“Lindômbôô li hié li Yah” li sôs bañ ngui

1. Imbe titii Bibel i ngwélél inyu pôdôl bañga gwéha?

GWÉHA i yé kiki “lindômbôô li hié, lindômbôô li hié li Yah. Ngandak malép i nla bé lém yo, to balom ba nla bé kulna yo.”b (Hiémbi hi Salômô 8:6, 7) Kinje titii ilam inyu pôdôl gwéha, kinje bibuk bi nlédhana inyu babiina! Ni nla gwéhna letee ni i nyemb.

2. Kii babiina ba nlama boñ inyu ba nkwoog nkaa le gwéha yap i nsôs bé ngui?

² Babiina bomede bon ba nlama yoñ makidik i gwéhna letee ni i nyemb. Di yoñ hihéga inyu nok jam li, i ngéda ba nkuye hié i bikai, ibale ba nke ni bisu i koda hio hi ga loñ letee. Ndi ibale ba nkoda bé hio, hi lém. Nlélém ni gwéha i i yé ipôla babiina, i nla nom i mba ni mba ibale nwaa bo nlôm ba mboñ biliya i tééda maada ma bas bas. I nla pam ngim mangéda le babiina ba nôgda wee i gwéha i yé ipôla yap i kahal sôs, téntén i ngéda liyep li nai, i ngéda wada wap a nlôôha makon tole i ngéda i néñés bon bap i nkahal ti bo ño sii. Jon mbadga ini: Ibale u yé mbiibaga, lelaa w’a boñ le gwéha tole “lindômbôô li hié li Yah” li kee ni bisu i loñ ikété libii joñ? Munu yigil ini, di ga tehe manjel maa babiina ba nla gwélél inyu tééda maada ma bas bas, ni inyu ba maséé libii jap.c

NI KEE NI BISU I LÉDÉS MAADA MANAN NI YÉHÔVA

3. Lelaa i bana maada ma bas bas ni Yéhôva i nla boñ le gwéha ipôla babiina i sôs bañ? (Ñañal 4:12) (Béñge yak titii.)

³ Inyu boñ le “lindômbôô li hié li Yah” li kee ni bisu i loñ, nwaa bo nlôm ba nlama sal ni ngui inyu tééda maada malam ni Yéhôva. Lelaa biliya bi bi nla lédés libii jap? I ngéda nwaa bo nlôm ba ntehe nseñ u yé i ba mawanda ni Yéhôva, ba bak bebee i noñ maéba mé, hala a nsôk boñ le ba keñgle maboñok tole mindañ mi mi nla boñ le gwéha yap i sôs. (Añ Ñañal 4:12.) U héya hala, bôt ba hémle ba mboñ biliya i kôna bilem bi Yéhôva kiki bo loñgeñem, wongut ni nwéhél. (Éfésô 4:32–5:1) Babiina ba gwé bilem bi, ba mboñ le gwéha ipôla yap i nom. Sita yada le Léna nu a yé mbiibaga nano a nloo 25 nwii a nkal le: “Hala a ntomb i gwés nhôôlak mut i pes mbuu, ni i ti nye lipém.”

4. Inyuki Yéhôva a bi pohol Yôsep bo Maria inyu ba bagwal ba nwet a bé lama yila Mésia?

⁴ Di pôdôl le hihéga hiada hi hi yé i Bibel. I ngéda Yéhôva a bé lama pohol babiina ba ba bé lama yila bagwal ba nwet a bé lama yila Mésia, a bi pohol Yôsep bo Maria mu mbôda i David. Inyuki? Inyule Yéhôva a bé yi le ba bééna maada ma bas bas ni nye ni le i ngéda ba bé lama biiba, bo iba ba bé lama ke ni bisu i sal inyu tééda maada ma bas bas ni nye. A babiina, kii ndémbél i Yôsep ni i Maria i nla niiga bé?

