bon bé ba nyo matjél;

to hee homa mim mi niñne, yak nyôgôl u yé ha.”+

 5 Me bi pot ngélé yada, ndi m’a timbhe ha bé;

ñ, me bi pot ngélé iba, ndi m’a kônde ha bé jam mu.”

 7 “Soho kôôba, boñ ki kiki munlôm;

m’a bat we mambadga, le ndi u yis me mam.+

 9 Baa woo woñ u gwé ngui kiki woo u bañga Nyambe,+

tole kiñ yoñ i nla bam kiki kiñ yé?+

10 Soho, eñgep lipémba ni bikeñi;

haba yaga lipém ni bilama.

11 Pémés yaga hiun hioñ hiosôna;

béñge hiki mut nu a yé ngôk, u suhus nye.

12 Béñge hiki mut nu a ngôgôp, u wéha nye nyuu;

tidbe ki bibéba bi bôt ha homa ba tééne.

13 Sôô bobasôna ikété biték;*

kañ ki bo i Soñ,*

14 ha nyen yak me m’a neebe*

le woo woñ walôm u nla tohol we.

16 Nun kiki bôbôk yé i yé mpémba,

ni kiki minsôn mi libum jé mi gwé ngui!

17 I nlédés nwel wé kiki e sidar;

minliiñ mi mabel mé mi yé nlibdaga.

18 Bihés gwé bi yé kiki minkoñ mi mamuna;

bijô gwé bi nyuu* bi yé wengoñle minkoñ mi bikei.*

19 Ikété minson mi Nyambe, Béhémôt yon i mbôk;*

ndik Nu a bi hek yo nyen a nla kôôge yo bebee ni pansoñ yé.

20 Inyule nyoo dikôa i het binuga bi bikai gwobisôna bi ntuk,

nyen hisi hi ntine Béhémôt bijek.

21 I nañal isi bikai bi bi gwé biloo,*

isi yiye i makai ma homa jambô.*

22 Bikai bi bi gwé biloo bi nhô yo ni yiye yap;

yak bilagal bi nsôsôgô* bi nkéña yo.

24 Baa mut a yé le a gwel yo, i béñgege,

to tôp jôl jé ni hikoba?*

41 “Baa u yé le u gwel Léviatan*+ ni nlop,

to kañ hilémb hié ni nkôô?

 2 Baa u yé le u som nkôô* mu mben yé môl,

to tôp mañg nwé ni hikoba?*

 3 Baa i ga lôôha yemhe we,

to pôdôs we ni liyômba?

 4 Baa i ga boñ malômbla ni we,

le ndi u yilha yo nkol woñ niñ yé yosôna?

 5 Baa u ga tuk ni yo kiki mut a ntuk ni hinuni,

to kañ yo inyu nôlha dingongonda tjoñ?

 7 Baa u ga tôp kôgôô yé ni makoñ,+

to tôp ño wé ni makoñ?

 8 Bii le woo woñ i ngii yé;

u ga bigda i sañ i, u boñ ha bé hala kekikel!

12 M’a yip bé nyo, me ta bé le me tjél pôdôl bijô gwé bi nyuu,

to lipémba jé, to maôñg mé malam.

15 Mbus yé i gwé minlôñ mi maloi,*

mi mi yé ñadak loñge loñge.

16 Hiki liloi jada mu li édi yaga ni lii lipe,

kayéle to mbebi i nla bé tagbe ipôla yap.

17 Momasôna ma édi yaga bas bas;

ma ngwelbana loñge kayéle ma nla bé bagla.

18 Tjiimbe yé i nwégés mapubi,

yak mis mé ma mbai kiki mapubi ma maye ma kel.

19 Banwegnwek ba nwek mu nyo wé,

yak njanjat i mpémél mu.

20 Hiida hi mpémél mu mben yé môl

kiki biloloo le ba nha i juu.

21 Nhébék wé u mboñ le makalak ma yoñ hié,

yak lindômbôô li hié li mpémél mu nyo wé.

22 Lipémba jé li yéne mu joo jé,

hiki mut a ntehe yo, a nkon woñi, a kee ngwéé.

23 Manyeda ma kôgôô yé ma édi bas bas;

ma nlet kôñ kôñ wengoñle ba bi bañ mo ni ñôôg kei, kayéle ma nla bé piñgla.

24 Ñem wé u nlet kiki ngok,

ñ, u nlet yaga wengoñle ngok kôgôl i i yé isi ngok kôgôl ipe.

25 I ngéda i ntelep, yak mimpémba mi bôt mi nsehla;

i ngéda i nyiñgha ni ngui, i nkônhana woñi.

26 Mut to wada a nla bé yémbél yo ni pansoñ,

to ni likoñ, to ni nsoñ likoñ, to ni jôl gwét ipe.+

27 I ntehe kei* kiki minumuk mi bikai,

i ntehe ki mamuna wengoñle mbolok kék.

28 Likoñ li nkis bé yo ngwéé;

inyu yé, dibaña di ndamb di yé kiki minumuk mi bikai.

29 I ntehe mboñgo kék wengoñle minumuk mi bikai,

i ngéda i nok liyôgbe li makoñ, i nol hiol.

30 Si yé libum i yé kiki bipes bi mabôi bi bi nlôôha hoo;

i nsambla mu ndobo wengoñle kak ba ntidil kôn.+

31 I mboñ le ndip malép i pél wengoñle hibee;

i mbôô ki tuye kiki ba mbôô hibee hi labinda.

33 Yom ipe i ta bé kiki yo hana ’isi,

i yé nuga i i nkon bé woñi.

 2 “Nano, me nyi le u nla boñ mam momasôna,

ni le jam to jada u nsômbôl boñ li nai bé we.+

Me bi pot ndigi, ndi me bé nok bé mam mahogi,

inyule ma bé hélha ngandak inyu yem, to yi, me bé yi bé mo.+

 5 Maôô mem ma bi nok mam inyu yoñ,

ndi nano, mis mem ma yé i tehe we.

 6 Me ntam i yom me bak me kal,+

jon me nyén i lipum li biték ni i libu.”+