Ndik kiki Yésu a nkal bo, Pétrô ni Yôhanes ba mpam i Yérusalem inyu kôôba Pasa. I mbus ndék ngéda, Yésu ni ini jôm li banigil ipe i nke nyoo. Di yé i mbus kosi, hiañgaa hi yé nañal ngéda Yésu ni baôma bé ba yé sôs Hikôa Ôlivé. Ilole a ntuge, hala a yé ngélé i nsôk inyu Yésu i tehe tison njamuha, a bak i Hikôa Ôlivé.

I mbus ndék ngéda, Yésu ni bana bape ba mpam i tison, ba ke i ndap het ba nlama jél Pasa. Ba mbet i tuñ ikeñi i ndap ngii. Nyoo ba nkoba le gwom gwobisôna bi yé nkôôbaga inyu tégbaha ngand Pasa. Yésu a bé nyamnda ni ngôñ i tehe kel i, inyu hala nyen a nkal le: “Me ban-ga ngôñ ngandak i je Pasa ini lôñni bé ilole me nok ndutu.”​—Lukas 22:15.

Ngandak nwii bisu bi ngéda, ba bi yoñ lem i tégbaha mabôndô ma wai i moo ma bôt ba yé lôôs ngand. I mbus le Yésu a nleege libôndô jada, a nti mayéga a kal le: “Yoña jo, ni lôôs jo hiki wada nan, inyule me nkal bé le ibôdôl nano m’a nyo ha bé malép ma matam ma nkôô wai letee Ane Nyambe i lo.” (Lukas 22:17, 18) Pééna i ta bé, nyemb yé i yé bebee.

Mu kiki ba yé je Pasa, jam li hélha li mbôña. Yésu a ntelep, a héya mambot mé ma ngii, a bada wédé. I mbus a ha malép i séya i yé nye ipañ. Inoñnaga ni lem loñ, nwet ndap nyen a mbéna yoñ bitelbene le ba jôwa makôô ma bakén bé, bebek ni njel nkol wé. (Lukas 7:44) Ndi, lisañ lini, nwet ndap a ta bé. Yésu a nyoñ makidik i yônôs nson u. Hiki wada ipôla banigil a bééna pôla i yônôs nson u, ndi mut to wada a mboñ bé hala. Baa inyule ngim pééna i yé ipôla yap? To i ba lelaa, hala a ntééñga bo i tehe Yésu a njôwa bo makôô.

Kiki Yésu a nlo bisu bi Pétrô, Pétrô a ntjél, a kal le: “Kekikel, m’a neebe bé le u jôwa me makôô.” Yésu a ntimbhe nye le: “Ibale me njôwa bé makôô moñ, u nla bé ba lôñni me.” Simôn Pétrô a ntimbhe nye le: “A Nwet, u jôwa ndik bañ makôô mem motama, ndi yak moo mem ni ño wem.” Ndi hala a nhélés nye ngéda Yésu a nkal nye le: “Nu ni nu a mal nogop, a gwé ndik ngôñ le ba jôwa nye makôô le nyensôna a ba mapubi. Bé ni yé mapubi, ndi bé bobasôna bé.”​—Yôhanes 13:8-10.

Yésu a njôwa makôô ma baôma 12, yak makôô ma Yuda Iskariôt. I mbus le a mal, a nhaba mambot mé ma ngii, a yén i téblé, a bat bo le: “Baa ni nok jam me mboñ bé? Ni nsébél me le ‘Malét’ ni ‘Nwet,’ ni kôli sébél me hala inyule maliga ma. Jon ibale me nu me yé Nwet ni Malét me njôwa bé makôô, yak bé ni nlama jôôna makôô bé ni bé. Inyule me nti bé ndémbél le kiki me mboñ inyu nan, yak bé ni boñ nlélém. Me nkal yaga bé maliga le: Nkol u nloo bé nwet wé, to mut ba ñep a nloo bé nu a bi ep nye. Ibale ni nyi i mam mana, maséé ma yé ni bé ibale ni mboñ mo.”​—Yôhanes 13:12-17.

Kinje biniigana bilam bi suhulnyuu! Banigil ba Yésu ba nlama bé yéñ ba bôt ba bisu, ba nlama bé to hoñol le ba yé bañga bôt tole bôt le bape ba nlama sélél. Ndi ba nlama noñ ndémbél Yésu, he i jôwa makôô ma bôt bape bé, ndi i ba bebee i sélél bape ni suhulnyuu ibabé todol bôt.

I bibôdle bi kôkôa, Yésu a niiga baôma bé suhulnyuu ngéda a njôwa bo makôô. Nano, kiki ba mal je Pasa, a mpahal bini bibuk bi mbañ David le: “Liwanda jem li mea, nu me bé bôdôl ñem, nu a bé je koga yem, a bi pa tindi yé ikolba me.” I mbus a ntoñol le: “Wada ikété nan a’ liibana me.”​—Tjémbi 41:10; Yôhanes 13:18, 21.

Baôma ba mbéñgna bo ni bo ba badbaga le: “A Nwet, me bé nu, hala nga?” Yak Yuda Iskariôt a mboñ nlélém. Pétrô a nkal Yôhanes nu a yii i téblé bebee ni Yésu le a yéñ yi njee Yésu a yé pôdôl. Jon Yôhanes a nke bebee ni Yésu i bat nye le: “A Nwet, njee nu?”​—Matéô 26:22; Yôhanes 13:25.

Yésu a ntimbhe le: “Nu m’a ti két bret me nyube ikété séya.” I mbus, a nyube bret mu pan yada i yé téblé, a ti yo Yuda, a kal le: “Man mut a yé ke i nyemb ndik kiki i yé ntilga inyu yé, ndi ngoo ni nu a nliibana Man mut! I bé le i ba loñge inyu yé le a gwéé bañ.” (Yôhanes 13:26; Matéô 26:24) Ha nyen Satan a njôp Yuda mahoñol. Mut nunu a mbôdôl boñ béba hala a yé njôga li ngéda nano, a nti nyemede nkikip yak Nsohop i boñ sômbôl yé. Inyu hala nyen a nséblana le “man nu tjiba.”​—Yôhanes 6:64, 70; 12:4; 17:12.

Yésu a nkal Yuda le: “I jam u yé i boñ, pala boñ jo.” Baôma bape ba nhoñol le kiki Yuda nyen a ntééda nkuu moni, Yésu a yé kal nye le a ‘somb gwom bi mbéda bo inyu ngand, tole a ti ndék jam inyu diyeyeba.’ (Yôhanes 13:27-30) Iloo hala, Yuda a nke liibana Yésu.

I mbus le Yuda Iskariôt a mpam, Yésu a ntéé Bilôp bi Nwet. A nyoñ bret a soohe inyu ti mayéga, a bek yo, a ti yo baôma bé a kal le: “Yimbne i nyuu yem ini, i i nlama tina inyu nan. Kena ni bisu i boñ hala, ni hoñlege me mu.” (Lukas 22:19) Két bret i ntagbe i moo ma baôma inyu boñ le ba je.

Nano, Yésu a nyoñ libôndô li wai, a soohe inyu ti mayéga, i mbus a tégbaha libôndô li wai. Hiki mut a nyo ndék, i mbus Yésu a nkal le: “Libôndô lini li yé yimbne i malômbla ma yondo ni njel matjél mem, ma ma nlama kuba inyu nan.”​—Lukas 22:20.

