“N’a ba mbôgi yem”

1-3. Lelaa Yésu a bi bagla ni baôma bé, mambe mambadga di nla badba?

BAÔMA ba nsômbôl bé telbene ha. Kinje ligoñoo ba bi nôgda mu dilo di nsôk Yésu a bi tégbaha ni bo hana ‘isi! I ngéda Yésu a bi wo, hala a bi lona bo nduña ikeñi, ndi i ngéda a bi tuge, hala a bi lona bo maséé makeñi. Hala a yé 40 ma dilo le Yésu a mpémél banigil bé inyu niiga bo ni i ti bo makénd. Ndi len a yé ngélé yé i nsôk le a pémél bo.

² Yésu a yé i ngii Hikôa Ôlivé ni baôma bé, ba mbok nye mis, ba emblege nye. Kiki a mal pot, baôma ba nôgda wengoñle ngéda i ntagbe bé ngandak; ha nyen Yésu a mpa moo ngii, a kahal sayap bo. I mbus, a mbôdôl bet i ngii. Baôma ba yé nun nye mu kiki a yé i bet. I mbus, ond i nhô nye, ba nla ha bé tehe nye. Yésu a nyék bo, ndi ba nkida ba mbéñge ngii.​—Lukas 24:50; Minson mi baôma 1:​9, 10.

³ I jam li bi tagbe yokel li bi lôôha tihba baôma. Kii ba ga boñ nano hala kii Nwet wap a mbet i ngii? Ibabé pééna, a bi kôôba bo i kena nson a bi bôdôl ni bisu. Lelaa Yésu a bi kôôba bo inyu gwel nson mahee u? Kii ba bi boñ? Lelaa i ngôôba i, i nhôla yak bés i len ini? Pes bisu i kaat Minson mi baôma i nti bés mandimbhe ma ma ntina makénd.

“Le ba yi ibabé pééna” (Minson mi baôma 1:​1-5)

4. Ni kii Lukas a mbôdlene kaat i Minson mi baôma?

⁴ I bidôdle bi kaat i Minson mi baôma, Lukas a ntilna Téôfilô; i nlélém mut u won a bi tilna mu kaat i gwé jôl jé.a Inyu éba le bibôdle bi kaat Minson mi baôma bi yé mamélél ma kaat Lukas, a nti ndugi dinyo malép di mam a bi sôk tila mu kaat i Lukas ndi a ngwélél bé minlélém mi bibuk, a nkônde ki ngim mam i mondo.

5, 6. (a) Kii i ga hôla banigil ba Yésu i lédés hémle yap? (b) Mambe mam ma nkwés bikristen nkaa le “ibabé pééna,” hémle yap i umne i ngii maliga?

⁵ Kii i ga hôla banigil ba Yésu i lédés hémle yap? Minson mi baôma 1:3 a nkal le: “Yésu a bi pémél bo ngandak ngélé inyu boñ le ba yi ibabé pééna le a yé toi i niñ.” Ikété Bibel, ndik “dokta nu gwéha” le Lukas nyetama nyen a bi gwélél bibuk bini le, “ba yi ibabé pééna.” (Kôlôsé 4:14) Ba bé gwélél ndik gwo ikété bikaat bi dokta inyu éba le ba ntibil wan ngim jam ni le ba nla éba mut le li yé maliga, ba kwés ki nye nkaa. Yésu a bi ti i bikwo bi nkaa bi. A bi pémél banigil bé ngandak ngélé. Ngim mangéda a bé a pémél wada tole iba; mangéda mape ki, baôma bobasôna. Lisañ jada a bi pémél iloo 500 i bahémle. (1 Korintô 15:​3-6) Hala a bi hôla bôt le ba yi ibabé pééna le a ntémb toi i niñ.

