MinyiÑgha Mi Mi Nlona Botñem

“I dilo di nsôk, mangéda m’a ba mabe, ma bak ki nledek kiyaga.”—2 TIMÔTÉÔ 3:1.

BAA u ma nok—tole u tehe—i mam mana?

● Béba kon u u nol ngandak bôt.

● Njal i i nol limut li bôt.

● Nyeñg hisi i i nol dikôô di bôt, ngandak bôt i gwé bé liyééne.

Mu gwigil bi bi noñ, di ga tehe le i mam di ntip sima ma ntinde bés i ôt pék. Di ga tehe ki le Bibel i bi bôk i kal le i mam ma ma ga bôña i “dilo di nsôk.”a

Ndi njômbi i gwigil bini i ta bé i kwés bés nkaa le mangéda ma yé mabe. Bébomede di nyimbe hala. Ndi i yé le ni bana botñem. I gwigil bini bi nwan mbañ isamal i i ñéba le di yé i mamélél ma “dilo di nsôk.” Bi nwan ki i mam bôt ba nhoñol ni manjom ma nkwés bés nkaa le mbok yondo i yé bebee.

[Buk]

1. Nyeñg Disi

“Nyeñg disi ikeñi y’a ba.”—LUKAS 21:11.

● I Haiti, ba mpémés Winnie nu a gwé 16 soñ ikété mandap ma nkuuba. I bôt ba télé ba bé i homa nyeñg hisi i bi tagbe ba bi nok mut a mbégél. A bi pei, ndi bagwal bé ba bi wo.

KII MAM MA ÑUNDA? I ngéda hisi hi bi nyéñg i Haiti i sôñ Kondoñ nwii 2010, iloo 300 000 i bôt i bi wo. Nlélém ngéda 1.3 hidun i bôt i bééna ha bé liyééne. Tolakii nyeñg hisi hi Haiti hi bééna ngui ngandak, hi ta bé hiotama. Ipôla sôñ Matôp nwii 2009 ni sôñ Matôp i nwii 2010, nkoñ ’isi u bi nyeñg yom kiki bo 18 ngélé.

KII BÔT BA NKAL? Nyeñg disi i ta ha bé ngandak len kiki i ngéda bisu inyule bôt ba njoñ yi a mbañ bikei inyu yi ibale nyeñg hisi i ga ba.

BAA I JAM BÔT BA NKAL LI YÉ MALIGA? Ôt le pék munu jam lini: Bibel i mpôdôl bé nsoñgi u nyeñg disi i dilo di nsôk. Ndi, i nkal le “nyeñg disi ikeñi ” y’a ba “bahoma bahoma,” kayéle i ga ba jam jada li nlôôha libe munu mangéda ma nsôk mana.—Markô 13:8; Lukas 21:11.

KII U NHOÑOL? Baa u ntehe nyeñg disi ikeñi kiki Bibel i bi bôk i kal?

Nyeñg disi yotama bé yon i ñéba le di niñ dilo di nsôk. Ndi, mbañ yada i i yé yon i len ini. Di pôdôl le mbañ i nyônôs iba.

[Ipôla nkwel]

“Bés bôt ba njoñ yi di mpôdôl nyeñg disi ikeñi.Bôt bape ba nkal le i nkôhna woñi.”—KEN HUDNUT,U.S. GEOLOGICAL SURVEY.

[Nwet nu titii]

© William Daniels/Panos Pictures

2. Njal

“Yak njal ikeñi y’a ba.”—MARKÔ 13:8.

● Ngim mut i nlo i mbai yada le Quaratadji i loñ Niger a hoñlak le a kôhna bijek. Yak lôknyañ i bôda ni i bôlôm i nke njal ngwéé. I mut nu a ntek buñga ’isi inyu nañal. Inyuki a yé nyetama? Kiñe a ntoñol le: “A nla bé jés lihaa jé, a nla bé to yén ha inyu tehe bo ba nwo njal.”

MAM MA YÉ LAA? I nkoñ’isi wonsôna hiki kel bebee le mut wada ikété bôt basaambok a nje bé loñge. Ndi i Afirique Sub-Saharienne njal i yé iloo ha, mut wada ikété bôt baa a nla lôôs ngandak dilo ibabé i bana bijek bi kôli. Inyu tibil nok i jam li, hégda le ngim ndap i gwé isañ, nyañ, ni nkéñéé man. Bijek bi kôli ndigi inyu bôt iba, njee a ga yén njal? Isañ? Nyañ? Nkéñéé man? I ndutu i yon mahaa ma ma gwé hiki kel.

KII BÔT BA BÉÉNA KAL? Bijek bi yé munu ’isi bi kôli inyu bôt bobasô. Ba nlama ndigi kap gwo loñge.

