Ɲanmiɛn klun sa yolɛ’n ti be kle e yalɛ
‘Be nga be kle be yalɛ Ɲanmiɛn klun sa yolɛ’n ti’n, be liɛ su ti ye.’—MATIE 5:10.
1. ?Ngue ti yɛ Zezi juli Pɔnsu Pilati ja su ɔ? ?Yɛ ndɛ mennin yɛ Zezi kannin ɔn?
‘SA TI mɔ be wu min’n, sa ti mɔ m bali mɛn’n nun’n yɛ: m bali kɛ ń kán ndɛ nga ɔ ti nanwlɛ’n klé sran mun.’ (Zan 18:37). Kɛ Zezi kɛ́n i sɔ ndɛ liɛ’n, nn ɔ jin Rɔmufuɛ Pɔnsu Pilati m’ɔ sie Zida mɛn’n, i ɲrun lɛ. Nán Zezi bɔbɔ i klunklo yɛ ɔ ko jrannin Pilati i ɲrun ɔn, kusu nán kɛ Pilati bɔbɔ yɛ ɔ yiɛli i ɔ. Sanngɛ, Zuifu’m be Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ dandan mun mɔ be kunndɛ kɛ bé kún Zezi’n, be yɛ be fɛli ɔli Pilati ja su ɔ.—Zan 18:29-31.
2. ?Ngue like yɛ Zezi yoli ɔ? ?Yɛ i sɔ’n ti be yoli i sɛ?
2 Zezi si weiin kɛ, Pilati kwla man atin kɛ be yaci i nun, annzɛ be kun i (Zan 19:10). Sanngɛ, srɛ w’a kunmɛn i i sɔ’n ti. Ɔ tuli i klun kannin Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i ndɛ kleli Pilati. Wie’n i nuan bɔbɔ’n, Zezi kannin Ɲanmiɛn ndɛ’n kleli Izraɛli mɛn’n i akpasua’n i siefuɛ’m be nun danfuɛ’n. Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, be dili Zezi i jɔlɛ, be kleli i yalɛ tɛtɛ kpa kpɔkun be boboli i waka’n su be kunnin i, like nga ɔ lafi su’n, i ndɛ kanlɛ’n ti. Ɔ maan, Zezi yoli sran kun mɔ i like nga ɔ lafi su’n ti’n, ɔ kplinnin su kɛ be kun i’n.—Matie 27:24-26; Mark 15:15; Lik 23:24, 25; Zan 19:13-16.
?Lalofuɛ, annzɛ sran kun mɔ i like nga ɔ lafi su’n ti’n, ɔ kplin su kɛ be kun i’n?
3. ?I klikli nun’n, ndɛ mma “martyr” i bo’n yɛle mennin? ?Sanngɛ, i bo tulɛ uflɛ nga sran’m be tu i andɛ’n yɛle mennin?
3 Andɛ sran kpanngban be ɲrun’n, sran nga i like nga ɔ lafi su’n ti’n, ɔ kplin su kɛ be kun i’n (martyr), ɔ ti kɛ sran mɔ i like klolɛ’n ti dan tra su’n, annzɛ sran mɔ like kwlaa nga ɔ́ yó’n, ɔ yo i lele tratra su’n sa. Ɔ maan, be nga be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’n ti be kplin su maan be kun be’n, sran’m be bu i kɛ i sɔfuɛ’m be ti kakawlongafuɛ, annzɛ be ti mɛn’n i sacifuɛ. Sanngɛ i klikli nun’n, Glɛki aniɛn nun’n, ndɛ mma mar’tys i bo’n yɛle “lalofuɛ,” annzɛ kusu sran kun mɔ wie liɛ jɔlɛ difuɛ’m be ɲrun’n, ɔ kan sa nga ti yɛ like nga ɔ lafi su’n ɔ ti nanwlɛ’n. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, sran’m be wa tuli ndɛ mma martyr i bo uflɛ. Be waan yɛle “sran mɔ i lalo dilɛ’n ti ɔ fɛ i nguan’n man’n.”
4. ?Sran nga be kan sa nga ti yɛ like nga be lafi su’n ti nanwlɛ’n i ndɛ’n, ngue ti yɛ e kwla se kɛ Zezi ti be nun klikli’n niɔn?
4 Lalofuɛ, annzɛ sran nga ɔ kan sa nga ti yɛ like nga ɔ lafi su’n ɔ ti nanwlɛ’n i ndɛ’n, be nun klikli’n yɛle Zezi. Afin ɔ seli Pilati kɛ, ɔ bali kɛ ɔ́ “kán ndɛ ng’ɔ ti nanwlɛ’n” klé sran mun. Ndɛ nga Zezi kannin’n, sran’m be sɔli nun fanunfanun. Kɛ sran nga be buman be like fi’n be tili ndɛ nga Zezi kannin’n, be lafili i su (Zan 2:23; 8:30). Sanngɛ sran’m be sunman lika, yɛ Zuifu’m be Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ dandan’m be bɔbɔ b’a sɔman Zezi nun mlɔnmlɔn, be yoli i finfin. Kɛ Zezi kán sran sɔ’m be ndɛ klé i osufuɛ nga be nin a lafimɛn i su mun’n, ɔ seli kɛ: ‘Sran’m be kpɔman amun, sanngɛ n liɛ’n be kpɔ min, afin n seli be kɛ be ɲoliɛ’n ti tɛtɛ.’ (Zan 7:7). Ndɛ nga ɔ ti nanwlɛ’n i kanlɛ’n ti’n, Zuifu kpɛnngbɛn’m be fali ya dan kpa Zezi wun. Ɔ maan, be kunnin i. I sɔ’n ti’n, Zezi ti sran ‘m’ɔ kan ndɛ nanwlɛ’n, mɔ be kwla fa be wla guɛ i su ɔ (martyr).’—Sa Nglo Yilɛ 3:14.
‘Sran’m be kwlaa bé wá kpɔ́ amun min ti’
5. ?Kɛ Zezi bó i junman dilɛ’n i bo’n, yalɛ klelɛ’n i su ndɛ mennin yɛ ɔ kannin ɔn?
5 Zezi bɔbɔ mɔ be kleli i ɲrɛnnɛn tɛtɛ kpa’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ bé klé be yalɛ sɔ wie. Kɛ Zezi bó i junman dilɛ’n i bo’n, Ɲanmiɛn ndɛ nga ɔ kɛnnin i oka’n su lɔ nun’n, ɔ seli i ndɛ tiefuɛ’m be kɛ: ‘Be nga be kle be yalɛ Ɲanmiɛn klun sa yolɛ’n ti’n, be liɛ su ti ye, afin Ɲanmiɛn yɛ ɔ sie be sakpa ɔ! Kɛ bé kpɛ́ amun nzowa, mɔ bé klé amun yalɛ, mɔ bé tɔ́n amun suɛn tɛtɛ’n kwlaa n dunman nun’n, amun liɛ su ti ye, yɛle kɛ amun mo’n ɔ́ wá yó dan ɲanmiɛn su lɔ.’—Matie 5:10-12.
6. ?Kɛ Zezi súnmɛn i akoto blu nin nɲɔn (12) mun’n, ɔ seli be sɛ?
6 I sin’n, kɛ ɔ́ súnmɛn i akoto blu nin nɲɔn (12) mun’n, ɔ seli be kɛ: ‘An sasa amun wun sran’m be lika, afin bé wá fá amun kɔ́ jɔlɛ difuɛ’m be ja su, bé bó amun nin ngble be Ɲanmiɛn ndɛ suanlɛ nin i srɛlɛ sua’m be nun. Bé fá amun kɔ́ be mɔ be sie mɛn’n nin famiɛn’m be ja su min ti naan an kan min ndɛ kle be nin be mɔ be timan Zuifu’n.’ Sanngɛ, nán Ɲanmiɛn sulɛ wafa nga be ti tɛ’n be su kpɛnngbɛn’m be ngunmin yɛ bé klé i sɔnnzɔnfuɛ’m be yalɛ ɔ. Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ mun ekun kɛ: ‘Sran mɔ be ti niaan’n, kun ɔ́ wá fɛ́ i niaanbian wlɛ́ sran’m be sa nun kɛ be kun i, yɛ sran wie’m bé wá yó be mma’m be sɔ wie, ba’m bé jáo be si nin be nin’m be wun kɛ bé kún be. Sran’m be kwlaa bé wá kpɔ́ amun min ti, sanngɛ sran nga ɔ trɛ i awlɛn lele ju i awieliɛ’n, ɔ́ fíte nun.’ (Matie 10:17, 18, 21, 22). Laa sa nga be juli Klistfuɛ klikli’m be su’n, be kleli kɛ ndɛ sɔ’m be kpɛnnin su.
Sran nga be wunnin ɲrɛnnɛn mɔ sanngɛ b’a kpɔnnzɔman’n be ndɛ’n
7. ?Ngue ti yɛ be kunnin Etiɛni ɔ?
7 Kɛ Zezi wuli’n w’a cɛman, kpɔkun ndɛ nga ɔ ti nanwlɛ’n i kanlɛ’n ti’n, be wa kunnin Etiɛni. Ɲanmiɛn maan Etiɛni yoli ‘klun ufuefuɛ kpa yɛ ɔ tinnin i. Kɛ ɔ́ yó abonuan sa m’ɔ́ yí atrɛ’n, nn ɔ́ yó sran’m be ye.’ Be nga be waan be ti Ɲanmiɛn sufuɛ mɔ sanngɛ be kpɔ i’n, ‘be kwlá kpalomɛn i ndɛ’n, afin Ɲanmiɛn wawɛ’n yɛ ɔ mɛn i ngwlɛlɛ m’ɔ fa ijɔ’n niɔn.’ (Sa Nga Be Yoli’n 6:8, 10). Aɲinciɛ m’ɔ kunnin be kpo’n ti’n, be trali Etiɛni fa ɔli Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ mɔ be ti jɔlɛ difuɛ dandan’m be ja su. Cɛn sɔ nun’n i suɛn tɔnfuɛ’m be ɲrun, Etiɛni kannin Ɲanmiɛn ndɛ’n maan ɔ wluwlu sran wun dan. Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, Etiɛni i kpɔfuɛ’m be kunnin i.—Sa Nga Be Yoli’n 7:59, 60.
8. ?Kɛ sran’m be kunnin Etiɛni mɔ bé klé Zezi i sɔnnzɔnfuɛ nga be o Zerizalɛmu lɔ’n be yalɛ’n, ngue yɛ be yoli ɔ?
8 Kɛ be kunnin Etiɛni cɛ’n, i le kunngba sɔ nun yɛ be boli ‘asɔnunfuɛ’m mɔ be o Zerizalɛmu lɔ’n be yalɛ klelɛ dan’n i bo ɔ. Be kwlaa be sanndi ɔli Zide nin Samari mɛn’n nun saan be bɔ Zezi sunmannin be’n, be cɛ yɛ be kali lɛ ɔ.’ (Sa Nga Be Yoli’n 8:1). ?Yalɛ klelɛ sɔ’n ti’n, Klistfuɛ’m be yacili Ɲanmiɛn ndɛ’n i kanlɛ? Cɛcɛ o. E kɛnngɛn i Ɲanmiɛn ndɛ’n nun kɛ: ‘Be mɔ be sanndili’n, be kɔ klɔ’m be su be kan Ɲanmiɛn ndɛ’n.’ (Sa Nga Be Yoli’n 8:4). Kɛ akoto Piɛli seli kɛ: ‘Sɛ e ɲin yi Ɲanmiɛn tra sran mun’n, ɔ ti kpa tra kɛ e ɲin yi sran’n,’ be kwlaa be bo yoli kun ndɛ sɔ’n su (Sa Nga Be Yoli’n 5:29). Kannzɛ bɔbɔ sran’m be kle be yalɛ’n, annzɛ kunlɛ yɛ bé kún be’n, sanngɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ juejuefuɛ sɔ’m b’a yaciman nanwlɛ ndɛ’n i kanlɛ le.—Sa Nga Be Yoli’n 11:19-21.
9. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be yalɛ klelɛ’n w’a kanman ase’n niɔn?
9 Be ɲrɛnnɛn klelɛ’n w’a kanman ase. I klikli nun’n, e kɛnngɛn i Biblu’n nun kɛ Sɔlu, mɔ kɛ bé fínfín Etiɛni i yɔbuɛ bé kún i ɔ trɛnnin i bo’n, ɔ te ‘wla e Min’n i sɔnnzɔnfuɛ’m be srɛ kɛ ɔ́ kún be. I sɔ’n ti’n, ɔ ɔli Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn’n i wun lɔ ko srɛli i kɛ ɔ mɛn i Ɲanmiɛn ndɛ suanlɛ nin i srɛlɛ sua nga be o Damasi lɔ’n be wun fluwa, naan sɛ ɔ to sran wie lɔ’n, sɛ yasua o, sɛ bla o mɔ be fa ndɛ nga su’n, ɔ́ cí be bá Zerizalɛmu.’ (Sa Nga Be Yoli’n 9:1, 2). Kɛ ɔ yoli sɔ’n, afuɛ ablanan nin nnan (44) nun e blɛ liɛ nun’n, ‘famiɛn Erɔdu jasoli asɔnunfuɛ wie’m be yalɛ klelɛ’n su. Ɔ maan be fa tokofi kunnin Zan niaanbian Zaki.’—Sa Nga Be Yoli’n 12:1, 2.
10. ?Yalɛ klelɛ’n i su ndɛ mennin yɛ ɔ o Sa Nga Be Yoli’n fluwa’n nun ɔn?
10 Yalɛ klelɛ, nin bisua wlalɛ, nin ɲrɛnnɛn kwlaa nga Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa’m be wunnin i’n, be klɛli i kwlaa Sa Nga Be Yoli’n fluwa’n nun. Atrɛkpa’n, be yoli be kɛ akoto Pɔlu bɔbɔ mɔ laa ɔ yoli sran yalɛ klefuɛ’n sa, afin ndɛ nanwlɛ’n i kanlɛ’n ti be wa kleli i yalɛ wie lele, naan e blɛ liɛ nun’n afuɛ ablesiɛn nin nnun (65) nun Famiɛn Nerɔn maan be kunnin i’n (2 Korɛntfuɛ Mun 11:23-27; 2 Timote 4:6-8). I agualiɛ su’n, Sa Nglo Yilɛ fluwa’n mɔ be wieli i klɛ e blɛ liɛ nun’n afuɛ ablangwlan nin nsiɛn (96) nun, i nun e wun kɛ akoto Zan mɔ w’a yo oke’n, ‘Ɲanmiɛn ndɛ nin Zezi ndɛ m’ɔ kan ti’n,’ be wlɛli i bisua lika nga be flɛ i Patmɔsu mɔ nzue sin yiɛ i’n, i nun lɔ. Sa Nglo Yilɛ fluwa kunngba’n, ɔ kan Antipasi i ndɛ wie. I waan: ‘Antipasi m’ɔ kan min ndɛ’n tititi’n, i nun nga bɔbɔ mɔ be kunnin i’ Pɛrgamu lɔ’n.—Sa Nglo Yilɛ 1:9; 2:13.
11. ?Ngue yɛ ɔ juli Klistfuɛ klikli’m be su m’ɔ kle kɛ yalɛ klelɛ’n ndɛ nga Zezi kannin’n, ɔ kpɛnnin su ɔ?
11 Sa kwlaa sɔ’m be kleli kɛ ndɛ nga Zezi kan kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun’n, ɔ kpɛnnin su. Ɔ seli be kɛ: “Sɛ be kleli n yalɛ’n, bé klé amun yalɛ wie.” (Zan 15:20). Kannzɛ bɔbɔ bé yó be ninnge yaya mun, annzɛ bé fá be mán nnɛn wlɛfuɛ mun, annzɛ bɔbɔ kunlɛ yɛ bé kún be’n, blɛ klikli nun Klistfuɛ kpa’m be kplinnin su. Afin be kunndɛ kɛ bé dí junman nga e Min Zezi Klist fa mannin be’n. Ɔ seli be kɛ: ‘Án wá kán min ndɛ Zerizalɛmu wa, nin Zide mɛn wunmuan’n nun, ɔ nin Samari lɔ lele fá jú asiɛ’n i awieliɛ.’—Sa Nga Be Yoli’n 1:8.
12. ?Ngue ti yɛ yalɛ klelɛ’n timan laa Klistfuɛ’m be ngunmin be ndɛ ɔ?
12 Sɛ sran kun bu i kɛ, yalɛ klelɛ’n ɔ ti laa Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be ngunmin be ndɛ’n, nn ɔ su di fɔ kpa. Pɔlu m’ɔ si like nga be flɛ i ɲrɛnnɛn’n, ɔ seli kɛ: ‘Sran kwlaa nga i waan ɔ nin Klist Zezi bé káci sran wunmuan naan ɔ́ yó Ɲanmiɛn klun sa’n, saan bé klé i yalɛ.’ (2 Timote 3:12). Kɛ ɔ́ kán ɲrɛnnɛn wunlɛ’n i ndɛ’n, Piɛli kusu seli kɛ: ‘I sɔ yolɛ ti yɛ Ɲanmiɛn flɛli amun ɔn, afin amun ti’n, Klist bɔbɔ wunnin ɲrɛnnɛn. Ɔ yoli sɔ kɛ an nian su naan an nanti i ajalɛ liɛ’n su.’ (1 Piɛr 2:21). Kɛ ɔ fɛ i lɛ lele m’ɔ́ fá jú ‘blɛ kasiɛn’ nga nun’n, sran’m be nin a yaciman Zoova i sufuɛ’m be kpɔlɛ nin be yalɛ klelɛ le (2 Timote 3:1). Andɛ lika kpanngban nun’n, maan ɔ yo klɔ nga sran’m be yo vote kwlaa naan b’a sie be kpɛnngbɛn mun’n (démocratie) be su o, annzɛ klɔ nga be siefuɛ’m be kan ndɛ ɔ, sran fi kwlá ijɔman be ɲrun’n (dictature) be su o, cɛn kunngun be kle Zoova i Lalofuɛ kun, annzɛ be kwlaa be yalɛ titi.
?Ngue ti yɛ be kpɔ e mɔ be kle e ɲrɛnnɛn’n niɔn?
13. ?Yalɛ klelɛ nun’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ andɛ Zoova i sufuɛ’m be angunndan’n tran su ɔ?
13 Kannzɛ bɔbɔ lika’n ti fɔuun kan man e nun sunman lika andɛ’n, naan i sɔ’n ti e ɲan e ti e bo jasin fɛ’n, yɛ e yo e aɲia mun’n, sanngɛ nán e wla fi ndɛ nga Biblu’n kannin’n su. I waan: ‘Mɛn nga ɔ o yɛ’n ɔ cɛman.’ (1 Korɛntfuɛ Mun 7:31). Lika’n kwla kaci ndɛndɛ kpa, ɔ maan sɛ y’a siesieman e wun naan e angunndan’n w’a tranman Ɲanmiɛn ninnge’m be su kpa’n, ɔ cɛman naan y’a kpɔnzɔ. ?I sɔ’n ti’n, ngue yɛ e kwla yo naan y’a jran kekle ɔ? Like nga e kwla yo naan y’a jran kekle’n yɛle kɛ, maan e wun sa nga ti yɛ be kpɔ Klistfuɛ wɛtɛɛfuɛ mun mɔ be kle be yalɛ’n, i wlɛ weiin kpa naan e angunndan’n tran su.
14. ?Piɛli waan ngue ti yɛ be kle Klistfuɛ’m be yalɛ ɔ?
14 E blɛ liɛ nun’n, afuɛ ablesiɛn nin nɲɔn (62) nin afuɛ ablesiɛn nin nnan (64) be afiɛn’n nun’n, kɛ bé klé Klistfuɛ nga be o Rɔmun lɔ’n be ɲrɛnnɛn’n, akoto Piɛli klɛli i fluwa klikli’n ko mannin be. Fluwa sɔ nun’n, ɔ kannin sa nga ti yɛ be kle be ɲrɛnnɛn’n i ndɛ weiin. Ɔ seli kɛ: ‘N sran kpa mun, nán maan sa nga ɔ tɔ amun su amun sa nianlɛ’n ti’n, ɔ bo amun nuan. Nán an bu i kɛ ɔ ti sa tɛ.’ Kpɔkun, ɔ yiyili ndɛ nga ɔ kannin’n i nun ekun se kɛ: ‘Ɲrɛnnɛn nga an wun i’n, nán maan ɔ yo kɛ amun a kun sran yɛ amun a wua, nán maan ɔ yo kɛ amun a yo sa tɛ wie yɛ amun a fa amun nuan a wlɛwlɛ sran wie’m be ndɛ nun. Sanngɛ sɛ an wun ɲrɛnnɛn Klistfuɛ mɔ an ti ti’n, nán maan ɲannzuɛn kun amun, sanngɛ an la Ɲanmiɛn ase dunman sɔ’n m’ɔ o amun su’n ti.’ Piɛli kɛnnin i trele kɛ, nán kɛ be yoli sa tɛ kun sa ti yɛ be su wun ɲrɛnnɛn ɔn. Sanngɛ, Klistfuɛ mɔ be ti’n, i ti yɛ be su wun ɲrɛnnɛn ɔn. Naan sɛ ɔ ti kɛ be nin be nga be timan Klistfuɛ’n be ‘san nun yo sa tɛtɛ’ mun’n, nn bé yó be kpa. Sanngɛ, Klist i ajalɛ mɔ be mian be ɲin be nian su be nanti’n, i ti yɛ be kle be ɲrɛnnɛn ɔn. Sa kunngba’n ti yɛ andɛ be kle Klistfuɛ’m be yalɛ wie ɔ.—1 Piɛr 4:4, 12, 15, 16.
15. ?Ngue ti yɛ kɛ e niɛn i sa’n, ɔ fataman kɛ be kle andɛ Zoova i Lalofuɛ’m be yalɛ ɔ?
15 Mɛn’n i lika kpanngban nun’n, be kan Zoova i Lalofuɛ’m be ndɛ kpa. Afin be bo ti kun, yɛ be uka be wiengu. Be yi i sɔ liɛ’n i nglo be aɲia dandan’m be bo, ɔ nin be Siɛlɛ Blɛ Sua’m be kplanlɛ’n nun. Be di nanwlɛ, yɛ be kan be ɲin ase be di junman nga be fa man be’n. Be nzuɛn nun’n, ɔ nin be awlobo nun’n, be kle ajalɛ kpa. Kpɔkun be nin be wiengu be tran kpa yɛ be wun siesielɛ’n ti saun.a I bue kun kusu’n, i nun mɔ bé wíe like suanlɛ nga i nun ndɛ’n i klɛ’n, nn nvlenvle ablaɔn nin mɔcuɛ (28) be su’n, b’a jran Zoova i Lalofuɛ’m be junman’n. Kpɔkun be Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti’n, be kle be nun kpanngban be kplo’n nun ɲrɛnnɛn, yɛ be saci be bo ninnge mun. ?Sanngɛ, ngue ti yɛ be yo Zoova i Lalofuɛ mɔ be ayeliɛ’n ti kpa’n, be tɛtɛ sɔ ɔ? ?Yɛ nguɛ ti yɛ Ɲanmiɛn man atin maan be yo be sɔ ɔ?
16. ?Sa nga ti yɛ Ɲanmiɛn man atin maan be kle i sufuɛ’m be ɲrɛnnɛn’n, i klikli yɛle mennin?
16 I klikli nun’n, ɔ fata kɛ e wla kpɛn Nyanndra Mun 27:11 su. I waan: “Min wa, fa akunndan nanti. Sɛ a fa akunndan nanti’n, n klun jɔ. I liɛ’n, sɛ sran kan min wun ndɛ’n, ń kwlá sɔ́ su.” Nanwlɛ, Ɲanmiɛn mɔ i kunngba cɛ yɛ ɔ ti famiɛn’n i sielɛ’n i su akplowa nga Satan te si’n, i ti yɛ e wun ɲrɛnnɛn’n niɔn. Afin, kannzɛ bɔbɔ mɛn nun sa’m be kleli kɛ sran kpanngban kpa b’a kpɔciman Zoova’n, sanngɛ i sɔ’n bubuman Satan i sa si’n. Wafa kunngba nga Zɔbu m’ɔ ti sran kpa’n i blɛ su Satan klɔklɔli Zoova’n, i sɔ yɛ ɔ te yo ɔ (Zɔb 1:9-11; 2:4, 5). Nanwlɛ, like kwlaa nga Satan kwla yo naan w’a kle kɛ ɔ ti nanwlɛfuɛ’n yɛ ɔ miɛn i ɲin yo ɔ. Afin siɛn’n, Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ w’a taka kpa ɲanmiɛn su lɔ, kpɔkun Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa’m b’a tru asiɛ wunmuan’n su. ?I sɔ’n kle kɛ, sɛ ɲrɛnnɛn’n yo tɛ kpa’n, Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be kwla jran kekle naan be su kpɔcimɛn i? I sɔ kosan liɛ’n, ɔ fata kɛ Zoova i sufuɛ’m be tinuntinun be tɛ su.—Sa Nglo Yilɛ 12:12, 17.
17. ?Kɛ Zezi se kɛ ‘kɛ bé yó amun sɔ’n, maan amun kwla kan min ndɛ’n kle be’n,’ i bo’n yɛle mennin?
17 Kɛ Zezi kán sa nga bé wá jú “mɛn’n i awieliɛ’n” blɛ nun’n be ndɛ klé i sɔnnzɔnfuɛ mun’n, ɔ kannin sa kun ekun nga ti yɛ Zoova man atin maan be kle i sufuɛ’m be ɲrɛnnɛn’n i ndɛ. Ɔ seli be kɛ: ‘Bé fá amun kɔ́ famiɛn mun nin kpɛnngbɛn’m be ja su min ti. Kɛ bé yó amun sɔ’n, maan amun kwla kan min ndɛ’n kle be.’ (Matie 24:3, 9; Lik 21:12, 13). Zezi bɔbɔ kannin ndɛ nga ɔ ti nanwlɛ’n kleli Erɔdu nin Pilati. Akoto Pɔlu kannin ndɛ’n ‘famiɛn mun nin kpɛnngbɛn mun’ be ɲrun wie. E Min Zezi Klist i fanngan nun’n, Pɔlu kunndɛli kɛ ɔ́ kɛ́n i ndɛ liɛ’n famiɛn’n i ɲrun. Ɔ maan cɛn kun ɔ seli kɛ: “Ń fá min ndɛ liɛ’n kɔ́ Sezar ja su.” (Sa Nga Be Yoli’n 23:11; 25:8-12). Andɛ kusu’n, sa kekle wie mɔ be ju e su’n ti’n, e kan ndɛ nga ɔ ti nanwlɛ’n i kpa liɛ su kpɛnngbɛn mun nin nzrafuɛ’m be ɲrun.b
18, 19. (a) ?Mmlusuɛ mennin yɛ yalɛ klelɛ’n i ɲrun jranlɛ’n ɔ kwla man e ɔ? (b) ?Kosan cinnjin kpa mennin yɛ é wá yíyí be nun like suanlɛ nga ɔ́ bá lɛ’n nun ɔn?
18 I agualiɛ su’n, sɛ e tra e awlɛn e jran kekle yalɛ klelɛ nin ɲrɛnnɛn’n be ɲrun’n, e kwla ɲan su mmlusuɛ. ?Wafa sɛ? Zaki m’ɔ ti Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’n ɔ kpɛnnin i niaan Klistfuɛ’m be wla kɛ: ‘N niaan mun, sa fanunfanun nga ɔ tɔ amun su’n, an bu i amun cenjele like, afin an si kɛ kɛ an lafi Ɲanmiɛn su, mɔ be sa amun nian’n, yɛ maan an kaci sran mɔ be tra be awlɛn ɔn.’ Ɛɛn, yalɛ klelɛ’n kwla yo maan e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ɔ taka kpa. I sɔ’n ti’n, nán maan srongble’n ti’n e fa ajalɛ nga ɔ fɔn Ɲanmiɛn mmla’n. Sanngɛ, kɛ nga Zaki fa kannin sa’n, i waan: ‘An tra amun awlɛn lele guɛ i ti nin i bo naan amun a yo sran, yɛ like fi su mianman amun.’—Zak 1:2-4.
19 Kannzɛ bɔbɔ Ɲanmiɛn Ndɛ’n ukali e maan e wunnin sa nga ti yɛ be kle Ɲanmiɛn i sufuɛ kpa’m be yalɛ’n, ɔ nin sa nga ti yɛ Zoova man atin maan be kle i sufuɛ’m be yalɛ’n, i sɔ’n kleman kɛ yalɛ klelɛ’n i ɲrun jranlɛ’n ɔ ti like pɔpɔ. ?Wafa sɛ yɛ e kwla siesie e wun naan y’a jran kekle ɔ? ?Yalɛ klelɛ nun’n, ngue yɛ e kwla yo ɔ? É wá yíyí kosan cinnjin kpa sɔ’m be nun like suanlɛ nga ɔ́ bá lɛ’n nun.
[Ja ngua lɛ ndɛ mun]
a An nian La Tour de Garde 15 décembre 1995 i bue 27-29; nin 15 avril 1994 i bue 16-17; ɔ nin Réveillez-vous! 22 décembre 1993 i bue 6-13, be nun.
b An nian Réveillez-vous! 8 janvier 2003 i bue 3-11 nun.
?Amun kwla yiyi be nun?
• ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ sran nga be kan sa nga ti yɛ like nga be lafi su’n ti nanwlɛ’n i ndɛ’n, be nun klikli’n yɛle Zezi’n niɔn?
• ?Kɛ be kle Klistfuɛ klikli’m be yalɛ’n, ngue yɛ be yoli ɔ?
• ?Piɛli waan ngue ti yɛ be kle Klistfuɛ’m be yalɛ ɔ?
• ?Sa mennin ti yɛ Zoova man atin maan be kle i sufuɛ’m be yalɛ’n niɔn?