“Ɔ toli amun gua kpan”
‘Ɔ toli amun gua kpan, i sɔ’n ti, like kwlaa nga amún yó’n, an yo maan ɔ bɛ i ɲrunɲan.’—1 KORƐNTFUƐ MUN 6:20.
1, 2. (a) ?Kɛ nga Moizi Mmla fa kan’n sa’n, wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ be yo Izraɛlifuɛ m’ɔ ti kanga’n niɔn? (b) ?Sanngɛ ajalɛ mennin yɛ kanga ng’ɔ klo i min’n ɔ kwla fa ɔ?
FLUWA kun seli kɛ: “Laa mɛn wunmuan nun’n, kanga dilɛ’n truli, kpɔkun ɔ yoli sran’m be klun su kpa.” Ɔ seli ekun kɛ: “Ezipti nin Glɛki, yɛ Rɔmu nvle’m be kwlaa be aɲanbeun’n ɔ fin kanga’m be junman mɔ be dili’n. Afuɛ ya kpɔlɛ klikli’n nun Klistfuɛ’m be blɛ su’n, kɛ be fa sran nsan Itali lɔ’n, be nun kun ti kanga. Kpɔkun mɛn’n i lika uflɛ nun’n, kɛ be fa sran nnun’n, be nun kun ti kanga.”—Holman Illustrated Bible Dictionary.
2 Kannzɛ bɔbɔ kanga dilɛ’n trannin laa Izraɛli mɛn’n nun lɔ wie’n, sanngɛ Moizi Mmla’n sasali Ebre kwlaa ng’ɔ di kanga’n. I wie yɛle kɛ Moizi Mmla nun’n, Izraɛlifuɛ kun kwlá diman kanga lele ɔ traman afuɛ nsiɛn. I kanga dilɛ afuɛ nso su’n, be ‘yaci i nun, ɔ tuaman kalɛ fi.’ Wafa nga be fa yo kanga mun’n i su mmla’m be ti kpa, kpɔkun be yoman sran wannzo. I wie yɛle kɛ Moizi Mmla’n se kɛ: ‘Sɛ kanga’n se kɛ ɔ klo i min’n nin i yi’n nin i mma mun’n, naan ɔ kloman kɛ ɔ́ kɔ́ naan ɔ́ ɲɛ́n i ti’n, i min’n fa Ɲanmiɛn yo i lalofuɛ, ɔ fa sran’n mantan anuan’n annzɛ anuan’n i waka’n. Kpɔkun ɔ fiti i su’n nin tulie. Kɛ ɔ fin lɛ’n, sran sɔ’n sú i tititi.’—Ezipt Lɔ Tulɛ 21:2-6; Saun Yolɛ 25:42, 43; Mmla’n 15:12-18.
3. (a) ?Kanga yolɛ’n i wafa mennin yɛ Klistfuɛ klikli’m be kplinnin i yolɛ’n su ɔ? (b) ?Ngue yɛ ɔ su e bo maan e su Ɲanmiɛn ɔn?
3 Be klunklo su kanga mɔ be kaci’n, ɔ ti kanga yolɛ wafa kun mɔ Klistfuɛ kpa’m be yo’n i nzɔliɛ. I wie yɛle kɛ, Biblu’n klɛfuɛ Pɔlu nin Zaki, yɛ Piɛli nin Zidi be seli kɛ be ti Ɲanmiɛn nin Klist be sran, annzɛ be junman difuɛ. (Tit 1:1; Zak 1:1; 2 Piɛr 1:1; Zid 1) Pɔlu kpɛnnin Tɛsaloniki lɔ Klistfuɛ’m be wla kɛ be ‘yacili amuɛn mun, yɛ be fa be wun mannin Ɲanmiɛn m’ɔ lafiman’n m’ɔ ti nanwlɛfuɛ’n.’ (1 Tɛsalonikfuɛ Mun 1:9) ?Ngue yɛ ɔ suli Klistfuɛ sɔ’m be bo kɛ be kaci Ɲanmiɛn i junman difuɛ’n niɔn? ?Ngue yɛ ɔ su Izraɛlifuɛ m’ɔ ti kanga’n i bo maan ɔ se kɛ ɔ kloman kɛ ɔ́ kɔ́ naan ɔ́ ɲɛ́n i ti’n niɔn? ?Nán klolɛ m’ɔ klo i min’n ti ɔ? Klistfuɛ’m be kanga yolɛ’n kusu taka be Ɲanmiɛn klolɛ’n su. Kɛ e ko si Ɲanmiɛn nanwlɛfuɛ’n m’ɔ lafiman’n i su ndɛ’n mɔ e ko klo i’n, i sɔ’n su e bo kɛ e su i naan e ‘fa e wla kwlaa’n guɛ i su naan e angunndan’n kwlaa trɛn i su.’ (Mmla’n 10:12, 13) ?Sanngɛ kɛ be se kɛ be kaci Ɲanmiɛn nin Klist be kanga’n, i bo’n yɛle mennin? ?Wafa sɛ yɛ kanga yolɛ sɔ’n ɔ ɲan ta e cɛn kwlaa mɛn dilɛ’n su ɔ?