BA MAHOÑOL MA MA TÉÉ? I yé maliga le bijek bi yé mbôlôk munu ngéda ini iloo i ngéda bisu. Baane ba nkoñ ’isi ba bak nga le ba boñ le hiki mut a bana bijek bi kôli. Ndi ba noode boñ hala nwii ndi nwii, ba nla bé.

U NHOÑOL LELAA?Baa kaat Markô 13:8 i yé yon? Tolakii mut binam a nkônde bana makeñge, baa njal i yé nnayak i nkoñ ’isi wonsôna?

Nyeng disi ni njal bi mbéna tééñga bôt ba binam ilole mandutu mape ma ma yé yimbne i dilo di nsôk ma mbôdôl

[Ipôla nkwel]

Iloo mañge wada ikété bon baa nu a nwo kon u bisaha, bahal, ni makon mape, a yé le a pei nyemb ibale a nje loñge.

—ANNM. VENEMAN, NLÔMBI KIÑE I FOND DES NATIONS UNIES POUR L’ENFANCE.

[Nwet nu titii]

© Paul Lowe/Panos Pictures

3. Kon

“Dimala d’a ba bahoma bahoma.”—LUKAS 21:11, Kaat Nyambe.

● Dokta yada le Bonzali i i nsélél ngomin i loñ yada i Afrika i het gwét bi yé nnayak i nliya i tibil bôt ba ba nsal i bikai nyoo nkoñ wé i kon unu le Marburg.a A bi bat baane mahôla i bitison bikeñi, ndi ba bi hôla bé nye. I mbus sôñ ina, ba bi sôk ba ti mahôla, ndi Bonzali a bé a ma wo. I bôt a bé tibil i kon unu le Marburg ba bi ti nye wo.

KII MAM MA ÑUNDA? Makon ma mboñ le mut a nhép bé loñge (kiki bo kon bisaha), bahal, SIDA, mbak, ni lihep li matjél, ma nlôôha nol bôt ba binam. Mu nwii mi ntip tagbe, makon matan mana ma bi nol bebee le 10 didun di bôt ni 700. Hala a nkobla le ikété ngim nwii, bebee le hiki ngéda batjaktjak baa ba ntagbe, makon ma ma bé nol mut wada.

KII I BÔT BA MBÉNA KAL?Bôt ba nkônde ndik bôl i nkoñ ’isi, jon yak makon ba nkônde bôl. Makon ma, ma ngwel ngandak bôt.

BAA HALA A YÉ MALIGA?Bôt ba nkônde bôl i nkoñ ’isi. Ndi yak bôt ba binam ba nkônde bana makeñge i léba makon, i jôs mo ni i tibil mo. Jon, makon ma, ma lamga sôs kiki ngéda i ntagbe. Ndi ma mbet ndigi bet ni bet.

NI NHOÑOL LELAA?Baa dimala di yé i len ini kiki Bibel i bi kal?

Nyeñg disi, njal ikeñi, ni makon bi nol didun di bôt. Didun di bôt dipe bôt ba binam bon ba ntééñga bo—ngandak mukété yap, i bôt ba nlama sôñ bo, bon ba ntét bo. Béñge i yom mbañ i Bibel yada i bi kal.

[Buk]

[Ipôla nkwel]

“Ngéda njéé tole yom ipe yon i nje we, hala a yé kuu ikeñi, ndi kuu ikeñi ipe i yé ngéda kon u nkoñ we kété yosôna fet, u yééne ki we mu nyuu.”—DOCTA MICHAEL OSTERHOLM

[Nwet nu titii]

© William Daniels/Panos Pictures

4. Gwéha I Mal Ikété Mahaa

“Bôt b’a . . . bana bé gwéha lisañ li bôt,.”—2 TIMÔTÉÔ 3:1-3

● Chris a nsal i ño mbok u Pays de Galles i homa ba nhôla bôt ba ba nkôs ndééñga i mahaa map. A nkal le: “Me hoñol muda wada a bi lo, ba ma bep bép nye i nya i yé le me bi yi ha bé ki to nye. Bôda bape ba nlôôha nok ndutu kayéle to nun ba nla bé nun we.”

MAM MA YÉ LAA?I loñ Afrika yada, bebee le muda wada ikété bôda baa, ba bi ôbôs nye ngéda a bé mange. Ba bi bat ki bôt mambadga mu loñ i, ba léba le iloo munlôm wada ikété bôlôm baa a nkal le i ta bé béba le mut a bép nwaa. Ndi ndik bôda botama bé bon ba mbiba. Kiki hihéga i Kanada, bebee le bôlôm baa ikété jôm baa bap ba ma bép bo.

