Ndɛ tre blu nin nso
Maan e nin e awlobo’n e yo Ɲanmiɛn klun sa’n
1. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su nantilɛ’n yoli aja wie’m be ye ɔ?
ZOOVA yɛ ɔ kpɛli aja’n i ba ɔ. Ɔ maan, i Ndɛ’n yɛ ɔ man ajalɛ kpafuɛ’n ng’ɔ fata kɛ awlobo’m be nanti su’n niɔn. Sran kpanngban be nantili Biblu’n nun mmla’n su, ɔ maan be aja’n yoli kpa. Sran wie mɔ be o soman nun’n, siɛn’n b’a ja awa ɲrun. É yó be mo. Wie’m be kusu be kunndɛman bla be yi bo annzɛ bian be wun bo kun. Yasua nga be kusu be yo be yi nin be mma’m be like kekleekle laa’n, b’a yo wɛtɛɛ yɛ b’a yo flɔlɔ siɛn’n.
2. ?Klistfuɛ’m be awlobo tranlɛ’n yɛle benin?
2 Klistfuɛ’m be awlobo tranlɛ’n yɛle kɛ be nin be yi annzɛ be wun be tran aja’n nun tititi. I wie ekun yɛle kɛ ɔ nin i fata kɛ awlobo’n nun’n, sran kun di junman nga ɔ ti i liɛ’n. I wie kusu yɛle kɛ ɔ nin i fata kɛ be nin be awlobo nunfuɛ’m be tran klanman. (Efɛzfuɛ Mun 5:33–6:4) Sɛ e si awlobo’n su ndɛ nga Biblu’n kan’n , ɔ ti kpa. Sanngɛ awlobo tranlɛ’n i su ndɛ nga Biblu’n kan’n, sɛ e nanti su’n, ɔ flunman. Zezi buli sran wie’m be fɔ, afin be kpaloli Ɲanmiɛn i mmla’n. E kunndɛman kɛ é yó kɛ be sa. Be laka be wun kɛ sɛ be tu be klun be su Ɲanmiɛn’n, nn i ngba ɔ. (Matie 15:4-9) Sran wie’m be tɔn be wun suɛn kɛ be sro Ɲanmiɛn. Sanngɛ, Ɲanmiɛn mmla’n i nun ndɛ nga be suan’n, be nantiman su be awlobo’n nun. Nga e kunndɛ’n, yɛle kɛ é sú Ɲanmiɛn nanwlɛ nun. I sɔ yolɛ’n ti ‘aɲanbeun like dan.’—1 Timote 5:4; 6:6; 2 Timote 3:5.
?Ɔ fata kɛ aja’n di afuɛ nɲɛ?
3. (a) ?Sran sunman be aja’n i bo’n guali sɛ? ?Sanngɛ e liɛ’n ngue yɛ e kunndɛ kɛ é yó ɔ? (b) Maan e fa e Biblu’n naan e tɛ kosan nga be usali be ndɛ kpɔlɛ’n i awieliɛ lɛ’n be su.
3 Andɛ’n, aja kpanngban be cɛman kun. Wie’m be jali be wun w’a di afuɛ kpanngban kpa. Kpɛkun cɛn kun b’a ra be wun, yɛ b’a ja sran uflɛ. Asa ekun’n, be nga be jali be wun ɔ nin a cɛman’n, be cɛman kpɛkun b’a ra. Sɛ bɔbɔ e wiengu’m be ra be wun sɔ’n, sanngɛ e liɛ’n e kunndɛ kɛ Zoova klun jɔ e wun. Be nga be o aja nun’n, ɔ nin i fata kɛ be tran sɔ titi. Kosan nin Biblu’n nun mmla nga be lɔngɔ su lɛ’n, bé wá fá e ɲin síe aja’n i wafa sɔ’n su.
