Referensi tu Parpunguan Hangoluan dohot Pangkobasion Na Laho Diparsiajari
2-8 JULI
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL | LUKAS 6-7
“Sai Patudu ma Burju ni Roha”
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Luk 6:37
Sesa ma sala ni donganmuna asa disesa nang salamuna: Manang “Palua ma donganmu, asa dipalua ho.” Hata Junani “sesa” boi do lapatanna “palua”, songon paluahon sasahalak sian penjara. Molo disesa sasahalak hasalaan ni donganna, lapatanna nunga disalpuhon ibana be hasalaan ni donganna i, nang pe sasintongna patut do donganna i diuhum.
w08-IN 15/5 9-10 ¶13-14
Sai Patudu ma Haburjuon
13 Dipaboa si Mateus do hata ni Jesus na mandok, “Unang be manguhumi, asa unang diuhumi hamu.” (Mat. 7:1) Si Lukas paboahon, “Unang be manguhumi asa unang diuhumi hamu. Unang ma manorui asa unang ditorui hamu. Sai sesa ma sala ni donganmuna asa disesa nang salamuna.” (Luk. 6:37) Di abad na parjolo, jotjot do halak Parise mamangke adat ni nasida laho manguhumi halak na asing. Hape, maralo do adat ni nasida tu Hata ni Debata. Jadi dijujui do sude siihuthon ni Jesus asa ‘unang manguhumi’. Jala, ingkon disesa nasida do hasalaan ni halak manang ‘paluahon’ halak na asing. Jadi apostel Paulus pe mangalehon poda na sarupa, songon na dipaboa di ginjang.
14 Molo lomo roha ni sisean ni Jesus manalpuhon hasalaan ni sasahalak, tontu tiruon ni halak na asing ma nasida. Didok Jesus, “Panguhumon na binahenmuna laho manguhum, songon i do bahenonna laho manguhum hamu jala panuhatan na pinangkemuna laho manuhat, i do suhathononna tu hamu.” (Mat. 7:2) Molo burju hita tu na asing, nasida pe burju ma tu hita.—Gal. 6:7.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Luk 6:38
Sai lehon ma: Manang “Tongtong mangalehon.” Hata Junani na dipangke dison, lapatanna ndang holan sahali “mangalehon”. Alai torus mangalehon.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Luk 6:38
hajutmuna: Molo di hata Junani, on lapatanna “andora”. Alai molo dison, lapatanna abit luar na boi ditarik sahat tu butuha. Ra, hata ‘suhathononna tu hajutmuna’ patuduhon hasomalan ni sasahalak na pamasukkon angka na tinuhorna tu abit luarna.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
w07-IN 1/8 6 ¶1
Boha do Cara Patoguhon Parale-aleon tu Debata?
Jotjot do Jesus leleng martangiang. (Johannes 17:1-26) Umpamana, andorang so mamillit 12 apostel, laho do Jesus “tu sada dolok laho martangiang jala disi ma ibana saborngin manipat martangiang tu Debata”. (Lukas 6:12) Memang, ndang ingkon martangiang saborngin manipat hita. Alai porlu do tatiru Jesus taringot martangiang. Andorang so mambahen keputusan, martangiang ma hita tu Debata, mangido tondi parbadia asa boi tabahen keputusan na patoguhon parale-aleonta tu Debata.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Luk 7:35
sian parniulaonna: Manang di hata aslina, lapatanna “sian sude ianakhonna”. Di ayat on, didok do bisuk i songon na marianakhon. Jala di Mat 11:19, didok do adong ‘parniulaon’ ni bisuk i. Jadi, ianakhon manang parniulaon ni bisuk i tarida sian pambahenan ni sasahalak. Umpamana si Johannes Pandidi dohot Jesus. Sian parniulaon ni nasida, tarida do ndang tutu hata ni angka halak taringot tu nasida. I do umbahen didok Jesus, ‘Bereng hamu ma pangalahona, asa botoonmuna tutu do na didok halak taringot ibana manang na ndang.’