Hala nyen Yésu a ntéé mbigda i nyemb yé, i banigil bé ba nlama tégbaha hiki nwii i hilo 14 hi sôñ Nisan. Litéak lini li ga hôñlaha bet ba nyoñ ngaba mu jam Yésu bo Isañ ba mboñ inyu boñ le bôt ba hémle ba yén bañ mba ni mba ikété béba ni nyemb. Bilôp bi Nwet bi nloo Pasa Lôk Yuda i bééna lem i tégbaha inyule bi ñéba bés bañga njel tohi inyu bôt ba binam ba maliga.

Yésu a nkal le matjél mé “ma nlama kuba inyu nwéhél i bibéba bi ngandak bôt.” Ipôla bôt ba ga kôhna nwéhél i, di nla sima baôma ni banigil bape ba ba bi téñbe ni Yésu. Bon ba ga ba ni Yésu i Ane Isañ.​—Matéô 26:28, 29.

I kôkôa yé i nsôk ni baôma bé, Yésu a nti bo loñge ndémbél i suhulnyuu ngéda a njôwa makôô map. Inyuki i bak loñge le a boñ hala? Inyule baôma ba gwé ngim bomb ibôdôl behee. Ba nti bomede nkikip yak Djob, ndi ba ngi yéñék i yi njee ipôla yap a yé nunkeñi. (Markô 9:33, 34; 10:35-37) Bomb yap i ntémb i nene i kôkôa ini.

‘Pééna keñi i ntémb ki i gwéé ipôla baôma inyu yi njee a yé nunkeñi.’ (Lukas 22:24) Hala a nlama tééñga Yésu i tiimba tehe bo ba nomol! Kii a ga boñ?

Iloole a bam bo inyu libak jap libe, ni wongut, Yésu a ntémb a yoñ ngéda inyu kwélés bo. A nkal le: “Bikiñe bi biloñ bi ñénél bôt bap kiki i nlémél bo, yak i bôt ba gwé kunde i ngii bôt bape ba nsébla le Baboñloñge. Ndi bé ni nlama bé boñ hala. . . . Inyule njee a yé nunkeñi? Nu a nje tole nu a nsélél nye?” I mbus, Yésu a nhôñlaha bo ndémbél nyemede a bé ti bo hiki ngéda, a nkal le: “Ndi me me yé ipôla nan kiki nu a nsélél bé.”​—Lukas 22:25-27.

Ibabé béñge bibomb gwap, baôma ba ntéñbe ni Yésu, yak ngéda a bé tégbaha mangéda mabe. Jon a nkal le: “Me me mboñ malômbla lôñni bé kiki Tata a bi boñ malômbla lôñni me inyu ane.” (Lukas 22:29) I bôt bana ba yé bañga mawanda ma Yésu. Jon a mbôn bo le ni njel malômbla a mboñ ni bo, ba ga kôdôl Ane, ba énél ki lôñ yada ni nye.

To hala kiki baôma ba gwé loñge botñem ini, libak jap li kwéha li nginda tééñgaga bo. Yésu a nkal bo le: “Satan a mbat le a seghe bé bobasôna kiki flawa,” i i ntjama ngéda ba nseghe yo. (Lukas 22:31) Yésu a nkônde béhe bo le: “Bé bobasôna n’a baage inyu jam l’a pémél me, inyule i yé ntilga le: ‘M’a kek ntééda mintômba, yak mintômba mi bémba mi tjama.’”​—Matéô 26:31; Sakaria 13:7.

Ndi Pétrô a ntimbhe, a kal nye le: “To ibale bana bape bobasôna ba mbaage inyu jam l’a pémél we, me yé mbén i baage!” (Matéô 26:33) Yésu a nkal Pétrô le ilole nlôm kôp a ñoñ ngélé iba i u u, Pétrô a’ tañba nye. Yésu a nkônde le: “Me nyemhe inyu yoñ le hémle yoñ i hoi bañ; jon ngéda hémle yoñ i ntémb i let, lédés lôkisoñ.” (Lukas 22:32) Pétrô nu a nlôôha bôdôl nyemede ñem, a nkal le: “To ibale me nlama wo ni we, me yé mbén i tañba we.” (Matéô 26:35) Baôma bape ba nkal nlélém jam.

Yésu a nkal banigil bé le: “Me ngi yii ni bé inyu ndék ngéda. N’a yéñ me; ndik kiki me bi kal Lôk Yuda le: ‘I het me nke, ni nla bé lo nyoo,’ nano me nkal yak bé hala.” I mbus, a nkônde le: “Me yé i ti bé mbén mondo: Le ni gwéhna bé ni bé; ndik kiki me bi gwés bé, yak bé ni gwéhna hala bé ni bé. Hala nyen bôt bobasôna b’a yi le ni yé banigil bem, ibale ni gwéhna bé ni bé.”​—Yôhanes 13:33-35.

Mu kiki a nok Yésu a nkal le a yé ni bo inyu ndék ngéda, Pétrô a mbat le: “A Nwet, hee u yé i ke?” Yésu a ntimbhe le: “I het me yé i ke, u nla bé noñ me nano; ndi w’a yik noñ me i mbus ngéda.” Nhelek, Pétrô a nkal le: “A Nwet, inyuki me nla bé noñ we nano? Me yé bebee i ti niñ yem inyu yoñ.”​—Yôhanes 13:36, 37.

Nano Yésu a mpôdôl ngéda a bi om baôma bé i hônd i likalô i Galiléa ngi moni to bijek. (Matéô 10:5, 9, 10) A mbat le: “Baa yom yo ki yo i bi héñél bé?” Ba ntimbhe le: “To!” Ndi kii ba nlama boñ mu dilo di nlo? Yésu a nkal bo le: “Nu a gwé bot i moni a yoñ yo, nlélém jam ni nu a gwé bot bijek; yak nu a gwé bé pansoñ a nuñul mbot yé inyu somb pansoñ yada. Inyule me nkal bé le i mam ma yé ntilga ma nlama yônôl me, mo mana le: ‘Ba bi soñgol nye ikété lôñ i bôt ba nyan mbén.’ Inyule i bibañga ba bi mpot inyu yem bi yé i yon.”​—Lukas 22:35-37.

Hana, Yésu a yé pôdôl ngéda ba ga péne nye i kék njiiha ipôla bibéba bi bôt tole bayanmbén. I mbus banigil bé ba ga boma ngolba keñi. Ba nhoñol le ba yé nkôôbaga, jon ba nkal le: “A Nwet, nun-ki! Paminsoñ iba ini.” Ni nye a ntimbhe bo le: “I kôli.” (Lukas 22:38) Kiki ba gwé paminsoñ iba, Yésu a ga bana pôla i niiga bo loñge jam.

Bilôp bi Nwet bi mal, Yésu ni baôma bé ba ngi yii i tuñ ngii. Yésu a nti bo makénd, a nkal le: “Miñem minan mi siida bañ. Ni unda le ni nhémle Nyambe; ni unda ki le ni nhémle me.”​—Yôhanes 13:36; 14:1.