?Kɛ yasua kun nin bla kun be ja’n, afuɛ nɲɛ yɛ ɔ fata kɛ be aja’n di ɔ? (Mark 10:6-9; Rɔmfuɛ Mun 7:2, 3)
?Like kunngba cenje nga ti yɛ Ɲanmiɛn ɲrun’n, be kwla ra naan b’a ja sran uflɛ’n yɛle benin? (Matie 5:31, 32; 19:3-9)
?Wafa sɛ yɛ Zoova bu be wun ralɛ ng’ɔ timɛn i liɛ’n su’n niɔn? (Malasi 2:13-16)
?Sɛ ndɛnngan tɔ aja’n nun’n, Biblu’n se kɛ be nun titilɛ yɛ ɔ ti i siesielɛ’n niɔn? (1 Korɛntfuɛ Mun 7:10-13)
?Ngue like ti yɛ be nga be o aja’n nun’n, be kwla titi nun ɔn? (Jue Mun 11:5; Lik 4:8; 1 Timote 5:8)
4. ?Ngue ti yɛ aja wie’m be yo kpa be cɛ lelele ɔ?
4 Aja wie’m be yo kpa, be cɛ lelele. ?Ngue ti ɔ? Yɛle kɛ sɛ yasua’n nin bla’n be minndɛ kɛ be ɲin ti ka naan b’a ja be wun’n, be aja’n kwla yo kpa. Sanngɛ kusu’n, sɛ e kunndɛ sran nga e nin i e nuan sɛ ninnge kunngba’n su’n, mɔ e nin i e kwla koko yalɛ nanwlɛ su’n, ɔ ti kpa wie. Sanngɛ ng’ɔ ti cinnjin kpafuɛ’n, yɛle kɛ e nin sran ng’ɔ klo Zoova kpa m’ɔ jran i mmla’n su siesie ndɛ’n yɛ e ja ɔ. (Jue Mun 119:97, 104; 2 Timote 3:16, 17) I sɔ sran’n su semɛn i wun kɛ sɛ be aja’n yoman ye’n, be kwla titi nun annzɛ be kwla ra. Annzɛ kusu sɛ i wun’n annzɛ i yi’n di fɔ’n, ɔ su jranman su seman kɛ i sɔ’n ti’n, i junman liɛ ng’ɔ fata kɛ ɔ di i aja’n nun’n ɔ dimɛn i kun. I kpa’n bɔbɔ’n, ɔ́ kúnndɛ ndɛ’n i trawlɛ yɛ ajalɛ ng’ɔ ti kpa’n yɛ ɔ́ fá ɔ.
5. (a) ?Wafa sɛ yɛ e aja’n nun e kwla kle kɛ e nin Zoova e nanti seiin ɔn? (b) ?Kannzɛ bɔbɔ e aja’n nun be kle e yalɛ’n, sanngɛ sɛ e nanti Zoova i mmla’n su titi’n, i bo’n gúa sɛ mán e?
5 Satan waan sɛ sa kekle tɔ e su’n, saan é kpɔ́ci Ɲanmiɛn. (Zɔb 2:4, 5; Nyanndra Mun 27:11) Zoova i Lalofuɛ sunman, be wun annzɛ be yi mɔ be suman Zoova’n, be tanndan be ɲrun be Ɲanmiɛn sulɛ’n nun. Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, aja’n nun nda nga be tali’n b’a kpɛmɛn i wun. Be te su Zoova titi. (Matie 5:37) Be nun wie mɔ be trali be awlɛn sa kekle sɔ’m be nun lele’n, i agualiɛ su’n be dili aklunjuɛ. Yɛle kɛ be wun’n annzɛ be yi’n wa kacili Zoova i sufuɛ wie! (1 Piɛr 3:1, 2) Klistfuɛ wie’m be liɛ’n, kɛ be nian be wun annzɛ be yi’n, be kwlá lafiman su kɛ cɛn wie bé káci. Wie mun kusu’n, Zoova mɔ be su i ti’n, be wun annzɛ be yi’n w’a yaci be. Be ngba ngalɛ’n, be lafi su kɛ Zoova klun sa mɔ be yo i be awlobo’n nun’n ti’n, saan ɔ́ rá be su.—Jue Mun 55:23; 145:16.
Kɛ sran kun di i junman liɛ’n
6. ?Sɛ e kunndɛ kɛ e aja’n yo kpa’n, mmla benin yɛ ɔ fata kɛ e nanti su ɔ?