⁶ I len ini hémle i bañga bikristen i umne i ngii mam ma nkwés bo nkaa. Baa di gwé mam ma ma nkwés bés nkaa le Yésu a bi niñ hana ’isi? Le a bi wo inyu bibéba gwés, a tuglana ki? Ntiik! Miñañ mi bôt ba bi tehe mam Bibel i mpôdôl, mi ñunda bés ibabé nkaa le maliga ma. I nigil miñañ mi ikété masoohe i nla kéñbaha hémle yés. Bigda le, di gwé ngôñ ni mam ma ma nkwés bés nkaa inyu bana bañga hémle. Bañga hémle i yé nseñ inyu kôhna niñ boga.​—Yôhanes 3:16.

7. Imbe ndémbél Yésu a bi yék inyu likalô ni niiga?

⁷ Yésu a bé pôdôs bôt yak “inyu Ane Nyambe.” Kiki hihéga, Yésu a bi toñol i mbañ yosô i bé éba le Mésia a bé lama son njonok, i mbus a wo. (Lukas 24:​13-32, 46, 47) I ngéda a bi toñol nson wé u Mésia, a bi yigye mam ma mbéñge Ane Nyambe inyule nyen a bé lama ba Kiñe i Ane i. Ane Nyambe yon i bé ño nkwel u likalô jé. I len ini, banigil bé ba ngwélél nlélém ño nkwel i ngéda ba ntéé likalô.​—Matéô 24:14; Lukas 4:43.

“Letee ni masuk ma hisi” (Minson mi baôma 1:​6-12)

8, 9. (a) Mimbe minkoda mi mahoñol baôma ba bééna? (b) Lelaa Yésu a bi kodol mahoñol map, bimbe biniigana bikristen bi ñôt mu i len ini?

⁸ I boma a bi tégbaha i Hikôa Ôlivé i bé boma i nsôk a bi lôôs ni baôma bé hana ’isi. Yokel, baôma ba bi bat nye le: “A Nwet, baa munu ngéda ini nyen u ntimbhene Israel ane?” (Minson mi baôma 1:6) I mbadga i, i ñéba le baôma ba bééna mahoñol ima ma ma bé bé ma téé. Kiki jam li bisu, ba bé hoñol le Ane Djob i bé lama tééba i loñ Israel. Jam li yônôs iba, ba bé hoñol le Yésu a bé lama bôdôl énél ha i ngéda i. Lelaa Yésu a bi hôla bo i kodol mahoñol map?

⁹ A bé yi le mbadga yap i bisu i bé lama pala kôhna ndimbhe. Ndék ngéda i mbus, banigil ba bé lama tehe ligwée li litén li yondo, Israel i mbuu, jôm di dilo ndik i mbus nkwel wap. I maada Djob a bééna ni litén li Israel i pes minsôn ma bé lama mal. Inyu jam li yônôs iba, Yésu a bi bigdaha bo le: “Ni gwé bé le ni yi mangéda to bikék Tata a bi bii isi énél yé nyemede.” (Minson mi baôma 1:7) Yéhôva nyen a yé Djob li bikék. Ilole a nwo, Yésu nyemede a bi kal le a bé yi bé “to kel i, to ngeñ i,” hala wee i ngéda lisuk li ga lo, “ndik Isañ nyetama.” (Matéô 24:36) Yak i len ini, bikristen bi bi nlôôha yéñ i yi imbe ngéda i nkoñ ’isi unu u ga mal, ba ntumbba yañga i yi mam ba kôli bé yi.

10. Imbe lem baôma ba bééna i di nlama kôna, inyuki?

¹⁰ Ndi di yan bañ baôma ba Yésu, ba bééna hémle i ngui. Ni suhulnyuu, ba bi neebe binigana bi Yésu. Ni le, to ibale ba bi hôs i ngéda ba bi bat Yésu mambadga, hala a bé éba le mahoñol map ma bé malam. Yésu a bé béna béhe banigil bé le ba ‘yén péé.’ (Matéô 24:42; 25:13; 26:41) Ba bé péé i pes mbuu, ba wanak mam ma bé unda le Yéhôva a yé bebee i lona mahéñha. Hala nyen yak bés di nlama boñ. Téntén munu “dilo di nsôk.”​—2 Timôtéô 3:​1-5.

