NA SINURAT NI SI LUKAS
1 Godang do halak na marsitutu papunguhon akka hatorangan naung masa. Disuratton nasida do i, jala hita pe porsea do tu akka na masa i.+ 2 Sude na disurat nasida sarupa do tu hatorangan na tabege sian akka na mamereng na masa i sian mulana+ dohot sian akka na pasahatton* barita i.+ 3 Alani i, dung manat hutakkasi sudena i sian mulana, jojor ma sude husuratton tu ho Teopilus,+ na pinarsangapan, 4 asa takkas botoonmu na sittong do akka na diajarhon i tu ho.+
5 Tikki si Herodes*+ gabe raja di Judea, adong ma sahalak malim na margoar si Sakaria sian punguan Abia.+ Sian pinoppar ni si Aron* do istrina, goarna si Elisabet. 6 Halak na mangulahon na sittong* do nasida na dua di jolo ni Debata jala dang adong siissakan di nasida. Ai diihutton nasida do sude paretta dohot patik ni Jahowa.* 7 Alai dang adong anakkon ni nasida. Ai mandul do si Elisabet jala nungnga matua nasida na dua.
8 Tikki punguan+ ni si Sakaria na marhobas di jolo ni Debata, si Sakaria ma na martugas gabe malim. 9 Mangihutton na somal diulahon akka malim, tikki dilempar undi, si Sakaria ma na tarpillit lao masuk tu bagas joro ni Jahowa*+ mamelehon dupa.+ 10 Godang do halak di luar martangiang tikki dipelehon dupa i. 11 Diida ibana ma suru-suruan ni Jahowa* jongjong di sabola kanan ni langgatan na dipakke lao manutung dupa. 12 Tarsonggot ma si Sakaria mangida i, gabe mabiar situtu ma ibana. 13 Alai ninna suru-suruan i ma tu ibana, “Unang pola mabiar ho Sakaria. Ai nungnga ditangihon be pangidoanmi. Na lao ditubuhon si Elisabet ma sada anak di ho, jala bahen ma goarna si Johannes.+ 14 Marlas ni roha ma ho jala marolop-olop. Godang do halak na marlas ni roha molo dung tubu anakmi.+ 15 Ai gabe halak na sangap do annon anakmi di jolo ni Jahowa.*+ Alai dang boi inumonna anggur manang sude siinumon na maralkohol.+ Ai mulai sian bortian* ni omakna pe,+ nungnga dilehon Debata tondi parbadia tu ibana. 16 Bahenonna ma godang halak Israel mulak tu Jahowa,* Debata ni nasida.+ 17 Na lao suruonna ma anakmi parjolo mardalan sian Debata. Di bagasan las ni roha do ibana mangulahon paretta i jala huasona songon huaso ni si Elia.+ Bahenonna ma roha ni akka ama-ama gabe songon roha ni akka dakdanak.+ Urupanna ma akka halak na so mangoloi gabe marbisuk dos songon halak na tigor marroha. Marhite songon i, papunguonna ma sada bangso na rade lao manomba Jahowa.”*+
18 Didok si Sakaria ma tu suru-suruan i, “Sian dia ma botookku na tutu i masa? Ai nungnga matua au dohot istrikku.” 19 Dialusi suru-suruan i ma ibana, “Si Gabriel+ do au. Au do suru-suruan na jongjong di jolo ni Debata.+ Na disuru do au paboahon barita na uli on tu ho. 20 Alai ala dang porsea ho na lao masa hatakki di tikki naung ditottuhon, gabe bisu ma ho jala dang boi be ho makkatai sahat tu na masa i.” 21 Alai, nungnga sai dipaima-ima akka jolma i si Sakaria di luar. Sukkun-sukkun do roha ni nasida ala leleng hian ibana di bagasan bagas joro i. 22 Dung kaluar ibana, dang boi be ibana makkatai tu akka jolma i. Gabe diboto nasida ma naung mandapot parnidaan ibana di bagas joro i. Ala dang boi ibana makkatai, dibahen ibana ma isyarat mamakke tanganna lao makkatai tu nasida. 23 Dung sae tikki ni ibana mangulahon tugas na badia i, mulak ma ibana tu jabuna.
24 Alai dang sadia leleng, hamil ma si Elisabet istrina, jala saleleng lima bulan dang hea ibana kaluar sian jabu. Ai ninna do, 25 “On ma na binahen ni Jahowa* tu au saonari. Diparrohahon Ibana do au asa unang marlea di adopan ni jolma.”+
26 Dung onom bulan ibana hamil, disuru Debata ma suru-suruan Gabriel+ tu Nasaret sada kota di Galilea, 27 mandapotton anak boru+ na margoar si Maria.+ Nungnga martunangan ibana dohot sahalak bawa sian pinoppar ni si Daud na margoar si Josep. 28 Dung pajuppang suru-suruan i dohot si Maria, didok ma, “Horas ma di ho Maria. Massai las do roha ni Jahowa* mangida ho, sai dipasu-pasu ma ho.” 29 Tarsonggot ma si Maria mambege hatana i. Jala sukkun-sukkun ma rohana aha do lapatan ni hata i. 30 Ninna suru-suruan i ma tu ibana, “Unang pola mabiar ho Maria, ai dihaholongi Debata do ho. 31 Ida ma! Na lao hamil ma ho jala tubuhononmu ma sada anak.+ Bahen ma goarna Jesus.+ 32 Gabe halak na sangap+ do annon anakmi jala na lao digoari do ibana Anak ni Natumimbul i.+ Lehonon ni Debata Jahowa* ma tu ibana tahta ni si Daud ompuna i.*+ 33 Ibana ma na gabe Raja tu pinoppar ni si Jakkob saleleng ni lelengna jala dang na lao marujung Harajaonna i.”+
34 Alai ninna si Maria ma tu suru-suruan i, “Songon dia ma i boi masa? Ai so adong dope suamikku.”*+ 35 Dialusi suru-suruan i ma ibana, “Na lao songgop ma tondi parbadia tu ho+ jala huaso ni Debata ma na mangalinggomi ho. Alani i, badia+ ma dakdanak i jala na lao didok ma ibana Anak ni Debata.+ 36 Ida ma! Si Elisabet sisolhotmi pe, nungnga onom bulan ibana hamil, hape nungnga matua ibana jala didok halak do ibana borua na mandul. 37 Ai dang adong na so tarpatupa ni Debata.”+ 38 Ninna si Maria ma, “Naposo ni Jahowa* do au! Sai saut ma tu au songon na nidokmi.” Dung i, ditadikkon suru-suruan i ma ibana.
39 Dang sadia leleng dukkon i, hatop ma si Maria borhat tu sada kota na di Juda na adong di dolok. 40 Masuk ma ibana tu jabu ni si Sakaria, jala didok ibana ma, “Horas Elisabet.” 41 Tikki dibege si Elisabet hata ni si Maria i, manggunjal ma poso-poso na di bortianna* i, gabe digohi tondi parbadia ma si Elisabet. 42 Gogo ma didok ibana, “Sian sude akka borua, tu ho ma dilehon pasu-pasu na umbalga, jala tarpasu-pasu ma poso-poso na di bortianmi! 43 Massai sangap situtu do huhilala ala ro omak ni Tuanki manjuppangi au! 44 Ai holan hubege soarami, manggunjal do poso-poso na di bortianku alani las ni rohana. 45 Marlas ni roha ma ho ala porsea. Ai na lao saut do sude na nidok ni Jahowa* tu ho.”
46 Didok si Maria ma, “Pujiokku do Jahowa,*+ 47 marlas ni roha situtu do au alani Debata, Sipalua au.+ 48 Ai ditatap Ibana do au naposona na lea on.+ Sian saonari, dohonon ni sude jolma ma au halak na marlas ni roha.+ 49 Ai nungnga dibahen Debata na marhuaso i akka ulaon na palongang roha tu au jala badia do goarna.+ 50 Mulai sian najolo sahat tu saleleng ni lelengna do dipatudu Ibana asi ni rohana tu akka halak na makkabiari Ibana.+ 51 Dibahen Ibana do akka ulaon na palongang roha marhite tanganna na gogo i, jala dibahen Ibana do marserak akka siginjang roha.+ 52 Dipaturun Ibana do halak na marhuaso sian tahtana,+ alai dipasangap Ibana do halak na lea.+ 53 Dilehon Ibana do akka na denggan tu halak na pogos+ jala sappe puas do nasida dibahen. Dipalao do halak na mora jala dang diloas nasida mamboan manang aha pe. 54 Ro do Ibana mangurupi halak Israel naposona i lao patuduhon na diingot Ibana do janjina.+ 55 Marjanji do Ibana lao patuduhon asi ni rohana tu si Abraham dohot tu akka pinopparna*+ saleleng ni lelengna. Jala songon i do didok Ibana tu akka omputta.” 56 Disi ma si Maria tinggal rap dohot si Elisabet hira-hira tolu bulan. Dung i mulak ma ibana tu jabuna.
57 Dapot ma tikkina naeng partus si Elisabet. Ditubuhon ibana ma sada anak. 58 Dibege akka tetanggana dohot akka sisolhotna ma naung dipatudu Jahowa* asi ni rohana tu si Elisabet. Gabe marlas ni roha ma nasida sude rap dohot ibana.+ 59 Tikki naeng disunat poso-poso i di ari na paualuhon,+ ro ma akka tetanggana dohot sisolhotna i. Naeng dibahen nasida do goarna si Sakaria mangihutton goar ni bapakna. 60 Alai didok si Elisabet ma, “Dang i goarna! Ikkon si Johannes do bahenon goarna.” 61 Gabe didok nasida ma tu si Elisabet, “Alai so adong sisolhotmu na margoar sisongon i.” 62 Dung i disukkun nasida ma tu bapakna ise do dipangido rohana bahenon goarna. Dibahen nasida ma isyarat mamakke tangan ni nasida lao manukkun bapakna i. 63 Dung i, dipangido si Sakaria ma sada papan jala disuratton ma, “Si Johannes do goarna.”+ Gabe longang ma nasida sude. 64 Laos di tikki i, boi ma muse si Sakaria makkatai.+ Gabe dipuji ibana ma Debata. 65 Longang ma sude akka tetanggana i. Gabe sude ma halak na di luat Judea na adong di dolok i mamboto na masa i. 66 Dipikkiri sude halak na mambege i ma na masa i. Didok nasida ma di bagasan rohana, ninna ma, “Na gabe songon dia do annon dakdanak on?” Ai takkas do diida nasida na didongani Jahowa* ibana.
67 Digohi tondi parbadia ma si Sakaria, bapak ni dakdanak i jala dipaboa ibana ma tu nasida hata ni Debata. Ninna ma, 68 “Dipuji ma Jahowa,* Debata ni Israel.+ Ai nungnga diparrohahon Ibana bangsona jala nungnga dipalua Ibana nasida.+ 69 Dilehon Ibana do tu hita sipalua na massai gogo*+ na sian pinoppar* ni si Daud, naposona i.+ 70 Nungnga dijanjihon Ibana i marhite akka panurirangna* na badia i di tikki naung salpu.+ 71 Nungnga didok Ibana hian na lao paluaonna do hita sian akka musutta dohot sian tangan ni akka halak na marsogo ni roha tu hita.+ 72 Na lao pasautonna do aha naung dijanjihon Ibana tu akka omputta jala patuduonna do asi ni rohana tu akka halak. Jala na lao ingotonna do toktong parjanjianna na badia i,+ 73 songon sumpana tu si Abraham omputta i.+ 74 Dung dipalua Debata hita sian tangan ni akka musu, dang adong be na mambahen hita mabiar lao manomba Ibana. 75 Alani i, gabe boi ma hita toktong setia jala mangulahon na sittong di jolona saleleng ni ngolutta. 76 Alai anggo ho anakku, na lao digoari ma ho panurirang ni Natumimbul i. Ai na lao parjolo ma ho mardalan sian Jahowa* lao paradehon dalanna.+ 77 Lao paboaonmu ma tu bangsona i parbinotoan taringot tu ibana na lao paluahon nasida marhite manesa dosa ni nasida,+ 78 ai asi do roha ni Debata mangida hita. Alani asi ni rohana i, idaotta ma ro sinondang sian surgo songon cahaya ni mataniari di tikki manogot. 79 Gabe disondangi ma akka halak na hundul di inganan na holom dohot na di toru ni bayang-bayang ni hamatean,+ jala ditogu-togu ma hita di dalan hadameon.”
80 Lam magodang ma dakdanak i jala lam togu ma parale-aleonna tu Debata. Di padang gurun* do ibana tinggal sahat tu na dapot tikkina patuduonna dirina tu halak Israel.
2 Di tikki i, ro ma paretta sian Kesar Agustus asa didaftarhon sude jolma na di luatna i* diri ni nasida. 2 (Pendaftaran na parjolo sahali dibahen tikki si Kirenius gabe gubernur ni Siria.) 3 Gabe mulak ma sude jolma tu huta hatubuanna be lao mandaftarhon dirina. 4 Borhat ma nang si Josep+ sian kota Nasaret na di Galilea tu Judea tu kota ni si Daud na margoar Betlehem.+ Ai pinoppar ni si Daud do ibana. 5 Lao ma ibana mandaftarhon dirina rap dohot si Maria istrina i.+ Di tikki i, nungnga jonok tikki ni si Maria lao partus.+ 6 Dung sahat nasida disi, dapot ma tikki ni si Maria partus. 7 Ditubuhon ma sada anak, jala i ma anak siakkanganna.*+ Dibukkus ma dohot lappin jala dipeakkon tu bagasan ni palakka.*+ Ai dang adong dapot ni nasida inganan lao marborngin.
8 Di tikki i, di ladang do akka parmahan na di luat i marborngin lao manjaga biru-biru ni nasida. 9 Toppu ma jongjong suru-suruan ni Jahowa* di jolo ni akka parmahan i. Marsinondang ma hasangapon ni Jahowa* di tonga-tonga ni nasida. Gabe mabiar situtu ma nasida. 10 Alai didok suru-suruan i ma tu akka parmahan i, “Unang pola mabiar hamu. Ai na pasahatton barita na uli do au tu hamu. Na lao marlas ni roha situtu ma sude jolma alani barita on. 11 Nungnga tubu di hamu sadari on Sipalua,+ di huta ni si Daud,+ i ma Kristus Tuan i.+ 12 On ma tanda di hamu: Juppangmuna ma sada poso-poso dibukkus dohot lappin jala peak di bagasan palakka.” 13 Toppu ma ro massai godang akka tentara parbanua ginjang rap dohot suru-suruan i+ mamuji Debata. Didok nasida ma, 14 “Hasangapon ma di Debata na di banua ginjang jala dame ma tu akka halak na dihalomohon rohana di tano on.”
15 Dung mulak akka suru-suruan i tu banua ginjang, didok akka parmahan i ma sama nasida, “Beta ma hita tu Betlehem asa taida aha na masa disi, songon na didok Jahowa* tu hita.” 16 Hatop ma nasida lao manjuppangi si Maria dohot si Josep. Diida nasida ma peak poso-poso i di bagasan ni palakka. 17 Dung diida nasida i, dipaboa akka parmahan i ma barita na dibege nasida taringot tu dakdanak i. 18 Dung dibege akka halak cerita ni akka parmahan i, longang ma nasida. 19 Alai, disippan si Maria do sude hata i di rohana jala dirimang-rimangi do aha lapatan ni sudena i.+ 20 Dung i mulak ma akka parmahan i. Dipuji jala dipasangap nasida ma Debata. Ai sude na dibege nasida dohot na diida nasida pas do songon na dipaboa suru-suruan i.
21 Dung ualu ari, juppang ma tikkina asa disunat dakdanak i.+ Dibahen ma goarna Jesus. Ai i do goar na dipaboa suru-suruan i andorang so adong dope ibana di bortian* ni omakna.+
22 Dung juppang muse tikki lao paiasson diri mangihutton Patik ni si Musa,+ diboan si Maria dohot si Josep ma Jesus tu Jerusalem lao pasahatton ibana tu Jahowa,* 23 songon na tarsurat di Patik ni Jahowa.* Ai didok do, “Ganup bawa siakkangan,* ikkon gabe appuna ni Jahowa.”*+ 24 Diboan nasida do peleanna songon na didok di Patik ni Jahowa,* i ma “dua anduhur manang dua anak ni darapati”.+
25 Adong do sahalak bawa di Jerusalem na margoar si Simeon. Diulahon ibana do na sittong jala dihabiari do Debata. Sai dipaima-ima ibana do andigan Debata mangurupi* halak Israel+ jala ditogu-togu tondi parbadia do ibana. 26 Nungnga dipaboa Debata hian tu ibana marhite tondi parbadia, na so mate ibana molo so jolo diida ibana Kristus na sinuru ni Jahowa.* 27 Marhite panogu-noguon ni tondi parbadia, lao ma ibana tu bagas joro. Di tikki i, diboan si Maria dohot si Josep do Jesus tusi lao mangulahon na didok Patik i.+ 28 Diabing si Simeon ma poso-poso i jala dipuji ma Debata. Didok ibana ma, 29 “Ale Tuan Natumimbul, saonari nungnga boi be mate naposomon di bagasan dame+ dos songon na nidokmi. 30 Ai nungnga huida dalan haluaon na sian Ho+ 31 na pinaradem di jolo ni sude bangso.+ 32 Ibana do cahaya na tiur+ na lao pasidikkon na holom sian akka bangso.+ Jala ibana ma na lao mambahen sangap bangsom Israel i.” 33 Massai longang ma omak dohot bapak ni dakdanak i mambege hata ni si Simeon i. 34 Dipasu-pasu si Simeon ma nasida jala ninna ma tu si Maria omak ni dakdanak i, “Alani dakdanak on, godang ma halak Israel+ madabu+ manang hehe. Jala godang ma halak mangissaki ibana.+ 35 Marhite i, takkas ma tarida aha na di roha ni akka halak. Alai anggo ho, haccit ma hilalaonmu songon na dihilala sasahalak na ditusuk podang na ganjang.”+
36 Adong ma disi sahalak panurirang* borua naung matua, goarna si Hanna. Boru ni si Panuel do ibana na sian marga Aser. Dung muli ibana, holan pitu taon do ibana rap dohot suamina. 37 Mabalu ma ibana jala saonari nungnga marumur 84 taon. Sai ro do ibana tu bagas joro arian nang borngin lao marhobas tu Debata, marhite marpuasa dohot martangiang. 38 Di tikki i, ro ma ibana mandapotton nasida jala didok ma mauliate tu Debata. Dipaboa ibana ma taringot tu dakdanak i tu sude halak na paimahon Debata paluahon Jerusalem.+
39 Dung sae diulahon si Josep dohot si Maria sude na hombar tu Patik ni Jahowa,*+ mulak ma nasida tu hutana di Nasaret+ na di Galilea. 40 Lam magodang ma dakdanak i, lam gogo, lam marbisuk, jala toktong ma ibana dihalomohon Debata.+
41 Ganup taon, somal do natua-tuana lao tu Jerusalem mangarayahon Paska.+ 42 Tikki marumur 12 taon Jesus, lao ma nasida tu perayaan i songon na somal.+ 43 Dung sae perayaan i, mulak ma nasida. Alai di na so pamotoan ni natua-tuana, tinggal do Jesus di Jerusalem. 44 Dirippu nasida do naung rap Jesus dohot dongan sapardalanan ni nasida. Dung salpu sadari pardalanan i, dilului nasida ma ibana di tonga-tonga ni akka keluarga dohot ale-ale ni nasida. 45 Alai dang dapot ni nasida ibana. Gabe mulak ma muse nasida tu Jerusalem jala sai dilului ma ibana di sude inganan. 46 Dung tolu ari, juppang ni nasida ma ibana di bagas joro. Hundul do ibana di tonga-tonga ni akka guru agama. Ditangihon ibana do nasida jala godang do sukkun-sukkunna tu nasida. 47 Longang do sude na mambege hatana i. Ai massai godang do na diboto ibana jala massai marbisuk do ibana mangalusi.+ 48 Dung juppang ni natua-tuana ibana, longang ma nasida. Didok omakna i ma, “Boasa bahenonmu songon on tu hami amang? Susa do au dohot bapakmu mangalului ho.” 49 Alai didok ibana ma tu nasida, “Boasa pola luluanmuna au? Dang diboto hamu na ikkon di jabu ni Damang au?”+ 50 Alai dang diattusi nasida lapatan ni hatana i.
51 Dung i, mulak ma ibana rap dohot nasida tu Nasaret. Toktong do dioloi ibana nasida.+ Jala disippan omakna i do sude hata i di bagasan rohana.+ 52 Lam magodang ma Jesus, lam marbisuk, jala lam dihalomohon Debata dohot jolma ma ibana.
3 Di taon na pasappulu limahon pamarettaon ni Kesar Tiberius, si Pontius Latus ma na gabe gubernur di Judea, si Herodes*+ ma na mamaretta di Galilea, si Pilippus abangna i ma na mamaretta di luat Iturea dohot di Trakonitis, si Lisanias ma na mamaretta di Abilene, 2 jala si Hannas dohot si Kayapas+ ma na gabe malim kepala.* Di tikki i, ro ma hata ni Debata tu si Johannes+ anak ni si Sakaria di padang gurun.+
3 Dung i, lao ma si Johannes tu sude luat na di sakaliling ni Sunge Jordan. Dibaritahon ibana ma na porlu tardidi akka jolma tanda naung muba nasida. Ai molo dung muba nasida, disesa Debata ma dosana.+ 4 Songon na tarsurat di bukku ni Panurirang* Jesaya, “Adong ma soara na jou-jou di padang gurun, ‘Parade hamu ma dalan ni Jahowa!* Parade hamu ma akka dalan na tigor lao sidalananna.+ 5 Ikkon digohi do sude rura jala pahornopon do sude dolok. Ikkon patigoron do akka dalan na marbelok-belok jala ikkon dipadosdos do akka dalan na marbatu-batu. 6 Molo dung songon i, idaon ni sude jolma ma haluaon na ro sian Debata.’”+
7 Dung i didok si Johannes ma tu akka halak na ro na naeng tardidi i, “Hamu pinoppar ni ulok na marbisa, ise do na paingotton hamu asa lari sian panguhuman ni Debata?+ 8 Alani i, patudu ma sian parniulaonmuna naung muba hamu. Unang ma didok rohamuna, ‘Pinoppar ni si Abraham do hami.’ Hudok ma tu hamu, akka batu on pe boi do bahenon ni Debata gabe pinoppar ni si Abraham. 9 Sasittongna, nungnga dibahen kampak di bona ni hau. Ganup hau na so denggan parbuena, tabaon ma i jala disappatton tu api.”+
10 Dung i disukkun akka jolma i ma ibana, “Attong, aha ma na ikkon diulahon hami?” 11 Dialusi ibana ma nasida, “Manang ise na adong dua bajuna, dilehon ma sada tu na so adong bajuna. Jala manang ise na adong sipanganonna ikkon bagionna do i tu halak na so adong sipanganonna.”+ 12 Gariada akka sijalo pajak pe ro do lao tardidi+ dibahen ibana. Didok nasida ma tu si Johannes, “Guru, aha do na ikkon diulahon hami?” 13 Didok ibana ma, “Unang ma pangido* hamu garar ni pajak lobi sian naung ditottuhon.”+ 14 Dohot do muse akka tentara manukkun ibana. Didok do, “Aha do na ikkon diulahon hami?” Dialusi ibana ma nasida, “Unang susai hamu manang ise pe, jala unang dok hamu na so tutu taringot tu nasida.+ Ikkon las do rohamuna manjalo gaji* naung ditottuhon tu hamu.”
15 Tikki i, godang do halak na paima-imahon Kristus na naeng ro i. Alani i, tikki diida nasida si Johannes sukkun-sukkun ma roha ni nasida, “Ibana do nuaeng Kristus i?”+ 16 Gabe didok si Johannes ma tu nasida sude, “Aek do hudidihon tu hamu, alai umbalga do huaso ni na ro dukkon au. Gari mambukka tali ni sipatuna pe dang tama au.+ Didionna do tu hamu tondi parbadia dohot api.+ 17 Nungnga ditiop ibana garpu pamurpur* jala paiasonna ma pardegean i. Papunguonna ma gandum* tu poti jala tutungonna ma lapung ni eme* tu api na so ra mittop.”
18 Dilehon si Johannes do godang poda tu nasida jala torus ma dibaritahon ibana barita na uli tu akka halak. 19 Alai dipissang si Johannes ma si Herodes na mamaretta di Galilea. Ai dibuat ibana do si Herodias istri ni abangna i gabe istrina, jala diulahon ibana do godang na jahat. 20 Alani i, mangulahon na jahat ma muse si Herodes: dipamasuk ibana ma si Johannes tu penjara.+
21 Tikki tardidi sude jolma i, dohot do Jesus tardidi.+ Tikki martangiang Jesus, bukka ma langit,+ 22 jala turun ma tu atasna tondi parbadia songon darapati. Dung i tarbege ma soara sian langit na mandok, “Ho do Anakku, haholongakki. Las situtu do rohakku mangida ho.”+
23 Hira-hira 30 taon+ ma umur ni Jesus+ tikki dimulai ibana ulaonna. Mangihutton pandapot ni akka halak, ibana
anak ni si Josep,+
anak ni si Heli,
24 anak ni si Mattat,
anak ni si Lepi,
anak ni si Malki,
anak ni si Jannai,
anak ni si Josep,
25 anak ni si Mattatias,
anak ni si Amos,
anak ni si Nahum,
anak ni si Esli,
anak ni si Naggai,
26 anak ni si Maat,
anak ni si Mattatias,
anak ni si Semein,
anak ni si Josek,
anak ni si Joda,
27 anak ni si Joanan,
anak ni si Resa,
anak ni si Serubabel,+
anak ni si Sealtiel,+
anak ni si Neri,
28 anak ni si Malki,
anak ni si Addi,
anak ni si Kosam,
anak ni si Elmadam,
anak ni si Er,
29 anak ni si Jesus,
anak ni si Elieser,
anak ni si Jorim,
anak ni si Mattat,
anak ni si Lepi,
30 anak ni si Simeon,
anak ni si Judas,
anak ni si Josep,
anak ni si Jonam,
anak ni si Eliakim,
31 anak ni si Melea,
anak ni si Mina,
anak ni si Mattata,
anak ni si Natan,+
anak ni si Daud,+
anak ni si Obed,+
anak ni si Boas,+
anak ni si Salmon,+
anak ni si Nahason,+
33 anak ni si Aminadab,
anak ni si Arni,
anak ni si Hezron,
anak ni si Peres,+
anak ni si Juda,+
anak ni si Isak,+
anak ni si Abraham,+
anak ni si Tera,+
anak ni si Nahor,+
anak ni si Reu,+
anak ni si Peleg,+
anak ni si Heber,+
anak ni si Sela,+
36 anak ni si Kenan,
anak ni si Arpaksad,+
anak ni si Sem,+
anak ni si Noak,+
anak ni si Lamek,+
anak ni si Henok,
anak ni si Jared,+
anak ni si Mahalalel,+
anak ni si Kenan,+
anak ni si Set,+
anak ni si Adam,+
anak ni Debata.
