Maan e fa e wla’n gua zoova nuan ndɛ’n su

‘Ɔ nuan ndɛ’n yɛ n fa n wla’n gua su ɔ.’—JUE MUN 119:42.

1. ?Angunndan ng’ɔ o Jue Mun 119 nun’n, ɔ nin sran ng’ɔ toli jue sɔ’n be su ndɛ mennin yɛ amun kwla kan ɔn?

NDƐ nga Zoova kan’n yoli sran ng’ɔ toli Jue Mun 119, i awlɛn su like kpa. Ezekiasi m’ɔ yoli Zida famiɛn’n i awlo’n nun sran dan’n, yɛ atrɛkpa’n ɔ toli jue sɔ’n niɔn. Afin, angunndan m’ɔ o jue sɔ’n mɔ Ɲanmiɛn maan be toli’n nun’n, i wie yɛ Ezekiasi m’ɔ yoli Zida famiɛn’n ɔ yili i nglo ɔ. Yɛle kɛ, ɔ ‘mantannin Zoova, w’a kpɔcimɛn i le.’ (2 Famiɛn Mun 18:3-7) I kwlaa yoli o, like nga e sie i nzɔliɛ m’ɔ ti nanwlɛ’n, yɛle kɛ jue tofuɛ’n si kɛ ɔ di Ɲanmiɛn ninnge’m be yalɛ.—Matie 5:3.

2. ?Jue Mun 119 i nun ndɛ’n i ba’n yɛle mennin? ?Yɛ wafa sɛ yɛ be siesieli jue sɔ’n niɔn?

² Jue Mun 119 i nun ndɛ’n i ba’n i kun yɛle kɛ, ndɛ nga Ɲanmiɛn kan’n ɔ ti kpa dan.a Jue Mun 119 ti jue ɲanman 176, yɛ be kpɛkpɛli nun 22. I nun kpɛkpɛlɛ kwlaa ti jue ɲanman 8. Ebre aniɛn nun’n, kɛ jue tofuɛ’n ko yo naan kɛ ɔ wie jue kpɔlɛ kun to’n i wla w’a fiman su’n, ɔ fa Ebre aniɛn’n nun fluwa mma kun fa guɛ i bo. Kpɔkun ɔ fa fluwa mma kunngba’n fa bo jue uflɛ bo. Jue tofuɛ’n kan Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n, ɔ nin i mmla’n, ɔ nin sa ng’ɔ fa be sie sran’m be ɲrun’n, ɔ nin ndɛ ng’ɔ kan be’n, ɔ nin i klun sa’n, be ndɛ. Wafa nga e wawle Biblu’n nun be kacili Jue Mun 119, ɔ ti su. Ɔ maan like suanlɛ nga, ɔ nin ng’ɔ́ bá lɔ’n be nun’n, é fá é yíyí jue sɔ’n nun. Sa nga laa nun Zoova i sufuɛ mun, ɔ nin e blɛ liɛ’n nunfuɛ’m be yoli’n mɔ é wá kán be ndɛ’n, be su angunndan bulɛ’n, ɔ́ yó maan é wún jue sɔ mɔ Ɲanmiɛn maan be toli’n i bo kpa. Kpɔkun Ɲanmiɛn Ndɛ’n mɔ yɛle Biblu’n, é sí su ye dan.

Ɲanmiɛn i ndɛ’n su nantilɛ’n man aklunjuɛ

3. Kɛ be se kɛ be nanti sein’n, amun fa sunnzun ase kun yiyi nun.

³ Sɛ e nanti Ɲanmiɛn mmla’n su’n, yɛ é kwlá dí aklunjuɛ kpafuɛ’n niɔn. (Jue Mun 119:1-8) Sɛ e nian Ɲanmiɛn i mmla’n su e nanti’n, Zoova wún e kɛ e ‘nanti sein.’ (Jue Mun 119:1) Kɛ be se kɛ e nanti sein’n, i sɔ’n kleman kɛ fɔ nunman e nun. Sanngɛ i sɔ’n kle kɛ e mian e ɲin yo Ɲanmiɛn Zoova klun sa’n. Nowe ‘ti sran kpa, ɔ tuli i klun suli Ɲanmiɛn. Ɔ nin Ɲanmiɛn be nuan sɛli.’ Kɛ Anannganman su nzue’n tɔ́’n, awlobo kpɛnngbɛn sɔ’n, ɔ nin i awlobofuɛ’m be fiteli nun. Afin be mɛn dilɛ nun’n, be niannin Zoova i atin’n su be nantili. (Bo Bolɛ 6:9; 1 Piɛr 3:20) I sɔ kunngba’n, ‘Ɲanmiɛn i mmla’n su falɛ’n,’ yɛle kɛ i klun sa yolɛ’n, yɛ maan é ɲán e ti mɛn nga i awieliɛ’n nun ɔn.—Jue Mun 119:4.

4. ?Ngue yɛ maan e di aklunjuɛ kpɔkun e ninnge’m be yo ye ɔ?