6 Nanwlɛ, kɛ be se kɛ sran kun i aja’n yoli kpa’n, nɛ́n i ngunmin yɛle kɛ be o nun cɛn kwlaa ɔ. Sanngɛ ɔ ti cinnjin kɛ yasua’n nin bla’n, be tinuntinun be ɲin yi aja’n i su mmla nga Zoova kpɛli’n. I sɔ’n yo maan lika’n su yoman sukusuku, kpɛkun awlobo’n nun tranlɛ yo fɛ. Be klɛ i 1 Korɛntfuɛ Mun 11:3 nun kɛ: ‘Sanngɛ kusu n klo kɛ an wun i wlɛ kpa kɛ Klist yɛ ɔ sie yasua ɔ, yasua kusu yɛ ɔ sie bla ɔ, yɛ Ɲanmiɛn kusu sie Klist.’
7. ?Wafa sɛ yɛ ɔ nin i fata kɛ yasua kun sie i awlobo’n niɔn?
7 ?Like nga Biblu’n nun ndɛ mma sɔ’n dun mmua kɛnnin i ndɛ’n, e sieli i nzɔliɛ? I waan Klist yɛ ɔ sie yasua ɔ. Ɔ maan ɔ fata kɛ i ɲin yi i. I sɔ’n kle kɛ yasua’m be awlobo’n i sielɛ’n nun’n, ɔ fata kɛ be fa Zezi i ajalɛ’n su. Klist i ɲin yi Zoova. Ɔ klo asɔnun’n kpa yɛ ɔ niɛn i lika. (1 Timote 3:15) Zezi ‘fɛli i wun mannin.’ Zezi w’a yoman sran m’ɔ tu i wun ɔn. W’a yoman sran m’ɔ yo i wiengu’m be finfin ɔn. Sanngɛ ɔ ti ‘wɛtɛɛfuɛ yɛ i awlɛn’n ti flɔlɔ.’ Be nga Zezi sie be’n, be ‘wla gua ase.’ Yasua m’ɔ nin i awlobofuɛ’m be tran kɛ ngalɛ’n sa’n, ɔ kle kɛ Klist yɛ ɔ sie i ɔ. Ɔ maan bla’n ɲan su ye yɛ ɔ lo i wun naan yasua’n sie i. Yɛ ɔ uka yasua’n.—Efɛzfuɛ Mun 5:25-33; Matie 11:28, 29; Nyanndra Mun 31:10, 28.
8. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ kwla yo e kɛ Klistfuɛ mmla’n i su nantilɛ’n yoman ye awlobo wie’m be nun ɔn? (b) ?Yɛ sɛ i sɔ sa liɛ’n o e su’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?
8 Sanngɛ i kwlaa yoli o, saan ndɛ tɔ́ bɔɔ le. Atrɛkpa’n, kwlaa naan awlobofuɛ wie’m b’a nanti Ɲanmiɛn i mmla’n su’n, be kunndɛman mlɔnmlɔn kɛ sran uflɛ sie be. Sran sɔ’m be liɛ’n sɛ a kan ndɛ kle be wɛtɛɛ su o, sɛ a srɛ be amanniɛn su o, i wunmuan ngalɛ’n ti ngbɛn. E si kɛ Biblu’n wla e fanngan kɛ e wla ‘awlɛn fufu’n, nin ya falɛ’n, nin ndɛnngan’n, nin sran wun sacilɛ’n be ase.’ (Efɛzfuɛ Mun 4:31) ?Yɛ sɛ awlobo’n nun’n, e kan ndɛ e kle sran kun lelele naan ɔ bu i su nun waka’n nin? ?É yó i sɛ? Be nga be yoli Zezi i sa kekleekle mɔ be kpɛli i nzowa’n, w’a yoman kɛ be sa. Sanngɛ, ɔ lafili i Si su. (1 Piɛr 2:22, 23) Ɔ maan, kɛ ndɛ wie tɔ e awlobo’n nun’n mɔ e wla bo e wun’n, ɔ nin i fata kɛ be wun kɛ e yo Ɲanmiɛn klun sa. I sɔ’n ti’n, maan e srɛ Zoova naan ɔ uka e, nán maan e yo kɛ mɛn nunfuɛ’m be sa.—Nyanndra Mun 3:5-7.