11, 12. (a) Umbe nson Yésu a bi ti banigil bé? (b) Inyuki i bé nseñ le a pôdôl mahôla mbuu mpuubi u bé lama lona mu nson likalô?

¹¹ Yésu a bi hôñlaha baôma kii i bé lama ba bo jam li bisu i niñ yap. A kal bo le: “N’a kôhna ngui i ngéda mbuu mpubi w’a lo i ngii nan, ha nyen n’a ba mbôgi yem i Yérusalem, i Yudéa yosôna ni i Samaria, letee ni masuk ma hisi.” (Minson mi baôma 1:8) Ba bé lama ndugi añal bitugne gwé i Yérusalem i homa ba bi nôlôl nye. I mbus ba añal i jam li i Yudéa, i Samaria, letee ni i masuk ma hisi.

¹² Yésu a bi tiimba kal banigil bé le a ga ômle bo nhôla le mbuu mpubi inyu nit bo. I mbus nyen a bi pôdôl bo nson ñañ nlam. I bibuk bini le “mbuu mpubi,” bi nlébna i kaat Minson mi baôma iloo 40 ma ngélé. I ñañ u u ñéba le di nla bé gwel nson u Yéhôva ngi mahôla ma mbuu mpubi. Jon i yé nseñ i soohe hiki ngéda inyu kôhna wo! (Lukas 11:13) Di gwé toi ngôñ ni mahôla ma nano iloo i ngéda bisu.

13. I len ini, letee ni hee ñan nlam u nlama añlana, ni inyuki di nlama neebe gwel nson u ni maséé?

¹³ I len ini, “masuk ma hisi” ma ta ha bé nlélém kiki ma bé i hiai hi bisu. Ndi pes i bisu i kaat ini i ñéba bés le Mbôgi Yéhôva i bi neebe i añal ñañ nlam ni ñem wap wonsôna ikété nkoñ ’isi wonsôna, ba yik le sômbôl i Djob i yé le mintén mi bôt nwomisôna mi emble ñañ nlam u Ane. (1 Timôtéô 2:​3, 4) Baa u nyoñ ngaba mu nson u? I nson u wotama won u nla lona we bañga maséé. Yéhôva a ga ti we ngui i gwel wo. Kaat i Minson mi baôma i ga hôla we i bana litehge lilam mu nson u, i ti ki we makeñge u nla gwélél.

14, 15. (a) Kii biañgel bi bi kal inyu malo ma Kristô, kii ba bé sômbôl kal (béñge buk isi lipep) (b) Lelaa malo ma Kristô ma bé ‘nlélém kiki’ a bi ke?

¹⁴ Bibôdle bi pes ini, bi ñéba le Yésu a bi bet i ngii, baôma ba la ha bé tehe nye, ndi i 11 baôma bana, ba bi kida ba mbéñge ngii; ha nyen biañgel biba bi bi pémél bo, bi kal bo le: “A bôt ba Galiléa, inyuki ni nkida ni mbéñge ngii? I Yésu nunu Nyambe a nyoñ i ngii, a yék bé, kiki ni ntehe nye a nke i ngii, hala ki nyen a ntémb a loo.” (Minson mi baôma 1:11) Baa biañgel bi bé sômbôl kal le Yésu a bé lama tiimba lo ni nlélém nyuu kiki bibase bipe bi niiga? To. Lelaa di nyi hala?

