Referensi tu Parpunguan Hangoluan dohot Pangkobasion Na Laho Diparsiajari
5-11 NOVEMBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL JOHANNES 20-21
“Humolong do Roham tu Ahu sian Apala Angka On?”
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 21:15, 17
didok Jesus ma tu si Simon Petrus: Ndang sadia leleng dungkon tolu hali disoadahon si Petrus Jesus, mangkatai ma Jesus tu si Petrus. Tolu hali ma disungkun Jesus tu si Petrus, na holong do rohana tu Jesus manang na ndang. Alani i, “gabe lungun ma roha ni si Petrus”. (Joh 21:17) Hatorangan on disurat si Johannes di Joh 21:15-17. Molo di bahasa Junani, adong dua kata kerja na dipangke dison, i ma agapao dohot phileo. Alai molo di bahasa Batak Toba, diterjemahon do hata na dua i gabe holong. Di ayat i, tolu hali ma disungkun Jesus tu si Petrus, “Holong do roham tu ahu?” Sai didok si Petrus do na holong rohana tu Jesus. Holongna i ma na mambahen ibana rade mangalehon mangan manang patoguhon angka sisean ni Jesus jala ‘mamparmahani’ nasida. Jala di ayat i, dipatudos do angka sisean ni Jesus songon ‘anak ni biru-biru’. (Joh 21:16, 17; 1Ptr 5:1-3) Disungkun Jesus pe si Petrus tolu hali, asa boi do dipatudu si Petrus na holong rohana tu Jesus. Jadi nang pe nunga tolu hali si Petrus mansoadahon Jesus, alai disalpuhon do hasalaanna. Jala dilehon Jesus do tanggung jawab tu si Petrus asa mamparmahani biru-biruna.
humolong do roham tu ahu sian apala angka on?: Molo di bahasa Junani, boi do marragam lapatan ni hata on. Piga-piga pakar mandok, lapatan ni hata on i ma, “humolong do roham tu ahu sian tu angka sisean na asing?” manang “umbalga do holong ni roham tu ahu sian holong ni angka sisean on tu ahu?” Alai songon on do ra lapatan ni hata on, “humolong do roham tu ahu sian apala angka on?” Jadi na didok “angka on”, i ma karejo ni nasida manangkup dengke. Boi ma tadokkon, hira-hira songon on ma sungkun-sungkun ni Jesus tu si Petrus, ‘Humolong do roham tu ahu daripada tu karejomon? Molo holong do roham tu ahu, lehon ma mangan biru-birungki.’ Pas do sungkun-sungkun on tu si Petrus. Boasa? Nang pe si Petrus sada sian angka sisean ni Jesus na parjolo (Joh 1:35-42), alai ndang pintor dilehon ibana sude tingkina laho mangihuthon Jesus. Alana, diulahon ibana do muse karejona najolo, i ma manangkup dengke. Dung piga-piga bulan, ditogihon Jesus do muse ibana gabe ‘sijala jolma’. (Mat 4:18-20; Luk 5:1-11) Dung i, ndang sadia leleng dung mate Jesus, mulak do muse si Petrus gabe sijala dengke. Jala dohot do angka apostel na asing disi. (Joh 21:2, 3) Jadi sungkun-sungkun ni Jesus i mangurupi si Petrus mamingkirhon dia na rumingkot di ngoluna. Manangkup dengke do manang mangurupi angka sisean ni Jesus tongtong marale-ale tu Debata.—Joh 21:4-8.