4 Dung i gok tondi parbadia ma Jesus, ditadikkon ma Sunge Jordan jala ditogu-togu tondi parbadia ma ibana tu padang gurun,+ 2 disi ma ibana saleleng 40 ari. Dang adong diallang ibana manang aha saleleng 40 ari i. Gabe male ma dihilala ibana dung marujung akka ari i. Digoda Sibolis ma ibana,+ 3 ninna Sibolis ma, “Molo tutu do ho anak ni Debata, dokkon ma batu on gabe roti.” 4 Alai dialusi Jesus ma ibana, “Adong do tarsurat, ‘Dang holan sian roti jolma mangolu.’”+
5 Dung i, ditogihon Sibolis ma Jesus tu inganan na timbo jala dipatudu ma di bagasan satokkin sude harajaon ni portibi on.+ 6 Didok Sibolis ma tu ibana, “Lehonokku ma tu ho huaso dohot hasangapon ni sude harajaon on. Ai nungnga dipasahat i tu au+ jala lehonokku ma i tu manang ise lomo ni rohakku. 7 Alani i, molo disomba ho au holan sahali pe, gabe appunam ma i sude.” 8 Ninna Jesus ma mangalusi, “Adong do tarsurat, ‘Jahowa* Debatam do na ikkon sombaonmu jala ikkon holan tu Ibana do lehononmu ngolum.’”+
9 Dung i, ditogihon Sibolis ma Jesus tu Jerusalem jala dibahen ma ibana tu pussu ni tembok* ni bagas joro. Didok Sibolis ma, “Molo tutu ho anak ni Debata, tibbung ma sian on tu toru,+ 10 ai adong do tarsurat, ‘Suruon ni Debata do akka suru-suruanna manjaga ho,’ 11 jala, ‘Toguon ni nasida do ho asa unang tartuktuk patmu tu batu.’”+ 12 Dialusi Jesus ma, “Ai didok do, ‘Unang uji hamu Jahowa* Debatamuna.’”+ 13 Dung sae Sibolis manggoda Jesus, ditadikkon ibana ma Jesus sappe dapot tikki na pas lao manggoda Jesus muse.+
14 Mulak ma Jesus tu Galilea+ jala digohi tondi parbadia do ibana. Nungnga rarat barita na denggan taringot tu ibana di sude luat na jonok tusi. 15 Mulai ma ibana mangajari di akka sinagoga* ni nasida jala sude do mamuji ibana.
16 Dung i lao ma ibana tu Nasaret,+ inganan ni ibana magodang. Songon na somal diulahon ibana di ari Sabat, masuk ma ibana tu sinagoga+ jala jongjong ma ibana disi lao manjaha. 17 Dilehon ma tu ibana gulungan* ni Panurirang* Jesaya. Dibukka ibana ma i jala dapotna ma ayat on, 18 “Songgop do tu au tondi parbadia ni Jahowa* ala dipillit do au lao marbarita na uli tu na pogos. Disuru do au paboahon na lao dipalua nama akka halak na diboan musu. Disuru do au lao pamaluppon halak na mapitung, paluahon na marsitaonon,+ 19 jala paboahon andigan nasida pasu-pasuon ni Jahowa.”*+ 20 Dung i, digulung ibana ma gulungan* i jala dilehon ma tu petugas ni sinagoga i. Hundul ma ibana jala sude ma na di sinagoga i mamereng ibana. 21 Didok ma tu nasida, “Sadari on ma saut ayat na hujaha i.”+
22 Sude ma nasida mamuji ibana jala longang ma nasida mambege akka hata na uli na kaluar sian pamanganna.+ Didok nasida ma, “Ai anak ni si Josep do ibana kan?”+ 23 Dung i didok ibana ma tu nasida, “Huboto do na naeng dohononmuna songon on tu au, ‘E pangubati, pamalum ma jo dirim. Nungnga dibege hami akka na dibahen ho di Kapernaum.+ Bahen ma songon i di hutamon.’” 24 Didok ibana ma muse, “Tutu do na hudok on tu hamu, dang adong panurirang na dijalo di hutana sandiri.+ 25 Uppamana, godang do na mabalu di Israel di tikki ni si Elia, tikki dang ro udan saleleng tolu satonga taon jala masa haraparon di sude luat.+ 26 Alai dang disuru Debata si Elia mangurupi akka na mabalu na di Israel i. Holan tu na mabalu na di Sarpat na di luat Sidon i+ do ibana disuru. 27 Jala di tikki ni Panurirang Elisa, godang do akka na hona kusta* di Israel. Alai dang adong sahalak pe sian nasida dipamalum, holan si Naaman halak Siria i+ do na dipamalum.” 28 Gabe muruk situtu ma sude halak na di sinagoga i dung dibege nasida hatana i.+ 29 Dung i jongjong ma nasida, ditarik nasida ma ibana tu luar ni kota. Diboan nasida ma ibana tu pussu ni dolok lao mandabuhon ibana sian i. Ai di atas ni dolok do kota i. 30 Alai, boi do Jesus lao sian tonga-tonga ni nasida jala ditorushon ibana ma pardalananna.+
31 Dung i lao ma Jesus tu kota Kapernaum na di Galilea. Mangajari ma ibana disi tikki ari Sabat.+ 32 Longang do nasida mambege ibana tikki mangajari.+ Ai mardongan huaso ni Debata do ibana mangajari. 33 Di sinagoga, adong ma sahalak bawa na disonggopi suru-suruan na jahat. Marsurak ma ibana mandok,+ 34 “Ale Jesus halak Nasaret,+ marhua ho ro tuson? Na lao pamateonmu do hami? Huboto do ise ho! Halak na badia do ho jala na sinuru ni Debata!”+ 35 Alai disonggak Jesus ma suru-suruan na jahat i. Didok ma, “Sip ma ho, kaluar ma ho sian ibana!” Ditoppasson suru-suruan na jahat i ma bawa i tu tonga-tonga ni nasida. Dung i lao ma suru-suruan na jahat i sian ibana jala dang manang mahua bawa i dibahen. 36 Longang ma nasida sude jala dipandok ma sama nasida, “Ai jago ma poang hatana i? Ai holan marhite huasona dohot gogona, boi do diparetta ibana akka suru-suruan na jahat i, jala kaluar do nasida!” 37 Gabe rarat ma barita taringot tu ibana di sude huta na jonok tu luat i.
38 Dung ditadikkon sinagoga i, masuk ma Jesus tu jabu ni si Simon. Tikki i, mohop situtu do simatua boru ni si Simon. Dipangido nasida ma tu Jesus asa dipamalum ibana.+ 39 Dung i jongjong ma Jesus di labbung ni borua i, dipamalum ma sahitna i. Pittor hehe ma borua i jala diparade ibana ma sipanganon tu nasida.
40 Dung bonom mataniari, diboan akka halak ma akka na marsahit na adong di jabuna tu Jesus. Marragam do sahit ni nasida. Diappehon ibana ma tanganna tu ganup na marsahit i lao pamaluppon nasida.+ 41 Disuru ibana do muse kaluar akka suru-suruan na jahat sian godang halak. Marsurak ma akka suru-suruan na jahat i. Ninna ma, “Anak ni Debata do ho.”+ Alai disonggak Jesus ma nasida jala dang dipaloas nasida paboahon taringot tu ibana.+ Ai diboto nasida do ibana Kristus.+
42 Dung torang ari, borhat ma Jesus jala lao tu inganan na lungun.+ Alai dilului akka jolma i ma ibana jala didapotton ma ibana tu inganan i. Sai dielek-elek nasida ma Jesus asa unang ditadikkon nasida. 43 Alai didok ibana ma tu nasida, “Di akka kota na asing pe ikkon baritahonokku do barita na uli taringot tu Harajaon ni Debata, ai alani i do au disuru.”+ 44 Dung i, lao ma ibana marbarita di akka sinagoga na di Judea.
5 Di sada tikki jongjong ma Jesus di topi ni Tao Genesaret.*+ Marsionjaran ma akka halak lao manjonoki Jesus asa boi ditangihon nasida hata ni Debata. 2 Diida ibana ma dua parau di topi ni tao i. Tikki i, nungnga kaluar akka pardekke sian parau i lao manussi jala ni nasida.+ 3 Nakkok ma ibana tu sada sian parau i, i ma parau ni si Simon. Dipangido ma tu si Simon asa dionjar saotik parau i mandao sian darat. Dung i, hundul ma Jesus di parau i jala diajari ma akka jolma i sian i. 4 Dung sae ibana mangajari akka jolma i, didok ibana ma tu si Simon, “Boan ma parau on tu inganan na ubbagas jala paturun ma jalamuna disi.” 5 Dialusi si Simon ma, “Guru, nungnga loja hami saborngin on, alai dang adong manang aha dapotnami.+ Alai ala didok ho songon i, hupaturun hami pe jala on.” 6 Dipaturun nasida ma jala i, dung i dapot ni* nasida ma dekke massai godang, sappe naeng ribak do jala ni nasida.+ 7 Gabe dijou nasida ma dongan ni nasida na di parau na asing asa ro mangurupi. Ro ma nasida, jala dibahen ma akka dekke i tu parau na dua i sappe gok. Gabe naeng lonong ma duassa parau i alani gokna. 8 Dung diida si Simon Petrus na masa i, marsinggang ma ibana tu pat ni Jesus. Ninna ma, “Lao ma ho sian labbungkon Tuan, ai jolma pardosa do au.” 9 Ai alani godang ni dekke na dapot ni nasida i, longang situtu do rohana rap dohot akka donganna i. 10 Longang do muse roha ni akka anak ni si Sebedeus,+ i ma si Jakobus dohot si Johannes dongan ni si Simon i. Alai didok Jesus ma tu si Simon, “Unang pola mabiar ho. Mulai sian saonari, gabe sijala jolma nama ho.”+ 11 Dung i, diboan nasida ma mulak parau i tu darat. Ditadikkon nasida ma saluhutna lao mangihutton Jesus.+
12 Di tikki na asing, lao ma muse Jesus tu sada kota. Adong ma disi sahalak bawa na marsahit kusta, gok do kusta* di dagingna i. Tikki diida ibana Jesus, manukkap ma ibana jala ninna ma, “Tuan, molo olo ho, boi do au malum*+ bahenonmu.” 13 Dung i, disurdukkon Jesus ma tanganna laos dijama Jesus ma ibana jala didok, “Olo do au, malum ma ho.” Satokkin i, mago ma kustana i.+ 14 Dung i diorai Jesus ma ibana paboa-boahon na masa i manang tu ise pe. Ninna ma, “Lao ma ho manjuppangi malim, patudu ma dirim tu ibana. Jala lehon ma pelean songon na ditottuhon si Musa+ patuduhon naung malum ho.”+ 15 Nang pe songon i, lam rarat do barita taringot tu Jesus. Gabe marroan ma godang halak lao manangihon Jesus. Jala dipangido akka halak do asa dipamalum Jesus sahit ni nasida.+ 16 Alai, sai diatur ibana do tikkina asa boi lao tu inganan na lungun lao martangiang.
17 Di sada tikki, mangajari ma Jesus di sada jabu. Hundul do disi halak Parise dohot akka guru na mangajarhon Patik. Ro do nasida sian ganup huta na di Galilea, Judea, dohot na sian Jerusalem. Dilehon Jahowa* do huasona tu Jesus lao pamaluppon.+ 18 Dung i, adong ma na mamboan bawa na lumpu na peak di atas ni tandu. Marsitutu do nasida mamboan ibana masuk tu jolo ni Jesus.+ 19 Alai, alani godang ni jolma i, dang adong be dalan ni nasida lao mamboan bawa i masuk tu jabu i. Gabe nakkok ma nasida tu atap ni jabu i. Dibukka nasida ma atapna, jala sian i ma dipaturun bawa i peak di tanduna tu jolo ni Jesus. 20 Dung diida Jesus haporseaon ni nasida, didok ma, “Ale anakku, nungnga disesa be dosam.”+ 21 Dung i dibahas siboto surat* dohot halak Parise ma na masa i. Didok nasida ma, “Ai ise do huroa bawa on umbahen na barani ibana mangaleai Debata? Ai holan Debata do na boi manesa dosa ni jolma.”+ 22 Alai diboto Jesus do pikkiran ni nasida, ninna ma, “Boasa songon i dipikkiri hamu di bagasan rohamuna? 23 Dia do ummura dohonon tu bawa on, ‘Nungnga disesa be dosam’ manang, ‘Hehe ma ho jala mardalan ma ho’? 24 Alai asa diboto hamu, marhuaso do Anak ni jolma i manesa akka dosa di tano on.” Dung i ninna ma tu na lumpu i, “Hudok ma tu ho, jongjong ma ho, boan ma tandumi, jala mulak ma ho tu jabum.”+ 25 Dung i jongjong ma ibana di jolo ni nasida, diangkat ma tandu podomanna i. Mardalan ma ibana mulak tu jabuna huhut mamuji Debata. 26 Longang ma sude jolma na mangida i. Alani longang ni roha ni nasida* dipuji ma Debata. Didok nasida ma, “Dang hea dope taida masa sisongon on!”
27 Dung i lao ma Jesus, diida ibana ma sahalak bawa na hundul di kantor pajak, goarna si Lepi. Didok Jesus ma tu ibana, “Ihutton ma au.”+ 28 Jongjong ma si Lepi, ditadikkon ma saluhutna jala diihutton ma Jesus. 29 Dung i, dibahen si Lepi ma pesta na balga tu Jesus di jabuna. Jala godang do sijalo pajak dohot akka na asing rap mangan dohot nasida.+ 30 Alani i marungut-ungut ma halak Parise dohot siboto surat na sian punguan ni nasida tu akka sisean i. Ninna ma, “Boasa mangan minum hamu rap dohot akka sijalo pajak dohot akka pardosa?”+ 31 Dialusi Jesus ma nasida, “Dang porlu pangubati tu halak na sehat, tu halak na marsahit do.+ 32 Ai dang na lao manjou halak na mangulahon na sittong au umbahen na ro, alai manjou pardosa i do asa muba nasida.”+
33 Didok nasida ma tu Jesus, “Jotjot do marpuasa jala martangiang sisean ni si Johannes songon i nang sisean ni halak Parise, alai mangan minum do akka siseanmu.”+ 34 Didok Jesus ma tu nasida, “Molo rap dope pangoli dohot akka ale-alena, tarbahen hamu do manuru akka ale-alena i marpuasa? 35 Alai na ro ma tikkina, buatonna ma pangoli i+ sian nasida. Dung masa i, marpuasa nasida.”+
36 Didok ibana ma muse tudosan na asing tu nasida, “Dang adong na mangaribakkon abit na baru lao mandukkappon i tu abit naung buruk. Ai molo dibahen songon i, lam ribak ma abit na baru i jala dang cocok bahenon abit na baru gabe pandukkap ni abit naung buruk i.+ 37 Jala dang adong halak na mambahen anggur na baru tu inganan* ni anggur naung leleng. Ai molo dibahen songon i, gabe ribak do inganan ni anggur i dibahen anggur na baru i. Gabe use ma anggur i jala sega ma ingananna i. 38 Alai tu inganan na baru do dibahen anggur na baru. 39 Ai dang adong halak na mangido anggur na baru, molo dung diinum anggur naung leleng. Pasti dokkononna do, ‘Na leleng i do na tabo.’”
6 Sada tikki di ari Sabat, lewat ma Jesus sian ladang gandum. Diputikkon akka siseanna ma gandum i.+ Diosos ma i dohot tanganna+ jala diallang nasida ma i. 2 Adong ma piga-piga halak Parise mandok, “Boasa diulahon hamu ulaon na so boi diulahon di ari Sabat?”+ 3 Alai dialusi Jesus ma nasida, “Na so hea do dijaha hamu taringot tu si Daud tikki male ibana dohot akka donganna?+ Aha do na diulahon ibana? 4 Masuk do ibana tu bagas joro ni Debata, dibuat do roti pelean i, diallang, jala dilehon deba tu akka donganna. Hape mangihutton patik, holan malim do na boi mangallang i.”+ 5 Dung i, didok Jesus ma muse, “Anak ni jolma i do Tuan ni ari Sabat.”+
6 Di ari Sabat na asing,+ masuk ma muse Jesus tu sinagoga* lao mangajari. Disi adong ma sahalak bawa na mate* tanganna sabbariba.+ 7 Alani i, manat ma halak Parise dohot akka siboto surat* mamparrohahon Jesus. Naeng diboto nasida do, atik na pamalumonna do na marsahit i di ari Sabat manang dang. Ai naeng dilului nasida do sala ni Jesus. 8 Alai, diboto Jesus do pikkiran ni nasida,+ gabe didok ibana ma tu bawa na mate* tanganna sabbariba i, “Hehe ma ho jala jongjong ma ho di tonga-tonga on.” Hehe ma ibana jala jongjong ma ibana disi. 9 Dung i, didok Jesus ma tu nasida, “Husukkun ma jolo hamu, mangihutton patik dia do na boi bahenon di ari Sabat: mambahen na denggan do manang mambahen na jahat? Mangurupi jolma asa mangolu do manang pasombuhon sasahalak mate?”+ 10 Diida Jesus ma tu nasida sude, didok ma tu bawa i, “Patigor ma tanganmi.” Dibahen ibana ma songon i, gabe malum ma tanganna i. 11 Alai gabe muruk situtu ma nasida jala dihatai nasida ma rencana na lao sibahenonna tu Jesus.
12 Di sada tikki, nakkok ma Jesus tu sada dolok lao martangiang.+ Disi ma ibana saborngin manipat martangiang tu Debata.+ 13 Dung torang ari, dijou ibana ma akka siseanna jala dipillit ma sian nasida 12 halak, digoari Jesus ma nasida akka apostel.+ 14 Akka on ma goar ni nasida: Si Simon na laos digoari si Petrus, si Andreas donganna saama, si Jakobus, si Johannes, si Pilippus,+ si Bartolomeus, 15 si Mateus, si Tomas,+ si Jakobus anak ni si Alpeus, si Simon na laos dijou “halak na ringgas”, 16 si Judas anak ni si Jakobus, dohot si Judas Iskariot na gabe penghianat.
17 Dung i, turun ma Jesus rap dohot akka apostel i tu inganan na hornop. Nungnga godang akka siseanna juppangna disi. Godang do muse halak na ro sian Judea, sian Jerusalem, sian topi ni laut Tirus, dohot sian Sidon lao manangihon ibana. Dipangido nasida do muse asa dipamalum sahit ni nasida. 18 Akka halak na disonggopi suru-suruan na jahat pe dipamalum do. 19 Jala manang ise na manjama ibana, kaluar do huaso sian diri ni Jesus,+ jala malum do nasida sude. Alani i, sude ma nasida naeng manjama ibana.
20 Diida Jesus ma tu akka siseanna i jala ninna ma,
“Marlas ni roha ma hamu akka na pogos, ai hamu do nappuna Harajaon ni Debata.+
21 “Marlas ni roha ma hamu na male saonari, ai bahenonna do hamu butong.+
“Marlas ni roha ma hamu na tangis saonari, ai na lao mekkel ma hamu.+
22 “Marlas ni roha ma hamu molo sogo roha ni halak tu hamu,+ molo dipasiding hamu,+ dileai, jala diparoa-roa goarmuna alani Anak ni jolma i. 23 Marlas ni roha jala marolop-olop ma hamu di ari i, ai balga do upamuna di banua ginjang. Ai songon i do dibahen ompu ni nasida tu akka panurirang*+ najolo.
24 “Alai marjea ma hamu akka na mora,+ ai nungnga dapotmuna be sude na mambahen sonang rohamuna.+
25 “Marjea ma hamu akka na butong saonari, ai na lao male ma hamu muse.
“Marjea ma hamu na mekkel saonari, ai na lao mangandungi jala tangis ma hamu muse.+
26 “Marjea ma hamu molo dipuji-puji sude halak hamu,+ ai songon i do dibahen ompu ni nasida tu akka panurirang na makkatahon na so tutu.
27 “Alai hamu akka na manangihon, hudok ma tu hamu: Toktong ma haholongi musum jala bahen ma na denggan tu halak na marsogo ni roha tu hamu,+ 28 hatahon hamu ma hata na denggan tu halak na mamburai hamu jala tangiakkon ma halak na mangaleai hamu.+ 29 Molo dipastap halak bohim na di sabola kanan, lehon ma bohim na di sabola kiri. Molo dibuat halak abit luarmu, lehon ma nang abitmu na asing na pinakkem.+ 30 Molo adong dipangido halak sian ho lehon ma i tu ibana.+ Jala molo adong halak na mambuat barangmu, unang pola suru ibana paulakkon i.
31 “Jala aha na dihalomohon rohamuna bahenon ni halak tu hamu, ikkon songon i do bahenonmuna tu nasida.+
32 “Molo halak na makkaholongi hamu do dihaholongi hamu, tama ma hamu pujion? Ai akka pardosa pe dihaholongi do halak na makkaholongi nasida.+ 33 Molo holan tu halak na mambahen na denggan tu hamu do dibahen hamu na denggan, tama ma hamu pujion? Ai akka pardosa pe dibahen do songon i. 34 Jala molo dipapinjappon hamu do hepengmuna holan tu halak na diharappon hamu boi paulakkon i, tama ma hamu pujion?+ Ai akka pardosa pe dilehon do donganna pardosa maminjam, asa dijalo muse dos songon na dilehonna i. 35 Alai, toktong ma haholongi musum jala bahen ma na denggan tu nasida. Lehon ma ibana maminjam, jala unang pola harappon na ikkon paulakonna i.+ Molo dibahen hamu songon i, balga ma upa jaloonmuna. Jala gabe anak ni Natumimbul i ma hamu. Ai burju do Ibana tu halak na so mamboto mandok mauliate dohot tu halak na jahat.+ 36 Toktong ma hamu marasi ni roha songon Amamuna parasi roha i.+
37 “Asing ni i, unang be manguhumi hamu asa unang diuhumi hamu.+ Unang be lului hamu sala ni donganmuna, asa unang dilului hasalaanmuna. Torus ma salpuhon hamu sala ni donganmuna asa disalpuhon hasalaanmuna.+ 38 Sai lehon hamu ma tu na asing aha na adong di hamu, asa dilehon nasida tu hamu manang aha na adong di nasida.+ Usehononna ma i tu abit luarmuna, onjatonna ma i, huturonna, jala pasuksukonna. Ai panuhatan na dipakke hamu lao manuhat, i do pakkeonna lao manuhat tu hamu.”
39 Dung i dipaboa Jesus ma muse sada tudosan tu nasida. Didok ma, “Dang boi na mapitung manogu na mapitung kan? Ai molo songon i, gabe rap madabu ma nasida na dua tu lombang.+ 40 Dang untimbo sahalak murid* sian guruna, alai manang ise na massai denggan situtu diajari boi do ibana gabe dos songon guruna. 41 Boasa ma pola idaonmu durame di mata ni donganmu, hape tiang di matam sandiri dang diida ho?+ 42 Jala patut do dohononmu tu donganmu, ‘Ale dongan, loas ma hubuat durame sian matami,’ hape dang diida ho adong tiang di matam? E, halak na munafik! Parjolo ma buat tiang sian matami, asa boi takkas idaonmu durame na lao buatonmu sian mata ni donganmu.
43 “Dang adong hau na denggan marparbuehon parbue na so hasea jala dang adong hau na so hasea marparbuehon parbue na denggan.+ 44 Ai tandaon do hau sian parbuena.+ Uppamana, dang papunguon ni halak parbue ni hau ara sian suga-suga, manang dang putikon ni nasida anggur sian ramba na marsuga. 45 Halak na denggan marroha pakaluarhon na denggan na adong di rohana, alai halak na jahat pakaluarhon akka na jahat na adong di rohana. Ai nasa na adong di roha, i do dihatahon pamangan.+
46 “Alani i boasa ma jouonmuna au ‘Tuan! Tuan!’ hape dang diulahon hamu akka na hudok i?+ 47 Na lao patuduokku ma tu hamu manang ise na ro tu au, na manangihon au, jala na mangulahon hatakku. Halak na songon on ma ibana:+ 48 Tudos ma ibana tu sasahalak na pajongjokkon jabu, na parjolo manggali tano massai bagas, jala mambahen fondasina di ginjang ni batu. Alani i molo ro banjir manombom jabu i, dang ruppak jabu i, ai togu do i dipajongjong.+ 49 Alai manang ise na mambege hatakku alai dang diulahon,+ tudos ma i tu sasahalak na pajongjokkon jabu di ginjang ni tano alai dang marfondasi. Molo ro banjir manombom jabu i, pittor maruppak do i jala sega ma jabu i.”