9. ?Ngue yɛ Klistfuɛ’m be suɛnnin i yolɛ m’ɔ ti kpa tra sran i ijɔlɛ’n niɔn?
9 Sran kaciman le kunngba. Sanngɛ sɛ e mian e ɲin e nanti Biblu’n i nun afɔtuɛ’m be su blɛblɛblɛ’n, i bo’n gúa kpa. Yasua sunman mɔ be o aja nun’n, be sieli i nzɔliɛ kɛ, kɛ be wunnin wafa nga Klist fa sie asɔnun’n i wlɛ’n, yɛ be aja’n yoli kpa ɔ. Fɔ’n o Klist i asɔnun’n i nunfuɛ’m be nun. Sanngɛ Zezi klo be, yɛ ɔ kle be ajalɛ kpa. Kpɛkun ɔ fa Ɲanmiɛn Ndɛ’n fa uka be maan be kɔ be ɲrun. Asɔnun sɔ’n ti’n, ɔ fɛli i nguan’n mannin. (1 Piɛr 2:21) Zezi i ajalɛ sɔ’n wlali Klistfuɛ yasua kpanngban be fanngan maan be sieli be awlobo’n i klanman, yɛ be ukali be awlobofuɛ mun klolɛ su. I sɔ ajalɛ liɛ’n i falɛ’n ti kpa tra sran’n i su ijɔlɛ trilili’n, annzɛ ɔ ti kpa tra nvlɛ tanninlɛ’n.
10. (a) ?Wafa sɛ yɛ yasua nin bla mɔ be ti Klistfuɛ’n, be ayeliɛ’n ti’n, awlobo tranlɛ’n kwla yo kekle ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ nin i fata kɛ be yo naan awlobo tranlɛ’n w’a yo fɛ ɔ?
10 ?Yɛ sɛ yasua kun i ndɛ nunmɛn i awlobofuɛ’m be ndɛ nun’n nin? ?Yɛ sɛ Ɲanmiɛn ninnge mun nin ninnge uflɛ wie’m be nun’n, ɔ niɛnmɛn i awlobofuɛ’m be lika’n nin? ?Yɛ sɛ bla kun suɛnmɛn i wun bo, annzɛ ɔ kunndɛman kɛ i wun sie i’n nin? Wie’m be nin be awlobofuɛ’m be tran be koko ndɛ sɔ’m be su yalɛ. Kɛ be yo sɔ’n, be ɲan su mmlusuɛ kpa. (Bo Bolɛ 21:10-12; Nyanndra Mun 15:22) Sɛ bɔbɔ e su ɲanman mmlusuɛ mɔ e kunndɛ’n i wunmuan’n, sanngɛ e tinuntinun e kwla yo naan awlobo tranlɛ’n w’a yo fɛ. Yɛle kɛ, e kwla yi sa nga Ɲanmiɛn wawɛ maan sran yo’n i nglo. Sɛ e yo sɔ’n, nn e bu e awlobofuɛ’m be sran. (Galasifuɛ Mun 5:22, 23) Maan awlobo nun’n, e di e junman liɛ ng’ɔ fata kɛ e di’n. Nán e minndɛ kɛ sran uflɛ dun mmua yo i liɛ’n ka. Sɛ e yo sɔ’n, awlobo tranlɛ’n yó fɛ kpɛkun é klé kɛ e yo Ɲanmiɛn klun sa.—Kolɔsfuɛ Mun 3:18-21.
?Ninfan yɛ é ɲán ajalɛ kpa ɔ?
11, 12. ?Like benin yɛ Zoova fa uka e naan e awlobo tranlɛ’n w’a yo kpa ɔ?
11 Awlobo tranlɛ’n su ajalɛ nga be man’n, be diman be yalɛ. Sanngɛ e si kɛ afɔtuɛ nga be o Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n, be ti kpa dan. Kusu kɛ mɔ Ɲanmiɛn fɛ i anuannzɛ ng’ɔ o asiɛ’n su wa’n fa uka e naan e nanti i ndɛ’n su’n ti’n, é lɛ́ i ase dan kpa. ?E sɔ ukalɛ sɔ’n nun klanman?—Jue Mun 119:129, 130; Mise 4:2.
