ƐNTƐNƐTI SU FLUWA SIEWLƐ Watchtower
Watchtower
ƐNTƐNƐTI SU FLUWA SIEWLƐ
Wawle
ɔ
  • á
  • ɛ
  • ɔ
  • ɲ
  • ú
  • έ
  • é
  • ó
  • í
  • ń
  • ɔ́
  • BIBLU
  • FLUWA MUN
  • AƝIA MUN
  • nwt Mark 1:1-16:8
  • Marki

Like nga lemɛn i su video

Yaci, like kun ti video'n kwlá boman.

  • Marki
  • Ɲanmiɛn Ndɛ’n—Mɛn Uflɛ Biblu’n
Ɲanmiɛn Ndɛ’n—Mɛn Uflɛ Biblu’n
Marki

JASIN FƐ NGA MARKI KLƐLI’N

1 Zezi Klisi m’ɔ ti Ɲanmiɛn Wa’n i su jasin fɛ’n, i bo bolɛ’n yɛ: 2 Kɛ nga be fa klɛli i Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Ezai fluwa’n nun’n sa’n: “(Nian! N su sunman min ngaliɛ kanfuɛ’n naan ɔ dun mmua ɔ ɲrun, ɔ́ wá síesíe ɔ ɲrun atin’n.)+ 3 Sran kun kpan aawlɛ flɛnnɛn’n nun lɔ. Ɔ se kɛ: ‘Amun siesie atin’n be man Zoova!* Amun yo akpɔ’m be seiin be mɛn i.’”+ 4 Kɛ nga be fa klɛli’n sa’n, Zan Batɛmun Yofuɛ’n wo aawlɛ flɛnnɛn’n nun lɔ. Ɔ se sran mun kɛ be yo be batɛmun be fa kle kɛ be kacili be akunndan’n, naan Ɲanmiɛn yaci be sa tɛ mun cɛ be.+ 5 Be kwlaa nga be tran Zide asa’n su’n, ɔ nin be kwlaa nga be tran Zerizalɛmun lɔ’n, be kɔ i wun lɔ. Kpɛkun ɔ yo be batɛmun* Zurdɛn Nzue’n nun. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn bé dí be sa tɛ’m be nanwlɛ weiin sran’m be ɲrun.+ 6 Zan wla ɲɔnngɔnmin ndrɛ tralɛ, kpɛkun kplo kun ci i bo.+ Lalo nin blo awɛma nzue yɛ ɔ di-ɔ.+ 7 Ɔ bo jasin se kɛ: “Sran kun mɔ i kwlalɛ’n tra min liɛ’n, ɔ o siɛn ɔ su ba. Kɛ n klu naan n ɲannji i ngbabua’m be ɲanman mun bɔbɔ’n, min nin i sɔ’n fataman.+ 8 Nzue yɛ n fa yoli amun batɛmun-ɔn. Sanngɛ i liɛ’n, Ɲanmiɛn wawɛ’n yɛ ɔ́ fá yó amun batɛmun-ɔn.”+

9 Blɛ sɔ’n nun’n, Zezi fin Nazarɛti klɔ m’ɔ o Galile lɔ’n su ɔ bali Zurdɛn nzue’n i nuan lɛ. Kpɛkun Zan yoli i batɛmun.+ 10 Kɛ ɔ fin nzue’n nun fiteli cɛ’n, ɔ wunnin kɛ ɲanmiɛn su lɔ’n su tike. Kpɛkun Ɲanmiɛn wawɛ’n jrali kɛ auble wie sa, ɔ bɛli i su.+ 11 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, sran kun nɛn tɛli ɲanmiɛn su lɔ. Ɔ seli kɛ: “A ti min Wa. A ti min awlɛn su ba. Min klun jɔ ɔ wun.”+

12 Kpɛkun Ɲanmiɛn wawɛ’n fɛ i ɔli aawlɛ flɛnnɛn’n nun lɔ. 13 Ɔ dili cɛn ba ablanan (40) aawlɛ flɛnnɛn’n nun lɔ. Blɛ sɔ’n nun’n, Satan sɛli i niannin.+ Ɔ nin blo nnɛn mun yɛ be o lɔ-ɔ. Sanngɛ anzi’m be niɛn i lika.+

14 Kɛ be wlali Zan bisua’n, Zezi ɔli Galile lɔ.+ Ɔ ko boli Ɲanmiɛn i jasin fɛ’n.+ 15 Ɔ seli kɛ: “Blɛ’n w’a ju. Ɲanmiɛn Sielɛ’n w’a mantan koko. Amun kaci amun akunndan’n+ naan amun lafi Ɲanmiɛn i jasin fɛ’n su.”

16 Kɛ ɔ́ nánti Galile Jenvie’n i nuan lɛ’n, ɔ wunnin Simɔn nin i niaan bian Andre.+ Be su gua be lala mun jenvie’n nun,+ afin be ti jue trafuɛ.+ 17 Yɛ Zezi seli be kɛ: “An su min su, yɛ ń yó maan amún trá sran mun kɛ be fa tra jue’n sa.”+ 18 Kpɛkun be ja nun lɛ’n, be yacili be lala’m be lɛ be suli i su.+ 19 Kɛ ɔ ɔli i ɲrun lɔ kan’n, ɔ wunnin Zaki nin i niaan bian Zan mɔ be ti Zebede i mma mun’n. Be o be alie’n nun, be su tanndan be lala’m be nun.+ 20 Ɔ ka lɛ flɛli be. Ɔ maan be yacili be si Zebede, nin i junman difuɛ mun alie’n nun lɛ, kpɛkun be suli i su. 21 Be ɔli Kapɛɛnaɔmun lɔ.

Kɛ Wunmiɛn-lolɛ-cɛn’n boli i bo cɛ’n, ɔ wluli Ɲanmiɛn sulɛ sua’n nun lɔ, ɔ kleli sran’m be like.+ 22 Wafa ng’ɔ kleli be like’n, ɔ boli be nuan. Afin ɔ kle like kɛ sran m’ɔ le kwlalɛ’n sa. W’a kleman be like kɛ mmla klɛfuɛ’m be liɛ’n sa.+ 23 Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn bian kun o Ɲanmiɛn sulɛ sua’n nun lɛ wie. Mmusu kun kle i yalɛ. Ɔ kpan seli kɛ: 24 “?Zezi m’ɔ fin Nazarɛti, ngue yɛ a bɛli i yolɛ-ɔ?+ ?A bali e nunnunlɛ? N si wɔ kpa, a ti Ɲanmiɛn i Sran!”+ 25 Sanngɛ Zezi ijɔli i, ɔ seli kɛ: “Muan ɔ nuan lɛ! Fin bian’n nun fite!” 26 Mmusu’n yoli maan bian’n usuli dan kpa, yɛ ɔ kpannin kekle kpa naan w’a fin bian’n nun w’a fite. 27 I sɔ’n boli sran’m be nuan dan. Yɛ be usali be wiengu kɛ: “?Ngue sa yɛle nga? Nanwlɛ, wafa ng’ɔ kle like’n, e nin-a wunmɛn i sɔ le! Ɔ kwla mmusu mun bɔbɔ. Kpɛkun be sro i.” 28 I su ndɛ nga sran’m be kan’n, ɔ truli ndɛndɛ kpa Galile asa’n kwlaa su.

29 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, be jasoli Ɲanmiɛn sulɛ sua’n nun lɛ, be ɔli Simɔn nin Andre be awlo lɔ. Be nin Zaki nin Zan yɛ be ɔli-ɔ.+ 30 Kɛ bé jú lɔ’n, Simɔn i sia bla’n+ la lɛ, ayrɛ w’a guɛ i wun. Be kannin bla’n i ndɛ be kleli i. 31 Ɔ wunngeli bla’n i wun lɔ, ɔ trɛli i sa mɛnnin i su. Kpɛkun ayrɛ’n tuli i wun, yɛ ɔ tɔnnin like mannin be.

32 Kɛ wia’n tɔli mɔ aliɛ sannin’n, sran’m be fali be nga be wunnɛn yo be ya’n, ɔ nin be nga mmusu’m be kle be yalɛ’n, be kwlaa be blɛli i.+ 33 Klɔ wunmuan’n nunfuɛ’m be yiali anuan’n nun lɛ. 34 Ɔ yoli sran kpanngban mɔ tukpacɛ wafawafa o be wun’n be kwlaa be juejue.+ Ɔ fuannin mmusu kpanngban, sanngɛ w’a manman be atin kɛ be ijɔ, afin be si kɛ i yɛ ɔ ti Klisi’n niɔn.*

35 Ɔ jasoli nglɛmun ndɛ kpa. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn lika’n te lu. I ngunmin ɔli lika diin kun nun, ɔ ko srɛli Ɲanmiɛn.+ 36 Sanngɛ Simɔn nin be nga be nin i o lɛ’n, be kunndɛli i kpa. 37 Kɛ be wunnin i’n, be seli i kɛ: “E kwlaa e su kunndɛ wɔ.” 38 Ɔ seli be kɛ: “Amun e wɔ lika uflɛ. E wɔ klɔ nga be o koko wa’n be su, naan n ko bo jasin lɔ wie. Afin i sɔ’n ti yɛ n bali-ɔ.”+ 39 Yɛ ɔ ɔli-ɔ. Ɔ boli jasin Galile asa’n kwlaa su Ɲanmiɛn sulɛ sua’m be nun. Kpɛkun ɔ fuannin mmusu mun.+

40 Kokowefuɛ kun bɛli i wun lɛ wie. Ɔ srɛli i kpa, ɔ kotoli i bo bɔbɔ. Ɔ seli i kɛ: “Sɛ ɔ ti ɔ klun su’n, a kwla yo min juejue.”+ 41 Kɛ ɔ tili i sɔ’n, bian’n yoli i annvɔ dan. Ɔ maan ɔ tinngɛli i sa’n kɛnnin i, yɛ ɔ seli i kɛ: “Ɔ ti min klun su! Yo juejue.”+ 42 Be ja nun lɛ’n, i kokowe’n wieli weiin, kpɛkun ɔ yoli sanwun. 43 Ka naan w’a se bian’n kɛ ɔ wɔ’n, ɔ wlɛli i su nun kpa. 44 Ɔ seli i kɛ: “Nian ɔ wun kpa, nán bo su kle sran fi. Sanngɛ kɔ, fa ɔ wun ko kle Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’n. Kpɛkun like nga Moizi seli kɛ sɛ kokowefuɛ kun yo juejue’n ɔ fata kɛ ɔ fa man’n,+ fa man naan Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be wun kɛ w’a yo juejue.”+ 45 Sanngɛ kɛ bian’n ɔli’n, ɔ ko boli ndɛ’n su kleli sran’m be kwlaa. Ɔ maan ndɛ’n truli dan. I sɔ’n ti’n, Zezi w’a kwlá wluman klɔ’m be nun kun. Ɔ trannin aamiɛn lika diin kun nun. Ɔ nin i sɔ ngba’n, sran’m be fin lika kwlaa be bɛ i wun lɛ.+

2 Sanngɛ kɛ ɔ dili le nɲɔn kun’n, ɔ ɔli Kapɛɛnaɔmun lɔ ekun. Yɛ sran’m be tili i kɛ ɔ o awlo lɔ.+ 2 Ɔ maan sran kpanngban kpa be wa yiali lɛ. I sɔ’n ti’n, awlo wunmuan’n yili. Anuan’n i ɲrun lɛ lika’n bɔbɔ yili. Kpɛkun ɔ kannin Ɲanmiɛn ndɛ’n kleli be.+ 3 Be fali bubuwafuɛ kun be blɛli i. Sran nnan yɛ be suɛli i be bali-ɔ.+ 4 Sanngɛ sran’m be ti’n, b’a kwlá fɛmɛn i b’a ɔman Zezi wun lɔ trele. Ɔ maan be fɛ i fuli sua’n i ti su lɔ. Be kpɛli toklo kun lika nga Zezi o lɛ’n sɛsɛsɛ, kpɛkun be fali bɛ nga bubuwafuɛ’n la su’n, be sinnin nun naan b’a jrɛ i lɔ. 5 Kɛ Zezi wunnin kɛ be lafi Ɲanmiɛn su’n,+ ɔ seli bubuwafuɛ’n kɛ: “Min wa, b’a yaci ɔ sa tɛ mun b’a cɛ wɔ.”+ 6 Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn mmla klɛfuɛ wie’m be titi lɛ. Be seli be klun lɔ kɛ:+ 7 “?Ɔ yo sɛ ti yɛ bian nga kwla kan ndɛ sɔ-ɔ? Ɔ su saci Ɲanmiɛn wun. ?Sɛ nán Ɲanmiɛn kunngba cɛ’n, wan yɛ ɔ kwla yaci sran kun i sa tɛ mun cɛ i-ɔ?”+ 8 Sanngɛ Zezi ka lɛ wunnin akunndan nga be bu’n. Ɔ maan ɔ usali be kɛ: “?Ngue ti yɛ amun kwla bu akunndan kɛ ngalɛ’n sa-ɔ?+ 9 ?Kɛ be se bubuwafuɛ’n kɛ: ‘B’a yaci ɔ sa tɛ mun b’a cɛ wɔ’n,’ ɔ nin kɛ be se kɛ: ‘Jaso naan fa ɔ bɛ’n naan nanti’n,’ oninfuɛ’n yɛ i kanlɛ’n ti pɔpɔ-ɔ? 10 Sanngɛ kɛ ɔ ko yo naan amun a si kɛ sran Wa’n+ le atin yaci sran’m be sa tɛ mun cɛ be asiɛ’n su wa’n...”+ Yɛ ɔ seli bubuwafuɛ’n kɛ: 11 “Ń kán klé wɔ, jaso, fa ɔ bɛ’n naan kɔ wɔ awlo.” 12 Yɛ ɔ jasoli-ɔ. Be ja nun lɛ’n, ɔ fɛli i bɛ’n, kpɛkun ɔ nanti fiteli gua su lɔ, sran’m be kwlaa be ɲrun lɛ. Sa sɔ’n boli be kwlaa be nuan. Ɔ maan be manmannin Ɲanmiɛn, be seli kɛ: “E nin-a wunman sa kɛ ngalɛ’n sa wie le.”+

13 Ɔ ɔli jenvie’n i nuan lɔ ekun. Sran kpanngban be bɛli i sin. Kpɛkun ɔ kleli be like. 14 Kɛ ɔ́ sín kɔ́’n, ɔ wunnin Alfe i wa Levi, ɔ ti lapo suwlɛ lɛ. Kpɛkun ɔ seli i kɛ: “Bla! Su n su.” Yɛ ɔ jaso suli i su-ɔ.+ 15 I sin’n, Zezi ɔli Levi i awlo lɔ like dilɛ. Ɔ nin i sɔnnzɔnfuɛ mun, nin lapo defuɛ mun, ɔ nin sa tɛ yofuɛ kpanngban yɛ be di like’n niɔn. Afin be nga be su i su’n be sɔnnin.+ 16 Sanngɛ kɛ mmla klɛfuɛ nga be ti Farizifuɛ’n be wunnin kɛ ɔ nin sa tɛ yofuɛ nin lapo defuɛ mun yɛ be di like’n, be usɛli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “?Ɔ nin lapo defuɛ nin sa tɛ yofuɛ mun yɛ be di like likawlɛ-ɔ?” 17 Kɛ Zezi tili ndɛ sɔ’n, ɔ seli be kɛ: “Be nga be ti juejue’n, be mianman ayre yofuɛ wun, sanngɛ be nga be kpinndinman’n, be yɛ be miɛn i wun-ɔn. M’an baman sran kpa’m be flɛlɛ. Sanngɛ sa tɛ yofuɛ mun yɛ n bali be flɛlɛ-ɔ.”+

18 Zan i sɔnnzɔnfuɛ mun nin Farizifuɛ’m be ci nglɛmun titi. I sɔ’n ti’n, be bali be wa seli i kɛ: “Zan i sɔnnzɔnfuɛ mun nin Farizifuɛ’m be sɔnnzɔnfuɛ’m be ci nglɛmun. ?Yɛ ɔ yo sɛ ti yɛ ɔ sɔnnzɔnfuɛ’m be ciman nglɛmun wie-ɔ?”+ 19 Yɛ Zezi seli be kɛ: “Sɛ yasua ng’ɔ su ja bla’n,+ ɔ nin i janvuɛ’m be te o likawlɛ’n, i janvuɛ’m be ciman nglɛmun. Kɛ mɔ yasua’n nin-a ɔman’n, ɔ fataman kɛ i janvuɛ’m be ci nglɛmun. 20 Sanngɛ cɛn kun wá jú’n, bé wá dé yasua’n i janvuɛ’m be sa nun.+ Cɛn sɔ’n nun yɛ bé cí nglɛmun-ɔn. 21 Sran fi faman tannin sin uflɛuflɛ taman tralɛ nvuɛn nun. Afin sɛ ɔ yo sɔ’n, tannin sin uflɛuflɛ’n ɔ́ cúɛncúɛn tralɛ nvuɛn’n. Kpɛkun tralɛ sɔ’n, ɔ́ títí trá laa’n.+ 22 Kusu’n, be faman duvɛn mɔ b’a yi i uflɛuflɛ’n, be guaman kplo kotokun nvuɛn nun. Sɛ be yo sɔ’n, duvɛn’n kpúke kplo kotokun’n, yɛ ɔ́ gúa, kpɛkun kplo kotokun’n w’a saci. Sanngɛ kplo kotokun m’ɔ ti uflɛuflɛ’n, i nun yɛ be fa duvɛn mɔ b’a yi i uflɛuflɛ’n be gua-ɔ.”

23 Wunmiɛn-lolɛ-cɛn’n nun’n, kɛ ɔ́ sín ble fie’m be nun’n, i sɔnnzɔnfuɛ’m be fianfiannin ble mma’n wie.+ 24 Ɔ maan Farizifuɛ’m be seli i kɛ: “Nian! ?Ngue ti yɛ be yo like ng’ɔ fataman kɛ be yo i Wunmiɛn-lolɛ-cɛn’n nun’n niɔn?” 25 Sanngɛ ɔ seli be kɛ: “?Kɛ Davidi i sa miannin’n, mɔ awe kunnin i nin i sran mun’n, like ng’ɔ yoli’n, amun nin-a kɛnngɛnmɛn i su ndɛ le?+ 26 Abiataa+ m’ɔ ti Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn’n i su ndɛ’n nun’n, be seli kɛ Davidi wluli Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ. Ɔ dili kpanwun nga be siesie be Ɲanmiɛn ɲrun’n,* kpɛkun ɔ fali wie mɛnnin i sran mun. Kusu nn, sran fi leman atin diman, saan Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be ngunmin.”+ 27 I sin’n, ɔ seli be kɛ: “Klɔ sran’m be ye yolɛ ti yɛ Ɲanmiɛn kpɛli Wunmiɛn-lolɛ-cɛn’n i ba-ɔ.+ Nán Wunmiɛn-lolɛ-cɛn’n i su dilɛ ti yɛ ɔ yili klɔ sran-ɔn. 28 Ɔ maan sran Wa’n bɔbɔ’n, ɔ ti Wunmiɛn-lolɛ-cɛn’n i Min.”+

3 Ɔ wluli Ɲanmiɛn sulɛ sua kun nun ekun. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn bian kun mɔ i sa kun ti wuwa’n, ɔ o lɛ.+ 2 Farizifuɛ’m be niɛnnin i siin, be waan bé nían sɛ ɔ́ yó bian sɔ’n i juejue Wunmiɛn-lolɛ-cɛn’n nun-o. I liɛ’n, bé jrán su bé sɛ́nmɛn i. 3 Ɔ seli bian mɔ i sa ti wuwa’n kɛ: “Jaso, bla afiɛn wa.” 4 I sin’n, ɔ usali be kɛ: “?Wunmiɛn-lolɛ-cɛn’n nun’n, sran kun le atin yo sran ye annzɛ kusu ɔ le atin yo sran tɛ? ?Asa kusu’n, sran kun le atin de sran annzɛ kusu ɔ le atin kun sran?”+ Sanngɛ b’a tɛmɛn i su. 5 Ɔ niannin be ya su. Be awlɛn mɔ w’a kete’n+ ti’n, i wla boli i wun dan. Yɛ ɔ seli bian’n kɛ: “Tinngɛ ɔ sa’n nun.” Yɛ ɔ tinngɛli nun-ɔn. Kpɛkun i sa’n sɛli i sin yoli kpa. 6 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Farizifuɛ’m be fiteli. Ndɛndɛ kpa be nin be nga be o Erɔdu sin’n+ be ko yiali. Be cicili i wun ndɛ kɛ bé kún i.