patoluhalihon: Dilehon Jesus do kesempatan tu si Petrus laho patuduhon holongna tu Jesus. Nang pe nunga tolu hali si Petrus mansoadahon Jesus, alai disungkun Jesus do ibana tolu hali asa boi dipaboa ibana holongna. Disuru Jesus do ibana patuduhon holongna i marhite patoguhon jala mangalehon mangan angka sisean ni Jesus. Diulahon ibana ma i rap dohot angka baoa na asing. Nang pe angka sisean i halak na miniahan, alai porlu dope nasida diparmahani. Ingkon ulaon on ma na rumingkot di ngolu ni si Petrus sian manang aha pe.—Luk 22:32.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 20:17
Unang ma sai tiop ahu: Tingki i, dirimpu si Maria Magdalena do na naeng laho nama Jesus tu surgo. Ala sai naeng rap dohot Jesus, sai ditiop ibana ma Jesus. Alai didok Jesus ma tu ibana, “Unang ma sai tiop ahu.” Molo di bahasa Junani, didok do on haptomai. Lapatanna boi do “maniop”, “manjama”, manang “marsigantung”. Piga-piga penerjemah manerjemahon hata on gabe, “Unang jama ahu.” Alai sasintongna, tingki didok Jesus hata i, ndang na muruk ibana tu si Maria Magdalena. Alana tingki baru dipahehe pe ibana, ditiop angka borua do patna, jala ndang muruk ibana. (Mat 28:9) Alani i laho paposhon roha ni si Maria, didok Jesus ma tu ibana, ndang naeng laho dope ibana tu surgo. Dung i, disuru ma si Maria asa paboahon taringot haheheonna i tu angka sisean na asing.
Hatorangan sian nwtsty-E taringot Joh 20:28
Tuanku jala Debatangku!: Marasing-asing do pandapot ni halak taringot lapatan ni hata on. Adong na mandok molo di hata Junani, tu Jesus do hata on ditujuhon. Alai piga-piga pakar mandok, alani las ni roha ni si Tomas do umbahen didok songon i tu Jesus, jala tu Debata do hatana i ditujuhon. Asa boi taantusi lapatan ni hata on na sasintongna, ingkon taboto do angka ayat na asing. Hea do didok Jesus tu angka siseanna, “Na laho ma ahu tu Damang i dohot Amamuna jala tu Debatangku dohot Debatamuna.” Jadi ndang mungkin didok roha ni si Tomas Jesus i Debata na tumimbul. (Ida ma hatorangan taringot Joh 20:17.) Asing ni i, hea do dibege si Tomas tangiang ni Jesus. Di tangiang i, didok Jesus do tu Bapakna, ‘Ho do Debata na Sasada i.’ (Joh 17:1-3) Jadi boasa didok si Tomas songon i tu Jesus? Na parjolo, ala diboto ibana do Jesus i songon debata, alai ndang Debata na tumimbul. (Ida ma hatorangan taringot Joh 1:1.a) Na paduahon, ala ditiru ibana do ra naposo ni Debata manang angka panurat ni Bibel najolo. Tingki mangkatai angka naposo ni Debata tu suru-suruan, hira na langsung do nasida mangkatai tu Debata. Tontu diboto si Tomas do angka carita sisongon i. (Bandingkon 1Mus 16:7-11, 13; 18:1-5, 22-33; 32:24-30; Pangh 6:11-15; 13:20-22.) Alani i, tingki didok si Tomas tu Jesus “Debatangku”, ala diboto si Tomas do Jesus i wakil ni Debata jala Jesus do na pasahathon Hata ni Debata.
a debata do Hata i: [manang “songon debata”]
12-18 NOVEMBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL ULAON NI APOSTEL 1-3
“Dilehon Debata do Tondi Parbadia tu Angka Halak Kristen”
w86-E 12/1 29 ¶4-5, 7
Sumbangan na Mambahen Las Roha
Tingki baru adong huria Kristen taon 33 M, tardidi ma 3.000 halak. Di tingki i, masiurupan do nasida, masipatoguan, jala rap martangiang. Ala baru tardidi dope nasida, porlu do dipatogu haporseaon ni nasida marhite ‘tongtong marsiajar tu angka apostel’.—Ulaon ni Apostel 2:41, 42.