5. Kii balôm ba nla nigil mu ndémbél i Yôsep?

⁵ Yôsep a bé bebee i boñ i yom Yéhôva a bé bat nye, hala a bé boñ le a ba loñge nlôm. I ndék yosôna ngélé aa, Nyambe a bi bat nye le a boñ ngim jam inyu lihaa jé. Hiki ngéda, a bi noñ maéba ma momasôna ibabé tiñha, yak i ngéda hala a bé nledek jam inyu yé. (Matéô 1:20, 24; 2:13-15, 19-21) Manôgla ma Yôsep ipañ Nyambe ma bi hôla nye i sôñ niñ i Maria ni i yoñ ndun ni nye. Ni hégda lelaa maboñok ma Yôsep ma bi boñ le Maria a gwés nye, a ti ki nye lipém. A balôm, ni nla nigle Yôsep i ngéda ni nyéñ maéba ma Bibel ma ma nla nhôla bé i yoñ ndun ni lihaa linan.d I ngéda ni léba maéba ma, ndi ni ha mo i bibôñôl, to ibale hala a mbat le ni boñ mahéñha ma ngui, ni ñunda le ni ngwés baa banan, ni nlédés ki libii linan. Sita yada i i yé Vanuatu ni nu a yé mbiibaga nano a nloo 20 ma nwii a nkal le: “I ngéda nlô wem a nyéñ maéba ma Yéhôva, a biiak mo bisélél, me nkônde ti nye lipém. Hala a mboñ le me nôgda ndik wee me yé ikété hôk liaa i het yom ibe yo ki yo i nla bé pémél me, me mbôdôl ki makidik mé ñem.”

6. Kii baa ba nla nigil mu ndémbél i Maria?

⁶ Maria a bééna mé mé maada ni Yéhôva; a bé hoñol bé le biliya bi Yôsep gwon bi ga ti nye hémle i ngui. A bé yi Bitilna loñge loñge. (Béñge note d’étude i Lukas 1:46 i Bibel i Pulasi.) A bé yoñ yak ngéda i ôt pék mu mam a bé nigil. (Lukas 2:19, 51) Ñ ibabé pééna, maada a bééna lôñni Yéhôva ma bé boñ le a ba loñge nwaa kiyaga. I len ini ngandak bôda i i yé mbiibaga i nigle ndémbél i Maria. Kiki hihéga, sita yada le Emiko a nkal le: “I ngéda me bé ngi biiba, me bééna bilem bi mbuu bilam, ndi i ngéda me bi biiba, kiki nlô wem a bé soohe inyu yés, a égaga mam ma mbuu, me bi kahal nôgda wee hémle yem i niñne i ngii yé. Ha nyen me bi nôgda le memede me nlama boñ biliya bi ngui inyu bana maada ma bas bas ni Yéhôva. Jon i len ini, me yé me somb ngéda inyu ba metama ni Nyambe wem, ha ngéda i, me yé me nsoohe nye, me ñañ Bitilna, me ôdôk pék mu.” (Galatia 6:5) A bé bôda ba ni yé mbiibaga, i ngéda ni mboñ biliya bi ngui i ba mawanda ma Yéhôva, balôm banan ba nkônde bana manjom i bégés bé ni i gwés bé.​—Bingéngén 31:30.

7. Bimbe biniigana babiina ba ñôt mu ndémbél i Yôsep bo Maria inyu lem i bégés Nyambe ntôñ?

⁷ Babiina bana le Yôsep bo Maria ba bi sal hiki mut yé pes inyu bana maada ma bas bas ni Yéhôva, ba sal yak ntôñ inyu yônôs i njômbi i. Ba bé yi le hala a yé nseñ i bégés Yéhôva ntôñ. (Lukas 2:22-24, 41; 4:16) Hala a bi lama ba nledek jam i ngéda lihaa jap li bi kahal keñep, ndi ba bi boñ biliya i tééda i bilem bi mbuu bi. Kinje ndémbél ilam inyu babiina i len ini! Ibale ni gwé bon, kiki Yôsep bo Maria, i nla ba nledek jam i ke makoda momasôna tole i tjek ngim ngéda inyu bibégés bi ndap lihaa. I nla yak ba nledek jam inyu babiina i léba ngéda inyu nigil ntôñ ni soohe. Ndi ni bigda le, i ngéda ni mbégés Yéhôva ntôñ, ni nkônde kôôge nye bebee, ni kôôgege wada ni nuu. Jon ni boñ le i bégés Yéhôva ntôñ i ba jam li bisu i niñ nañ.

