Referensi tu Parpunguan Hangoluan dohot Pangkobasion na Laho Diparsiajari
5-11 JULI
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL 5 MUSA 11-12
“Manomba Jahowa Sesuai tu Lomo ni Rohana”
it-1-IN 1105 ¶4
Ngolu
Manomba Debata sian Nasa Ngolutta. Hata ngolu mencakup sude na adong di sasahalak, termasuk gogo, pikkiran dohot roha. Di piga-piga ayat didok do ikkon talului Debata, tahaholongi jala tasomba Ibana ‘sian nasa roha dohot sian nasa ngolutta’. (5Mus 4:29; 11:13, 18) Di 5 Musa 6:5 didok, “Ikkon haholonganmuna do Jahowa Debatamuna sian nasa rohamuna, sian nasa ngolumuna, dohot sian nasa gogomuna.” Didok Jesus do muse ikkon tasomba do Debata sian nasa ngolutta, sian nasa gogotta dohot ‘sian nasa pikkiranta’. (Mrk 12:30; Luk 10:27) Attong molo hata ngolu i nungnga mencakup sude na di sasahalak, boasa pola didok ikkon sian nasa roha, pikiran dohot gogo? Uppamana songon on ma, molo adong sasahalak manjual dirina gabe budak ni na asing, tottu gabe appuna ni tuanna ma ibana. Alai, tung karejo pe ibana tu tuanna i, olo do dang sian nasa rohana ibana mangulahon i. Alana, olo do dang dipakke ibana sude gogona, sude pikkiranna lao mangulahon na petting tu tuanna i. (Bandikkon tu Eps 6:5; Kol 3:22.) Jadi akka ayat i patuduhon ikkon sian nasa roha, gogo dohot pikkiran do hita mangulahon lomo ni roha ni Debata. Ai nungnga appuna ni Debata hita jala nungnga ditobus hita marhite Anakna i. Jadi manomba Debata ‘sian nasa ngolutta’, on mencakup sude na adong di sasahalak. Dang adong bagian sian dirina na so dilehon tu Debata. Jadi ikkon talehon do roha, pikkiran dohot gogotta mangulahon lomo ni rohana.—Bandikkon tu Mat 5:28-30; Luk 21:34-36; Eps 6:6-9; Plp 3:19; Kol 3:23, 24.
it-2-IN 117 ¶5
Langgatan
Diparettahon do tu halak Israel asa diruppakkon jala dihancurhon nasida langgatan, tugu sisombaon, dohot tiang sisombaon ni halak kafir. (2Mus 34:13; 5Mus 7:5, 6; 12:1-3) Dang boi ditiru nasida halak Kanaan, manang dang boi ditutung nasida ianakkon ni nasida lao gabe pelean. (5Mus 12:30, 31; 16:21) Ikkon holan sada do langgatan ni halak Israel lao manomba Debata na sittong. Jala inganan ni langgatan i pe nungnga dipillit Jahowa. (5Mus 12:2-6, 13, 14, 27; asing do sian halak Babilon, holan langgatan lao tu dewi Istar pe adong 180 langgatanna.) Parjolo sahali diparettahon do nasida mambahen langgatan sian akka batu na so hea dipahat dung menyebrang nasida sian Sunge Jordan. (5Mus 27:4-8) Jala dipajongjong si Josua ma langgatan i di Dolok Ebal. (Jos 8:30-32) Dung dibagi luat naung ditaluhon nasida, dipajongjong marga Ruben, marga Gad dohot satonga sian marga Manasse ma sada langgatan di jonok ni Sunge Jordan. Alai gabe masalah do i tu akka marga na asing. Ala dirippu naung mangalo nasida tu Jahowa. Hape holan lao gabe tanda do i na setia nasida tu Jahowa.—Jos 22:10-34.
Arta na Adong di Bibel
it-1-IN 797 ¶5
Dolok Gerizim
Dung ditaluhon halak Israel kota Ai, diparettahon si Musa ma asa marpungu halak Israel di Dolok Gerizim dohot di Dolok Ebal na dipimpin si Josua. Disi ma dibege nasida dijahahon akka pasu-pasu na lao dapot ni nasida molo dioloi nasida Jahowa. Jala molo dang dioloi nasida Debata, bura ma na lao dapot ni nasida. Jongjong ma akka marga Simeon, Lepi, Juda, Isasar, Josep, dohot Benjamin di jolo ni Dolok Gerizim. Halak Lepi dohot poti parpadanan dibahen do di rura. Alai molo onom marga na asing, jongjong do di jolo ni Dolok Ebal. (5Mus 11:29, 30; 27:11-13; Jos 8:28-35) Denggan do dibege akka halak na jongjong di jolo ni Dolok Gerizim akka pasu-pasu na dijahahon. Jala akka halak na jongjong di jolo ni Dolok Ebal denggan do dibege nasida tikki dijahahon akka bura na tarsurat di Patik i. Adong do na marpikkir ala subur jala bagak do Dolok Gerizim i umbahen na disi dijahahon akka pasu-pasu. Alai molo dolok Ebal, ala dang subur jala marbatu-batu gabe disi ma dijahahon akka bura. Memang dang adong dipaboa di Bibel taringot i. Alai didok do, gogo do “dijahahon si Josua di jolo ni bangso Israel. Dohot ma i di jolo ni akka borua, dakdanak dohot akka halak na sian bangso na asing na maringanan di tonga-tonga ni nasida”. (Jos 8:35) Ala di jolo ni Dolok i do nasida jongjong, jala boi do takkas tarbege soara sian dolok i gabe boi ma denggan dibege akka na pungu disi tikki dijahahon Patik i.—Ida it-1-IN 619 EBAL, GUNUNG.