7 Sanngɛ Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be jasoli lɛ, be ɔli nzue’n i nuan lɔ. Kpɛkun sran kpanngban kpa mɔ be fin Galile nin Zide’n, be suli i su.+ 8 I kpa bɔbɔ’n, sran kpanngban be fin Zerizalɛmun nin Idime nin Zurdɛn’n i sin lɔ, ɔ nin Tir nin Sidɔn be asa’m be su, be bɛli i wun lɛ. Afin be tili i kɛ ɔ yo ninnge kpanngban. 9 Kɛ ɔ ko yo naan sran nga be o lɛ’n, b’a miɛnmɛn i’n ti’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ be sie alie kaan kun lɛ be mɛn i. 10 Ɔ yoli sran kpanngban be juejue. I sɔ’n ti’n, be kwlaa nga tukpacɛ kekle kpa o be su’n, be yiɛli i su woo. Be waan bé kɛ́n i.+ 11 Kɛ mmusu’m+ be bɔbɔ be wun i cɛ’n, be fin ase i ɲrun lɛ. Kpɛkun be kpan kekle kpa, be se kɛ: “Wɔ yɛ a ti Ɲanmiɛn i Wa’n niɔn.”+ 12 Sanngɛ kpɛ sunman’n, ɔ wlali be su nun kpa kɛ nán maan be kan naan sran’m be si sɔ.+

13 Ɔ fuli oka kun su. Kpɛkun ɔ flɛli be ng’ɔ klo kɛ be bla’n,+ naan b’a wɔ i wun lɔ.+ 14 Ɔ kpali sran blu-nin-nɲɔn (12), ɔ flɛli be akoto. Be yɛ be nin i bé kɔ́ likalika’m be nun-ɔn, yɛ ɔ́ súnman be kɛ be ko bo jasin fɛ’n. 15 Kpɛkun ɔ́ mán be kwlalɛ, naan be fuan mmusu mun.+

16 Sran blu-nin-nɲɔn (12)+ nga Zezi kpali be’n, be dunman mun yɛ: Simɔn m’ɔ tɔnnin i dunman ekun kɛ Piɛli’n,+ 17 nin Zaki ɔ nin i niaan bian Zan mɔ be ti Zebede i mma mun’n, (ɔ tɔnnin be dunman ekun kɛ Boanɛɛzɛsi, i bo’n yɛle kɛ “Angblannan’n i Mma mun”)+ 18 nin Andre, nin Filipu, nin Batelemin, nin Matie, nin Toma, nin Zaki m’ɔ ti Alfe i wa’n, nin Tade, nin Simɔn m’ɔ ti wakawakafuɛ’n,* 19 ɔ nin Zida Iskariɔti mɔ i sin’n ɔ yili i mannin’n.

I sin’n, ɔ ɔli sua kun nun. 20 Sran kpanngban be yiali lɛ ekun. Ɔ maan be kwlá diman like bɔbɔ. 21 Kɛ i osufuɛ’m be tili i sɔ’n, be ɔli i tralɛ. Afin be waan: “I ti w’a saci.”+ 22 Asa ekun’n, mmla klɛfuɛ mɔ be fin Zerizalɛmun’n, be seli kɛ: “Bɛlzebubu* wo i su. Mmusu’m be su kpɛn’n i fanngan nun yɛ ɔ fuan mmusu mun-ɔn.”+ 23 Ɔ maan ɔ flɛli be i wun lɛ, naan w’a kan ndɛ ɲanndra nun w’a kle be. Ɔ seli be kɛ: “?Satan fuan Satan sɛ yɛ ɔ yo ye-ɔ? 24 Sɛ famiɛn diwlɛ kun i nunfuɛ’m be nuan sɛman’n, famiɛn diwlɛ sɔ’n su kaman lɛ.+ 25 Yɛ sɛ awlo kun nunfuɛ’m be bubu be wun nun’n, awlo sɔ’n bó. 26 I kunngba’n, sɛ Satan jaso i bɔbɔ i wun naan ɔ bu i wun nun’n, ɔ kwlá kaman lɛ, i liɛ wíe. 27 Nanwlɛ, sran fi kwlá wluman sran m’ɔ le wunmiɛn kpa’n i sua’n nun ko wuɛmɛn i bo ninnge mun. Saan ɔ́ cí i ka naan w’a kwla fɛn i sua’n nun ninnge mun. 28 Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ sa kwlaa nga sran’m be yo’n, bé yáci cɛ́ be. Maan ɔ yo sa tɛtɛ nga be yo’n, annzɛ ndɛ tɛtɛ nga be kan’n, bé yáci i kwlaa cɛ́ be. 29 Sanngɛ sran ng’ɔ kan Ɲanmiɛn wawɛ’n i wun ndɛ tɛ’n, be su yaci cɛmɛn i le.+ I sa tɛ’n, ɔ́ kɛ́ i wun titi.”+ 30 Like nga ti yɛ Zezi kannin ndɛ sɔ’n yɛle kɛ be seli kɛ: “Mmusu kun o i su.”+

31 I nin nin i niaan bian’m+ be bali. Be jrannin gua su lɔ, kpɛkun be sunmannin sran kun kɛ ɔ ko flɛ i.+ 32 Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn sran kpanngban be titi i wun lɛ, b’a sin b’a yiɛ i. Be seli i kɛ: “Nian! Ɔ nin nin ɔ niaan’m be o gua su lɔ, be waan bé wún ɔ wun.”+ 33 Sanngɛ ɔ tɛli be su kɛ: “?Wan yɛ ɔ ti min nin’n niɔn? ?Yɛ wan mun yɛ be ti min niaan mun-ɔn?” 34 Ɔ niannin be nga be titi i wun lɛ mɔ b’a sin b’a yiɛ i’n. Kpɛkun ɔ seli kɛ: “Amun nian, min nin nin min niaan mun yɛ be o yɛ!+ 35 Sran ng’ɔ yo Ɲanmiɛn i klun sa’n, i yɛ ɔ ti min niaan bian, nin min niaan bla, ɔ nin min nin-ɔn.”+

4 Ɔ kleli sran’m be like nzue’n i nuan lɔ ekun. Sran kpanngban kpa be yiɛli i wun lɛ. Ɔ maan ɔ fuli alie kun nun kpɛkun ɔ trannin ase, ɔ nin cenje’n be afiɛn ti nun kan. Sanngɛ sran nga be o lɛ’n, be kwlaa be kali nzue’n i nuan lɛ ce’n su lɛ.+ 2 Ɔ kannin ndɛ ɲanndra nun+ fa kleli be like kpanngban. Kɛ ɔ́ klé be like’n, ɔ seli be kɛ:+ 3 “Amun sie amun su be tie. Fie difuɛ kun ɔli kɛ ɔ́ kó lúa like.+ 4 Kɛ ɔ́ lúa like sɔ’n kɔ́’n, wie’m be tɔli akpɔ’n i nuan, kpɛkun anunman’m be bali be wa dili. 5 Wie’m be kusu be tɔli kpangba su, lika mɔ asiɛ nunman lɛ kpa’n nun, kpɛkun be fifili ndɛndɛ afin asiɛ nunman lɛ kpa.+ 6 Sanngɛ kɛ wia’n boli’n be yrali, kpɛkun be wuli kee. Afin be leman olui. 7 Wie’m be liɛ’n, be tɔli owieowie’m be nun. Owieowie’m be fuli, kpɛkun be katali be su. Ɔ maan, b’a suman mma.+ 8 Sanngɛ wie’m be tɔli asiɛ kpa su. Be fifili, be ɲinnin, kpɛkun be suli. Wie’m be mma nga be suli’n ɔ tra nga be luali’n kpɛ ablasan (30), wie kusu i liɛ’n trɛ i kpɛ ablesiɛn (60), yɛ wie ekun i liɛ’n trɛ i kpɛ ya (100).”+ 9 Kpɛkun ɔ kan guali su kɛ: “Sran ng’ɔ si fa sie’n, maan ɔ fa sie.”+

10 Kɛ i ngunmin kali lɛ’n, i sɔnnzɔnfuɛ wie mun nin akoto blu-nin-nɲɔn (12) mun be seli i kɛ ɔ tu ndɛ ng’ɔ kannin be ɲanndra nun’n be bo kle be.+ 11 Ɔ seli be kɛ: “Amun liɛ’n, be mannin amun atin kɛ amun wun Ɲanmiɛn Sielɛ’n i su ndɛ m’ɔ ti fiawa’n+ i wlɛ. Sanngɛ gua su lɔfuɛ’m be liɛ’n, n kan ndɛ kwlaa n kle be ɲanndra nun.+ 12 I liɛ’n, kannzɛ bɔbɔ be nian’n, be su wunman like fi. Ndɛ’n gúa be su nun, sanngɛ be su wunmɛn i wlɛ. Asa ekun’n, be su saman be sin Ɲanmiɛn wun le, naan w’a yaci be wun sa’n w’a cɛ be.”+ 13 Ɔ usali be ekun kɛ: “?Sɛ amun a wunman ndɛ nga n kɛnnin i ɲanndra nun lɛ’n i wlɛ’n, ɔ́ yó sɛ naan amun a wun ndɛ onga’m be wlɛ?

14 “Like nga fie difuɛ’n lua’n, yɛle Ɲanmiɛn ndɛ’n.+ 15 Sran wie’m be ti kɛ like mma nga be sanndili mɔ be guali akpɔ nuan’n sa. Kɛ be ti Ɲanmiɛn ndɛ’n cɛ’n, Satan ba,+ kpɛkun ɔ yi ndɛ sɔ’n be awlɛn’n nun.+ 16 Be nga be guali kpangba’n su’n, yɛle be nga kɛ be ti ndɛ’n i cɛ’n, be sɔ nun aklunjɔɛ su’n.+ 17 Be ka lɛ le nɲɔn kun. Sanngɛ be leman olui. Ɔ maan kɛ Ɲanmiɛn ndɛ’n ti’n ɲrɛnnɛn tɔ be su kpɛkun be kle be yalɛ’n, be yaci ndɛ’n i su falɛ.* 18 Like mma nga be sanndili’n, wie’m be tɔli owieowie’m be nun. Be yɛle be nga be ti Ɲanmiɛn ndɛ’n,+ 19 mɔ sanngɛ mɛn* nga nun ngokɔɛ’n,+ nin aɲanbeun ninnge mɔ be laka sran’n,+ ɔ nin ninnge uflɛ mɔ be ɲin blo be su’n,+ be fa be awlɛn’n, be kata ndɛ mɔ be tili’n su, kpɛkun ɔ yoman kpa. 20 Yɛ be nga be guali asiɛ kpa’n su’n, be yɛle be nga be ti Ɲanmiɛn ndɛ’n, mɔ be sɔ nun klanman’n, kpɛkun be su mma’n. Wie su mma kpɛ ablasan (30), wie su kpɛ ablesiɛn (60), yɛ wie su kpɛ ya (100) tra nga be luali’n.”+

21 Ɔ seli be ekun kɛ: “Be faman kannin be siemɛn i gbogbo bo annzɛ tabli* bo. Sanngɛ be fa sie i kannin siewlɛ+ kun su. ?Nɛ́n i-ɔ? 22 Afin ɔ leman nvialiɛ nun like kun sa mɔ be su siman nun-ɔn. Yɛ ɔ leman sa kun sa mɔ be fiali su kpa m’ɔ su fiteman nglo-ɔ.+ 23 Sran ng’ɔ si fa sie’n, maan ɔ fa sie.”+

24 Ɔ seli be ekun kɛ: “Amun bu ndɛ nga amun su ti i yɛ’n, i akunndan kpa.+ Afin wafa nga amun sunnzun like man sran’n, i wafa kunngba’n yɛ bé súnnzun like mán amun-ɔn. Yɛ amún ɲán ninnge kpanngban úka laa liɛ’n su ekun. 25 Afin sran kwlaa ng’ɔ le like’n, bé mɛ́n i ekun úka laa liɛ’n su.+ Sanngɛ sran ng’ɔ leman like’n, like ng’ɔ le i’n bɔbɔ’n, bé dé i sa nun.”+

26 Ɔ kan guali su ekun kɛ: “Be kwla fa Ɲanmiɛn Sielɛ’n be sunnzun sran kun m’ɔ luali like kun mma’n. 27 Ɔ lafi kɔnguɛ, yɛ ɔ jaso nglɛmun. Like ng’ɔ luali’n, ɔ fifi, kpɛkun ɔ ɲin kpa. Sanngɛ wafa nga like sɔ’n fifi m’ɔ ɲin’n, ɔ wunmɛn i wlɛ. 28 Asiɛ’n bɔbɔ yo like ye blɛblɛblɛ. I klikli nun’n, like’n fifi, kpɛkun ɔ wlɔ. Yɛ kasiɛn su’n, ɔ tin. 29 Kɛ ɔ ko blo’n, be fa wlɔsɔ’n be wla nun. Afin i kpɛlɛ blɛ’n w’a ju.”

30 Ɔ kan guali su ekun kɛ: “?Ngue yɛ be kwla fa Ɲanmiɛn Sielɛ’n be sunnzun i-ɔ? ?Annzɛ kusu ɲanndra onin yɛ be kwla fa yiyi nun-ɔn? 31 Be kwla fɛ i sunnzun mutadi mma. Kɛ bé lúa’n, ɔ ti kaan tra asiɛ’n su ninnge nga be lua be’n, be kwlaa.+ 32 Sanngɛ kɛ be ko lua’n, ɔ ɲin, ɔ yo dan tra tro mma waka kwlaa. Ɔ ɲan sama, kpɛkun be yo dandan kpa. I sɔ’n ti’n, anunman nga be tu sin nglo lɔ’n, be ko trɛn i fɔnvɔ’n bo.”

33 Kɛ ɔ́ klé be Ɲanmiɛn ndɛ’n, ɔ kannin ndɛ kpanngban ɲanndra nun+ kɛ ngalɛ’n sa kleli be. Ndɛ nga be kwla wun i wlɛ’n, yɛ ɔ kan kleli be-ɔ. 34 Ɔ leman ndɛ kun sa mɔ w’a kan kleman be ɲanndra nun-ɔn. Sanngɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be liɛ’n, ɔ fa be kɔ aamiɛn, kpɛkun ɔ yiyi ndɛ kwlaa nun kle be.+

35 Cɛn kunngba sɔ’n nun’n, kɛ aliɛ jɔli’n, ɔ seli be kɛ: “Maan e kpɛ nzue’n e wɔ i bue kun lɔ.”+ 36 Kɛ be seli sran’m be kɛ be wɔ’n, be fɛli i alie’n nun ɔli, w’a kwlá loman wunmiɛn bɔbɔ. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn alie wie’m be o i wun lɛ.+ 37 Kpɛkun aunmuan dan kpa kun fitali. I ti’n, nzue’n bo guali alie’n nun. Ɔ maan ɔ ka kan nzue’n yí alie’n.+ 38 Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn ɔ o alie’n i sin lɔ, ɔ su lafi sunmun’n su. Be ko tinngeli i, yɛ be seli i kɛ: “?Like Klefuɛ, wulɛ nga e su wa wu yɛ’n, a bumɛn i ndɛ?” 39 Ɔ jasoli, ɔ ijɔli aunmuan’n. Kpɛkun ɔ seli jenvie’n kɛ: “Yaci bolɛ! Jran diin!”+ Yɛ aunmuan’n yacili fitalɛ-ɔ, kpɛkun lika’n tɔli bliin. 40 Yɛ ɔ seli be kɛ: “?Ngue ti yɛ srɛ kun amun sɔ-ɔ?* ?Amun lafiman Ɲanmiɛn su ti-ɔ?” 41 Srɛ kunnin be dan kpa. Ɔ maan be seli be wiengu kɛ: “?Sran onin yɛle bian nga? Aunmuan’n nin jenvie’n bɔbɔ be fa ndɛ ng’ɔ kan’n su.”+

5 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, be ɔli jenvie’n i bue kun lɔ, Zerazafuɛ’m be mɛn’n nun lɔ.+ 2 Kɛ Zezi fin alie’n nun jrali cɛ’n, ɔ nin bian kun mɔ mmusu kun o i su m’ɔ fin asieliɛ’m be su lɔ’n, be yiali. 3 Asieliɛ su lɔ yɛ ɔ tran-ɔn. Lele m’ɔ́ fá jú blɛ sɔ’n nun’n, sran fi w’a kwlá cimɛn i naan w’a trɛ i ase. Be fa jrɔkɔ bɔbɔ be ci i’n, ɔ ti ngbɛn. 4 Blɛ sunman nun’n, be boli i kpanwun, kpɛkun be cili i nin jrɔkɔ. Sanngɛ ɔ kpɛkpɛli jrɔkɔ’m be nun, kpɛkun ɔ bubuli kpanwun’m be nun. Sran fi i wunmiɛn’n jumɛn i liɛ’n nun. 5 Kɔnguɛ-o, wia nun-o, ɔ o asieliɛ nin oka’m be su. Ɔ kpankpan, kpɛkun ɔ fa yɔbuɛ mun kpɛkpɛ i wunnɛn’n. 6 Sanngɛ kɛ ɔ wunnin Zezi mmua lɔ’n, ɔ wanndi ɔli i wun lɔ, kpɛkun ɔ kotoli i bo.+ 7 Ɔ kpannin kekle kpa seli kɛ: “?Zezi, Ɲanmiɛn m’ɔ o Like Kwlaa Ti Su’n i Wa, ngue yɛ a bɛli i yolɛ wa-ɔ? Ta nda Ɲanmiɛn ɲrun kɛ a su kleman min ɲrɛnnɛn.”+ 8 Afin Zezi dun mma seli i kɛ: “Mmusu, jaso bian’n su.”+ 9 Yɛ Zezi usɛli i kɛ: “?Be flɛ wɔ sɛ?” Ɔ tɛli su kɛ: “Be flɛ min Akpingbin, afin e sɔnnin kpa.” 10 Kpɛkun ɔ srɛli Zezi kpa kɛ nán maan ɔ kan be bo mɛn sɔ’n nun.+

11 Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn kɔkɔti kpanngban+ kpa be o kpɔlɛ’n su lɔ, be su didi.+ 12 Ɔ maan mmusu’m be srɛli i kpa kɛ: “Yaci, man e atin naan e ko wlu kɔkɔti’m be nun.” 13 Yɛ ɔ mannin be atin-ɔn. Ɔ maan mmusu’m be fin bian’n nun fiteli, be ko wluli kɔkɔti’m be nun. Kpɛkun kɔkɔti’m be fin kpɔlɛ fleiin’n su lɔ be guali jenvie’n nun naan b’a mlɔn. Be kwla ju akpi nɲɔn (2.000). 14 Kɔkɔti’m be sunianfuɛ’m be wanndili. Be ko kannin ndɛ’n klɔ’n nin nanmue’m be nun. Kpɛkun sran’m be bali naan bé wún sa ng’ɔ juli’n.+ 15 Kɛ be juli Zezi i wun lɛ’n, be wunnin bian nga mmusu akpingbin kle i yalɛ laa’n. W’a wla tralɛ, ɔ ti lɛ. I ɲin su w’a klo. I sɔ’n ti’n, srɛ kunnin be. 16 Asa ekun’n, be nga be wunnin nun’n, be kannin sa ng’ɔ juli bian nga mmusu’m be kle i yalɛ’n i su’n, ɔ nin sa ng’ɔ juli kɔkɔti’m be su’n, be ndɛ kleli sran sɔ’m be wie. 17 Ɔ maan be seli Zezi kɛ ɔ jaso be mɛn’n nun.+

18 Kɛ ɔ́ fú alie’n nun’n, bian nga mmusu’m be kle i yalɛ laa’n, ɔ srɛli i kɛ ɔ nin i bé kɔ́.+ 19 Sanngɛ w’a kplinman su. Ɔ seli bian’n kɛ: “Kɔ ɔ osufuɛ’m be sin. Ko kan sa kwlaa nga Zoova* yo mannin wɔ’n, ɔ nin aunnvɔɛ ng’ɔ sili wɔ’n, be ndɛ kle be.” 20 Bian’n ɔli, kpɛkun ɔ kannin sa kwlaa nga Zezi yo mɛnnin i’n i ndɛ Dekapɔlu* asa’n su lɔ. Ndɛ sɔ’n boli sran’m be kwlaa be nuan.