9-15 JULI
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL | LUKAS 8-9
“Aha do na Ingkon Taulahon Asa Boi Mangihuthon Jesus?”
it-2-IN 731
Asar
Adong ma sahalak panurat mandok tu Jesus, “Guru, ihuthononku do ho manang tudia pe ho laho.” Dialusi Jesus ma ibana, “Adong do liang ni biang tombak jala adong do asar ni angka pidong, alai anggo Anak ni jolma i ndang adong hapeahan ni uluna.” (Mat 8:19, 20; Luk 9:57, 58) Jesus naeng mangajarhon tu angka siseanna asa unang diharingkoituuuthon nasida lomo ni roha ni portibi on. Jala dipaingot Jesus do nasida asa tongtong marhaposan tu Jahowa. Tarida ma i sian tangiang na diajarhon Jesus tu angka siseanna, “Lehon ma di hami sipanganonnami sadari on,” jala didok do muse, “Alani i ingot ma, ndang adong nanggo sahalak pe sian hamu na so manadingkon sude artana na boi gabe siseanku.”—Mat 6:11; Luk 14:33.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Luk 9:59, 60
mangkuburhon damang: Na didok ‘mangkuburhon’ dison, ndang na naung mate amang ni baoa i, jala ndang na laho bahenonna acara pemakaman ni amangna di tingki i. Alana hasomalan di tingki i, molo mate sasahalak, ingkon di sadari i do dibahen acarana jala dikuburhon bangkena. Jadi ndang mungkin be sanga ibana mangkatai tu Jesus molo tutu do naung mate amangna di sadari i. Ra maksud ni baoa i ndang mate dope amangna, alai nunga matua jala marsahit. Ditogihon Jesus pe ibana, ndang na mandok asa unang diurus amangna i. Alana, ra adong dope keluargana na boi mangurus amangna i. (Mrk 7:9-13) Hira na songon on ma didok baoa i tu Jesus, ‘Olo do ahu mangihuthon ho, alai paima mate ma jolo amangku jala hukuburhon.’ Jadi menurut Jesus, ndang dijalo baoa i tanggung jawab na dilehon Jesus laho manjumolohon Harajaon ni Debata.—Luk 9:60, 62.
Pasombu ma angka na mate i mananom na matena: Songon na dipaboa di hatorangan taringot Luk 9:59, ndang mate dope amang ni baoa i, alai nunga matua jala marsahit. Alani i, didok Jesus ma, “Pasombu ma angka na mate i mananom na matena”. Lapatanna, asa diloas baoa i keluargana mangurus amangna i sahat tu na mate. Jadi molo diihuthon baoa i do Jesus, dapotna ma hangoluan na salelengna jala parale-aleonna tu Jahowa pe gabe lam solhot. Alus ni Jesus patuduhon, ringkot do tongtong manjumolohon Harajaon ni Debata jala mamaritahon i asa tongtong togu parale-aleonta tu Debata.
Media sian nwtsty-E
Mambajak
Mambajak somalna diulahon di ujung ni musim panas jala mulai ma disi ro udan. Alana molo maraek tano i, mura ma diula. (Ida ma sgd halaman 19.) Piga-piga alat mambajak on dibahen sian hau. Ra, dibahen do bosi di ujung ni alat i. Somalna, sada manang dua binatang do na manarik alat on. Dung sae mambajak, disabur pangula i ma boni. Di Angka Buku Heber, jotjot do ulaon mambajak dibahen gabe tudosan. (Pangh 14:18; Jes 2:4; Jer 4:3; Mik 4:3) Jala tingki mangajar, jotjot do dipangke Jesus ulaon ni pangula gabe tudosan. Umpamana, dipatudos Jesus do pambajak songon sahalak sisean na manomba Jahowa sian ias ni rohana. (Luk 9:62) Ingkon tu jolo do torus diida sahalak pambajak, jala ingkon dilehon do roha dohot pingkiranna asa tigor na niulana i. Suang songon i ma halak Kristen. Ingkon dijumolohon nasida do Harajaon ni Debata.