12-18 JULI
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL 5 MUSA 13-15
“Di Patik ni si Musa Dipaboa do na Parduli Jahowa tu Halak na Pogos”
it-2-IN 782 ¶10
Saparsappulu
Adong do muse saparsappulu na paduahon na ikkon dilehon ganup taon alai tujuanna dang na lao mangurupi halak Lepi secara langsung, nang pe tong do dapotan halak Lepi sian saparsappulu on. Biasana saparsappulu na paduahon on dipakke do deba lao tu akka na dihaporluhon nasida tikki rap marpungu nasida di akka perayaan-perayaan na balga. Jala sude do halak Israel dohot menikmati i. Molo maol do nasida mamboan saparsappulu sian hasil ladang ni nasida manang hasil ternak ni nasida alani dao ni pardalanan tu Jerusalem, ikkon di hepengkon nasida do i. Dung i dipakke ma hepeng i di Jerusalem lao manuhor akka sipanganon dohot akka na mambahen las roha ni sude keluarga ni halak Israel saleleng perayaan i. (5Mus 12:4-7, 11, 17, 18; 14:22-27) Dung i, di ganup ujung ni taon patoluhon dohot paonomhon di bagasan na pitu taon i, i ma taon Sabat. Saparsappulu i dang dipakke lao manutupi pengeluaran saleleng akka pertemuan nasional. Alai dilehon do saparsappulu i tu halak Lepi, tu akka panoppang, tu dakdanak na so marama, dohot tu ina na mabalu na adong disi.—5Mus 14:28, 29; 26:12.
it-2-IN 693 ¶2
Taon Sabat
Taon Sabat, i ma “taon haluaon [hassyemittah]”. (5Mus 15:9; 31:10) Di taon i dang boi diula akka ladang, ikkon dipasombu do. (2Mus 23:11) Asing ni i, ikkon disesa do akka utang. Alana “haluaon na sian Jahowa” do i lao pasangappon Ibana. Nang pe adong na so sarupa pandanganna taringot i, piga-piga komentator mandok, dang tutu disesa utang i. Alai dang boi dipaksa na papinjappon i halak Heber asa manggarar utangna. Alana dang adong hasil ladang ni akka pangula di taon i. Alai, molo tu akka na so halak Heber, boi do dipangido utangna i. (5Mus 15:1-3) Adong do akka rabi na mandok, molo halak na pogos do na maminjam hepeng ikkon disesa do utangna i. Alai asing do molo tu urusan bisnis dipakke hepeng na dipapinjappon i. Menurut akka rabi on, di abad na parjolo di Taon Masehi dibahen si Hillel do sada peraturan taringot lao maminjappon hepeng. Boi do halak na papinjappon i lao tu pengadilan jala mambahen pernyataan asa unang mago hepengna na dipapinjappon i.—The Pentateuch and Haftorahs, diedit si J. Hertz, London, 1972, halaman 811, 812.
it-1-IN 458 ¶6
Hatoban
Akka patik na mangatur hubungan ni hatoban dohot tuanna. Di tikki ni halak Israel asing do status ni halak Heber na gabe hatoban tu hatoban na so halak Heber. Hatoban na so halak Heber, gabe appuna ni tuanna do ibana saleleng ngoluna. Jala boi do muse dilehon tuanna i ibana gabe hatoban ni anakna. (3Mus 25:44-46) Alai molo halak Heber na gabe hatoban, ikkon dipalua do ibana di taon papituhon manang di taon Yobel. Jala saleleng hatoban ibana, ikkon songon parkarejo na digaji do ibana dibahen. (2Mus 21:2; 2Mus 25:10; 5Mus 15:12) Molo adong halak Heber na manjual dirina gabe hatoban tu bangso na asing manang tu panoppang manang tu keluarga ni halak na sian bangso na asing, boi do nasida manobus dirina sandiri manang boi do keluargana manobus ibana. Molo naeng ditobus ibana, lao mamboto sadia godang dilehon gabe tobusanna, ikkon dietong do piga taon nai asa dapot taon Yobel manang taon papituhon ibana gabe hatoban. (3Mus 25:47-52; 5Mus 15:12) Molo adong halak Heber na gabe hatoban dipalua, dang boi dipasombu tuanna i ibana lao dang mamboan manang aha, asa adong pakkeonna lao memenuhi kebutuhanna dung malua ibana sian hatoban. (5Mus 15:13-15) Molo nungnga adong istri ni hatoban i tikki dituhor ibana, dohot do istrina i dipalua. Alai molo tuanna i do na mangalehon istri tu ibana (dang halak Heber istrina i), ikkon toktong do istrina i dohot anakna gabe appuna ni tuanna. Molo songon i do na massa, boi do dipillit ibana toktong ibana gabe appuna ni tuanna i manang na dang. Alai molo dipillit ibana do gabe appuna ni tuanna, ikkon ditusuk do pinggolna na patuduhon na toktong do ibana appuna ni tuanna saleleng ni ngoluna.—2Mus 21:2-6; 5Mus 15:16, 17.