KII BÔT BA MBÉNA KAL?Bôt ba nkôs ndééga mahaa map ibôdôl behee. Bôt ba nlôôha ndik pôdôl i jam li masañ mana iloo ngéda bisu.

BA’A MAHOÑOL MA MA TÉÉ? Munu nwii mini bôt ba nyimbe le ndééñga i yé ikété mahaa. Ndi baa kii bôt ba nyi i jam li hala a mboñ le ndééñga i ba ha bañ ikété mahaa? Heeni, yom i ta bé hala. Maboñok ma bôt ma nkônde ndik unda le ba gwé bé gwéha lisañ li bôt.

U NHOÑOL LELAA? Baa kaat 2 Timôtéô 3: 1-3 i yé yoñ? Baa bôt ngwés bé bôt bap ba lihaa kii ba lama gwés bo?

Mbañ i nyônôs itan i i yé yon munu ngéda ini i i mbénge hisi. Di béñge kii Bibel i nkal mu jam li.

[Ipôla nkwel]

“Ndééñga i mahaa i yé ikété mam mabe ma ma mbôña bisôsôli munu ngéda yés. Munlôm a nla bép nwaa bebee le 35 ngélé ndi nwaa a ke a kal bisônda”—MUDA A NSAL I HOMA BA NHÔLA BÔT BA NKÔS NDÉÉÑGA MAHAA MAP I PAYS DE GALLES

5. I Ôbôs Hisi

[“Nyambe a ga] lona tjiba i ngii bôt ba ba ntjé hisi.”—MASOOLA 11:18.

● Sañgô yada le. Pirri a nuñul maoog ma mahén i mbai yada i Najéria le Kpor. Kalasin a bi bet i lom Niger i homa wé bôlô a bé. A nkal le: “Tjobi di bi wo, bôt ba bi bana kon i kôkôô, mana malép mape ma bi yon ni kalasin. Bôlô yem i bi mal.”

KII MAM MA ÑUNDA? Inoñnaga ni bayimam, hiki nwii didun disamal ni pes di tonne i binan i nke i malép. Bebee le didun diaa ni pes di yé dikai di di bi gwéélana hana a yé mbôgôl nwii len ndi di bol. U héya le bôt ba ñôbôs ’isi, ba mélés yak i gwom bi yé mu ’isi. Minyiña mi ñunda le i mbat nwii wada ni sôñ itan inyu boñ le hisi hi témb hi bana i gwom bôt ba gwélél inyu ngim nwii. Kégikel wada le australien Sydney Morning Herald a nkal le “Ibale bôt ba nke ni bisu i ôbôs hisi ni i bep gwélél i gwom bi yé mu, ilole nwii 2035 u nkola, di ga bana ngôñ ni hisi hipe.”

KII BÔT BA NKAL? Bôt ba binam ba nyi jam. Di nla waa bep gwélél hisi kayéle hi témb hi bana i gwom hi bi nimis.

BAA I JAM BÔT BA NKAL LI YÉ MALIGA? Ngandak bôt ni ngandak mintôñ mi bôt i bi pôdôs bôt mu i jam li ôbôs hisi. Ndi to hala, bôt ba nke ndik ni bisu i ôbôs hio i nya i nloo hihéga.

U NHOÑOL LELAA? Baa i yé toi nseñ le Djob a loo a bôñgôl hisi kii a bi kal inyu boñ le bôt ba ke ha bañ ni bisu i ôbôs hio?

U héya i mbañ di nlôl i tehe, Bibel i mbôn bés mam malam inyu dilo di nsôk. Di béñge jam jada mu i bañ i yônôs isamal.

[Ipôla nkwel]

“I mboñ ndik me wee me nyodi i loñge i homa i paradis me ke me yén i homa likund.”—ERIN TAMBER,MUDA WADA NU NYÉNE BEBE NI AMÉRIKA, A NTOÑOL LELAA KALASIN I BI ÔBÔS MALÉP I NWII 2010 I GOLFE DU MEXIQUE.

[Minkéñék]

Baa Nyambe Nyen a Mboñ Hala?

Kiki Bibel i bi legel mangéda mabe di niñil i len ini, baa hala a nkobla le Djob nyen a mboñ le mangéda mabe ma ba? Baa nyen a mboñ le di nok ndutu? Di nléba mandimhe malam i pes 11 i kaat ini ni hop Pulasi le Qu’enseigne réellement la Bible ? i Mbôgi Yéhôva i bi pémés.

[Nwet nu titii]

U.S. Coast Guard photo

6. Nson Likalô I Nkoñ ’Isi Wonsôna

“Unu ñañ nlam u Ane w’a añlana ni nkoñ ’isi wonsôna.”—MATÉÔ 24:14.