¹⁵ Biañgel bi bi kal bé le Yésu a bé lama tiimba lo ni nlélém nyuu, ndi ‘nlélém kiki a bi ke.’b Lelaa ni a bi ke? Ba bé tehe ha bé nye i ngéda biañgel bi bi lo. Ndik baôma bé, hala wee ndék bôt, yon i bi tehe ni yimbe le a nyék hisi inyu témb yak Isañ nyoo i ngii. Jon a bé lama lo nlélém kiki a bi ke. Hala ki nyen i bi bôña inyule i len ini, ndik i bôt ba ñôt pék mu mam Bitilna bi niiga inyu ngéda yés, bon ba nyimbe le Kristô a yé ha, ni le a ñénél kiki Kiñe i Ane Djob. (Lukas 17:20) Di nlama yimbe i mam ma nkwés bés nkaa le Yésu a mbôdôl énél nyoo ngii, di añle ki mo bôt bés ba libôk inyu boñ le ba yi le ngéda i gwé ni moo.

“Unda nu u mpohol” (Minson mi baôma 1:​13-26)

16-18. (a) Kii kaat Minson mi baôma 1:​13, 14, i niiga bés inyu makoda ma bikristen? (b) Kii di nigil mu ndémbél i Maria, nyañ Yésu? (c) Inyuki makoda ma yé nseñ i len ini?

¹⁶ Di nok inyuki baôma ba bi “témb i Yérusalem, ba bak maséé kiyaga.” (Lukas 24:52) Nano nu ba bi kôhna biniigana bi Yésu, kii ba bé lama boñ? I kaat Minson mi baôma 1:​13, 14, di ñañ le ba bé ba kôdi i “tuñ i ngii.” Di nla nigil mam mape ha i homa nu. I Palestine ha ngéda i, mandap ma ndegi ma bé. Inyu pam nyoo ngii, ba bé lama nôñôl i makala ma bé i mbédgé. Baa i “tuñ i ngii” i, i bé i ngii ndap i nyañ Markô nu ba mpôdôl mu i kaat Minson mi baôma 12:12? To i ba lelaa, i bé ngim tuñ i het banigil ba bé le ba kodba. Ndi bonjee ba bi kodba i kel i? Kii ba bé boñ?

¹⁷ Di yimbe le i boma i, i bé ndik bé inyu baôma to inyu bôlôm. “Ngim bôda” i bé mu, kiki bo Maria nyañ Yésu. Hala a yé ngélé i nsôk le ba pôdôl nye ikété Bibel. Maria a bé bé mu boma i inyu nene, ndi ni suhulnyuu, a bé sômbôl bégés Yéhôva lôñni lôkisañ i pes mbuu. I tehe bon bé bôlôm ba-na ipañ yé, i bé lama hôgbaha nye kiyaga. (Matéô 13:55; Yôhanes 7:5) I ngéda Yésu a bé a yii niñ, ba bi hémle bé nye, ndi ibôdôl nu a bi wo a tuge, ba bi héñha héñha yosôna.​—1 Korintô 15:7.

¹⁸ Inyuki banigil ba bi kodba? “Bobasôna ba bé téñbe ikété masoohe ni ñem wada, lôñni bôda bahogi, ni Maria nyañ Yésu, ni lôknyañ.” (Minson mi baôma 1:14) Makoda ma nlôôha ba nseñ inyu bikristen. Di nkodba inyu tina makénd wada ni nuu ni inyu kôhna biniigana ni maéba. Ndi téntén, di nkodba inyu bégés Yéhôva lôñ yada ni lôk kéé. Masoohe ni tjémbi di ntôp i makoda bi nlôôha ba nseñ. Kekikel di tôl bañ makoda més, inyule ma nlédés bés!​—Lôk Héber 10:​24, 25.

19-21. (a) Pétrô a bi tjek mam ikété likoda, kii hala a niiga bés? (b) Inyuki ba bé lama yéñ ñôma numpe inyu yiha Yuda Iskariôt, kii bitelbene bi bi niiga bés?