‘An yo like kwlaa i nuan su maan Ɲanmiɛn ɲan ɲrun’
4. ?Wafa sɛ yɛ e ti Ɲanmiɛn nin Klist be kanga ɔ?
4 Sran ng’ɔ ti kanga’n yɛle kɛ “ɔ ti sran kun liɛ mlɔnmlɔn’n, annzɛ kusu’n, ɔ ti sran akpasua kun i junman difuɛ yɛ ɔ leman ndɛ fi kanman.” Kɛ e fa e wun e man Zoova mɔ be yo e batɛmu’n, e kaci i liɛ mlɔnmlɔn. Akoto Pɔlu seli kɛ: ‘An diman amun tiaun. Afin ɔ toli amun gua kpan.’ (1 Korɛntfuɛ Mun 6:19, 20) Gua kpan sɔ’n yɛle Zezi Klist i wun m’ɔ fa kpɔli e ti’n. Afin maan e yo Klistfuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n be nunfuɛ o, annzɛ be janvuɛ nga be lafi su kɛ bé trán asiɛ’n su wa’n be nun wie o, e ti kpɔlɛ tɛ sɔ’n i su yɛ Ɲanmiɛn jran naan w’a sɔ e nun kɛ e ti i sufuɛ ɔ. (Efɛzfuɛ Mun 1:7; 2:13; Sa Nglo Yilɛ 5:9) Ɔ maan, kɛ be yo e batɛmu’n cɛ’n, ‘e ti e Min’n liɛ.’ (Rɔmfuɛ Mun 14:8) Kɛ mɔ Zezi Klist i mmoja’n m’ɔ ti kpa’n yɛ be fa toli e’n ti’n, e ti i kanga wie. Ɔ maan i mmla’m be su yɛ ɔ fata kɛ e nanti ɔ.—1 Piɛr 1:18, 19.
5. ?Zoova i kanga mɔ e ti’n i su trɔ klikli’n yɛle mennin? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla sua trɔ sɔ’n e guɛ i ti’n nin i bo ɔ?
5 Ɔ fata kɛ kanga’m be ɲin yi be Min’n. E Min’n i klolɛ mɔ e klo i’n, i ti yɛ maan e klunklo su e kacili i kanga’n niɔn. 1 Zan 5:3 se kɛ: ‘Ɲanmiɛn i klolɛ’n yɛle kɛ e fɛ i ndɛ’n su, i ndɛ sɔ’n i su falɛ’n yoman ya.’ Ɔ maan Ɲanmiɛn i mmla’n mɔ e liɛ e fa su’n, ɔ kle kɛ e klo Ɲanmiɛn naan e ɲin yi i. E yi i sɔ liɛ’n i nglo ninnge kwlaa nga e yo be’n be nun. Pɔlu seli kɛ: ‘Sɛ amún dí like o, sɛ amún nɔ́n nzue annzɛ nzan o, sɛ amún yó like wie o, an yo i kwlaa sɔ’n i nuan su maan Ɲanmiɛn ɲan ɲrun.’ (1 Korɛntfuɛ Mun 10:31) Cɛn kwlaa e ninnge’m be yolɛ nun’n, kannzɛ like’n ti kaan sɛ’n, e kunndɛ kɛ é klé kɛ e “di e Min’n i junman’n kpa.”—Rɔmfuɛ Mun 12:11.