Arta na Adong di Bibel
w06-IN 1/4 31
Sukkun-Sukkun sian na Manjaha
Aha do na boi taparsiajari sian 2 Musa 23:19 na mandok, “Unang robus hamu anak ni hambing rap dohot susu ni indukna”?
Di Bibel, sappe tolu hali do didok paretta on di Patik ni si Musa. On mangurupi hita mamboto pandangan ni Jahowa taringot aha na sittong, asi ni rohana, dohot lambok ni rohana. Asing ni i muse, gabe taboto do na magigi do Jahowa tu ibadat na so sittong.—2 Musa 34:26; 5 Musa 14:21.
Mangarobus anak ni hambing manang binatang na asing rap dohot susu ni indukna, maralo do on tu hukum alam naung dibahen Jahowa. Alana susu ni indukna i, boi do mambahen sehat anak ni hambing i jala mambahen balga. Menurut sahalak pakar, molo dirobus anak ni habing di bagasan susu ni indukna, “na mangaleai hubungan ni anakna dohot indukna do i, naung ditottuhon Debata jala naung dipabadia”.
Asing ni i adong do na deba marpikkir molo mangarobus anak ni hambing di bagasan susu ni indukna, on hasomalan ni halak kafir do lao manjou udan. Ala hasomalan ni halak kafir do on, marguna do paretta on tu bangso Israel asa unang tarihut-ihut nasida tu akka bangso na adong di sakaliling ni nasida na jahat jala na kejam. Takkas do dipaboa di Patik ni si Musa, diorai do halak Israel mangihutton ulaon ni akka bangso na adong di sakaliling ni nasida.—3 Musa 20:23.
Sian patik on gabe boi ma taida asi ni roha ni Jahowa. Patik na marisi paretta na sarupa songon na didok di ayat on, gabe mambahen halak asa manjaga akka binatang jala dang dibahen be na kejam tu binatang i na maralo tu Hukum alam. Contohna adong do patik na marisi akka paretta na mangorai halak mamelehon induk ni binatang rap dohot anakna molo dang pitu ari dope umur ni anakna i. Jala dang boi diseat induk ni binatang i rap dohot anakna di ari na sarupa jala dang boi dibuat induk ni pidong sian asarna, molo dang dapot dope pitu ari umur ni anakna i manang tolorna.—3 Musa 22:27, 28; 5 Musa 22:6, 7.
Takkas ma, Patik dang holan marisi paretta na maol, manang borat taihutton. Alai, akka prinsip na adong di Patik boi do mangurupi hita asa denggan parangetta songon parange ni Jahowa.—Psalmen 19:7-11.
19-25 JULI
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL 5 MUSA 16-18
“Prinsip Tikki Lao Mangadili”
it-1-IN 484 ¶5
Buta
Molo dang adil tikki mengadili digombarhon ma i songon halak na buta. Jala godang do paretta na dipaboa di hukum dang boi mangalehon sogok, hadiah manang olo mambeda-bedahon halak. Alana olo do i mambahen sahalak hakim gabe dang adil tikki mengadili. Molo olo sasahalak disogok gabe “dang boi be diida ibana dia na sittong”. (2Mus 23:8; 5Mus 16:19) Nang pe burju jala marbisuk sahalak hakim olo do dang disadari ibana naung disogok ibana tikki dilehon hadiah tu ibana. Alai adong muse do hakim, diboto do sala manjalo hadiah i, alai tong do dijalo ibana. Dipaboa do di patik ni Debata, aha pengaruhna molo dang adil tikki mengadili dang holan alani hadiah na dilehon i, alai dohot do tong alani perasaanna. I do alana didok, “Unang marpihak hamu tu sasahalak holan ala na pogos manang na mora ibana. Ikkon tigor do hamu tikki mangadili donganmuna.” (3Mus 19:15) Jadi unang ma diihutton sahalak hakim perasaanna manang asa terkenal ibana gabe dang olo ibana mambahen hukuman ala na mora do na diadili i.—2Mus 23:2, 3.
it-1-IN 141 ¶3
Angka, Bilangan
Dua. Bilangan dua jotjot do muncul di konteks ni hukum. Molo adong laporan sian dua saksi gabe lam pasti ma hatorangan na dipaboa i lao patuduhon di jolo ni akka hakim na tutu do sada hatorangan. Alani i, porlu do dua manang tolu saksi. Marlakku do tong prinsip on di huria Kristen. (5Mus 17:6; 19:15; Mat 18:16; 2Kor 13:1; 1Tim 5:19; Heb 10:28) Dipakke Debata do prinsip on tikki naeng paboahon tu akka halak na tutu do Jesus Kristus i na gabe sipalua di akka jolma. Didok Jesus, “Asing ni i adong do disurat di patikmuna, ‘Molo adong dua saksi, sittong do na pinaboana i.’ Au sandiri do na paboahon taringot tu dirikku, jala dohot do Damang na marsuru au i paboahon taringot tu au.”—Joh 8:17, 18.
