?Nin yɛ e kwla ɲan like kpa kun mɔ e kwla fa e wla e gua su-ɔ?
MAAN e se kɛ a le mɔntri kun. Kpɛkun ɔ mɔntri sɔ’n nantiman kun, yɛ vɛli ng’ɔ o su’n w’a bo. Ɔ maan a kunndɛ kɛ á síesíe i ye. Sanngɛ be diman be nga be kwla siesie i ye’n be yalɛ, yɛ ɔ le sran kun nin i ndɛ liɛ m’ɔ kan-ɔn. Kpɛkun a ti i flɛnflɛn kɛ sran ng’ɔ yili mɔntri sɔ’n, ɔ tran ɔ wun koko lɛ. I kpa bɔbɔ’n, ɔ kunndɛ kpa kɛ ɔ́ síesíe i ye mán wɔ naan a su tanninmɛn i kalɛ. E si kɛ a su sisiman ɔ bo naan w’a fa mɔntri’n w’a mɛn i. ?Nɛ́n i-ɔ?
Maan e fa mɔntri’n i su sunnzun ase’n e fa kan e wla mɔ e fa guɛ i like su’n, i ndɛ. Andɛ’n lika mɔ w’a yo kekle’n ti’n, sran sunman be wla bo be wun. Atrɛkpa’n, ɔ kusu ɔ wla bo ɔ wun wie. Ɔ maan a kunndɛ kɛ be cici ɔ wla. ?Sanngɛ wan yɛ ɔ kwla uka wɔ-ɔ? Sran kpanngban be waan be kwla uka wɔ. Sanngɛ nga kɛn i liɛ kɔ wa, nga kɛn i liɛ kɔ wa. Ɔ maan a wunman kun nga á fɛ́ i ndɛ liɛ’n su-ɔ. ?Yɛ sɛ a kpɛ ɔ ɲin Sran nga i dunman nun ti yɛ e kwla fa e wla e guɛ i like su’n i wun lɔ nin? Biblu’n se kɛ “ɔ nin e nun wie fi nunman mmua.” I kpa bɔbɔ’n, ɔ kunndɛ kpa kɛ ɔ́ úka e.—Sa Nga Be Yoli’n 17:27; 1 Piɛli 5:7.
Biblu’n yiyi e wla m’ɔ o like su’n i nun kpa
Biblu’n yiyi e wla m’ɔ o like su’n i nun kpa tra dɔɔtrɔfuɛ mun nin fluwa sifuɛ onga mun. Aniɛn nga be nun yɛ i bo bolɛ nun’n be klɛli Biblu’n be nun’n, kɛ be kan ‘sran ng’ɔ fɛ i wla guɛ i like su’n’ i ndɛ’n, yɛle sran ng’ɔ si kɛ ɔ́ ɲán like kpa kun mɔ i ti’n ɔ minndɛ’n. Kɛ sran kun fɛ i wla guɛ i like kun su’n, i klikli’n ɔ kunndɛ kpa kɛ ɔ́ ɲán like kpa kun. Kpɛkun i nɲɔn su’n ɔ si like nga ti yɛ ɔ́ ɲán like sɔ’n sakpasakpa’n. Like nga Biblu’n maan e wla o su kɛ é ɲɛ́n i’n, ɔ timan laliɛ nun ndɛ. Afin e si like nga ti yɛ e lafi su kɛ é ɲán like sɔ’n.
I lɛ nun’n, e kwla se kɛ e wla m’ɔ o like su’n nin Ɲanmiɛn sulafilɛ’n be kɔ likawlɛ. Afin sran ng’ɔ lafi Ɲanmiɛn su’n, ɔ si like nga ti yɛ ɔ lafi i su’n. (Ebre Mun 11:1) Sanngɛ Biblu’n kle kɛ ngbaciɛ o e wla mɔ e fa guɛ i like su’n nin Ɲanmiɛn sulafilɛ’n be afiɛn.—1 Korɛntifuɛ Mun 13:13.