8. Kii babiina ba nla boñ inyu kônde bégés Yéhôva ntôñ i ngéda ba gwé ndék mindañ?

⁸ A babiina, kii ni ga boñ ibale ni gwé ndék mindañ? Ha ngéda i, i yén ntôñ inyu bibégés bi ndap lihaa i ta bé bun. Jon inyu bôdôl, yigil i nlama bé nom, ni pohol ki ngim nkwel i i nlémél hiki wada nan. Biliya bi, bi ga boñ le ni kônde gwéhna, hala a ga ti ki bé ngôñ i ke ni bisu i gwélél Yéhôva ntôñ.

NI TÉGBAHA NGÉDA NTÔÑ

9. Inyuki babiina ba nlama tégbaha ngéda ntôñ?

⁹ A babiina ni nla ke ni bisu i lôñôs gwéha nan i ngéda ni ntégbaha ngéda ntôñ. I ngéda ni mboñ hala hiki ngéda, hiki wada nan a nyi i yom sobiina wé a nhoñol ni i yom a nôgda. (Bibôdle 2:24) Ni tehe i yom babiina bana le Lilia bo Ruslan ba bi léba ndék ngéda ndigi i mbus libii jap nano a nloo 15 nwii. Lilia nkal le: “Di bi léba le di ga bana bé ngandak ngéda kiki di bé hoñol, di bé di pégi ngim kel yosôna i sal bôlô yés, bibôlô bi ndap, i mbus ngéda di bé lama yoñ ndun ni bon bés. Jon di bi léba le ibale di nsomb bé ngéda inyu tégbaha yo ntôñ kiki babiina, hiki wada wés a ga ke haa ni nuu numpe.”

10. Lelaa babiina ba nla noñ maéba di nléba i kaat Éfésô 5:15, 16?

¹⁰ Kii babiina ba nla boñ inyu léba ngéda ba ga tégbaha ntôñ? Ba nlama tjek ngim ngéda i tôbôtôbô inyu yap. (Añ Éfésô 5:15, 16.) Mankéé wada le Uzondu nu a yé i Najéria a nkal le: “I ngéda me ntjek mam me ga boñ ngim kel, me ha ngéda me ga tégbaha ni nwaa wem, me yoñ ki bitelbene i boñ i yom me nkit.” (Filipi 1:10) Sita Anastasia, nwaa ngwélél makiiña wada i Môldawa a yoñ ngim bitelbene inyu tibil gwélél ngéda yé. A nkal le: “Me noode boñ bibôlô gwem gwobisôna i ngéda nlô wem a pégi i minson mi ntôñ. Hala a mboñ le di nla tégbaha ngéda ntôñ i ngéda a mal.” Ndi kii u nla boñ ibale pagda yoñ i mboñ le u nla bé tégbaha ngéda lôñni sobiina woñ?

11. Mambe mam Akila bo Priska ba bé boñ ntôñ?

¹¹ I len ini, babiina ba nla ôt biniigana bilam mu ndémbél i Akila bo Priska, babiina ba hiai hi hisu lôk kéé i bé gwés ngandak. (Rôma 16:3, 4) Tolakii Bibel i nlôôha bé pôdôl libii jap, i ñunda bés le ba bé boñ mam ntôñ, ba bé sal ntôñ, ba téak likalô ntôñ, ba hôlga bilôk bikéé bipe ntôñ. (Minson mi baôma 18:2, 3, 24-26) Hiki ngéda ba nsima bo ikété Bibel, ba yé ntôñ.