it-1-IN 1029 ¶4
Malim
Martanggung jawab do akka malim lao paboahon Patik ni Debata jala di pengadilan ni halak Israel dohot do tong nasida tikki mengadili. Tikki maol pengadilan setempat mambahen keputusan di sada persoalan, kerjasama do akka malim dohot akka hakim lao pasaehon i. (5Mus 17:8, 9) Molo maol dipasae parsoalan taringot na mambunu, ikkon ro do akka malim dohot pangittuai lao mamastihon nga diihutton manang na dang petunjuk taringot kasus i. Asa unang mardosa akka halak na di kota i. (5Mus 21:1, 2, 5) Molo adong sahalak suami na cemburu na manudu istrina selingkuh, ikkon diboan do istrina i tu jolo ni malim. Dung i, malim ma na mangido petunjuk sian Jahowa asa diboto na tutu do manang na dang na marsala ibana. Dukkon i pe asa dibahen hukuman. (4Mus 5:11-31) Di sude persoalan, keputusan aha pe na dibahen malim manang akka hakim, ikkon diihutton do i. Molo adong na so mangihutton manang sengaja dang olo mangihutton, ikkon dihukum mate do.—4Mus 15:30; 5Mus 17:10-13.
Arta na Adong di Bibel
it-2-IN 356 ¶6
Dipecat
Di Patik ni si Musa asa boi manottuhon hukuman, ikkon adong do pinomat dua halak na gabe saksina lao mangalehon hatorangan taringot halak na marsala i. (5Mus 19:15) Jala akka saksi i do na parjolo sahali mandangguri halak na marsala i. (5Mus 17:7) Dibahen pe songon i, on patuduhon na rikkot do di nasida lao mangulahon patik ni Debata lao manjaga halak Israel asa toktong badia, manat, jala asa unang adong na mambahen hatorangan na so tutu.
26 JULI–1 AGUSTUS
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL 5 MUSA 19-21
“Arga do di Jahowa Hangoluan”
Tiru ma Hatigoran dohot Asi ni Roha ni Jahowa
4 Disuru Jahowa do halak Israel asa papulikkon onom huta na laho gabe huta parlinggoman. Tolu di siamun ni sunge Jordan, jala tolu di hambirangna. Boasa ingkon songon i? Asa boi hatop jala mura halak na mambunu i lari tu huta parlinggoman i. (4 Mus. 35:11-14) Jala dalan tu huta i pe, dijaga do asa tongtong denggan. (5 Mus. 19:3) Hombar tu adat ni halak Jahudi, dibahen do tanda di angka dalan. On mangurupi halak mamboto didia do huta parlinggoman i. Ala nunga adong huta parlinggoman di Israel, ndang ingkon tu bangso na asing be halak na mambunu i mangalului parlinggoman. Alana, boi do annon ibana gabe tarelaela manomba debata na so sintong.
Tiru ma Hatigoran dohot Asi ni Roha ni Jahowa
9 Boasa dibahen huta parlinggoman? Asa unang gabe mardosa halak Israel ala mate halak na so marsala. (5 Mus. 19:10) Arga do hangoluan di Jahowa, jala sogo do rohaNa tu pambunu. (Poda 6:16, 17) Alani i, ndang disoadahon Ibana hasalaan ni halak na mambunu, nang pe ndang sangaja. Tutu, boi do halak sisongon i dapotan asi ni roha. Alai parjolo, ingkon paboaonna do situasina tu angka sintua. Dung dipareso angka sintua sude hatorangan, jala tutu na so sian sangkapna do ibana mambunu, ingkon tading di huta parlinggoman ma ibana. Disi ma ibana sahat tu na mate sintua ni malim di tingki i, manang ra, sahat tu ujung ni ngoluna. On mangurupi halak Israel mamboto, badia do hangoluan i. Ingkon marsitutu do nasida pasidingkon angka na boi parohon jea tu donganna. On patuduhon na dipasangap nasida do Silehon hangoluan.
it-1-IN 548 ¶2
Mudar
Dilehon Debata do kesempatan tu jolma asa menikmati kehidupan. Jadi, molo adong na mambunu, ikkon martanggung jawab do ibana tu Debata. Alana, Debata do na mangalehon hangoluan tu jolma. I do alana didok Debata tu si Kain, “Mangangguki do mudar ni anggimi sian tano i jala sahat do i tu Au.” (1Mus 4:10) Jadi molo sogo roha ni sasahalak tu donganna, lomo rohana asa mate donganna, didok na so tutu taringot donganna, manang gabe bahaya dibahen donganna, ikkon dipamate do ibana.—3Mus 19:16; 5Mus 19:18-21; 1Joh 3:15.