Yésu a nkal baôma bé inyuki hala a nlama bé tééñga bo lakii a nke. A nkal bo le: “Mayééne ma yé ngandak i ndap Tata. . . . Ibale me nke, me kôôbana bé homa, m’a témb me lo, me leege bé i meeni inyu boñ le i homa me mba, yak bé ki ni ba ha.” Ndi baôma ba ta bé nok le a yé pôdôl liké i ngii. Tômas a mbat le: “A Nwet, di nyi bé hee u yé i ke. Lelaa ni di nla yi njel?”​—Yôhanes 14:2-5.

Yésu a ntimbhe le: “Men me yé njel, me yé maliga, me yé ki niñ.” Ndik i bet ba nhémle nye, ba hémlege biniigana gwé, ba noñok ki ndémbél yé bon ba nla ke mbai Isañ ngii. Yésu a nkônde le: “Mut to wada a nlo bé yak Tata handugi ni njel yem.”​—Yôhanes 14:6.

Filipô, nu a yé tibil emble a mbat le: “A Nwet, unda bés Tata, ki hala a nkola bés.” I nene le Filipô a gwé ngôñ i tehe ngim yimbne i ngui Djob, kiki biyiinda Môsi, Éliya, ni Yésaya ba bi kôs. Ndi baôma ba gwé ngim jam i yé tik iloo biyiinda bi. Yésu a nyigye le: “To hala kiki me ntégbaha ntandaa ngéda ni bé, a Filipô, baa we u mpam bé i yi me? Nu ni nu a ntehe me, wee a ntehe yak Tata.” Yésu a ntibil unda le a nkôna Isañ, i niñ ipañ Yésu, i tehe nye i yé kiki i tehe Isañ. Ntiik, kiki Yésu a ñunda, Isañ a nloo Man, jon a nkal le: “I mam me nkal bé, me mpot bé mo ni memede.” (Yôhanes 14:8-10) Mu mam a niiga, baôma ba nla tehe le Yésu a nti Isañ lipém jolisôna.

Baôma ba Yésu ba ntehe nye a mboñ bihélha bi mam, ba emble ki nye a ñañal ñañ nlam u Ane Djob. Nano a nkal bo le: “Nu ni nu a ñunda le a nhémle me, yak nye a’ boñ minson me mboñ; a’ boñ ki minson mi nloo mini.” (Yôhanes 14:12) Yésu a ta bé kal le minson mi banigil bé mi ga loo mi a mboñ. Ndi bo ba ga boñ minson nwap ntandaa ngéda iloo nye, ba téak likalô i bahoma ba yé haa, ba ga boma ki ngandak bôt iloo nye.

Liké li Yésu i ngii li ga kobla bé le a ntjôô baôma bé, inyu hala nyen a mbôn bo le: “Ibale ni mbat to kinje jam i jôl jem, m’a boñ jo.” A nkônde ki le: “M’a bat Tata le a ti bé nhôla numpe nu a’ ba lôñni bé i boga ni boga, mbuu u maliga.” (Yôhanes 14:14, 16, 17) A mbôn bo le a ga ômle bo mbuu mpubi: “Nhôla numpe.” Hala a ga bôña i ngwa Pentékôt.

Yésu a nkal le: “Ndék ngéda, nkoñ isi w’a tehe ha bé me, ndi bé n’a tehe me inyule me niñ, yak bé n’a niñ.” (Yôhanes 14:19) I mbus bitugne gwé, Yésu a ga pémél bo ni nyuu minsôn. I mbus ngéda, a ga tugul bo ni nyuu mbuu inyu boñ le ba ba lôñni nye i ngii.

Nano Yésu a nkal jam li nlôôha ba maliga: “Nu ni nu a gwé mambén mem, a téédaga ki mo, nyen a ngwés me. Yak nu ni nu a ngwés me, Tata ki a’ gwés nye; yak me m’a gwés nye, m’a boñ ki le a tibil yaga yi me.” Ñôma Yuda, nu ba nsébél ki le Tadéô a mbat nye le: “A Nwet, inyuki u mboñ le bés di tibil yi we, ndi ha bôt ba nkoñ isi bé? Yésu a ntimbhe le: “Ibale mut a ngwés me, a’ tééda bañga yem, yak Tata a’ gwés nye . . . Nu ni nu a ngwés bé me, a ntééda bé bibañga gwem.” (Yôhanes 14:21-24) Maselna ni banigil bé, nkoñ isi u neebe bé le Yésu nyen a yé njel, maliga ni niñ.

Ngéda Yésu a ga kee, lelaa banigil bé ba ga la bigda mam momasôna a bi niiga bo? Yésu a ntoñol le: “Nhôla le mbuu mpubi, u Tata a’ ep i jôl jem, nyen a’ niiga bé mam momasôna, a hôñlaha ki bé i mam momasôna me bi kal bé.” Bibuk bini bi nti baôma makénd inyule ba ntehe ngui i mbuu mpubi i ngwel minson. Yésu a nkônde le: “Me nyigle bé nsañ, me nti bé nsañ wem. . . . Miñem minan mi siida bañ, ni sehla bañ to ni woñi.” (Yôhanes 14:26, 27) Mu kiki Yéhôva Isañ Yésu, a mba a niiga bo, a téédaga ki bo, banigil ba gwé bé njom yo ki yo i kon woñi.

Ndék ngéda ba ga tehe le Djob a nla sôñ bagwélél bé. Yésu a nkal le: “Ñane nkoñ isi a yé i lo, ndi a ñénél bé me.” (Yôhanes 14:30) Nsohop a bi la jôp mahoñol ma Yuda, a pam ki i énél nye. Ndi Yésu a gwé bé bomb yo ki yo i Satan a nla gwélél inyu tinde nye i ndogbene Djob. Nsohop a ga la bé to boñ le Yésu a yén mba ni mba i jiibe li nyemb. Inyuki? Yésu a nkal le: “Me yé i boñ mam ndik kiki Tata a bi ti me oda le me boñ.” A yé nkwoog nkaa le Isañ a ga tugul nye.​—Yôhanes 14:31.

Yésu a ntip kwel ni baôma bé inyu lédés bo, a nyible bo ñem wé. U nsude, bebek kosi juu i ntagbe. Nano, Yésu a nti hihéga hi ntina makénd.

A mbôdôl ni bini bibuk le: “Men me yé bañga nkôô wai, Tata nyen a yé nsalnwom.” (Yôhanes 15:1) I jam a nkal mu hihéga hié li mpôôna li ba bi kal ngandak nwii bisu bi ngéda inyu litén li Israel li ba bé sébél le wom u nkôô wai u Yéhôva. (Yérémia 2:21; Hôséa 10:1, 2) Ndi Yéhôva a yé bebee i tjôô litén li. (Matéô 23:37, 38) Jon hana, Yésu a yé niiga jam li mondo. Nyen a yé wom u nkôô wai Isañ a yé sal ibôdôl nu a bi hoo Yésu ni mbuu mpubi i nwii 29 N.Y. Ndi Yésu a ñunda le nkôô u wai u yé yimbne i jam lipe ngéda a nkal le:

“[Tata] a nkit hiki ntjep wem u u num bé matam, ndi a mpubus hiki ntjep u u num matam le ndi u num matam iloo ha. . . . Kiki ntjep u nla bé num matam wotama ibale u édi ha bé ni nkôô wai, hala nyen to bé ni nla bé num matam ibale ni ntéñbe bé i ba ikété adna ni me. Men me yé nkôô wai; bé ni yé mintjep.”​—Yôhanes 15:2-5.

Yésu a mbôn banigil bé ba ba ntéñbe ni nye le i mbus maké mé, a ga om bo nhôla le mbuu mpubi. I mbus môm matan ma dilo ni hiada, ngéda baôma ni banigil bape ba nkôhna mbuu u, ba nyila mintjep mi nkôô u wai. “Mintjep” mi nwominsôna mi nlama bana maada ma bas bas ni Yésu. Inyu boñ kii?

A ntoñol le: “Nu ni nu a ntéñbe i ba ikété adna ni me, yak me me téñbe i ba ikété adna ni nye, nyen a num ngandak matam; inyule handugi me, ni nla bé boñ to jam.” Banigil ba Yésu, bon ba yé “mintjep” mi mi nlama num ngandak matam malam. Bon ba nkôna bilem bi Yésu, ba añlege bôt bape ñañ nlam, ni yilha ki ngandak ipe banigil. Kii i ga pémél nu a ntééda bé maada mé ni Yésu, ndi to matam a num bé? Yésu a nkal le: “Ibale mut a ntéñbe bé i ba ikété adna ni me, a mba kiki ntjep le ba nkit.” A nkônde le: “Ibale ni ntéñbe i ba ikété adna ni me, ndi yak bibañga gwem bi yéglege ikété nan, ha nyen ngéda ni mbat kii yosôna ni gwé ngôñ, y’a bôña inyu nan.”​—Yôhanes 15:5-7.

Nano, Yésu a mpôdôl ngim jam i i yé le a ma sima ngélé iba: Nseñ i ke ni bisu i tééda mambén mé. (Yôhanes 14:15, 21) A ñunda ngim njel banigil ba nla gwélél inyu unda le ba ngwés nye a nkal le: “Ibale ni ntééda mambén mem, n’a yén ikété gwéha yem, kiki yak me me bi tééda mambén ma Tata, me yén ki ikété gwéha yé.” Ndi i gwés Yéhôva ni Man wé i kôli bé. Yésu a nkal le: “Mbén yem ini le: Ni gwéhna bé ni bé kiki me bi gwés bé. Mut to wada a gwé bé gwéha i nloo ini: Le mut a ti niñ yé inyu mawanda mé. Ni yé mawanda mem ibale ni mboñ i mam me nkal bé.”​—Yôhanes 15:10-14.

I mbus ndék ngeñ, Yésu a ga ti niñ yé inyu unda gwéha yé inyu bet ba nhémle nye. Ndémbél yé i nlama tinde banigil bé i unda nlélém gwéha, ni i bii gwéñe bi bôt bape bisu bi gwéñe gwap. Mu gwéha yap nyen ba ga yil bo, inoñnaga ni jam Yésu a mbôk a kal bo: “Hala nyen bôt bobasôna b’a yi le ni yé banigil bem, ibale ni gwéhna bé ni bé.”​—Yôhanes 13:35.

Baôma ba nlama ôt mahoñol mu kiki Yésu a nsébél bo le: “mawanda mem”. A ntoñol inyuki, a nkal le: “Me nsébél bé le mawanda mem, inyule me bi yis bé mam momasôna me bi nok yak Tata.” Kinje nsima i ba mawanda ma Yésu ni i yi yom Isañ a niiga nye! Ndi inyu bana nya maada i, ba nlama ke ni bisu i “num matam.” Ibale ba mboñ hala, Yésu a nkal le: “ To kii ni mbat Tata i jôl jem, a ti bé jo.”​—Yôhanes 15:15, 16.

Gwéha i ga ba ipôla “mintjep,” hala wee banigil, i ga hôla bo i hônba mandutu ba ga boma. To hala kiki a mbéhe bo le nkoñ isi u ga oo bo, Yésu a nti banigil bé makénd, a nkal le: “Ibale nkoñ isi u ñoo bé, ni nyi le u bi oo me ilole u ñoo bé. Ibale ni bak bôt ba nkoñ isi, ki nkoñ isi u ngwés bé inyule ni yé bôt bé. Kiki ni ta bé bôt ba nkoñ isi, . . . inyu hala nyen nkoñ isi u ñoo bé.”​—Yôhanes 15:18, 19.

Yésu a ntoñle bo inyuki nkoñ isi w’a oo bo, a nkônde le: “B’a boñ i mam mana momasôna inyu kolba bé hala kiki ni yé banigil bem, inyule ba nyi bé Nu a bi ep me.” Yésu a nkal le bihélha gwé bi mam bi mpémhene i bet ba oo nye mbagi, a nkônde le: “Ibale me boñ bé minson ipôla yap le mut numpe a bi boñ bé, ki ba gwé bé béba; ndi nano ba bi tehe me, ba oo me, ba oo yak Tata.” Jam lipe li yé le ôa yap i nyônôs yak mbañ.​—Yôhanes 15:21, 24, 25; Tjémbi 35:19; 69:5.

I mbus, Yésu a nkônde bôn bo nhôla nu a bi bôk a pôdôl: mbuu mpubi. I ngui ini i yé ha inyu banigil bé, i nla hôla bo i num matam, “i bok mbôgi.”​—Yôhanes 15:27.

Yésu ni baôma bé ba yé bebee ni nyodi i tuñ ngii het ba ntégbaha Pasa. i mbus le a nti bo mabéhna, Yésu a nkônde le: “Me ñañle bé i mam mana le ndi ni baage bañ.” Inyuki a kôli ti nya mabéhna i? A nkal bo le: “Bôt b’a pémés bé i ndap bibégés. Ni maliga, ngeñ i yé lo le ngéda mut a’ nol bé, a’ hoñol le a ngwel nson pubhaga inyu Nyambe.”​—Yôhanes 16:1, 2.

Nwin unu u nlama tééñga baôma. Mu kiki Yésu a bi béhe bo le nkoñ isi u ga oo bo, a bi kal bé bo le ba ga nol bo. Inyuki? A nkal bo le: “Me bi bôk bé ndugi me añle bé mo, inyule me bé lôñni bé.” (Yôhanes 16:4) Nano a mbéhe bo nwaa le a nke. Hala a nla hôla bo le ba baage bañ i mbus ngéda.

Yésu a nke ni bisu i kal le: “Me nke yak Nu a bi ep me; ndi to wada ikété nan a mbat bé me le: ‘Hee u nke?’” Ndék ngéda kiki kôkôa i bé kwo, ba bi yéñ yi hee a yé ke. (Yôhanes 13:36; 14:5; 16:5) Ndi nano hala kii i jam a nkal inyu ngolba li ntééñga bo, ba nwas le ndutu i yon miñem nwap. Jon ba nla bé to ke ni bisu i bat nye mambagda mu lipém a ga kôhna tole kii hala a ga kobla inyu bañga banigil. Yésu a nkal le: “Inyule me bi añle bé i mam mana, ndutu i nyon bé i miñem.”​—Yôhanes 16:6.

I mbus, Yésu a ntoñol le: “I yé loñge inyu nan le me kee. Inyule ibale me nke bé, ki nhôla a’ lo bé i bééni; ndi ibale me nke, m’a ômle bé nye.” (Yôhanes 16:7) Ndik ni njel nyemb Yésu ni liké jé i ngii nyen banigil bé ba nla kôhna mbuu mpubi, nhôla a ga ep inyu nit bo to hee homa ba yé.