w12-IN 15/4 15-16 ¶11-13
Tongtong ma Manomba Jahowa sian Nasa Roha
11 Asa lam tangkas taantusi tudosan ni Jesus taringot mambajak, adong dope na ingkon taparsiajari. Umpamana, adong ma sahalak pangula na mambajak. Alai tingki karejo ibana, sai dipingkiri ibana do keluargana, jabuna, angka donganna, dohot angka ulaon na asing. Molo sai dipingkiri ibana do songon i, gabe ndang denggan be na niulana i. Alana, songon na “mangida tu pudi” do ibana molo holan mamingkirhon i. Hape somalna, godang dope na ingkon diulahon sahalak pangula andorang so manaburhon boni. Alai boi do gabe leleng diulahon ibana i molo mamingkiri na asing. Tontu, olo do jut roha ni nampuna ladang i ala ndang ringgas pangula i diida.
12 Boi do i masa tu hita. Pangula i manggombarhon sahalak Kristen. Ra, ringgas do ibana marpungu dohot marbarita. Alai sai dipingkiri do angka na dihalomohon portibi on. Molo holan i do na dipingkiri ibana, boi ma lam dao ibana sian Jahowa. Nang pe ringgas ibana di ulaon laho manomba Jahowa, alai ala sai mamingkiri na dihalomohon portibi on, dos do i songon na “mangida tu pudi”. Hape godang do na ingkon diulahon ibana laho manomba Jahowa. Alai, ala ndang “maniop hata ni Debata na parohon hangoluan”, gabe lam gale ma haporseaonna. (Plp. 2:16) Alani i, gabe lungun ma roha ni Jahowa, “Nampuna sisabion”, ala ringgas naposoNa i.—Luk. 10:2.
13 Jadi tangkas ma parsiajaranna. Denggan do molo ringgas hita marpungu dohot marbarita. Alai ndang holan i na patuduhon molo hita manomba Jahowa sian na roha. (2 Kron. 25:1, 2, 27) Molo sai torus do sahalak Kristen “mangida tu pudi” manang mangkalomohon angka na di portibi on, boi ma gabe sega parale-aleonna tu Jahowa. (Luk. 17:32) Alani i, asa “tama masuk tu Harajaon ni Debata”, ingkon ‘tahasogohon ma na jahat, jala tahaholongi ma na denggan’. (Rom 12:9; Luk. 9:62) Jadi, unang ma tapaloas manang aha pe di portibi on mangambati hita laho manomba Jahowa sian nasa rohanta.—2 Kor. 11:14; jaha Pilippi 3:13, 14.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Luk 8:3
mangkobasi Jesus dohot angka apostelna: Manang “mangalehon angka na porlu tu nasida”. Molo di hata Junani, didok ma diakoneo. Lapatanna, mangalehon angka na porlu di sasahalak, songon mangalompa dohot angka ulaon na asing. Lapatan ni hata on pe sarupa do songon na dipaboa di Luk 10:40 (“mangaradoti angka ulaon”), Luk 12:37 (“dihobasi”), Luk 17:8 (“hobasi”), dohot Ul 6:2 (“mambagi-bagihon sipanganon”). Alai hata on pe boi do lapatanna manggohi na porlu di sasahalak. Dipaboa do di ayat 2 dohot 3 taringot angka borua na mangkobasi Jesus dohot angka siseanna. Diurupi nasida do Jesus dohot angka siseanna asa denggan mangulahon ulaon na dilehon Debata. Ala diulahon nasida songon i, pasangaphon Debata ma nasida. Alani i, las do roha ni Debata mangida nasida. Disurathon ma taringot haburjuon ni nasida di Bibel asa gabe parsiajaran tu hita. (Poda 19:17; Heb 6:10) Jala, hata Junani na dipangke dison pe adong do di Mat 27:55; Mrk 15:41.
w08-IN 15/3 31 ¶2
Angka na Denggan sian Buku Lukas
9:49, 50—Boasa ndang diorai Jesus sahalak baoa palaohon angka suru-suruan na jahat, hape ndang sisean ni Jesus dope baoa i? Ndang diorai Jesus baoa i, alana ndang adong dope huria Kristen di tingki i. Alani i, ndang gabe sisean ni Jesus dope baoa i. Alai dipatudu ibana do haporseaon tu Jesus jala boi palaohon angka suru-suruan na jahat.—Mrk. 9:38-40.