Perayaan Pentakosta do tingki i. Marroan ma halak Jahudi dohot angka halak sian bangso na asing na maragama Jahudi tu Jerusalem. Rencana ni nasida, holan piga-piga ari do tading disi. Alai didok roha ni nasida, porlu dope dipatogu haporseaon ni nasida. Alani i, gabe leleng ma nasida disi. Hape piga-piga sian nasida ndang adong be hepengna. Alai adong do piga-piga na marhepeng. Jadi dipapungu nasida ma hepeng dohot sipanganon, asa dibagihon tu angka dongan na mangkaporluhon.—Ulaon ni Apostel 2:43-47.
Sian dia do hepeng i didapot nasida? Dijual nasida ma arta ni nasida asa boi hepengna i dipangke mangurupi angka dongan na asing. Alai ndang na gabe dijual nasida sude arta ni nasida jala gabe pogos. Ala asi do roha ni nasida mangida angka dongan na ro sian luat na asing, jala las do roha ni nasida mangurupi. Sude na diulahon nasida i mangurupi angka dongan na asing asa boi manjumolohon ulaon marbarita.—Bandingkon 2 Korint 8:12-15.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
it-2-IN 1256 ¶1
Jesus Kristus
“Pamimpin tu hangoluan.” Molo di bahasa Junani, lapatan ni hata on i ma “pamimpin”. Jala dipangke do hata on tingki paboahon taringot si Musa, (Ul 7:27, 35) alana pamimpin ni halak Israel do si Musa. Asing ni i, didokkon do Jesus i pamimpin tu hangoluan, ala dilehon ibana do ngoluna manobus jolma. Gabe boi ma halak Kristen na miniahan mamarenta raphon Jesus di surgo. Asing ni i, gabe boi ma angka halak na asing mangolu salelengna di tano on. On patuduhon asi ni roha ni Jahowa na mansai balga tu jolma. (Mat 6:10; Joh 3:16; Eps 1:7; Heb 2:5; ida ma TEBUSAN.) Jadi, pas do molo tadok Jesus i “Pamimpin [“partogi”, TB; KJ; JB] tu hangoluan”.—Ul 3:15.
cl-IN 265 ¶14
Rade do Debata Manalpuhon Hasalaan
14 Dipatorang do di Ulaon ni Apostel 3:19 taringot Jahowa na rade manalpuhon hasalaan. Didok di ayat i, “Alani i, muba ma hamu jala mulak ma hamu tu Debata asa disesa dosamuna.” Di hata Junani, hata “disesa” boi do lapatanna gabe “dibolongkon manang ndang saut”. Piga-piga pakar mandok lapatan ni hata i dos songon manesa surat na dibahen pangke tinta. Najolo dibahen do tinta sian arang na dicampur aek dohot gota ni hau. Jadi molo naeng disesa sasahalak na sinuratna, ingkon buatonna do abit na maraek, dung i disesa ma i. Dos songon i ma Jahowa. Tingki disalpuhon Ibana hasalaanta, songon na mambuat abit na maraek ma Ibana jala disesa ma dosanta.
19-25 NOVEMBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL ULAON NI APOSTEL 4-5
“Barani do Nasida Marbarita na Uli”
w08-IN 1/9 15, kotak
Songon Dia do Hata ni Debata Disurat di Abad na Parjolo?
Tutu do na Buta Huruf Angka Apostel?