Arta na Adong di Bibel
it-2-IN 387 ¶7
Pengadilan
Di jaman ni halak Israel, di gerbang ni kota do dibahen pengadilan. Alani i, gabe boi ma sude halak mangida tikki adong pengadilan. (5Mus 16:18; 21:19; 22:15, 24; 25:7; Rut 4:1) Di “gerbang” i ma dijahahon Patik ni Debata asa boi dibege akka halak na pungu disi. (Neh 8:1-3) Ala di gerbang ni kota i do dibahen pengadilan, gabe mura ma dapot akka saksi molo adong sada kasus. Contohna, kasus taringot manjual arta dohot akka kasus na asing. Jala ala di arianna i kaluar masuk do akka halak sian gerbang i, on mambahen gabe adil jala manat ma akka pangituai tikki mangadili. Dibahen do muse disi inganan tu akka pangituai i. (Job 29:7) Songon si Samuel, lao do ibana tu kota Betel, Gilgal, dohot tu Mispa. Jala gabe ‘panguhum do ibana tu halak Israel’ di sude inganan i, dohot do muse di hutana, i ma di Rama.—1Sam 7:16, 17.
2-8 AGUSTUS
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL 5 MUSA 22-23
“Sian Patik ni si Musa Tarida do na Parduli Jahowa tu Binatang”
it-1-IN 349 ¶9
Boban
Najolo, binatang do dipakke lao mamboan akka barang. Didok do tu halak Israel, molo diida nasida adong madabu halode ni halak na marsogo ni roha tu nasida ala pagodanghu barang na diboan halode i, unang ma dipasombu nasida halode i. Alai, ikkon diurupi do halode i mangangkat boban i. (2Mus 23:5) Akka barang na diboan sada halode, i ma akka barang na somal diboan dua halode songon na dipaboa di 2 Raja 5:17.
it-2-IN 1107 ¶1
Bukku 5 Musa
Didok di bukku 5 Musa, porlu do tong dibahen na denggan tu binatang. Diorai do halak Israel mambuat induk ni pidong sian asarna. Alana mura do induk ni pidong ditakkup sian asarna tikki rap dohot anakna manang tolorna. Boi do dibuat anakna, alai molo indukna ikkon dipalua do. Alana boi do muse martolor indukna i jala pabalgahon akka anakna. (5Mus 22:6, 7) Unang ma dibahen pangula lombu dohot halode saauga. Alana boi do gabe haccitan binatang na gale i. (22:10) Asing ni i, unang ma ditutup baba ni lombu tikki dibahen mardege gandum. Alana pasti loja do lombu i tikki mardege gandum i jala male. Jadi molo ditutup babana, tong do male lombu i hape adong do gandum disi.—25:4.
w03-IN 15/10 32 ¶1-2
“Unang ma Marsada Hamu Dohot Halak na So Porsea”
SONGON na diida hamu dison, gabe haccitan do unta dohot lombu ala dibahen rap saauga lao mambajak. Auga na dibahen tu unta dohot lombu dison, sasittongna ikkon dibahen tu binatang na sarupa ukkuran dohot gogona. Alana molo dang sarupa ukkuran dohot gogo ni binatang i, gabe haccitan do duassi. Jadi ala parduli do Debata tu akka binatang sisongon i, didok Debata ma tu halak Israel, “Unang bahen hamu lombu dohot halode saauga lao mambajak.” (5 Musa 22:10) Dipakke do tong prinsip di ayat on tu lombu dohot unta.
Memang dang dibahen pangula songon i. Alai molo dang adong dua lombuna, olo do ra gabe dibahen ibana saauga binatang na dia pe taho na adong di ibana. Di abad 19, songon i do ra dibahen akka pangula. Ala dang sarupa balga ni binatang i dohot gogona hape dibahen saauga, olo do dang tolap binatang na gale i mangihutton gogo ni binatang na unggogo. Jala binatang na unggogo i pe, gabe tamba loja ma.
Arta na Adong di Bibel
it-2-IN 1123 ¶2
Utang
Manang aha pe na dipinjam, didok ma i utang. Jala ikkon dibayar do i, manang ikkon adong dilehon gattina. Di Israel najolo, molo marutang pe sasahalak, ala na susa do parhepengonna. Alai tamba susa do dihilala nasida molo marutang. Alana gabe hatoban ni halak na mangalehon pinjaman i do halak na marutang. (Poda 22:7) Alani i do diparettahon Debata tu naposona asa burju mangalehon jala asa unang makkarikkotton dirina sandiri. Alani i molo adong halak Israel na susa jala gabe marutang, dang boi dijalo ibana bunga ni hepengna i. (2Mus 22:25; 5Mus 15:7, 8; Ps 37:26; 112:5) Alai molo bangso na asing do na marutang, boi do dijalo ibana bunga ni hepengna i. (5Mus 23:20) Didok komentator ni halak Jahudi, boi do dijalo bunga ni hepengna i molo na dipinjam i dipakke lao tu bisnis. Dang na dipakke tu kebutuhanna siganup ari. Biasana, olo do adong bangso na asing ro tu Israel holan lao martiga-tiga, dang na lao gabe tinggal disi. Jadi, dang sala molo dijalo bunga ni hepengna i. Alana, dipabungahon nasida do tong hepeng na dipinjamna i.