16-22 JULI
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL | LUKAS 10-11
“Carita taringot tu Halak Samaria”
Media sian nwtsty-E
Dalan sian Jerusalem tu Jeriko
(1) Songon na dipatudu di video on, ra hira-hira songon i ma dalan sian Jerusalem tu Jeriko najolo. Ganjang ni dalanna i lobi sian 20 km. Di dalan i, adong do dalan turun-turunan na ganjangna 1 km. Jotjot do angka halak dirampok di dalan i, alana lungun do inganan i. I do umbahen adong panjaga di dalan i laho mangida angka na lewat. Kota Jeriko tingki pamarentaon ni Rom (2) adong di dalan na terhubung sian halongonan Judea. Alai kota Jeriko di tingki ni bangso Israel (3) hira-hira 2 km sian kota Rom.
w02-IN 1/9 16-17 ¶14-15
“Ndang Mangkatai Ibana tu Nasida Molo Ndang Marhite Tudosan”
14 Na paduahon, taingot ma tudosan taringot halak Samaria na burju. Didok Jesus ma, “Adong ma sasahalak na turun sian Jerusalem tu Jeriko. Alai dirampok ma ibana di tonga dalan, dibuat ma pangkeanna dohot artana, dipungkuli, jala ditinggalhon ma ibana nunga naeng mate.” (Lukas 10:30) Tingki paboahon tudosan i, tangkas do didok Jesus taringot dalan “sian Jerusalem tu Jeriko” laho paboahon parsiajaranna. Tingki i di Judea do Jesus, ndang dao sian Jerusalem. Alani i, tontu diboto angka na mambege i do taringot dalan i. Jotjot do halak dirampok di dalan i, tarlumobi molo mardalan sahalakna disi. Marbelok-belok do dalan i jala lungun do disi. I do umbahen gabe godang angka perampok martabuni disi.
15 Adong do muse parsiajaran na asing na laho dipaboa Jesus sian tudosan taringot sasahalak na “turun sian Jerusalem tu Jeriko”. Di tudosan i, sahalak malim do na parjolo lewat sian dalan i. Na paduahon, sahalak Lepi. Alai, ndang olo nasida mangurupi sahalak baoa na dirampok i. (Lukas 10:31, 32) Najolo, angka malim marhobas di bagas joro di Jerusalem, jala halak Lepi do na mangurupi nasida. Alai tingki ndang martugas nasida di bagas joro, tu Jeriko do nasida laho. Alana holan 23 kilometer do dao ni Jeriko sian Jerusalem. Tontu jotjot do nasida lewat sian dalan i. Jala taingot ma, malim dohot halak Lepi i borhat “sian Jerusalem”. Jadi, ndang na laho tu bagas joro nasida. Alani i, ndang boi tadok, ‘Patut ma ndang diurupi nasida baoa i. Ra, naung mate do baoa na dirampok i. Jadi molo diurupi nasida ibana, gabe ramun ma nasida jala ndang boi marhobas di bagas joro saleleng piga-piga ari.’ (3 Musa 21:1; 4 Musa 19:11, 16) Tangkas ma, tingki dibahen Jesus tudosan i, mura do i diantusi angka halak na manangihon.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Luk 10:33, 34
sahalak Samaria: Leas do roha ni halak Jahudi mangida halak Samaria jala ndang masipangkulingan nasida. (Joh 4:9) Jotjot do halak Jahudi mamangke hata “halak Samaria” laho paroa-roahon. (Joh 8:48) Sahalak guru di Misna mandok, “Molo adong na mangallang roti ni halak Samaria, sarupa do i songon na mangallang jagal babi.” (Shebith 8:10) Jadi, godang do halak Jahudi na so porsea tu hata ni halak Samaria jala ndang olo mardongan tu halak Samaria. I do alana dibahen Jesus tudosan taringot halak Samaria na burju, laho patuduhon na sala do pamingkirion ni halak Jahudi.