12 ?Sɛ bɔbɔ e kɔ asɔnun aɲia’m be bo’n, sanngɛ e siesieli blɛ naan e nin e awlobofuɛ mun y’a suan Biblu’n nun like? Awlobofuɛ nga be yo sɔ’n, be bo yo kun Ɲanmiɛn sulɛ nun. Be awlobo tranlɛ’n yó kpa. Be ɲan su ye, afin be nanti Ɲanmiɛn i Ndɛ’n su sa kwlaa nun.—Mmla’n 11:18-21.
13. (a) ?Sɛ e le awlobo ndɛ wie su kosan’n, ninfan yɛ e kwla ɲan ukalɛ kpa ɔ? (b) ?Ajalɛ kwlaa nga é fá’n nun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yi i nglo ɔ?
13 Atrɛkpa’n, amun le awlobo ndɛ wie’m be su kosan mɔ amun kunndɛ kɛ amún úsa ɔ. Ɔ kwla yo kosan kɛ: ?Ba nɲɛ yɛ e kwla wu be ɔ? ?Yɛ kɛ é wú be’n, be afiɛn kwla titi nun afuɛ nɲɛ? ?Ɔ nin i fata kɛ e tu kuɛ wie mun? ?Sɛ Ɲanmiɛn ninnge’m be loman ba’m be nun kun’n, ajalɛ benin yɛ é fá naan kɛ é súan be’n, w’a trɛn i bo ɔ? Zoova i Lalofuɛ’m be yili fluwa wie mɔ be tɛ kosan kɛ ngalɛ sa’m be su ɔ. Sɛ e waan é wún be su tɛlɛ’n, maan e fa Biblu’n i akua mun e uka e wun. Be nun wie mun yɛle fluwa index mun. Fluwa nga index kle e kɛ e nian nun’n, sɛ e leman wie’n, e kwla kɔ Sielɛ Blɛ Sua’n i Biblu’n i akua siesiewlɛ’n i nun lɔ e ko nian be nun lɔ. Annzɛ kusu sɛ e fa sieli i e ɔrdinatɛli’n nun’n, e kwla nian nun. Asa ekun’n, e nin aniaan bian annzɛ aniaan bla kun mɔ i sa w’a tɔ ninnge sɔ’m be yolɛ nun’n, e kwla koko su yalɛ. Sanngɛ nán maan e bu i kɛ kosan kwlaa nga é wá úsa’n, be yɛ bé wá klé e i su ajalɛ ng’ɔ fata kɛ e fa’n niɔn. Wie liɛ’n, ɔ nin i fata kɛ e bɔbɔ e tiaun e fa e ajalɛ. Annzɛ kusu sɛ e le bian annzɛ bla’n, ɔ nin i fata kɛ e sran nɲɔn’n e fa ajalɛ ng’ɔ nin i fata’n. Kɛ ɔ ko yo sɔ’n, maan e ajalɛ nga é fá’n, ɔ kle kɛ awlobo lɔ o, lika uflɛ o, e yo Ɲanmiɛn klun sa.—Rɔmfuɛ Mun 14:19; Efɛzfuɛ Mun 5:10.
I nun flanlɛ
• ?Wafa sɛ yɛ e nin Zoova e nantilɛ seiin’n i ɲin kwla fite e aja’n nun ɔn?
• ?Kɛ awlobo nun ndɛ’m be tin e su dan’n, ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a jɔ Zoova klun ɔn?
• ?Kannzɛ e awlobofuɛ wie’m be yoman be like liɛ ng’ɔ fata kɛ be yo’n, ngue yɛ e kwla yo naan awlobo tranlɛ’n w’a yo fɛ ɔ?
[Foto i su ndɛ, bue 155]
Ɔ fata kɛ awlobo kpɛn’n nian Zezi i ajalɛ liɛ’n su.
[Foto i su ndɛ, bue 157]
Awlo lɔ Biblu’n nun like suanlɛ titi’n yo maan awlobofuɛ’m be afiɛn’n mantan.