Maan e fa sa kun e yiyi nun: Sɛ e se e janvuɛ kpa kun kɛ ɔ yo like kun man e’n, e wla o su kɛ ɔ́ yó like sɔ’n mán e. Sanngɛ nán ngbɛn ti-ɔ. E lafi i su, e si i kpa yɛ e si kɛ i klun ti ufue. E wun i kɛ kɛ mɔ e lafi e janvuɛ’n su’n, i ti yɛ e wla o su kɛ ɔ́ yó like sɔ’n mán e’n niɔn. Ɔ maan e janvuɛ’n i sulafilɛ’n ɔ nin e wla m’ɔ o like su’n be kɔ likawlɛ, sanngɛ ngbaciɛ kan o be afiɛn. ?É yó sɛ naan y’a fa e wla y’a guɛ i Ɲanmiɛn su kɛ ngalɛ sa wie?
Like nga ti yɛ e kwla fa e wla e guɛ i Ɲanmiɛn su’n
Ɲanmiɛn Kpli kunngba cɛ yɛ e kwla fa e wla kwlaa e guɛ i su-ɔ. Izraɛlifuɛ’m ‘be fali be wla kwlaa be guɛli i Zoova su.’ (Zeremi 14:8) Nán ngbɛn ti yɛ be fali be wla be guɛli i su-ɔ. Afin ɔ yoli ninnge wie mun fa kleli kɛ be kwla fa be wla be guɛ i su. I wie yɛle kɛ ɔ yiali nda kwlaa ng’ɔ tali be’n be nuan. I sɔ’n ti’n, cɛn kun’n Zozie seli be kɛ: “Amun bɔbɔ amun si jrɛiin kɛ kasiɛ nga Anannganman b’ɔ ti amun Nyanmiɛn’n boli amun’n, i wie fi nunman lɛ b’ɔ kali ngbɛn-ɔn.”—Zozie 23:14.
Andɛ nin andɛ, Ɲanmiɛn te yia nda ng’ɔ ta be’n be nuan. Biblu’n nun’n be diman nda nga Ɲanmiɛn tali be m’ɔ yiali be nuan’n, be yalɛ. Asa ekun’n, ɔ kan wafa nga Ɲanmiɛn yiali be nuan’n i su ndɛ tɛkɛtɛkɛ wie mun. Kɛ mɔ Ɲanmiɛn si kɛ ɔ́ yía nda sɔ’m be nuan’n ti’n, i nun ng’ɔ́ tá nda sɔ mun’n, ɔ ju wie’n ɔ kannin ndɛ’n kɛ b’a dun mmua b’a kpɛn su sa.
I sɔ’n ti’n, e kwla fa e wla e guɛ i Biblu’n nun ndɛ’n su. Sɛ e suan wafa nga Ɲanmiɛn nin sran’m be nantili’n i su like’n, é fá e wla é gúɛ i su kpa trá laa’n. Akoto Pɔlu seli kɛ: “Ndɛ nga be klɛli be laa’n, be klɛli be naan e si sa. I liɛ’n, e awlɛn mɔ e tra nin fɔnvɔlɛ mɔ Ɲanmiɛn Ndɛ’n fɔnvɔ e’n ti’n, é ɲán like é fá e wla é gúa su.”—Rɔmunfuɛ Mun 15:4.
?Ngue like yɛ Ɲanmiɛn maan e wla o su kɛ é ɲɛ́n i-ɔ?
?Blɛ benin nun yɛ e kunndɛ kpa kɛ be cici e wla-ɔ? ?Nán kɛ e sran kpa wie wu’n niɔn? Nanwlɛ, kɛ e awlɛn su sran wu’n e wla bo e wun dan. Ɔ leman like kun m’ɔ bo sran wla tra wie’n niɔn. Wie’n fuan e ngba yɛ ɔ fɛman le. Blɛ wie nun’n ɔ to fuan e, sanngɛ i agualiɛ su’n ɔ ɲan e. Kɛ ɔ ko ɲan e kusu’n, e kwlá saman e sin nguan nun kun. Nanwlɛ, kɛ Biblu’n flɛ wie’n kɛ ‘e kpɔfuɛ kasiɛn’n,’ ɔ ti su.—1 Korɛntifuɛ Mun 15:26.