dipaias ma lukana mamangke miak dohot anggur jala dibungkus ma lukana i: Tangkas do dipaboa si Lukas taringot tudosan ni Jesus. Dipaboa si Lukas do cara mangubati luka di tingki i. Najolo, jotjot do angka halak mamangke miak dohot anggur laho mangubati luka. Somalna miak i didaishon tu luka (bandingkon tu Jes 1:6), jala anggur dipangke gabe antiseptik manang asa unang infeksi. Asing ni i, dipaboa si Lukas do muse songon dia luka i dibungkus asa unang godang mudar na kaluar.
inganan parbornginan: Di hata Junani, boi do on lapatanna “sada inganan na boi manjangkon sude halak”. Boi do halak na ro marborngin disi dohot halodena. Dilehon na manjaga inganan i do sipanganon tu angka halak na marborngin disi. Jala molo dilehon muse hepeng, diurus na manjaga i ma muse angka na porlu di halak na ro i.
w98-IN 1/7 31 ¶2
Dongan Jolma na Burju do Halak Samaria i
Carita ni Jesus patuduhon, sasahalak na serep marroha ndang holan mangoloi Hata ni Debata sambing. Alai ingkon ditiru do parange ni Jahowa. (Epesus 5:1) Umpamana, didok di Bibel “na so marimbar jolma di jolo ni Debata”. (Ulaon ni Apostel 10:34) Alai boha do molo hita? Carita ni Jesus on manjujui hita asa ‘mangulahon na denggan tu saluhut halak’, ndang holan tu dongan sahaporseaon. Jadi unang ma tapaimbar-imbar halak na sian marragam suku, bangso, adat, dohot agama.—Galatia 6:10.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Luk 10:18
Huida do nunga madabu Sibolis songon hilap sian langit: Na paboahon surirang do Jesus di ayat on. Molo menurut Jesus, hira naung madabu ma Sibolis sian surgo. Di Pgk 12:7-9, dipaboa do taringot porang di surgo, didabuhon ma Sibolis dohot suru-suruan na jahat jala jongjong ma Harajaon ni Messias. Sian on Jesus naeng patangkashon, dilehon Jahowa do tu 70 sisean ni Jesus huaso laho palaohon angka suru-suruan na jahat. Tarlumobi ma annon di ari na naeng ro, tingki marporang Jesus dohot Sibolis. Tontu, boi do monang Jesus.—Luk 10:17.
w08-IN 15/3 31 ¶11
Angka na Denggan sian Buku Lukas
10:18—Aha do lapatan ni hata ni Jesus tingki didok tu 70 siseanna, “Huida do nunga madabu Sibolis songon hilap sian langit”? Jadi surirang do na didok Jesus dison. Ndang na didabuhon dope Sibolis sian surgo di tingki i. Alana, taon 1914 do Sibolis didabuhon, dung gabe Raja Kristus di surgo. (Pgk. 12:1-10) Alani i, ndang na tadok nunga saut surirang i di tingki i. Alai na laho dipaboa Jesus dison, tutu do i saut annon.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Luk 11:5-9
Dongan, hupinjam jolo tolu rotimi: Angka halak di Timur Tengah, ingkon sai rade do manjangkon halak na asing tu jabuna. Sipata adong do na tompu martamu tu jabu ni nasida, umpamana di tonga borngin. Alai songon na didok di ayat on, lomo do roha ni parjabu i mangalehon sipanganon tu tamuna. Jala molo pas ndang adong sipanganonna di borngin i, laho do parjabu i maminjam sipanganon tu hombar jabuna asa adong lehononna tu tamuna i.
Unang susai ahu: Di tudosan on, hombar jabuna i songon na ndang olo mangurupi ibana. Ndang na so burju hombar jabuna i, alai ala naeng modom nama ibana. Najolo, jabu ni angka halak di tingki i holan sada kamar na balga do, tarlumobi di halak na pogos. Jadi molo dungo sahalak ama di keluarga i, boi do gabe targanggu istrina, songon i nang angka ianakhonna.
sai dijugulhon: Molo di hata Junani, boi do lapatanna “ndang diboto ila”. Alai di ayat on, hata i boi do lapatanna mamaksa manang barani manjalo na dihaporluhon. Di tudosan ni Jesus i, ndang maila baoa i manjalo na dihaporluhon ibana. Jadi, hira songon i ma na dipangido Jesus asa diulahon angka siseanna tingki martangiang jala dijugulhon mangulahon i.—Luk 11:9, 10.