7 Dung sae dihatahon Jesus sudena i tu akka jolma na disi, lao ma ibana tu Kapernaum. 2 Adong ma disi sahalak perwira. Tikki i, marsahit do hatobanna jala nungnga naeng mate.+ Massai holong do roha ni perwira i tu hatobanna i. 3 Tikki dibege perwira i taringot tu Jesus, disuru ibana ma deba sian akka pangituai* ni halak Jahudi mandapotton Jesus. Disuru ma nasida mangido asa ro Jesus pamaluppon hatobanna i. 4 Dung i ro ma nasida mandapotton Jesus, sai dielek-elek nasida ma ibana, ninna ma, “Ale Tuan, tolong ma jo urupi ibana. 5 Ai holong do rohana tu bangsotta jala ibana do na pajongjokkon sinagoganami.”* 6 Borhat ma Jesus rap dohot nasida. Alai dang dao sian jabu i, disuru perwira i ma akka donganna lao mandok songon on tu ibana, “Tuan, unang pola loja ho ro tu jabukku. Ai dang tama au manjalo ho di jabukku.+ 7 Jala au sandiri pe dang tama huhilala ro mandapotton ho. Holan dok pe hatam, malum do i naposokki. 8 Ai au sandiri pe adong do atasanku na mamaretta au, jala adong do tentara na huparetta. Molo hudok tu tentara i, ‘Lao ho!’ lao do ibana. Molo hudok tu na asing, ‘Tuson ho!’ ro do ibana. Jala molo hudok tu hatobanku, ‘Ulahon on!’ ulahononna do i.” 9 Mambege i, longang ma roha ni Jesus jala didok ma tu akka halak na mangihutton ibana, “Situtu do na hudok on tu hamu, gari di Israel dang adong dope juppang au halak na songon on balga ni haporseaonna.”+ 10 Dung mulak akka na sinuruna i tu jabu, nungnga malum+ be hatoban i juppang ni nasida.
11 Dang leleng dukkon i, lao ma Jesus tu sada kota na margoar Nain. Dohot do akka siseanna mandongani ibana jala diihutton akka jolma i do nasida. 12 Dung jonok ibana tu gerbang ni kota i, pajuppang ma ibana dohot halak na mamboan na mate na kaluar sian kota i. Anak ni ina na mabalu do na mate i jala holan sasada i do anakna.+ Tikki i, godang do halak sian kota i na mandongani ina na mabalu i. 13 Tikki diida Tuan i ina na mabalu i, asi ma rohana.+ Didok ma, “Unang be sai tangis ho.”+ 14 Dung i, didapotton Jesus ma nasida jala dijama ma tandu i. So ma na mamboan tandu i jala didok Jesus ma, “O doli-doli, hudok ma tu ho, hehe ma ho!”+ 15 Mulak mangolu ma muse na mate i. Hundul ma ibana jala makkatai. Dung i, dipasahat Jesus ma ibana tu omakna.+ 16 Gabe mabiar ma nasida sude jala dipuji ma Debata. Didok nasida ma, “Nungnga ro sahalak panurirang* na gogo tu tonga-tongatta,”+ jala, “Nungnga diparrohahon Debata bangsona.”+ 17 Gabe rarat ma barita taringot tu ibana di saluhut Judea dohot di sude luat na di sakalilingna.
18 Dipaboa akka sisean ni si Johannes ma sude na masa i tu si Johannes.+ 19 Dijou ibana ma dua halak siseanna, jala disuru ma nasida lao mandapotton Tuan i. Disuru do nasida manukkun songon on, “Ho do na lao ro i,+ manang paimaonnami dope na asing?” 20 Dung pajuppang nasida dohot Jesus, didok nasida ma, “Disuru si Johannes Pandidi do hami manukkun tu ho, ‘Ho do na lao ro i, manang paimaonnami dope na asing?’” 21 Tikki i nungnga godang halak na marsahit dipamalum Jesus.+ Dipamalum ibana do muse akka na marsahit na posi dohot na disonggopi suru-suruan na jahat. Jala dibahen ibana do muse halak na mapitung gabe marnida. 22 Dialusi Jesus ma nasida, “Lao ma hamu jala paboa ma tu si Johannes aha naung dibege hamu dohot aha naung diida hamu. Na mapitung boi marnida,+ na pakpang boi mardalan, na marsahit kusta* dipamalum, na nengel marbinege,+ na mate dipangolu, jala barita na uli dibaritahon tu halak na pogos.+ 23 Marlas ni roha ma halak na so tartuktuk alani au.”+
24 Dung i lao ma akka halak na sinuru ni si Johannes i. Didok Jesus ma tu akka halak na disi taringot tu si Johannes, “Aha do na diida hamu di padang gurun? Mangida batang ni bulu na niullus ni alogo do?+ 25 Jadi, aha do na diida hamu disi? Sahalak bawa na marpakkean na arga do?+ Di istana do tinggal halak na marpakkean na arga jala na sonang ngoluna. 26 Sasittongna, aha do na diida hamu disi? Mangida panurirang do? Tutu, panurirang do memang ibana. Alai hudok ma tu hamu, umbalga do ibana sian sahalak panurirang.+ 27 Ibana do na nidok ni na tarsurat i, ‘Suruokku ma utusanku lao manjoloani ho. Ibana ma na lao paradehon dalan di jolom!’+ 28 Hudok ma tu hamu, sian sude jolma na hea ditubuhon sahalak borua, dang adong na umbalga sian si Johannes. Alai na ummetmet di Harajaon ni Debata, umbalga do sian ibana.”+ 29 (Tikki dibege sude halak hata i dohot ma i akka sijalo pajak, didok nasida ma na tigor Debata, ai nungnga tardidi nasida dibahen si Johannes.+ 30 Alai dang diulahon halak Parise dohot akka siboto patik tudu-tudu* ni Debata,+ ai dang olo nasida tardidi dibahen si Johannes.)
31 “Attong tu ise ma patudosokku halak na sian sundut* on, jala songon ise do nasida?+ 32 Tudos do nasida songon dakdanak na hundul di onan na mandok tu akka donganna, ‘Marsuling do hami, alai dang manortor hamu. Diendehon hami do ende andung-andung, alai dang tangis hamu.’ 33 Suang songon i ma, tikki ro si Johannes Pandidi, dang diallang ibana roti jala dang diinum ibana anggur.+ Alai didok hamu do, ‘Na disonggopi suru-suruan na jahat do ibana.’ 34 Jala tikki ro Anak ni jolma i, mangan do ibana jala diinum do anggur alai didok hamu do, ‘Ida ma, simokkus jala sisobur anggur do ibana, dongan ni sijalo pajak dohot akka pardosa!’+ 35 Nang pe songon i, tarida do bisuk sian parniulaonna.”*+
36 Dung i adong ma sahalak Parise na mandapotton Jesus. Sai dipangido ibana ma asa olo Jesus rap mangan dohot ibana. Alani i, ro ma Jesus tu jabu ni halak Parise i jala hundul ma ibana lao mangan. 37 Alai adong ma sahalak borua na mamboto Jesus mangan di jabu ni halak Parise i. Gabe ro ma ibana mamboan sabotol* miak na angur.+ Sahalak pardosa do borua i ditanda di kota i. 38 Dung i marsinggang ma ibana di pat ni Jesus. Tangis ma ibana, gabe maraek ma pat ni Jesus dibahen iluna, jala diapusi do i mamakke obukna. Dung i, diumma ibana ma pat ni Jesus jala diusehon ma miak na angur i tu patna. 39 Diida halak Parise na manjou Jesus i ma na masa i. Didok ma di bagasan rohana, “Molo na tutu ibana sahalak panurirang, botoonna do ise borua i. Ikkon botoonna do borua na songon dia na manjama ibana i. Ai sahalak pardosa do borua i.”+ 40 Alai dialusi Jesus ma ibana, “Simon, adong naeng hudok tu ho.” Didok si Simon ma, “Dokkon ma Guru!”
41 Adong ma dua halak na marutang tu sahalak bawa na pabungahon hepeng. Na sada marutang 500 dinar* jala na asing 50 dinar. 42 Ala dang adong bahenon ni nasida lao manggarar utangna i, dihapus ma utang ni nasida na dua.* Alani i, ise ma sian nasida na dua na umbalga holongna tu parutanganna i? 43 Dialusi si Simon ma, “Huhilala halak na unggodang i ma utangna.” Didok Jesus ma, “Sittong do alusmi.” 44 Dung i diida ibana ma doppak borua i jala ninna ma tu si Simon, “Diida ho do borua on? Ro au tu jabum, dang dilehon ho aek manussi pattu. Alai borua on, ditonui do pattu dohot iluna jala diapusi dohot obukna. 45 Tikki ro au tu jabumon, dang diumma ho au. Alai borua on, sai diumma do pattu sian mulai masuk au tu jabu on. 46 Dang diusehon ho miak tu ulukku, alai anggo borua on diusehon do miak na angur tu pattu. 47 Dibahen i hudok ma tu ho, nungnga disesa be dosana na godang* i.+ Ai massai balga do holongna. Alai manang ise na otik dosana disesa, otik do holongna.” 48 Dung i didok Jesus ma tu borua i, “Nungnga disesa be akka dosam.”+ 49 Alani i, didok akka halak na rap mangan dohot ibana i ma, “Ai ise do huroa ibana umbahen na boi manesa dosa?”+ 50 Alai ninna Jesus ma tu borua i, “Haporseaonmi do na paluahon ho.+ Mulak ma ho di bagasan dame.”
8 Dang sadia leleng dukkon i, borhat ma Jesus sian kota tu kota jala sian huta tu huta lao paboahon barita na uli taringot tu Harajaon ni Debata.+ Rap borhat do ibana dohot apostelna na 12 i. 2 Dohot do muse akka borua naung dipamalum ibana sian suru-suruan na jahat dohot sian sahit. Nasida i ma si Maria na digoari si Magdalena na dipalua sian pitu suru-suruan na jahat, 3 si Johanna+ istri ni si Kusa na mangurus jabu ni si Herodes, si Susana, dohot akka borua na asing. Dipakke nasida do arta ni nasida lao mangurupi Jesus dohot akka apostelna.+
4 Di tikki i, godang ma halak marpungu. Adong do sian nasida na ro sian akka kota. Dung i diajarhon Jesus ma tu nasida tudosan+ on: 5 “Kaluar ma sahalak panabur manaburhon boni. Tikki na manabur i ibana, madabu ma deba boni i di topi dalan. Gabe didege-dege ma i jala ro ma akka pidong mangallang i.+ 6 Na deba madabu di atas ni batu. Jala dung tubu, hatop ma i malos ala so adong aek.+ 7 Na deba nai madabu di tonga-tonga ni suga-suga. Dung lam balga suga-suga i, dihapit ma suan-suanan i.+ 8 Alai na asing, madabu ma i tu tano na denggan. Tubu ma i jala marparbue 100 hali loppit.”+ Dung dipaboa Jesus tudosan i, didok ma, “Manang ise na marpinggol, dibege ma i.”+
9 Alai, disukkun akka siseanna i ma tu Jesus lapatan ni tudosan i.+ 10 Didok Jesus ma, “Dilehon do tu hamu pangattusion lao mamboto rahasia na badia taringot tu Harajaon ni Debata, alai anggo tu na asing holan tudosan+ do na dipaboa. Ai nang pe diida nasida na huulahon, alai dang diattusi nasida aha lapatanna. Jala nang pe dibege nasida hatakku, alai dang diattusi nasida aha lapatanna.+ 11 On do lapatan ni tudosan i: Boni i, i ma hata ni Debata.+ 12 Boni na madabu di topi ni dalan, i ma halak na mambege hata i, alai ro ma Sibolis mambuat hata i sian roha ni nasida. Gabe dang porsea be nasida jala dang selamat be nasida.+ 13 Boni na madabu di atas ni batu, i ma halak na mambege jala na manjalo hata i di bagasan las ni roha, alai dang marurat. Holan satokkin do nasida porsea. Ai tikki diuji haporseaon ni nasida, madabu ma nasida.+ 14 Boni na madabu di suga-suga, i ma halak na mambege hata i, alai anggo rohana sai holsoan, sai mamikkiri hamoraon,+ jala sai mamikkiri ngolu na sonang,+ gabe dihapit ma hata i jala dang marparbue.+ 15 Alai boni na madabu di tano na denggan, i ma halak na burju jala na tulus rohana. Dung dibege hata i, disippan ma i di bagasan rohana.+ Marparbue ma i jala toktong do ibana setia nang pe adong sitaonon.+
16 “Dang adong halak na pagalakkon lampu, dung i ditutup mamakke baskom manang dibahen tu toru ni podoman. Alai, dibahen do i tu inganan na timbo asa tiur inganan i diida akka na ro.+ 17 Ai dang adong na buni na so dipataridahon jala dang adong na tutup na so dipaboa dohot na so dibukka.+ 18 Alani i, parrohahon ma songon dia hamu manangihon. Ai manang ise na adong parbinotoanna, dilehon do tu ibana unggodang parbinotoan.+ Alai manang ise na so adong parbinotoanna, gari parbinotoan naung adong hian di ibana buaton ni Debata do sian ibana.”+
19 Ro do omak ni Jesus rap dohot akka anggina+ mandapotton ibana. Alai dang boi nasida pajuppang alani akka jolma i.+ 20 Dung i dipaboa ma tu Jesus, “Jongjong do di luar omakmu dohot akka anggim lao pajuppang dohot ho.” 21 Alai dialusi Jesus ma nasida, “Akka na manangihon dohot na mangulahon hata ni Debata do omakku dohot akka anggikku.”+
22 Di sada tikki, lao ma Jesus dohot akka siseanna marparau jala didok Jesus ma tu nasida, “Lao ma hita menyeberang tu bariba ni tao an.” Dung i, borhat ma nasida.+ 23 Tikki na marparau i nasida, modom do Jesus. Ro ma alogo na massai gogo di tao i. Gabe gok ma aek masuk tu parau i sappe naeng lonong nasida.+ 24 Dung i ro ma siseanna mandungoi ibana, ninna ma, “Guru, Guru, nungnga naeng mate hita!” Dungo ma Jesus, disonggak ma alogo dohot galumbang i. So ma galumbang i jala gabe tenang tao i.+ 25 Gabe didok ibana ma tu nasida, “Didia do haporseaonmuna?” Alai longang do nasida jala mabiar. Didok nasida ma tu akka donganna, “Ai ise do ibana sasittongna? Haru alogo dohot aek boi do diparetta ibana jala mangoloi do tu ibana.”+
26 Dung i, sahat ma nasida tu luat ni halak Gerasa+ na adong di bariba ni Galilea. 27 Dung sahat Jesus tu darat, ro ma sian kota i sahalak bawa na disonggopi suru-suruan na jahat mandapotton ibana. Nungnga leleng dang hea marpakkean bawa i. Jala dang di jabu be ibana tinggal alai di kuburan+ nama. 28 Dung diida ibana Jesus, marsurak ma ibana jala marsinggang di jolona. Gogo ma didok, “Ale Jesus Anak ni Debata Natumimbul i, marhua ho ro tuson? Mangido ma au tu ho, unang hukum au.”+ 29 (Ai nungnga diparettahon Jesus asa kaluar suru-suruan na jahat i sian bawa i. Jotjot do ibana disonggopi suru-suruan na jahat.*+ Mulak-ulak do ibana diratte, dipasung, jala torus do ibana dijaga. Alai diponggolhon ibana do i sude jala diboan suru-suruan na jahat i do ibana tu inganan na lungun.) 30 Disukkun Jesus ma ibana, “Ise do goarmu?” Didok ibana ma, “Legion”, ai godang do suru-suruan na jahat i masuk tu ibana. 31 Sai dipangido akka suru-suruan na jahat i ma tu Jesus asa unang disuru nasida lao tu lombang na massai bagas.*+ 32 Di tikki i, adong do sapunguan babi+ na mangan di dolok. Dipangido akka suru-suruan na jahat i ma tu Jesus asa diloas nasida lao tu akka babi i. Jala diloas Jesus do nasida.+ 33 Kaluar ma akka suru-suruan na jahat i sian bawa i, jala lao ma nasida tu akka babi i. Manibbung ma akka babi i sian topi ni lombang tu tao. Gabe maup ma sude babi i. 34 Alai dung diida akka na marmahan babi i na masa i, marlojongi ma nasida jala dipaboa ma i tu akka halak na di kota dohot tu akka huta na di sakalilingna.
35 Dung i, marroan ma halak mangida na masa i. Didapotton nasida ma Jesus. Diida nasida ma bawa na disonggopi suru-suruan na jahat i hundul di labbung ni pat ni Jesus. Nungnga denggan ibana marpakkean jala nungnga waras pikkiranna. Alani i, gabe mabiar ma nasida sude. 36 Dipaboa halak na mangida na masa i ma tu nasida songon dia bawa na disonggopi suru-suruan na jahat i dipamalum. 37 Dung i, dipangido akka halak na di luat ni halak Gerasa i ma asa lao Jesus manadikkon nasida. Ai massai mabiar do nasida. Nakkok ma Jesus tu parau jala lao ma ibana. 38 Sai dielek-elek bawa naung malua sian suru-suruan na jahat i ma Jesus asa boi ibana dohot mangihutton nasida. Alai disuru Jesus ma bawa i mulak. Ninna ma,+ 39 “Mulak ma ho, jala toktong ma baritahon naung binahen ni Debata tu ho.” Dung i lao ma ibana, dibaritahon ma di sude kota na binahen ni Jesus tu ibana.
40 Dung mulak muse Jesus tu Galilea, las ma roha ni akka jolma mangida ibana. Ai sude do nasida paima-imahon ibana.+ 41 Dung i ro ma sahalak bawa na margoar si Jairus, pamimpin ni sinagoga.* Marsinggang ma ibana tu pat ni Jesus jala dielek-elek ma asa ro Jesus tu jabuna.+ 42 Ai nungnga naeng mate boru sasadana na marumur hira-hira 12 taon.
Tikki mardalan Jesus, marsionjaran ma akka halak di sakalilingna. 43 Adong ma disi sahalak borua naung 12 taon pendarahan,+ jala dang adong halak na boi mangubati ibana.+ 44 Didapotton ma Jesus sian pudi jala dijama ma rambu ni abit luarna,+ pittor so ma pendarahanna i. 45 Disukkun Jesus ma akka jolma i, “Ai ise do na manjama au?” Alai dang adong nasida na mangakku, didok si Petrus ma, “Guru, godang do halak di sakalilingmu jala marsionjaran do nasida.”+ 46 Alai ninna Jesus ma, “Adong do na manjama au. Ai huboto do adong huaso+ na kaluar sian au.” 47 Dung diboto borua i na tarboto na binahenna i, ro ma ibana hitir-hitir jala marsinggang tu jolo ni Jesus. Di jolo ni sude halak, dipaboa ibana ma boasa dijama ibana Jesus jala songon dia parmalumna satokkin i. 48 Alai didok Jesus ma tu borua i, “Ale borukku, haporseaonmi do mambahen ho malum. Mulak ma ho di bagasan dame.”+
49 Tikki makkatai dope Jesus, ro ma sahalak bawa sian jabu ni si Jairus, ninna ma, “Nungnga mate borumi! Unang susai be Guru i.”+ 50 Mambege i didok Jesus ma tu si Jairus, “Unang pola mabiar ho. Alai molo porsea ho, mangolu* do borumi.”+ 51 Dung sahat di jabu i, dang diloas Jesus manang ise pe masuk rap dohot ibana. Holan si Petrus, si Johannes, si Jakobus, omak dohot bapak ni dakdanak i do na diloas masuk. 52 Tangis do sude akka halak jala dipukkuli nasida do dirina ala na mate i dakdanak i. Alai ninna Jesus ma, “Unang be tangis hamu,+ dang na mate dakdanak on, alai na modom do ibana.”+ 53 Diparekkeli nasida ma ibana, ai diboto nasida do naung mate dakdanak i. 54 Ditiop Jesus ma tangan ni dakdanak i jala didok ma tu ibana, “Hehe ma ho boru!”+ 55 Mulak mangolu+ ma dakdanak i* jala pittor hehe ma ibana.+ Disuru Jesus ma asa dilehon ibana mangan. 56 Massai las do roha ni natua-tua ni dakdanak i. Alai didok Jesus ma asa unang dipaboa-boa nasida na masa i manang na tu ise pe.+
9 Dung i dijou Jesus ma marpungu apostel na 12 i. Dilehon ma tu nasida gogo lao palaohon sude suru-suruan na jahat+ dohot huaso lao pamaluppon akka sahit.+ 2 Disuru ma nasida mamaritahon Harajaon ni Debata dohot pamaluppon na marsahit. 3 Didok ibana ma tu nasida, “Unang boan hamu manang aha di pardalanan. Unang boan hamu tukkot, inganan ni sipanganon, roti, hepeng,* manang dua baju.*+ 4 Alai molo masuk hamu tu sada jabu, disi ma hamu sahat tu na lao hamu sian inganan i.+ 5 Molo so adong na manjalo hamu, lao ma hamu sian kota i. Dung i paspasson ma orbuk sian patmuna i asa gabe sipaingot i di nasida.”+ 6 Borhat ma nasida, mardalan ma nasida sian huta tu huta. Dibaritahon nasida ma barita na uli jala dipamalum ma akka halak.+
7 Dibege Raja Herodes* ma sude na masa i, gabe sukkun-sukkun ma rohana ala adong deba na mandok naung hehe si Johannes sian na mate.+ 8 Na deba mandok nungnga ro si Elia. Na asing muse mandok, na mulak mangolu do muse sahalak sian akka panurirang* najolo i.+ 9 Ninna si Herodes ma, “Nungnga huponggol ulu ni si Johannes.+ Attong, ise do ibana? Ai godang do hubege barita taringot tu ibana.” Alani i, naeng pajuppang ma si Herodes dohot Jesus.+
10 Dung mulak akka apostel i, dipaboa nasida ma tu Jesus sude akka na diulahon nasida.+ Ditogihon Jesus ma nasida tu kota Betsaida.+ Holan akka siseanna do na ditogihon tusi. 11 Alai godang do halak na mamboto i. Gabe diihutton nasida ma ibana. Las do roha ni Jesus mangida halak na ro i. Diajari ma nasida taringot tu Harajaon ni Debata jala dipamalum ma akka na marsahit.+ 12 Dung naeng botari, ro ma apostel na 12 i mandapotton Jesus. Ninna ma, “Suru ma nasida mulak, asa lao nasida tu akka huta na jonok tu inganan on mangalului sipanganon dohot inganan marborngin. Ai dao do inganan on sian huta na asing.”+ 13 Alai ninna Jesus ma tu akka apostel i, “Lehon hamu ma nasida mangan.”+ Gabe ninna nasida ma, “Dang adong di hami sipanganon. Holan lima roti dohot dua dekke do na adong di hami. Ikkon lao do hami manuhor sipanganon asa cukkup allangon ni nasida.” 14 Adong do hira-hira 5.000 bawa godang ni nasida. Alai didok Jesus ma tu akka siseanna, “Suru hamu ma nasida hundul, hira-hira 50 halak sapunguan.” 15 Dibahen akka sisean i ma songon i, disuru ma nasida hundul. 16 Dibuat ibana ma roti na lima i dohot dekke na dua i. Diida ibana ma tu langit jala ditangiakkon* ma i. Dung i, diponggoli ma roti i jala dibagihon tu akka siseanna asa dilehon tu akka jolma i. 17 Mangan ma nasida sude jala butong. Alai lobi dope roti i, dipapungu ma na lobi i, gok 12 karanjang.+
18 Di pudian ni ari tikki martangiang Jesus sahalakna, ro ma akka siseanna mandapotton ibana. Disukkun ibana ma nasida, ninna ma, “Ise do au didok halak?”+ 19 Dialusi nasida ma, “Si Johannes Pandidi. Adong muse na mandok si Elia. Na asing muse mandok, sahalak sian akka panurirang najolo naung mulak mangolu do ho.”+ 20 Dung i didok Jesus ma tu nasida, “Alai menurut hamu, ise do au?” Dialusi si Petrus ma, “Kristus i do ho. Na sinuru ni Debata do ho.”+ 21 Alai takkas do didok tu nasida asa unang dipaboa-boa i manang tu ise pe.+ 22 Didok Jesus ma muse, “Ikkon taonon ni Anak ni jolma i do godang hasusaan. Godang ma hasusaan dibahen akka pangituai,* malim kepala,* dohot siboto surat* tu ibana. Dang dijalo nasida ibana, jala bunuon ni nasida do ibana.+ Alai hehe do ibana di ari patoluhon.”+
23 Dung i didok ibana ma tu nasida sude, “Manang ise na naeng mangihutton au, ikkon disoadahon do dirina*+ jala ikkon dituhuk ibana do hau partinaonan* i ganup ari, jala toktong ma diihutton au.+ 24 Manang ise na marsitutu paluahon ngoluna, na lao mate do ibana. Alai manang ise na mate alani au, mulak mangolu do ibana muse.+ 25 Aha ma gunana dapot ni sasahalak sude na di portibi on anggo marjea do ibana manang gabe mate?+ 26 Ai manang ise na maila mananda au jala maila alani akka hatakku, Anak ni jolma i pe maila do mangida ibana di tikki ro di bagasan hasangaponna, hasangapon ni Amana, dohot hasangapon ni akka suru-suruan na badia i.+ 27 Alai tutu do na hudok on tu hamu, adong do sian na jongjong dison na so mate dope, molo so jolo diida nasida mamaretta Harajaon ni Debata.”+
28 Hira-hira ualu ari dung didok songon i, ditogihon Jesus ma si Petrus, si Johannes, dohot si Jakobus nakkok tu dolok lao martangiang.+ 29 Tikki martangiang Jesus, muba ma rupana, pakkeanna pe gabe massai bottar jala marhillong. 30 Toppu ma adong dua halak na makkata-hatai dohot Jesus. Nasida i ma si Musa dohot si Elia. 31 Marsinondang do nasida idaon. Dihatai nasida do taringot tu parlao ni Jesus na lao masa satokkin nai di Jerusalem.+ 32 Modom do si Petrus dohot akka donganna tikki i. Alai dung dungo nasida, diida ma hasangapon ni Jesus+ dohot sidua halak na jongjong rap dohot ibana i. 33 Tikki naeng lao sidua halak i, didok si Petrus ma tu Jesus, “Guru, las do rohanami dison. Hupajongjong hami ma tolu kemah dison ate. Sada di ho, sada di si Musa, jala sada di si Elia.” Alai asal didok si Petrus do hatana i. 34 Tikki makkatai dope si Petrus, ro ma ombun mangalinggomi nasida, gabe mabiar ma nasida. 35 Dung i tarbege ma soara+ sian ombun i na mandok, “On do Anakku, ibana do na hupillit i.+ Tangihon hamu ma ibana.”+ 36 Tikki tarbege soara i, holan sahalak ni Jesus nama diida nasida disi. Alai toktong do hohom nasida jala dang dipaboa tu manang ise pe na masa i di tikki i.+
37 Marsogotna i dung turun nasida sian dolok i, ro ma godang halak mandapotton Jesus.+ 38 Adong ma sahalak bawa na sian tonga-tonga ni akka jolma i mandok, “Guru, mangelek ma au tu ho, urupi ma jo anakkon. Holan on do anakku.+ 39 Ida ma! Disonggopi suru-suruan na jahat do ibana. Boi do ibana toppu marsurak jala gabe marjogal dagingna. Jala sappe margumo-gumo do pamanganna dibahen. Haccit situtu do ditaon ibana. Ai dang olo suru-suruan na jahat i lao sian ibana. 40 Hupangido do tu akka siseanmu asa dipalao suru-suruan na jahat i, alai dang tolap nasida.” 41 Didok Jesus ma mangalusi, “E hamu sundut* na so porsea dohot na lilu,+ sadia leleng nai ikkon rap au dohot hamu? Sadia leleng nai ikkon sabar au maradoppon hamu? Boan ma anakmi tuson.”+ 42 Tikki ro dakdanak i mandapotton Jesus, ditoppasson suru-suruan na jahat i ma ibana jala marjogal ma dagingna dibahen. Alai disonggak Jesus ma suru-suruan na jahat i. Dipamalum ma bawa i jala dipasahat ma ibana tu bapakna. 43 Longang ma nasida sude mangida huaso ni Debata na massai balga i.