?Kɛ e awlɛn su sran wu’n, ngue yɛ ɔ kwla cici e wla-ɔ? Biblu’n nun ndɛ mma ng’ɔ se kɛ wie’n ti e kpɔfuɛ kasiɛn’n, ɔ seli ekun kɛ ‘bé núnnún i.’ Zoova le kwlalɛ wie’n su. Yɛ ɔ yili i sɔ liɛ’n i nglo kpɛ kaka. Yɛle kɛ ɔ cɛnnin sran wie mun. Biblu’n kan sran ngwlan mɔ Ɲanmiɛn maan be sali be sin nguan nun’n, be ndɛ.
Le kun’n, Zoova maan i Wa Zezi cɛnnin i janvuɛ Lazaa m’ɔ wuli w’a di cɛn ba nnan’n. Zezi w’a cɛnmɛn i nvialiɛ nun, ɔ cɛnnin i sran kpanngban be ɲrun.—Zan 11:38-48, 53; 12:9, 10
Sanngɛ e kwla usa e wun kɛ: ‘?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn cɛnnin sran sɔ mun-ɔn? ?I kpa bɔbɔ’n b’a yoman kpɛnngbɛn yɛ b’a wuman ekun?’ Ɔ ti sɔ. Sanngɛ kɛ mɔ Ɲanmiɛn si kɛ e kunndɛ kpa kɛ é wún e awlɛn su sran nga be wuli’n ekun’n ti’n, ɔ cɛnnin sran sɔ mun naan e lafi su kpa kɛ é wún e fuɛ mun sakpasakpa. I sɔ’n ti’n, e le like kpa kun mɔ e kwla fa e wla e gua su-ɔ.
Cɛn kun’n, Zezi seli kɛ: “Min yɛ n cɛn sran-ɔn. Yɛ min yɛ n man sran nguan-ɔn.” (Zan 11:25) Zezi kunngba cɛ yɛ Zoova wá mɛ́n i wunmiɛn naan ɔ cɛn be nga be wuli mun-ɔn. Asa ekun’n, Zezi seli kɛ: “Blɛ wie wá jú’n, be kwlaa nga be o ndia’m be nun’n, bé tí [Klisi] i nɛn’n kpɛkun bé fín ndia’m be nun bé fíte.” (Zan 5:28, 29) Ndɛ sɔ’n kle kɛ bé wá cɛ́n be kwlaa nga be o ndia’m be nun’n naan be tran asiɛ m’ɔ́ wá káci lika klanman’n i su.
Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Ezai kannin sran cɛnlɛ’n i ndɛ seli kɛ: “Amun fuɛ nga be wuli’n bé sá be sin wa ekun. Min sran nga be sinnin wie nun’n bé cɛ́n. Amun nga amun o ndutre’n nun’n, amun tinnge, maan amun klun jɔ, yɛ amun bo sro. Anannganman, ɔ bɔlɛ ufue’n ɔ ti kɛ like m’ɔ kpaja weiin’n sa, yɛ asiɛ’n ɔ maan be nga be wuli’m bé sá be sin wa ekun.”—Ezai 26:19.
Nanwlɛ, ndɛ sɔ’n gua e awlɛn su nzue dan. Kɛ ba nɔnman’n o i nin i ku sɛ’n nun’n, i nin’n kokoman kɛ sa wie wá ɲɛ́n i. I wafa kunngba’n, nán e koko be nga be wuli’n be ti. Afin Ɲanmiɛn m’ɔ kwla like kwlaa yo’n i wla su fiman be su le. (Liki 20:37, 38) Ɔ cɛ kan’n, ɔ́ wá yó maan bé sá be sin nguan nun ekun. Yɛ bé trán Mɛn klanman’n nun. Blɛ sɔ’n nun’n, be osufuɛ’m bé sɔ́ be nun aklunjɔɛ nun. Ɔ́ wá yó kɛ kɛ be wu ba kun mɔ i osufuɛ’m be sɔ i nun aklunjɔɛ nun’n sa wie. Ɔ maan kannzɛ e awlɛn su sran wie wuli’n, e kwla lafi su kɛ é wún i ekun.