23-29 JULI
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL | LUKAS 12-13
“Ummarga do Hamu sian Godang Amporik”
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Luk 12:6
amporik: Molo di hata Junani didok strouthion, na dipangke laho patuduhon pidong na metmet. Alai somalna hata on patuduhon amporik, i ma pidong na ummura argana, na digadis laho allangon.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Luk 12:7
gari obuk na di ulumuna pe nunga dibilangi sude: Ra, lobi sian 100.000 do godang ni obukta. Sian ayat on taboto, boi do dibilangi Jahowa godang ni obukta. Jadi pos ma rohanta, sai diparrohahon Ibana do ganup halak na mangihuthon Kristus.
cl-IN 241 ¶4-5
Ndang Adong na Boi “Manirang Hita sian Holong ni Debata”
4 Tangkas do dipaboa di Bibel, arga do hita sude di Jahowa. Umpamana, Jesus mandok, “Nda salimper do digadis dua amporik? Alai, ndang adong nanggo sada pe sian i na madabu tu tano na so pamotoan ni Amamuna. Gari obuk na di ulumuna pe nunga dibilangi sude. Alani i unang ma mabiar, ummarga do hamu sian godang amporik.” (Mateus 10:29-31) Taparrohahon ma, aha do lapatan ni hata ni Jesus on di angka na manangihon.
5 Olo do ra sungkun-sungkun rohanta, boasa ma dituhor angka halak amporik di tingki i. Najolo, mura do arga ni amporik jala dituhor ma i asa adong allangon. Holan sada hepeng logam pe adong hepeng ni halak di tingki i, boi ma dapotna dua ekor amporik. Gariada, didok Jesus do muse molo adong dua hepeng logam ni sasahalak, boi do dapotna ndang holan opat ekor, alai lima ekor amporik. Jadi alani mura ni amporik i, olo do sipata dilehon saekor amporik i gratis. Ra, ndang pola arga pidong i di jolma. Alai arga do i di Jahowa. Didok Jesus, “Ndang adong nanggo sada pe sian i na dihalupahon Debata.” (Lukas 12:6, 7) Sian hatorangan on, taboto ma, gari pidong sisongon i arga di Jahowa. Tarlumobi ma hita jolma. Songon na dipatorang Jesus, diboto Jahowa do sude taringot dirinta. Gari obukta pe boi do dibilangi Ibana!
Mangalului Arta na Adong di Bibel
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Luk 13:24
Bahen ma nasa gogom: Manang “marsitutu”. Poda ni Jesus paingothon hita, asa boi masuk sian pintu na hopit, ringkot do marsitutu sian nasa gogonta. Laho mangantusi taringot on, angka buku manerjemahon hata on gabe “Mangulahon sian nasa gogo; Mangalehon sude na adong”. Molo di hata Junani, i ma agonizomai manang agon. Hata on jotjot dipangke laho patorangkon taringot parlumbaan atletik. Hata “parlumbaan” on adong disurat di Heb 12:1, na ingkon diulahon halak Kristen asa mandapot hangoluan na salelengna. Hata on pe dipangke laho patuduhon taringot “marungkil” (Plp 1:30; Kol 2:1) manang “partahanhon” (1Tim 6:12; 2Tim 4:7). Hata Junani na dipangke di ayat on pe boi do diterjemahon gabe “dohot tu parlumbaan” (1Kor 9:25), ‘sian nasa gogo’ (Kol 1:29; 4:12; 1Tim 4:10), jala “partahanhon” (1Tim 6:12). Hata Junani on adong hubunganna tu parlumbaan atletik. Jadi adong na mandok, dipatudos Jesus do hita songon sahalak parolahraga na marsitutu sian nasa gogona asa boi monang di parlumbaan.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Luk 13:33
na so tupa: Manang “ndang boi diulahon”. Ndang pola tangkas dipaboa di Bibel surirang taringot hamamate ni Messias di Jerusalem. Alai, boi do tadapot hatorangan taringot i sian Dan 9:24-26. Asing ni i, molo adong halak Jahudi na mambunu sahalak panurirang, tarlumobi Messias, ra di Jerusalem do i diulahon nasida. Adong 71 anggota ni Sanhedrin, i ma pengadilan tinggi Jahudi jala marrapot do nasida di Jerusalem. Jadi molo adong na mangangku gabe panurirang, hape ndang tutu songon i, disi ma ibana diadili. Jala didok Jesus pe hata on, ala jotjot do angka halak mangalehon pelean tu Debata dohot maneat biru-biru Paska di Jerusalem. Hape gabe tutu do masa hata ni Jesus on. Di Jerusalem do ibana diadili Sanhedrin jala didok do ibana mangulahon na sala. Asing ni i, di jonok ni tembok kota di Jerusalem do Jesus mate gabe “biru-biru Paska”.—1Kor 5:7.