21 Zezi fuli alie’n nun, ɔ kpɛli nzue’n ekun ɔli i bue kun lɔ. Kɛ ɔ juli lɔ’n, sran kpanngban kpa be yiɛli i wun lɛ. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn ɔ o nzue’n i nuan lɛ.+ 22 Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ sua’n i su kpɛn’m be nun kun bali. Be flɛ i Zairisi. Kɛ ɔ wunnin i’n, ɔ kotoli i bo.+ 23 Ɔ srɛli i kpa seli kɛ: “Min wa bla kan’n w’a tɔ tukpacɛ kekle kpa.* Yaci, bla wa fa ɔ sa fuɛ i su+ maan ɔ yo juejue naan ɔ ɲan nguan.” 24 Ɔ maan Zezi nin i be ɔli. Sran kpanngban be suli i su. Kɛ bé kɔ́’n, be miɛn i fii kpa.

25 Bla kun mɔ mmoja tu i+ w’a di afuɛ blu-nin-nɲɔn’n (12),+ ɔ o be nun wie. 26 W’a fɛ kpa ayre yofuɛ’m be sa nun. I sika’n kwlaa w’a wie i sa nun, sanngɛ w’a yoman juejue. I kpa bɔbɔ’n, i tukpacɛ’n yo tɛ kɔ i ɲrun titi. 27 Kɛ ɔ tili Zezi i su ndɛ nga be kan’n, ɔ sinnin i sin lɔ. Ɔ wluwluli sran’m be afiɛn lele ko kɛnnin i tralɛ dan’n.+ 28 Afin ɔ seli i klun lɔ kɛ: “Sɛ n kɛn i tralɛ dan’n bɔɔ cɛ’n, ń yó juejue.”+ 29 Be ja nun lɛ’n, mmoja m’ɔ tu i’n ɔ ka lɛ kpɛli. Kpɛkun ɔ wunnin kɛ i wun tukpacɛ kekle sɔ’n w’a wie.

30 Zezi ka lɛ wunnin kɛ tinmin wie+ w’a fin i nun w’a fite. Ɔ maan ɔ kpɛli i ɲin niannin sran mun, yɛ ɔ usali kɛ: “?Wan yɛ ɔ kannin min tralɛ dan’n niɔn?”+ 31 Sanngɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be tɛli i su kɛ: “A wun kɛ sran’m be mian wɔ fii kpa, kpɛkun a usa kɛ: ‘?Wan yɛ ɔ kannin min-ɔn?’” 32 Sanngɛ ɔ kpɛli i ɲin kunndɛli sran ng’ɔ yoli sa sɔ’n. 33 Kɛ bla’n wunnin sa ng’ɔ juli’n, ɔ bali ɔ wa kotoli i bo lɛ naan w’a di ndɛ’n i kwlaa i nanwlɛ w’a kle i. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n nn srɛ kun i, yɛ i wun usu i. 34 Ɔ seli bla’n kɛ: “Min wa, min su mɔ a lafi’n ti’n, w’a yo juejue. Maan ɔ wla gua ase, kɔ,+ maan ɔ tukpacɛ kekle sɔ’n wie.”+

35 I nuan nin-a tɔman, kpɛkun sran wie’m be fin Zairisi i awlo lɔ b’a ba. Be wa seli i kɛ: “Ɔ wa bla’n w’a wu. Nán bo wɛ kle Like Klefuɛ’n i yalɛ.”+ 36 Zezi tili be ndɛ’n. Ɔ maan ɔ seli Zairisi kɛ: “Nán srɛ kun wɔ.* Ɔ li lafi min su.”+ 37 Kɛ ɔ́ kɔ́’n, w’a manman sran uflɛ atin kɛ ɔ su i su, saan Piɛli, nin Zaki, ɔ nin Zan m’ɔ ti Zaki i niaan bian’n.+

38 Kɛ be juli Zairisi i awlo lɔ’n, ɔ wunnin kɛ lika’n keje yekee. Sran wie’m be sun, wie’m be bo awuyomo.+ 39 Kɛ ɔ wluli sua’n nun lɔ’n, ɔ seli be kɛ: “?Ngue ti yɛ amun sun mɔ amun yo maan lika’n keje yekee sɔ-ɔ? Ba’n w’a wuman, lafilɛ yɛ ɔ su lafi-ɔ.”+ 40 Kɛ be tili ndɛ sɔ’n, be srili i. Yɛ ɔ kannin be kwlaa be bo-ɔ. Ɔ fali bakan’n i si nin i nin, ɔ nin be nga ɔ nin be ɔli’n, kpɛkun ɔ wluli kan ba’n la lɔ’n. 41 Ɔ trali ba’n i sa’n, yɛ ɔ seli kɛ: “Talita kumin.” I bo’n yɛle kɛ: “Talua kan, n se wɔ kɛ, ‘Jaso!’”+ 42 Be ja nun lɛ’n, talua kan’n jasoli, kpɛkun ɔ nantili. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n nn talua kan sɔ’n le afuɛ blu-nin-nɲɔn (12). Kɛ be wunnin i sɔ’n, be nuan boli be wun dan kpa. 43 Sanngɛ ɔ wlali be su nun kpa kɛ nán be kan kle sran.+ Kpɛkun ɔ seli be kɛ be man ba’n i like maan ɔ di.

6 Ɔ jasoli lɛ ɔli i bɔbɔ i klɔ’n su lɔ.+ I sɔnnzɔnfuɛ’m be suli i su. 2 Wunmiɛn-lolɛ-cɛn’n nun’n, ɔ kleli like Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ sua’n nun. Be nga be tieli ndɛ ng’ɔ kannin’n be nun sunman be nuan boli be wun. Be usali kɛ: “?Ninfan yɛ bian nga ko suannin ninnge nga mun-ɔn?+ ?Ngue ti yɛ be mɛnnin i ngwlɛlɛ sɔ’n niɔn? ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ kwla yo abonuan sa kɛ nga sa mun-ɔn?+ 3 ?Nán Mari i wa+ ng’ɔ ti waka sɛfuɛ’n+ niɔn? ?Nɛ́n i niaan bian yɛle Zaki,+ nin Zozɛfu, nin Zida, ɔ nin Simɔn?+ Yɛ i niaan bla’m be kusu be nin e o wa. ?Nɛ́n i-ɔ?” I sɔ’n ti’n, b’a lafimɛn i su.* 4 Sanngɛ Zezi seli be kɛ: “Be bu Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n i sran lika kwlaa. Saan i bɔbɔ i klɔ’n su nin i osufuɛ’m be afiɛn nin i bɔbɔ i awlo’n nun yɛ be bumɛn i sran-ɔn.”+ 5 Ɔ maan w’a kwlá yoman abonuan sa kpanngan lɛ, saan tukpacifuɛ wie mun yɛ ɔ fɛli i sa fuafuali be su yoli be juejue-ɔ. 6 Nanwlɛ, i su mɔ be lafiman’n, ɔ boli i nuan. Ɔ maan ɔ ɔli klɔ kanngan nga be mantan lɛ’n be su, ɔ ko kleli sran’m be like.+

7 I sin’n, ɔ flɛli akoto blu-nin-nɲɔn (12) mun. Ɔ sunmannin be nɲɔn-nɲɔn.+ Kpɛkun ɔ mannin be tinmin naan be kwla mmusu mun.+ 8 Asa ekun’n, ɔ seli be kɛ nán be fa like fi be wɔ, saan kpɔnman. I waan nán be fa kpanwun, nán be fa pata, yɛ nán be fa sika* tra nun.+ 9 I waan be wla ngbabua, yɛ nán be wla tralɛ nɲɔn.* 10 Ɔ seli be ekun kɛ: “Awlo kwlaa nga amun wlu nun’n, amun tran lɛ lele naan amun kɔlɛ blɛ’n ju.+ 11 Yɛ lika kwlaa nga b’a sɔman amun nun annzɛ b’a tieman amun ndɛ’n, kɛ amún fín lika sɔ’n nun fíte’n, amun kpukpu amun ja wun ndutre’n naan ɔ yo amun lalofuɛ.”+ 12 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, be ɔli ko boli jasin. Be seli sran’m be kɛ be kaci be akunndan’n.+ 13 Be fuannin mmusu kpanngban,+ be guali tukpacifuɛ kpanngban be su ngo, kpɛkun be yoli be juejue.

14 Famiɛn Erɔdu tili sa sɔ’n. Afin sran’m be kan Zezi i ndɛ lika kwlaa. Be se kɛ: “Zan Batɛmun Yofuɛ’n m’ɔ wuli’n w’a cɛn. I ti yɛ ɔ kwla yo abonuan sa mun-ɔn.”+ 15 Sanngɛ sran wie’m be se kɛ: “Eli-ɔ.” Wie mun ekun be waan: “Ɔ ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ kɛ laa Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ mun sa.”+ 16 Sanngɛ Erɔdu liɛ’n, kɛ ndɛ’n tɔli i su nun’n, ɔ seli kɛ: “Zan mɔ n kpɛli i ti’n yɛ w’a cɛn nguan-ɔn.” 17 Afin Erɔdu bɔbɔ sunmannin sran maan be ko trali Zan. Be cili i, kpɛkun be wlɛli i bisua. I niaan bian Filipu i yi Erodiasi m’ɔ jɛli i’n, i ti yɛ ɔ yoli sɔ-ɔ.+ 18 Afin kpɛ sunman’n, Zan seli Erɔdu kɛ: “A leman atin jaman ɔ niaan bian’n i yi’n.”+ 19 I sɔ’n ti’n, Erodiasi fali Zan i wun ndɛ sieli i klun. Ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ kún i. Sanngɛ w’a kwlá kunmɛn i. 20 Afin Erɔdu sro Zan. Ɔ si kɛ ɔ ti sran kpa naan ɔ ti Ɲanmiɛn i sran.+ Ɔ maan ɔ sɛsɛ i. Blɛ kwlaa ng’ɔ tie i ndɛ’n, ɔ siman like nga ɔ́ fá yó i-ɔ. Sanngɛ kusu ɔ klo i ndɛ’n i tielɛ.

21 Sanngɛ blɛ nga Erodiasi minndɛ’n, ɔ wa juli. Kɛ Erɔdu dí i awuliɛ cɛn’n,+ nnɔsua’n, ɔ yiɛli i sran dandan mun kɛ be wa di like. Ɔ yiɛli i sonja’m be su kpɛn mun, nin sonja akpi su kpɛn mun, nin Galile asa’n su sran dandan nga be le ɲrun kpa’n.+ 22 Erodiasi i wa talua’n bali wa sili able. Ɔ yoli Erɔdu nin be nga be nin i be su di like’n be fɛ. Ɔ maan famiɛn’n seli talua’n kɛ: “Like kwlaa nga a klo kɛ n fa man wɔ’n, se min naan n fa man wɔ.” 23 Ɔ tɛli i nda seli kɛ: “Like kwlaa nga a se min kɛ n fa man wɔ’n, ń fá mán wɔ. Kannzɛ ɔ waan n fa min famiɛn diwlɛ’n i bue kun bɔbɔ n man wɔ’n, ń fá mán wɔ.” 24 Talua’n fiteli naan w’a ko se i nin kɛ: “?Ngue yɛ ɔ fata kɛ n srɛ i-ɔ?” I nin’n seli i kɛ: “Srɛ Zan Batɛmun Yofuɛ’n i ti’n.” 25 Ɔ sɛli i sin ndɛndɛ famiɛn’n i wun lɔ, naan w’a se i kɛ: “N kunndɛ kɛ a fa Zan Batɛmun Yofuɛ’n i ti’n blɛ min kpongbo vaa kun nun icra’n.”+ 26 Ndɛ sɔ’n boli famiɛn’n i wla dan. Sanngɛ nda m’ɔ tali’n, ɔ nin sran ng’ɔ yiali be’n be ti’n, w’a kunndɛman kɛ ɔ́ kpálo i ndɛ’n. 27 Ɔ maan be ja nun lɛ’n, famiɛn’n sunmɛnnin i sonja nga be niɛn i su’n be nun kun kɛ ɔ ko kpɛ Zan i ti’n blɛ i. Ɔ ɔli ko kpɛli Zan i ti’n bisua lɔ, 28 ɔ fa sieli i kpongbo vaa kun nun bali. Kpɛkun ɔ fa mannin talua’n, yɛ i kusu fa ko mɛnnin i nin-ɔn. 29 Kɛ Zan i sɔnnzɔnfuɛ’m be tili ndɛ sɔ’n, be wa fɛli i fuɛn’n kpɛkun be ko sieli i.

30 Zezi i akoto’m be wa yiɛli i wun lɛ. Be kannin like kwlaa nga be yoli’n, ɔ nin like kwlaa nga be kleli sran mun’n be ndɛ kleli i.+ 31 Yɛ ɔ seli be kɛ: “An bla e wɔ lika diin kun nun naan amun lo wunmiɛn kan.”+ Afin kɛ mɔ sran kpanngban be kɔ be ba’n ti’n, be leman blɛ kaan sa naan b’a di like bɔbɔ. 32 Ɔ maan be fuli alie kun nun naan bé kɔ́ be ngunmin lika diin kun nun.+ 33 Sanngɛ sran’m be wunnin kɛ be su kɔ. Sran kpanngban wie mun ekun be sili sɔ. Ɔ maan be fin klɔ’m be kwlaa be su, be wanndi dunnin mmua be ɲrun. 34 Kɛ ɔ fin alie’n nun jrali’n, ɔ wunnin sran kpanngban kpa. Be yoli i annvɔ,+ afin be ti kɛ bua mɔ be leman sunianfuɛ’n sa.+ Kpɛkun ɔ kleli be like kpanngban.+

35 Kɛ lika’n ɔli mmua’n, i sɔnnzɔnfuɛ’m be bɛli i wun lɛ. Be seli kɛ: “Lika nga e o nun yɛ’n wo mmua, kusu lika’n w’a ɔ mmua.+ 36 Se be naan be wɔ nanmue nin klɔ’m be su be ko to like be di.”+ 37 Ɔ tɛli be su kɛ: “Amun bɔbɔ amun man be like maan be di.” Kɛ be tili i sɔ’n, be seli i kɛ: “?Naan é kɔ́ é kó tó kpanwun denie* ya nɲɔn (200) é mán sran mun naan be di?”+ 38 Ɔ usali be kɛ: “?Kpanwun nɲɛ yɛ ɔ o amun sa nun-ɔn? An ko nian!” Be ko niannin, naan b’a se kɛ: “Kpanwun nnun nin jue nɲɔn.”+ 39 Ɔ seli sran’m be kwlaa kɛ be trantran ase akpasuaakpasua, ijre’n su lɛ.+ 40 Ɔ maan be trantrannin ase. Akpasua wie nun’n, be ti ya (100), wie nun kusu’n, be ti ablenun (50). 41 Ɔ fali kpanwun nnun mun nin jue nɲɔn mun. Ɔ niannin ɲanmiɛn su lɔ, kpɛkun ɔ lali Ɲanmiɛn ase.+ I sin’n, ɔ bubuli kpanwun’m be nun. Ɔ fa mɛnnin i sɔnnzɔnfuɛ mun naan be fa man sran mun. Kpɛkun ɔ bubuli jue nɲɔn’m be nun mannin be ngba. 42 Ɔ maan be kwlaa be dili, yɛ be ku yili. 43 Be isaisali i sinsin ng’ɔ kali’n, ɔ yili gbogbo blu-nin-nɲɔn (12), jue’m be nunman nun wie.+ 44 Sran nga be dili kpanwun’n, be ti yasua akpi nnun (5.000).

45 I sin’n, ɔ ka lɛ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ be fu alie’n nun naan be dun mmua i ɲrun nzue’n i bue kun lɔ, Bɛtsaida klɔ’n i wun lɔ. Sanngɛ i liɛ’n, ɔ kali lɛ naan ɔ́ sé sran’m be kɛ be wɔ.+ 46 Kɛ ɔ kaleli be’n, ɔ ɔli oka kun su ko srɛli Ɲanmiɛn.+ 47 Kɛ aliɛ’n jɔ́’n, nn alie’n wo nzue’n i afiɛn lɔ, Zezi i kunngba yɛ ɔ kali asiɛ wun lɛ-ɔ.+ 48 Ɔ wunnin kɛ alie’n i kanlɛ’n ti kekle be sa nun. Afin aunmuan’n fin be ɲrun yɛ ɔ ba-ɔ. I sɔ’n ti’n, aliɛ njɛnniɛn su’n,* ɔ nantili nzue’n su ɔli be wun lɔ. Sanngɛ ɔ yoli kɛ ɔ́ sán be wun sa.* 49 Kɛ be wunnin kɛ ɔ su nanti jenvie’n su’n, be seli be wun kɛ: “Aolia nun like-ɔ!” Ɔ maan be kpannin kekle kpa, 50 afin be kwlaa be wunnin i, kpɛkun be akunndan’n sanngannin. Sanngɛ ɔ kali lɛ seli be kɛ: “An gua amun wla ase! Min-ɔn. Nán srɛ kun amun.”+ 51 Yɛ ɔ fuli be sin alie’n nun-ɔn. Kpɛkun aunmuan’n yacili fitalɛ. I sɔ’n boli be nuan dan. 52 Afin abonuan sa ng’ɔ fali kpanwun mun yoli’n, b’a wunmɛn i cinnjin m’ɔ ti’n i wlɛ. Ninnge’m be wlɛ wunlɛ’n te yo kekle be sa nun.

53 Kɛ be kpɛli nzue’n, be juli Zenezarɛti. Kpɛkun be sili be alie’n i wun koko lɛ.+ 54 Sanngɛ kɛ be fin alie’n nun jrali cɛ’n, sran’m be wunnin i wlɛ. 55 Ɔ maan be ɔli mɛn sɔ’n i lika kwlaa nun. Kpɛkun be nga be wunnɛn yo be ya’n, be fali be bɛ su bali lika nga be tili i kɛ ɔ o lɛ’n. 56 Maan ɔ yo klɔ kaan-o, annzɛ klɔ dan-o, annzɛ nanmue-o, lika kwlaa ng’ɔ ju lɛ’n, sran’m be fa tukpacifuɛ mun be sie be gua’m be bo. Kpɛkun tukpacifuɛ’m be srɛ i kpa kɛ bé kɛ́n i tralɛ’n i nuan njɔlɛ’n ngunmin cɛ.+ Be kwlaa nga be kɛn i’n, be yo juejue.