Tikki longang dope roha ni nasida tu sude na binahen ni Jesus, didok ibana ma tu akka siseanna, 44 “Tangihon hamu ma hatakkon jala ingot ma i: Na lao pasahatonna ma Anak ni jolma i tu akka musuna.”+ 45 Alai dang diattusi akka sisean i na nidokna i. Sasittongna dirahasiahon do lapatanna sian nasida asa unang mangattusi nasida, jala mabiar do akka sisean i manukkun taringot i tu ibana.
46 Dung i, marsoal ma akka siseanna i taringot tu ise na ussangap sian nasida.+ 47 Ala diboto Jesus do na di bagasan pikkiran ni nasida, dijou ma sahalak dakdanak, disuru ma jongjong di labbungna. 48 Didok ma tu nasida, “Manang ise na manjalo dakdanak on alani goarhu, na manjalo au do i. Jala manang ise na manjalo au, na manjalo na marsuru au do ibana.+ Ai manang ise na mambahen ummetmet dirina di tonga-tongamuna, ibana do na umbalga.”+
49 Dung i didok si Johannes ma, “Guru, adong do huida hami halak na palaohon suru-suruan na jahat mamakke goarmu. Alai huorai hami do ibana ala dang diihutton ibana hita.”+ 50 Didok Jesus ma tu ibana, “Unang pola orai hamu ibana. Ai manang ise na so mangalo hamu, donganmuna do i.”
51 Dung lam jonok tikki ni Jesus nakkok tu surgo,+ diputusson Jesus ma di bagasan rohana na ikkon lao ibana tu Jerusalem. 52 Alani i, disuru ibana ma piga-piga siseanna lao parjolo. Lao ma nasida jala masuk tu sada huta ni halak Samaria lao paradehon na porlu di ibana. 53 Alai dang dijalo pangisi ni huta i ibana,+ ai nungnga diputusson ibana di bagasan rohana naeng lao tu Jerusalem. 54 Tikki diida si Jakobus dohot si Johannes+ na masa i, ninna ma, “Tuan, molo lomo roham, suru ma hami parohon api sian langit lao manutung nasida!”+ 55 Alai diida Jesus ma tu nasida jala disonggak ma nasida. 56 Gabe lao ma nasida tu huta na asing.
57 Tikki di pardalanan nasida, adong ma halak na mandok tu ibana, “Ihuttonokku do ho manang tudia pe ho lao.” 58 Alai ninna Jesus ma tu ibana, “Adong do liang ni anjing hutan* jala adong do asar ni akka pidong. Alai anggo Anak ni jolma i dang adong jabuna.”*+ 59 Dung i ninna Jesus ma tu na asing, “Ihutton ma au.” Alai didok bawa i ma, “Tuan, loas ma jolo au mulak, asa jolo hukuburhon bapakku.”+ 60 Gabe ninna Jesus ma tu ibana, “Pasombu ma akka na mate i+ mananom na matena. Alai lao ma ho, baritahon ma Harajaon ni Debata manang didia pe.”+ 61 Na asing muse mandok, “Huihutton pe ho Tuan, alai loas ma jolo au mandok hata parsirangan tu keluargakku.” 62 Didok Jesus ma tu ibana, “Manang ise na mambajak hauma huhut mangida tu pudi,+ dang tama ibana masuk tu Harajaon ni Debata.”+
10 Di pudian ni ari disuru Tuan i ma 70 sisean na asing. Disuru ma nasida dua halak sapardalanan.+ Parjolo ma nasida lao sian Jesus tu ganup kota dohot tu inganan na naeng sidalananna. 2 Didok ibana ma tu nasida, “Bidang do nian sisabion, alai otik do akka panabi. Alani i, pangido ma tu Nappuna sisabion i asa disuru akka panabi tu sisabionna i.+ 3 Lao ma hamu! Husuru do hamu songon anak ni biru-biru tu tonga-tonga ni serigala.+ 4 Unang boan hamu inganan ni hepeng, inganan ni sipanganon, manang sipatu.+ Jala unang ma palelengku hamu martarombo tikki pajuppang dohot halak di dalan.* 5 Molo masuk hamu tu sada jabu, parjolo ma dokkon hamu, ‘Sai anggiat ma adong dame di jabu on.’+ 6 Molo adong disi halak na dame rohana manjalo baritamuna i, dapotna ma dame na sian Debata. Alai molo dang adong halak na dame rohana manjalo hamu, mulak ma muse dame i tu hamu. 7 Tinggal ma hamu di jabu i,+ allang hamu jala inum hamu ma na diparade nasida.+ Ai tama do parkarejo manjalo upana.+ Unang ma marpinda-pinda hamu sian sada jabu tu jabu na asing.
8 “Molo masuk hamu tu sada kota jala dijalo nasida hamu, allang hamu ma na diparade nasida tu hamu. 9 Pamalum ma na marsahit na adong disi jala dok ma tu nasida, ‘Nungnga jonok Harajaon ni Debata.’+ 10 Alai molo masuk hamu tu sada kota hape dang dijalo hamu disi, lao ma hamu tu sirpang ni dalan jala dok ma, 11 ‘Paspasonnami do tu hamu orbuk na sian kotamuna on na lokkot di patnami+ lao gabe sipasingot tu hamu. Alai boto hamu ma, nungnga jonok Harajaon ni Debata.’ 12 Hudok ma tu hamu, di ari i ubborat do hukuman na dibahen tu kota i sian tu Sodom.+
13 “Marjea ma ho Korasin, marjea ma ho Betsaida! Autsura di Tirus dohot di Sidon masa tanda halongangan* na hubahen tu hamu, nungnga sian najolo nasida muba. Nungnga sian najolo nasida marabit goni jala hundul di sirabun.+ 14 Alani i di Ari Panguhuman i, ubborat do hukuman na dibahen tu hamu sian tu Tirus dohot tu Sidon. 15 Dohot ho Kapernaum, dirippu ho naeng patimboon ho sahat tu langit? Tu Kuburan* do ho bahenon!
16 “Manang ise na manangihon hamu, na manangihon au do i.+ Manang ise na so manjalo hamu, na so manjalo au do i. Jala manang ise na so manjalo au, na so manjalo na marsuru au do ibana.”+
17 Dung i mulak ma na 70 halak i di bagasan las ni roha. Didok nasida ma, “Tuan, dohot do akka suru-suruan na jahat tunduk tu hami tikki hupakke hami goarmu.”+ 18 Ninna Jesus ma tu nasida, “Nungnga huida madabu Sibolis*+ songon sillam sian langit. 19 Hulehon do tu hamu huaso lao mandege ulok dohot kalajengking. Hulehon do tu hamu huaso lao manaluhon musu dohot sude hagogoonna.+ Jala hulehon do tu hamu huaso asa unang adong na mambahen hamu marjea. 20 Unang ma las rohamuna ala tunduk tu hamu akka suru-suruan na jahat i. Alai, marlas ni roha ma hamu ala nungnga tarsurat goarmuna di banua ginjang.”+ 21 Di tikki i, marlas ni roha ma Jesus alani tondi parbadia jala ninna ma, “Ale Amang, Tuan ni langit dohot tano on, hupuji do Ho di jolo ni godang halak. Ai dipapatar Ho do on tu halak na serep marroha na songon dakdanak, jala manat do i ditabunihon Ho sian akka halak na bisuk dohot halak na pistar.+ Jala songon i do lomo ni roham ale Amang.+ 22 Nungnga dipasahat Damang saluhutna tu au. Dang adong na mananda Anak i asing ni Ama i. Jala dang adong na mananda Ama i asing ni Anak i.+ Boi do akka halak mananda Ama i molo rade Anak i mangajarhon taringot tu Ama i.”+
23 Di tikki dang adong halak na asing, didok Jesus ma tu akka siseanna i, “Marlas ni roha ma halak na mangida akka na niidamuna.+ 24 Hudok ma tu hamu, lomo do roha ni akka panurirang* dohot akka raja naeng mangida na niidamuna i. Alai dang na lao idaon ni nasida i.+ Jala lomo do roha ni nasida naeng mambege na binegemuna i, alai dang na lao begeon ni nasida i.”
25 Dung i jongjong ma sahalak siboto patik lao manguji ibana, ninna ma, “Guru, aha do na ikkon huulahon asa dapottu hangoluan na saleleng ni lelengna i?”+ 26 Didok Jesus ma tu ibana, “Aha do na tarsurat di Patik i? Dung dijaha ho i, aha do na boi diattusi ho?” 27 Ninna ibana ma mangalusi, “‘Ikkon haholonganmu do Jahowa* Debatam sian nasa roham, sian nasa ngolum, sian nasa gogom, dohot sian nasa pikkiranmu’+ jala ‘haholongi ma donganmu jolma doshon dirim.’”+ 28 Didok Jesus ma tu ibana, “Sittong do alusmi. Toktong ma ulahon i asa dapotmu hangoluan na saleleng ni lelengna.”+
29 Alai naeng dipatuduhon bawa i do na sittong dirina,+ didok ibana ma tu Jesus, “Ise do sasittongna halak na ikkon huhaholongi?”* 30 Didok Jesus ma mangalusi, “Adong ma sasahalak na turun sian Jerusalem naeng tu Jeriko. Alai dirampok ma ibana di tonga dalan, dibuat ma pakkeanna dohot artana. Dipukkuli ma ibana sappe naeng mate jala ditinggalhon ma ibana. 31 Mamolus ma sahalak malim sian dalan i. Tikki diida ibana na hona rampok i, pittor menyeberang ma ibana tu bariba ni dalan i, jala ditorusson ibana ma pardalananna. 32 Songon i do muse sahalak Lepi. Dung sahat ibana di inganan i, diida ibana do na hona rampok i. Alai pittor menyeberang ma ibana tu bariba ni dalan jala ditorusson ibana ma pardalananna. 33 Mamolus ma muse sahalak Samaria+ sian dalan i. Tikki diida ibana na hona rampok i, asi ma rohana. 34 Didapotton ibana ma na hona rampok i. Dipaias ma lukkana mamakke miak dohot anggur jala dibukkus ma lukkana i. Dipanakkok ma ibana tu atas ni halodena jala diboan tu penginapan, asa diubati disi. 35 Marsogotna i, dibuat halak Samaria i ma dua dinar* jala dilehon ma tu panjaga penginapan i. Ninna ma, ‘Urus ma ibana, molo hurang hepeng na hulehon i, hugarar pe tikki ro au muse.’ 36 Menurutmu, ise do sian na tolu halak on na patuduhon holong tu*+ bawa na hona rampok i?” 37 Dialusi ibana ma, “Halak na marasi ni roha i ma.”+ Dung i didok Jesus ma tu ibana, “Lao ma ho, ulahon ma songon i.”+
38 Ditorusson nasida ma muse pardalanan ni nasida tu sada huta. Disi adong ma sahalak borua na margoar si Marta,+ ditogihon ma nasida tu jabuna. 39 Adong do anggina na margoar si Maria. Hundul do ibana di labbung ni pat ni Tuan i manangihon hatana. 40 Alai si Marta, dang diparrohahon ibana i alani godang ni ulaonna. Gabe didapotton ma Jesus jala ninna ma, “Tuan, na so parduli do ho tu au? Ida ma, dipasombu anggikki do sahalakku makkarejoi ulaon on sude. Suru jo ibana mangurupi au.” 41 Dialusi Jesus ma ibana, “Marta, Marta, pagodangku do na diholsohon ho. 42 Hape otik do na tahaporluhon, gariada sada pe sae do. Alai si Maria, dipillit ibana do na dumenggan+ jala dang buaton i sian ibana.”
11 Sada tikki martangiang ma Jesus di sada inganan. Dung sae ibana martangiang, didok sahalak siseanna ma tu ibana, “Tuan, ajari ma hami martangiang. Ai si Johannes diajari do akka siseanna martangiang.”
2 Dung i ninna ibana ma tu nasida, “Molo martangiang hamu, dok ma, ‘Ale Amang, sai dipabadia* ma goarmu.+ Sai ro ma Harajaonmu.+ 3 Lehon ma di hami sipanganon* na porlu di hami ganup ari.+ 4 Jala sesa ma dosanami,+ ai disesa hami do dosa ni ganup halak na mardosa* tu hami.+ Jala urupi ma hami asa unang targoda.’”*+
5 Dung i ninna Jesus ma tu nasida, “Autsura adong sian hamu na lao tu jabu ni donganna di tonga borngin jala mandok, ‘Dongan, hupinjam jolo tolu rotimi, 6 ai adong ro donganku sian na dao jala dang adong silehonokku tu ibana.’ 7 Alai dialusi ibana ma sian bagasan, ‘Unang susai au. Nungnga dikucci pintu jala nungnga modom au dohot akka gellengku. Dang boi be au dungo lao mangalehon manang aha di ho.’ 8 Hudok ma tu hamu, nang pe donganna hamu dang olo ibana dungo lao mangalehon manang aha tu hamu. Alai ala sai dijugulhon hamu mangido,+ gabe dungo do ibana jala lehononna do na porlu di hamu. 9 Hudok ma tu hamu, sai pangido hamu ma,+ ai na lehononna do i tu hamu. Sai lului hamu ma, ai na dapotmuna do i. Sai tuktuki hamu ma, ai na bukkaonna do i tu hamu.+ 10 Ai pasti adong do jaloon ni ganup halak na toktong mangido,+ pasti adong do dapot ni ganup halak na toktong mangalului, jala pasti dibukka do pintu tu ganup halak na toktong manuktuki. 11 Ise sian hamu akka ama na mangalehon ulok tu anakna molo dipangido dekke?+ 12 Manang mangalehon kalajengking molo dipangido tolor? 13 Alani i, gari hamu nang pe jahat diboto hamu do mangalehon na denggan tu anakkonmuna. Tarlumobi ma Ama na di banua ginjang i, lehononna do tondi parbadia* tu halak na mangido tu Ibana!”+
14 Dung i, dipalao Jesus ma suru-suruan na jahat na mambahen sahalak bawa bisu.+ Dung lao suru-suruan na jahat i, gabe boi ma makkatai bawa na bisu i. Gabe longang ma akka jolma i.+ 15 Alai adong do sian nasida na mandok, “Huaso ni Belsebul* pamimpin ni suru-suruan na jahat i do dipakke ibana lao palaohon suru-suruan na jahat i.”+ 16 Adong do muse na manguji ibana. Dipangido nasida do asa dibahen Jesus tanda halongangan*+ sian surgo. 17 Ala diboto Jesus do aha na di pikkiran ni nasida,+ gabe ninna ma, “Molo tarbagi jala marbadai sada harajaon, pasti hancur do i. Molo tarbagi jala marbadai sada keluarga, dang boi hot keluarga i. 18 Songon i ma, molo dialo Sibolis do dirina sandiri, songon dia ma boi martahan harajaonna? Ai didok hamu, marhite Belsebul do hupalao suru-suruan na jahat. 19 Molo hupalao suru-suruan na jahat marhite Belsebul, marhite ise ma siihutton hamu palaohon i? Alani i, akka na mangihutton hamu ma na patuduhon na sala hamu. 20 Alai molo marhite huaso ni Debata*+ do au palaohon suru-suruan na jahat i, i ma tandana naung ro Harajaon ni Debata tu hamu.+ 21 Molo sahalak bawa na gogo jala na marsinjata manjaga jabuna, aman ma artana. 22 Alai molo ro halak na umgogo mangalo ibana jala manaluhon ibana, buaton ni halak na umgogo i ma sinjatana i. Buatonna ma sinjata na diasakkonna i jala bagi-bagionna ma sude arta na binuatna i. 23 Manang ise na so rap dohot au, na mangalo au do i. Jala manang ise na so rap papunguhon dohot au, na paserakkon do i.+
24 “Molo kaluar suru-suruan na jahat* sian sahalak jolma, bolusonna do inganan na harsang* lao mangalului ingananna maradian. Alai molo dang adong dapotna, ninna ma, ‘Mulak nama au tu jabu inganakku hian.’+ 25 Dung sahat ibana, diida ma nungnga ias jabu i, disapu, jala nungnga denggan dibahen. 26 Dung i, lao ma ibana jala ditogihon ma pitu nai suru-suruan na unjahat sian ibana. Masuk ma nasida tu jabu i jala maringanan disi. Ujungna, gabe unjahat ma jolma i sian tikki di mulana.”
27 Tikki makkatai dope Jesus, adong ma sahalak borua sian tonga-tonga ni akka jolma i mandok tu ibana, “Marlas ni roha ma borua na manubuhon jala na manusui ho!”+ 28 Alai ninna Jesus ma, “Daong. Halak na manangihon hata ni Debata jala na mangulahon hata i do na marlas ni roha!”+
29 Tikki marpungu akka jolma i, didok Jesus ma, “Na jahat do sundut on. Sai mangido tanda halongangan do nasida, alai dang adong be tanda halongangan silehonon, asing ni tanda halongangan na masa tu Panurirang* Jona.+ 30 Ai songon si Jona+ na gabe tanda tu halak Ninive, songon i ma Anak ni jolma i gabe tanda tu sundut on. 31 Di Ari Panguhuman, hehe ma ratu sian selatan+ rap dohot akka halak sian sundut on. Ratu i ma na patuduhon na marsala sundut on. Ai ro do ibana sian ujung ni tano on lao mambege habisukon ni si Salomo. Alai sasittongna, adong do dison na umbalga sian si Salomo.+ 32 Di Ari Panguhuman i, paheheonna do halak Ninive dohot sundut on. Halak Ninive ma na patuduhon na marsala sundut on. Ai anggo halak Ninive dipauba do roha ni nasida dung dibege barita ni si Jona.+ Alai sasittongna, adong do dison na umbalga sian si Jona. 33 Dung digalaki sasahalak lampu, dang bahenonna i tu inganan na buni manang tu toru ni karanjang.* Alai, dibahen do i tu inganan na timbo+ asa tiur inganan i diida akka na ro. 34 Panondang ni daging do mata. Molo sada do na diida matam, marsinondang ma dagingmu. Alai molo momar do matam, holom ma saluhut dagingmu.+ 35 Alani i manat ma, so tung na holom do panondang na di ho i. 36 Alani i, molo tiur do saluhut dagingmu jala dang adong disi na holom, gabe tiur ma i songon lampu na manondangi ho.”
37 Dung sae dihatahon Jesus i, ditogihon sahalak Parise ma ibana asa rap mangan nasida. Lao ma ibana tu jabuna jala hundul mangussande di meja. 38 Alai, longang ma halak Parise i mangida Jesus ala dang jolo disussi* tanganna andorang so mangan.+ 39 Didok Tuan i ma tu ibana, “Hamu halak Parise, dipaias hamu do makkuk dohot piringmuna sian luar, alai kotor do di bagasan. Holan naeng mambuat appuna ni halak do na sai dipikkiri hamu jala sai naeng mangulahon na jahat.+ 40 Hamu halak na so marroha! Ai sarupa do kan na mambahen daging dohot roha? 41 Alani i, molo dilehon hamu silehon-lehon tu na pogos* sian nasa roha, gabe ias ma hamu. 42 Marjea ma hamu halak Parise, ai dilehon hamu do saparsappulu sian suan-suanan mint, inggu,* dohot ganup sian suan-suanan* na asing.+ Alai dang dipatudu hamu holong songon na dipatudu Debata, jala dang diulahon hamu na sittong songon na dibahen Debata! Memang ikkon dilehon hamu do na saparsappulu i, alai unang ma alani i gabe tading akka na asing.+ 43 Marjea ma hamu halak Parise, ai tikki di akka sinagoga* lomo hian do rohamuna hundul di jolo. Jala tikki dipakkulingi hamu di pasar, ikkon ussangap do hamu dibahen sian na asing!+ 44 Marjea ma hamu, ai dos do hamu songon kuburan na so adong tandana.+ Gabe mardalan ma halak di ginjangna di na so pamotoanna!”
45 Dung i didok sahalak sian siboto patik ma tu Jesus, “Guru, dohot do hami dileai ho di hatami.” 46 Gabe ninna ibana ma tu nasida, “Marjea ma nang hamu siboto patik, ai dibahen hamu do boban na borat lao boanon ni halak, hape hamu sandiri pe dang olo mandaisson nanggo sada jari-jarimuna tusi!+
47 “Marjea ma hamu, ai dibahen hamu do kuburan ni akka panurirang, hape akka ompumuna do na mambunu nasida!+ 48 Takkas do diboto hamu pambahenan ni akka ompumuna jala setuju do hamu tu na binahen ni nasida i. Ai nasida do na mambunu akka panurirang,+ laos hamu do na mambahen kuburan ni nasida. 49 Alani i, didok Debata na marbisuk i ma songon on, ‘Suruokku do akka panurirang dohot akka apostel tu nasida, alai adong do deba dibunu nasida jala na deba nai siksaon ni nasida. 50 Alani i, sundut on ma na martanggung jawab* tu mudar ni sude panurirang na durus sian mulai adong portibi on,*+ 51 mulai sian mudar ni si Abel+ sahat tu mudar ni si Sakaria na dibunu di holang-kolang ni langgatan dohot bagas joro.’+ Hudok ma tu hamu, sundut on do na martanggung jawab* tusi.
52 “Marjea ma hamu siboto patik, ai dibuat hamu do kucci na mambukka pintu tu parbinotoan taringot tu Debata. Hamu sandiri dang masuk tusi, jala diabbati hamu do halak na naeng masuk tusi!”+
53 Tikki lao Jesus sian i, kasar ma akka siboto surat* dohot halak Parise manukkun ibana. Massai godang ma sukkun-sukkun dibahen nasida tu ibana. 54 Jala dipaima-ima nasida do didok Jesus hata na boi pakkeon ni nasida lao manjorat ibana.+
12 Tikki na masisukkunan i nasida, marribu do halak na marpungu disi, pola masidegean pat ni nasida. Didok Jesus ma parjolo tu akka siseanna, “Manat ma hamu tu ragi ni halak Parise, i ma pangalaho ni nasida na munafik i.+ 2 Ai dang adong na tutup na so dibukka. Jala dang adong na buni na so dipataridahon.+ 3 Alani i, manang aha dihatahon hamu di na holom, tarbege ma i di na tiur. Jala manang aha dihusippon hamu di kamar, tarbarita ma i sian atap ni jabu. 4 Hudok ma tu hamu akka dongan,+ unang ma habiari hamu halak na boi mambunu daging, jala dukkon i dang tarbahenna be mambahen manang aha tu hamu.+ 5 Hupaboa ma tu hamu ise do na patut sihabiaranmuna: Ikkon dihabiari hamu do Debata. Ai marhuaso do Ibana lao mambunu hamu jala manappatton hamu tu Gehena.*+ Alani i, hudok ma tu hamu, ikkon dihabiari hamu do Ibana.+ 6 Holan dua limper* do kan digadis lima amporik? Alai, dang adong nanggo sada pe sian i na dihalupahon* Debata.+ 7 Gari obuk na di ulumuna pe nungnga dibilangi sude.+ Alani i unang ma mabiar hamu, ummarga do hamu sian godang amporik.+
8 “Hudok ma tu hamu, ganup halak na mandok mananda au di jolo ni jolma,+ Anak ni jolma i pe dohononna do na ditanda ibana di jolo ni akka suru-suruan ni Debata.+ 9 Alai manang ise na maila mananda au di jolo ni jolma, au pe maila ma mananda ibana di jolo ni suru-suruan ni Debata.+ 10 Manang ise mandok hatana lao mangalo Anak ni jolma i, sesaon do dosana. Alai manang ise na mangaleai tondi parbadia, dang tarsesa dosana.+ 11 Molo diboan nasida hamu tu jolo ni godang halak,* tu akka pamimpin, dohot tu pamaretta, unang pola marsak hamu mamikkiri alusmuna manang sidohononmuna.+ 12 Ai laos di tikki i ajaran ni tondi parbadia do aha na ikkon dohononmuna.”+
13 Dung i didok sahalak sian jolma i ma tu Jesus, “Guru, dokkon jo asa olo abangku marbagi arta* dohot au.” 14 Didok Jesus ma tu ibana, “Ise na mamillit au gabe hakim manang sibagi arta di hamu na dua?” 15 Didok Jesus ma muse tu nasida, “Manat ma hamu jala pasiding ma ganup ragam ni hahisapon.+ Ai nang pe godang arta ni sasahalak, dang sian artana i ngoluna.”+ 16 Dung i dipaboa ibana ma sada tudosan tu nasida, “Adong ma sahalak bawa na mora na godang hasil panen sian ladangna. 17 Didok ibana ma di bagas rohana, ‘Saonari, dang siat be gudang panimpanakki lao inganan ni sude hasil panenki. Aha ma na ikkon bahenokku ate?’ 18 Didok ibana ma, ‘On ma bahenokku:+ Huruppakkon ma akka gudangki jala hubangun ma na umbalga. Papunguokku ma disi sude hasil ni ladangku dohot sude artakku. 19 Dohonokku ma tu dirikku: “Nungnga godang be arta na hupapungu jala cukkup do i manang piga-piga taon on. Marsonang-sonang ma ho, mangan, minum, jala marlas ni roha.”’ 20 Alai didok Debata ma tu ibana, ‘Jolma na oto do ho. Mate nama ho borngin on. Molo dung mate ho, ise ma nappuna arta na pinapungumi?’+ 21 Songon i ma halak na papunguhon arta tu dirina sandiri alai dang mamora di adopan ni Debata.”+
22 Dung i didok Jesus ma tu akka siseanna, “Unang be holsoan hamu mamikkiri parngoluonmuna, i ma taringot tu sipanganonmuna. Unang be holsoan hamu mamikkiri pamatangmuna, i ma taringot tu sipakkeonmu.+ 23 Ai ummarga do hangoluan sian sipanganon jala ummarga do daging sian pakkean. 24 Parrohahon hamu ma burung gagak. Dang hea pidong i manabur boni manang marpanen. Dang adong gudang panimpanan ni sipanganonna, alai dilehon Debata do mangan akka pidong i.+ Hape dao do ummarga hamu kan sian akka pidong i?+ 25 Ise sian hamu na boi manambai umurna apala samenit* ala sai holsoan? 26 Molo holan sisaotik i pe dang boi tarbahen hamu, boasa ma pola holsoan hamu mamikkiri akka na asing?+ 27 Parrohahon hamu ma songon dia partubu ni akka bunga di ladang: Dang mangula akka bunga i jala dang ditonun nasida pakkeanna. Alai hudok ma tu hamu, gari pakkean ni si Salomo uju di hasangaponna dang songon uli ni akka bunga i.+ 28 Haru tu akka suan-suanan na di ladang, na tubu sadari on jala marsogotna i nungnga dibolokkon tu panutungan, dilehon Debata pakkean na uli. Tarlumobi ma tu hamu, lehononna do pakkeanmuna, hamu siotik haporseaon! 29 Alani i, unang be holsoan hamu mamikkiri sipanganonmuna dohot siinumonmuna, jala unang be paholsohu rohamuna.+ 30 Ai akka i do na dilului bangso na di portibi on. Alai, diboto Amamuna na di banua ginjang i do na porlu akka i di hamu.+ 31 Alani i sai lului ma Harajaonna, dung i lehononna ma sude na porlu di hamu.+
32 “Unang ma hamu mabiar ale punguan na metmet,+ ai lomo do roha ni Amamuna mangalehon Harajaon i+ tu hamu. 33 Gadis hamu ma sude artamuna jala lehon hamu ma tu akka na pogos.*+ Bahen ma di hamu inganan ni hepeng na so olo sega, papungu hamu ma arta na so ra suda di surgo,+ na so boi ditakko panakko manang na so boi diallang ngitngit. 34 Ai didia artamuna, disi do rohamuna.
35 “Pakke hamu ma pakkean ni parhobas, sai rade ma hamu mangulahon ulaonmuna,*+ jala toktong ma galak bahen lampumuna.+ 36 Songon halak na sai paima-imahon tuanna mulak+ sian pesta parbogason+ ma hamu. Tikki ro tuanna i jala dituktuk pintu, pittor boi ma dibukka pintu i. 37 Marlas ni roha ma akka hatoban na sai jaga tikki ro tuanna. Tutu do na hudok on tu hamu, pakkeon ni tuanna i ma pakkean ni parhobas, suruonna ma nasida hundul jala mangan. Dung i ro ma tuanna i jala diparade ma na porlu tu nasida. 38 Molo ro ibana di tonga borngin* manang tikki martahuak manuk* jala toktong do nasida rade dapotna, marlas ni roha ma akka hatoban i! 39 Pikkirhon ma on, molo diboto parjabu do jam piga ro panakko, dang pasombuonna dibongkar jabuna i.+ 40 Hamu pe, toktong ma hamu rade. Ai di tikki na so panagamanmuna do ro Anak ni jolma i.”+
41 Dung i, disukkun si Petrus ma, “Tuan, holan tu hami do dipaboa ho tudosan on manang dohot do tu na asing?” 42 Didok Tuan i ma, “Ise do sasittongna naposo* haposan jala na marbisuk na pinillit ni tuanna lao mangaradoti akka naposona na asing,* na sai mangalehon sipanganon na dihaporluhon nasida di tikkina?+ 43 Marlas ni roha ma naposo i molo didapot tuanna i ibana toktong mangulahon songon i tikki ro tuanna i! 44 Tutu do na hudok on tu hamu, pilliton ni tuanna ma ibana mangaradoti sude artana. 45 Alai autsura didok naposo i di bagasan rohana, ‘Sundat do ro tuanki,’ gabe dipukkuli ibana ma akka donganna naposo, bawa dohot borua. Jala mangan minum ma ibana sahat tu na mabuk,+ 46 dung i, di ari na so panagamanna jala di tikki na so pamotoanna ro ma tuan ni naposo i. Borat ma hukumon ni tuanna ibana jala bahenonna ma ibana tu inganan ni akka halak na so setia tu Debata. 47 Diattusi naposo i do lomo ni roha ni tuanna alai dang rade ibana tikki ro tuanna i, jala dang diulahon ibana pangidoan ni tuanna i. Alani i, sai dipukkuli ma ibana mulak-ulak.+ 48 Alai, adong do muse naposo na mangulahon na sala ala dang diattusi ibana lomo ni roha ni tuanna. Alani i molo hona pukkul pe ibana, holan piga-piga hali do. Ai molo godang dilehon tu sasahalak, godang ma dipangido sian ibana. Jala manang tu ise dilehon godang tanggung jawab, gumodang ma pangidoon sian ibana.+
49 “Ro do au lao pagalakkon api di tano on. Alai nungnga galak api i, aha be huroa na hupangido? 50 Sasittongna adong dope pandidion na ikkon jalookku jala massai susa do rohakku saleleng so saut dope i!+ 51 Na dirippu hamu do mamboan dame au umbahen na ro tu tano on? Daong. Hudok ma tu hamu, mamboan parbadaan do au.+ 52 Mulai saonari molo adong lima halak sajabu, marbadai ma nasida. Tolu mangalo dua, dua mangalo tolu. 53 Marbadai ma nasida. Dialo sahalak ama do anakna jala dialo anakna do bapakna. Dialo sahalak ina do boruna jala dialo boruna do omakna. Simatua boru mangalo parumaenna jala parumaenna mangalo simatuana boru.”+
54 Dung i, didok Jesus ma tu akka jolma i, “Molo diida hamu makkolom ombun di sabola barat dohononmuna ma, ‘Naeng ro nama udan na doras dohot alogo na gogo,’ jala masa do i. 55 Jala molo diida hamu mangullus alogo sian selatan, didok hamu do, ‘Na lao ro nama logo ni ari,’ jala masa do i. 56 Halak na munafik, diboto hamu do mangida tanda na tarida di tano on dohot na di langit, alai boasa dang diboto hamu mangida tanda na masa di tikki on?+ 57 Boasa dang diattusi hamu aha na ikkon diulahon hamu? 58 Uppamana, molo lao ho rap dohot alom tu sahalak pamimpin, marsitutu ma ho pasaehon parsoalanmi dohot ibana bissan di dalan dope. Asa unang dipasahat ho tu hakim, gabe dipasahat hakim i ho tu petugas pengadilan. Ujungna, boanonna ma ho tu penjara.+ 59 Hudok ma tu ho, dang na lao boi ho kaluar sian i sahat tu na digarar ho sude utangmi sappe limper* na parpudi.”
13 Di tikki i, adong ma piga-piga halak ro mandapotton Jesus. Dipaboa nasida ma naung dibunu si Latus akka halak Galilea tikki mangalehon pelean nasida. 2 Dialusi ibana ma nasida, “Na dirippu hamu do gumodang dosa ni halak Galilea i sian dosa ni halak Galilea na asing ala songon i ditaon nasida? 3 Daong. Hudok ma tu hamu, molo dang muba hamu, mate ma hamu sude songon nasida.+ 4 Manang, na dirippu hamu do gumodang sala ni na 18 halak na mate ditipa menara di Siloam i sian sude halak na asing na tinggal di Jerusalem? 5 Daong. Hudok ma tu hamu, molo dang muba hamu, mate ma hamu sude songon nasida.”
6 Dung i dipaboa ibana ma tudosan on, “Adong ma hau ara ni sahalak bawa di porlak anggurna. Lao ma ibana mangalului parbue ni hau ara i alai dang adong dapotna.+ 7 Didok bawa i ma tu parkarejo porlakna i, ‘Nungnga tolu taon au ro mangalului parbue ni hau ara on, alai laos so adong dapottu. Taba ma i! Aha ma guna ni i molo so marparbue?’ 8 Dialusi parkarejo porlak i ma, ‘Tuan, pasombu ma jo sataon nai. Hugali pe sakaliling ni hau i asa hubahen pupukna. 9 Molo marparbue do hau i di ari na naeng ro, denggan ma i. Alai molo dang, tabaon ma i.’”+
10 Dung i mangajari ma Jesus di sada sinagoga* tikki ari Sabat. 11 Adong ma disi sahalak borua naung marsahit saleleng 18 taon dibahen suru-suruan na jahat. Gabe bukkuk do dagingna jala dang boi be tigor. 12 Tikki diida Jesus borua i, dijou ma ibana jala ninna ma, “Ale inang, malum ma sahitmi.”+ 13 Diappehon Jesus ma tanganna tu borua i, laos satokkin i tigor ma ibana jongjong jala dipuji ma Debata. 14 Gabe muruk ma pamimpin ni sinagoga i ala dipamalum Jesus halak di ari Sabat. Didok nasida ma tu akka jolma i, “Adong do onom ari di hamu lao mangulahon ulaonmuna.+ Di ari i ma hamu ro asa dipamalum, unang di ari Sabat.”+ 15 Alai ninna Tuan i ma tu ibana, “E halak na munafik,+ kan dipalua hamu do lombu manang halodemuna sian handangna di ari Sabat? Jala diboan hamu do i kan lao mangalehon minum?+ 16 Tarlumobi ma borua on, pinoppar ni si Abraham do ibana jala na marsahit do ibana dibahen Sibolis saleleng 18 taon. Laos so boi ma paluaon ibana sian sahitna* i di ari Sabat?” 17 Dung didok Jesus hatana i, gabe maila ma sude akka na mangalo i. Alai marlas ni roha ma akka jolma na disi alani ulaon na palongang roha na binahenna i.+
18 Dung i didok ibana ma, “Songon dia do Harajaon ni Debata i, jala tudia do i boi dipatudos? 19 Tudos do i tu sada boni na gelleng* na dibuat sasahalak jala disuan di ladangna. Tubu ma i gabe hau, ro ma akka pidong tusi, jala marasar di akka dakkana.”+
20 Didok Jesus ma muse, “Tudia ma boi dipatudos Harajaon ni Debata? 21 Dipatudos ma i tu ragi na dibuat sahalak borua jala dicampur ma i tu sappulu kilogram* topung sahat tu na kabbang adonan i.”+
22 Tikki lao Jesus tu Jerusalem, dilewati ibana do akka kota dohot akka huta. Mangajari do ibana di akka inganan i. 23 Adong ma sasahalak na mandok tu Jesus, “Tuan, ai holan saotik do na boi selamat?” Didok Jesus ma tu nasida, 24 “Bahen ma nasa gogom lao masuk sian pintu na soppit i.+ Ai hudok ma tu hamu, godang do halak na naeng masuk tusi, alai dang tarbahessa. 25 Di sada tikki, hehe do nappunasa jabu i lao makkucci pintuna. Jongjong ma hamu di luar jala dituktuki hamu ma pintu i huhut mandok, ‘Tuan, bukka jo pintu on.’+ Alai alusanna ma hamu, ‘Dang hutanda manang na ise hamu.’ 26 Dung i dohononmuna ma, ‘Mangan minum do hami rap dohot ho jala mangajari do ho di akka sirpang ni dalan di hutanami.’+ 27 Alai alusanna ma hamu, ‘Dang hutanda manang na ise hamu. Lao ma hamu sian labbungkon, hamu sude siula na jahat!’ 28 Disi ma hamu mangangguki jala diharat hamu do ngingimuna alani murukna. Idaonmuna ma si Abraham, si Isak, si Jakkob, dohot sude panurirang* di Harajaon ni Debata, alai sappattononna ma hamu tu luar.+ 29 Marroan ma akka halak sian timur dohot sian barat, sian utara dohot sian selatan. Dung i rap mangan ma nasida di Harajaon ni Debata. 30 Adong do halak na parpudi gabe na parjolo jala adong do halak na parjolo gabe na parpudi.”+
31 Di tikki i, ro ma deba sian halak Parise mandok tu ibana, “Kaluar ma ho sian on jala lao ma ho, ai naeng bunuon ni si Herodes do ho.” 32 Ninna Jesus ma tu nasida, “Lao ma hamu jala dok ma tu si rubah* i, ‘Sadari on dohot marsogot, palaohon suru-suruan na jahat jala pamaluppon akka na marsahit do au, alai di ari patoluhon sae ma ulaokki.’ 33 Alai ikkon lao do au sadari on, marsogot, dohot di ari na mangihut, ai dang denggan hona bunu sahalak panurirang di luar ni Jerusalem.+ 34 Jerusalem, Jerusalem, dibunu ho do akka panurirang jala didangguri ho do halak na disuru Debata ro tu ho.+ Nungnga piga hali naeng hupapungu akka anakmu songon induk ni manuk na papunguhon akka anakna tu toru ni habongna, alai dang olo hamu.+ 35 Ida ma! Na lao ditinggalhon nama bagas joromuna* i.+ Hudok ma tu hamu, dang idaonmuna be au sahat tu na dohononmuna, ‘Dipasu-pasu ma na ro di bagasan goar ni Jahowa!’”*+
14 Tikki di ari Sabat, lao ma Jesus tu jabu ni sahalak pamimpin ni halak Parise lao mangan. Diparrohahon nasida ma Jesus. 2 Di jolona, adong sahalak bawa na sigurbahon sude dagingna.* 3 Dung i, disukkun Jesus ma tu siboto patik dohot tu halak Parise, “Mangihutton patik, boi do dipamalum na marsahit di ari Sabat?”+ 4 Alai sai sip do nasida. Dung i dijama Jesus ma bawa i, dipamalum, jala disuru ma ibana mulak. 5 Dung i didok ibana ma tu nasida, “Ise sian hamu, molo madabu anakna manang lombuna tu sumur+ di ari Sabat+ na so pittor pakaluarhon i sian i?” 6 Dang taralusi nasida ibana.
7 Tikki diida Jesus dipillit akka na ro i inganan na sangap di nasida, dipaboa Jesus ma sada tudosan.+ Ninna ma, 8 “Molo digokkon sasahalak hamu tu pesta parbogason, unang ma hundul hamu di inganan na sangap.+ Atik boha adong digokkon ibana halak na ussangap sian hamu. 9 Gabe ro ma annon halak na manggokkon i mandok tu hamu, ‘Bawa on do na lao hundul dison.’ Ujungna gabe maila ma hamu jala pinda ma hamu tu hundulan na di pudi. 10 Alai molo digokkon hamu, lao ma hamu tu inganan na di pudi jala hundul ma disi. Dung i ro ma halak na manggokkon hamu i mandok, ‘Tu jolo ma hamu hundul ale dongan.’ Gabe sangap ma hamu di jolo ni sude na ro.+ 11 Ai dipatutoru Debata do ganup halak na pasangappon dirina sandiri alai bahenonna do sangap halak na patutoru dirina.”+
12 Dung i didok Jesus ma muse tu halak na manggokkon ibana i, “Molo naeng gokkononmu halak mangan arian manang borngin, unang ma gokkon ale-alem manang haha anggim manang keluargam manang tetanggam na mora. Ai gokkonon ni nasida do ho muse lao mambalos na binahenmi. 13 Alai molo naeng mambahen pesta ho, gokkon ma na pogos, na pakpang, na lumpu, dohot na mapitung.+ 14 Marlas ni roha ma hamu, ai dang adong lehonon ni nasida lao mambalos i tu hamu. Na lao jaloonmuna ma balosna tikki dipahehe+ akka halak na mangulahon na sittong.”
15 Mambege hata ni Jesus i, didok sahalak sian na ro i ma tu ibana, “Marlas ni roha ma na mangan* di Harajaon ni Debata.”
16 Didok Jesus ma tu ibana, “Adong ma sahalak bawa na mambahen pesta+ jala godang ma halak digokkon. 17 Tikki naeng dipukka pesta i, disuru ibana ma hatobanna mandok tu halak na digokkon i, ‘Ro ma hamu, ai nungnga diparade be sude.’ 18 Alai marsidalian ma nasida sude,+ didok na parjolo i ma tu ibana, ‘Adong ladang na baru hutuhor, jadi naeng lao jo au mangida i. Maaf ma jo, dang boi au ro.’ 19 Jala na asing mandok, ‘Baru hutuhor lima pasang* lombu, jadi naeng paresookku jo i. Maaf ma jo, dang boi au ro.’+ 20 Na asing muse mandok, ‘Baru mangoli dope au, alani i dang boi au ro.’ 21 Dung i, mulak ma hatoban i jala dipaboa ma na masa i tu tuanna. Gabe muruk ma tuanna i jala didok ma, ‘Hatop, lao ma ho tu akka sirpang ni dalan dohot tu akka gang na di kota on. Boan ma tuson akka na pogos, na pakpang, na mapitung, dohot na lumpu.’ 22 Alai dung mulak hatoban i, didok ma, ‘Tuan nungnga huulahon be na nidokmi, alai adong dope inganan na kosong.’ 23 Dung i didok tuan i ma, ‘Lao ma ho tu akka dalan dohot tu akka gang na di luar ni kota on. Jou ma akka jolma na disi jala togihon ma nasida ro asa gok jabukki.+ 24 Hudok ma tu hamu, dang adong nanggo sahalak sian naung digokkon i hian na lao mandai sipanganon na huparade i.’”+
25 Tikki rap mardalan Jesus dohot godang halak, diida ibana ma doppak nasida, ninna ma, 26 “Dang boi gabe siseanku+ manang ise pe na ro tu au alai umbalga holong ni rohana* tu bapakna, tu omakna, tu istrina, tu anakkonna, tu abangna dohot tu anggina, tu ibotona dohot tu dirina sandiri sian tu au.+ 27 Manang ise na so manuhuk hau partinaonanna* jala na so mangihutton au dang boi gabe siseanku.+ 28 Uppamana, molo adong sian hamu na naeng pajongjokkon sada menara, pasti ikkon jolo hundul do ibana mangetong sadia godang hepeng na lao sipakaluaronna. Sian i botoonna ma cukkup do hepengna pajongjokkon menara i manang na dang. 29 Molo dang dibahen songon i, olo do holan fondasina na boi pajongjongonna, alai dang tolap ibana pasaehon i. Gabe direhei sude halak na mangida i ma ibana, 30 ninna ma, ‘Dipukka ibana do mambangun, hape so tolap ibana mambangun i sappe sae.’ 31 Manang, molo adong sahalak raja naeng marporang mangalo raja na asing, pasti ikkon jolo hundul do ibana mangido poda sian na asing, asa diboto ibana atik na boi do tentarana na 10.000 i monang mangalo 20.000 tentara ni raja na asing i. 32 Molo dihilala ibana dang tolapna mangalo musuna i, suruonna ma piga-piga halak lao mangido pardamean tikki dao dope musuna i. 33 Alani i ingot ma, dang adong nanggo sahalak pe sian hamu na boi gabe siseanku molo dang ditadikkon hamu* sude artamuna.+
34 “Denggan do sira i. Alai molo mago do assim ni sira i, boha be bahenon asa assim i muse?+ 35 Dang adong be guna ni i. Dibahen pe tu tano dang adong gunana, jala dibahen pe gabe pupuk dang adong gunana. Alai bolokkonon ni halak nama i. Manang ise na marpinggol, dibege ma i.”+
15 Di sada tikki, marpungu ma sude sijalo pajak dohot akka pardosa di labbung ni Jesus lao manangihon ibana.+ 2 Marungut-ungut ma halak Parise dohot siboto surat.* Didok nasida ma, “Dijalo ibana do akka pardosa jala rap mangan dohot nasida.” 3 Dung i dipaboa Jesus ma tudosan on tu nasida, ninna ma, 4 “Molo adong sian hamu nappuna 100 biru-biru jala mago sada sian i, tinggalhononna do kan na 99 i di ladang jala lao mangalului na mago i sahat tu na dapot?+ 5 Dung dapotna i, diangkat ibana ma i jala dibahen tu bahuna. Marlas ni roha ma ibana. 6 Dung sahat ibana di jabu, dijou ma akka donganna dohot tetanggana. Didok ibana ma tu nasida, ‘Marlas ni roha ma hamu rap dohot au, ai nungnga dapottu biru-birukku na mago i.’+ 7 Hudok ma tu hamu, dos songon i ma na masa, umbalga do las ni roha di surgo ala muba sahalak pardosa+ sian apala mangida 99 halak na mangulahon na sittong na so porlu paubahon rohana.
8 “Manang, molo adong sahalak borua nappuna sappulu hepeng logam drakhma* jala mago sada sian i, tottu pagalakonna do lampuna, sapuonna jabuna, jala manat luluanna sahat tu na dapot. 9 Dung dapotna i, dijou ibana ma akka donganna* dohot akka tetanggana. Didok ibana ma, ‘Marlas ni roha ma hamu rap dohot au, ai nungnga dapottu hepeng logam drakhma* na mago i.’ 10 Hudok ma tu hamu, suang songon i ma las ni roha ni akka suru-suruan ni Debata mangida sasahalak na muba sian dosana.”+
11 Dung i didok Jesus ma, “Adong ma dua anak ni sahalak bawa. 12 Didok sianggian ma tu bapakna, ‘Bapa, lehon ma arta parbagiananku.’ Dung i, dibagi bapakna ma artana tu anakna na dua i. 13 Dung piga-piga ari, dipapungu anak sianggian i ma sude artana jala borhat ma ibana tu luat na dao. Marsonang-sonang ma ibana disi jala dipahabis ma sude artana i.* 14 Dung dipahabis ibana sude, masa ma haraparon di sude luat i, gabe marpogos ma ibana. 15 Alani i, lao ma ibana tu sasahalak na di luat i mangido karejo. Disuru ma ibana marmahan babi di ladang.+ 16 Male situtu ma ibana, sappe naeng diallang ma indahan ni babi i. Alai di tikki i dang adong na mangalehon manang aha pe tu ibana.
17 “Dung disadari ibana na sala na binahenna i, ninna ma, ‘Godang do parkarejo ni bapakku na marlobi-lobi sipanganonna, hape au dison naeng mate alani malena! 18 Mulak nama au tu bapakku jala dohonokku ma tu ibana, “Bapa, nungnga mardosa au tu Debata* dohot tu ho. 19 Dang tama be au dohonon anakmu. Bahen ma au parkarejom.”’ 20 Dung i lao ma ibana mulak tu bapakna. Sian na dao dope nungnga diida bapakna i ibana. Gabe asi ma roha ni bapakna i, marlojong ma ibana, dihaol, jala diumma ma anakna i. 21 Dung i didok anakna i ma tu ibana, ‘Bapa, nungnga mardosa au tu Debata dohot tu ho.+ Dang tama be au dohonon anakmu.’ 22 Alai didok bapakna i ma tu akka hatobanna, ‘Pahatop! Buat jolo jubah na dumenggan jala pakkehon tu ibana. Bahen ma cincin tu jari-jarina jala bahen ma sipatuna. 23 Buat ma lombu na ummokmok, seat ma i asa taallang jala marpesta hita. 24 Ai nungnga mate anakkon, alai mulak mangolu muse.+ Naung mago hian do ibana, alai nungnga juppang be.’ Alani i, marlas ni roha ma nasida.
25 “Tikki i di ladang do anakna siakkangan. Mulak ma ibana, jala dung jonok tu jabuna, dibege ma soara ni musik dohot soara ni na manortor. 26 Dijou ibana ma sahalak sian hatoban i jala disukkun ma aha na masa. 27 Didok hatoban i ma, ‘Nungnga mulak adekmu jala diseat bapakmu do sada lombu na mokmok. Ai sehat* do adekmi mulak.’ 28 Alai gabe muruk ma ibana jala dang olo masuk. Dung i kaluar ma bapakna jala dielek ma ibana. 29 Alai didok ibana ma tu bapakna, ‘Nungnga martaon-taon au gabe hatobanmu jala dang hea hualo parettam. Alai laos so hea do apala sahali dilehon ho anak ni hambing allangokku dohot akka donganku. 30 Alai disi mulak anakmi naung pahabisson* artam rap dohot akka boru-boru na so hasea, diseat ho do lombu na mokmok di ibana.’ 31 Dung i didok bapakna i ma tu ibana, ‘Ale anakku, toktong do ho rap dohot au. Sude appunakki, appunam do i. 32 Alai ikkon marpesta do hita jala marlas ni roha. Ai nungnga mate adekmi, alai mulak mangolu muse. Naung mago hian do ibana, alai nungnga juppang be.’”