12. Kii nwaa bo nlôm ba nla boñ inyu tégbaha ngéda ntôñ? (Béñge yak titii.)

¹² Lelaa babiina i len ini ba nla nigle ndémbél i Akila bo Priska? Hoñol le mam momasôna we ni nwaa woñ ni nlama boñ. Baa ngim mam i yé mu le ni nla sal ntôñ, iloole hiki mut a salak yé pes? Kiki hihéga, Akila bo Priska ba bé téé likalô ntôñ. Baa ni mbéna tjek ngéda inyu téé likalô ntôñ? Akila bo Priska ba bé sal ntôñ inyu bana koga kel. Tolakii we ni sobiina woñ ni nsal bé i nlélém homa, baa ni nla sal bibôlô bi ndap ntôñ? (Ñañal 4:9) I ngéda ni mbéna hôlna inyu sal bibôlô bi ndap, ni ga nôgda le ni yé hikip, hala a ga ti yak bé pôla i kwel. Di yoñ hihéga hi Robert bo Linda, ba ba yé mbiibaga nano a nloo 50 ma nwii. Robert a nkal le: “I pot maliga, ibale me mbem le me bana ngandak ngéda i tégbaha ni nwaa wem, i ga nene bé. Ndi me mbéna ba maséé i ngéda me nhôla nwaa wem i jôwa biséya, nye a hôlga me i sas gwo, tole i ngéda me nsal i wom u mbônji, ndi a lo i hôla me. I ngéda di nsal ntôñ hala, hala a nlédés maada més. Gwéha yés i nke ni bisu i nañ.”

13. Kii nwaa bo nlôm ba nlama boñ inyu niñ toi ikété adna?

¹³ Ndi di hôya bañ le i ta bé inyule babiina ba yé ntôñ jon ba nla kal le ba niñ ikété adna. Muda wada i loñ Brésil a nkal le: “Ni i ngandak mam ma pégdaha bés i len ini, i nla pam le me hoñol le di ntégbaha ngéda ntôñ ndik inyule di yiine i ndap yada. Ndi me bi nok le di nlama ndik bé ba ntôñ ndi di nlama boñ iloo ha. Jam lipe li yé le, me nlama yoñ ngéda ni nlô wem.” Ni yimbe i yom Bruno bo nwaa Tays ba mboñ inyu ba nkwoog nkaa le hiki wada wap a yoñ ngéda ni sobiina wé. A nkal le: “I ngéda me ni nwaa wem di nkit le di ntégabaha ngéda ntôñ, hiki mut a bii téléfôn yé ipañ, di yoñ ngéda i kwel.”

14. Kii babiina ba nla boñ ibale ba ntehe ndutu i tégbaha ngéda ntôñ?

¹⁴ Ndi kii ni yé le ni boñ ibale we ni sobiina woñ ni ntehe hala ndutu i tégbaha ngéda ntôñ? Bebek inyule ni ngwés bé minlélém mi mam tole ni nla bé kwel ibabé le wada a unbaha nuu numpe. Kii ni yé le ni boñ? Ni bigda hihéga di nyoñ i bibôdle bi yigil, i hié ba nkoda bikai. I ngéda ba ntip nkuye hio, hi mbôdôl bé loñ ni ngui kunda yada. I mbéda le ba kot hio, ba kônde tjéé inyu boñ le hi yoñ ngui ndék ni ndék. Nlélém ni babiina, baa ni ta bé le ni bôdôl tégbaha ndék ngéda ntôñ hiki kel? Mu ndék ngéda i, hiki mut a nla kôôba ngim jam i i nlémél sobiina wé. Ni keñgle mam ma yé le ma unbaha bé. (Yakôbô 3:18) Ibale ni mbôdôl boñ hala, ndék ni ndék gwéha i i yé ipôla nan i ga témb i kahal nañ.

NI TINA WADA NI NUU LIPÉM

15. Inyuki i nlôôha ba nseñ le babiina ba tina lipém inyu boñ le gwéha i kee ni bisu i loñ?

¹⁵ Lipém li nlôôha ba nseñ ikété libii. Ikété hihéga di nyoñ len, lipém li yé kiki mbebi lam i i nhôla hié i loñ. Ibabé mbebi lam ba nsébél le oxygène, hié hi mpala lém. Nlélém ni babiina ibale ba ntina bé lipém, gwéha yap i nkahal sôs. Ndi ibale ba ntina lipém wada ni nuu, wee ba yé sal inyu boñ le gwéha yap i kee ni bisu i loñ. Di ta bé i kal hana le wen u nlama hoñol le u nti sobiina woñ lipém, ndi sobiina woñ nyen a nlama nôgda le u nti toi nye lipém. Penny bo Aret ba yé mbiibaga nano a nloo 25 nwii. A nkal le: “Kiki me ni nlô wem di ntina lipém, mbai yés i yé yonok ni gwéha. Di nôgda toi le hiki wada wés a nla yible nuu numpe ñem, ni mapida le a ga yoñ ngéda i emble nye.” Jon, kii hiki wada nan a nla boñ inyu hôla sobiina wé i nôgda toi le a nti nye lipém? Di yoñ ndémbél i Abraham ni i Sara inyu kôhna ndimbhe i mbadga i.