7 Farizifuɛ nin mmla klɛfuɛ’m be nun wie’m be fin Zerizalɛmun be wa yiɛli i wun lɛ.+ 2 Be wunnin kɛ i sɔnnzɔnfuɛ wie’m be su di like. Kusu nn be sa nun ti fiɛn, yɛle kɛ b’a wunnzinman be sa nun.* 3 (Afin i Farizifuɛ mun-o, i Zifu onga mun-o, ka naan b’a di like’n, be wunnzin be sa lele ju be sa sin kpɔlɛ’n su. Like nga be nannan’m be kleli be’n, i su yɛ be fa-ɔ. 4 Asa ekun’n, kɛ be fin gua bo be ba’n, sɛ b’a wunnzinman’n, be diman like. Ninnge kpanngban wie mun ekun mɔ be nannan’m be kleli be’n, be yolɛ’n ti be cinnjin kpa liɛ su. I wie yɛle klowa nin ondoman nin aaba kpongbo’m be batɛmun yolɛ’n.)+ 5 I sɔ’n ti’n, Farizifuɛ nin mmla klɛfuɛ sɔ’m be usɛli i kɛ: “?Ɔ yo sɛ ti yɛ ɔ sɔnnzɔnfuɛ’m be faman e nannan’m be mmla’n su mɔ be fa be sa fiɛn di like-ɔ?”+ 6 Ɔ seli be kɛ: “Gblɛfuɛ mun, amun wun ndɛ nga Ezai kannin’n ti su. Ɔ klɛli i kɛ: ‘Nvle nga nunfuɛ’m be nuan bui su yɛ be bu min sran-ɔn. Sanngɛ be awlɛn’n nunman min su kaan sa.+ 7 Be su min ngbɛn. Afin like nga be kle’n, ɔ taka klɔ sran’m be mmla’m be su.’+ 8 Amun buman Ɲanmiɛn i mmla’n i like fi, sanngɛ amun fa klɔ sran’m be mmla liɛ’n cici amun ti.”+

9 Ɔ seli be ekun kɛ: “Amun nannan’m be mmla liɛ’m be su falɛ’n ti’n, amun kpalo Ɲanmiɛn i mmla’n. Nanwlɛ, amun si i sɔ’n i yo kpa.+ 10 I kun yɛle kɛ Moizi seli kɛ: ‘Bu ɔ si nin ɔ nin be sran.’+ Yɛ ‘Sran ng’ɔ kɛn i si annzɛ i nin i ndɛ tɛ’n,* maan be kun i.’+ 11 Sanngɛ amun liɛ’n, amun se kɛ: ‘Sran kun kwla se i si annzɛ i nin kɛ: “Like kwlaa nga n le i’n, m’ɔ kwla yo ɔ wun sa ye’n, ɔ ti kɔɔban (yɛle kɛ ɔ ti like mɔ n fa mannin Ɲanmiɛn mlɔnmlɔn-ɔn).”’ 12 I lɛ nun’n, amun manman sran sɔ’n i atin kɛ ɔ yo like mɛn i si annzɛ i nin kun.+ 13 Amun nannan’m be mmla mɔ amun kle sran mun’n ti’n, amun a yo maan sran’m be buman Ɲanmiɛn i ndɛ’n i like fi kun.+ Kpɛkun amun yo ninnge kpanngban ekun kɛ ngalɛ’n sa.”+ 14 Ɔ flɛli sran mun naan be wunnge i wun lɔ ekun. Kpɛkun ɔ seli be kɛ: “Amun kwlaa amun sie amun su naan amun wun min ndɛ’n i wlɛ.+ 15 Nán like ng’ɔ wlu sran nuan nun’n yɛ ɔ yo i fiɛn-ɔn. Sanngɛ like ng’ɔ fin sran klun fite’n, yɛ ɔ yo i fiɛn-ɔn.”+ 16 *——

17 I sin’n, Zezi jasoli sran’m be wun lɛ, ɔ wluli sua kun nun. I sɔnnzɔnfuɛ’m be toli i lɔ, kpɛkun be seli i kɛ ɔ tu ndɛ ng’ɔ kɛnnin i ɲanndra nun’n i bo.+ 18 Yɛ ɔ usali be kɛ: “?Amun kusu amun wunman like wlɛ kɛ be sa wie? ?Amun siman kɛ like ng’ɔ wlu sran kun i nuan nun’n, ɔ kwlá yomɛn i fiɛn? 19 Afin like sɔ’n kɔmɛn i awlɛn’n nun, sanngɛ ɔ tɔ i kunfle’n nun. Kpɛkun ɔ guɛ i ase atin nun kɔwlɛ’n nun.” I lɛ nun’n, ɔ su se kɛ aliɛ kwlaa ti kpa. 20 Ɔ seli ekun kɛ: “Like ng’ɔ fin sran klun fite’n, yɛ ɔ yo maan ɔ wlu fiɛn nun-ɔn.+ 21 Afin sran’n i klun lɔ, i awlɛn’n nun lɔ+ yɛ akunndan tɛtɛ’n fin-ɔn. Yɛ wafa nga i bo’n gua’n yɛ: Bian nin bla kunndɛlɛ sukusuku nin i wunsu ɲannzuɛn sa mun,* awie wualɛ, sran kunlɛ, 22 be yi bo bla kunndɛlɛ, annzɛ be wun bo bian kunndɛlɛ, aɲinkpli, klunwi sa’m be yolɛ, sran lakalɛ, ɲin kekle ayeliɛ mun,* be ɲin m’ɔ blo sran like su’n, sran wun ndɛ tɛ kanlɛ, be wun tulɛ, ɔ nin sinnzin yolɛ’n. 23 Ninnge tɛtɛ sɔ’m be kwlaa be fin sran’n i klun lɔ. Be ti yɛ sran yo fiɛn-ɔn.”

24 Ɔ fɛli i lɛ ɔli Tir nin Sidɔn be asa’n su lɔ.+ Ɔ wluli sua kun nun. Ɔ kunndɛman kɛ sran’m be si kɛ ɔ o lɛ, sanngɛ ngbɛn-ɔn. 25 Be ja nun lɛ’n, bla kun mɔ mmusu kun o i wa talua’n su’n, ɔ tili i kɛ ɔ o lɛ. Kpɛkun ɔ bali wa kotoli i bo.+ 26 Bla sɔ’n ti Glɛki bla, ɔ fin* Fenisi m’ɔ o Siri mɛn’n nun lɔ’n su. Ɔ srɛli i kpa kɛ ɔ fuan mmusu ng’ɔ kle i wa bla’n i yalɛ’n. 27 Sanngɛ ɔ seli bla’n kɛ: “Maan ba’m be ku yi ka. Afin ɔ timan su kɛ be fa ba kanngan’m be kpanwun’n be yi i alua ba’m be bo.”+ 28 Sanngɛ bla’n tɛli i su kɛ: “Nannan, ɔ ti sɔ. Sanngɛ alua ba nga be o tabli’n i bo’n, be di ba kanngan’m be kpanwun buebue kanngan nga be gua’n.” 29 I sɔ’n ti’n, ɔ seli bla’n kɛ: “Ndɛ nga a kɛnnin i lɛ’n ti’n, kɔ. Mmusu’n w’a jaso ɔ wa bla’n i su.”+ 30 Kɛ bla’n ɔli i awlo’n, ɔ wunnin bakan’n, ɔ la bɛ’n su lɛ, mmusu’n w’a jaso i su.+

31 Zezi jasoli Tir asa’n su lɔ, ɔ ɔli Galile Jenvie’n i nuan lɔ. Ɔ sinnin Sidɔn nin Dekapɔlu* asa’n su lɔ yɛ ɔ ɔli-ɔ.+ 32 Kɛ ɔ juli lɔ’n, be fali bian kun be blɛli i. Ɔ ti sutrefuɛ, kpɛkun ɔ kwlá ijɔman kpa.+ Be srɛli i kpa kɛ ɔ fɛ i sa fuɛ i su. 33 Ɔ fali bian’n ɔli aamiɛn. I sin’n, ɔ fɛli i sa mma mun wlali bian’n i su’m be nun. Ɔ tili i nuan nzue’n, kpɛkun ɔ kannin bian’n i taaman’n.+ 34 Ɔ niannin ɲanmiɛn su lɔ. Ɔ loli wunmiɛn kaklaka kpa kun, kpɛkun ɔ seli bian’n kɛ: “Efata.” I bo’n yɛle “Tike.” 35 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, bian’n i su’m be tikeli.+ Kpɛkun i taaman’n ɲannjili, naan w’a kwla ijɔ kpa. 36 Ɔ wlali sran’m be su nun kɛ nán be kan kle sran fi.+ Sanngɛ kɛ ɔ́ wlá be su nun sɔ’n, nn blɛ li yɛ bé kán trú kpa-ɔ.+ 37 Nanwlɛ, ɔ boli be nuan tratrali su,+ be seli kɛ: “Like kwlaa ng’ɔ yo’n, ɔ yo ye. I kpa bɔbɔ’n, ɔ yo maan sutrefuɛ’m be ti sa, yɛ bobo’m be ijɔ.”+

8 Blɛ sɔ’n nun’n, sran kpanngban be yiɛli i wun lɛ ekun. Be leman like naan b’a di. Ɔ maan ɔ flɛli i sɔnnzɔnfuɛ mun, yɛ ɔ seli be kɛ: 2 “Sran kpanngban nga be o yɛ’n, be yo min annvɔ.+ Afin be o min wun wa w’a di cɛn nsan, yɛ be leman like be diman.+ 3 Sɛ n yaci be nun naan be fa be klun awe be kɔ’n, bé glɔ́ atin nun. Afin be nun wie’m be fin mmua.” 4 Sanngɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be tɛli i su kɛ: “?Lika mmua nga nun’n, é ɲán kpanwun ninfan naan w’a yi sran nga be o yɛ’n be ku?” 5 Yɛ ɔ usali be kɛ: “?Kpanwun nɲɛ yɛ ɔ o amun sa nun-ɔn?” Be seli kɛ: “Kpanwun nso.”+ 6 Kpɛkun ɔ seli sran’m be kɛ be tran asiɛ wun. I sin’n, ɔ fali kpanwun nso mun, ɔ lali Ɲanmiɛn ase, kpɛkun ɔ bubuli be nun fa be mɛnnin i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ be fa cɛcɛ sran mun. Yɛ be kusu be fa cɛcɛli be-ɔ.+ 7 Jue kan o be sa nun wie. Ɔ srɛli Ɲanmiɛn kɛ ɔ yra su. I sin’n, ɔ seli be kɛ be fa cɛcɛ sran mun. 8 Be dili yɛ be ku yili. Kpɛkun be isali i sinsin ng’ɔ kali’n, ɔ yili gbogbo dandan nso.+ 9 Be nga be dili’n, be ti yasua kɔe akpi nnan (4.000). I sin’n, ɔ mannin be atin naan b’a wɔ.

10 Be ja nun lɛ’n, ɔ nin i sɔnnzɔnfuɛ mun be fali alie’n, be ɔli Dalimanita asa’n su lɔ.+ 11 Kɛ be juli lɔ’n, Farizifuɛ’m be nin i be sili akplowa. Be waan bé sɛ́ i nían. Ɔ maan, be seli i kɛ ɔ yo abonuan sa kun m’ɔ fin ɲanmiɛn su’n kle be.+ 12 I sɔ’n ti’n, i wla boli i wun, naan w’a se kɛ: “?Ngue ti yɛ blɛ nga nunfuɛ’m be kunndɛ kɛ be yo abonuan sa kun be kle be-ɔ?+ Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ be su yoman abonuan sa fi kleman be.”+ 13 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, ɔ yacili be lɛ, ɔ ko fuli alie’n nun ekun. Kpɛkun ɔ ɔli nzue’n i bue kun lɔ.

14 Sanngɛ be wla fili, b’a faman kpanwun. Saan kpanwun kunngba cɛ yɛ ɔ o be sa nun alie’n nun-ɔn.+ 15 Ɔ wlali be su nun kpa kɛ: “Maan amun ɲin tran su. Amun nian amun wun Farizifuɛ’m be levii’n, ɔ nin Erɔdu i levii’n be lika.”+ 16 I sɔ’n ti’n akplowa tɔli be afiɛn, kpanwun m’ɔ nunman be sa nun’n ti. 17 Kɛ ɔ wunnin i sɔ’n, ɔ usali be kɛ: “?Ngue ti yɛ kpanwun mɔ amun lemɛn i’n ti’n, amun su si akplowa-ɔ? ?Amun nin-a wunman ndɛ nga n kannin’n i wlɛ? ?Amun awlɛn’n te kete? 18 ‘Amun le ɲinma, sanngɛ amun wunman ase. Yɛ amun le su, sanngɛ amun timan sa.’ ?Amun wla w’a fi su? 19 ?Kɛ n bubuli kpanwun nnun’m+ be nun, mɔ yasua akpi nnun (5.000) be dili’n, i sinsin nga amun isali’n, ɔ yoli gbogbo nɲɛ?” Be tɛli i su kɛ: “Gbogbo blu-nin-nɲɔn (12).”+ 20 “?Yɛ kɛ n bubuli kpanwun nso’m be nun mɔ yasua akpi nnan (4.000) be dili’n, i sinsin nga amun isali’n, ɔ yili gbogbo dandan nɲɛ?” Be tɛli i su kɛ: “Gbogbo nso.”+ 21 Yɛ ɔ usali be kɛ: “?Amun nin-a wunmɛn i wlɛ?”

22 Kɛ be juli Bɛtsaida lɔ’n, sran’m be fali bian kun mɔ i ɲin ti siwa’n be blɛli i. Kpɛkun be srɛli i kpa kɛ ɔ kɛn i.+ 23 Ɔ maan ɔ trali aɲinsifuɛ’n i sa’n, kpɛkun ɔ nin i be fin klɔ’n nun fiteli. Ɔ fɛli i nuan nzue tɛli i i ɲinma’m be su.+ I sin’n, ɔ fɛli i sa’n fuɛli i su, kpɛkun ɔ usɛli i kɛ: “?A wun like?” 24 Bian’n mɛnnin i ɲin su, kpɛkun ɔ tɛli i su kɛ: “N wun sran mun. Sanngɛ be ti kɛ waka wie mun yɛ be su nanti sa.” 25 Ɔ fɛli i sa fuali bian’n i ɲinma’m be su ekun. Kpɛkun ɔ wunnin ase weiin. Ɔ yoli juejue, ɔ maan ɔ kwla wunnin ase kpa. 26 I sin’n, ɔ mannin bian’n i atin kɛ ɔ wɔ i awlo. Sanngɛ ɔ seli bian’n kɛ: “Nán wlu klɔ’n nun.”

27 Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be jasoli lɛ be ɔli Sezare-Filipu asa’n su lɔ klɔ’m be su. Kɛ bé kɔ́’n, ɔ usɛli i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ: “?Sran’m be waan wan yɛle min?”+ 28 Be seli i kɛ: “Be waan Zan Batɛmun Yofuɛ’n+ yɛle wɔ. Sanngɛ wie’m be kusu be waan Eli+ yɛle wɔ, yɛ wie mun ekun be waan Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be nun kun yɛle wɔ.” 29 Kpɛkun ɔ usali be kɛ: “?Sanngɛ amun liɛ’n, amun waan wan yɛle min?” Piɛli tɛli i su kɛ: “Klisi’n yɛle wɔ.”+ 30 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, ɔ wlali be su nun kpa kɛ nán be kan kle sran fi.+ 31 Asa ekun’n, ɔ seli be kɛ sran Wa’n wá wún ɲrɛnnɛn dan. Kpɛkun kpɛnngbɛn mun nin Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mun, ɔ nin mmla klɛfuɛ mun bé yí i blo, yɛ bé kún i.+ Sanngɛ i cɛn nsan su’n, ɔ́ cɛ́n nguan.+ 32 W’a fiaman ndɛ sɔ’n su. Ɔ yiyili nun weinwein kleli be. Sanngɛ Piɛli fɛ i ɔli aamiɛn naan w’a ko ijɔ i.+ 33 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, ɔ kpɛli i ɲin niɛnnin i sɔnnzɔnfuɛ mun. Kpɛkun ɔ ijɔli Piɛli. Ɔ seli i kɛ: “Sin min sin lɔ, Satan! Afin akunndan nga a bu’n, ɔ timan Ɲanmiɛn liɛ’n su. Sanngɛ klɔ sran akunndan yɛ a bu-ɔ.”+

34 Ɔ seli sran mun nin i sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ be wunnge i wun lɔ. Kpɛkun ɔ seli be kɛ: “Sɛ sran kun waan ɔ́ sú min su’n, maan ɔ klɛn i wun yɛ maan ɔ fɛ i ɲrɛnnɛn waka’n* naan ɔ su min su titi.+ 35 Afin sran ng’ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ sɛ́sɛ́ i nguan’n, i nguan’n fí i sa. Sanngɛ sɛ min nin jasin fɛ’n ti’n, sran kun i nguan’n fi i sa’n, ɔ́ ɲɛ́n i ekun.+ 36 ?Nanwlɛ, sɛ sran kun ɲan mɛn’n nun ninnge’m be ngba, naan sanngɛ ɔ wu’n, nn like yɛ ɔ yoli-ɔ?+ 37 ?Ngue like yɛ sran kun kwla man fa to i nguan’n niɔn?+ 38 Afin mɛn nga mɔ i nunfuɛ’m be kpɔci Ɲanmiɛn mɔ be yo sa tɛ nun yɛ’n i nun’n, sran nga ɲannzuɛn kun i min nin min ndɛ’n ti’n, blɛ mɔ sran Wa’n kusu nin i Si i aɲrunɲan’n bá’n, mɔ Ɲanmiɛn i anzi’m bé sú i su’n,+ ɲannzuɛn wá kún i sran sɔ’n i wun wie.”+

9 Ɔ seli be ekun kɛ: “Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ be nga be jinjin wa yɛ’n, be nun wie’m bé dún mmua wún kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n w’a taka ka naan b’a wu.”+ 2 Kɛ cɛn ba nsiɛn sinnin’n, Zezi fali Piɛli, nin Zaki, ɔ nin Zan, yɛ ɔ nin be fuli oka fleiin kpa kun su. Kpɛkun ɔ kacili be ɲrun lɛ.+ 3 I wun tralɛ’m be yoli ɲanɲanɲan. Be kacili ufue fuaii. Asiɛ’n su wa’n, sran fi kwlá kpuman tralɛ naan w’a fɛn sɔ. 4 Kpɛkun Eli nin Moizi b’a fite be ɲrun, be nin Zezi be su koko yalɛ. 5 Yɛ Piɛli seli Zezi kɛ: “Rabi, kɛ e o wa yɛ’n, ɔ ti kpa dan. I sɔ’n ti’n, maan e kplan tannin sua nsan. Ɔ liɛ kun, Moizi liɛ kun, kpɛkun Eli liɛ kun.” 6 Srɛ m’ɔ kun be dan’n ti’n, Piɛli wunman like kun ng’ɔ́ yó-ɔ. 7 Ɲanmiɛn ufue kun katali be su. Be tili sran kun nɛn+ ɲanmiɛn ufue’n nun. Ɔ seli kɛ: “Min Wa’n yɛ, min awlɛn su ba’n niɔn.+ Amun tie ndɛ ng’ɔ kan’n.”+ 8 Kpɛkun bé nían-ɔn, sran fi nin be nunman lɛ kun, saan Zezi kunngba cɛ.

9 Kɛ bé fín oka’n su lɔ bé jrá’n, ɔ wlali be su nun kpa kɛ nán be kan like nga be wunnin i’n i ndɛ be kle sran fi+ lele saan sran Wa’n w’a cɛn nguan.+ 10 Be fali ndɛ sɔ’n be sieli be klun.* Sanngɛ nguan cɛnlɛ sɔ m’ɔ kɛnnin i ndɛ’n, be kokoli su yalɛ be afiɛn lɔ. 11 Kpɛkun be usɛli i kɛ: “?Ngue ti yɛ mmla klɛfuɛ’m be waan Eli+ dún mmua bá-ɔ?”+ 12 Ɔ tɛli be su kɛ: “Sakpa, Eli dún mmua bá, kpɛkun ɔ́ wá yó maan ninnge’m be kwlaa bé sín be osu’n nun ekun.+ ?Sanngɛ ngue ti yɛ be klɛli sran Wa’n i su ndɛ kɛ ɔ fata kɛ ɔ wun ɲrɛnnɛn dan+ naan be yo i finfin-ɔn?+ 13 Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ Eli+ bali sakpa, yɛ like nga be klo kɛ bé fá yó i’n be fa yoli i, kɛ nga be fa klɛli’n sa.”+

14 Kɛ be juli i sɔnnzɔnfuɛ onga’m be wun lɛ’n, be wunnin kɛ sran kpanngban kpa b’a sin b’a yia be. Yɛ be wunnin kɛ mmla klɛfuɛ’m be nin be su kan ndɛnngan.+ 15 Kɛ sran’m be wunnin i cɛ’n, be nuan boli be wun, kpɛkun be wanndili ko yoli i like. 16 Ɔ usali be kɛ: “?Ngue ndɛ yɛ amun nin be su kan-ɔn?” 17 Yɛ sran nga be o lɛ’n, be nun kun tɛli i su kɛ: “Like Klefuɛ, n fali min wa’n n blɛli wɔ, afin mmusu kun wo i su. Ɔ maan ɔ kwlá ijɔman.+ 18 Lika kwlaa ng’ɔ tɔ i su’n, ɔ tɛ i ase, i nuan nzue’n bo nglo, ɔ di i je, kpɛkun i wunmiɛn’n wie i nun. N srɛli ɔ sɔnnzɔnfuɛ mun kɛ be fuɛn i, sanngɛ b’a kwlá fuɛnmɛn i.” 19 Ɔ seli be kɛ: “Ee, blɛ nga nunfuɛ mun, amun lafiman Ɲanmiɛn su.+ ?E nin amun é trán lele cɛn onin? ?Yɛ ń trá min awlɛn amun wun lele cɛn onin? Amun fɛ i blɛ min.”+ 20 Yɛ be fali ba’n ko mɛnnin i-ɔ. Kɛ mmusu’n wunnin Zezi cɛ’n, ɔ yoli maan ba’n usuli, ɔ tɔli, ɔ la kondoli. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn i nuan nzue’n bó nglo. 21 Zezi usali ba’n i si’n kɛ: “?Ɔ yo i sɔ w’a di afuɛ nɲɛ?” Ɔ tɛli su kɛ: “Ɔ boli i bo i bakan nun. 22 Cɛn wie’n, ɔ fɛ i yi i sin nun, yɛ cɛn wie’n ɔ fɛ i yi i nzue nun naan ɔ́ kún i. Sɛ a kwla yo like wie’n, si e aunnvɔɛ naan uka e.” 23 Zezi seli i kɛ: “?Ngue ti yɛ a se kɛ: ‘Sɛ a kwla yo’n’ niɔn? Afin sran ng’ɔ lafi Ɲanmiɛn su’n, ɔ kwla yo like kwlaa.”+ 24 Ba’n i si’n ka lɛ kpannin seli kɛ: “N lafi Ɲanmiɛn su! Uka min maan n lafi Ɲanmiɛn su kpa ekun.”+

25 Zezi wunnin kɛ sran’m be su tu kpuu be ba be wun lɛ. Ɔ maan ɔ ijɔli mmusu’n. Ɔ seli i kɛ: “Wɔ, mmusu mɔ a yo maan sran yo bobo nin sutrefuɛ’n, jaso i su! Yɛ nán bɛ i su kun!”+ 26 Kpɛkun ba’n kpannin kekle kpa. Ɔ usuli kpa. Yɛ mmusu’n jasoli i su. Ba’n la lɛ kɛ w’a wu sa. Ɔ maan sran’m be nun sunman be seli kɛ: “W’a wu!” 27 Sanngɛ Zezi trali ba’n i sa’n, ɔ mɛnnin i su yɛ ba’n jrannin nglo-ɔ. 28 I sin’n, ɔ wluli sua kun nun. I sɔnnzɔnfuɛ’m be ngunmin be toli i lɔ, yɛ be usɛli i kɛ: “?Ngue ti yɛ y’a kwlá fuɛnmɛn i-ɔ?”+ 29 Ɔ seli be kɛ: “Saan Ɲanmiɛn srɛlɛ’n yɛ maan be kwla fuan mmusu wafa sɔ’n niɔn.”