Tutu do na buta huruf angka apostel jala ndang adong singkolana? Alana didok di Bibel, ‘Tingki diida angka pamimpin dohot pangituai habaranion ni si Petrus dohot si Johannes, tarlumobi dung diboto na so parsingkola nasida na dua, gabe longang ma nasida.’ (Ul 4:13) Alai The New Interpreter’s Bible mandok, “Lapatan ni hata on ndang na so adong singkola ni si Petrus [dohot si Johannes]. Boi do nasida manurat dohot manjaha. Alai na dimaksud disi, singkola ni angka apostel i ndang songon singkola ni angka halak na manguhumi nasida.”
w08-IN 15/5 30 ¶6
Angka na Denggan sian Buku Ulaon ni Apostel
4:13—Tutu do na buta huruf jala ndang adong singkola ni si Petrus dohot si Johannes? Daong. Jadi boasa ma didok “na so parsingkola” nasida? Alana, ndang diihuthon nasida singkola ni angka guru dohot singkola agama.
it-2-IN 629 ¶1
Apostel
Angka Ulaon ni Halak Kristen Najolo. Tingki ari Pentakosta, dilehon Debata ma tondi parbadia tu halak Kristen. Gabe dipatogu ma roha ni angka apostel, jala gabe barani do nasida. Boi do on tajaha di bindu 1 sahat tu bindu 5 di buku Ulaon ni Apostel. Didok disi, barani do nasida marbarita na uli. Nang pe nasida dipenjara, dipungkuli, jala naeng dipamate, alai barani do nasida paboahon taringot haheheon ni Jesus. Ndang sadia leleng dungkon Pentakosta, angka apostel do na tongtong manguluhon ulaon marbarita. Ala diurupi tondi parbadia nasida, gabe martamba ma angka halak na mangihuthon Jesus. (Ul 2:41; 4:4) Mulana holan di Jerusalem do nasida marbarita, dungkon i tu Samaria. Alai lam leleng, sahat ma barita i tu liat portibi on.—Ul 5:42; 6:7; 8:5-17, 25; 1:8.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
it-1-IN 347 ¶1
Batu Parsuhi-suhi
Didok di Psalmen 118:22, batu na dibolongkon angka tungkang gabe “batu parsuhi-suhi na rumingkot” (hata Heber, ros pinnah). Didok Jesus, ibana do na didok di ayat i na gabe “batu parsuhi-suhi na rumingkot” (hata Junani, kefale gonias, batu parsuhi-suhi). (Mat 21:42; Mrk 12:10, 11; Luk 20:17) Si Petrus pe mandok songon i. Alana, didok ibana do Jesus Kristus i “batu” na dibolongkon angka tungkang. Alai dipillit Debata do Jesus gabe “batu parsuhi-suhi na rumingkot”. Dos songon batu parsuhi-suhi na mansai ringkot di sada bangunan, songon i ma Jesus Kristus. Ringkot do ibana di angka halak na miniahan, jala ibana do na gabe ulu ni huria Kristen.—Ul 4:8-12; ida muse 1Ptr 2:4-7.
w13-IN 1/3 15 ¶4
Si Ananias Margabus tu si Petrus—Aha do Parsiajaranna di Hita?
Lomo do roha ni si Ananias dohot istrina mangurupi angka dongan na baru tardidi. Jadi digadis ma tano ni nasida asa adong hepengna. Dung i dilehon ma hepeng i tu angka apostel. Didok si Ananias, dilehon ibana do sude tuhor ni tanona i. Alai margabus do ibana disi, alana disimpan do deba hepengna i. Diboto Debata do i jala dipaboa ma i tu si Petrus. Didok si Petrus ma tu si Ananias, “Ndang jolma digabusi ho, alai Debata do.” Pintor tinggang ma si Ananias jala mate. Hira-hira tolu jom dungkon i, ro ma istrina. Alai ndang diboto istrina dope aha na masa. Margabus ma ibana tu si Petrus, tinggang ma ibana jala mate.