16 Dung i didok Jesus ma tu akka siseanna, “Adong ma sahalak hatoban* ni bawa na mora. Ditudu do hatoban i pasudahon arta ni tuanna i. 2 Dijou bawa i ma hatobanna i, ninna ma, ‘Adong hubege barita na so denggan taringot tu ho. Lehon ma tu au laporan taringot tu parhepengon na diurus ho saleleng on. Ai dang olo be au mambahen ho mangurus jabukki.’ 3 Dung i ninna hatoban i ma di bagasan rohana, ‘Aha ma na ikkon huulahon? Ai dang olo be tuanki au na mangurus ulaon na di jabuna i. Dang adong be gogokku lao mangula jala maila do au mangido-ido. 4 Oh! Huboto do aha na ikkon huulahon, asa dijalo halak au di jabu ni nasida molo dipakaluar au sian parkarejoakki.’ 5 Dung i dijou ibana ma akka halak na marutang tu tuanna i. Didok ibana ma tu halak na parjolo, ‘Sadia do utangmu tu tuanku?’ 6 Dialusi na marutang i ma, ‘Miak jetun 2.200 liter.’* Didok ibana ma tu na marutang i, ‘Buat ma muse surat parjanjianmi, hundul ma ho jala hatop ma suratton gabe 1.100 liter.’ 7 Dung i didok ibana ma muse tu na asing, ‘Molo ho, sadia utangmu?’ Dialusi ma, ‘Saratus goni* gandum.’ Didok ibana ma tu na marutang i, ‘Buat ma muse surat parjanjianmi jala suratton ma gabe 80 goni.’ 8 Nang pe dang sittong na diulahon hatoban i, dipuji tuanna i do ibana alani malona. Ai taringot tu pasaehon parsoalan tu sundut on, ummalo do akka anak ni portibi* on sian akka anak ni na tiur.+
9 “Hudok ma muse tu hamu, pakke hamu ma hamoraon na sian portibi na jahat+ on lao mangalului dongan. Asa molo dung habis hamoraonmuna i, jaloon ni nasida ma hamu di inganan na manoktong i.+ 10 Halak na boi dihaporseai di na otik, boi do dihaporseai di na godang. Jala halak na so jujur di na otik, dang jujur i di na godang. 11 Alani i, molo dang boi hamu dihaporseai mamakke hamoraon na sian portibi na jahat on, ise ma na olo pasahatton hamoraon na sittong i tu hamu? 12 Molo dang boi hamu dihaporseai mamakke arta ni halak, ise ma na olo mangalehon upa tu hamu?+ 13 Dang tarbahen ni sahalak hatoban mangoloi dua tuan. Ai gabe sogo do rohana tu na sada alai holong rohana tu na sada nai, jala pasangaponna do na sada alai leas rohana tu na sada nai. Dang boi hamu gabe hatoban ni Debata jala di tikki na sarupa gabe hatoban ni Hamoraon.”+
14 Tikki dibege halak Parise sude hata ni Jesus i, direhei nasida ma ibana.+ Ai holan hepeng do di roha ni nasida. 15 Dung i ninna Jesus ma tu nasida, “Didok hamu do na sittong dirimuna di adopan ni jolma,+ alai diboto Debata do aha na di rohamuna.+ Ai na massai penting di roha ni jolma, dihagigihon Debata do i.+
16 “Patik dohot na Sinurat ni Akka Panurirang* do na dibaritahon sahat tu tikki ni si Johannes. Dukkon i, dibaritahon ma Harajaon ni Debata gabe barita na uli jala ganup halak do marsitutu lao masuk tusi.+ 17 Nang pe salpu langit dohot tano on, alai dang adong sada huruf pe sian Patik i na so saut masa.+
18 “Ganup halak na manirakkon istrina jala mangoli muse ibana tu borua na asing, na mangalakkup do i. Jala manang ise na mambuat borua naung disirakkon i gabe istrina, na mangalakkup do ibana disi.+
19 “Adong ma sahalak bawa na mora. Pakkeanna sian kain na ungu dohot sian kain linen. Marsonang-sonang do ibana ganup ari. 20 Alai, adong ma sahalak pangido-ido na margoar si Lasarus, baroon do sude dagingna. Jotjot do ibana diboan tu gerbang ni jabu ni na mora i. 21 Naeng diallang ibana do sipanganon na mardabuan sian meja ni na mora i. Jala biang pe ro do mandilati barona i. 22 Di pudian ni ari, mate ma pangido-ido i. Diboan akka suru-suruan ma ibana tu labbung* ni si Abraham.
“Mate ma nang bawa na mora i jala dikubur ma. 23 Tikki disiksa ibana di Kuburan,* ditatap ma tu ginjang. Sian na dao diida ibana ma si Abraham jala hundul do di labbungna* si Lasarus. 24 Dung i jou-jou ma ibana mandok, ‘Ale Abraham ompunami,* asi ma roham tu au. Suru ma si Lasarus mandaisson ujung ni jari-jarina i tu aek asa dipalambok dilakkon. Ai tung haccit do huhilala di api na marsigorgor on.’ 25 Alai didok si Abraham ma, ‘Ingot ma anakku, nungnga dijalo ho akka na denggan di ngolum. Alai si Lasarus susa do ngoluna. Saonari diapuli ma ibana dison. Alai anggo ho haccit ma taononmu. 26 Asing ni i, adong do lombang na bagas na manirang hami dohot ho. Alani i, dang adong manang ise na boi ro sian on lao mandapotton ho. Songon i ma nang halak na sian i dang boi nasida ro mandapotton hami.’ 27 Dung i didok na mora i ma, ‘Attong, hupangido ma tu ho ompunami, suru ma ibana tu jabu ni bapakku. 28 Ai adong dope lima nai haha anggikku. Suru ma ibana pasingotton nasida asa unang dohot nasida masuk tu inganan na porsuk on.’ 29 Alai didok si Abraham ma, ‘Adong do di nasida akka na sinurat ni si Musa dohot na Sinurat ni Akka Panurirang. Lok ma i na ditangihon nasida.’+ 30 Dung i ninna ibana ma, ‘Ale Abraham ompunami, dang tangihonon ni nasida i. Alai molo adong na hehe sian hamatean jala ro mandapotton nasida, muba ma nasida.’ 31 Alai didok si Abraham ma tu ibana, ‘Molo dang ditangihon nasida na sinurat ni si Musa+ dohot na Sinurat ni Akka Panurirang, dang na lao porsea nasida nang pe adong na hehe sian hamatean.’”
17 Dung i didok Jesus ma tu akka siseanna, “Sai adong do na mambahen halak tartuktuk. Alai marjea ma manang ise na mambahen i! 2 Dumenggan ma digattukkon tu rukkungna batu gilingan jala didabuhon tu laut, sian apala tartuktuk dibahen ibana sahalak sian na metmet on.+ 3 Manat ma hamu. Molo mardosa donganmu, pissang ma ibana.+ Molo marhamubaon ibana, sesa ma dosana.+ 4 Nang pe pitu hali ibana mardosa tu ho di bagasan sadari, jala ro ibana pitu hali mandok tu ho, ‘Sala ma au disi,’ ikkon sesaonmu do dosana.”+
5 Dung i didok akka apostel i ma tu Jesus,* “Tambai ma haporseaonnami.”+ 6 Dung i didok Jesus* ma, “Molo adong do haporseaonmu nasa batu ni siarum, boi do dohononmu tu hau* on, ‘Pinda ma ho jala tubu ma ho di laut!’ Oloan ni hau i do hamu.+
7 “Uppamana, adong ma hatobanmuna. Mangula ma ibana di ladang manang marmahan. Molo dung mulak ibana, ise ma sian hamu na hea mandok tu hatobanmuna i, ‘Ro ma ho tuson, asa mangan hita’? 8 Pasti dang dohononmuna songon i. Gariada dohononmuna do, ‘Gatti ma abitmi, parade ma sipanganokku borngin on. Dison ma ho paradehon na porlu di au sahat tu na sae au mangan dohot minum. Dukkon i pe asa boi ho mangan jala minum.’ 9 Nang pe naung diulahon paretta ni tuanna i, dang dohononna mauliate tu hatoban i. 10 Alani i, molo nungnga diulahon hamu sude na diparettahon tu hamu, dokkon hamu ma, ‘Akka hatoban na so marguna do hami. Aha pe na diula hami, na patut do i ulahononnami.’”+
11 Tikki lao Jesus tu Jerusalem, dilewati ibana ma parbatasan ni Samaria dohot Galilea. 12 Dung i, masuk ma ibana tu sada huta. Adong ma di huta i sappulu bawa na marsahit kusta* jongjong mangida ibana sian na dao.+ 13 Jou-jou ma nasida, ninna ma, “Jesus, Guru, asi ma roham tu hami!” 14 Tikki diida Jesus nasida, didok ma, “Lao ma hamu manjuppangi akka malim jala patudu hamu ma dirimuna tu nasida.”+ Tikki na mardalan i nasida manjuppangi malim, malum ma nasida.+ 15 Alai mulak do sahalak sian nasida mandapotton Jesus dung diida ibana naung malum kustana i. Dipagogo ibana ma soarana mamuji Debata. 16 Marsinggang ma ibana tu pat ni Jesus mandok mauliate. Hape halak Samaria+ do ibana. 17 Didok Jesus ma, “Sappulu halak do kan na dipamalum i? Alai didia do na sia nai? 18 Boasa dang adong sian nasida na mulak lao mamuji Debata? Boasa holan bawa na sian bangso na asing on na mangulahon i?” 19 Dung i didok Jesus ma tu ibana, “Jongjong ma ho jala mulak ma ho. Haporseaonmi do na mambahen ho malum.”+
20 Tikki disukkun halak Parise tu Jesus andigan ro Harajaon ni Debata,+ dialusi ibana ma nasida, “Harajaon ni Debata dang ro marhite cara na boi idaon ni sude jolma. 21 Manang dang dohonon ni akka jolma, ‘Dison do Harajaon i!’ manang ‘Disan do Harajaon i!’ Ai ida ma, di tonga-tongamuna do Harajaon ni Debata.”+
22 Dung i ninna Jesus ma tu akka siseanna, “Na ro ma tikkina, masihol ma rohamuna mangida sada ari tikki ro Anak ni jolma i. Alai dang na lao idaonmuna i masa. 23 Dung i, dohonon ni halak ma tu hamu, ‘Disan do ibana!’ manang ‘Dison do ibana!’ Alai unang ma lao hamu jala unang ma ihutton nasida.+ 24 Dos songon sillam na marsinondang sian ujung ni langit tu ujung ni langit, songon i ma Anak ni jolma i+ di arina i.+ 25 Alai, ikkon jolo taononna do godang hasusaan jala dang jaloon ni sundut on ibana.+ 26 Asing ni i, songon na masa di tikki ni si Noak,+ songon i ma na masa di ari ni Anak ni jolma i.+ 27 Mangan minum do nasida, mangoli jala marmulian sahat tu na masuk si Noak tu bagasan parau.+ Dung i ro ma Aek na Sumar pamatehon nasida sude.+ 28 Songon i ma na masa di tikki ni si Lot:+ mangan minum do nasida, manuhori, manggadisi, manuani, jala pajongjokkon jabu do nasida. 29 Alai tikki kaluar si Lot sian Sodom, ro ma udan api dohot belerang sian langit pamatehon nasida sude.+ 30 Suang songon i ma na masa muse di ari tikki dipatudu Anak ni jolma i huasona.*+
31 “Di ari i, unang ma turun halak na di atap ni jabu* lao mambuat akka artana. Dos songon i ma muse halak na di ladang, unang ma mulak nasida lao mambuat artana. 32 Ingot ma istri ni si Lot.+ 33 Manang ise na marsitutu paluahon ngoluna, na lao mate do ibana. Jala manang ise na agoan ngoluna, toktong ma ibana mangolu.+ 34 Hudok ma tu hamu, di borngin i molo adong dua halak sapodoman, diboan ma na sada jala ditinggalhon ma na sada nai.+ 35 Molo adong dua borua na manggiling di sada panggilingan, diboan ma na sada jala ditinggalhon ma na sada nai.” 36* —— 37 Alani i disukkun akka sisean i ma tu ibana, “Didia do i masa Tuan?” Dialusi ibana ma nasida, “Didia adong bakke, disi do akka lali marpungu.”+
18 Dung i dipaboa Jesus ma sada tudosan tu akka siseanna, asa diboto nasida porlu ni sai martangiang jala unang marnaloja mangulahon i.+ 2 Ninna ma, “Di sada kota adong ma sahalak hakim na so makkabiari Debata jala dang parduli tu jolma. 3 Di kota i, adong ma muse sahalak ina na mabalu na sai ro mandapotton hakim i jala mandok, ‘Bahen ma hukum na tigor tu au dohot tu alokku di pengadilan.’ 4 Alai leleng do dang olo hakim i mangurupi ina na mabalu i. Dukkon i didok ibana ma di bagasan rohana, ‘Nang pe dang huhabiari Debata manang dang parduli au tu jolma, 5 alai bahenokku ma hukum na tigor tu ibana asa unang sai ro be ibana jala dilojai au. Ai sai disusai ina na mabalu on do au.’”*+ 6 Dung i ninna Tuan i ma, “Dibege hamu do hata ni hakim na so tigor i? 7 Alani i, pasti do bahenon ni Debata hukum na tigor tu halak na pinillitna, na jou-jou tu Ibana arian dohot borngin.+ Jala pasti sabar do Ibana tu nasida.+ 8 Hudok ma tu hamu, hatop do bahenonna hukum na tigor tu nasida. Alai tikki ro Anak ni jolma i, juppangna dope jolma na songon i haporseaonna di tano on?”
9 Dung i, dipaboa ibana ma muse sada tudosan tu akka halak na mangetong dirina sittong jala na leas rohana mangida na asing, 10 “Adong ma dua bawa na lao tu bagas joro martangiang. Sada halak Parise jala na sada nai sijalo pajak. 11 Jongjong ma halak Parise i jala martangiang ma ibana di bagasan rohana. Didok ibana ma, ‘Mauliate do hudok tu ho ale Debata, ala dang dos au songon akka halak na asing, i ma songon pangarampok, panipu, pangalakkup, manang songon sijalo pajak on. 12 Marpuasa do au dua hali saminggu. Hulehon do saparsappulu sian sude passariakku.’+ 13 Alai dao do jongjong sijalo pajak i, haru manatap tu langit pe dang barani ibana. Sai dipukkuli ibana do andorana mandok, ‘Ale Debata, asi ma roham tu au pardosa on.’+ 14 Hudok ma tu hamu, dung mulak bawa on tu jabuna, dumenggan do ibana di adopan ni Debata sian halak Parise i.+ Ai dipatutoru Debata do ganup halak na pasangappon dirina sandiri, alai bahenonna do sangap halak na patutoru dirina.”+
15 Dipamboani akka halak ma dakdanak tu Jesus. Mangida i gabe muruk ma akka sisean tu nasida.+ 16 Alai dipangido Jesus ma asa diboan akka dakdanak i tu ibana, ninna ma, “Loas ma ro akka dakdanak i tu au. Unang ma orai hamu nasida. Ai akka halak sisongon i do nappuna Harajaon ni Debata.+ 17 Tutu do na hudok on tu hamu, ikkon songon dakdanak on do halak na naeng manjalo Harajaon ni Debata. Ai molo dang songon i, dang boi ibana masuk tu Harajaon i.”+
18 Disukkun sahalak pamimpin ni Jahudi ma Jesus, ninna ma, “Guru na Burju, aha do na ikkon huulahon asa dapottu hangoluan na saleleng ni lelengna?”+ 19 Didok Jesus ma tu ibana, “Boasa didok ho au na burju? Dang adong na burju asing ni Debata.+ 20 Diboto ho do akka paretta on, ‘Unang mangalakkup,+ unang mambunu,+ unang manakko,+ unang makkatindakkon hata na so tutu,+ jala pasangap ma omakmu dohot bapakmu.’”+ 21 Didok bawa i ma, “Nungnga huulahon i sude mulai sian dakdanak au.” 22 Mambege i, didok Jesus ma tu ibana, “Adong dope sada nai na hurang di ho. Lao ma ho, gadis ma sude artam, jala lehon ma i tu na pogos asa adong artam di banua ginjang. Dung i, ihutton ma au.”+ 23 Mambege i gabe marsak ma ibana, ai na mora do ibana.+
24 Diida Jesus ma tu ibana jala ninna ma, “Maol do halak na godang hepengna masuk tu Harajaon ni Debata!+ 25 Ummura do unta masuk tu lubang ni jarum sian apala sahalak na mora masuk tu Harajaon ni Debata.”+ 26 Didok halak na mambege i ma, “Attong, ise ma na boi malua?”+ 27 Didok Jesus ma, “Akka na so tarbahen ni jolma, tarbahen ni Debata do.”+ 28 Alai didok si Petrus ma, “Nungnga hutadikkon hami sude na adong di hami lao mangihutton ho.”+ 29 Didok Jesus ma tu nasida, “Tutu do na hudok on tu hamu, manang ise na manadikkon jabuna, manang istrina, manang haha anggina, manang natua-tuana, manang anakkonna alani Harajaon ni Debata,+ 30 jaloonna do unggodang di tikki on. Jala dapotna do muse hangoluan saleleng ni lelengna di tikki* na naeng ro.”+
31 Dung i ditogihon ibana ma apostelna na 12 i jala ninna ma tu nasida, “Saonari naeng nakkok nama hita tu Jerusalem, jala na lao masa ma sude na sinurat ni akka panurirang* taringot tu Anak ni jolma i.+ 32 Uppamana, pasahatonna ma ibana tu tangan ni akka bangso+ asa direhei,+ dileai, jala ditijuri.+ 33 Dung dilissingi, pamateonna ma ibana.+ Alai na lao hehe do ibana di ari patoluhon.”+ 34 Nang pe songon i, dang diattusi akka apostel lapatan ni akka hata i. Ai ditabunihon do i sian nasida.
35 Dung jonok Jesus tu Jeriko, adong ma sahalak bawa na mapitung hundul mangido-ido di pinggir dalan.+ 36 Tikki dibege ibana godang soara ni halak na lewat, disukkun ibana ma aha na masa. 37 Dipaboa nasida ma tu ibana, “Lewat Jesus halak Nasaret i!” 38 Jou-jou ma ibana, ninna ma, “Jesus, Anak ni si Daud, asi ma roham tu au!” 39 Gabe muruk ma akka halak na mardalan di jolo ni jolma na godang i jala disuru ma ibana sip. Alai lam gogo do didok ibana, “Anak ni si Daud, asi ma roham di au!” 40 Dung i, so ma Jesus jala disuru ma asa diboan bawa i tu ibana. Dung jonok, disukkun Jesus ma ibana, 41 “Aha do dipangido ho lao bahenokku tu ho?” Dialusi bawa i ma, “Tuan, bahen ma au marnida.” 42 Dung i ninna Jesus ma tu ibana, “Attong marnida ma ho. Haporseaonmi do mambahen ho malum.”+ 43 Pittor boi ma ibana marnida jala mardalan ma ibana mangihutton Jesus.+ Dipuji ibana ma Debata. Mangida i, dohot ma akka jolma na disi mamuji Debata.+
19 Dung i masuk ma Jesus tu kota Jeriko jala mardalan ma ibana mangalewati kota i. 2 Adong ma disi sahalak bawa na margoar si Sakkeus. Kepala ni sijalo pajak do ibana jala halak na mora. 3 Sai naeng diida ibana do Jesus, alai dang boi. Ai massai godang do jolma disi jala pendek do ibana. 4 Alani i marlojong ma ibana asa parjolo sian akka jolma i. Manjakkit ma ibana tu hau ara* asa boi diida ibana Jesus na naeng lewat sian i. 5 Dung sahat Jesus di inganan i, diida ibana ma tu ginjang jala ninna ma, “Sakkeus, hatop! Turun ma ho. Ai naeng tu jabum do au sadari on.” 6 Pittor turun ma si Sakkeus jala las ma rohana tikki ro Jesus tu jabuna. 7 Mangida i, marungut-ungut ma akka jolma i. Didok nasida ma, “Martamu do ibana tu jabu ni pardosa.”+ 8 Alai jongjong ma si Sakkeus, ninna ma, “Satonga sian artakkon Tuan, lehonokku do tu na pogos. Jala molo adong na hea hutipu,* paulakkokku do hepengna i opat hali loppit.”+ 9 Dung i didok Jesus ma, “Sadari on nungnga dipalua Debata be bawa on rap dohot keluargana. Ai ibana pe anak ni si Abraham do. 10 Ai ro pe Anak ni jolma i lao paluahon jala mangalului akka na mago do.”+
11 Tikki disi dope akka sisean i mambege Jesus, dipaboa ibana ma muse tudosan na asing. Ai nungnga jonok Jesus tu Jerusalem, jala dirippu nasida do na pittor idaon ni nasida Harajaon ni Debata i dung sahat Jesus disi.+ 12 Didok Jesus ma, “Adong ma sahalak anak ni raja na borhat tu huta na dao+ lao manjalo huaso gabe raja.* Dung dijalo ibana i, mulak do ibana muse. 13 Dijou ibana ma sappulu hatobanna, dilehon ma tu nasida hepeng sappulu mina* jala didok ma, ‘Pakke ma hepeng on martiga-tiga sahat tu na mulak au.’+ 14 Alai sogo do roha ni pangisi ni huta i tu ibana. Disuru nasida ma akka halak ro mandapotton ibana lao mandok, ‘Dang lomo rohanami ho gabe rajanami.’
15 “Dung dapotna huaso gabe raja, mulak ma ibana. Dijou ibana ma akka hatoban na manjalo hepeng* i. Ai naeng diboto ibana do sadia godang dapot ni nasida hasil ni tiga-tiga ni nasida i.+ 16 Ro ma hatoban na parjolo, ninna ma, ‘Tuan, maruttung do au sappulu mina sian sada mina na nilehonmi.’+ 17 Didok tuanna i ma, ‘Denggan ma i, hatoban na burju do ho! Ai boi do ho dihaporseai di na otik. Alani i bahenon ma ho mangarajai sappulu kota.’+ 18 Dung i ro ma hatoban na paduahon, ninna ma, ‘Tuan, maruttung do au lima mina sian hepeng sada mina na nilehonmi.’+ 19 Didok tuanna ma muse tu ibana, ‘Ho pe, bahenokku ma ho mangarajai lima kota.’ 20 Alai ro ma hatoban na asing ninna ma, ‘Tuan, on do hepeng sada mina na nilehonmi. Hutabunihon do i di abit-abit. 21 Ai mabiar do au tu ho ala halak na kejam do ho. Dibuat ho do hepeng sian bank hape so adong disippan ho disi. Dipanen ho do hasil ni ladang hape so adong disabur ho boni.’+ 22 Didok tuanna i ma, ‘Hatoban na jahat do ho. Hatami ma pakkeonku mangadili ho. Diboto ho do au halak na kejam. Hubuat do hepeng sian bank nang pe dang adong husippan. Hupanen do hasil ni ladang nang pe dang adong husabur boni.+ 23 Alani i, boasa dang bahenonmu hepengki* di bank? Autsugari dibahen ho songon i, nungnga adong jalookku hepeng rap dohot bungana tikki mulak au.’
24 “Dung i dohonon ni tuanna i ma tu akka halak na jongjong disi, ‘Buat ma hepeng na sada mina i sian ibana jala lehon ma tu hatoban nappuna hepeng sappulu mina i.’+ 25 Alai dialusi nasida ma, ‘Tuan, nungnga adong sappulu mina di ibana!’ 26 ‘Hudok ma tu hamu, ai molo nungnga adong appuna ni sasahalak, lehonon do unggodang tu ibana. Alai molo dang adong appuna ni sasahalak, gari na adong di ibana hian pe buaton do sian ibana.+ 27 Jala boan ma tuson akka musukki. Boan ma tuson na so makkalomohon au gabe raja ni nasida. Pamate ma nasida di jolokku.’”
28 Dung dipaboa Jesus sudena i, borhat ma ibana parjolo nakkok tu Jerusalem. 29 Dung lam jonok ibana tu huta Betpage dohot huta Betania na di Dolok Jetun,+ disuru Jesus ma lao dua halak siseanna.+ 30 Ninna ma, “Lao ma hamu tu huta na di jolo an. Dung sahat hamu disi, juppangmuna do annon disi sada anak ni halode na tartabbat. Dang hea dope dihunduli halak halode i. Bukka ma talina i jala boan ma tuson. 31 Molo adong na manukkun hamu songon on, ‘Boasa dibukka hamu tali ni halode i?’ dok ma, ‘Na porlu do i di Tuan i.’” 32 Dung i, lao ma akka sisean i jala juppang ni nasida ma halode i songon na didok Jesus tu nasida.+ 33 Alai tikki dipalua nasida halode i, didok nappunasa ma tu nasida, “Boasa dibukka hamu tali ni halode i?” 34 Dialusi nasida ma, “Na porlu do i di Tuan i.” 35 Diboan nasida ma halode i tu Jesus. Dibahen nasida ma pakkean ni nasida tu halode i jala hundul ma Jesus di atasna.+
36 Tikki lewat Jesus, dipahembang nasida ma pakkean ni nasida di dalan.+ 37 Dung jonok Jesus tu dalan turun-turunan na sian Dolok Jetun, sude ma akka siseanna i marlas ni roha. Gogo ma soara ni nasida mamuji Debata alani sude tanda halongangan* na diida nasida. 38 Ninna nasida ma, “Dipasu-pasu ma Raja na ro di bagasan goar ni Jahowa!* Dame ma di surgo jala hamuliaon ma tu Debata na di banua ginjang!”+ 39 Alai, adong ma piga-piga halak Parise na di tonga-tonga ni akka jolma i mandok tu Jesus, “Guru, dokkon jo asa sip akka siseanmi.”+ 40 Didok ibana ma, “Hudok ma tu hamu, molo sip pe nasida, akka batu on ma na marsurak.”
41 Dung jonok Jesus tu Jerusalem, ditatap ibana ma kota i jala diandungi.+ 42 Ninna ma, “Autsugari ma diboto ho dalan na parohon hadameon i di tikki on! Alai saonari, nungnga ditabunihon be i sian matam.+ 43 Ai na ro ma tikkina, bahenon ni akka musum ma benteng partahanan sian akka hau na piccur di sakalilingmu. Dikepung nasida ma ho jala bahenonna ma ho susa.+ 44 Hancurhonon ni nasida ma ho, bahenonna ma ho rata sappe tu tano+ jala pamateonna ma sude anakkonmu. Dang na lao pasombuon ni nasida be adong dison nanggo sada pe batu na martindi.+ Ai dang diboto hamu nungnga diadili* hamu.”