30 Be jasoli lɛ be ɔli Galile. Sanngɛ w’a kunndɛman kɛ sran si sɔ. 31 Ɔ kleli i sɔnnzɔnfuɛ’m be like. Ɔ seli be kɛ: “Bé wá yí sran Wa’n mán sran mun, yɛ bé kún i.+ Sɛ be kun i kusu’n, i cɛn nsan su’n, ɔ́ cɛ́n nguan.”+ 32 Sanngɛ b’a wunmɛn i ndɛ’n i wlɛ. Kusu b’a usɛmɛn i ndɛ sɔ’n i bo, afin srɛ kun be.

33 I sin’n, be bali Kapɛɛnaɔmun klɔ’n su lɛ. Kɛ ɔ o sua’n i klun lɔ’n, ɔ usali be kɛ: “?Ngue ndɛ yɛ amun kɛn i atin’n nun lɔ’n niɔn?”+ 34 B’a ukeman be nuan. Afin atin’n nun lɔ’n, be sili akplowa. Be kunndɛli kɛ bé sí be nun sran ng’ɔ ti dan tra be kwlaa’n. 35 Ɔ maan ɔ ko trannin ase. Ɔ flɛli akoto blu-nin-nɲɔn (12) mun, kpɛkun ɔ seli be kɛ: “Sɛ sran kun waan ɔ́ yó amun nun sran dan’n, ɔ fata kɛ ɔ yo i wun kaan amun kwlaa amun afiɛn. Yɛ maan ɔ su amun kwlaa.”+ 36 Kpɛkun ɔ fali ba kaan kun jrannin be afiɛn lɛ. Ɔ toli i sa’n blɛli i, yɛ ɔ seli be kɛ: 37 “Sran ng’ɔ sɔ ba kanngan+ kɛ nga sa’m be nun kun nun min dunman nun’n, nn w’a sɔ min nun wie. Yɛ sran ng’ɔ sɔ min nun’n, nán min ngunmin yɛ ɔ sɔ min nun-ɔn. Sanngɛ ɔ sɔ Sran ng’ɔ sunmannin min’n, i nun wie.”+

38 Zan seli i kɛ: “Like Klefuɛ, e wunnin sran kun, ɔ su fa ɔ dunman’n fuan mmusu mun. E waan nán maan ɔ yo sɔ kun, afin ɔ suman e su wie.”+ 39 Sanngɛ Zezi seli kɛ: “Nán amun se kɛ amún tɛ́nndɛn i ɲrun. Afin sɛ sran kun yo abonuan sa min dunman nun’n, ɔ su kaman lɛ kanman min wun ndɛ tɛ. 40 Afin sran ng’ɔ tanndanman e ɲrun’n, nn ɔ o e sin.+ 41 Sɛ sran kun man amun nzue klowa kun Klisi liɛ mɔ amun ti’n ti’n,+ nanwlɛ ń kán klé amun kɛ bé wá yó i mo sakpa.+ 42 Sanngɛ sran ng’ɔ yo naan ba kanngan nga be lafi min su yɛ’n be nun kun w’a lafiman min su kun’n,* ɔ flunman kɛ be fa yɔbuɛ mɔ be fa tin like mɔ aflunmun kun kpɛ i wun’n, be minndɛ i kɔmin naan be to i be yi jenvie’n nun.+

43 “Sɛ ɔ sa’n yo maan a yo sa tɛ’n,* kpɛ. Afin sɛ ɔ sa ti sin naan a ɲan nguan’n, ɔ flunman tra kɛ ɔ sa nɲɔn’m be ka lɛ naan a ɔ Zeɛnin’n* m’ɔ ti sin mɔ be kwlá nuɛnmɛn i’n nun’n.+ 44 *—— 45 Sɛ ɔ ja’n yo maan a yo sa tɛ’n,* kpɛ. Afin sɛ ɔ ja ti sin naan a ɲan nguan’n, ɔ flunman tra kɛ ɔ ja nɲɔn’m be ka lɛ naan be to wɔ yi Zeɛnin’n* nun’n.+ 46 *—— 47 Sɛ ɔ ɲinma’n yo maan a yo sa tɛ’n,* tu yi i blo mmua lɔ.+ Afin sɛ ɔ ka ɔ ɲinma kunngba naan a wlu Ɲanmiɛn i Famiɛn Diwlɛ’n nun’n, ɔ flunman tra kɛ ɔ ɲinma nɲɔn’m be ka lɛ naan be to wɔ be yi i Zeɛnin’n* nun’n.+ 48 Lɔ’n, sɔnniɛn’m be wuman, kpɛkun sin’n nuanman.+

49 “Afin ɔ fata kɛ be fa sin be guɛ i sran kwlakwla su kɛ nga be fa njin be guɛ i tro nun’n sa.+ 50 Njin’n ti like kpa. ?Sanngɛ sɛ i ta’n kpɔ’n, ngue yɛ bé yó naan w’a yo klakla ekun-ɔn?+ Maan amun kusu an yo kɛ njin sa.+ Maan amun nuan sɛ.”+

10 Kɛ ɔ fɛli i lɛ’n, ɔ kpɛli Zurdɛn’n, kpɛkun ɔ ɔli Zide awɛ’n i wun lɔ. Sran kpanngban kpa be yiɛli i wun lɛ ekun. Yɛ kɛ ɔ fa yo i titi’n sa’n, ɔ kleli be like.+ 2 Farizifuɛ’m be wunngeli i wun lɔ naan bé sɛ́ i nían. I sɔ’n ti’n, be usɛli i sɛ yasua kun le atin yrɛ i yi-o.+ 3 Ɔ tɛli be su kɛ: “?Ngue yɛ Moizi seli amun kɛ amun yo-ɔ?” 4 Be seli kɛ: “Moizi mannin e atin kɛ e klɛ fluwa m’ɔ kle kɛ y’a yrɛ i’n, naan e yrɛ i.”+ 5 Sanngɛ Zezi seli be kɛ: “Kɛ mɔ amun awlɛn’n ti ketewa dan’n,+ i ti yɛ ɔ klɛli mmla sɔ’n mannin amun-ɔn.+ 6 Sanngɛ i bo bolɛ nun’n, kɛ Ɲanmiɛn yí klɔ sran mun’n, ‘ɔ yili be yasua nin bla.+ 7 I sɔ’n ti’n, yasua’n yáci i si nin i nin,+ 8 yɛ ɔ nin i yi’n* bé káci sran wunmuan.’+ Ɔ maan be timan sran nɲɔn kun, sanngɛ be ti sran wunmuan. 9 I sɔ’n ti’n, like nga Ɲanmiɛn kan boli nun’n, nán maan sran fi ti nun.”+ 10 Kɛ Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be o sua’n nun lɔ’n, be usɛli i ndɛ sɔ’n i su sa. 11 Ɔ seli be kɛ: “Sran ng’ɔ yrɛ i yi naan ɔ ko ja bla uflɛ’n, nn w’a kunndɛ bla i yi bo,+ nn w’a yo i tɛ. 12 Yɛ sɛ bla kun kusu yrɛ i wun naan ɔ ja bian uflɛ’n, nn w’a kunndɛ bian i wun bo.”+

13 Sran’m be fali ba kanngan’m be blɛli i kɛ ɔ fɛ i sa fuafua be su. Sanngɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be ijɔli be.+ 14 Kɛ Zezi wunnin i sɔ’n, ɔ yoli i ya dan. Ɔ seli be kɛ: “An yaci ba kanngan’m be nun maan be bla min sin. Nán an tanndan be ɲrun. Afin Ɲanmiɛn Sielɛ’n ti be nga be yo be wun kɛ be sa’n, be liɛ.+ 15 Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ sran nga w’a sɔman Ɲanmiɛn Sielɛ’n nun kɛ bakan kun sa’n, ɔ su wluman nun wie mlɔnmlɔn.”+ 16 Ɔ toli i sa blali ba kanngan mun, ɔ fɛ i sa fuafuali be su, naan w’a srɛ Ɲanmiɛn kɛ ɔ yra be su.+

17 Kɛ ɔ́ fɛ́ i lɛ m’ɔ́ kɔ́’n, bian kun wanndili ko kotoli i bo. Kpɛkun ɔ usɛli i kɛ: “?Like Klefuɛ kpa, ngue yɛ ɔ fata kɛ n yo naan m’an ɲan nguan m’ɔ leman awieliɛ’n niɔn?”+ 18 Zezi seli i kɛ: “?Ngue ti yɛ a se kɛ n ti kpa-ɔ? Sran fi timan kpa, saan Ɲanmiɛn kunngba cɛ.+ 19 A si mmla’n. Ɔ se kɛ: ‘Nán kun sran,+ nán kunndɛ bla ɔ yi bo annzɛ bian ɔ wun bo,+ nán wua,+ nán tɔn sran suɛn,+ nán di sran lufle,+ bu ɔ si nin ɔ nin be sran.’”+ 20 Bian’n seli i kɛ: “Like Klefuɛ, kɛ ɔ fɛ i min kaan nun lele’n, n nian mmla sɔ’m be kwlaa be su n nanti.” 21 Zezi niɛnnin i siin, kpɛkun ɔ kloli i sa. Yɛ ɔ seli i kɛ: “Like kun o lɛ’n, a nin-a yoman. Ko yo ɔ sa nun ninnge’m be atɛ naan fɛ i sika’n man yalɛfuɛ mun, yɛ á ɲán like kpa ɲanmiɛn su lɔ. Kpɛkun bla naan su min su.”+ 22 Sanngɛ ndɛ ng’ɔ tili’n, w’a yomɛn i fɛ. Ɔ maan i wla boli i wun, yɛ ɔ ɔli-ɔ. Afin ɔ le ninnge kpanngban.+

23 Zezi kpɛli i ɲin niannin sran nga be o lɛ’n. Kpɛkun ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “Nanwlɛ, Ɲanmiɛn i Famiɛn Diwlɛ’n i nun wlulɛ’n wá yó kekle mán sikafuɛ mun!”+ 24 Sanngɛ i ndɛ sɔ’n boli i sɔnnzɔnfuɛ’m be nuan. Yɛ Zezi seli ekun kɛ: “Min mma mun, nanwlɛ, Ɲanmiɛn i Famiɛn Diwlɛ’n i nun wlulɛ’n wá yó kekle! 25 Ɲɔnngɔnmin kun i dɔluwa buɛ nun sinlɛ’n ti pɔpɔ tra kɛ aɲanbeunfuɛ kun wlu Ɲanmiɛn i Famiɛn Diwlɛ’n nun.”+ 26 Ndɛ sɔ’n boli be nuan dan. Ɔ maan be usɛli i* kɛ: “?Wan yɛ ɔ kwla fite nun-ɔn?”+ 27 Zezi niannin be siin, yɛ ɔ seli kɛ: “Klɔ sran’m be kwlɛmɛn i yo. Sanngɛ nɛ́n i yɛle Ɲanmiɛn liɛ’n. Afin Ɲanmiɛn kwla sa kwlaa yo.”+ 28 Piɛli seli i kɛ: “Nian! Y’a yaci like kwlaa y’a su ɔ su.”+ 29 Zezi seli kɛ: “Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ sran kwlaa nga min nin jasin fɛ’n ti’n, ɔ yacili i awlo, annzɛ i niaan bian, annzɛ i niaan bla, annzɛ i nin, annzɛ i si, annzɛ i wa, annzɛ i fie,+ 30 blɛ nga e o nun yɛ’n nun’n sran sɔ’n ɲán ninnge sɔ mun kpɛ ya (100) trá su. Ɔ́ ɲán sua, nin niaan bian, nin niaan bla, nin niɛn, nin ba, nin fie, ɔ nin i su yalɛ klelɛ.+ Kpɛkun mɛn* ng’ɔ́ bá lɔ’n nun’n, ɔ́ ɲán nguan m’ɔ leman awieliɛ’n. 31 Sanngɛ be nga be dun mmua’n, be nun kpanngban bé wá ká siɛn, yɛ be nga be ka siɛn’n, bé dún mmua.”+

32 Kɛ be fali atin’n mɔ bé kɔ́ Zerizalɛmun’n, Zezi dun mmua be ɲrun. I sɔ’n boli be nuan. Sanngɛ be nga be su be su’n be liɛ’n, srɛ kunnin be. Ɔ flɛli i akoto blu-nin-nɲɔn (12) mun aamiɛn ekun. Kpɛkun ɔ kannin sa ng’ɔ ka kan bé jú i su’n be ndɛ kleli be.+ Ɔ seli kɛ: 33 “An nian! E su kɔ Zerizalɛmun. Bé wá fá sran Wa’n bé wlɛ́ i Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mun, nin mmla klɛfuɛ’m be sa nun. Bé bú i fɔ bé sé kɛ be kun i, yɛ bé fɛ́ i wlá be nga be timan Zifu’n be sa nun. 34 Bé yó i finfin, bé tí be nuan nzue bé tɛ́ i wun, bé bó i nin ngble, kpɛkun bé kún i. Sanngɛ kɛ cɛn ba nsan ko sin’n, ɔ́ cɛ́n nguan.”+

35 Zaki nin Zan mɔ be ti Zebede i mma yasua mun’n,+ be wunngeli i wun lɔ, kpɛkun be seli i kɛ: “Like Klefuɛ, like kwlaa nga é wá srɛ́ wɔ’n, e kunndɛ kɛ a yo man e.”+ 36 Ɔ seli be kɛ: “?Ngue yɛ amun kunndɛ kɛ n yo n man amun-ɔn?” 37 Be tɛli i su kɛ: “Kɛ á wá dí famiɛn’n, man e atin naan e nun kun tran ɔ sa fama su naan kun tran ɔ sa bɛ su.”+ 38 Sanngɛ Zezi seli be kɛ: “Amun wunman like nga amun su srɛ i lɛ’n i wlɛ. ?Klowa nga n su wa nɔn nun yɛ’n, amun kwla nɔn nun wie? ?Annzɛ kusu batɛmun nga be su yo min’n, amun kwla kplin su kɛ be yo amun wie?”+ 39 Be seli i kɛ: “Ɛɛn-ɛn.” Yɛ Zezi seli be kɛ: “Sakpa, klowa nga n su nɔn nun’n, amún wá nɔ́n nun wie, yɛ batɛmun nga be su yo min’n, bé wá yó amun wie.+ 40 Sanngɛ min sa fama su nin min sa bɛ su tranlɛ liɛ’n, nán min yɛ n mɛn i wun atin-ɔn. Ɔ ti be nga be sie mannin be’n, be liɛ.”

41 Kɛ be blu onga’m be tili ndɛ sɔ’n, be fali Zaki nin Zan be wun ya.+ 42 Sanngɛ Zezi flɛli i sɔnnzɔnfuɛ mun i wun lɛ, yɛ ɔ seli kɛ: “Amun si kɛ be nga sran’m be waan be ti nvle’m be su kpɛn mun’n be mianmian be nga be sie be’n, yɛ sran dandan’m be tin be sran’m be su.+ 43 Amun liɛ’n, ɔ fataman kɛ amun yo sɔ. Sanngɛ sran ng’ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ yó amun nun sran dan’n, ɔ fata kɛ ɔ yo amun sufuɛ.+ 44 Yɛ sran ng’ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ yó amun su kpɛn’n, ɔ fata kɛ ɔ yo amun kwlaa amun kanga. 45 Afin sran Wa’n bɔbɔ w’a baman kɛ be su i. Sanngɛ ɔ bali kɛ ɔ́ sú sran mun+ naan ɔ́ fɛ́ i nguan’n mán naan ɔ́ kpɔ́ sran kpanngban be ti.”+

46 I sin’n, be bali Zeriko klɔ’n su lɛ. Sanngɛ kɛ ɔ nin i sɔnnzɔnfuɛ mun nin sran kpanngban wie mun bé fín Zeriko klɔ’n nun fíte’n, Baatime (Time i wa’n) ti akpɔ’n i nuan lɛ. Ɔ ti aɲinsifuɛ, kpɛkun ɔ srɛsrɛ like.+ 47 Kɛ ɔ tili i kɛ Zezi m’ɔ fin Nazarɛti’n yɛ ɔ su sin’n, ɔ kpan seli kɛ: “Zezi, Davidi Wa,*+ si min aunnvɔɛ!”+ 48 Sran’m be kpɛnnin i su. Be seli i kɛ ɔ muɛn i nuan’n su. Sanngɛ blɛ li yɛ ɔ wa kpannin kekle kpa-ɔ. Ɔ seli kɛ: “Davidi Wa,* si min aunnvɔɛ!” 49 Ɔ maan Zezi jrannin, yɛ ɔ seli kɛ: “An se i kɛ ɔ bla.” Ɔ maan be flɛli aɲinsifuɛ’n. Be seli i kɛ: “Gua ɔ wla ase! Jaso, i waan a bla.” 50 Ɔ toli i tralɛ’n guɛli i lɔ, ɔ jasoli kpɛ kunngba waka! Kpɛkun ɔ ɔli Zezi wun lɔ. 51 Zezi seli i kɛ: “?Ngue yɛ a kunndɛ kɛ n yo n man wɔ-ɔ?” Aɲinsifuɛ’n seli i kɛ: “Rabunin,* yo maan n wun ase.” 52 Yɛ Zezi seli i kɛ: “Kɔ, min su mɔ a lafi’n ti’n, w’a yo juejue.”+ Be ja nun lɛ’n, ɔ wunnin ase,+ kpɛkun ɔ suli i su.

11 Kɛ be mantannin Zerizalɛmun’n, mɔ be juli Bɛtfaze nin Betanin+ klɔ mɔ be o Olivie Oka’n su’n, be wun lɛ’n, ɔ sunmɛnnin i sɔnnzɔnfuɛ’m be nun nɲɔn.+ 2 Ɔ seli be kɛ: “Amun wɔ klɔ nga amun ɲin tɛ i lɛ’n su. Kɛ amún wlú klɔ’n nun lɔ cɛ’n, amún wún kɛ aflunmun ba kun minnda lɛ. Sran fi nin-a fuman su le. Amun ɲannji i naan amun fɛ i bla. 3 Sɛ sran wie usa amun kɛ: ‘?Ngue yɛ amun su yo-ɔ?’ Amun se kɛ: ‘E Min’n i sa miɛn i wun. Ɔ́ wá fá sɛ́ i sin icra’n.’” 4 Kɛ be ɔli’n, be wunnin aflunmun ba’n. Ɔ minnda anuan kun wun lɛ gua su lɛ, akpɔ’n i nuan lɛ. Kpɛkun be ɲannjili i.+ 5 Sanngɛ be nga be jinjin lɛ’n, be nun wie’m be seli be kɛ: “?Ngue ti yɛ amun su ɲannji aflunmun ba’n niɔn?” 6 Ndɛ nga Zezi seli be kɛ be kan’n, be kannin. Yɛ be yacili be nun be ɔli-ɔ.