9-15 AGUSTUS
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL 5 MUSA 24-26
“Sian Patik ni si Musa Tarida do na Parduli Jahowa tu Akka Borua”
it-2-IN 1136 ¶2
Borua
Di hukum militer, diparrohahon do kepentingan ni suami istri. I do alana, molo adong sahalak bawa na baru mangoli, dang boi dilehon tugas manang aha pe tu ibana saleleng sataon. Dilehon do kesempatan tu nasida asa marianakkon. Jadi molo adong anakkonna, gabe adong ma na menghibur istrina i molo lao suamina marporang, manang atik boha mate ibana di parporangan.—5Mus 20:7; 24:5.
it-2-IN 590 ¶8
Papunguhon
Di Israel najolo, adong do pengaturan dibahen tu na pogos. Nang pe didok ikkon burju mangalehon, unang makkarikkotton diri, jala toktong porsea tu pasu-pasu ni Jahowa, alai dang boi gabe malas nasida. Sian pengaturan i, gabe taboto ma lapatan ni hata songon na didok si Daud, “Dang hea dope huida halak na tigor marroha ditinggalhon, Jala dang hea gellengna mangido-ido sipanganon.” (Ps 37:25) Molo dimanfaatton do pengaturan na dibahen i, nang pe pogos nasida, alai molo kerja keras do nasida boi ma nasida mangan jala dang mangido-ido sipanganon be nasida manang ianakkon ni nasida.
w11-IN 1/3 23
Diboto Hamu do?
Di jaman ni Israel najolo, molo mate sahalak bawa hape dang adong dope anakna, ikkon muli do istrina i tu keluarga ni suamina naung mate i. Asa adong mamboan goar ni suamina naung mate i. (1 Musa 38:8) Gabe dibahen do pengaturan on di Patik ni si Musa. Didok ma i perkawinan ipar. (5 Musa 25:5, 6) Misalna, songon na diulahon si Boas na dipaboa di bukku Rut. On patuduhon, molo dang adong be haha anggi ni bawa i na mangolu, boi do dilehon tanggung jawab i tu na asing na adong dope hubungan keluargana tu nasida.—Rut 1:3, 4; 2:19, 20; 4:1-6.
Bukti na hea masa perkawinan ipar di tikki jaman ni Jesus, hea do disukkun halak Saduse tu Jesus taringot i songon na di surat di Markus 12:20-22. Di abad na parjolo, sejarawan Jahudi i ma si Flavius Josephus mandok, dang holan naeng manorusson goar ni keluargana i. Alai, asa boi do tong dipartahatton arta ni suamina naung mate i. Asa unang tu halak na asing arta ni nasida i. Jala asa boi do muse terpenuhi kebutuhan ni na mabalu i. Alana di tikki i, dang boi sahalak borua mandapot warisan ni suamina. Alai molo adong do anakna sian perkawinan ipar i, gabe boi ma dipartahatton warisan sian suamina naung mate i.
Arta na Adong di Bibel
it-1-IN 499 ¶1
Marsirang
Surat Sirang. Nang pe najolo dipaloas di Patik ni si Musa marsirang, alai dang boi tasimpulhon na mura halak Israel manirakkon istrina. Adong do aturan na ikkon diihutton. Suami na manirakkon i, ‘ikkon mambahen surat sirang. Ikkon dilehon do surat i tu borua i. Dung i disuru ma borua i lao sian jabuna’. (5Mus 24:1) Nang pe dang dipaboa di Bibel perincian na asing taringot marsirang, alai aturan na di Patik i termasuk do manjuppangi akka pamimpin lao padamehon nasida. Jadi saleleng proses mambahen surat sirang i, dilehon ma kesempatan tu suami lao mampartimbakkon muse keputusanna lao marsirang. Ikkon adong do alasan ni ibana na jelas lao marsirang. Molo denggan diulahon aturan i, pasti gabe manat ma dipikkiri alasanna lao marsirang. Gabe terlindungi ma hak dohot kepentingan ni istri. Alai dang adong dipaboa di Bibel aha isi ni “surat sirang i”.
16-22 AGUSTUS
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL 5 MUSA 27-28
“Ro ma Sude Pasu-Pasu . . . tu Hamu”
w10-IN 15/12 19-20 ¶18
Manjalo Pasu-Pasu na Digohi Tondi Parbadia!
18 Manangihon i, termasuk do mamikkirhon Hata ni Debata dohot publikasi na diparade. (Mat. 24:45) Manangihon, boi do muse lapatanna mangoloi Debata dohot Anakna. Jesus mandok “Dang sude halak na mandok tu au, ‘Tuan, Tuan,’ masuk tu Harajaon banua ginjang i. Alai holan na mangulahon lomo ni roha ni Damang na di banua ginjang i do.” (Mat. 7:21) Jala manangihon Debata lapatanna, rela mangoloi pengaturan na ditottuhon, i ma pengaturan na dibahen di huria na ditottuhon akka sintua. Ai nasida do ‘silehon-lehon’ sian Debata.—Eps. 4:8.