16. Kii balôm ba nigil mu ndémbél i Abraham? (1 Pétrô 3:7) (Béñge yak titii.)

¹⁶ Abraham a bé ti Sara lipém. A bé yoñ ngéda i emble mahoñol ma Sara, a yéñék yi kii a nôgda. Lisañga jada, Sara a bi añle Abraham ngim yom i bé tééñga nye, ni le nyen a bé boñ le a nok ndutu hala. Baa Abraham a bi unup, a kahal bam nye? To. A bé yi le Sara a bé bédéé bé nye, ni le a yé a nit makidik mé. Abraham a bi emble nye, a noode tibil mam. (Bibôdle 16:5, 6) Kii hala a niiga bés? A balôm, bé bon ni nyoñ makidik ma nsôk i mahaa manan. (1 Korintô 11:3) Ndi i yé loñge le ni yéñ yi mahoñol ma baa banan ilole ni nyoñ makidik, téntén ibale makidik ma ma ntihba nye. (1 Korintô 13:4, 5) I ga pam ngim mangéda le, nwaa woñ a bana nduña, a ban-ga ngôñ i añle we i jam a nôgda. Baa w’a yoñ ngéda i emble nye ni lipém jolisôna? (Añ 1 Pétrô 3:7.) Angela bo Dimitry ba yé mbiibaga nano a yé bebee le 30 ma nwii. A ñañle bés kii nlô wé a yé a boñ inyu boñ le a nôgda le a nti nye lipém, a nkal le: “Dimitry a yé bebee i emble me hiki ngéda me yé ñunbak tole i ngéda me ngwés kwel. A nhônba me, to ibale me mbédés kiñ.”

17. Kii bôda ba nigil mu ndémbél i Sara? (1 Pétrô 3:5, 6)

¹⁷ Sara a bé nit makidik ma nlô wé Abraham inyu unda le a nti nye lipém. (Bibôdle 12:5) Lisañ jada, Abraham a bé sômbôl le ba leege bakén. A bat Sara le a téé i yom a bé boñ inyu ke i lémbél bo bret. (Bibôdle 18:6) Sara a bi nôgôl nlôm ibabé tiñha. A bôda, ni nla nigle Sara i ngéda ni nit makidik ma balôm banan. Hala a ga lédés libii linan. (Añ 1 Pétrô 3:5, 6.) Mankéé Dimitry nu di mpôdôl liben 16, a ñañle bés i mam nwaa a mboñ inyu boñ le a nôgda le a nti nye lipém. A nkal le: “Angela a mboñ biliya i nit makidik mem, to ibale ma nkiha bé ni mahoñol mé. Ibale mam ma nsôk bé kiki di hoñlak, a nyahal bé me.” Kinje jam li ntomb i gwés mut a nti we lipém!

18. Umbe nseñ babiina ba ñôt i ngéda ba nke ni bisu i sal inyu lôñôs gwéha yap?

¹⁸ I len ini, njômbi i Satan i yé le a lém hié hi gwéha hi yé ipôla babiina ba ba yé bikristen. A nyi le ibale gwéha i yé ipôla babiina i nkahal sôs, ba nkahal ke haa ni Yéhôva ndék ni ndék. Ndi, ba nla bé lém bañga gwéha! Jon soho, gwéha ipôla nan i ba kiki i gwéha ba mpôdôl i kaat Hiémbi hi Salômô. Ni boñ le Yéhôva nyen a bôgôk libii linan ndi mana mam mape ma noñok, ni tégbaha ngéda ntôñ, ni tina lipém mu kii ni nyoñ ngéda i emble mahoñol ni ngôñ i hiki wada nan. Ibale ni mboñ i mam ma, libii linan li ga ti Yéhôva lipém, nyen a yé lingen li bañga gwéha, ni i njel i, kiki hié hi ba nkoda hiki ngéda, gwéha nan i ga ke ni bisu i loñ, loñ ni loñ.