?Sɛ e wla o like su’n i su ye benin yɛ é ɲɛ́n i-ɔ?
Pɔlu kannin e wla m’ɔ o like su’n i cinnjin m’ɔ ti’n i ndɛ. Ɔ seli kɛ ɔ ti Ɲanmiɛn i alɛ ninnge’m be nun like cinnjin kpa kun. Yɛ ɔ fa sunnzunnin kpongbo kle. (1 Tesalonikifuɛ Mun 5:8) ?Ngue ti yɛ ɔ fa sunnzunnin kpongbo kle-ɔ? Pɔlu blɛ su’n, kɛ sonja’m bé kɔ́ alɛ kunlɛ’n be wla kpongbo kle fa sasa be ti’n. Ɔ maan wafa nga kpongbo kle’n sasa be ti’n, i wafa kunngba’n e wla m’ɔ o like su’n sasa e akunndan’n. Kɛ e fa e wla e guɛ i Ɲanmiɛn su’n, kɛ sa kekle’m be tɔ e su’n e wla boman e wun dan. ?Wan yɛ ɔ kwla se kɛ ɔ mianman kpongbo kle sɔ’n i wun wie-ɔ?
Pɔlu fali e wla mɔ e fa guɛ i Ɲanmiɛn su’n sunnzunnin like uflɛ. Ɔ seli kɛ: “Like sɔ mɔ e wla o su’n, ɔ tra e ase kɛ mmeli’n i blalɛ’n fa trɛ i ase’n sa naan e ɲan nguan. Ɔ yo maan e jran kekle kpa, yɛ e akunndan’n yoman nɲɔnnɲɔn.” (Ebre Mun 6:19) Kɛ mɔ mmeli sacili Pɔlu bo kpɛ sunman ti’n, ɔ si kɛ mmeli i blalɛ ng’ɔ trɛ i ase’n ti cinnjin kpa. Kɛ aunmuan kpɛ jenvie’n su’n, mmeli’n i kanfuɛ’m be to blalɛ sɔ’n be yi i nzue’n nun. Kɛ blalɛ’n ju nzue’n i bo lɔ m’ɔ tra asiɛ’n i kpa’n, kannzɛ aunmuan’n kpɛ sɛ’n mmeli’n jran cinnjin. Ɔ maan aunmuan’n kwlá faman mmeli’n kɔman ce’n su lɔ naan ɔ ko si yɔbuɛ wie naan ɔ saci.
I wafa kunngba’n, sɛ e fa e wla e guɛ i nda nga Ɲanmiɛn tali e’n be su’n, ‘é jrán kekle yɛ e akunndan’n su yoman nɲɔnnɲɔn.’ Asa’n, i sɔ’n úka e naan y’a jran sa nga be tɔ e su’n be ɲrun kekle. Zoova tali e nda kɛ ɔ cɛ kan’n, ɔ́ yó maan alɛ’n nin sran kunlɛ’n nin awlabɔɛ’n ɔ nin wie’n bɔbɔ, be su tranman lɛ kun. (An nian kuku ng’ɔ o i bue 10 su’n, i nun.) Sɛ e lafi ndɛ sɔ’n su kpa’n, sa sunman bé tó fúan e, yɛ é ɲán e wunmiɛn é nánti Ɲanmiɛn i mmla’m be su. Ɔ maan e su yoman kɛ mɛn’n nunfuɛ mɔ be leman like be faman be wla be guaman su mɔ be yo sa sukusuku’n be sa.