Mbuu mpubi ‘u ga tibil unda bôt bobasôna kii i yé béba, kii i yé telepsép, ni kii i yé bikééhene bi Nyambe.’ (Yôhanes 16:8) Ñ, i ga nene mbamba le nkoñ isi u ntjél hémle Man Djob. Mabet ma Yésu i ngii m’a ba yimbne le a yé telepsép ni le Satan “ñane nkoñ isi unu,” a kôli i kôhna bikééhene.​—Yôhanes 16:11.

Yésu a nke ni bisu i kal bo le: “Me ngi gwé ngandak mam i kal bé, ndi ni nla bé begee mo nano.” Ngéda mbuu mpubi u ga loo, u ga hôla banigil i nok “maliga momasôna,” ba ga nla ki niñ inoñnaga ni maliga ma.​—Yôhanes 16:12, 13.

I jam Yésu a nkal baôma li nhélés bo: “Ndék ngéda n’a tehe ha bé me; ndi ndék ngéda ki n’a tehe me.” Ba mbadba le kii a nsômbôl kal? Yésu a nôgda le ba gwé ngôñ i bat nye mbadga mu jam li, jon a nkal bo le: “Me nkal yaga bé maliga le: N’a ee, ni bégél ki, ndi nkoñ isi w’a kon maséé; n’a nok ndutu, ndi ndutu nan y’a yila maséé.” (Yôhanes 16:16, 20) Ngéda b’a nol Yésu kôkôô, baéga bibase b’a nkon maséé, ndi banigil b’a nok ndutu, i mbus, ndutu yap i ga yila maséé ngéda Yésu a ga tuge! Maséé map ma ga ke ni bisu ngéda a’ kôp bo mbuu mpubi u Djob.

Yésu a nhégha ndutu baôma ni njôghe nkôôga, a nkal le: “Ngéda muda a yé ikété nkôôga, a nok ndutu, inyule ngéda yé i nkola; ndi ngéda a ngwal man, a nhoñol ha bé njiiha inyule a yé maséé le mut a ngwéé i nkoñ isi.” Inyu lédés baôma bé, Yésu a nkal le: “Nlelém ni bé, nano ni gwé ndutu; ndi d’a témb di tehna, ha nyen miñem minan nw’a kon maséé, mut to wada a’ kadal bé maséé manan.”​—Yôhanes 16:21, 22

Ndi baôma ba ma bé bat yom i jôl li Yésu. Nano a nkal le: “I kel i, n’a bat Tata mam i jôl jem.” Inyuki ba nlama boñ hala? He inyu bé le Tata a ntop bé timbhe bo. Ndi Yésu a nkal bo le: “Tata nyemede a ngwés bé, inyule ni bi gwés me, . . . nlegelnwin me bi lôl yak Nyambe.”​—Yôhanes 16:26, 27.

Bibuk bi Yésu bi nlédés baôma, hala a ntinde bo i kal le: “Jon di nhémle le u bi lôl yak Nyambe.” Ndék ngéda, i hémle yap i i ga kôs manoodana. Jon Yésu a ntoñle bo jam l’a pémél bo, a nkal bo le: “ Nuna-ki! Ngeñ i yé i lo, yak lo i mal lo, le b’a sand bé, hiki wada nan a ôt ngwéé i mbai yé, ni yék ki me metama.” Ndi Yésu a nti bo makénd, a nkal bo le: “Me nkal bé i mam mana inyu boñ le ni njel yem ni bana nsañ. N’a bana njiiha ikété nkoñ isi, ndi ni bana makénd! Me bi yémbél nkoñ isi.” (Yôhanes 16:30-33) Yésu a nyôi bé bo, ba nla ba nkwoog nkaa le yak bo ba nla yémbél nkoñ isi ibale ba mboñ sômbôl Djob to hala kiki Satan ni nkoñ isi wé ba nyéñ hôyôs ndéñbe yap.

Inyule a nlôôha gwés banigil bé, Yésu a nkôôba bo inyu manyodi mé ma ma yé bebee. Nano a mpa mis i ngii, a soohe Isañ le: “Ti man woñ lipém inyu boñ le man woñ a ti we lipém, ndik kiki u bi ti nye kunde i ngii minsôn nwominsôna le ndi a ti bôt bobasôna u bi ti nye niñ boga.”​—Yôhanes 17:1, 2.

I pot maliga, Yésu a nyi le i ti Djob lipém jon li nlôôha ba nseñ. Ndi a nsima ngim jam i i nlédhana ngandak: Niñ boga! Kiki a nkôs “kunde i ngii minsôn nwominsôna,” Yésu a nla boñ le bôt ba binam bobasôna ba nkôs bisai bi binoñ bi nlona. Ndi ngim bôt yon i ga kôhna bisai bi. Inyuki ngim bôt ndigi? Inyule bisai bi bi ga ba ndik inyu bet ba ga niñ inoñnaga ni jam Yésu a nke kal nano le: “I jam lini jon li nkena i niñ boga: Le ba pam i yi we, bañga mpom Nyambe, ni nu u bi ep le Yésu Kristô.”​—Yôhanes 17:3.

I yé nseñ le mut a yi Isañ bo Man loñge loñge, a bana maada ma bas bas ni bo. A nlama ki tehe mam kiki ba ntehe. Jam lipe li yé le, a nlama boñ biliya i kôna bilem gwap bilam mu maada mé ni bôt bape. A nlama ki yi le i kôhna niñ boga i gwé bé ngandak nseñ iloo lipém Djob a kôli kôhna. Yésu a ntiimba kwel mu jam li:

A nkal le: “Me bi ti we lipém hana isi, me mélés ki nson u bi ti me le me boñ. Jon nano, a Ta, ti me lipém ipañ yoñ, kiki me bééna lipém ipañ yoñ nkoñ isi wo ngi ba.” (Yôhanes 17:4, 5) Yésu a mbat le, ni njel bitugne, ba tiimba ti nye lipém a bééna i ngii.

Ndi Yésu a nhôya bé mam a mboñ mu nson wé hana isi. A nsoohe le: “Me bi boñ le jôl joñ li yiba ni bôt u bi ti me ikété nkoñ isi. Ba bé bôt boñ, ndi u bi ti me bo, ba tééda ki bañga yoñ.” (Yôhanes 17:6) Mu nson wé, Yésu a bi sima ndik bé jôl li Isañ. A bi hôla baôma bé i yi njee a yé mut a bééga jôl li, hala wee bilem bi Djob, ni maboñok mé ma gwéha ipañ bôt ba binam.

Baôma ba nigil i yi Yéhôva, nseñ u Man wé, ni mam Yésu a niiga. Ni suhulnyuu, Yésu a nkal le: “Me bi ti bo bibañga u bi ti me, ba bi neebe gwo, ba pam ki i yi ibabé pééna le me bi lo i jôl joñ, ba hémle yak le wen u bi ep me.”​—Yôhanes 17:8.

I mbus, Yésu a mboñ maselna ipôla banigil bé ni bôt ba binam bape. A nkal le: “Me nsoohe bé inyu nkoñ isi, ndi inyu bôt u bi ti me, inyule ba yé bôt boñ . . . A Ta Numpubi, tééda bo inyu jôl joñ jomede li u bi ti me inyu boñ le ba ba wada, ndik kiki me ni we di yé wada. . . . me bi sôñ ki bo, to wada ikété yap a bi tjiba bé, handugi man nu tjiba,” hala wee Yuda Iskariôt nu a yé njel inyu liibana Yésu.​—Yôhanes 17:9-12.