w01-IN 15/9 10 ¶2
Dang Boi Lari Pasu-Pasu ni Jahowa sian Hamu
2 Hata “ditangihon” na diterjemahon di 5 Musa 28:2 lapatanna, tindakan na torus diulahon. Jadi dang cukkup holan sahali ditangihon naposona i Jahowa. Ikkon torus do ditangihon nasida Ibana. Ikkon ditangihon do ganup tikki jala di sude ulaon ni nasida. Hata Heber na diterjemahon ‘dang boi lari’ na didok di ayat on, dibuat sian istilah na dipakke tu parburuan. Lapatan ni hata i jotjot do didok “mandapotton” manang “manakkup”.
w10-IN 15/9 8 ¶4
Lului ma Pasu-Pasu ni Jahowa
4 Ikkon songon dia do sasittongna sikap ni halak Israel mangoloi Debata? Didok di Patik ni Debata, lomo rohana asa marlas ni roha jala sonang roha ni naposona manomba Ibana. (Jaha 5 Musa 28:45-47.) Tama do Jahowa manjalo sisongon i. Alana molo holan ala na merasa wajib do lao mangulahon i, binatang manang suru-suruan na jahat pe diboto do mangulahon i. (Mrk. 1:27; Jak. 3:3) Molo sian ias ni rohatta do hita mangoloi Debata, patuduhon na holong do rohatta tu Ibana. On tandana, na pos do rohatta molo paretta ni Debata i dang beban jala ‘lehononna do upa tu halak na marsitutu mangalului Ibana’.—Heb. 11:6; 1 Joh. 5:3.
Arta na Adong di Bibel
it-2-IN 972 ¶1
Tanda Parbatasan
Di Patik ni Jahowa, diorai do papindahon tanda ni parbatasan. (5Mus 19:14; ida muse Poda 22:28.) Jala didok di Bibel, “Hona bura ma halak na papindahon tanda parbatasan ni tano ni donganna.” (5Mus 27:17) Ai sian hasil ni tanona do nappunasa tano mangolu. Jadi molo dipapinda batas ni tano i, gabe moru ma hasil ni tanona. Mulai sian najolo, ulaon sisongon i disarupahon do tu na manakko. (Job 24:2) Alai adong do halak na so mamboto Patik, mangulahon sisongon i. Jala akka pamimpin ni Juda di tikki ni si Hosea, disarupahon do tu akka halak na papindahon batas ni tano.—Hos 5:10.
23-29 AGUSTUS
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL 5 MUSA 29-30
“Dang Maol Lao Manomba Jahowa”
w09-IN 1/11 31 ¶2
Dilehon Jahowa do tu Hita Kesempatan Lao Mamillit
Maol do lao mamboto aha na dipangido Debata sian hita jala mangulahon i? Si Musa mandok, “Akka paretta na hupaboa tu hamu sadari on, dang na pola maol lao attusanmuna jala dang na pola maol i lao ulahononmuna.” (Ayat 11) Dang hea dipangido Jahowa aha na so sanggup taulahon. Masuk akkal do na dipangido Ibana sian hita. Boi do i taulahon jala boi do i taparsiajari. Dang pola porlu hita “nakkok tu langit” manang ‘tasebrangi laut’ asa boi taparsiajari aha na dipangido Debata sian hita. (Ayat 12, 13) Nungnga takkas dipaboa di Bibel songon dia carana asa denggan ngolutta.—Mika 6:8.
w09-IN 1/11 31 ¶1
Dilehon Jahowa do tu Hita Kesempatan Lao Mamillit
“JOTJOT do au mabiar dang boi setia tu Jahowa. Alai dang huboto alani aha.” Songon i ma hata ni sahalak borua na hea mangulahon na jahat di tikki dakdanak. On ma na mambahen ibana torus merasa gagal. Alai, tutu do songon i? Tutu do hita gabe dang boi setia tu Jahowa ala hea taulahon na sala? Daong. Dilehon Debata do silehon-lehon na denggan tu hita. Dilehon do kesempatan lao mamillit. Jadi, hita sandiri do na manottuhon songon dia ngolutta. Lomo do roha ni Jahowa tabahen pilihan na sittong. Jala dipaboa do di Bibel songon dia cara mangulahon i. Parrohahon ma hata ni si Musa na adong di 5 Musa bindu 30.
w09-IN 1/11 31 ¶4
Dilehon Jahowa do tu Hita Kesempatan Lao Mamillit
Adong do pengaruh ni pilihanta tu Jahowa? Didok Debata marhite si Musa, ‘Ikkon pillitonmuna do hangoluan’. (Ayat 19) Songon dia carana? Didok si Musa, “Ikkon dihaholongi hamu do Jahowa Debatamuna, ditangihon hamu hatana, jala toktong setia tu Ibana.” (Ayat 20) Molo tahaholongi Jahowa, pasti taoloi do Ibana jala toktong setia tu Ibana, dang soal aha pe na masa. Molo taulahon songon i, nungnga tapillit be hangoluan na dumenggan saonari, i ma hangoluan salelengna di tano na imbaru.—2 Petrus 3:11-13; 1 Johannes 5:3.