● Vaiatea a nyééne i Ôn yada i Pacific i Tuamotu. Tolakii Tuamotu a gwé bebee le 80 ma biôñ i i noñna, ntjamak ni soso nkoñ u 800 000 kilomètre carré, nsoñgi u bôt u nyééne mu, u yé ndigi 16 000. Ndi to hala, Mbôgi Yéhôva i ma nyuuga Vaiatea ni bôt ba libôga jé. Inyuki? Inyule Mbôgi Yéhôva i gwé ngôñ i tééne bôt bobasôna likalô, to hee homa ba yé.

KII I MAM DI MA ÑUNDA? Ñañ nlam u Ane u mpam makas ma nkoñ ’isi momasôna. Ibale di nyoñ ndigi nwii 2010, Mbôgi Yéhôva i bi tégbaha iloo hidama hiada hi ngeñ ni pes i téé likalô ikété 236 i biloñ. Hala a nkobla le hiki ntéé likalô a ntégbaha yom kiki bo 30 ma manut i añal ñañ nlam hiki kel. Munu i 10 li nwii li ntip ntagbe, ba mpémés iloo 20 ma didama di bikaat inyu niiga bôt Bibel.

KII BÔT BA MBÉNA KAL? Nkén jam bé u, hala a yé dikôô di nwii le bôt ba ñañal ñañ nlam.

BAA HALA A YÉ MALIGA? Maliga ma yé le, ngandak bôt i bi hiôm inyu añle bôt bape nwin u Bibel. Ndi ba bi boñ ndik hala inyu ndék ngéda, ba boñ ki hala i bon ba mabôga, he nkoñ ’isi wonsôna bé. Ndi ki le, Mbôgi Yéhôva i ñañle didun di didun di bôt ñañ nlam ikété nkoñ ’isi wonsôna. Ba ntéñbe i boñ hala tolakii ba mboma ngolba ikeñi mu mangéda ma momasôna.a (Markô 13:13) Ni ki le, Mbôgi Yéhôva i i kôs bé nsaa wo ki wo inyu nson ba gwel. Ndi, ba nti ngéda yap ni bikaat gwap yañga. Makébla ma njômbi ñem mon ma nit nson wap.

NI NHOÑOL LELAA? Baa “ñañ nlam u Ane” u ñañlana toi ni nkoñ ’isi wonsôna? Baa biyônôl bi mbañ ini bi ñunda bé le mam malam ma mbem bés dilo di nlo?

[Buk]

[Ipôla nkwel]

“Ntel ngéda wonsôna Yéhôva a ngi tinak pôla, di kee ni bisu i añal ñañ nlam u Ane ni makénd momasôna, di gwéélak manjel momasôna inyu tééne bôt likalô.”—ANNUAIRE 2010 DES TÉMOINS DE JÉHOVAH.

Ndék Ngéda Wee Mam Ma Nlama!

“Mbus ndék ngeñ bibéba bi bôt gw’a ba ha bé . . . Ndi ba ba nsamb b’a kôdôl hisi, b’a nok ki lingoñoo inyu ngandaak nsañ.”—TJÉMBI 37:10, 11.

BAA u gwé ngôñ i tehe i mbañ ini i nyon? Ñ. Ngim manjom i ntinde bés i hoñol le ndék ngéda wee i nyon.

Gwigil bi ntagbe, bi mpôdôl ndik ndék mbañ i i ñunda le di niñil “masuk ma ngéda.” (2 Timôtéô 3:1-5) Mbuu u Djob u bi tinde batila Bibel i legel i mam ma bisu bi ngéda inyu ti bés botñem. (Rôma 15:4) Biyônôl bi mbañ i, bi ñunda le ndék ngéda, wee mandutu di mboma i len ini, ma mal.

Kii y’a bôña i mbus dilo di nsôk? Ane Djob i ga ane hisi hiosôna. (Matéô 6:9) Di béñge lelaa Bibel i ntoñol bisai di ga bana ha ngéda i:

● Njal y’a ba ha bé. “Blé i mba ngandak hana ’isi; i ngii mababat ma dikôa.”—Tjémbi 72:16.

● Kon w’a ba ha bé. “Mut nye ki nye a nyééne mu nkoñ u a’ kal bé le: ‘Me nkon.’”—Yésaya 33:24.

● Hisi hi ga témb hi yila kii ngéda bisu. “Ñoñ ni biték binumnga gw’a séé, mbamba mbok w’a hak, u too ki wengoñle lilañ.”—Yésaya 35:1.

Bibel i yé nyonok ni mbañ ipe i i nlédés bés, ni i i ga yon i mbus ngéda. Baa ni nla bat Mbôgi Yéhôva le ba kal bé inyuki ba yé nkwoog nkaa le ndék ngéda wee mam ma nlama?