6. ?Wafa sɛ yɛ Ɲanmiɛn i kanga mɔ e kaci’n ɔ ɲan ta ajalɛ nga e fa be’n be su ɔ? Amun fɛ i su sunnzun ase.
6 Kɛ é fá ajalɛ wie’n, e dun mmua bu e Min Zoova m’ɔ o nglo lɔ’n i klun sa yolɛ’n i angunndan kpa ka naan y’a fa ajalɛ sɔ’n. (Malasi 1:6) Sɛ ajalɛ ng’ɔ fata kɛ e fa’n ti kekle’n, ɔ kwla sa e ɲin m’ɔ yi Ɲanmiɛn’n nian. ?I blɛ sɔ nun’n, Ɲanmiɛn i afɔtuɛ’m be su yɛ é nánti annzɛ kusu e bɔbɔ e klun angunndan’n m’ɔ “ti tɛ tra like kwlaa” mɔ be yo i ‘sa fi ɔ ɔ yoman ye’n,’ i su yɛ é nánti ɔ? (Zeremi 17:9) Melisa ti Klistfuɛ yɛ ɔ nin a jaman bian. Kɛ be yoli i batɛmu’n w’a cɛman’n, kpɔkun gbaflɛn kun wa feli i ɲin sieli i su. Gbaflɛn’n kusu faman sran tɛfuɛ, yɛ ɔ nin Zoova i Lalofuɛ’m be suan Biblu’n nun like. Sanngɛ, Zoova i mmla’n m’ɔ se kɛ maan bian aja’n yo ‘e Min’n i klun su’n’ i su falɛ’n i kpa m’ɔ ti’n, asɔnun kpɛnngbɛn kun ko toli Melisa naan b’a koko i su yalɛ. (1 Korɛntfuɛ Mun 7:39; 2 Korɛntfuɛ Mun 6:14) Melisa seli kɛ: “Nanwlɛ, afɔtuɛ sɔ’n i su falɛ’n w’a yoman min sa nun pɔpɔ. Sanngɛ, kɛ mɔ n fali min wun mannin Ɲanmiɛn kɛ ń yó i klun sa’n ti’n, n seli kɛ saan ń fɛ́ i afɔtuɛ mɔ fiɛn kaan sa nunman be nun’n, be su.” Kɛ Melisa ɔ́ bú sa ng’ɔ juli’n i angunndan’n, ɔ seli kɛ: “Afɔtuɛ’n mɔ n fali su’n, ɔ yo min fɛ dan. Afin w’a cɛman, gbaflɛn’n yacili Biblu nin like’n suanlɛ. Nanwlɛ, sɛ e nin i y’a titiman nun sa’n, nn n jali sran m’ɔ lafiman Ɲanmiɛn su’n.”
7, 8. (a) ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e kunndɛ dunman sran’m be ɲrun ɔn? (b) Amun fa sa kun be kle wafa nga e kwla yaci srongble’n.
7 Kɛ mɔ e ti Ɲanmiɛn i kanga’n ti’n, ɔ fataman kɛ e fa e wun man sran mun naan e kaci be kanga. (1 Korɛntfuɛ Mun 7:23) Nanwlɛ, e nun wie fi e kunndɛman kɛ sran’m be fa be ɲin ci e. Sanngɛ, ɔ fata kɛ ɔ kpɛn e klun titi kɛ Klistfuɛ’m be mmla’n, ɔ nin mɛn nunfuɛ’m be liɛ’n timan kun. Pɔlu usali kɛ: ‘?N waan ń yó sɔ naan sran’m be klo min sa? Sɛ n waan ń yó sɔ naan sran’m be klo min sa’n, nn n su yoman Klist i sran.’ (Galasifuɛ Mun 1:10) Yalɛ nga e wiengu’m be kwla kle e’n ti’n, e su loman e wun ngbɛn sa e manman be naan y’a yo be klun su like yofuɛ. ?Sanngɛ sɛ e wiengu’m be mian e kɛ e yo kɛ be sa’n, ngue yɛ e kwla yo ɔ?