7 Be fali aflunmun ba’n+ blɛli Zezi. Be fali be tralɛ mun be sɛsɛli i su, kpɛkun ɔ trɛnnin i su.+ 8 Asa ekun’n, sran kpanngban be sɛsɛli be tralɛ mun akpɔ’n su. Wie’m be kusu be bubuli blo lɔ waka nɲa mun.+ 9 Yɛ be nga be dun mmua i ɲrun’n, ɔ nin be nga be o i sin lɔ’n, be kpan se kɛ: “É srɛ́ wɔ, de i!+ Sran ng’ɔ ba Zoova* i dunman nun’n i liɛ su ti ye!+ 10 Maan e si Davidi i Famiɛn dilɛ m’ɔ su ba’n, ɔ yo ye!+ Wɔ mɔ a o nglo mmuammua kpa lɔ’n, é srɛ́ wɔ, de i.” 11 Ɔ wluli Zerizalɛmun klɔ’n nun. Kpɛkun ɔ ɔli Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ ko nianniannin ninnge nga be o lɔ’n be kwlaa. Sanngɛ kɛ mɔ aliɛ w’a jɔ’n ti’n, ɔ nin i akoto blu-nin-nɲɔn (12) mun be ɔli Betanin.+

12 Kɛ i aliɛ cɛnnin mɔ bé jáso Betanin lɛ bé kɔ́’n, awe kunnin i.+ 13 Ɔ wunnin figie waka kun mmua lɔ, nɲa o su. Ɔ maan ɔ wunngeli i wun lɔ naan ɔ́ nían sɛ mma o su-o. Sanngɛ kɛ ɔ juli lɔ’n, w’a wunman like fi su, saan i nɲa’n ngunmin. Afin blɛ sɔ’n timan figie sulɛ blɛ. 14 Ɔ seli waka’n kɛ: “Nán sran fi di ɔ su mma kun le.”+ I sɔnnzɔnfuɛ’m be tili ndɛ ng’ɔ kannin’n.

15 Kɛ be juli Zerizalɛmun lɛ’n, ɔ wluli Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ. Kpɛkun ɔ fuannin be nga be yo like atɛ lɔ’n, ɔ nin be nga be su to like’n. Ɔ suli sika kacifuɛ’m be tabli mun nin auble atɛ yofuɛ’m be bia’m be bo guali.+ 16 W’a manman sran fi atin kɛ ɔ fa like wlu Ɲanmiɛn sua’n nun. 17 Ɔ kleli be like, ɔ seli be kɛ: “?B’a klɛmɛn i kɛ, ‘Bé wá flɛ́ min sua’n kɛ nvlenvle’m be kwlaa be Ɲanmiɛn srɛlɛ sua’?+ Sanngɛ amun a fa yo awiefuɛ’m be lika.”+ 18 Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mun nin mmla klɛfuɛ mun, be tili ndɛ sɔ’n. Ɔ maan be kunndɛli kɛ bé kún i,+ srolɛ mɔ be sro i’n ti. Afin like ng’ɔ kle’n, ɔ bo sran’m be kwlaa be nuan.+

19 Kɛ aliɛ jɔli’n, be fin klɔ’n nun fiteli. 20 Nglɛmun ndɛ kpa’n, kɛ bé sín kɔ́’n, be wunnin figie waka’n. W’a wu kee lele w’a ju i olui’n nun.+ 21 Piɛli i wla kpɛnnin sa ng’ɔ juli’n su. I sɔ’n ti’n, ɔ seli i kɛ: “Rabi, nian! Figie waka nga a boli i sannzan’n, w’a wu kee.”+ 22 Zezi tɛli be su kɛ: “Maan amun lafi Ɲanmiɛn su. 23 Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ sran kwlaa ng’ɔ se oka ng’ɔ o yɛ’n kɛ: ‘Man ɔ wun su naan ko tɔ jenvie’n nun’n,’ sɛ i akunndan’n w’a yoman nɲɔnnɲɔn naan ɔ lafi su kɛ ndɛ ng’ɔ kannin’n, ɔ́ kpɛ́n su’n, ɔ́ kpɛ́n su sakpa.+ 24 I sɔ’n ti’n, ń kán klé amun kɛ like kwlaa nga amun srɛ Ɲanmiɛn kɛ ɔ man amun’n, sɛ amun lafi su kɛ amún ɲɛ́n i’n, amún ɲɛ́n i sakpa.+ 25 Kpɛkun kɛ amún jrán nglo srɛ́ Ɲanmiɛn’n, sɛ sran kun i wun ndɛ o amun klun’n, amun yaci cɛ i. I liɛ’n, amun Si m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n kusu ɔ́ yáci amun sa liɛ mun cɛ́ amun.”+ 26 *——

27 Be sali be sin Zerizalɛmun lɔ ekun. Kɛ ɔ́ wlánwlán Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ’n, Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mun, nin mmla klɛfuɛ mun, ɔ nin nvle su kpɛn’m be bali. 28 Be usɛli i kɛ: “?A le atin yo ninnge sɔ mun? ?Yɛ wan yɛ ɔ mannin wɔ atin kɛ a yo ninnge sɔ mun-ɔn?”+ 29 Zezi seli be kɛ: “Maan n kusu n usa amun sa kun. Sɛ amun tɛ min su’n, ń klé amun sran ng’ɔ mannin min atin kɛ n yo ninnge sɔ mun’n. 30 ?Batɛmun nga Zan+ yoli sran mun’n, ɔ fin Ɲanmiɛn* annzɛ ɔ fin klɔ sran? Amun tɛ min su.”+ 31 Be kɛnnin i be afiɛn lɔ kɛ: “Sɛ e se kɛ: ‘Ɔ fin Ɲanmiɛn’n,’ ɔ́ sé kɛ: ‘?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, ngue ti yɛ amun a lafimɛn i su-ɔ?’ 32 ?Kusu kɛ e o yɛ’n, e kwla se kɛ: ‘Ɔ fin klɔ sran’?” Sran nga be o lɛ’n be ti’n, srɛ kunnin be. Afin be kwlaa be waan Zan ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ sakpa.+ 33 Ɔ maan be tɛli Zezi su kɛ: “E siman sran ng’ɔ fin i’n.” Zezi seli be kɛ: “N kusu, n su kleman amun sran ng’ɔ mannin min atin kɛ n yo ninnge sɔ mun’n.”

12 Ɔ kannin ndɛ kpanngban ɲanndra nun kleli be. Ɔ seli be kɛ: “Bian kun dili viɲin fie kun.+ Ɔ sisili i wun, yɛ ɔ kpɛli duvɛn yiwlɛ kun fie’n nun. Asa ekun’n, ɔ kplannin nun sua fleiin kpa kun.+ Kpɛkun ɔ yacili i fie difuɛ wie’m be sa nun. I sin’n, ɔ ɔli nvle uflɛ nun.+ 2 Kɛ viɲin tilɛ blɛ’n juli’n, ɔ sunmɛnnin i sufuɛ kun fie difuɛ’m be sin naan ɔ ko fa viɲin’n wie blɛ i. 3 Sanngɛ be trɛli i, be boli i yɛ be kɛnnin i bo. Kpɛkun ɔ fɛli i sa ngbɛn ɔli. 4 Ɔ sunmɛnnin i sufuɛ kun ekun be sin. Be boli i fɛ, kpɛkun be yoli i finfin.+ 5 Ɔ sunmannin kun ekun. I liɛ’n, be kunnin i. Ɔ sunmɛnnin i sufuɛ kpanngban wie mun ekun. Be boli wie mun, yɛ be kunnin wie mun. 6 Ɔ le i awlɛn su ba yasua kun.+ Kasiɛn su’n, ɔ sunmɛnnin i be sin. Ɔ seli i wun kɛ: ‘Min wa’n i liɛ’n, be ɲin yí i.’ 7 Sanngɛ fie difuɛ sɔ’m be seli be wiengu kɛ: ‘Aja difuɛ’n+ yɛ. An bla maan e kun i, i liɛ’n aja’n yó e liɛ.’ 8 Ɔ maan be trɛli i, be kunnin i. Kpɛkun be to i yili i viɲin fie’n i sin lɔ.+ 9 ?Ngue yɛ viɲin fie’n i fuɛ’n ɔ́ yó-ɔ? Ɔ́ wá bá, yɛ ɔ́ kún fie difuɛ sɔ mun. Kpɛkun ɔ́ fá fie’n wlá sran uflɛ sa nun.+ 10 ?Ɲanmiɛn i ndɛ nga be klɛli i kɛ: ‘Yɔbuɛ nga sua kplanfuɛ’m be yili i blo’n, w’a kaci sua’n i cɔnjɔ su yɔbuɛ cinnjin kpafuɛ’n,’+ amun nin-a kɛnngɛnmɛn i le? 11 ?Yɛ amun nin-a kɛnngɛnmɛn i le kɛ: ‘I sɔ’n fin Zoova* yɛ ɔ ti abonuan sa e ɲrun’?”+

12 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, be waan bé trɛ́ i. Afin be wunnin i wlɛ kɛ be ndɛ yɛ ɔ kɛnnin i ɲanndra nun lɛ-ɔ. Sanngɛ sran kpanngban nga be o lɛ’n be ti’n, srɛ kunnin be. Ɔ maan be yacili i lɛ be ɔli.+

13 I sin’n, be sunmannin Farizifuɛ’m be nun wie mun nin be mɔ be o Erɔdu sin’n be kɛ be to i lɔ, naan be yo naan ɔ kan ndɛ wie m’ɔ timan su’n.+ 14 Kɛ be toli i lɔ’n, be seli i kɛ: “Like Klefuɛ, e si kɛ a ti nanwlɛfuɛ. Asa ekun’n, a kunndɛman dunman sran ɲrun, afin a nianman sran ɲrun naan w’a yo sa. Sanngɛ a kle Ɲanmiɛn i atin’n nanwlɛ su. ?Kɛ a niɛn i sa’n, ɔ ti su kɛ sran kun tuɛ i ti lapo man Sezaa annzɛ ɔ timan su? 15 ?Ɔ fata kɛ e tua, annzɛ ɔ fataman kɛ e tua?” Sanngɛ ɔ wunnin be gblɛ’n i bo. I sɔ’n ti’n, ɔ seli be kɛ: “?Ngue ti yɛ amun sa min nian-ɔn? Amun fa denie kun* man min maan n nian.” 16 Be fa kun blɛli i. Yɛ ɔ seli be kɛ: “?Wan ɲrun yɛ ɔ o yɛ? ?Yɛ wan dunman yɛ ɔ klɛ yɛ?” Be tɛli i su kɛ: “Sezaa-ɔ.” 17 Yɛ Zezi seli kɛ: “An fa ninnge nga be ti Sezaa liɛ’n be man Sezaa.+ Sanngɛ an fa ninnge nga be ti Ɲanmiɛn liɛ’n be man Ɲanmiɛn.”+ Ndɛ ng’ɔ kannin’n boli be nuan dan.

18 I sin’n, Sadisefuɛ mɔ be lafiman su kɛ sɛ sran wu’n ɔ kwla cɛn’n,+ be bali be wa usɛli i kɛ:+ 19 “Like Klefuɛ, Moizi klɛli i kɛ sɛ sran kun i niaan bian wu naan i yi’n ka lɛ’n, sɛ w’a wuman ba’n, ɔ fata kɛ ɔ jɛ i niaan bian’n i yi’n naan ɔ wu ba mɛn i niaan bian’n.+ 20 Yasua nso be ti niaan. Klikli’n jali bla, sanngɛ w’a wuman ba naan w’a wu. 21 I nɲɔn su’n jali bla kunngba’n, sanngɛ w’a wuman ba naan w’a wu. Sa kunngba’n juli be nsan su’n, i su wie. 22 Be nso’n be kwlaa be wuli, b’a wuman ba. Kasiɛn su’n, bla’n kusu wa wuli. 23 ?Ɔ maan kɛ bé wá cɛ́n sran mun’n, bla’n yó be nun onin i yi? Afin ɔ yoli be nso’m be yi.” 24 Zezi seli be kɛ: “?Nán sa nga ti yɛ amun fɔn’n yɛ ɔ o lɛ-ɔ? Afin amun siman Ɲanmiɛn Ndɛ’n, yɛ kusu amun siman Ɲanmiɛn i tinmin’n.+ 25 Afin kɛ sran’m bé wá cɛ́n nguan’n, yasua’m be su jaman bla, yɛ be su faman bla mun manman kɛ be ja be. Sanngɛ bé yó kɛ anzi mɔ be o ɲanmiɛn su lɔ’n sa.+ 26 ?Be nga be wuli’n be cɛnlɛ’n i su ndɛ ng’ɔ o Moizi i fluwa’n nun’n, amun nin-a kɛnngɛnmɛn i le? Susrɛ mɔ sin o nun’n i su ndɛ’n nun’n, Ɲanmiɛn seli Moizi kɛ: ‘N ti Abraamun i Ɲanmiɛn, nin Izaaki i Ɲanmiɛn, nin Zakɔbu i Ɲanmiɛn.’+ 27 Ɔ timan be nga be wuli’n be Ɲanmiɛn, sanngɛ ɔ ti be nga be o nguan nun’n be Ɲanmiɛn. Ɔ maan amun a fɔn dan kpa.”+

28 Mmla klɛfuɛ’m be nun kun m’ɔ o lɛ wie’n, ɔ tili be ndɛ’n. Kɛ m’ɔ wunnin kɛ ɔ tɛli be su klanman’n ti’n, ɔ usɛli i kɛ: “?Mmla onin yɛ ɔ ti be kwlaa be nun klikli’n* niɔn?”+ 29 Zezi tɛli i su kɛ: “I klikli’n yɛ: ‘Izraɛlifuɛ mun, amun tie. Zoova* ti e Ɲanmiɛn, yɛ Zoova* ti kunngba cɛ. 30 Fa ɔ awlɛn’n kwlaa, ɔ nin ɔ nguan’n* kwlaa, ɔ nin ɔ akunndan’n kwlaa, ɔ nin ɔ wunmiɛn’n kwlaa klo Zoova* m’ɔ ti ɔ Ɲanmiɛn’n.’+ 31 I nɲɔn su’n yɛ: ‘Klo ɔ wiengu kɛ a fa klo ɔ bɔbɔ wun’n sa.’+ Mmla uflɛ nunman lɛ mɔ i dan tra mmla ngalɛ mun-ɔn.” 32 Mmla klɛfuɛ’n seli i kɛ: “Like Klefuɛ, ndɛ nga a kannin’n ti su, ɔ ti nanwlɛ. ‘Ɲanmiɛn ti kunngba cɛ, uflɛ nunmɛn i sin.’+ 33 Kɛ sran kun fɛ i awlɛn’n kwlaa, ɔ nin i akunndan’n kwlaa, ɔ nin i wunmiɛn’n kwlaa klo Ɲanmiɛn’n, m’ɔ klo i wiengu kɛ i bɔbɔ fa klo i wun’n sa’n, i sɔ’n ti kpa tra tɛ nga kɛ bé yí’n be yra nnɛn’n i kɔlikɔli’n, ɔ nin tɛ onga mun lele.”+ 34 Zezi wunnin kɛ bian’n tɛli su ngwlɛlɛ su. I sɔ’n ti’n, ɔ seli i kɛ: “A nunman Ɲanmiɛn Sielɛ’n i wun mmua.” Kɛ ɔ yoli sɔ’n, sran fi w’a kwlá usɛmɛn i sa kun.+

35 Sanngɛ kɛ Zezi klé sran’m be like Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ’n, ɔ usali kɛ: “?Ɔ yo sɛ ti yɛ mmla klɛfuɛ’m be waan Klisi’n ti Davidi i wa-ɔ?+ 36 Ɲanmiɛn wawɛ’n+ maan Davidi bɔbɔ seli kɛ: ‘Zoova* seli min Min’n kɛ: “Tran ase min sa fama su lele maan n fa ɔ kpɔfuɛ mun n sie ɔ ja bo.”’+ 37 Davidi bɔbɔ flɛli i kɛ i Min. ?Ɔ maan, ɔ yo sɛ yɛ ɔ kwla yo Davidi i wa ekun-ɔn?”+

Ndɛ ng’ɔ kan’n ɔ yo sran kpanngban nga be o lɛ’n be fɛ. 38 Yɛ kɛ ɔ́ klé like’n, ɔ seli kɛ: “Amun nian amun wun mmla klɛfuɛ’m be lika. Be wla tralɛ tɛnndɛn be wlanwlan. Be klo i sɔ’n kpa. Kpɛkun be klo kɛ sran’m be yo be like nzra nun.*+ 39 Asa ekun’n, be klo Ɲanmiɛn sulɛ sua’m be nun bia nga be o be kwlaa be ɲrun’n* be su tranlɛ. Kpɛkun kɛ bé dí cɛn’n, be klo tranwlɛ kpakpa’m be nun tranlɛ.+ 40 Be di angbeti bla’m be lufle be de be sa nun ninnge mun. Kpɛkun kɛ mɔ be kunndɛ kɛ sran’m be nian be’n ti’n, kɛ bé srɛ́ Ɲanmiɛn’n, be ijɔ kpanngban. Bé wá tú sran sɔ’m be fɔ kekle kpa.”

41 Ɔ ko trannin sika guawlɛ’m+ be ɲrun ndɛnman su lɛ. Ɔ nian sika nga sran’m be su fa gua be nun’n. Sikafuɛ sunman be gua be nun sika kpanngban.+ 42 Angbeti bla kun kusu bali, ɔ ti yalɛfuɛ. Ɔ fali sika mma kanngan nɲɔn* guali nun.+ 43 Ɔ maan ɔ flɛli i sɔnnzɔnfuɛ mun. Yɛ ɔ seli be kɛ: “Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ angbeti bla yalɛfuɛ nga i liɛ ng’ɔ mannin’n, ɔ tra be kwlaa nga be fali sika guɛli i sika guawlɛ’m be nun’n, be liɛ’n.+ 44 Afin sika nga be miɛnmɛn i wun’n, yɛ be kwlaa be fa mannin-ɔn. Sanngɛ bla’n i liɛ’n, kannzɛ ɔ ti yalɛfuɛ’n, like kwlaa ng’ɔ wo i sa nun’n, m’ɔ́ fá níɛn i bɔbɔ i wun lika’n, yɛ ɔ fa mannin-ɔn.”+

13 Kɛ ɔ́ fín Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ fíte’n, i sɔnnzɔnfuɛ’m be nun kun seli i kɛ: “Like Klefuɛ, nian kɛ yɔbuɛ nga mun nin Ɲanmiɛn sua’n be ti nglanman-ɔn!”+ 2 Sanngɛ Zezi seli i kɛ: “?A wun Ɲanmiɛn sua dan nga? Yɔbuɛ fi su kɛmɛn i wiengu yɔbuɛ su wa. Bé kán be kwlaa bé gúa be ase.”+

3 Ɔ ko trannin ase Olivie Oka’n su, Ɲanmiɛn sua’n i ɲrun ndɛnman su. Piɛli nin Zaki nin Zan nin Andre be ngunmin be ko usɛli i kɛ: 4 “?Blɛ onin nun yɛ sa sɔ’m bé jú-ɔ? ?Yɛ nzɔliɛ onin yɛ ɔ́ klé kɛ sa sɔ’m be su wa wie-ɔ? Kle e.”+ 5 Zezi seli be kɛ: “Amun nian amun wun su kpa naan sran fi w’a lakaman amun.+ 6 Sran kpanngban bé wá bá, bé fá min dunman’n, yɛ bé sé kɛ: ‘Min yɛle i.’ Kpɛkun bé láka sran kpanngban. 7 Asa ekun’n, kɛ amún wá tí alɛ ngan, ɔ nin alɛ kunlɛ ndɛ mun’n, nán srɛ kun amun. Ɔ fata kɛ sa sɔ’m be ju. Sanngɛ mɛn’n i awieliɛ’n nin-a juman ka.+

8 “Nvle kun wá jáso nvle uflɛ wun. Yɛ famiɛn kun wá jáso famiɛn uflɛ wun.+ Asiɛ’n wá kéje. Kɛ amún tí i kɛ w’a keje lika nga sa nun’n, amún tí i ekun-ɔn, w’a keje lika uflɛ. Asa ekun’n, awe’n wá kpɛ́n.+ I kwlaa sɔ’n ti ɲrɛnnɛn sroesroe’m be bo bolɛ.*+

9 “Amun liɛ’n, amun nian amun wun su kpa. Sran’m bé wá trá amun mán jɔlɛ difuɛ mun.+ Bé bó amun Ɲanmiɛn sulɛ sua’m be nun.+ Yɛ min dunman nun ti’n, bé fá amun kɔ́ mɛn siefuɛ mun nin famiɛn’m be ja su, kɛ ɔ ko yo naan amun a kan like nga amun lafi su’n i ndɛ b’a kle be’n ti.+ 10 Asa ekun’n, bé dún mmua bó jasin fɛ’n nvlenvle’m be kwlaa be nun.+ 11 Kɛ bé wá yí amun mán’n, nán amun koko ndɛ nga amún wá kán’n ti. Sanngɛ ndɛ kwlaa nga Ɲanmiɛn wawɛ’n kán klé amun dɔ kunngba sɔ’n su’n, amun kan. Afin ndɛ nga amún kán’n ɔ su finman amun bɔbɔ, sanngɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n yɛ maan amún kán ndɛ’n niɔn.+ 12 Asa ekun’n, sran’m bé wá fá be niaan mun mán kɛ be kun be, yɛ siɛ’m bé fá be mma mun mán sɔ wie. Ba’m bé jáso be si nin be nin’m be wun, yɛ bé fá be mán kɛ be kun be.+ 13 Kpɛkun min dunman’n ti’n, sran’m be kwlaa bé kpɔ́ amun.+ Sanngɛ sran ng’ɔ jran kekle lele ju i awieliɛ’n,+ ɔ́ fíte nun.+

14 “Sanngɛ kɛ amun ko wun kɛ tete like m’ɔ saci like kwlaa’n+ w’a jran lika ng’ɔ fataman kɛ ɔ jran lɛ’n, (sran ng’ɔ kanngan ndɛ nga nun’n, maan ɔ bu i sin), maan be nga be o Zide’n be wanndi be wɔ oka’m be su lɔ.+ 15 Nán maan sran ng’ɔ o i sua’n i ti su lɔ’n ɔ jra, annzɛ ɔ wɔ i sua’n nun lɔ ko fa like wie. 16 Yɛ sran ng’ɔ o fie su’n, nán maan ɔ sɛ i sin ninnge nga be kɛli i sin lɔ’n be wun lɔ kɛ ɔ́ kó fɛ́ i tralɛ dan’n. 17 Blɛ sɔ’n nun’n, wunnzɛfuɛ nin bla ta’m be yako!+ 18 An srɛ Ɲanmiɛn titi naan sa sɔ’n w’a juman ayrɛ blɛ nun. 19 Afin blɛ sɔ’n wá yó ɲrɛnnɛn blɛ.+ Kɛ ɔ fɛ i cɛn nga Ɲanmiɛn yili klɔ sran mun lele m’ɔ́ fá jú blɛ sɔ’n nun’n, ɲrɛnnɛn sɔ’n i wunsu nin-a juman le. Yɛ i wunsu su juman kun le.+ 20 Nanwlɛ, sɛ Zoova* w’a kpɛman blɛ sɔ’n su’n, sran fi su fiteman nun. Sanngɛ be ng’ɔ kpali be’n be ti’n, ɔ kpɛli blɛ sɔ’n su.+

21 “Ɔ maan sɛ sran kun se amun kɛ: ‘An nian! Klisi’n wo wa,’ annzɛ ‘An nian! Ɔ o le sa,’ nán amun fa su.+ 22 Afin be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klisi’n nin be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n, bé wá jáso su.+ Bé yí atrɛ mun, yɛ bé yó abonuan sa mun, naan sɛ be ɲɛn i wun atin’n, bé láka be nga be kpali be’n. 23 I sɔ’n ti’n, maan amun ɲin tran su.+ N dun mmua boli sa’m be kwlaa be su n kleli amun.