Arta na Adong di Bibel
it-2-IN 1006 ¶8
Pinggol
Marhite akka naposona, didok Jahowa do molo halak Israel i, jogal rohana jala “tutup do pinggol ni nasida”. (Jer 6:10; Ul 7:51) Hira na adong do na soppol di pinggol ni nasida, gabe dang boi ditangihon hata ni Jahowa. Dang dibukka Jahowa dope pinggol ni nasida, ai Jahowa do na mangalehon pinggol tu akka halak na mangalului Ibana. Asa boi diattusi jala dioloi nasida Ibana. Dipasombu Jahowa do pinggol ni na jogal roha i tartutup. (5Mus 29:4; Rom 11:8) Nungnga dipaboa apostel Paulus hian na lao adong halak Kristen na manadikkon haporseaonna. Jala dang olo be manangihon Hata ni Debata. Alai lomo nama roha ni nasida manangihon akka hata na tabo begeon. Alani i ma gabe ditangihon nasida akka guru-guru palsu. (2Tim 4:3, 4; 1Tim 4:1) Asing ni i, olo do “marnginging” pinggol ni sasahalak tikki mambege barita na mambahen songgot roha, tarlumobi ma i barita na so denggan.—1Sam 3:11; 2Raj 21:12; Jer 19:3.
30 AGUSTUS–5 SEPTEMBER
ARTA NA ARGA NA ADONG DI BIBEL 5 MUSA 31-32
“Marsiajar sian Akka Contoh na Adong di Ende”
“Sai Pasada ma Rohangku Mangkabiari Goarmu”
8 Andorang so masuk halak Israel tu Tano na Dijanjihon, diajarhon Jahowa sada ende tu si Musa. (5 Mus. 31:19) Dung i, diajarhon si Musa do ende i tu halak Israel. (Jaha 5 Musa 32:2, 3.) Molo tarimangi ayat 2 dohot 3, takkas ma taboto dang lomo roha ni Jahowa molo goarna i ditabunihon manang gabe pabadiahu dibahen goarna. Lomo do rohana asa sude jolma mamboto goarna i! Sada hasangapon do di halak Israel ala diajarhon si Musa do tu nasida taringot goar ni Jahowa dohot parangena! Akka na diajarhon si Musa i patoguhon roha ni nasida songon ombun na mambahen tubu suan-suanan. Songon dia asa songon i caratta mangajari?
9 Tikki marbarita hita sian jabu tu jabu manang tikki kesaksian di tempat umum, tapakke do Bibel lao patandahon goar ni Debata, i ma Jahowa. Boi do talehon tu nasida akka sijahaon, tapatudu video, dohot akka bahan na asing na adong di situs webta. Di parkarejoan, di sikkola, manang tikki mardalani, tapakke do kesempatan lao paboahon taringot Jahowa dohot parangena. Tikki tapaboa aha na lao bahenon ni Jahowa tu jolma dohot tu tano on, ra on dope diboto nasida holong situtu do Jahowa tu nasida. Molo tapaboa tu akka halak hasittongan taringot Debata, gabe tapabadia do goarna. Jala taurupi do nasida asa unang be porsea tu akka gabus taringot Debata. Sude na taajarhon sian Bibel i boi do patoguhon nasida.—Jes. 65:13, 14.
w09-IN 1/5 14 ¶3
Tudosan na Adong di Bibel—Boi do Diattusi Hamu?
Di Bibel, dipatudos do Jahowa i tu benda mati. Digombarhon do Ibana songon “Dolok Batu ni Israel”, songon “perisai”, dohot songon “benteng”. (2 Samuel 23:3; Psalmen 18:2; 5 Musa 32:4) Boasa dipatudos songon i? Alana songon dolok batu na togu na so boi diruppakkon, dos songon i ma Jahowa gabe Parlinggoman na aman di hita.
w01-IN 1/10 9 ¶7
Tiru ma Jahowa Tikki Mangalatik Ianakkonmuna
7 Parrohahon ma songon dia holong ni Jahowa tu bangso Israel. Dibahen si Musa do sada tudosan lao manggombarhon songon dia holong ni Jahowa tu bangso Israel tikki baru dipillit nasida gabe bangsona. Didok, “Songon lali na mangajari anakna habang, Habang do Ibana di atas ni anakna, Dipahembang do habongna lao manakkup anakna, Diboan do anakna i di atas ni habongna, Jahowa sandiri do na manogu-nogu si Jakkob.” (5 Musa 32:9, 11, 12) Biasana, di atas ni dolok do dibahen induk ni lali asarna. Jadi tikki induk ni lali naeng mangajari anakna habang, dipahembang ibana do habongna. Dung kaluar anakna i sian asarna, jala diida indukna i naeng madabu anakna i tu tano, pittor dipahembang ibana do habongna lao manakkup anakna i. Dos songon i ma holong ni Jahowa manjaga bangso Israel tikki baru dipillit nasida gabe bangsona. Dilehon Ibana do Patik ni si Musa tu bangso i. (Psalmen 78:5-7) Jadi manat do diparrohahon Jahowa bangso Israel, jala pittor rade do Ibana mangurupi nasida tikki susa.
Arta na Adong di Bibel
w04-IN 15/9 27 ¶12
Akka na Denggan sian Bukku 5 Musa
31:12. Tikki di parpunguan, ikkon rap hundul do dakdanak dohot halak naung dewasa. Jala ikkon berupaya do nasida manangihon dohot marsiajar saleleng di parpunguan.