30 JULI–5 AGUSTUS
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL | LUKAS 14-16
“Carita taringot tu Anak na Mago”
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Luk 15:11-16
Sahalak baoa nampuna dua anak: Marimbar do tudosan taringot anak na mago on sian angka tudosan ni Jesus na asing. Ganjang do carita di tudosan on. Jala di tudosan on pe dipaboa do taringot sada keluarga. Hape di tudosan na asing, somalna dipaboa Jesus do taringot boni, tano, tuan dohot hatobanna. (Mat 13:18-30; 25:14-30; Luk 19:12-27) Alai di tudosan on, dipaboa Jesus taringot sahalak ama dohot anakna. Ra, godang do na mambege tudosan on ndang hea mangkilala holong ni sahalak ama. Jadi, tudosan on manggombarhon holong ni roha dohot asi ni roha ni Jahowa tu angka halak na tongtong marsihohot manang na marhamubaon sian dosana.
sianggian: Di Patik ni si Musa, dua hali lompit do parbagianan ni anak siangkangan. (5Mus 21:17) Jadi, molo anak siangkangan do abang ni anak na mago i, tontu satonga ni parbagianan ni abangna i ma dilehon tu sianggian i.
dipasuda ma sude artana: Hata Junani na dipangke dison lapatanna “dipanserakkon”. (Luk 1:51; Ul 5:37) Di Mat 25:24, 26, boi do lapatanna gabe manampi. Alai di ayat on, hata on patuduhon taringot pasudahon hepeng manang marsonang-sonang.
mangoloi hisap-hisap ni dagingna: Manang “boros jala ndang mangihuthon aturan”. Hata Junani na sarupa pe dipangke di Eps 5:18; Tit 1:6; 1Ptr 4:4. Hata on pe boi do lapatanna pasudahon hepeng, jala piga-piga penerjemah ni Bibel manerjemahon hata on gabe “marsonang-sonang”.
marmahan babi di ladang: Di Patik ni si Musa, ramun do babi. Jadi, ulaon na lea do manjaga babi di halak Jahudi.—3Mus 11:7, 8.
indahan ni babi: Maksudna, sipanganon ni babi na dibuat sian hau keratonia, jala bentukna songon kacang. Warna ni kulitna i ma warna ungu campur coklat, marhillong jala songon tanduk. Di bahasa Junani didok ma on keration, lapatanna “tanduk na gelleng”. Sahat tu saonari, jotjot dope kacang on dibahen gabe sipanganon ni hoda, sapi, dohot babi. Boi ma taboto, ala diallang anak na mago i do sipanganon ni babi, on patuduhon mansai susa do ngoluna.—Ida ma hatorangan taringot Luk 15:15.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Luk 15:17-24
tu ho: Manang “di adopanmu (di jolom)”. Hata Junani ni “tu”, i ma enopion, jala hata aslina, i ma “di adopan”. Dipangke do hata na sarupa di 1Sam 20:1 di Septuaginta. Di ayat on, didok si Daud do tu si Jonatan, “Aha do dosangku di jolo ni amangmu?”
parkarejom: Dung mulak anak na mago i, dipangido do tu bapakna asa dibahen ibana gabe parkarejona, ndang be gabe anakna. Sahalak parkarejo ndang bagian sian keluarga ni bosna. Karejo ma ibana ganup ari di jabu ni bosna jala digaji.—Mat 20:1, 2, 8.
diumma ma anakna i: Manang “diumma alani holongna”. Hata Junani “diumma” dibuat sian kata kerja phileo, na lapatanna ‘mangumma’ (Mat 26:48; Mrk 14:44; Luk 22:47) alai jotjot do i patuduhon sasahalak “na hinaholongan” (Joh 5:20; 11:3; 16:27). Jadi sian cara ni bapakna i manjangkon anakna, on patuduhon na olo do bapakna manjangkon anakna naung marhamubaon i.
dohonon anakmu: Di piga-piga manuskrip, ditambai do kalimat songon on di ayat on, “Bahen ma ahu parkarejom.” Boasa ditambai? Angka pakar mandok, asa sarupa isi ni ayat on tu Luk 15:19. Alai molo di Terjemahan Dunia Baru, ndang adong ditambai. Alana di angka manuskrip na umleleng, ndang adong kalimat on ditambai.
jubah . . . tintin . . . sipatu: Jubah on ndang pangkean na biasa. Alai jubah na dumenggan do na dilehon tu anakna i. Ra, godang do bordiran di jubah i jala somalna dilehon tu halak na sangap. Tingki dilehon bapakna i tintin tu anakna i, on patuduhon na holong do rohana tu anakna, jala ndang gabe hatoban anakna. Alana, ndang hea hatoban mamangke tintin dohot sipatu. Jadi tangkas ma tarida, nunga dijangkon bapakna i be anakna gabe keluargana muse.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
jy bab 84 ¶2-4
Tingki mardalan, didok Jesus ma, “Ndang boi gabe siseanku manang ise pe na ro tu ahu alai humolong rohana tu amana, tu inana, tu tunggane boruna, tu ianakhonna, tu haha anggina, tu ibotona dohot tu dirina sandiri sian tu ahu.” (Lukas 14:26) Gabe tarsonggot ma nasida mambege i. Aha do lapatan ni hata ni Jesus i?
Ndang didok Jesus na so boi angka siseanna mangkaholongi keluarga ni nasida. Alai ingkon humolong do roha ni nasida tu Jesus sian tu keluarga. Unang ma songon baoa na di tudosan ni Jesus, na so ro tu ulaon ni halak na manggokkon ibana ala baru mangoli.—Lukas 14:20.
Taparrohahon ma hata ni Jesus na mandok ingkon humolong roha ni sahalak sisean tu ibana sian “tu dirina sandiri”. Lapatanna, rade ibana mate laho patuduhon holongna tu Jesus. Tangkas ma, tanggung jawab na balga do gabe sisean ni Kristus jala ingkon jolo manat dipingkiri.
Lului ma Hamoraon na Sasintongna
7 Jaha Lukas 16:10-13. Di tudosan ni Jesus, dilului siramoti arta i do ale-ale asa boi parohon laba tu dirina. Alai, ndang lomo roha ni Jesus molo marale-ale hita tu Jahowa dohot tu ibana, holan alani na mangkaringkothon diri. Lomo do rohana asa taantusi, caranta mamangke hamoraon na geduk boi patuduhon na marsihohot do hita tu Debata manang na ndang. Songon dia carana?
8 Sada cara laho patuduhon na marsihohot hita mamangke hamoraon, i ma molo talehon sumbangan tu ulaon marbarita di liat portibi on songon na disurirangkon Jesus. (Mat. 24:14) Sahalak dakdanak di India ringgas pamasukkon hepeng logam tu celenganna. Ndang dituhor ibana be meam-meamna. Dung gok celenganna i, disumbangkon ma hepeng i tu ulaon marbarita. Adong do muse donganta baoa di India nampunasa kobun kalapa. Dilehon ibana do godang kalapa tu kantor penerjemahan bahasa Malayalam. Ala dihaporluhon angka dongan disi do kalapa i, didok rohana dumenggan do mangalehon kalapa sian hepeng. On ma na didok marbisuk. Angka donganta na di Junani pe mangalehon miak jetun, keju, dohot sipanganon na asing tu keluarga Betel.