24 “Sanngɛ blɛ sɔ’n nun’n, kɛ ɲrɛnnɛn sɔ’n ko wie’n, wia’n lú tuun, yɛ anglo’n su taman kun.+ 25 Nzraama’m bé fín ɲanmiɛn su lɔ bé gúa, yɛ ninnge ngblingbli nga be o ɲanmiɛn su lɔ’n bé kéje. 26 Yɛ bé wún kɛ sran Wa’n+ wo ɲanmiɛn ble’n nun ɔ su ba. Ɔ le kwlalɛ dan, yɛ ɔ le ɲrun kpa.+ 27 Kpɛkun ɔ́ súnmɛn i anzi mun, yɛ bé yíayía be ng’ɔ kpali be’n, mɔ be o asiɛ’n i bue nnan’m be su’n. Ɔ́ fɛ́ i asiɛ’n i tiwa lɔ lele fá jú ɲanmiɛn’n i tiwa lɔ.+

28 “An bu figie waka’n i wun sunnzun ase nga i akunndan be nian: Kɛ ɔ ko ɲan sama m’ɔ ko yi nɲa cɛ’n, amun si kɛ munngun’n w’a mantan koko.+ 29 I kunngba’n, kɛ amun kusu amun ko wun ninnge sɔ mun’n, maan amun si kɛ sran Wa’n w’a mantan koko naan ɔ jin anuan’n i sin.+ 30 Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ blɛ nga nunfuɛ’m be su wieman wu naan sa sɔ’m be kwlaa b’a ju.+ 31 Ɲanmiɛn m’ɔ la nglo lɔ plaii’n nin asiɛ’n bé sín,+ sanngɛ min ndɛ liɛ’m be su sinman le.+

32 “Cɛn sɔ’n annzɛ dɔ sɔ’n, sran fi simɛn i. Ɲanmiɛn su lɔ anzi mun be simɛn i, Ba’n bɔbɔ simɛn i. Saan Siɛ’n i kunngba cɛ yɛ ɔ si i-ɔ.+ 33 Maan amun ɲin tran su, yɛ amun tran minndɛ titi.+ Afin amun siman blɛ nga Ɲanmiɛn sieli’n.+ 34 Ɔ ti kɛ bian kun m’ɔ su tu ajalɛ kɔ nvle uflɛ nun’n sa. Kɛ ɔ́ kɔ́’n, ɔ yaci i awlo’n i junman difuɛ’m be sa nun kɛ be nian su.+ Ɔ le sran kun nin i junman liɛ. Kpɛkun ɔ se anuan sunianfuɛ’n kɛ i ɲin tran su.+ 35 I sɔ’n ti’n, maan amun ɲin tran su. Afin amun siman blɛ nga awlo’n i fuɛ’n bá’n.+ Sɛ nnɔsua nun-o, sɛ kɔnguɛ afiɛn-o, sɛ aliɛ njɛnniɛn su-o,* sɛ nglɛmun tutu kpa-o,+ 36 kɛ ɔ ko yo naan i balɛ’n w’a fuman amun nun, naan w’a toman amun kɛ amun su lafi’n ti.+ 37 Ndɛ nga n kan kle amun’n, n kan kle sran kwlaa: Maan amun ɲin tran su titi.”+

14 Ɔ ka cɛn ba nɲɔn+ bé dí Delɛ Cɛn’n,+ ɔ nin Kpanwun mɔ Levii Nunman nun’n i ti Cɛn’n.+ Ɔ maan Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mun nin mmla klɛfuɛ’m be su kunndɛ wafa nga bé fá gblɛ bé trɛ́ i naan b’a kun i’n.+ 2 Be seli kɛ: “Nán maan ɔ yo cɛn dilɛ’n nun. Sɛ ɔ yo sɔ’n, ɔ cɛman naan sran’m b’a tri.”

3 Kɛ Zezi o Betanin lɔ m’ɔ́ dí like Simɔn m’ɔ ti kokowefuɛ’n i awlo lɔ’n, bla kun bali. Kɛ ɔ́ bá’n, naa ngo fanninfannin buteli kun* o i sa nun. B’a faman like uflɛ b’a sannganman nun, ɔ le gua kpa. Bla’n tikeli buteli’n i ti naan w’a fa ngo’n w’a guɛ i Zezi i ti’n su.+ 4 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, be nun wie’m be fali ya. Be kɛnnin i be afiɛn lɔ kɛ: “?Ngue ti yɛ be saci ngo fanninfannin nga sɔ-ɔ? 5 Afin be kwla yo ngo nga i atɛ denie* ya nsan (300) tra su. Kpɛkun be fa sika sɔ’n be man yalɛfuɛ mun.” Ɔ maan be fali bla’n i wun ya.* 6 Sanngɛ Zezi seli be kɛ: “Amun yaci i diin. ?Ngue ti yɛ amun kunndɛ kɛ amún klé i yalɛ-ɔ? Like kpa yɛ ɔ yo mannin min-ɔn.+ 7 Afin amun nin yalɛfuɛ’m be o wa titi.+ Blɛ kwlaa nga amun waan amún yó be ye’n, amun kwla yo. Sanngɛ min liɛ’n, amun nin min su tranman titi.+ 8 Like ng’ɔ kwlɛ i yo’n, yɛ ɔ yoli-ɔ. Ngo fannin m’ɔ fa guali min wun’n, min sielɛ’n i su like yɛ w’a dun mmua w’a yo i lɛ-ɔ.+ 9 Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ mɛn wunmuan’n nun’n, lika kwlaa nga bé wá bó jasin fɛ’n,+ sran’m bé kán like nga bla nga yoli’n i ndɛ wie naan be wla kpɛn i su.”+

10 Yɛ Zida Iskariɔti m’ɔ ti akoto blu-nin-nɲɔn (12) mun be nun kun’n, ɔ fiteli-ɔ. Ɔ ɔli Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn’m be wun lɔ kɛ ɔ́ fá Zezi mán be.+ 11 Kɛ be tili i sɔ’n, w’a yoman be fɛ aɔwi. Be seli i kɛ bé wá mɛ́n i sika.+ I sɔ’n ti’n, ɔ kunndɛli blɛ kpa kun naan ɔ́ fɛ́ i mán be.

12 Titi’n, cɛn nga bé bó Kpanwun mɔ Levii Nunman nun’n i Cɛn’n+ i dilɛ bo’n, i nun yɛ be kun Delɛ Cɛn’n i nnɛn’n+ niɔn. Cɛn sɔ’n nun’n, i sɔnnzɔnfuɛ’m be usɛli i kɛ: “?Lika onin yɛ a kunndɛ kɛ e wɔ e ko siesie e man wɔ naan w’a di Delɛ Cɛn’n niɔn?”+ 13 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, ɔ sunmɛnnin i sɔnnzɔnfuɛ’m be nun nɲɔn. Ɔ seli be kɛ: “An wɔ klɔ’n nun lɔ. Amun nin bian kun mɔ w’a sua nzue sɛ kun’n bé wá yía. Amun su i su.+ 14 Awlo kwlaa ng’ɔ wlu nun’n, amun se awlo kpɛn’n kɛ: ‘Like Klefuɛ’n waan: “?Sua ba nga a sike aofuɛ nun mɔ min nin min sɔnnzɔnfuɛ mun e kwla di Delɛ Cɛn’n i nun’n, ɔ o nin?”’ 15 Kɛ amun ko se sɔ’n, ɔ́ klé amun sua ba dan kun. Ɔ o nglo lɔ, like kwlaa o nun. Amun siesie Delɛ Cɛn’n i dilɛ’n lika sɔ’n nun lɔ man e.” 16 Yɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be ɔli-ɔ. Kɛ be wluli klɔ’n nun’n, be wunnin kɛ ɔ yoli kɛ ng’ɔ kan kleli be’n sa cɛ. Ɔ maan be siesieli Delɛ Cɛn’n i dilɛ’n.

17 Nnɔsua flɔlɔ’n, Zezi nin i akoto blu-nin-nɲɔn (12) mun+ be bali lɛ. 18 Kɛ be o tabli’n sin bé dí like’n, ɔ seli be kɛ: “Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ amun mɔ e nin amun e su di like yɛ’n, amun nun kun wá fá min mán sran mun.”+ 19 Be wla boli be wun. Nga waan: “?Min-ɔn?” Nga waan: “?Min-ɔn?” 20 Ɔ seli be kɛ: “Amun sran blu-nin-nɲɔn’n (12) amun nun kun-ɔn. Sran nga e nin i e su wla e sa kpongbo ba’n nun’n niɔn.+ 21 Nanwlɛ, sran Wa’n su kɔ, kɛ nga be fa klɛli i Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n sa. Sanngɛ sran ng’ɔ́ wá fá sran Wa’n mán’n, i yako!+ Sɛ b’a wumɛn i bɔbɔ’n, nn ɔ flunman.”+

22 Kɛ bé dí like’n, ɔ fali kpanwun kun, ɔ srɛli Ɲanmiɛn kɛ ɔ yra su. Kɛ ɔ bubuli nun m’ɔ fa mannin be’n, ɔ seli kɛ: “Amun de. Nga ti min wunnɛn’n i nzɔliɛ.”+ 23 Kpɛkun ɔ fali klowa kun, ɔ lali Ɲanmiɛn ase. I sin’n, ɔ fa mannin be naan be kwlaa b’a nɔn.+ 24 Kpɛkun ɔ seli be kɛ: “Nga ti min ‘mmoja+ mɔ maan Ɲanmiɛn nin sran’m be tra aenguɛ’n,’+ i nzɔliɛ. Bé gúɛ i ase sran kpanngban be ti.+ 25 Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ n su nɔnman viɲin nzue kun mlɔnmlɔn, saan cɛn nga ń kó nɔ́n i lɔflɛ’n Ɲanmiɛn i Famiɛn Diwlɛ’n nun lɔ’n.” 26 Kɛ be toli jue be manmannin Ɲanmiɛn wieli’n, be ɔli Olivie Oka’n su lɔ.+

27 Kpɛkun Zezi seli be kɛ: “Amun kwlaa amún wá yáci min wánndi.* Afin be klɛli i kɛ: ‘Ń yó nnɛn kankanfuɛ’n i like yaya,+ kpɛkun nnɛn’m bé bó sánndi.’+ 28 Sanngɛ kɛ be ko cɛn min’n, ń dún mmua amun ɲrun Galile lɔ.”+ 29 Yɛ Piɛli seli i kɛ: “Kannzɛ bɔbɔ be kwlaa be yaci wɔ’n,* sanngɛ min liɛ’n, n su yaciman wɔ!”+ 30 Yɛ Zezi seli i kɛ: “Nanwlɛ, ń kán klé wɔ kɛ kɔnguɛ nga bɔbɔ’n, ka naan akɔɲinman kun w’a bo kpɛ nɲɔn’n, á sé kpɛ nsan kɛ a siman min.”+ 31 Sanngɛ Piɛli jrannin su kpa seli kɛ: “Kannzɛ bɔbɔ ɔ fata kɛ e nin wɔ e wu’n, n su seman le kɛ n siman wɔ.” Be kwlaa be kannin sɔ wie.+

32 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, be ɔli lika nga be flɛ i Zɛtsemane’n nun lɔ. Kpɛkun ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “Amun tran ase wa, n su ko srɛ Ɲanmiɛn.”+ 33 Ɔ fali Piɛli nin Zaki nin Zan yɛ be ɔli-ɔ.+ Blɛ sɔ’n nun’n, i akunndan’n sanngannin kpa, kpɛkun i wla boli i wun dan. 34 I sɔ’n ti’n, ɔ seli be kɛ: “Awlabɔɛ’n+ w’a kun min kpo. Amun ka wa, yɛ amun ɲin tran su.”+ 35 Ɔ ɔli i ɲrun lɔ kan. Ɔ utuli i ɲin ase, kpɛkun ɔ srɛli Ɲanmiɛn. Ɔ seli i kɛ sɛ ɔ kwla yo ye’n, maan ɲrɛnnɛn* sɔ’n to fuɛn i. 36 Kpɛkun ɔ seli kɛ: “Aba,* Siɛ,+ a kwla like kwlaa yo. Yi klowa nga min ɲrun lɛ. Sanngɛ nán yo like nga n klo’n, yo like nga ɔ bɔbɔ a klo’n.”+ 37 Ɔ sɛli i sin. Ɔ́ tó be-ɔ, be su lafi. Yɛ ɔ seli Piɛli kɛ: “?Simɔn, a su lafi? ?W’a kwlá traman wɔ awlɛn naan ɔ ɲin w’a tran su dɔ kun sa bɔbɔ?+ 38 Maan amun ɲin tran su, yɛ amun srɛ Ɲanmiɛn titi. I liɛ’n, amun su tɔman sa tɛ yolɛ’n nun.+ Nanwlɛ, amun awlɛn o su kpa* kɛ amún yó, sanngɛ amun lemɛn i wun fanngan.”+ 39 Ɔ ɔli ekun ko srɛli Ɲanmiɛn. Ɔ kannin ndɛ kunngba’n.+ 40 Ɔ bali ekun. Ɔ́ tó be-ɔ, be su lafi. Afin lafilɛ o be ɲin su dan. Ɔ maan b’a wunman ndɛ kun sa b’a kan klemɛn i. 41 I kpɛ nsan su’n, kɛ ɔ sɛli i sin’n, ɔ seli be kɛ: “Blɛ kɛ nga sa nun’n, amun su lafi yɛ amun su lo wunmiɛn! Ɔ ti kpa sɔ! Dɔ’n w’a ju!+ An nian! Be su fa sran Wa’n be wlɛ i sa tɛ yofuɛ’m be sa nun. 42 Amun jaso maan e wɔ. An nian! Sran ng’ɔ́ fá min mán sran mun’n, ɔ nunman mmua kun.”+

43 I nuan nin-a tɔman, kpɛkun Zida m’ɔ ti akoto blu-nin-nɲɔn (12) mun be nun kun’n w’a bo nun. Sran kpanngban kpa be su i su. Tokofi nin waka o be sa nun. Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mun, nin mmla klɛfuɛ mun, ɔ nin nvle su kpɛnngbɛn mun yɛ be sunmannin be-ɔ.+ 44 Sran ng’ɔ́ fɛ́ i mán sran mun’n, ɔ kleli be nzɔliɛ kun. Ɔ seli be kɛ: “Sran nga amún wún kɛ n su fa min nuan n wɔ i fuka’n su’n, nn i-ɔ. Amun trɛ i be wɔ, yɛ amun niɛn i su kpa.” 45 Ɔ ɔli i wun lɔ trele. Kɛ ɔ toli i lɔ’n, ɔ seli kɛ, “Rabi!” Kpɛkun ɔ fɛli i nuan’n wɔli i fuka’n su. 46 Yɛ be trɛli i-ɔ. 47 Be nga be jinjin lɛ’n, be nun kun cuɛnnin i tokofi’n, kpɛkun ɔ fa finnin Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ dan’n i junman difuɛ’n naan w’a kpɛ i su’n.+ 48 Sanngɛ Zezi seli be kɛ: “?Tokofi nin waka yɛ amun fa ba min tralɛ kɛ awiefuɛ yɛle min sa-ɔ?+ 49 Kɛ cɛn kwlaa ń klé like Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ’n, e nin amun yɛ e o lɔ-ɔ.+ Kusu amun a traman min. Sanngɛ ɔ yoli sɔ naan Ɲanmiɛn Ndɛ’n kpɛn su.”+

50 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, be kwlaa be yacili i lɛ be wanndili.+ 51 Sanngɛ gbanflɛn kun suli i su koko kpa. Tralɛ kunngba cɛ yɛ ɔ wlɛ i wun-ɔn. Lɛn m’ɔ ti kpa’n yɛ be fa yoli tralɛ sɔ’n niɔn. Be waan bé trɛ́ i, 52 sanngɛ ɔ yacili i lɛn tralɛ’n be sa nun, naan w’a fɛ i wun kplɛn* w’a wanndi.

53 Be fali Zezi be ɔli Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ dan’n i ja su.+ Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mun nin nvle su kpɛnngbɛn mun, ɔ nin mmla klɛfuɛ’m be kwlaa be yiali.+ 54 Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn Piɛli wo i sin mmua lɔ. Ɔ suli i su lele juli Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ dan’n i awlo lɔ. Ɔ ko trannin awlo’n nun junman difuɛ’m be wun lɛ, ɔ su tɔn sin.+ 55 Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mun, nin Zifu’m be Jɔlɛ Difuɛ Dandan’m* be kwlaa be kunndɛli Zezi i wun ato ndɛ kun mɔ be kwla jran su be kun i’n. Sanngɛ b’a wunman ndɛ fi.+ 56 Nanwlɛ, sran kpanngban be tɔnnin i suɛn.+ Sanngɛ be ndɛ’m be sansan be wun. 57 Asa ekun’n, sran wie’m be jasoli be tɔnnin i suɛn be seli kɛ: 58 “E tili ndɛ ng’ɔ kannin’n. Ɔ seli kɛ: ‘Ɲanmiɛn sua nga ti sran sa nuan like. Ń wá búbú i naan ń fá cɛn ba nsan ń kplán uflɛ. I lifuɛ’n su yoman sran sa nuan like.’”+ 59 Sanngɛ ndɛ nga be kan’n, ɔ timan kun. Nga kɛn i liɛ kɔ wa, nga kɛn i liɛ kɔ wa.