Yésu a nke ni bisu i soohe, a nkal le: “Nkoñ isi u bi oo bo . . . Me mbat bé le u héya bo ikété nkoñ isi, ndi le u sôñ bo i moo ma mut mbe. Ba ta bé bôt ba nkoñ isi, kiki me ta bé mut nkoñ isi.” (Yôhanes 17:14-16) Baôma ni banigil bape ba niñ ikété nkoñ isi het Satan a ñénél, ndi ba nlama ba mbaglaga ni wo, ni mam mé mabe. Lelaa?

Ba nlama tééda bomede mpubhaga, inyu gwélél Djob, ba biiak biniigana bi Bitilna bi Lôk Héber, ni bi Yésu nyemede a ti bo bisélél. Yésu a nsoohe, a nkal le: “Yilha bo bapubhaga ni njel maliga; bañga yoñ i yé maliga.” (Yôhanes 17:17) I mbus ngéda, ngim baôma i ga tila bikaat bi Bibel, bi bi ga kôndba mu “maliga” ma ma nla hôla i yilha mut pubha.

Ndi mu kii ngéda i ntagbe, bape ba ga neebe “maliga.” Jon Yésu a nsoohe ‘ndik bé inyu botama [ba ba yé ha], ndi a nsoohe yak inyu bôt b’a hémle [nye] ni njel bañga yap.’ Kii Yésu a mbat inyu ba bobasôna? “Le bobasôna ba ba wada, kiki we a Ta, u yé ikété adna ni me, yak me me yé ikété adna ni we, kayéle yak bo ba ba ikété adna ni bés.” (Yôhanes 17:20, 21) Yésu bo Isañ ba ta bé mut wada kiki di nla nok. Ba yé wada inyule ba nôgla i mam momasôna. Yésu a nsoohe le banigil bé ba bana nlélém adna.

Ndék ngéda i bisu, Yésu a bi kal Pétrô ni baôma bape le a nke inyu kôôbana bo liyééne, hala wee liyééne nyoo ngii. (Yôhanes 14:2, 3) Yésu a ntiimba pôdôl jam li mu masoohe mé, a nkal le: “A Ta, me nsômbôl le i bôt u bi ti me ba ba lôñni me i homa me yé, le ndi ba tehe lipém jem li u bi ti me, inyule u bi gwés me ilole nkoñ isi u mbôdôl.” (Yôhanes 17:24) Ni bibañga bi, Yésu a ñunda le ilole Adam bo Éva ba bana bon, Djob a bi gwés mpom wé Man, nu a sôk yila Yésu Kristô.

Yésu a mélés masoohe mé, a yighege jôl li Isañ ni gwéha Djob a gwéne baôma ni ba bobasôna ba ga neebe “maliga,” a nkal le: “Me bi boñ le ba yi jôl joñ, m’a kônde ki boñ le li yiba, le ndi gwéha u bi gwés me yak bo ba unda yo bape, me bak ki ikété adna ni bo.”​—Yôhanes 17:26.

Yésu a mal soohe ni baôma bé ba telepsép. I mbus le “ba mal tôp tjémbi di bibégés, ba pam inyu ke i Hikôa Ôlivé.” (Markô 14:26) Ba nke homa wada ba nsébél le Gétsémané i het Yésu a gwé lem i ke.

Ngéda ba mbol i loñge homa nu, i si bie bi ôlivé, Yésu a nyék banigil bé juem i mbus. Bebek ba nyégle lijubul li Gétsémané, a nkal bo le: “Yéna hana, me me nke nyoo inyu soohe.” A nyoñ baôma baa, Pétrô, Yakôbô, ni Yôhanes, a kee ni bo mu wom. A gwé nduña keñi, jon a nkal baôma baa le: “Me nôgda nduña keñi wengoñle nduña i nyemb. Ni yégle hana, ni yén ki péé lôñni me ibabé waa.”​—Matéô 26:36-38.

Yésu a nke ndék nonok, “a ôm maboñ isi, a bôdôl soohe.” Kii a mbat Djob ha ngéda i? A yé bat le: “A Ta, u nla boñ mam momasôna. Héya me libôndô lini. Ndi ha kiki me nsômbôl bé, ndik kiki we u nsômbôl.” (Markô 14: 35, 36) Kii hala a nkobla? Baa a yé tam makidik mé i ba nu Yéhôva a nlama gwélél inyu ti binoñ? To!

Ngéda a bé ngii, Yésu a bi tehe kiki bet bisônda bi Rôma bi bé nol bi bé nok ndutu. Nano a yé mut binam, nu a nla nôgda njôghe, ndi Yésu a mbok bé mis i ngii jam li mbem nye. Yom i nlôôha tééñga nye i yé le a gwé bé ngôñ le nyemb yé kiki ntonba i hoo jôl li Isañ mahindi. I mbus ndék ngéda, ba ga tômôl nye i kék, ndik kiki mut nu a ñôbôs jôl li Djob.

I mbus le a nsoohe ntandaa ngéda, Yésu a ntémb yak banigil bé bo baa, a kop le ba yé ke ilo. Yésu a nkal Pétrô le: “Yéna péé ibabé waa, ni waa bañ to soohe inyu boñ le ni kwo bañ ikété manoodana.” Yésu a nôgda le baôma bé ba nsiida, ni le ngéda i ntagbe jôga. Yésu a nkônde le: “Mbuu u nyamnda yaga ni ngôñ, ndi minsôn mi mbomb.”​—Matéô 26:40, 41.

Inyu ngélé i nyônôs iba, Yésu a nke haa ni bo, a bat Djob le a héya nye “libôndô” li. Kiki a ntiimba ke i béñge baôma, a nkoba ki le ba yé ke ilo, ndi ki le ba lam-ga soohe inyu boñ le ba kwo bañ ikété manoodana. Ngéda Yésu a mpôdôs bo, ‘ba nyi bé lelaa ba timbhe nye.’ (Markô 14:40) Inyu ngélé i nyônôs aa Yésu a nke, a ñôm maboñ mé isi inyu soohe.

Yésu a gwé ndutu ngandak inyu jam nyemb yé kiki ntonba i ga lona mu jôl li Isañ. Yéhôva a ñemble masoohe ma Man wé, jon a ñep añgel inyu lédés nye. To hala, Yésu a nwaa bé soohe Isañ, a nke ni bisu i “ligip i soohe.” A gwé nduña keñi. Kinje mbegee Yésu a bééga! Niñ yé ni niñ i bôt ba binam ba ba nhémle bi yé i moo mé. Jon “biibe yé i yila kiki matôi ma matjél ma ma ntoi isi”​—Lukas 22:44.

Ngéda Yésu a ntiimba lo yak banigil bé inyu ngélé i nyônôs aa, ba yé ki i ke ilo. A nkal bo le: “Ntén ngéda unu, ni noi ni kenek ilo? Nuna-ki! Ngéda i nkôôge bebee le ba ti Man mut i moo ma baboñbéba. Telbana, di kenek. Nuna-ki! Nu a nliibana me a nkôôge bebee.”​—Matéô 26:45, 46.

Kosi juu i ntagbe behee. Biprisi bi neebe ti Yuda 30 ma batjañtjañ ba silba inyu liibana Yésu. Jon Yuda a nke yéñ Yésu, nye ni limut likeñi li biprisi ni Farisai. Bisônda bi Lôk Rôma ni ñane bisônda wada ba nke ni bo.

I nene le, i ngéda Yésu a nluhul nye i ngand Pasa, Yuda a bi ke ngélé yada yak biprisi. (Yôhanes 13:27) Ba nkot batat bap, ba nkot yak bisônda. Bebek Yuda a nkena ndugi bo het Yésu ni baôma bé ba nlôôs Pasa. Ndi nano, limut li mal tagbe nsôsôgô u Kidrôn, ba yé ke wom. U héya bijôl bi gwét, ba bééga ki bilambe. Ba nsômbôl toi léba Yésu.

Kiki Yuda a yé kena bo mu Hikôa Ôlivé, a yé nkwoog nkaa le a’ bana bé ndutu i léba Yésu. Mu sonde i ntagbe, mu maké ni malo map ipôla Bétania ni Yérusalem, Yésu ni baôma bé ba bééna lem i telep i wom i Gétsémané. Ndi nano u u nsude, Yésu a nla ba ipôla bie bi ôlivé bi yé mu wom. Lelaa bisônda, bi bi bañ ngi tehe Yésu, bi yé le bi yimbe nye? Inyu hôla bo, Yuda a nti bo yimbne. A nkal bo le: “I mut me nsos limañ, wee nye nu; gwela nye, ni kena nye, ni yoñok yihe le a so bañ.”​—Markô 14:44.

Kiki a yé kena bo i wom, Yuda a ntehe Yésu ni baôma bé. A nke ngélé yada i boma bo. Yuda a nkal Yésu le: “Me nyéga we, a Rabi!” I mbus, a sos nye limañ. Yésu a ntimbhe le: “A mut wem, inyuki u yé hana?” (Matéô 26:49, 50) Nyemede a ntimbhe, a nkal le: “A Yuda, baa u nsos Man mut limañ inyu liibana nye?” (Lukas 22:48) Ndi Yésu a gwé ha bé ki to jam ni mut nliba nunu!

Nano, Yésu a mbôk bisu bi mapubi ma bilambe, a kal le: “Njee ni nyéñ?” Ba ntimbhe nye le: “Yésu, mut Nasaret.” Ni ñem ngui, Yésu a nkal le: “Me nunu.” (Yôhanes 18:4, 5) Kiki ba nyi bé yom i nla tagbe, i bôt bana ba nkwo isi.

Iloole a gwélél pôla i, inyu ke ngwéé ikété jiibe li juu, Yésu a ntiimba bat bo njee ba nyéñ. I ngéda ba nkônde kal nye le: “Yésu, mut Nasaret,” ni nwee nyensôna, Yésu a nkal bo le: “Me nkal bé le me nunu. Jon ibale me nyen ni yé i yéñ, nwaha bana bôt ba kenek.” To ha ngéda tôbôtôbô ini, Yésu a mbigda yom a bôk a kal, le to wada ikété yap a ga tjiba bé. (Yôhanes 6:39; 17:12) Yésu a nsôñ baôma bé ba ba ntéñbe ni nye, to wada a ntjiba bé, “handugi man nu tjiba,” hala wee Yuda. (Yôhanes 18:7-9) Nano, a mbat bo le ba nwas le banigil bé ba kee.

Kiki bisônda bi ntelep inyu ke yak Yésu, baôma ba nok jam li yé tagbe. Ba mbat Yésu le: “A Nwet, u nsômbôl le di kek bo ni pansoñ?” (Lukas 22:49) Ilole Yésu a bana ngéda i timbhe, Pétrô a nyoñ pansoñ yada baôma ba gwé, a kit ôô walôm i Malkus, nkol u prisi keñi.

Yésu a ntihba ôô i Malkus, a mbuubaha nye. I mbus, Yésu a niiga jam li nlôôha ba nseñ, a nkal Pétrô le: “Timbis pansoñ yoñ i homa wé, inyule ba bobasôna ba nyoñ pansoñ, b’a tjiba ni pansoñ.” Yésu a yé bebee i nwas le ba gwel nye, inyu hala nyen a ntoñol le: “Lelaa ni mam mana ma ga bôña inyu yônôs jam Bitilna bi bi kal?” (Matéô 26:52, 54) A nkônde le: “Baa me nlama bé nyo libôndô Tata a bi ti me?” (Yôhanes 18:11) Yésu a neebe yom Djob a nsômbôl inyu yé, to ibale lisuk li yé le a wo.

Yésu a mbat limut le: “Baa ni nlo gwel me ni paminsoñ lôñni bikék wengoñle ntonba? Hiki kel, me bééna lem i yén ikété témpel inyu niiga, ndi ni bi gwel bé me. Ndi i mam mana momasôna ma mbôña inyu yônôs Bitilna bi bapôdôl.”​—Matéô 26:55, 56.

Bisônda, ñane bisônda, ni batat ba Lôk Yuda ba ngwel Yésu, ba kañ nye. I ngéda baôma ba ntehe hala, ba nke ngwéé. Ndi, “mañge munlôm wada,” bebek nnigil Markô, a nyégle ipôla limut inyu noñ Yésu. (Markô 14:51) Ndi ngim bôt ikété yap i nyimbe nye, i noode ki gwel nye, ha nyen a nyék mbot yé i loñge libadô, a kee ngwéé.

I mbus le ba nkañ Yésu kiki ntonba, ba nkena nye yak Ana nu a bé prisi keñi ngéda Yésu a bé mañge, a hélhak baniiga i témpel. (Lukas 2:42, 47) I mbus, ngim bon bôlôm i Ana i bi sal kiki prisi keñi, nano nkil wé Kaifa nyen a gwé tel i.

Kiki Yésu a yé ndap Ana, Kaifa a nkot Ntôñ bakéés bakeñi. Ntôñ u 71 bôt, prisi keñi ni bôt bape ba yak bo ba bé prisi keñi ba yé mu nsoñgi u.

Ana a mbat Yésu mambadga “inyu banigil bé, ni inyu maéba mé.” Yésu a ntimbhe le: “Me bi pôdôs nkoñ isi i mbamba. Me bé niiga hiki ngéda i ndap bibégés ni i témpel, i homa Lôk Yuda yôsôna i nkodba, me bi pot bé jam jo ki jo bisôsôli. Inyuki u mbat me mambadga? Bat i bôt ba bi emble i mam me bi añle bo.”​—Yôhanes 18:19-21.

Nkena bisônda wada nu a téé ha a nkôt Yésu libai su, a kal nye le: “Baa hala nyen u ntimbhe ñéga biprisi?” Ndi mu kiki Yésu a nyi le a mboñ bé jam libe, a ntimbhe le: “Ibale me mpot jam libe, kal me i béba jam me mpot; ndi ibale i jam me mpot li téé, inyuki u mbép me?” (Yôhanes 18:22, 23) I mbus, Ana a ñom Yésu yak nkil wé Kaifa.

Nano, Ntôñ bakéés bakeñi wonsôna u nkodba, hala wee prisi keñi, mimañ mi litén, ni bayimbén. Ba mbomna i ndap Kaifa. Ba gwé bé kunde i boñ nya boma i kôkôa i Pasa, ndi hala a ntuga bé bo inyule ba nsômbôl yônôs ngôñ yap ‘be.