26 NOVEMBER–2 DESEMBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL ULAON NI APOSTEL 6-8
“Hasusaan di Huria Kristen na Baru”
bt-IN 41 ¶17
“Rumingkot do di Hami Mangoloi Debata”
17 Tingki i, marroan ma angka halak tu Jerusalem jala tardidi ma nasida gabe halak Kristen. Lomo do roha ni nasida asa lam togu haporseaon ni nasida. Alani i, tongtong ma nasida di Jerusalem. Dipapungu angka dongan ma sipanganon dohot hepeng asa boi mangurupi angka dongan na baru tardidi. (Ulaon ni Apostel 2:44-46; 4:34-37) “Tingki dibagi sipanganon” i, holan tu angka ina na mabalu na marbahasa Heber do i dilehon. Alai, angka ina na mabalu na marbahasa Junani ndang “disarihon”. (Ulaon ni Apostel 6:1) Gabe adong ma parsoalan na borat. Jala on boi mambahen huria i ndang marsada. Ra, adong pe parsoalan on, ala dipaimbar-imbar nasida do angka dongan di huria.
bt-IN 42 ¶18
“Rumingkot do di Hami Mangoloi Debata”
18 Jadi sahat ma parsoalan i tu angka apostel. Alana angka apostel do na mangaradoti organisasi di tingki i. Didok roha ni angka apostel i, “Ndang sintong tadingkononnami hata ni Debata laho mambagi-bagihon sipanganon.” (Ul 6:2) Alani i, disuru nasida ma angka sisean na asing mangalului pitu baoa na “gok tondi parbadia dohot bisuk”. Nasida ma annon na dipillit angka apostel laho mangurus “ulaon na ringkot” i. (Ul 6:3) Jadi angka baoa i ma annon na mambagihon sipanganon, mangurus parhepengon, manuhor angka na porlu, jala manurat sude na porlu tu ulaon i. Sude baoa naung dipillit i adong do goarna di bahasa Junani. Ra, boi do on mambahen gabe pos roha ni angka ina na mabalu na marbahasa Junani i. Dung dipingkiri jala ditangiangkon angka apostel parsoalan i, ditugashon ma pitu baoa i laho mangurus “ulaon na ringkot” i.
Mangalului Arta na Adong di Bibel
bt-IN 45 ¶2
“Gok do Huaso dohot Asi ni Roha ni Debata” di si Stepanus
2 Diboan ma si Stepanus tu pengadilan. Alai ndang mabiar ibana. Didok di Bibel, “songon bohi ni suru-suruan” do bohina diida angka hakim. (Ulaon ni Apostel 6:15) Boasa songon i? Dipatudos do si Stepanus songon suru-suruan. Boasa angka suru-suruan tenang jala ndang mabiar? Alana hata ni Jahowa do na dipasahat nasida. Dos songon i ma si Stepanus. Tenang do ibana jala barani nang pe muruk angka hakim i tu ibana.
bt-IN 58 ¶16
Paboahon “Barita na Uli taringot tu Jesus”
16 Saonari, ulaonta marbarita dos do songon na diulahon si Pilippus. Boasa? Alana hea do ibana marbarita tingki di dalan. Hita pe olo do sipata marbarita tingki di pardalanan. Asing ni i, tingki mangulahon ulaonta siganup ari, olo do hita pajumpang dohot halak na lomo rohana marsiajar Bibel. Ndang songgot rohanta disi. Alana didok di Bibel, angka suru-suruan pe dohot do mangurupi hita. Alani i, sahat ma barita i “tu saluhut bangso, marga dohot bahasa”. (Pgk. 14:6) Sasintongna, nunga dipaboa Jesus hian taringot on. Dibahen ibana do tudosan taringot eme dohot simareme-eme. Didok ibana, angka suru-suruan do na manabi di tingki panen, i ma di panutup ni jaman on. Jala suru-suruan do na “pakaluarhon sian Harajaonna sude na mambahen na asing mardosa dohot angka halak na mangalanggar patik”. (Mat. 13:37-41) Dung i, dipapungu nasida ma angka halak na miniahan na naeng mamarenta di surgo. Jala dipapungu ma “sada punguan bolon”, i ma ‘biru-biru na asing’. Dipasada Jahowa ma nasida tu organisasina.—Pgk. 7:9; Joh. 6:44, 65; 10:16.