60 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ dan’n jaso jrannin be afiɛn lɛ. Yɛ ɔ usali Zezi kɛ: “?Ndɛ nga bé kɛ́n i lɛ’n, a buaman nun? ?Ɔ wun ndɛ nga bé kɛ́n i lɛ’n, a timan?”+ 61 Sanngɛ w’a ukemɛn i nuan. W’a tɛman su kaan sa.+ Ɔ maan Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ dan’n usɛli i ekun kɛ: “?Wɔ yɛ a ti Klisi’n niɔn? ?Ɲanmiɛn m’ɔ o like kwlaa ti su’n i Wa’n yɛle wɔ?” 62 Yɛ Zezi seli kɛ: “Min-ɔn. Amún wá wún sran Wa’n.+ Ɔ ti Kwlafuɛ’n i sa fama su,+ yɛ ɔ o ɲanmiɛn ble’n su, ɔ su ba.”+ 63 Kɛ Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ dan’n tili ndɛ sɔ’n, ɔ titili i wun tralɛ’m be nun, naan w’a se kɛ: “?É bó wɛ é kúnndɛ lalofuɛ ekun?+ 64 Kɛ ɔ́ sáci Ɲanmiɛn dunman’n, amun tili. ?Amun bu i sɛ?” Be kwlaa be buli i fɔ kɛ ɔ nin kunlɛ fata.+ 65 Yɛ be nun wie’m be tili be nuan nzue be tɛli i wun-ɔn.+ Be kɛtɛli i ɲin, kpɛkun be boli i acɔliɛ, yɛ be seli i kɛ: “Sɛ a ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n, kle e sran ng’ɔ finnin wɔ like’n!” Kpɛkun jɔlɛ dilɛ sua’n i sunianfuɛ’m be kpacikpacili i ɲrun. I sin’n, be fɛ i be ɔli.+

66 Kɛ Piɛli o ngua lɔ awlo’n i klun lɛ’n, talua nga be di junman Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ dan’n i sa nun’n, be nun kun bali.+ 67 Kɛ ɔ wunnin Piɛli m’ɔ su tɔn sin’n, ɔ niɛnnin i siin, kpɛkun ɔ seli i kɛ: “Wɔ, a suli Nazarɛtifuɛ’n i su wie, a suli Zezi sɔ’n i su wie.” 68 Sanngɛ ɔ buali ato seli kɛ: “N simɛn i, yɛ ndɛ nga á kɛ́n i lɛ’n, n wunmɛn i wlɛ.” Yɛ ɔ ɔli anuan’n i wun lɔ-ɔ. 69 Talua’n wunnin i lɔ, ɔ kannin ndɛ kunngba’n ekun. Ɔ seli be nga be jinjin lɛ’n be kɛ: “Be nun kun yɛ ɔ o yɛ.” 70 Piɛli sɛli i nuan ekun. Kɛ ɔ cɛli kan’n, be nga be jinjin lɛ’n be seli i kɛ: “Nanwlɛ, a o be nun wie. Afin a ti Galilefuɛ.” 71 Sanngɛ ɔ boli i wun sanzan. Kpɛkun ɔ seli kɛ: “N kan Ɲanmiɛn, n siman bian nga amun kɛn i ndɛ lɛ’n!” 72 Kɛ ɔ yoli sɔ cɛ’n, akɔɲinman kun boli. I kpɛ nɲɔn su nga akɔɲinman kun bó’n yɛ ɔ o lɛ-ɔ.+ Yɛ Piɛli i wla kpɛnnin ndɛ nga Zezi kan kleli i’n su-ɔ. Ɔ seli i kɛ: “Ka naan akɔɲinman kun w’a bo kpɛ nɲɔn’n á sé kpɛ nsan kɛ a siman min.”+ Kɛ ɔ yoli sɔ’n, i akunndan’n sanngannin dan, yɛ ɔ sunnin.

15 Kɛ aliɛ cɛnnin cɛ’n, Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mun, nin kpɛnngbɛn mun, ɔ nin mmla klɛfuɛ mun, yɛle kɛ Zifu’m be Jɔlɛ Difuɛ Dandan’m* be kwlaa be yiali be kokoli be wun. Be cili Zezi, kpɛkun be fɛ i ko mannin Pilati.+ 2 Pilati usɛli i kɛ: “?Wɔ yɛ a ti Zifu’m be Famiɛn’n niɔn?”+ Ɔ tɛli i su kɛ: “Yɛ ɔ bɔbɔ ɔ nuan o su lɛ-ɔ.”+ 3 Sanngɛ Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn’m be kannin ndɛ kpanngban be fa tɔnnin i suɛn. 4 Ɔ maan Pilati usɛli i ekun kɛ: “?A tɛman su?+ Nian ɔ wun ndɛ kpanngban mɔ be kan-ɔn.”+ 5 Sanngɛ Zezi w’a tɛmɛn i su kun. I sɔ’n boli Pilati nuan.+

6 Titi’n, delɛ cɛn dilɛ’n nun’n, bisuafuɛ nga sran’m be klo kɛ Pilati yaci i nun’n, ɔ yaci i nun.+ 7 Blɛ sɔ’n nun’n, nn bian nga be flɛ i Barabasi’n, ɔ nin be nga be jasoli mɛn siefuɛ’m be wun’n be o bisua. Kɛ be jasoli mɛn siefuɛ’m be wun sɔ’n, be kunnin sran. 8 Ɔ maan sran’m be bali be wa srɛli Pilati kɛ ɔ yo like ng’ɔ yo man be titi’n. 9 Ɔ tɛli be su kɛ: “?Amun klo kɛ n yaci Zifu’m be Famiɛn’n i nun n man amun?”+ 10 Afin Pilati si kɛ Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn’m be ɲin ci Zezi ti yɛ be trɛli i ko wlɛli i sa nun-ɔn.+ 11 Sanngɛ Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn’m be wlawlali sran mun kɛ be se i kɛ Barabasi yɛ ɔ yaci i nun-ɔn.+ 12 Pilati usali be ekun kɛ: “?Yɛ sran nga amun flɛ i kɛ Zifu’m be Famiɛn’n nin? ?N yo i sɛ?”+ 13 Be kpannin kpa ekun seli kɛ: “Bobo i waka’n su!”+ 14 Sanngɛ Pilati usali be kɛ: “?Ngue ti-ɔ? ?Sa tɛ onin yɛ ɔ yoli-ɔ?” Sanngɛ be kpannin kekle kpa ekun, be seli kɛ: “Bobo i waka’n su!”+ 15 Kɛ Pilati tili i sɔ’n, ɔ yacili Barabasi nun mannin be, afin ɔ kunndɛ kɛ sran’m be klun jɔ. Kpɛkun ɔ yoli maan be boli Zezi nin ngble.+ I sin’n, ɔ fɛ i mannin be naan be bobo i waka’n su.+

16 Sonja’m be fɛ i ɔli awlo klun’n nun lɔ, yɛle kɛ Pilati i awlo lɔ. Kpɛkun be flɛflɛli sonja’m be kwlaa.+ 17 Be fali tralɛ ɔkwlɛ kankan be wlɛli i wun. Kpɛkun be fali owieowie wɔli famiɛn kle be fa wlɛli i ti. 18 Yɛ be seli i kɛ: “Zifu’m be Famiɛn, é yó ɔ like-o!”+ 19 Asa ekun’n, be fali ndɛma kun be finfinnin i ti’n su, be tili be nuan nzue tɛli i wun, kpɛkun be kotoli i bo. 20 Kɛ be yoli i finfin wieli’n, be yili i wun tralɛ ɔkwlɛ kankan’n, kpɛkun be fɛli i tralɛ’n be wlɛli i wun. I sin’n, be fɛ i ɔli kɛ bé kó bóbó i waka’n su.+ 21 Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn bian kun mɔ be flɛ i Simɔn’n, m’ɔ fin Sirɛnin’n, ɔ fin blo lɔ ɔ su sin lɛ. Alɛzandri nin Rifisi be si-ɔ. Be miɛnnin i kɛ ɔ sua Zezi i ɲrɛnnɛn waka’n.*+

22 Be fa Zezi ɔli lika nga be flɛ i kɛ Gɔlgota’n, mɔ i bo’n yɛle “Ti Kongloman Lika’n” nun lɔ.+ 23 Kɛ be juli lɔ’n, be fali drɔgi nga be flɛ i miri’n be guɛli i duvɛn nun, kpɛkun be fa mɛnnin i kɛ ɔ nɔn.+ Sanngɛ i waan ɔ nɔnman. 24 Be boboli i waka’n su. Kpɛkun be tuli i tralɛ’m be wun fɔtɔ naan bé sí sran kun liɛ ng’ɔ́ ɲɛ́n i’n. I sin’n, be cɛcɛli nun.+ 25 Kɛ nglɛmun nun dɔ ngwlan su’n wá jú’n* yɛ be boboli i waka’n su-ɔ. 26 Be klɛli sa ti mɔ be buli i fɔ’n. Be klɛli i kɛ: “Zifu’m be Famiɛn.”+ 27 Asa ekun’n, be fali awiefuɛ nɲɔn be sieli be waka su i wun lɛ. Kun o i sa fama su, yɛ kun o i sa bɛ su.+ 28 *—— 29 Be nga bé sín lɛ’n, be kɛn i ndɛ tɛtɛ. Be kejekeje be ti’n,+ yɛ be se kɛ: “Wɔ mɔ ɔ waan á búbú Ɲanmiɛn sua’n, naan á fá cɛn ba nsan á kplán’n,+ 30 de ɔ bɔbɔ ɔ wun-e! Fin ɲrɛnnɛn waka’n* su jra!” 31 Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mun nin mmla klɛfuɛ’m be yoli i finfin wie. Be seli kɛ: “Ɔ deli sran wie mun, sanngɛ ɔ kwlá demɛn i bɔbɔ i wun!+ 32 Maan Klisi’n m’ɔ ti Izraɛli Famiɛn’n, ɔ fin ɲrɛnnɛn waka’n* su jra. Sɛ ɔ yo sɔ naan e wun i’n, é láfi i su.”+ Be nga be boboli be waka su i wun lɛ bɔbɔ’n, be yoli i finfin wie.+

33 Kɛ mindi wá jú’n,* lika’n luli tuun nvle wunmuan’n nun lele fa mantannin nnɔsua wia nun dɔ nsan su.*+ 34 Kpɛkun nnɔsua wia nun dɔ nsan su’n, Zezi kpannin kekle kpa seli kɛ: “?Eli, Eli, lama sabaktanin?” I bo’n yɛle kɛ: “?Min Ɲanmiɛn, min Ɲanmiɛn, ngue ti yɛ a yili min ase-ɔ?”+ 35 Kɛ be nga be jinjin koko lɛ’n, be nun wie’m be tili i sɔ’n, be seli kɛ: “Amun nian! Ɔ su kpan flɛ Eli.” 36 Kɛ ɔ yoli sɔ’n, sran kun wanndili ko fali like kun m’ɔ ti kɛ fɔkɔ sa’n, ɔ fa boli i duvɛn klakla wie nun. Ɔ fa sieli i ndɛma kun su, kpɛkun ɔ fa mɛnnin i kɛ ɔ nɔn,+ ɔ seli kɛ: “Maan e yaci i lɛ ke! É wá nían, sɛ Eli wá bá naan ɔ́ fɛ́ i jrá-o.” 37 Zezi kpannin kekle kpa, kpɛkun ɔ wuli.*+ 38 Kpɛkun rido ng’ɔ o Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ’n,+ i nun kpacili nɲɔn. Ɔ fɛli i nglo lele juli i ja ngua.+ 39 Kɛ ɔ wuli mɔ sonja ya su kpɛn m’ɔ jin i ɲrun lɛ’n, ɔ wunnin sa kwlaa ng’ɔ juli’n, ɔ seli kɛ: “Nanwlɛ, bian sɔ’n ti Ɲanmiɛn i Wa sakpa.”+

40 Bla wie’m be kusu be o mmua lɔ be su nian. Mari Magdala* nin Mari m’ɔ ti Zaki Kaanfuɛ’n* nin Zozɛsi be nin’n, ɔ nin Salome be o be nun.+ 41 Be yɛ be suli i su, yɛ be niɛnnin i lika+ Galile mɛn’n nun lɔ’n niɔn. Bla kpanngban mɔ be nin i be bali Zerizalɛmun’n, be o be nun wie.

42 Cɛn sɔ’n ti Zifu’m Be Wun Buabualɛ Cɛn’n, afin cɛn ng’ɔ su i su’n ti Wunmiɛn-lolɛ-cɛn. Ɔ maan ka naan wia’n w’a tɔ’n, 43 Zozɛfu m’ɔ fin Arimate’n, ɔ bali. Ɔ ti Zifu’m be Jɔlɛ difuɛ dandan’m be nun sran dan kun. I bɔbɔ su minndɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n wie. Ɔ trɛli i awlɛn ko wunnin Pilati wun, kpɛkun ɔ srɛli Zezi i fuɛn’n.+ 44 Kɛ Pilati tili i kɛ w’a wu’n, ɔ usɛli i wun sɛ w’a wu sakpa-o. I sɔ’n ti’n, ɔ flɛli sonja ya su kpɛn’n, naan w’a usɛ i sɛ Zezi w’a wu-o. 45 Kɛ sonja ya su kpɛn’n seli i kɛ ɔ wuli’n, ɔ fali fuɛn’n mannin Zozɛfu. 46 Zozɛfu toli lɛn kpa kun. Kpɛkun ɔ ko yili Zezi i fuɛn’n waka’n su naan w’a fa lɛn sɔ’n w’a cici i wun. Kpɛkun ɔ fɛli i ko sieli i ndia kun+ mɔ be kpɛli i yɔbuɛ nun’n, i nun. I sin’n, ɔ kondoli yɔbuɛ kun sieli i ndia’n i nuan’n su.+ 47 Sanngɛ Mari m’ɔ fin Magdala’n, nin Zozɛsi i nin Mari be ɲin ta lika nga be sieli i lɔ’n, b’a yaciman lɔ nianlɛ.+

16 Kɛ Wunmiɛn-lolɛ-cɛn’n+ sinnin’n, Mari m’ɔ fin Magdala’n nin Mari+ m’ɔ ti Zaki i nin’n, ɔ nin Salome be toli ayre fannin naan bé fá kó gúɛ i Zezi i fuɛn’n su.+ 2 Ɔ maan lemɔcuɛ’n i cɛn klikli’n su’n, nglɛmun ndɛ kpa’n, kɛ wia’n wá tú i bo’n, be ɔli asieliɛ’n su lɔ.+ 3 Yɛ be usali be wiengu kɛ: “?Wan yɛ ɔ́ kóndo ndia’n i nuan su yɔbuɛ’n mán e-ɔ?” 4 Sanngɛ kɛ be mannin be ɲin su’n, be wunnin kɛ b’a kondo yɔbuɛ’n, kusu nn ɔ ti dan kpa.+ 5 Kɛ be wluli ndia’n i klun lɔ’n, be wunnin gbanflɛn kun, ɔ ti ase fama su lɛ. Tralɛ ufue tɛnndɛn kun wlɛ i wun. Ɔ maan ɔ boli be nuan dan. 6 Ɔ seli be kɛ: “Nán amun nuan bo amun wun.+ N si kɛ amun su kunndɛ Zezi m’ɔ fin Nazarɛti’n, mɔ be kunnin i waka’n su’n. Be cɛnnin i,+ ɔ nunman wa. Amun nian, wa yɛ be lɛli i-ɔ.+ 7 Amun wɔ ko se i sɔnnzɔnfuɛ mun nin Piɛli be kɛ: ‘Ɔ su dun mmua amun ɲrun Galile lɔ.+ Lɔ yɛ amún wún i-ɔ, kɛ ng’ɔ kan kleli amun’n sa.’”+ 8 Ɔ maan be fin ndia’n nun fiteli yɛ be wanndi ɔli-ɔ. Kɛ bé kɔ́’n, nn be wun úsu be, be wunman kɛ be yo be wun-ɔn. B’a kanman ndɛ sɔ’n b’a kleman sran fi, afin srɛ kun be.*+

Nian Nd. A5 nun.

Annzɛ “ɔ fa be mlɔn.”

Be kwla se ekun kɛ “be si i.”

Annzɛ “kpanwun nga be fa man Ɲanmiɛn’n.”

Annzɛ “m’ɔ ti Kanaanfuɛ’n.”

Satan yɛ be flɛ i sɔ-ɔ.

Glk., “be ja kpla.”

Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.

Glk., “bɛ.”

Annzɛ “?Ngue ti yɛ amun ti srongble sɔ-ɔ?”

Nian Nd. A5 nun.

Annzɛ “Klɔ Dandan Blu.”

Annzɛ “ɔ su wu.”

Annzɛ “Nán srɛ kun wɔ kun.”

Glk., “be ja kplali.”

Glk., “aaba.”

Annzɛ “tralɛ uflɛ.”

Nian Nd. A5 nun.

Yɛle kɛ, kɛ aliɛ njɛnniɛn su dɔ 3 su’n wá jú’n lele mɔ nglɛmun nun dɔ 6 su’n wá jú’n, i sɔ blɛ liɛ’n i afiɛn’n nun.

Annzɛ “ɔ su wa san be wun sa.”

Yɛle kɛ, b’a wunnzinman be sa nun kɛ Farizifuɛ’m be mmla’n fa kle’n sa.

Annzɛ “ɔ kpɛ be nzowa’n.”

Nian Nd. A3 nun.

Glɛki nun: pɔɔneia wafawafa kwlaa. Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.

Annzɛ “ɲannzuɛn sa mun.” Glɛki nun: asɛlgeia. Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.

Annzɛ “be wuli i.”

Annzɛ “Klɔ Dandan Blu.”

Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.

Be kwla se ekun kɛ “B’a boman su b’a kleman sran.”

Glk., “i ja kpla’n.”

Glk., “ɔ ja kpla’n.”

Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.

Nian Nd. A3 nun.

Glk., “ɔ ja kpla’n.”

Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.

Nian Nd. A3 nun.

Glk., “ɔ ja kpla’n.”

Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.

Glk., “be nɲɔn’n.”

Be kwla se ekun kɛ “be usali be wiengu.”

Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.

Glɛki nun’n, be kwla flɛ be anunman annzɛ be anunman sian kɛ be wa.

Glɛki nun’n, be kwla flɛ be anunman annzɛ be anunman sian kɛ be wa.

I bo’n yɛle “Like Klefuɛ.”

Nian Nd. A5 nun.

Nian Nd. A3 nun.

Glk., “ɲanmiɛn su.”

Nian Nd. A5 nun.

Nian Nd. B14 nun.

Annzɛ “cinnjin kpafuɛ’n.”

Nian Nd. A5 nun.

Nian Nd. A5 nun.

Glɛki nun: pisukɛ. Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.

Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.

Nian Nd. A5 nun.

Nian Nd. A5 nun.

Annzɛ “gua’m be bo.”

Annzɛ “bia kpakpafuɛ mun.”

Glk., “lɛpta 2, ɔ ti kadran kun.” Nian Nd. B14 nun.

Glk., “ɔ́ yó kɛ ba wulɛ nun aklunya’n sa.”

Nian Nd. A5 nun.

Glk., “kɛ akɔɲinman’n bo’n.”

Glk., “albatri sɛ kun.”

Nian Nd. B14 nun.

Annzɛ “be ijɔli i.”

Glk., “amun ja kplá.”

Glk., “be ja kpla’n.”

Glk., “dɔ.”

Ebre annzɛ Aramun aniɛn’n nun-ɔn. I bo’n yɛle “Ee, Siɛ!”

Annzɛ “amun klo kpa.”

Annzɛ “i bo cɛkoto ngunmin.”

Glk., “Sanedrɛn.”

Glk., “Sanedrɛn.”

Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.

Glk., “Dɔ 3 su’n su’n.”

Nian Nd. A3 nun.

Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.

Nian Ndɛ’m be bo tulɛ lika’n nun lɔ.

Glk.,“Dɔ 6 su’n su’n.”

Glk.,“dɔ 9 su’n su.”

Annzɛ “ɔ loli i wunmiɛn kasiɛn’n.”

Annzɛ “Mari m’ɔ fin Magdala’n.”

Annzɛ “Tikafuɛ’n.”

Lalafuɛ fluwa nga be kwla lafi be nun ndɛ’n su’n, be kle kɛ jasin fɛ nga Marki klɛli’n, ɔ wie ndɛ ng’ɔ o ndɛ mma 8 nun’n su. Nian Nd. A3 nun.

    Wawle nun fluwa mun (2000-2025)
    Fin nun fite
    Wlu nun
    • Wawle
    • Fa ko man sran
    • Ɔ klunklo ninnge siesielɛ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • I su junman dilɛ'n i su mmla mun
    • Amun su ndɛ'm be su mmla'n
    • Amun su ndɛ'm be siesielɛ
    • JW.ORG
    • Wlu nun
    Fa ko man sran