¹⁹ Banigil ba bééna ngôñ i tjek mam ikété likoda, jon ñôma Pétrô a bi yoñ bitelbene i boñ hala. (Minlôñ 15-26) Baa hala a ntina bé makénd i tehe lelaa Pétrô a bi hol ibôdôl nu a bi tañba Yésu ngélé aa? (Markô 14:72) Bésbobasôna di yé bikwéha bi bôt, jon i yé loñge i bigda le Yéhôva a yé ‘loñge a bak bebee i nwéhél.’​—Tjémbi 86:5.

²⁰ Pétrô a bi nok le i bé béda le mut numpe a yoñ nson u Yuda Iskariôt, nu a bi liibana Yésu. Ndi njee a bé le a yiha nye? I ñôma a bé lama yiha Yuda, a bé lama ba mut nu a bi noñ Yésu i ngéda a bé gwel nson wé hana ’isi, a tehe ki bitugne gwé. (Minson mi baôma 1:​21, 22) Hala a bé kiha ni i yom Yésu a bi bôn le: “Bé ba ni bi noñ me n’a yén i 12 biyééne bi Ane, ni kéés ki 12 matén ma Israel.” (Matéô 19:28) I nene le Yéhôva a bé sômbôl le 12 baôma, ba ba bi noñ Yésu hana ’isi i ngéda a bé gwel nson wé, ba sôk yila ‘12 ngok i hikuu’ hi tison i Yérusalem i yondo. (Masoola 21:​2, 14) Inyu hala nyen Djob a bi hôla Pétrô i nok le i mbañ i i nkal le “nson wé u ntééda, mut numpe a yoñ wo,” i bé lama yônôl Yuda.​—Tjémbi 109:8.

²¹ Lelaa ba bi pohol i mut nu? Ba bi leñ mbam kiki ba bé boñ i ngéda kôba. (Bingéngén 16:33) Hala a yé ngélé i nsôk le Bibel i mpôdôl ligwéélak li mbam i nya i. I nene le i ngéda Yéhôva a bi ômle banigil mbuu mpubi, ba bééna ha bé ngôñ i gwélél mbam. Ndi di tehe inyuki baôma ba bi gwélél mbam. Ba bi soohe Yéhôva ba kal nye le: “We, a Yéhôva, wen u nyi miñem mi bôt bana bo iba, unda nu u mpohol.” (Minson mi baôma 1:​23, 24) Ba bééna ngôñ le Yéhôva nyemede nyen a pohol. Yéhôva a bi pohol Matias nu a bé lama ba mu nsoñgi u 70 ma banigil Yésu a bi om i téé likalô. Hala nyen Matias a bi yila wada ikété “jôm ni iba.”c​—Minson mi baôma 6:2.

22, 23. Inyuki di nlama nôgôl, di suhus ki bésbomede isi bilôk bikéé bi bi ñéga likoda?

²² I mam mana momasôna ma ñunda ndik le i yé nseñ le ntôñ u Yéhôva u ba ntjegek. Yak i len ini, ba mpohol minhôôlak mi lôk kéé i bôlôm inyu gwel nson u mañ ikété makoda. Mimañ mi nwan inyu yi too i lôk kéé i, i nyônôs matode ma yé ntilga i Bibel, inyu gwel nson u ñéga ikété likoda, ba nsoohe ki Yéhôva inyu boñ le mbuu mpubi wé u éga bo. Jon likoda li nyi le mbuu mpubi won u ntéé bilôk bikéé bi. Inyu hala nyen di nke ni bisu i suhus bésbomede isi yap, di nôglak bo. Hala a mboñ le nsañ u yé ikété likoda.​—Lôk Héber 13:17.

²³ Minkwel mi Yésu ni banigil bé i mbus bitugne gwé, yak i mahéñha ba bi lona ikété ntôñ, bi bi kôôba banigil inyu mam ba bé lama boma i mbus ngéda. Pes i noñ ha i ga pôdôl i mam ma.