45 Dung i, masuk ma Jesus tu bagas joro. Dipalao ibana ma sude akka partiga-tiga sian i.+ 46 Didok ma tu nasida, “Adong do tarsurat, ‘Jabu partangiangan do jabukki,’+ alai dibahen hamu do i gabe inganan* ni akka pangarampok.”+
47 Ganup ari do Jesus mangajari di bagas joro. Jala sai dilului akka malim kepala,* akka siboto surat,* dohot akka pangituai* ni bangso i do dalan lao mambunu ibana.+ 48 Alai dang dapot ni nasida dalan lao mangulahon i, ai lomo do roha ni sude jolma i manangihon ibana.+
20 Di sada tikki diajari Jesus ma akka halak di bagas joro jala marbarita na uli ma ibana disi. Didapotton akka malim kepala,* akka siboto surat,* dohot akka pangituai* ma ibana. 2 Ninna ma tu Jesus, “Paboa ma tu hami, huaso ni ise do dipakke ho mangulahon on? Ise do na manuru ho mangulahon i?”+ 3 Dialusi Jesus ma nasida, “Alusi hamu ma jo sukkun-sukkunkon. Paboa ma tu au, 4 sian ise do dijalo si Johannes huaso lao mandidi jolma? Sian banua ginjang do manang sian jolma?” 5 Dung i didok nasida ma sama nasida, “Molo tadok sian banua ginjang, dohononna ma tu hita, ‘Attong boasa dang porsea hamu tu ibana?’ 6 Alai molo tadok, ‘Sian jolma,’ dangguron ni akka halak ma hita. Ai porsea do nasida molo si Johannes i sahalak panurirang.”*+ 7 Dung i, dialusi nasida ma, “Dang huboto hami sian dia dapot ni si Johannes huaso i.” 8 Didok Jesus ma tu nasida, “Au pe, dang paboaokku tu hamu marhite huaso ni ise au mangulahon i sude.”
9 Dung i dipaboa Jesus ma tudosan on tu akka jolma i, “Adong ma sahalak bawa na manuan anggur di ladangna.+ Dipasewahon ma i tu akka pangula. Dung i lao ma ibana tu luat na asing jala leleng do ibana disi.+ 10 Dung juppang tikki panen, disuru ibana ma sahalak hatobanna manjuppangi akka pangula i. Disuru ma nasida manjalo deba parbue ni anggur i. Alai dipukkuli akka pangula i do hatoban i+ jala disuru mulak. Dang adong dilehon nasida manang aha lao boanonna. 11 Disuru ibana ma muse hatoban na asing. Alai dipukkuli nasida do ibana, dileai,* disuru mulak, jala dang adong dilehon nasida manang aha lao boanonna. 12 Disuru ibana ma muse hatoban na patoluhon, alai dipukkuli nasida do ibana jala dipalao. 13 Didok nappunasa porlak anggur i ma di bagasan rohana, ‘Aha nama na ikkon bahenokku? Suruokku nama anak haholongakki.+ Ai mabiar do ra nasida tu ibana.’ 14 Tikki diida akka pangula i anakna i, didok akka pangula i ma tu akka donganna, ‘On do anakna i.* Beta, tapamate ma ibana asa di hita parbagiananna i.’ 15 Dung i, disarat ma ibana tu luar ni ladang i jala dipamate.+ Attong, aha ma bahenon ni nappuna ladang anggur i tu nasida? 16 Ro ma ibana pamatehon akka pangula i. Jala pasahatonna ma ladang anggur i tu na asing.”
Dung dibege nasida i didok nasida ma, “Unang ma sappe hea masa sisongon i!” 17 Diida Jesus ma tu nasida jala ninna ma, “Molo songon i, aha do lapatan ni na tarsurat on? Ai didok do, ‘Batu na dibolokkon akka tukkang nungnga gabe batu parsuhi-suhi* na rumikkot.’+ 18 Masarsar do manang ise na madabu tu batu i+ jala ropuk do manang ise pe na ditipa batu i.”
19 Diboto akka siboto surat dohot akka malim kepala ma nasida do na didok Jesus di tudosan i. Alani i, dilului nasida ma dalan lao manakkup Jesus di tikki i. Alai mabiar do nasida tu akka jolma.+ 20 Manat ma diparrohahon nasida Jesus. Dung i, sip-sip ma nasida manggaji piga-piga halak asa gabe songon halak na burju. Disuru ma nasida manjorat Jesus marhite hatana.+ Dukkon i, pasahaton ni nasida ma ibana tu pamaretta dohot tu tangan ni gubernur. 21 Disukkun nasida ma Jesus, “Guru, huboto hami do na sittong na nidokmi dohot na niajarhonmi. Jala dang hea dipaimbar-imbar ho jolma. Sai sittong do na niajarhonmu taringot tu dalan ni Debata. 22 Mangihutton Patik ni si Musa, boi do gararon pajak* tu Kesar manang na dang?” 23 Alai diboto Jesus do na jahat na dipikkirhon nasida. Gabe ninna ma, 24 “Patudu ma tu au sada hepeng dinar.* Gombar dohot goar ni ise do na di hepeng on?” Dialusi nasida ma, “Kesar.” 25 Didok Jesus ma tu nasida, “Lehon ma tu Kesar appuna ni Kesar,+ jala tu Debata appuna ni Debata.”+ 26 Dang tarbahen ni nasida manjorat Jesus marhite hatana di jolo ni jolma. Gabe sip ma nasida, ai longang do nasida mambege alusna.
27 Dung i, ro ma piga-piga halak Saduse mandapotton Jesus. Dang porsea nasida na boi mulak mangolu halak na mate.+ Disukkun nasida ma tu Jesus,+ 28 “Guru, disuratton si Musa do, ‘Molo adong bawa na mate hape dang sanga dope adong anakkonna, ikkon buaton ni anggina* do istri ni abangna i lao gabe istrina asa adong pinoppar ni abangna naung mate i.’+ 29 Hea do adong pitu na marhaha maranggi dison. Mangoli ma siakkangan, alai dang sanga dope adong anakkonna mate ma ibana. 30 Dung i dibuat anggina na paduahon, 31 na patoluhon sahat tu na papituhon ma istrina i. Alai dang sanga dope adong anakkonna, nungnga mate nasida sude. 32 Ujungna mate ma dohot borua i. 33 Attong di ari haheheon, ise do sian nasida na gabe suami ni borua i? Ai sude do bawa na pitu i hea gabe suamina.”
34 Didok Jesus ma tu nasida, “Mangoli dohot pamulihon boru do akka halak di tikki* on, 35 alai dang na lao mangoli manang muli be akka halak na tama dipahehe dohot akka halak na mandapot hangoluan di tikki na naeng ro.+ 36 Sasittongna, dang na lao mate be nasida, jala songon suru-suruan nama nasida. Gabe akka anak ni Debata nama nasida molo dung dipahehe. 37 Tikki didok si Musa taringot ramba na marsuga, dipaboa ibana do taringot tu halak na mate na lao dipahehe. Didok ibana do molo Jahowa* i, ‘Debata ni si Abraham, Debata ni si Isak, dohot Debata ni si Jakkob’.+ 38 Dang Debata ni na mate Ibana, alai Debata ni na mangolu do. Ai mangolu do nasida sude di adopanna.”+ 39 Deba sian siboto surat i mandok, “Tutu do na nidokmi Guru.” 40 Ai dang barani be nasida manukkun manang aha pe tu Jesus.
41 Dung i disukkun Jesus ma tu nasida, “Boasa didok nasida molo Kristus i anak ni si Daud?+ 42 Ai didok si Daud do di bukku Psalmen, ‘Didok Jahowa* do tu Tuanku, “Hundul ma ho di sabola kananku 43 paima hubahen akka musum gabe sidege-degean ni patmu.”’+ 44 Didok si Daud do ibana Tuan, alani i songon dia ma ibana gabe anak ni si Daud?”
45 Tikki ditangihon sude halak hata ni Jesus i, didok ibana ma tu akka siseanna, 46 “Manat ma hamu tu akka siboto surat na mardalani tusan tuson mamakke jubah. Tikki dipakkulingi nasida di pasar, ikkon ussangap do nasida dibahen sian na asing. Tikki di parpestaan, lomo hian do roha ni nasida hundul di inganan na sangap jala sai di jolo do nasida hundul di akka sinagoga.*+ 47 Dirampok nasida do jabu* ni akka na mabalu. Marganjang-ganjang do tangiang ni nasida holan asa diida halak. Alani i, ubborat ma dibahen hukuman tu nasida sian tu na asing.”
21 Tikki diida Jesus doppak poti inganan ni pelean,+ diida ibana ma akka halak na mora mandabuhon silehon-lehon ni nasida tusi. 2 Dung i, diida ibana ma sahalak ina na mabalu na pogos pamasukkon dua hepeng logam na otik argana.*+ 3 Didok Jesus ma, “Tutu do na hudok on tu hamu, unggodang do na dipamasuk ina na mabalu na pogos on sian sude na dipamasuk nasida.+ 4 Ai sude do nasida pamasukkon sian lobi-lobi ni hamoraonna. Alai anggo ina na mabalu on nang pe pogos, dilehon ibana do sude na adong di ibana.”+
5 Dung i, adong ma piga-piga halak makkatai taringot bagas joro. Longang do roha ni nasida mangida uli ni akka batu na dipakke tu bagas joro i. Dihatai nasida do muse taringot tu akka pelean na dilehon tu Debata.+ 6 Didok Jesus ma, “Na lao juppang ma tikkina, diruppakkon nama sude na niidamuna i. Dang na lao adong be disi nanggo sada pe batu na martindi.”+ 7 Dung i disukkun nasida ma tu Jesus, “Guru, sasittongna andigan do masa akka i? Jala aha do tandana na lao masa sudena i?”+ 8 Dialusi Jesus ma, “Manat ma hamu asa unang sappe lilu hamu.+ Ai lao godang do halak na ro mamakke goarhu. Jala didok nasida ma, ‘Au do ibana,’ jala ‘Nungnga jonok tikkina.’ Unang ma ihutton hamu nasida.+ 9 Alai molo dibege hamu soara ni na marporang dohot na gaor,* unang ma mabiar hamu. Ai ikkon jolo masa do i, alai dang pittor ro dope ujung ni na masa i.”+
10 Dung i didok Jesus ma tu nasida, “Marporang ma bangso tu bangso+ jala harajaon tu harajaon.+ 11 Masa ma gempa na massai gogo jala masa ma haraparon dohot sahit di godang inganan.+ Idaon ni nasida ma masa akka na parohon biar. Idaon ni nasida ma masa akka tanda na balga di langit.
12 “Alai andorang so masa sudena i, takkupon ni akka halak ma hamu. Bahenon ni nasida ma na haccit tu hamu+ jala boanonna ma hamu tu jolo ni akka sinagoga* dohot tu penjara. Boanonna ma hamu tu jolo ni akka raja dohot tu akka gubernur alani goarhu.+ 13 Laos i ma dalanmuna jongjong di jolo ni nasida lao paboahon taringot tu au. 14 Alani i, torus ma ingot hamu di bagasan rohamuna na so jolo diparade hamu aha na lao dohononmuna.+ 15 Ai lehonokku ma bisuk tu hamu jala urupanku do hamu mamboto aha na lao dohononmuna. Jala musumuna pe dang tolap mangalusi manang aha.+ 16 Alai dohot do muse natua-tuamuna, haha anggimuna, keluargamuna, dohot akka donganmuna menghianati hamu. Pamateon ni nasida ma deba sian hamu.+ 17 Jala sogo ma roha ni sude jolma tu hamu alani goarhu.+ 18 Alai tung na so jadi mago nanggo sada obuk pe sian ulumuna.+ 19 Molo toktong hamu setia jala martahan, mangolu ma hamu.+
20 “Molo diida hamu markemah akka tentara di sakaliling ni Jerusalem,+ boto hamu ma nungnga jonok be tikkina dihancurhon nama Jerusalem.+ 21 Ikkon lari do halak na di Judea tu akka dolok.+ Ikkon lari do akka halak sian kota i, jala akka halak na di huta pe unang be masuk tu kota i. 22 Ai di tikki i ma dibahen hukuman,* asa saut sude na tarsurat i. 23 Marjea ma borua na hamil jala na manusui poso-poso di tikki i!+ Ai masa do haporsuhon bolon di luat i jala na lao dihukum nama bangso on. 24 Marmatean ma deba sian nasida alani podang. Na deba ditakkup jala diboan tu akka luat na asing.+ Didege-dege akka bangso* ma Jerusalem sahat tu na juppang tikki naung ditottuhon tu akka bangso.*+
25 “Dung i adong ma akka tanda di mataniari, di bulan, dohot di bintang.+ Marsak situtu ma sude bangso di tano on jala dang diboto nasida dalan lao malua alani balga ni galumbang na di laut. 26 Pingsan ma akka halak alani biarna paima-imahon na lao masa tu portibi on. Ai humutur nama akka huaso na di langit. 27 Dung i, idaon ni nasida ma Anak ni jolma i+ ro di atas ni ombun na di langit mardongan huaso dohot hasangapon na massai balga.+ 28 Alai molo masa akka i, pos ma rohamuna jala barani* ma hamu, ai nungnga jonok haluaonmuna.”
29 Dung i dipaboa Jesus ma sada tudosan tu nasida, “Parrohahon ma hau ara dohot sude hau na asing.+ 30 Molo diida hamu martunas hau i, botoonmuna ma naung jonok musim panas. 31 Songon i ma, molo diida hamu masa sudena i, botoonmuna ma nungnga jonok Harajaon ni Debata. 32 Tutu do na hudok on tu hamu, dang na lao mate sude jolma na mangolu di tikki saonari on molo dang jolo masa i sude.+ 33 Lao salpu do langit dohot tano on, alai dang na lao salpu hatakki.+
34 “Manat ma hamu, unang ma pasombu hamu rohamuna dirajai sipanganon dohot siinumon na marlobi-lobi.+ Jala unang ma holsoan hamu mamikkiri akka na porlu di ngolumuna,+ asa unang tarsonggot hamu tikki toppu ro ari i 35 songon jorat.+ Jala ikkon ro do ari i tu atas ni sude jolma na maringanan di tano on. 36 Alani i, sai jaga ma hamu.+ Toktong ma pangido+ asa malua hamu sian sude na lao masa i jala asa boi hamu jongjong di jolo ni Anak ni jolma i.”+
37 Tikki arian mangajari do Jesus di bagas joro, alai di tikki borngin kaluar ma ibana jala marborngin di Dolok Jetun. 38 Jala sogot dope ari, nungnga ro sude halak mandapotton Jesus lao manangihon ibana di bagas joro.
22 Nungnga jonok+ Perayaan Roti na So Marragi na digoari Paska.+ 2 Dilului akka malim kepala* dohot akka siboto surat* ma dalan lao manakkup Jesus.+ Ai mabiar do nasida tu akka halak.+ 3 Dung i dirajai Sibolis ma roha ni si Judas na digoari Iskariot, sahalak sian apostel na 12 i.+ 4 Didapotton ibana ma akka malim kepala dohot akka kepala panjaga ni bagas joro lao makkatai manang na songon dia carana pasahatton Jesus tu nasida.+ 5 Las ma roha ni nasida mambege i, jala dos ma roha ni nasida lao mangalehon hepeng perak+ tu ibana. 6 Dioloi si Judas ma i jala mulai sian i, dilului ibana ma tikki na denggan lao pasahatton Jesus tu nasida sian na so pamotoan ni akka jolma.
7 Juppang ma ari Perayaan Roti na So Marragi, ikkon dipelehon do pelean Paska di tikki i.+ 8 Didok Jesus ma tu si Petrus dohot tu si Johannes, “Lao ma hamu jala parade hamu ma sipanganon Paska di hita.”+ 9 Disukkun nasida ma ibana, “Didia do lomo roham paradeonnami i?” 10 Didok Jesus ma tu nasida, “Tikki masuk hamu tu kota, juppangmuna ma disi sahalak bawa na mamboan gucci inganan ni aek. Ihutton ma ibana tu jabu na dia ibana masuk.+ 11 Dung i dok ma tu nappuna jabu i, ‘Songon on do didok Guru i, “Didia do kamar na boi hupakke lao mangallang sipanganon Paska rap dohot akka siseanku?”’ 12 Patuduonna ma tu hamu kamar parginjang na bidang naung diatur lao pakkeotta. Disi ma parade hamu.” 13 Lao ma nasida jala pas do songon hata ni Jesus i na masa tu nasida. Dung i, diparade nasida ma na porlu tu Paska i.
14 Dung dapot tikkina, rap mangan ma Jesus dohot akka apostelna.+ 15 Dung i didok ibana ma tu nasida, “Nungnga sai hupaima-ima andigan au rap mangan Paska dohot hamu andorang so marsitaonon au. 16 Ai hudok ma tu hamu, dang na lao allangokku be i sahat tu na saut sudena i di Harajaon ni Debata.” 17 Dung dijalo ibana makkuk panginuman i, didok ma mauliate tu Debata. Didok ibana ma, “Ganup ma sian hamu mambuat makkuk panginuman on jala minum ma hamu sian on. 18 Ai hudok ma tu hamu, mulai sian saonari dang inumokku be anggur sahat tu na ro Harajaon ni Debata.”
19 Dung i dibuat Jesus ma roti,+ didok ma mauliate tu Debata, diponggoli ma i jala dilehon tu nasida. Ninna ma, “On ma na manggombarhon dagingku+ na dilehon humokkop hamu.+ Toktong ma ulahon on bahen parningotan di au.”+ 20 Songon i ma muse dibahen ibana tu makkuk panginuman i. Dung sae nasida mangan, ninna ma, “Makkuk panginuman on ma na manggombarhon parjanjian na imbaru i.+ Marhite mudarhu+ na lao durus humokkop hamu ma na mambahen sah parjanjian i.+
21 “Alai rap do dohot au di meja on halak na menghianati au.+ 22 Tutu, na lao mate do nian Anak ni jolma i songon na tarsurat taringot ibana.+ Alai nang pe songon i, marjea ma halak na menghianati ibana!”+ 23 Dung i masisukkunan ma nasida, manang ise do sasittongna sian nasida na lao mangulahon i.+
24 Alai, gabe marsoal ma muse nasida taringot ise do na ussangap sian nasida.+ 25 Gabe didok Jesus ma tu nasida, “Raja ni akka bangso mamaretta do tu rakyatna jala manang ise na adong huasona, ditanda do nasida halak na mambahen na denggan tu na asing.+ 26 Alai unang ma songon i hamu.+ Manang ise na ussangap di tonga-tongamuna naeng ma gabe songon halak na upposo.+ Jala manang ise na naeng gabe pamimpin di tonga-tongamuna, naeng ma gabe songon parhobas. 27 Ise do na ussangap, halak na mangan do manang halak na marhobas? Halak na mangan i do kan? Alai songon sahalak parhobas do au di tonga-tongamuna.+
28 “Nang pe songon i, dang hea ditinggalhon hamu au+ tikki susa au.+ 29 Bahenokku ma parjanjian dohot hamu taringot tu harajaon+ dos songon parjanjian na dibahen Damang tu au, 30 asa boi hamu mangan dohot minum di mejakku di Harajaokki+ jala hundul di tahta+ lao mangadili halak Israel na 12 marga i.+
31 “Simon, Simon, ida ma! Dipangido Sibolis i do asa dipiari hamu songon gandum.+ 32 Alai, nungnga hubahen pangidoakku tu Debata taringot tu ho asa unang mago haporseaonmu.+ Molo dung mulak ho muse tu au, patogu ma haporseaon ni akka haha anggim.”+ 33 Dung i didok si Petrus ma tu Jesus, “Tuan, rade do au dipenjara jala mate rap dohot ho.”+ 34 Alai ninna Jesus ma, “Hudok ma tu ho Petrus, andorang so martahuak dope manuk sadari on, nungnga tolu hali dohononmu na so ditanda ho au.”+
35 Didok Jesus ma muse tu nasida, “Tikki husuru hamu lao jala huorai boanonmuna inganan ni hepeng, inganan ni sipanganon dohot sipatu,+ hurangan do hamu?” Dialusi nasida ma, “Daong!” 36 Dung i didok ibana ma tu nasida, “Alai saonari, molo adong inganan ni hepengmuna manang inganan ni sipanganon, boan hamu ma i. Manang ise na so adong podangna, digadis ma baju luarna lao manuhor podang. 37 Hudok ma tu hamu ikkon saut do na tarsurat taringot tu au na mandok, ‘Dietong do ibana parjahat.’+ Sasittongna, masa do nuaeng na tarsurat taringot tu au i.”+ 38 Dung i didok nasida ma, “Tuan, adong do dison dua podang.” Didok Jesus ma tu nasida, “Attong nungnga sae be i.”
39 Dung i kaluar ma Jesus sian i. Songon na somal, lao ma ibana tu Dolok Jetun jala dohot do akka siseanna mangihutton ibana.+ 40 Dung sahat disi didok Jesus ma tu nasida, “Toktong ma hamu martangiang asa unang targoda rohamuna lao mangulahon dosa.”+ 41 Dung i, lao ma ibana mandao sian nasida hira-hira tuk dangguron batu daona. Marsinggang ma ibana jala martangiang. 42 Ninna ma, “Ale Amang, molo olo Ho, padao ma makkuk* panginuman on sian au. Alai unang ma lomo ni rohakku na saut, lomo ni roham ma.”+ 43 Dung i, ro ma sada suru-suruan sian banua ginjang jala dipatogu ma ibana.+ 44 Alai marsak situtu do ibana. Alani i, lam gomos ma ibana martangiang,+ sappe songon mudar hodokna manetek tu tano. 45 Dung sae ibana martangiang, didapotton ma akka sisean i. Alai tarpodom do nasida juppangna. Ai nungnga loja nasida alani marsakna.+ 46 Didok Jesus ma tu nasida, “Boasa modom hamu? Dungo ma hamu jala toktong ma martangiang, asa unang targoda rohamuna lao mangulahon dosa.”+
47 Tikki makkatai dope Jesus, ro ma sarombongan akka halak. Si Judas sahalak sian 12 apostel i do na mamimpin nasida. Didapotton ma Jesus jala diumma.+ 48 Alai ninna Jesus ma tu ibana, “Judas, umma-umma do hape dibahen ho menghianati Anak ni jolma i ate?” 49 Dung diida nasida na masa i, ro ma akka sisean i tu labbung ni Jesus. Didok nasida ma, “Tuan, hualo hami ma nasida dohot podang on?” 50 Adong ma sahalak sian nasida mangaroro hatoban ni sintua ni malim jala ditallik ma pinggolna sabola kanan.+ 51 Alai didok Jesus ma, “Nga sae be i!” Dijama Jesus ma pinggolna i jala dipamalum ma ibana. 52 Dung i didok Jesus ma tu akka malim kepala, tu akka kepala panjaga ni bagas joro dohot tu akka pangituai* na lao manakkup ibana, “Na dirippu hamu do pangarampok au umbahen na diboan hamu podang dohot attuk-attuk lao manakkup au?+ 53 Ganup ari do au rap dohot hamu di bagas joro,+ dang ditakkup hamu au.+ Alai on ma tikkina di hamu jala on ma tikkina marhuaso haholomon i.”+
54 Dung i, ditakkup nasida ma Jesus+ jala diboan ma ibana tu jabu ni sintua ni malim. Alai diihutton si Petrus do ibana sian na dao.+ 55 Di tonga-tonga ni alaman i, dipagalak do api jala hundul ma akka halak disi. Hundul do nang si Petrus rap dohot nasida.+ 56 Alai, diida sahalak hatoban borua ma si Petrus hundul jonok tu api i. Dipanotnoti ma ibana jala ninna ma, “Sai rap do bawa on mardalan rappon ibana.” 57 Alai margabus do si Petrus, ninna ma, “Dang hutanda ibana.” 58 Dang sadia leleng, diida na asing ma ibana jala ninna ma, “Ho pe, jotjot do ho lao rap dohot nasida.” Alai ninna si Petrus ma, “Dang au i.”+ 59 Dung hira-hira sajom, ro ma halak na asing jala takkas ma didok, “Toho do, donganna do bawa on, ai halak Galilea do bawa on!” 60 Alai didok si Petrus ma, “Dang huattusi manang aha na nidokmi.” Tikki na makkatai i dope ibana, pittor martahuak ma manuk. 61 Diida Tuan i ma doppak si Petrus. Diingot si Petrus ma hata ni Tuan na mandok, “Andorang so martahuak dope manuk sadari on, nungnga tolu hali dohononmu na so ditanda ho au.”+ 62 Dung i lao ma ibana tu luar jala sai tangis ma ibana.
63 Alai direhe-rehei+ jala dipukkuli akka panjaga i ma Jesus.+ 64 Ditutup nasida ma bohina jala sai didok nasida ma, “Molo panurirang* do ho, paboa ma tu hami ise na mamukkul ho!” 65 Jala godang dope akka hata na asing didok nasida lao mangaleai ibana.
66 Dung torang ari, marpungu ma akka pangituai ni bangso i, i ma akka malim kepala, dohot akka siboto surat.+ Diboan nasida ma Jesus tu inganan ni Sanhedrin* jala ninna ma, 67 “Molo na tutu do ho Kristus, paboa ma tu hami.”+ Alai ninna Jesus ma tu nasida, “Nang pe hupaboa tu hamu, tong do dang porsea hamu. 68 Jala molo husukkun pe hamu, dang na alusanmuna au. 69 Alai mulai sian tikki on, hundul ma Anak ni jolma i+ di sabola kanan ni Debata na marhuaso i.”+ 70 Dung i sude ma nasida manukkun, “Attong, Anak ni Debata do ho?” Didok Jesus ma tu nasida, “Tutu, songon na nidokmuna i ma.” 71 Didok nasida ma, “Boasa pola luluatta be akka saksi? Ai nungnga tabege sian pamanganna sandiri.”+
23 Dung i, jongjong ma sude jolma i jala diboan nasida ma Jesus tu si Latus.+ 2 Dilului nasida ma sala ni Jesus,+ ninna ma, “Tardapot do ibana mangaliluhon bangsonami. Diorai do manggarar pajak tu Kesar+ jala didok do ibana Kristus, raja i.”+ 3 Disukkun si Latus ma Jesus, “Tutu do ho raja ni halak Jahudi?” Dialusi Jesus ma, “Tutu, songon na nidokmi ma.”+ 4 Dung i didok si Latus ma tu akka malim kepala* dohot tu akka jolma i, “Dang adong dapottu sala ni bawa on.”+ 5 Alai lam gogo do didok nasida, “Dibahen ibana do guttur bangso on alani akka na niajarhonna di sude luat Judea. Mangajari do ibana mulai sian Galilea jala saonari nungnga sahat tuson.” 6 Dung dibege si Latus i, disukkun ibana ma, “Tutu do bawa on halak Galilea?” 7 Dung diboto si Latus na sian luat na dirajai si Herodes do Jesus,+ diboan ma ibana tu si Herodes, jala pas di Jerusalem do tikki i si Herodes.