Like nga Zoova maan e wla o su kɛ é ɲɛ́n i’n, ɔ ti ɔ liɛ wie. Ɔ kunndɛ kɛ a di mɛn kɛ nga i bɔbɔ fa klo’n sa. Like ng’ɔ kunndɛ’n yɛle kɛ “sran wafawafa’n kwlaa be ɲan be ti.” ?Sanngɛ é yó sɛ naan y’a ɲan e ti? I klikli’n, ɔ fata kɛ e “wun ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n i wlɛ kpa.” (1 Timote 2:4) Fluwa nga i klɛfuɛ’m bé wlá ɔ fanngan kɛ a mian ɔ ɲin naan a wun ndɛ nanwlɛ m’ɔ o Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n i wlɛ kpa. Sɛ a yo sɔ’n, á wún kɛ like nga Ɲanmiɛn maan á fá ɔ wla gúa su’n, ɔ leman wunsu.
Like sɔ’n ti’n, ɔ wla su boman ɔ wun dan kun. Afin Ɲanmiɛn wá mán ɔ wunmiɛn naan w’a kwla yo i klun sa’n. (2 Korɛntifuɛ Mun 4:7; Filipufuɛ Mun 4:13) Like kpafuɛ nga e kwla fa e wla e gua su’n yɛ ɔ o lɛ. Ɔ maan sɛ a kunndɛ kɛ á fá ɔ wla gúɛ i like kpa kun su’n, nán ɔ sa sin bubu wɔ. I sɔ like liɛ’n wo lɛ. A kwla wun i.
[Kuku/Foto]
Like nga ti yɛ ɔ fata kɛ e fa e wla e guɛ i Ɲanmiɛn su’n
Biblu’n nun ndɛ mma nga’m be kwla uka wɔ naan w’a fa ɔ wla w’a guɛ i Ɲanmiɛn su:
◼ Ɲanmiɛn tali e nda kɛ ɔ́ yó maan e liɛ yó ye.
Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ cɛn wie lele’n asiɛ’n wunmuan’n káci lika klanman. Sran’m bé wá trán su, be bo yó kun yɛ be klun jɔ́.—Jue Mun 37:11, 29; Ezai 25:8; Sa Nglo Yilɛ 21:3, 4.
◼ Ɲanmiɛn buaman ato le.
Ɲanmiɛn i ɲin ci ato bualɛ’n i wafawafa kwlaa. Zoova ti sanwun dan. Ɔ maan ɔ kwlá buaman ato le.—Nyanndra Mun 6:16-19; Ezai 6:2, 3; Titi 1:2; Ebre Mun 6:18.
◼ Ɲanmiɛn i tinmin’n cɛnnin.
Zoova kunngba cɛ yɛ ɔ kwla like kwlaa yo-ɔ. Sɛ i waan ɔ́ yó like kun’n, like fi kwlá tɛnndɛnmɛn i ɲrun.—Ezipt Lɔ Tulɛ 15:11; Ezai 40:25, 26.
◼ Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ e tran nguan nun tititi.
◼ Ɲanmiɛn si kɛ e kwla yo sa kpa.
Ɔ fɛmɛn i ɲin siemɛn i sa tɛ nga e yo be’n be su. Sanngɛ ɔ fɛ i ɲin sie i e nzuɛn kpa’n nin e ɲin mɔ e mian e su i’n, be su. (Jue Mun 103:12-14; 130:3; Ebre Mun 6:10) Ɔ si kɛ e kwla yo sa kpa yɛ kɛ e yo sɔ kusu’n i klun jɔ e wun.—Nyanndra Mun 27:11.
◼ Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ ɔ́ úka e naan e su i kpa.
I sufuɛ’m be kwla fa be wla be guɛ i su. Ɔ fɛ i wawɛ’n man be naan b’a kwla su i kɛ ng’ɔ nin i fata’n sa.—Filipufuɛ Mun 4:13.
◼ Sɛ e fa e wla e guɛ i Ɲanmiɛn su’n ɔ su yoman e nsisɔ le.
E kwla lafi Ɲanmiɛn su. Afin ɔ su guaman e ɲin ase le.—Jue Mun 25:3.
[Foto]
Wafa nga kpongbo kle’n sasa be ti’n, i wafa kunngba’n e wla m’ɔ o like su’n sasa e akunndan’n.
[Foto]
Kɛ mmeli i blalɛ’n sa’n, sɛ e wla o like kpa kun su’n é jrán kekle.
[Foto cifuɛ mun]
Courtesy René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo