‘Ɔ wunnin nɛnnglɛnman kpakpafuɛ’n kun’

‘Be fa be wun man Ɲanmiɛn kekle su, yɛ yakpafuɛ mun yɛ be yo maan Ɲanmiɛn sie be ɔ.’—MATIE 11:12.

1, 2. (a) ?Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i su ɲanndra kpanngban nga Zezi buli’n be nun kun nun’n, ajalɛ kpa mɔ be fɛmɛn i titi’n mennin yɛ ɔ kɛnnin i ndɛ ɔ? (b) ?Nɛnnglɛnman kpakpafuɛ’n i su ɲanndra nun’n, Zezi seli sɛ?

?LIKE mennin yɛ ɔ ti amun ɲrun like nanndoliɛ kpa mɔ i sɔ’n ti’n, amun kwla yaci amun bo ninnge kwlaa naan amun a ɲɛn i ɔ? Kannzɛ bɔbɔ sran’m be wla be wun ase be kunndɛ ninnge wie mun kɛ sika sa’n, annzɛ sran dan yolɛ’n sa, annzɛ tinmin kunndɛlɛ sa’n, be nga bé sé kɛ b’a wun like kpa wie ti naan bé klɛ́n be bo ninnge mun naan b’a ɲan like sɔ’n, be sɔfuɛ’m b’a sɔnman. Sanngɛ Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i su ɲanndra kpanngban nga Zezi Klist buli’n be nun kun nun’n, ɔ kannin ajalɛ kpa sɔ mɔ sran’m be fɛmɛn i titi’n i ndɛ.

² Ɲanndra sɔ mɔ Zezi buli kleli i sɔnnzɔnfuɛ’m be ngunmin cɛ’n, be nun kun kan nɛnnglɛnman kpakpafuɛ’n kun i ndɛ. Zezi seli kɛ: ‘Ɲanmiɛn sielɛ’n ɔ fa aata difuɛ ekun. Aata difuɛ sɔ’n ɔ kunndɛ nɛnnglɛnman kpakpa’n. Kɛ ɔ wunnin i kpakpafuɛ’n kun’n, ɔ ko yoli i sa nun ninnge’n kwlaa atɛ fa toli nɛnnglɛnman sɔ’n.’ (Matie 13:36, 45, 46). ?Ngue yɛ Zezi kunndɛ kɛ ɔ́ fá ɲanndra sɔ’n klé i ndɛ tiefuɛ mun ɔn? ?Yɛ afɔtuɛ mennin yɛ Zezi i ndɛ’n kwla man e?

Nɛnnglɛnman kpakpafuɛ mun

3. ?Laa nun’n, ngue ti yɛ nɛnnglɛnman kpakpafuɛ’n ti like nanndoliɛ’n niɔn?

³ Laa nun’n, nɛnnglɛnman’n ti be wun wlawlalɛ’n nun like nanndoliɛ kpa kun. Pline l’aîné m’ɔ ti Rɔmu lɔ fluwa klɛfuɛ kun’n, ɔ seli kɛ “ninnge kpakpa kwlaa be nun cinnjin’n” yɛle nɛnnglɛnman. Be kunndɛman nɛnnglɛnman kɛ nga be fa kunndɛ sika ɔkwlɛ’n, annzɛ jɛtɛ ufue’n, annzɛ yɔbuɛ kpakpa sunman be sa. Nzue nun buye wie’m be bui’m be nun yɛ nɛnnglɛnman’n wo ɔ. Yɛle kɛ, kɛ yɔbuɛ mma kaan kun ko wlu buye’n i bui nun’n, buye’n fɛ i nuan nzue’n guɛ i wun. Laa nun’n, Izraɛli mɛn’n i wun mmuammua kpa, Arabu’m be mɛn’n nun lɔ jenvie’n, ɔ nin ndɛma jenvie’n nin Ɛndiɛn jenvie’n, be nun lɔ yɛ be isa nɛnnglɛnman kpakpafuɛ’n niɔn. I sɔ’n ti yɛ atrɛkpa Zezi kannin ‘aata difuɛ m’ɔ kunndɛ nɛnnglɛnman kpakpa’n,’ i ndɛ’n niɔn. Sran ng’ɔ kunndɛ nɛnnglɛnman kpakpafuɛ’n, saan ɔ́ míɛn i ɲin kpa naan w’a ɲɛn i.

4. ?Aata difuɛ m’ɔ kunndɛ nɛnnglɛnman kpa’n i su ɲanndra mɔ Zezi buli’n i nun afɔtuɛ cinnjin’n yɛle mennin?

⁴ Kannzɛ bɔbɔ nɛnnglɛnman kpakpafuɛ’m be ti ninnge mɔ be le gua kpa laa nun’n, sanngɛ nán gua dan sɔ mɔ be le i’n i su yɛ ɲanndra mɔ Zezi buli’n ɔ fa e ɲin sie ɔ. Ɲanndra sɔ nun’n, nán nɛnnglɛnman i kpakpa m’ɔ ti’n i li ngunmin yɛ Zezi fa sunnzunnin Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n niɔn. Sanngɛ ajalɛ nga kɛ ‘aata difuɛ m’ɔ kunndɛ nɛnnglɛnman kpakpa’n ɔ wunnin i kpakpafuɛ’n kun’n’ m’ɔ fali’n, i su yɛ Zezi fa e ɲin sie ɔ. Aata difuɛ m’ɔ kunndɛ nɛnnglɛnman kpakpa’n, ɔ timan kɛ aata difuɛ nga’m be sa. Ɔ ti sran mɔ sɛ é kwlá sé’n, ɔ si aata dilɛ’n i nun ajalɛ mun kpa ɔ. Kɛ i sɔfuɛ’n nian nɛnnglɛnman mun sa’n, ɔ kwla wun ng’ɔ ti kpakpafuɛ’n i wlɛ. Ɔ maan be kwlá faman i tɛfuɛ’n be lɛkɛmɛn i.

5, 6. (a) ?Aata difuɛ’n i nzuɛn kpa mennin yɛ be sie i nzɔliɛ Zezi i ɲanndra’n nun ɔn? (b) ?Like kpa kun mɔ be fa fiali’n, ngue yɛ i su ɲanndra’n yi i nglo aata difuɛ m’ɔ kunndɛ nɛnnglɛnman kpa’n i lika ɔ?

⁵ Nzuɛn kpa kun o lɛ mɔ aata difuɛ sɔ’n le i ɔ. Titi’n, ka naan aata difuɛ’n w’a to nɛnnglɛnman naan w’a ko yo i atɛ’n, ɔ dun mmua nian i gua’n. Yɛ sɛ ɔ yo i atɛ naan ɔ kwla ɲan su’n, kpɔkun w’a to. Asa ekun’n, ɔ bu angunndan nian sɛ ɔ kwla ɲan nɛnnglɛnman sɔ’n i tofuɛ ndɛndɛ o. Sɛ é kwlá sé’n, nɛ́n i bɔbɔ i nɛnnglɛnman yɛ ɔ kunndɛ ɔ. Like ng’ɔ lo i’n yɛle i su nvasuɛ ng’ɔ kwla ɲɛn i’n. Sanngɛ Zezi i ɲanndra’n nun aata difuɛ’n i liɛ’n, w’a buman nvasuɛ kunndɛlɛ ngunmin i angunndan. Afin nán sika, annzɛ aɲanbeun’n yɛ ɔ lo i ɔ. I kpa bɔbɔ’n, ɔ yoli “i sa nun ninnge’n kwlaa atɛ” naan w’a ɲan like ng’ɔ kunndɛ’n.

⁶ Aata difuɛ sunman be ɲrun’n, ajalɛ nga Zezi i ɲanndra’n nun bian ɔ fali’n, ɔ timan ngwlɛlɛ ajalɛ mlɔnmlɔn. Aata difuɛ ng’ɔ si ngwlɛlɛ’n, ɔ kwlá fɛmɛn i sɔ ajalɛ liɛ’n mlɔnmlɔn. Sanngɛ Zezi i ɲanndra’n nun aata difuɛ’n liɛ’n, i angunndan liɛ’n ti ngunmin. Nán sika yɛ ɔ ti i nvasuɛ liɛ’n niɔn. Sanngɛ, like ng’ɔ ti kpa mɔ kɛ be ɲɛn i’n ɔ man be aklunjuɛ’n, yɛ ɔ ti aata difuɛ sɔ’n i nvasuɛ liɛ’n niɔn. I sɔ liɛ’n i ɲin fite ɲanndra kun ekun mɔ Zezi buli’n, i nun weiin. Ɔ seli kɛ: ‘Ɲanmiɛn sielɛ’n ɔ fa like kpa kun mɔ be fa fiali fie kun su. Sran kun wunnin i naan w’a fa fia ekun. I fɛ m’ɔ yo i’n ti’n, ɔ ko yo i sa nun ninnge’n kwlaa atɛ ɔ fa toli fie sɔ’n.’ (Matie 13:44). Nanwlɛ, like m’ɔ ti aɲanbeun like mɔ bian’n wunnin i m’ɔ su wa yo i liɛ’n ti’n, ɔ yacili i sa nun ninnge’n kwlaa. ?Be kwla ɲan sran kɛ ngalɛ’n sa’n wie andɛ? ?Like kpa kun o lɛ mɔ i ti yɛ be kwla klɛn be wun be fɛ i sɔ ajalɛ’n niɔn?

Be nga be klo Ɲanmiɛn sielɛ’n m’ɔ ti kpa dan’n

7. ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ ɔ klo Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n m’ɔ ti kpa’n niɔn?

⁷ Ɲanndra nga Zezi buli nun’n, ɔ kannin ‘Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n’ i ndɛ. Be nga be klo Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n m’ɔ ti’n kpa dan’n, be nun kun yɛle Zezi bɔbɔ. Zezi i jasin fɛ’n mɔ be klɛli’n ɔ kɛn i sɔ liɛ’n i ndɛ kpa. Kɛ afuɛ 29 nun E.B.N. be yoli Zezi i batɛmu cɛ’n, ɔ ‘boli Ɲanmiɛn ndɛ kanlɛ’n bo, ɔ se kɛ: “An kaci amun nzuɛn’n, afin Ɲanmiɛn i sielɛ blɛ w’a mantan.”’ Zezi fali afuɛ nsan nin sin fa kannin Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i ndɛ kleli sran kpanngban kpa. Ɔ tuli ajalɛ ‘ɔli klɔ dandan nin kanngan’n kwlaa be su, ɔ kannin Ɲanmiɛn ndɛ, ɔ boli Ɲanmiɛn sielɛ jasin fɛ’n kleli be.’—Matie 4:17; Lik 8:1.

8. ?Ngue yɛ Zezi yoli fa kleli like nga Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n wá yó’n niɔn?

⁸ Zezi yili atrɛ kpanngban kpa lika ng’ɔ sinnin’n be nun. I wie yɛle kɛ, ɔ yoli tukpacifuɛ’m be juejue, ɔ mannin sran’m be aliɛ, ɔ jrannin aunmuan, kpɔkun ɔ cɛnnin sran’m be nguan bɔbɔ. Ɔ yoli i sɔ fa kleli like nga Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n wá yó’n (Matie 14:14-21; Mark 4:37-39; Lik 7:11-17). I agualiɛ su’n, ɔ yili i Ɲanmiɛn sulɛ tankaan nin Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i sin jranlɛ’n, i nglo. Yɛle kɛ, ɔ kplinnin su maan be kunnin i waka’n su. Kɛ “nɛnnglɛnman kpakpafuɛ’n kun’n” mɔ aata difuɛ’n wunnin i’n ti’n ɔ yacili i sa nun ninnge’n kwlaa sa’n, Zezi kusu dili Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ junman’n lele ɔ fa wuli.—Zan 18:37.

9. ?Nzuɛn kpa mennin yɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ klikli’m be yili i nglo ɔ?

⁹ Kannzɛ Zezi fɛli i ɲin sieli Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n su’n, sanngɛ ɔ yiali i sɔnnzɔnfuɛ akpasua kaan kun nuan. Be kusu be kloli Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i kpa m’ɔ ti’n wie. Sran sɔ’m be nun kun yɛle Andre m’ɔ dun mmua yoli Zan Batɛmu yofuɛ’n, i sɔnnzɔnfuɛ’n. Kɛ Andre nin Zan i sɔnnzɔnfuɛ’m be nun kun ekun mɔ atrɛkpa ɔ ti Zebede i wa’n mɔ be flɛ i Zan wie’n, be tili i Zan nuan nun kɛ Zezi ti ‘Ɲanmiɛn Bua Gbaflɛn’n,’ b’a sisiman be bo, be suli Zezi su. Sanngɛ, w’a kaman ngalɛ’n su. Ndɛndɛ kpa’n, Andre ko toli i niaan bian Simɔn, yɛ ɔ seli i kɛ: “Y’a wun Mɛsi’n.” I sin’n, Simɔn (i kunngba’n yɛle Sefasi annzɛ Piɛli) nin Filipu nin i janvuɛ Natanaɛli be kusu be wa wunnin i wlɛ wie kɛ Zezi yɛ ɔ ti Mɛsi’n niɔn. I sɔ’n ti’n, Natanaɛli seli Zezi kɛ: ‘Wɔ yɛ a ti Ɲanmiɛn Wa’n niɔn, yɛ a ti Izraɛlifuɛ’m be Famiɛn.’—Zan 1:35-49.

Ɔ suli be bo maan be fali ajalɛ

10. ?Kɛ Zezi wunnin be nga bé wá káci i sɔnnzɔnfuɛ mun ekun m’ɔ seli be kɛ be su i su’n, ngue yɛ be yoli ɔ?

¹⁰ Wafa nga kɛ Andre, nin Piɛli, nin Zan, ɔ nin be nga’m be wunnin Mɛsi’n be yoli’n, ɔ nin aata difuɛ’n m’ɔ wunnin nɛnnglɛnman kpakpafuɛ’n i liɛ’n, be fa be wun. ?Ngue yɛ bé yó i siɛn’n niɔn? Ajalɛ nga kɛ be nin Zezi be wunnin be wun i klikli’n nun be fali’n, Zezi i jasin fɛ’n nga be klɛli’n ɔ yiyiman i ngba nun kleman e. Sanngɛ, ɔ yo kɛ be nun sunman be sali be sin be ninnge nga be yo be laa’n be yolɛ’n su ekun. Kɛ ɔ yoli sɔ mɔ anglo nsiɛn lele afuɛ kun sinnin’n, Zezi toli Andre nin Piɛli, ɔ nin Zan nin i niaan bian Zaki Galile fɛtɛ’n nuan lɔ. Kɛ ɔ́ wún be’n, nn be su tra jue.a Kɛ Zezi wunnin be’n, ɔ seli be kɛ: “An bla wa su n su, ń fá amun káci sran’m be trafuɛ kɛ jue trafuɛ sa.” ?Ngue yɛ be yoli ɔ? Zezi i jasin fɛ’n mɔ Matie klɛli’n waan Piɛli nin Andre be ‘yacili be lala’m be lɛ, yɛ be suli i su ɔ.’ Zaki nin Zan be liɛ’n, e kɛnngɛn i kɛ: “Be yacili be si nin alie’n lɛ, yɛ be suli i su ɔ.” Liki kan gua su kɛ be “yacili be ninnge’n kwlaa lɛ naan b’a su i su.”—Matie 4:18-22; Lik 5:1-11.

11. ?Ngue ti yɛ kɛ Zezi flɛli i sɔnnzɔnfuɛ mun’n, b’a sisiman be bo naan b’a su i su’n niɔn?

¹¹ ?Ajalɛ nga Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be fali’n, b’a bumɛn i sin lele naan b’a fa? Cɛcɛ! Kannzɛ bɔbɔ jue tralɛ’n m’ɔ ti be awlo junman’n, be sali be sin be ɔli i dilɛ ekun’n, sanngɛ kɛ be wunnin Zezi i klikli nun’n, e kwla se kɛ ndɛ nga be tili’n, ɔ nin sa nga blɛ sɔ’n nun be wunnin i’n, be wla w’a fiman be su. Ɔ maan afuɛ wunmuan kun ng’ɔ sinnin nun’n, be kwla buli ndɛ nin sa sɔ’m be su angunndan kpa. Siɛn’n, ɔ fata kɛ be fa ajalɛ kun. Kɛ nɛnnglɛnman aata difuɛ’n ɔ wunnin nɛnnglɛnman kpakpafuɛ’n kun’n, Zezi waan ɔ ko “yoli i sa nun ninnge’n kwlaa” i atɛ fa toli nɛnnglɛnman sɔ’n. ?Ajalɛ kunngba sɔ’n yɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be kusu be awlɛn’n suli be bo maan be fali ɔ? Ɛɛn! Ndɛ nga be tili’n ɔ nin sa nga be wunnin i’n, ɔ suli be bo maan be fɛli i su ajalɛ. Be wunnin i wlɛ kɛ be ajalɛ’n i falɛ blɛ’n juli. Ɔ maan, kɛ nga Zezi i jasin fɛ’n nga be klɛli’n fa kan’n sa’n, b’a sisiman be bo lele, be yacili be ninnge’m be lɛ, kpɔkun be suli Zezi su.

12, 13. (a) ?Kɛ sran’m be tili Zezi i ndɛ’n, ngue yɛ be nun kpanngban be yoli ɔ? (b) ?Ndɛ mennin yɛ Zezi kɛnnin i i sɔnnzɔnfuɛ kpa’m be lika ɔ? ?Yɛ ndɛ sɔ’n kle sɛ?

¹² Nanwlɛ, ajalɛ nga Klistfuɛ kpa sɔ’m be fali’n, nɛ́n i kunngba’n yɛ sran uflɛ wie mun mɔ Zezi i jasin fɛ’n nga be klɛli’n kan be ndɛ’n, be fali ɔ! Zezi yoli sran kpanngban be juejue, ɔ mannin be aliɛ be dili. Sanngɛ be ɔli be bɔbɔ be junman liɛ’m be dilɛ (Lik 17:17, 18; Zan 6:26). Wie mun ekun bɔbɔ’n, kɛ Zezi flɛli be kɛ be su i su’n, be kpatali Zezi kɛ bé kó yó like uflɛ (Lik 9:59-62). Sanngɛ nɛ́n i sɔ yɛ nanwlɛfuɛ’m be yo ɔ. Kɛ Zezi kán i sufuɛ’m be ndɛ’n, ɔ seli kɛ: ‘Kɛ ɔ fin Zan batɛmu yofuɛ’n i blɛ su lele m’ɔ́ fá jú andɛ’n, be fa be wun man Ɲanmiɛn kekle su, yɛ yakpafuɛ mun yɛ be yo maan Ɲanmiɛn sie be ɔ.’—Matie 11:12.

¹³ ?Kɛ be se kɛ ‘be fa be wun man Ɲanmiɛn kekle su,’ naan ‘yakpafuɛ mun yɛ be yo maan Ɲanmiɛn sie be’n,’ ndɛ sɔ’m be bo yɛle mennin? Kɛ be nian Glɛki aniɛn nun ndɛ mma nga be fa kan ndɛ sɔ mun’n i kpa sa’n, fluwa kun waan: “Ndɛ mma’n i bo’n yɛle be ɲin mianlɛ.” (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words.) Kpɔkun, kɛ Heinrich Meyer m’ɔ ti Biblu’n nun like sifuɛ’n ɔ́ kán ndɛ mma sɔ’n i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Kɛ Mɛsi i sielɛ’n ɔ́ mántan koko’n, sran nga be ɲin o i sin mɔ be wun blibli be’n, be kpli be di junman’n. [...] Ɔ maan be ɲin mianlɛ kekle sɔ’n (be tranman lɛ sa diin be minndɛman) ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i ndɛ lo be kpa.” Kɛ aata difuɛ m’ɔ kunndɛ nɛnnglɛnman’n sa’n, sran akpasua kan sɔ’n wunnin like ng’ɔ ti nanndoliɛ sakpa’n i wlɛ ndɛndɛ. Ɔ maan, be miannin be ɲin be yacili be sa nun ninnge’n kwlaa Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n ti.—Matie 19:27, 28; Filipfuɛ Mun 3:8.

Sran uflɛ wie’m be fali be wun wlɛli i sran kunndɛlɛ’n nun

14. ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli i akoto’m be Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ junman’n i dilɛ ɔ? ?Yɛ i bo’n guali sɛ?

¹⁴ Kɛ Zezi bó i jasin fɛ’n, ɔ kleli sran uflɛ mun i bolɛ’n wie. Kpɔkun ɔ ukali be naan be kusu be kunndɛ sran nga Ɲanmiɛn kwla sie be’n. Ɔ dun mmua kpali i sɔnnzɔnfuɛ’m be nun 12 kpɔkun ɔ fali be yoli i akoto, annzɛ sran m’ɔ́ súnman be’n. Wafa ng’ɔ fata kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be di be junman’n, ɔ nin sa kekle nin ɲrɛnnɛn nga bé wá tɔ́ be su bɔbɔ’n, Zezi dun mmua mannin be afɔtuɛ i kwlaa sɔ’n su kpan (Matie 10:1-42; Lik 6:12-16). Zezi i afuɛ kasiɛn nɲɔn nun’n, ɔ nin be sinnin klɔ’m be su be boli jasin fɛ’n likawlɛ. Ɔ maan i sɔnnzɔnfuɛ’m be nin i be afiɛn mantannin kpa. Be sieli be su Zezi nuan bo, be wunnin sa dandan ng’ɔ yoli be mun’n, kpɔkun be wunnin i ajalɛ kpa’n (Matie 13:16, 17). Nanwlɛ, sa kwlaa sɔ’m be kwla wluwluli be wun. Ɔ maan, kɛ nga nɛnnglɛnman aata difuɛ’n fa yoli sa’n, juejue su be tuli be klun be dili Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ junman’n.

15. ?Like nga Zezi waan i sɔnnzɔnfuɛ’m be klun jɔ su kpafuɛ’n yɛle mennin?

¹⁵ Kɛ Zezi kpali i akoto 12, i sin’n, ɔ ‘kpali sran ableso ekun, ɔ sunmannin be nɲɔnnɲɔn kɛ be dun mmua klɔ nin lika nga i bɔbɔ ɔ́ wá sín lɛ’n be nun.’ Yalɛ nin ɲrɛnnɛn nga bé wá klé be’n, ɔ kannin be ndɛ kleli be wie. Kpɔkun ɔ sunmannin be kɛ be ko se sran’m be kɛ: ‘Ɲanmiɛn sielɛ’n ɔ nin be w’a mantan koko.’ (Lik 10:1-12). Kɛ be sran 70 be ɔli be bali’n, be klun jɔli, yɛ be seli kɛ: “Nannan, kɛ e bo ɔ dunman’n, asiɛ usu’m be sro e.” Sanngɛ like nga b’a sunnzunman’n yɛle kɛ, Zezi seli be kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i juejue su junman m’ɔ be di’n ti’n, aklunjuɛ’n i dan kpafuɛ’n wo be ɲrun. Ɔ seli be kɛ: ‘Nán amun klun jɔ ninnge’m mɔ be sro amun’n ti, sanngɛ maan amun klun jɔ amun dunman mɔ b’a klɛ i ɲanmiɛn su lɔ’n ti.’—Lik 10:17, 20.

16, 17. (a) ?Kɔnguɛ kasiɛn nga Zezi nin i akoto’m be yiali’n, ndɛ mennin yɛ ɔ kan kleli be ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ ndɛ nga Zezi kan kleli i akoto mun’n, ɔ yoli be fɛ kpɔkun ɔ guali be awlɛn su nzue ɔ?

¹⁶ I agualiɛ su’n, afuɛ 33 nun E.B.N. Nisan le 14 i kɔnguɛ kasiɛn’n nun mɔ Zezi nin i akoto’m be yiali’n, be dili aliɛ mɔ be wa flɛli i kɛ e Min’n i Aliɛ’n. Kpɔkun, ɔ seli be kɛ be yo i sɔ naan be wla kpɛn i su. Kɔnguɛ sɔ nun’n, Zezi seli i akoto 11 nga be kali lɛ’n be kɛ: ‘Sa ng’ɔ tɔli’n n su’n, i kwlaa nun amun a yaciman n le. Ɔ maan kɛ n Si sieli n famiɛn’n, n kusu ń síe amun famiɛn naan tabli nga ń dí su min mɛn’n nun lɔ’n, an di su wie, yɛ ń síe amun bia su maan bé fá Izraɛli nvle blu nin nɲɔn mun bá amun ja su.’—Lik 22:19, 20, 28-30.

¹⁷ Nanwlɛ, kɛ be tili Zezi nuan ndɛ sɔ’n, ɔ guali akoto’m be awlɛn su nzue dan! Afin aɲrunɲan’n i kpafuɛ’n, ɔ nin cenjele junman ngunmin kun mɔ sran fi kwlá ɲɛnmɛn i’n, yɛ be su wa ɲɛn i ɔ (Matie 7:13, 14; 1 Piɛr 2:9). Kɛ nɛnnglɛnman aata difuɛ’n fa yoli’n sa’n, be kusu be yacili be sa nun ninnge’n kwlaa be suli Zezi su Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n ti. Siɛn’n, be awlɛn w’a tɔ nzue nun. Afin ajalɛ nga be klɛnnin be wun be fali’n, ɔ́ cɛ́ ɔ́ cɛ́ ɔ, ɔ su kaman ngbɛn.

18. ?Sran uflɛ mennin mun yɛ be nin akoto 11 bé kwlá ɲán Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i su mmlusuɛ wie ɔ?

¹⁸ Nán akoto nga be nin Zezi be yiali kɔnguɛ sɔ nun’n, be ngunmin yɛ bé ɲán Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n i su mmlusuɛ ɔ. Like ng’ɔ ti Zoova klun su’n yɛle kɛ, ɔ nin sran 144. 000 bé trá Ɲanmiɛn Sielɛ’n i su aenguɛ naan be nin Zezi Klist be di Famiɛn. Asa ekun’n, aolia nun’n, akoto Zan wunnin ‘sran kpanngban kpa, sran fi kwlá kaman be. Be jinjin bia’n nin Bua Gbaflɛn’n be ɲrun lɛ. Be kpan kekle kpa be se kɛ: “E Ɲanmiɛn m’ɔ ti bia’n su’n, nin Bua Gbaflɛn’n, be ti yɛ e ɲannin e ti ɔ.”’ Sran sɔ mun yɛ Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n síe be asiɛ’n su wa ɔ.b—Sa Nglo Yilɛ 7:9, 10; 14:1, 4.

19, 20. (a) ?Like nanndoliɛ mennin i wun atin yɛ w’a tike sran mɔ be fin nvlenvle kwlaa’n, be ɲrun ɔn? (b) ?Kosan mennin yɛ like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɔ’n wá tɛ́ su ɔ?

¹⁹ Kwlaa naan Zezi w’a sɛ i sin ɲanmiɛn su’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ kpa’m be kɛ: ‘An wɔ ko kle nvlenvle’n kwlaa be like maan be kaci n sɔnnzɔnfuɛ, yɛ an yo be batɛmu e Si Ɲanmiɛn, nin i Wa’n, ɔ nin i wawɛ’n be dunman nun. Yɛ like kwlaa nga n kleli amun’n, amun kusu an kle be maan be fa su. An nian, min nin amun e o cɛn kwlaa lele mɛn’n fá wíe.’ (Matie 28:19, 20). I sɔ’n ti’n, sran mɔ be fin nvlenvle’n kwlaa’n, bé wá káci Zezi Klist i sɔnnzɔnfuɛ. Sran sɔ’m be kusu be fa be awlɛn sie i Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n su. Yɛle kɛ, kannzɛ bé yrá be su ɲanmiɛn su lɔ o, annzɛ asiɛ’n su wa o, ajalɛ nga kɛ aata difuɛ m’ɔ kunndɛ nɛnnglɛnman kpa’n ɔ wunnin i kpakpafuɛ’n kun’n ɔ fali’n, i kunngba’n yɛ be fa ɔ.

²⁰ Ndɛ nga Zezi kannin’n ɔ kle kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m bé dí junman ng’ɔ fa mannin be’n i lele “mɛn’n fá wíe.” ?Ɔ maan, Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n ti’n, wan mun yɛ kɛ aata difuɛ m’ɔ kunndɛ nɛnnglɛnman sa’n, e blɛ liɛ’n nun be yaci be sa nun ninnge’n kwlaa ɔ? Like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɔ’n wá tɛ́ kosan sɔ’n su.

[Ja ngua lɛ ndɛ mun]

?Amun tɛ́ su sɛ?

• ?Ɲanndra nga Zezi buli m’ɔ kan aata difuɛ m’ɔ kunndɛ nɛnnglɛnman kpakpa’n i ndɛ’n, i nun afɔtuɛ cinnjin’n yɛle mennin?

• ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ ɔ klo Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ’n m’ɔ ti kpa’n niɔn?

• ?Ngue ti yɛ kɛ Zezi flɛli Andre nin Piɛli nin Zan, ɔ nin sran wie mun’n, b’a sisiman be bo mɔ be suli i su’n niɔn?

• ?Like nanndoliɛ kpa mennin yɛ i wun atin’n tikeli sran mɔ be fin nvlenvle kwlaa’n, be ɲrun ɔn?