8 Las situtu ma roha ni si Herodes dung diida ibana Jesus. Nungnga leleng naeng juppang ibana dohot Jesus, ai godang do barita dibege taringot tu ibana.+ Jala lomo do rohana idaonna Jesus mambahen tanda halongangan.* 9 Dung i godang ma sukkun-sukkun ni si Herodes tu Jesus, alai dang adong dialusi ibana i.+ 10 Alai mulak-ulak ma jongjong akka malim kepala dohot siboto surat* lao patuduhon sala ni Jesus. Jala muruk situtu do nasida tu ibana. 11 Dung i direhei+ si Herodes dohot akka tentarana ma Jesus. Dibahen ma pakkeonna baju na arga lao mangaleai ibana,+ jala disuru ma ibana muse mulak tu si Latus. 12 Marmusu hian do si Herodes dohot si Latus, alai mulai sian i gabe mardongan ma nasida.
13 Dung i, dijou si Latus ma marpungu akka malim kepala, akka pamimpin, dohot akka rakyat. 14 Ninna ma tu nasida, “Diboan hamu do ibana tu au jala ditudu hamu do ibana manjujui akka rakyat asa mangalo. Di jolomuna do hupareso ibana, alai dang adong juppangku sala ni ibana songon na nidokmuna i.+ 15 Songon i do muse pandapot ni si Herodes. Ai disuru do muse ibana mulak tu hami. Hape dang adong diulahon bawa on manang aha pe na mambahen ibana patut dihukum mate. 16 Alani i, lissingakku ma ibana+ dung i paluaokku ma.” 17* —— 18 Alai sude ma jolma i marsurak, “Pamate ma ibana! Palua ma si Barabas di hami!”+ 19 (Dipenjarahon do si Barabas ala dibahen ibana gabe gaor kota i jala mambunu.) 20 Didok si Latus ma muse tu nasida na lao paluaonna do Jesus.+ 21 Alai marsurak ma nasida, ninna ma, “Gattung ma ibana tu hau! Gattung ma ibana tu hau!”+ 22 Didok si Latus ma muse patoluhalihon tu nasida, “Boasa? Ai aha huroa na jahat diulahon ibana? Dang adong dapottu manang aha na mambahen ibana patut dihukum mate. Alani i, lissingakku ma ibana dung i paluaokku ma.” 23 Alai, lam dipagogo nasida ma soarana. Dipaksa nasida ma asa dihukum mate ibana.* Ujungna saut ma na nidok ni nasida i.+ 24 Alani i, dibahen si Latus ma keputusan asa dipasaut pangidoan ni nasida i. 25 Dipalua ma halak na pinangido ni nasida i, na dipenjarahon ala manggutturi jala mambunu. Dung i dipasahat ibana ma Jesus tu nasida, asa dibahen songon dia lomo ni roha ni nasida.
26 Tikki diboan nasida Jesus, lewat ma si Simon halak Kirene, na ro sian huta na jonok tu kota i. Dibahen nasida ma hau partinaonan* i tu si Simon asa diihutton ibana Jesus sian pudi.+ 27 Godang do halak na mangihutton ibana, dohot ma i akka borua. Sai tangis do akka borua i jala sai dipukkuli nasida do diri ni nasida alani lungun ni rohana. 28 Diida Jesus ma tu akka borua i jala ninna ma, “Unang ma au tangisi hamu ale akka boru Jerusalem. Alai tangisi hamu ma dirimuna dohot akka anakkonmuna.+ 29 Ai na ro ma tikkina dohonon ni halak ma, ‘Marlas ni roha ma borua na mandul, na so hea manubuhon anak, jala na so hea manusui poso-poso!’+ 30 Dokkonon ni nasida ma tu akka dolok, ‘Tipa ma hami!’ jala tu akka dolok-dolok dokkononna ma, ‘Hukkupi ma hami!’+ 31 Ai molo songon on do dibahen nasida tikki mangolu dope hau i, lam boha ma molo dung malos hau i?”
32 Tikki i, adong do dua halak parjahat na diboan lao dihukum mate rap dohot Jesus.+ 33 Dung sahat nasida di inganan na margoar Tengkorak,+ dipakkuhon nasida ma ibana tu hau rap dohot akka parjahat i. Sada di sabola kananna jala sada nai di sabola kirina.+ 34 Alai ninna Jesus ma, “Ale Amang, sesa ma dosa ni nasida, ai dang diboto nasida na binahen ni nasida i.” Dung i, dibahen nasida ma undi lao mambagi-bagi pakkeanna.+ 35 Jongjong do akka halak mangida na masa i. Alai direhei akka pamimpin ma ibana jala ninna ma, “Anggo halak na asing dipalua do, molo na tutu do ibana Kristus na Pinillit ni Debata, dipalua ma jo dirina.”+ 36 Dohot do nang akka tentara mangarehei ibana. Dipajonok nasida ma tu ibana jala dilehon ma anggur na asom+ tu ibana. 37 Didok nasida ma, “Molo ho do raja ni halak Jahudi i, palua ma dirim.” 38 Di atas ni uluna adong do tarsurat, “On do raja ni halak Jahudi.”+
39 Dohot do sahalak sian parjahat na targattung disi mangaleai Jesus,+ ninna ma, “Ai dang na ho Kristus i? Palua ma dirim songon i nang hami!” 40 Alai dipissang parjahat na sada nai ma ibana, ninna ma, “Na so mabiar do ho tu Debata? Dos do hukuman na dibahen tu ho dohot tu ibana. 41 Ai pantas do hita hona hukum. Hombar do hukuman na tajalo on tu pambahenatta. Alai anggo ibana, dang adong diulahon na sala.” 42 Dung i ninna ibana ma, “Jesus, ingot ma au molo dung masuk ho tu Harajaonmi.”+ 43 Gabe didok Jesus ma tu ibana, “Tutu do na hudok on tu ho sadari on, rap do ho dohot au di Paradeiso.”+
44 Hira-hira jam 12 arian* do tikki i, alai makkolom ma saluhut luat i sahat tu jam 3 botari,*+ 45 ai dang marsinondang mataniari. Dung i, ribak dua ma tire ni bagas joro+ sian ginjang sahat tu toru.+ 46 Gogo ma soara ni Jesus mandok, “Ale Amang, tu tanganmu ma hupasahat hosakkon.”+ Dung didok songon i, mate ma ibana.*+ 47 Tikki diida komandan ni tentara na masa i, dipuji ibana ma Debata ninna ma, “Tutu do dang adong sala ni bawa on.”+ 48 Dung diida sude halak na pungu disi na masa i, mulak ma nasida huhut dipukkuli nasida andorana. 49 Sude halak na mananda Jesus dohot akka borua na mangihutton ibana sian Galilea, jongjong do mangida na masa i sian na dao.+
50 Adong ma sahalak bawa na margoar si Josep. Sahalak anggota ni Pengadilan Agama Jahudi* do ibana. Burju do ibana jala diulahon do na sittong.+ 51 (Dang setuju ibana tu rencana ni nasida dohot tu ulaon ni nasida.) Sian Arimatea do ibana, i ma sada kota na di Judea. Toktong do dipaima ibana Harajaon ni Debata. 52 Lao ma ibana tu si Latus mangido bakke ni Jesus. 53 Dipaturun ibana ma bakke ni Jesus i.+ Dibukkus ma i tu abit linen jala dipeakkon tu kuburan. Dipeakkon ma ibana tu kuburan naung diliangi di dolok batu.+ Dang hea dope dibahen bakke tusi. 54 Ari Pangaradeon*+ do tikki i jala naeng ari Sabat nama.+ 55 Alai dohot akka borua na mangihutton Jesus sian Galilea i mangida didia kuburan i. Diida nasida do songon dia bakke i dipeakkon.+ 56 Dung i, mulak ma nasida lao paradehon akka rempah-rempah dohot miak na angur. Alai maradi do nasida di ari Sabat+ songon naung diparettahon di Patik ni si Musa.
24 Di ari na parjolo sian minggu i, tibu ma nasida lao manogotna i tu kuburan. Diboan ma rempah-rempah naung diparade nasida hian.+ 2 Alai nungnga guling batu i sian kuburan i+ dapot ni nasida. 3 Tikki masuk nasida tu bagasan, dang disi be bakke ni Tuan Jesus i.+ 4 Longang ma roha ni nasida, jala toppu ma jongjong di labbung ni nasida dua bawa na marhillong abitna. 5 Gabe mabiar ma akka borua i jala dang olo nasida mangida akka bawa i.* Disukkun akka bawa i ma, “Boasa dilului hamu halak na mangolu di inganan ni halak na mate?+ 6 Dang dison be ibana, alai nungnga dipahehe be. Ingot hamu ma na nidokna tu hamu tikki di Galilea dope ibana. 7 Ai nungnga dipaboa ibana hian na ikkon dipasahat Anak ni jolma i tu akka pardosa jala digattung di hau. Dung i hehe ma ibana di ari patoluhon.”+ 8 Gabe diingot nasida ma hatana i.+ 9 Mulak ma nasida sian kuburan i. Dipaboa nasida ma sude na masa i tu apostel na 11 i dohot tu akka sisean na asing.+ 10 Ia akka borua na paboahon na masa i tu akka apostel, i ma si Maria Magdalena, si Johanna, si Maria omak ni si Jakobus, dohot akka borua na asing na rap dohot nasida. 11 Alai dang porsea nasida tu na nidok ni akka borua i, dirippu nasida do holan hata-hata i.
12 Alai jongjong ma si Petrus jala marlojong ma ibana lao tu kuburan i. Unduk ma ibana jala diida ma tu bagasan, alai holan abit linen nama na adong disi. Dung i, mulak ma ibana jala sukkun-sukkun ma rohana taringot na masa i.
13 Laos di na sadari i, adong ma dua halak sisean na lao tu sada huta na margoar Emmaus. Hira-hira 11 kilometer* ma daona sian Jerusalem. 14 Tikki di pardalanan, makkata-hatai do nasida taringot tu sude naung masa i.
15 Tikki na makkata-hatai sisean na dua i, ro ma Jesus mandapotton nasida jala rap mardalan ma nasida. 16 Alai dang ditanda nasida ibana.+ 17 Disukkun Jesus ma nasida, “Aha do na dihatai hamu?” Dung i so ma sisean na dua i jala songon na marsak do nasida idaon. 18 Sahalak sian nasida margoar si Kleopas. Didok ibana ma, “Ai dang halak Jerusalem ho?* Dang diboto ho aha na masa na piga ari on?” 19 Disukkun Jesus ma muse, “Aha ma huroa i?” Dialusi nasida ma, “Taringot na masa tu Jesus halak Nasaret i.+ Sahalak panurirang* do ibana. Dipatudu ibana do di jolo ni Debata dohot di jolo ni jolma na adong huasona.+ Dipatudu do i marhite hatana dohot pambahenanna. 20 Alai dipasahat akka malim kepala* dohot akka pamaretta do ibana asa dihukum mate.+ Jala dipakkuhon nasida do ibana tu hau. 21 Ibana hian do na diharappon hami lao paluahon Israel.+ Hape sadari on, nungnga tolu ari be dung masa akka i. 22 Asing ni i, songgot do rohanami mambege hata ni akka dongannami borua. Ai sogot dope ari nungnga lao nasida tu kuburan,+ 23 alai dang adong be diida nasida disi bakkena i. Didok akka borua i, diida nasida do akka suru-suruan disi. Didok suru-suruan i, nungnga mulak mangolu be ibana. 24 Dung i, lao ma deba sian hami tu kuburan i.+ Jala tutu do na nidok ni akka borua i, dang adong be diida nasida bakkena i disi.”
25 Dung i didok Jesus ma tu nasida, “E hamu halak na so marroha. Maol nai hamu makkaporseai sude hata ni akka panurirang i! 26 Ai ikkon taonon ni Kristus i do sudena i+ asa dipasangap ibana.”+ 27 Dung i, dipatorang ibana ma tu nasida sude na nidok ni Surat na Badia taringot tu ibana, mulai sian na disurat si Musa dohot sude na Sinurat ni Akka Panurirang.+
28 Dung jonok nasida tu huta na naeng dapottonon ni nasida i, dibahen Jesus ma hira na naeng ditorusson ibana dope pardalananna. 29 Alai sai didok nasida ma tu ibana, “Rap ma ho dohot hami, ai nungnga botari on, satokkin nai golap nama.” Dung i dohot ma ibana masuk tu jabu ni nasida. 30 Tikki mangan ibana rap dohot nasida, dibuat ibana ma roti. Ditangiakkon* ibana ma i, diponggoli, jala dibagihon tu nasida.+ 31 Gabe diboto nasida ma, Jesus do hape ibana. Alai pittor toppu ma ibana mago sian jolo ni nasida.+ 32 Dung i didok nasida ma, “Patut ma hona tu rohatta hatana i, tikki na di dalan i hita jala tikki dipatorang ibana isi ni Surat na Badia i tu hita.” 33 Laos satokkin i, lao ma sisean na dua i tu Jerusalem. Disi, juppang ni nasida ma apostel na 11 i rap marpungu dohot akka sisean na asing. 34 Didok akka halak na marpungu i ma, “Tutu do hape nungnga dipahehe Tuan i. Jala nungnga dipatuduhon ibana dirina tu si Simon!”+ 35 Dung i, dipatorang sisean na dua i ma tu nasida aha na masa tikki di pardalanan nasida. Jala dipaboa nasida do muse, tikki diida nasida ibana mamonggoli roti,+ gabe diboto nasida ma na Jesus do i.
36 Tikki makkatai dope nasida paboahon akka na masa i, jongjong ma Jesus di tonga-tonga ni nasida. Didok Jesus ma, “Dame ma di hamu.”+ 37 Gabe tarsonggot ma nasida jala mabiar, ai dirippu nasida do na mandapot parnidaan nasida. 38 Alai didok Jesus ma, “Boasa tarsonggot hamu? Boasa dang porsea hamu? 39 Au do on! Ida hamu ma tangan dohot patton. Ida hamu ma jala jama hamu. Dang parnidaan on, alani i ma boasa marsibuk au jala marholi-holi songon na niidamuna.” 40 Tikki didok Jesus songon i, dipatuduhon ibana ma tangan dohot patna tu nasida. 41 Alai tong dope dang porsea nasida. Ai massai las do roha ni nasida jala longang dope roha ni nasida. Gabe didok Jesus ma, “Adong do sipanganonmuna dison?” 42 Dung i dilehon nasida ma tu ibana dekke naung dipanggang. 43 Dijalo ibana ma i, jala diallang ma i di jolo ni nasida.
44 Dung i didok Jesus ma tu nasida, “Tikki rap dope au dohot hamu,+ nungnga hupaboa hian ikkon saut do sude na tarsurat taringot au di Patik ni si Musa, na Sinurat ni Akka Panurirang, dohot na tarsurat di akka Psalmen.”+ 45 Dung i, diurupi Jesus ma nasida asa takkas diattusi nasida isi ni Surat na Badia i.+ 46 Didok Jesus ma, “Songon on do isi ni na tarsurat i: ikkon marsitaonon do Kristus i jala dipahehe ma ibana di ari patoluhon.+ 47 Marhite goarna ma dibaritahon tu sude bangso,+ ikkon jolo muba do nasida asa boi mandapot hasesaan ni dosa.+ Jala mulai sian Jerusalem do i dibaritahon.+ 48 Jala hamu ma na gabe saksikku taringot akka i.+ 49 Suruokku ma tu hamu na dijanjihon Damang i. Alai di kota on ma jo hamu tinggal sappe dijalo hamu huaso na sian banua ginjang i.”+
50 Dung i, ditogihon Jesus ma nasida kaluar sian kota i. Jala diboan ma nasida tu Betania. Diangkat ma tanganna jala dipasu-pasu ma nasida. 51 Tikki dibahen ibana dope songon i, tarangkat ma ibana tu banua ginjang+ jala ditinggalhon ibana ma nasida. 52 Dung i marsinggang ma nasida. Mulak ma nasida tu Jerusalem di bagasan las ni roha.+ 53 Jala ganup ari ma nasida mamuji Debata di bagas joro.+
As. “akka parhobas ni”.
Ida di Kamus.
As. “Sian akka boru ni si Aron”.
As. “na tigor”. Ida “Hatigoran” di Kamus.
Ida Lampiran A5.
Ida Lampiran A5.
Ida Lampiran A5.
Ida Lampiran A5.
Manang “rahim”.
Ida Lampiran A5.
Ida Lampiran A5.
Ida Lampiran A5.
Ida Lampiran A5.
Ida Lampiran A5.
As. “amana i”.
Manang “Ai dang hea dope au mangulahon seks dohot bawa”.
Ida Lampiran A5.
Manang “rahimna”.
Ida Lampiran A5.
Ida Lampiran A5.
As. “bonina”.
Ida Lampiran A5.
Ida Lampiran A5.
Ida Lampiran A5.
As. “tanduk haluaon”. Ida “Tanduk” di Kamus.
As. “sian bagas”.
Ida di Kamus.
Ida Lampiran A5.
Hata on patuduhon inganan na so hea diula jala holan saotik do na maringanan di luat i.
Manang “di sude tano on”.
Manang “i ma buhabajuna”.
Inganan ni sipanganon ni binatang.
Ida Lampiran A5.
Ida Lampiran A5.
Ida Lampiran A5.
Manang “rahim”.
Ida Lampiran A5.
Ida Lampiran A5.
As. “Ganup anak siakkangan na mambukka rahim”. Ida “Anak siakkangan” di Kamus.
Ida Lampiran A5.
Ida Lampiran A5.
Manang “mangapuli”.
Ida Lampiran A5.
Ida di Kamus.
Ida Lampiran A5.
Na nidokna dison, i ma si Herodes Antipas. Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Ida Lampiran A5.
Manang “papungu”.
Manang “upamuna”.
Garpu na dipakke lao papulikkon gandum sian durame.
Suan-suanan na songon eme na tubu di Israel jala na jotjot dipakke mambahen roti.
As. “kulit ni eme”. Ida di Kamus.
Ida Lampiran A5.
Manang “tu inganan na untimbo”.
Ida Lampiran A5.
Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Ida Lampiran A5.
Manang “paboahon taon parasi rohaon ni Jahowa”. Ida Lampiran A5.
Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Na nidokna dison, i ma Laut Galilea.
As. “dijaring”.
Ida di Kamus.
Manang “ias”.
Ida Lampiran A5.
Manang “juru tulis”.
Manang “Ala digohi biar ni roha”.
Tas na sian kulit ni binatang.
Ida di Kamus.
Manang “na lumpu”.
Manang “juru tulis”.
Manang “na lumpu”.
Ida di Kamus.
Manang “sisean”.
Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Manang “poda”.
Manang “generasi”.
As. “tarida do i tigor sian sude ianakkonna”.
As. “mamboan botol pualam na marisi”, botol na gelleng na dibahen sian batu na di Alabastron na di Mesir.
Ida Lampiran B14.
Manang “disesa ma dosa ni nasida”.
Manang “na balga”.
Manang boi do “Nungnga leleng ibana dirajai suru-suruan na jahat i”.
As. “tu Abyssos”. Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
As. “malua”.
Manang “Mulak ma muse hosa ni dakdanak i”.
As. “perak”.
Manang “baju gatti”.
Na nidokna dison, i ma si Herodes Antipas. Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
As. “jala dipasu-pasu”.
Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Manang “juru tulis”.
Manang “dang boi diihutton ibana lomo ni rohana sandiri”.
Ida di Kamus.
Manang “generasi”.
Manang “rubah”. Ida di Kamus.
As. “dang adong hapeahan ni uluna”.
Manang “unang pola haol hamu manang ise tikki ditabi hamu nasida”.
Manang “mukjizat”.
Manang “Hades”. Ida di Kamus.
As. “Setan”. Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Ida Lampiran A5.
Manang “Ise do sasittongna donganku jolma?”
Ida Lampiran B14.
Manang “na gabe dongan jolma ni”.
Manang “dipasangap”.
As. “roti”.
As. “na marutang”.
As. “Unang ma boan hami tu godaan”.
Ida “Ruach; Pneuma” di Kamus.
Goar na dibahen tu Sibolis.
Manang “mukjizat”.
As. “marhite jari-jari ni Debata”.
Ida “Ruach; Pneuma” di Kamus.
Manang “na gersang”.
Ida di Kamus.
Manang “hirang”.
Halak Parise dohot halak Jahudi manussi tangan ni nasida mangihutton adat ni halak Jahudi.
Manang “Jala lehon hamu ma silehon-lehon asi ni roha”. Ida di Kamus.
Di bahasa Junani peganon. Suan-suanan na dibahen gabe ubat jala dipakke lao mangaloppa sipanganon.
Manang “dohot akka sayur”.
Ida di Kamus.
Manang “na dituntut”.
Ida surat na di toru na di 1Ptr 1:20.
Manang “dituntut”.
Manang “juru tulis”.
Ida di Kamus.
As. “dua asarion”. Ida Lampiran B14.
Manang “na so diparrohahon”.
Manang boi do “tu jolo ni akka sinagoga”.
Manang “warisan”.
As. “sada asta”. Ida Lampiran B14.
Manang “silehon-lehon asi ni roha”. Ida di Kamus.
As. “marhohos ma hamu”.
As. “di tikki giliran jaga na paduahon”. Di tikki ni Jesus, on hira-hira jam sia borngin sahat tu tonga borngin.
As. “tikki giliran jaga na patoluhon”. Di tikki ni Jesus, on sian tonga borngin sahat tu hira-hira jam tolu manogot.
Manang “pangaradoti jabu na”.
Manang “akka parhobas ni parjabu”.
As. “kwadran”, hepeng logam na massai otik argana. Ida Lampiran B14.
Ida di Kamus.
Manang “sian na mamparhatoban ibana”.
Na nidokna dison, i ma boni na songon biji ni sayur bayam na boi tubu gabe hau na timbona opat meter.
As. “tu tolu takaran sea”. 1 sea = 7,33 liter. Ida Lampiran B14.
Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
As. “jabumuna”.
Ida Lampiran A5.
Manang “na marsahit edema”, sahit alani magodangku cairan di dagingna.
As. “na mangallang roti”.
Manang “lima auga ni”. Ida “Auga” di Kamus.
As. “alai dang sogo rohana”, lapatan ni hata sogo rohana dison, i ma hurang holongna.
Ida di Kamus.
Manang “dang mandok hata parsirangan hamu tu”.
Manang “juru tulis”.
Ida Lampiran B14.
Manang “akka donganna borua”.
Ida Lampiran B14.
Manang “jala lomo-lomona ma pahabisson hepengna”.
Manang “tu banua ginjang”.
Manang “Ai selamat”.
As. “naung mamboddut”.
Manang “pangurus ni jabu”.
As. “100 bat”. Ida Lampiran B14.
As. “saratus kor”. Ida Lampiran B14.
Manang “jaman”. Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
As. “tu andora”.
Manang “Hades”. Ida di Kamus.
As. “di andorana”.
As. “amanami”.
As. “Tuan”.
As. “Tuan”.
Hau on goarna murbei.
Ida di Kamus.
Manang “tikki dipapatar Anak ni jolma i”.
Ida surat na di toru na di Mat 24:17.
Ida Lampiran A3.
Manang “Ai sai dipukkuli ibana do au”.
Manang “jaman”. Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Manang “hau ara-murbei”.
Manang “hutipu marhite manudu ibana mangulahon na so sittong”.
Manang “huaso tu sada harajaon”.
Hepeng mina Junani boratna 340 gram. Sarupa ma on tu 100 drakhma. Ida Lampiran B14.
As. “perak”.
As. “perakki”.
Manang “mukjizat”.
Ida Lampiran A5.
As. “dipareso”.
Manang “gua”.
Ida di Kamus.
Manang “juru tulis”.
Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Manang “juru tulis”.
Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Manang “dipaila”.
As. “On do panean i”.
Ida di Kamus.
Manang “pajak kepala”, na nidokna i ma pajak ni ganup halak.
Ida Lampiran B14.
Dang takkas dipaboa di Bibel na mate i siakkangan manang sianggian.
Manang “jaman”. Ida di Kamus.
Ida Lampiran A5.
Ida Lampiran A5.
Ida di Kamus.
Manang “arta”.
“Dua lepton, sarupa do i tu sada kwadran”. Ida Lampiran B14.
Manang “na maralo”.
Ida di Kamus.
Manang “Ai di tikki i ma dibahen ari panguhuman”.
Manang “akka halak na so Jahudi”.
Manang “akka halak na so Jahudi”.
Manang “togu”.
Ida di Kamus.
Manang “juru tulis”.
Makkuk on manggombarhon na dipaloas Debata do Jesus dipamate ala ditudu mangaleai Debata.
Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Manang “mukjizat”.
Manang “juru tulis”.
Ida Lampiran A3.
Manang “dihukum mate ibana di hau”.
Ida di Kamus.
As. “Hira-hira jam paonomhon”.
As. “sahat tu hira-hira jam pasiahon”.
Manang “tos ma hosana”.
Manang “anggota ni Sanhedrin”. Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
Manang “jala sai unduk ma nasida”.
As. “60 setadi”. Ida Lampiran B14.
Manang boi do “Ai holan ho do halak di Jerusalem on na so mamboto na masa piga ari on”?
Ida di Kamus.
Ida di Kamus.
As. “Dipasu-pasu”.