8 Amun e fa Elena m’ɔ ti Espaɲi lɔ Klistfuɛ talua kun’n i su ndɛ e nian. Elena i wiengu suklu ba’m be nun sunman be fa be mmoja man. Be si kusu kɛ Elena ti Zoova i Lalofuɛ naan ɔ su kplinman su le kɛ ɔ́ fɛ́ i mmoja mán sran uflɛ, annzɛ be mɛn i mmoja. Kɛ Elena ɲannin i wun atin’n, sa nga ti yɛ ɔ fɛ i sɔ ajalɛ liɛ’n, ɔ yiyili nun klasi nun suklu ba’m be kwlaa be ɲrun. I waan: “Nanwlɛ, i sɔ yolɛ’n kunnin min srɛ kpa. Sanngɛ, n siesieli min wun kpa, kpɔkun i bo m’ɔ́ gúa’n, ɔ boli min nuan dan. Yɛle kɛ min wiengu suklu ba’m be nun sunman be ɲin wa yili min. Kpɔkun, e like klefuɛ’n seli min kɛ min ndɛ’n nun yiyilɛ yoli fɛ. I kwlaa yoli o, ɔ yoli min fɛ kɛ Zoova dunman nun yɛ n kɛnnin i ndɛ’n niɔn. Kpɔkun Biblu’n nun mmla nga ti yɛ n fɛ i sɔ ajalɛ liɛ’n, n miannin min ɲin n yiyili nun weiin.” (Bo Bolɛ 9:2, 3, 4; Sa Nga Be Yoli’n 15:28, 29) Nanwlɛ, kɛ mɔ e ti Ɲanmiɛn nin Klist be kanga’n ti’n, e timan kɛ sran nga’m be sa. Sanngɛ, sɛ e siesie e wun kpa naan aɲinyiɛ su e kan e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n i ndɛ’n, sran’m be ɲin kwla yi e.—1 Piɛr 3:15.
9. ?Ngue yɛ anzi ng’ɔ fiteli akoto Zan ɲrun’n i ayeliɛ’n kle e ɔ?
9 Sɛ ɔ kpɛn e klun titi kɛ e ti Ɲanmiɛn i kanga’n, i sɔ’n kwla uka e wie maan e yo wun ase kanfuɛ. Cɛn kun aolia nun’n, akoto Zan wunnin Zerizalɛmu m’ɔ o nglo lɔ’n i ɲanɲan m’ɔ ti’n. Kɛ ɔ wunnin i sɔ’n, anzi mɔ Ɲanmiɛn sunmɛnnin i’n m’ɔ fali like sɔ’n kleli i’n, ɔ kotoli i bo kɛ ɔ́ mɛ́nmɛ́n i. Sanngɛ anzi’n seli i kɛ: ‘Nán yo sɔ! Wɔ nin ɔ niaan nga be ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n, ɔ nin be nga be fa fluwa nga nun ndɛ’n su’n, n ti amun wiengu junman difuɛ. Manman Ɲanmiɛn!’ (Sa Nglo Yilɛ 22:8, 9) Nanwlɛ, sran kwlaa nga be ti Ɲanmiɛn i junman difuɛ’n, anzi’n man be ajalɛ kpa! Junman nga Klistfuɛ wie’m be le i asɔnun nun’n ti dan kpa. Sanngɛ Zezi seli kɛ: ‘Amun nun sran ng’ɔ klo kɛ ɔ́ yó dan’n, maan ɔ su i wiengu mun, yɛ amun nun sran ng’ɔ klo kɛ ɔ́ yó su kpɛn’n, maan ɔ yo i wiengu’m be kanga.’ (Matie 20:26, 27) Kɛ mɔ e ti Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’n ti’n, e kwlaa e ti kanga.
‘Nga be seli e kɛ e yo’n, yɛ e yoli ɔ’
10. Amun fa Biblu’n nun Ɲanmiɛn i sufuɛ nanwlɛfuɛ wie’m be su ndɛ’n kle kɛ Ɲanmiɛn klun sa yolɛ titi’n w’a yoman be sa nun pɔpɔ.
10 Kɛ mɔ fɔ’n wo e nun ti’n, Ɲanmiɛn klun sa yolɛ titi’n timan pɔpɔ. Kɛ Zoova seli Moizi kɛ ɔ wɔ Ezipti ko fa Izraɛlifuɛ mun kanga nun fite’n, ɔ sisili i bo. (Ezipt Lɔ Tulɛ 3:10, 11; 4:1, 10) Kɛ Ɲanmiɛn seli Zonasi kɛ ɔ wɔ Ninivu ko kan ndɛ cinnjin kpa kun kle lɔfuɛ mun’n, Zonasi ‘kunndɛ kɛ ɔ́ wánndi Anannganman bo kɔ́ Tarsisi.’ (Zonas 1:2, 3) Blɛ wie nun’n, Bariki m’ɔ ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zeremi i fluwa klɛfuɛ’n, ɔ kpɔnzɔli. (Zeremi 45:2, 3) ?Kɛ Ɲanmiɛn i klun sa yolɛ’n ɔ nin e bɔbɔ e like liɛ’n ng’ɔ lo e’n, be yo kɛ sran nɲɔn mɔ be si akplowa sa’n, wafa sɛ yɛ e yo ɔ? Sunnzun ase kun mɔ Zezi fali’n, ɔ tɛ kosan sɔ’n su.
11, 12. (a) Zezi i sunnzun ase m’ɔ o Lik 17:7-10 nun’n, amun yiyi nun kpe kan. (b) ?Afɔtuɛ mennin yɛ Zezi i sunnzun ase sɔ’n man e ɔ?
11 Zezi kannin sran kun m’ɔ ta i min’n i nnɛn mun bo nun lɔ’n, i ndɛ. Kɛ sran sɔ’n ɔ fin blo lɔ ba klɔ’n, kannzɛ bɔbɔ w’a fɛ sɛ’n, i min’n semɛn i kɛ ɔ tran ase di like. Sanngɛ ndɛ nga i min’n kan kle i’n yɛle kɛ: ‘Tɔn like man min, yɛ kaci ɔ tralɛ’n naan fa aliɛ’n blɛ min maan n di n liɛ ka naan ɔ kusu w’a di ɔ liɛ.’ Nanwlɛ, junman difuɛ’n ɔ dun mmua su i min’n kwlaa ka naan w’a kunndɛ i bɔbɔ like liɛ’n. Zezi guɛ i ndɛ’n i bo kɛ: ‘Amun kusu, kɛ an ko yo kwlaa nga be seli amun kɛ an yo’n, amun se kɛ: “E ti kɛ junman difuɛ mɔ y’a yoman like fi sa, nga be seli e kɛ e yo’n, yɛ e yoli ɔ.”’—Lik 17:7-10.
12 Zezi w’a faman sunnzun ase sɔ’n kɛ ɔ́ klé e kɛ Zoova siman i junman nga e di’n i su ye. Biblu’n kle weiin kɛ: ‘Ɲanmiɛn yoman sa m’ɔ timɛn i su’n, i wla fiman junman nga an dili nin klolɛ nga an fa klo i’n su.’ (Ebre Mun 6:10) Sanngɛ, afɔtuɛ nga Zezi waan ɔ́ fá ɲanndra sɔ’n mán’n yɛle kɛ, kanga’n ɔ yomɛn i bɔbɔ i klun sa, annzɛ ɔ kunndɛman pɔɔ nun tranlɛ. Kɛ ɔ fin cɛn mɔ e fali e wun mannin Ɲanmiɛn mɔ e seli kɛ e ti i junman difuɛ’n, e tali nda kɛ é fɛ́ i klun sa yolɛ’n síe e bɔbɔ e liɛ’n i ɲrun. Ɔ maan, ɔ fata kɛ e dun mmua yo Ɲanmiɛn klun sa’n ka naan y’a yo e liɛ’n.
13, 14. (a) ?Blɛ mennin nun yɛ e kwla wla e bɔbɔ e klun sa yolɛ’n i ase ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e dun mmua yo Ɲanmiɛn klun sa’n niɔn?
13 Saan é mían e ɲin naan titi y’a suan Biblu’n, ɔ nin fluwa nga ‘sran kpa nanwlɛfuɛ’n m’ɔ si ngwlɛlɛ’n’ ɔ yi be’n, be nun like. (Matie 24:45) I li sɛ kannganlɛ’n ti kekle man e’n, annzɛ sɛ fluwa’n ɔ kan ‘Ɲanmiɛn bɔbɔ i angunndan’n’ i ndɛ’n, i sɔ’n nun yɛ ɔ fata kɛ e mian e ɲin kpa’n niɔn. (1 Korɛntfuɛ Mun 2:10) ?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, nán e bɔbɔ e Biblu’n nun like yɛ ɔ fata kɛ e suɛn i kpa ɔ? Atrɛkpa’n, like ng’ɔ fata kɛ e yo’n yɛle kɛ, e tran ase naan e fa blɛ e suan like’n i kpa. ?Sɛ y’a yoman sɔ’n niɔn, wafa sɛ yɛ é kwlá yó naan y’a klo ‘aliɛ’n m’ɔ ti be nga b’a yo sran’n be liɛ’n,’ i dilɛ ɔ?—Ebre Mun 5:14.
14 ?Yɛ sɛ e di junman lele naan kɛ e ju awlo lɔ’n afɛ’n w’a yo dan’n nin? Saan é mían e ɲin kpa naan y’a kwla wɔ asɔnun aɲia’m be bo. Wie liɛ kusu’n, kɛ ɔ yo naan e bo jasin fɛ’n e kle sran nga e simɛn i’n, e kwla sisi e bo. Pɔlu seli weiin kɛ wie liɛ’n, ‘nán e bɔbɔ yɛ e kunndɛ’ kɛ é bó jasin fɛ’n niɔn. (1 Korɛntfuɛ Mun 9:17) Sanngɛ, ninnge sɔ mɔ e yo be’n, e Min Zoova m’ɔ o nglo lɔ mɔ e klo i’n, yɛ ɔ seli kɛ e yo be ɔ. Kpɔkun kɛ e mian e ɲin e suan like’n, mɔ e kɔ asɔnun aɲia’m be bo’n, kpɔkun e bo jasin fɛ’n, ɔ yo e fɛ yɛ e wun jɔ e fɔuun. ?Nɛ́n i ɔ?—Jue Mun 1:1, 2; 122:1; 145:10-13.
Nán e nian ‘e sin’
15. ?Ɲanmiɛn i ɲin yilɛ nun’n, wafa sɛ yɛ Zezi mannin ajalɛ kpa ɔ?
15 Zezi Klist kleli kɛ i ɲin yili i Si’n m’ɔ o nglo lɔ’n lele. Ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: ‘N fin ɲanmiɛn su lɔ bali, m’an baman m bɔbɔ n klun sa yolɛ, sanngɛ sran ng’ɔ sunmannin min’n, i klun sa yɛ n yo ɔ.’ (Zan 6:38) Kɛ Zɛtsemane fie’n nun lɔ i wla boli i wun’n, ɔ srɛli Ɲanmiɛn. Ɔ seli kɛ: ‘N Si, sɛ ɲrɛnnɛn wie nga kwla to fuan min’n, maan ɔ to fuan min, nán yo nga n klo kɛ ɔ yo su’n, sanngɛ yo nga a klo kɛ ɔ yo su’n.’—Matie 26:39.
16, 17. (a) ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu ninnge nga e yacili be’n mun ɔn? (b) Wafa nga mɛn’n nun ninnge mɔ be ti Pɔlu i ɲrun kɛ ‘wla sa’n,’ mɔ i ti ɔ fali ngwlɛlɛ yacili be’n, amun yi i nglo.
16 Zezi Klist klo kɛ nda nga e tɛli i kɛ e ti Ɲanmiɛn i junman difuɛ’n, e jran su titi. Ɔ seli kɛ: ‘Sran ng’ɔ tra saru nun naan ɔ niɛn i sin’n, ɔ kwlá diman Ɲanmiɛn sielɛ’n i junman’n wie.’ (Lik 9:62) Kɛ e ko kaci Ɲanmiɛn i kanga’n, ɔ timan kpa kɛ cɛn kwlaa e bu ninnge nga e yacili be’n, be angunndan. Sanngɛ, Ɲanmiɛn i kanga mɔ e ti’n i nun like nga e ɲɛn i’n, yɛ ɔ fata kɛ ɔ yo e awlɛn su like ɔ. Pɔlu seli Filipfuɛ’m be kɛ: ‘Nanwlɛ, kɛ m bu min Min Klist Zezi i silɛ mɔ n si i’n i like kpa sakpa’n ti’n, ɔ maan n buman like’n wie fi like. I ti m’an yaci like’n kwlaa kɛ ɔ́ yó naan Klist a yo n like kpa naan min nin i y’a kaci sran wunmuan’n ti, yɛ m bu like’n kwlaa kɛ wla sa.’—Filipfuɛ Mun 3:8, 9.
17 Ninnge kwlaa nga Pɔlu yacili be’n naan w’a ɲan Ɲanmiɛn i kanga m’ɔ ti’n i su mmlusuɛ’n, amun bu be angunndan be nian. Nán mɛn’n nun fɛ dilɛ’n i ngunmin yɛ ɔ yacili ɔ. Sanngɛ Zuifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ’n nun kpɛnngbɛn m’ɔ kwla yo’n, ɔ yacili i sɔ liɛ’n wie. Sɛ Pɔlu kali Zuifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ nun’n, nn ɔ yoli i nun sran dan kɛ Gamaliɛli m’ɔ kleli Pɔlu bɔbɔ like’n, i wa Simɔn sa. (Sa Nga Be Yoli’n 22:3; Galasifuɛ Mun 1:14) Simɔn yoli Farizifuɛ’m be kpɛnngbɛn’n kun. Kpɔkun kɛ ɔ fɛ i afuɛ 66 nun lele m’ɔ́ fá jú afuɛ 70 nun E. B. N. Zuifu’m be jasoli Rɔmufuɛ’m be wun. Kannzɛ blɛ sɔ’n nun w’a faman ajalɛ trele kun sa’n, sanngɛ ɔ fali Zuifu’m be ɲin kekle yolɛ sɔ’n i nun ta kpa. Ɔ wuli sa sɔ’n nun kusu. Atrɛkpa bɔbɔ’n, Zuifu ɲin keklefuɛ mun annzɛ Rɔmu sonja’m be nun wie yɛ be kunnin i ɔ.
18. Wafa nga Ɲanmiɛn ninnge’m be yolɛ’n man mmlusuɛ’n, amun fa sunnzun ase kun be kɛn i ndɛ.
18 Zoova i Lalofuɛ sunman be niannin Pɔlu i ajalɛ’n su. Bla kun suan Jean. Ɔ seli kɛ: “Kɛ n wieli suklu di’n w’a cɛman, n ɲannin fluwa klɛlɛ junman Lɔndri lɔ mmla klefuɛ dan kun sa nun. N kloli junman’n, yɛ n ɲannin nun sika kpanngban. Sanngɛ n klun lɔ’n, n si kɛ Zoova yɛ ɔ fata kɛ n su i kpa tra su ɔ. I agualiɛ su’n, n yacili junman sɔ’n kpɔkun n yoli atin bofuɛ. Nanwlɛ, ajalɛ sɔ’n mɔ kɛ n fali’n ɔ su wa di afuɛ 20, ɔ yo min fɛ kpa! Aklunjuɛ nga min blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman dilɛ’n mannin min’n, ɔ tra mannzin bofuɛ junman wafa kwlaa. Kɛ a wun wafa nga Zoova nuan ndɛ’n kwla kaci sran’m be mɛn dilɛ’n, aklunjuɛ dan nga i sɔ liɛ’n man’n, like fi kwlá kacimɛn i. Yɛ kɛ ɔ sa o sran’n i kacilɛ sɔ nun’n, nanwlɛ, ɔ ti like kpa dan. Like nga Zoova man min i sulɛ nun’n, ɔ ti dan lele tra nga n yo mɛn i’n bɔbɔ.”
19. ?Nda mennin yɛ ɔ fata kɛ e ta ɔ? ?Yɛ ngue ti ɔ?
19 Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, lika’n kwla kaci e sa nun. Sanngɛ, e wun mɔ e fa mannin Ɲanmiɛn’n ɔ kaciman. E ka Zoova i kanga titi. Kpɔkun wafa nga e kwla fa e blɛ’n, ɔ nin e wunmiɛn’n, ɔ nin ninnge nga e si be’n, ɔ nin ninnge wie mun ekun mɔ e le be’n e su i kpa’n, Zoova bɔbɔ man e atin kɛ e fɛ i sɔ ajalɛ liɛ’n. Ɔ maan, i sɔ liɛ nun ajalɛ nga e fa’n, ɔ kwla yi klolɛ mɔ e klo Ɲanmiɛn’n i nglo. Asa ekun’n, i sɔ’n kle wafa nga e klɛnnin e wun e mɛnnin i’n. (Matie 6:33) ?Kɛ e nian e wun sa’n, nán e ninnge kpakpafuɛ mun yɛ ɔ fata kɛ e ta nda kɛ é tú e klun é fá é mán Zoova ɔ? Pɔlu seli kɛ: ‘Sɛ sran kun bɔbɔ klun su i waan ɔ́ mán Ɲanmiɛn like’n, like nga i sa ju su m’ɔ fa mɛn i’n, ɔ sɔ nun, ɔ mianman sran kɛ ɔ mɛn i like m’ɔ lemɛn i’n.’—2 Korɛntfuɛ Mun 8:12.
‘Like nga e ɲɛn i nun’n’
20, 21. (a) ?Ngue yɛ be ɲɛn i Ɲanmiɛn i kanga yolɛ’n nun ɔn? (b) ?Be nga be fa be ninnge kpakpafuɛ mun man Zoova’n, wafa sɛ yɛ i kusu ɔ yra be su ɔ?
20 Mianmianlɛ nunman Ɲanmiɛn i kanga yolɛ’n nun. I kpa bɔbɔ’n, ɔ yo maan kanga yolɛ’n mɔ aklunjuɛ nunman nun’n, ɔ to fuan e. Akoto Pɔlu seli kɛ: ‘Siɛn’n mɔ Ɲanmiɛn a de amun nzuɛn tɛtɛ’n nun mɔ amun a kaci i kanga’n, like nga an ɲɛn i nun’n yɛle Ɲanmiɛn nzuɛn mɔ an fa’n, mɔ i agualiɛ yɛle anannganman nguan’n.’ (Rɔmfuɛ Mun 6:22) Like kpa nga e ɲɛn i Ɲanmiɛn i kanga yolɛ nun’n yɛle kɛ wie nun ɔn, e fa Ɲanmiɛn i nzuɛn’n, annzɛ kusu e nzuɛn’n yo kpa. Asa ekun’n, ɔ fa e sie i anannganman nguan atin’n su.
21 Zoova yo i kanga’m be kpa. Kɛ e tu e klun e di i junman’n i kpa’n, ɔ tike ‘ɲanmiɛn su lɔ anuan’n,’ kpɔkun ɔ man e ‘ninnge kpakpa lele ɔ bobo su.’ (Malasi 3:10) Nanwlɛ, ɔ ti kpa kɛ titi e su Zoova kɛ i kanga sa lele e guɛ i ti nin i bo!
?Amun wla kwla kpɛn su?
• ?Wafa sɛ yɛ e kaci Ɲanmiɛn i kanga ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ e kle kɛ e ɲin yi Ɲanmiɛn ɔn?
• ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e fa Zoova klun sa yolɛ’n e sie i e bɔbɔ liɛ’n i ɲrun ɔn?
• ?Ngue ti yɛ ɔ fataman kɛ e ‘nian e sin’ lɔ ninnge nga e yacili be’n mun ɔn?