Baa Bibel i nkiha i njoñ yi?
Ndimbhe i Bibel
I mpot maliga, Bibel i ta bé kaat i njoñ yi, ndi ngéda i mpôdôl mam ma njoñ yi, i mpot maliga. Di béñge le ngim dihéga di di ñéba le njoñ yi i nkiha lôñni Bibel ni ki le Bibel i mpot ngim mam i njoñ yi, ma bôt ba kôba ba bé neebe bé behee.
Ngiinda i gwé bibôdle. (Bibôdle 1:1) Maselna ni Bibel, ngandak miñañ mi behee mi bé éba le ngiinda i bi héga bé, ndi i bi puhul ndigi hala. Bôt ba Babilôn ba bé hoñol le i banyambe ba bi pémés ngiinda ba bé lôl i batuye iba. Miñañ mimpe mi kalak le ngiinda i bi pémél i soso litjee.
Mut nye ki nye, to yom yo ki yo bé yon i bi téé mambén ma ma ñéga bihégél bi ngiinda. (Hiôb 38:33; Yérémia 33:25) Ngandak miñañ i nkal le banyambe ba mboñ mam mape ibabé i ntôñ bôt ba binam to kônôl bo ngoo.
A nkéi hisi i ngii to yom. (Hiôb 26:7) Ngandak matén i behee i bé hoñol le hisi hi yé mbamba hi bak hi kéi i ngii soso nyet tole kul.
Malép ma batuye ma ma mbet i ngii kiki ond, ndi ma ntémb ma kwo kiki ond tole neige, mo ki mon ma nyila diléléba ni balom. (Hiôb 36:27, 28; Ñañga bôt 1:7; Yésaya 55:10; Amôs 9:6) Bôt ba Grikia ba kôba ba bé hoñol le, balom ba nlôl i soso tuye a mpémél ikété hisi, bôt ba bi ke ni bisu i hoñol hala ipam i kék 18.
Dikôa di nla ba ngim homa, i mbus ngéda di ba ha bé, i dikôa di ntehe i len ini di bé kôba ikété batuye. (Tjémbi 104:6, 8) Maselna ni hala, miñañ mi bé kal le mop mon ma bi hek dikôa kiki di ntehe tjo i len ini.
Ngim maboñok i i nhôla inyu ba mbôô. Mbén bon ma Israel ba bi kôhna i bé kal le, i mut a bé a tihba mim a bé lama nogop, ni le ba bé lama bii i mut nu a bééna kon u u nlôôhana i mbus nkoñ. I Mbén i, i bééna ki ngim bitelbene inyu i sembba bikuu. (Lôk Lévi 11:28; 13:1-5; Ndiimba mbén 23:13) Maselna ni hala, i loñ Égiptô, bôt ba bé gwélél ngim matibla i ba bé pôdna ni tjibi di bôt ba binam inyu éde i poo.
Baa Bibel i nhôs ngéda i mpot mam ma njoñ yi?
Ngéda di nwan Bibel, di nléba le ndimbhe i yé le to. Di béñge yom ngim bôt i nhoñol inyu Bibel:
Miñañ: Ba bi gwélél dilo 6 di di bééna 24 ngeñ inyu hek ngiinda.
I yom Bibel i niiga: Inoñnaga ni Bibel, Djob nyen a bi hek ngiinda, ndi Bibel i nyigye bé imbe ngéda a bi gwélél inyu hek. (Bibôdle 1:1) Yak kaat Bibôdle pes 1 i mpôdôl dilo Djob a bi hek, ndi i nkal bé imbe ngéda dilo ti di bi nom. Yak ngéda Djob a bi gwélél inyu hek ngii ni hisi, Bibel i nsébél yo le “kel.”—Bibôdle 2:4.
I yom bôt ba nhoñol: Miñañ mi nkal le Bibel i niiga le bikai bi bi héga ilole hiañgaa hi hi nti gwo nsonol u kwem kwem hi nhéga.—Bibôdle 1:11, 16.
Maliga: Hiañgaa hi hi yé hiôdôt hiada ikété tjôdôt di yé i “ngii” hi bi héga ilole bikai bi mba. (Bibôdle 1:1) Mapubi ma hiañgaa ma bé bol ’isi ibôdôl hilo “bisu” Djob a bi bôdôl hek. Kiki ngii i bi sañgla, i hilo hi nyônôs aa, mapubi ma hiañgaa ma bi bana ngui i kôli inyu ti bikai nsonol i kwem kwem. (Bibôdle 1:3-5, 12, 13) Ndik i mbus ngéda nyen hiañgaa hi bi tibil nene.—Bibôdle 1:16.
Miñañ: Hiañgaa hi nkiiña ipañ hisi.
Maliga: Ñañal 1:5 a nkal le: “Hiañgaa hi mpam, hiañgaa hi nañal ki,i mbus, hi ntémb ngwéé i homa hi mpémél.” Bibañga bini bi ntoñol ndik le hiañgaa hi mpam, hi nañlak kiki mut a nla tehe a bak hisi. Yak i len ini, di nla nkal le “hiañgaa” hi mpam tole “hiañgaa” hi nañal to ibale di nyi le hisi hion hi nkiiña ipañ hiañgaa.
Miñañ: Bibel i nkal le hisi hi yé mbamba.
Maliga: Bibel i ngwélél bibuk le “masuk ma hisi” inyu pôdôl “homa a nlôôha ba haa.” Ndi, hala a ngwés bé kal le hisi hi yé mbamba ni le hi gwé minwaa. (Minson mi baôma 1:8; buk isi lipep.) Yak bibañga bini le “makas ma hisi mo mana,” ma yé ngim lipodok inyu éba le jam li mbôña ni hisi hiosôna. Yak i len ini, di ngwélél minlélém mi bibuk tolakii di nyi le hisi hi yé ngiiña.—Yésaya 11:12; Lukas 13:29.