Ntôñ bôt unu u ntodol bôt. I mbus bitugne bi Lasarô, Ntôñ bakéés bakeñi u bi kit le Yésu a nlama wo. (Yôhanes 11:47-53) I mbus ndék dilo, baéga bibase ba ñôô jimb inyu nol Yésu. (Matéô 26:3, 4) Ñ, nwaa le bikééhene bi mbôdôl, ba bi mal kéés Yésu, ba pémés ki nye mbagi nyemb!

U héya le ba bi lôôs ngim boma i mbén i nsôñga, baéga biprisi ni bôt bape ba Ntôñ bakéés bakeñi ba noode yéñ bôt inyu bok mbôgi bitembee. Ba nléba ngandak bôt, ndi i bôt bana ba nôgla bé bo ni bo. Sôk i nsôk, iba ikété yap ba nkal le: “Di bi nok nye a nkal le: ‘M’a bôk témpel ini i i bi ôña ni moo ma bôt ba binam, me témb me oñ ipe dilo daa, ndi ni moo ma bôt bé.’” (Markô 14:58) Ndi to bana ba nôgla bé.

Kaifa a mbat Yésu le: “U gwé bé yom i kal? U nok bé minsohi i bôt bana ba ñôm we?” (Markô 14:60) I bisu bi mbôgi bitembee i i nselna, Yésu a nyén nwee. Jon prisi keñi le Kaifa a ngwélél makeñge mape.

Kaifa a nyi le Lôk Yuda i ngwés bé ngéda mut a nkal le a yé Man Djob. Ngéda Yésu a bi bôk a sébél Djob le Isañ, Lôk Yuda i bi gwés nol nye inyule ba bé kal le Yésu a ñéba le “bo Nyambe ba kôli.” (Yôhanes 5:17, 18; 10:31-39) Mu kiki a nyi hala, ni mandon, Kaifa a mbat Yésu le: “Me nti we oda le u kum soñ i bisu bi Nyambe, u kal bés too u yé Kristô, Man Nyambe!” (Matéô 26:63) Ntiik, Yésu a bi kal le a yé Man Djob. (Yôhanes 3:18; 5:25; 11:4) Ibale Yésu a neebe bé hala nano, wee a yé pééna le a ta bé Man Djob tole Kristô. Jon Yésu a nkal le: “Me yé nye; n’a tehe ki Man mut a yii i woo walôm u lipémba, a lôlak i ngii ond i ngii.”​—Markô 14:62.

Kaifa a nok bañ hala, a mpat mbot yé, a kal le: “A ñôbôs jôl li Nyambe! Baa di ngi gwé ki ngôñ ni mbôñ? Nuna-ki! Bé bomede ni nok kiki a ñôbôs jôl li Nyambe. Bé ni nhoñol lelaa?” Ntôñ bakéés bakeñi u mpémés mbagi, u ntimbhe le: “A kôli ni nyemb.”​—Matéô 26:65, 66.

Ba mbôdôl nol Yésu hiol, ba ômôk nye bikut. Bape ba kôdôk nye mabai i su, ba tjôlge nye matai. I mbus le ba hô nye su, ba kôt nye mabai, ba nkal le: “Ibale u yé mpôdôl, kal bés njee a mbép we?” (Lukas 22:64) Man Djob nunu ba yé ndegle i ñem mau ni njel bikééhene bi bi nkolba mbén!

Ngéda ba ngwel Yésu i Gétsémané, baôma bé ba nkon woñi, ba tjôô nye. Ndi iba ikété yap ba nwaa ke ngwéé, Pétrô “lôñni nnigiI numpe,” nu a nlama ba ñôma Yôhanes. (Yôhanes 18:15; 19:35; 21:24) Bebek ba ñada Yésu mu kii ba nkena nye yak Ana. Ngéda Ana a ñep Yésu yak Kaifa prisi keñi, Pétrô ni Yôhanes ba noñ nye kiñmbem. Ba nkon woñi inyu biniñ gwap, ba tôñôk ki inyu jam li ga pémél Nwet wap.

Prisi keñi i nyi Yôhanes, jon a nla jôp ibabé ndutu i yale i Kaifa. Ndi Pétrô a nyégle mbédgé bebee ni likôga letee Yôhanes a témb ni mbus inyu bat mañge muda nu a ntat likôga le a jubus Pétrô.

Lihep li yé kôkôa i, jon i bet ba yé mbédgé ba nohop hié. Pétrô a nyén ni bo a bemek “inyu tehe lisuk” li bikééhene bi Yésu. (Matéô 26:58) Kiki a yii ipañ hié, ngwélél nu muda a nla tibil tehe Pétrô, a mbat nye le: “Baa yak we u yé yaga wada ikété banigil ba mut nunu?” (Yôhanes 18:17) A ta bé nyetama i yi Pétrô ni i kal le a yé a ba lôñ yada ni Yésu.​—Matéô 26:69, 71-73; Markô 14:70.

Hala a nlôôha tééñga Pétrô. Jon a noode solop, a nyodi yak ha lijubul. Pétrô a mpééna le a bé bé ni Yésu, a nkal le: “Me nyi bé nye, to i jam u yé kal me, me nok bé jo.” (Markô 14:67, 68) A mbôdôl yak “kum soñ,” hala a nkobla le a yé bebee i sane wiye le bipôdôl gwé bi yé maliga, ndi a bak ki bebee i kôhna kogse yosôna i nla lôl mu.​—Matéô 26:74.

Nlélém ngéda, ba nke ni bisu i kéés Yésu mu yale Kaifa, i pes ndap yada i yé ngii. Bebek Pétrô ni bôt bape ba ba mbem isi, ba ntehe ngandak babok mbôgi i bedek i sôhôk.

To hala kii Pétrô a yé tañ le a nyi bé Yésu, tén hilémb yé i man Galiléa yon i nyelel nye. Jam lipe li yé le ipôla bôt ba yé ha mbégdé, mut lihaa li Malkus nu Pétrô a bi kit ôô a yé ha. Jon yak nye a nkônde bat Pétrô le: “Baa me ntehe nga we lôñni nye i wom?” Ngéda Pétrô a mpééna inyu ngélé nyônôs aa, nlôm kôp a ñoñ kiki i bi leglana.​—Yôhanes 13:38; 18:26, 27.

Ha ngéda i, Yésu a téé ngim homa libebe i het a nla tehe mbédgé. A nhielba a nun Pétrô, hala mboñ le ñem Pétrô u bôô matjél. A mbigda jam Yésu a nkal nye hala a yé ndik ndék ngeñ i tuñ ngii. Hégda jam Pétrô a nla nôgda mu kiki nyuu i nyi nye jam! Pétrô a mpam, a bôdôl maéa.​—Lukas 22:61, 62.

Lelaa jam li li mpam i boña? Lelaa Pétrô nu a bé nkwoog nkaa ni hémle yé a mpam i tañba Malét wé? Ba bé pot bitembee, ba yoñok Yésu kiki ntonba. Pétrô a bé le a sôñ mut a bé ngi liton li nsohi, ndi a bi kôm Nu a gwé “bibañga bi niñ boga” mbus.​—Yôhanes 6:68.

I jam li mpémél Pétrô li ñéba le yak mut nu a gwé hémle i ngui a nla somol ibale a ta bé nkôôbaga loñge i boma ngolba tole manoodana. I jam Pétrô a nkôhna li yé mabéhna ma ngui inyu bagwélél ba Djob bobasôna!