⁴ Sɛ e ‘nian nun e manman Zoova naan e mian e ɲin yo i klun sa’n,’ ɔ su yaciman e le. (Jue Mun 119:7, 8) Zozie m’ɔ dunnin Izraɛlifuɛ’m be ɲrun mmua’n, Ɲanmiɛn w’a yacimɛn i le. Afin afɔtuɛ nga Ɲanmiɛn mɛnnin i kɛ ‘mmla ng’ɔ ti klɛwa fluwa nun’n, ɔ kan flan nun’n, yɛ ɔ bu i angunndan wia su nin kɔnguɛ’ kɛ ɔ́ yó naan w’a fa su sɛsɛsɛ ti’n, ɔ niannin su. I sɔ’n ti, like ng’ɔ yoli’n ɔ yoli ye, kpɔkun ɔ yoli ninnge’m be ngwlɛlɛ su. (Zozie 1:8) Kɛ Zozie yoli oke mɔ sanngɛ ɔ te manman Zoova’n, ɔ flɛli Izraɛlifuɛ mun naan w’a fa ndɛ nga Ɲanmiɛn kannin’n w’a kpɛn be wla. Ɔ seli kɛ: ‘Amun bɔbɔ amun si jrɛiin kɛ kasiɛ nga Anannganman m’ɔ ti amun Ɲanmiɛn’n boli amun’n, i wie fi nunman lɛ m’ɔ kali ngbɛn ɔn. Be kwlaa be nuan yiali, wie fi a kaman.’ (Zozie 23:14) Kɛ Zozie nin sran ng’ɔ toli Jue Mun 119 sa’n, sɛ e manman Zoova naan e fa e wla’n gua ndɛ ng’ɔ kan’n su’n, é kwlá dí aklunjuɛ kpɔkun e ninnge’m bé yó ye.

Ndɛ nga Zoova kan’n yo e sanwun

5. (a) Wafa nga Ɲanmiɛn ninnge’m be nun be kwla yo sanwun, amun yiyi nun. (b) ?Ukalɛ mennin yɛ gbaflɛn kun annzɛ talua kun ng’ɔ yo sa tɛ’n, ɔ kwla ɲɛn i ɔ?

⁵ Sɛ e nanti ndɛ nga Ɲanmiɛn kan’n su’n, naan kannzɛ bɔbɔ e si nin e nin be kleman e ajalɛ kpa’n, Ɲanmiɛn ninnge’m be nun e kwla yo sanwun. (Jue Mun 119:9-16) Ezekiasi i si’n sɔli amuɛn, sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, Ezekiasi ‘yoli sanwun,’ yɛle kɛ w’a sɔman amuɛn wie. ?Yɛ sɛ gbaflɛn kun annzɛ talua kun mɔ andɛ ɔ ti Ɲanmiɛn i sufuɛ’n, ɔ yo sa tɛ’n nin? I lɛ nun’n, sɛ ɔ yaci sa tɛ’n naan ɔ srɛ Ɲanmiɛn’n, naan klolɛ su i si nin i nin’n, yɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be ukɛ i’n, ɔ kwla yo kɛ Ezekiasi sa. Yɛle kɛ, ɔ kwla ‘yo sanwun ɔ fa ndɛ nga Ɲanmiɛn kan’n su.’—Zak 5:13-15.

6. ?Bla mennin mun yɛ be ‘yoli sanwun be fali ndɛ nga Ɲanmiɛn kannin’n su’ ɔ?

⁶ Raabu nin Riti be dun mmua trannin asiɛ’n su lele afuɛ kpanngban kpa ka naan b’a kpɛ Jue Mun 119, sanngɛ be ‘yoli sanwun.’ Raabu ti Kanaanfuɛ yɛ ɔ ti tekle bla. Sanngɛ, be sieli i nzɔliɛ kɛ ɔ lafili Zoova su kɛ i sufuɛ sa. (Ebre Mun 11:30, 31) Riti m’ɔ ti Moabufuɛ’n, ɔ yacili i nannan’m be amuɛn mun ko suli Zoova, kpɔkun ɔ nantili Izraɛlifuɛ’m be Mmla’n su. (Rit 1:14-17; 4:9-13) Bla nɲɔn sɔ mɔ be timan Izraɛlifuɛ’n, be ‘fali ndɛ nga Ɲanmiɛn kannin’n su,’ ɔ maan be ɲannin suyralɛ dan. Yɛle kɛ be yoli Zezi Klist i nannannannan.—Matie 1:1, 4-6.

7. ?Ɲanmiɛn ninnge’m be nun sanwun yolɛ nun’n, ajalɛ mennin yɛ Daniɛli nin Ebre gbaflɛn nsan be mannin e ɔ?

⁷ Kannzɛ bɔbɔ ‘kɛ ɔ fin sran’n i bakan nun’n, i ɲin wo sa tɛ’n su titi’n,’ naan Satan sie mɛn tɛ nga’n, sanngɛ gbaflɛn nin talua’m be kwla yo sanwun. (Bo Bolɛ 8:21; 1 Zan 5:19) I nun mɔ Daniɛli nin Ebre gbaflɛn nsan be ɔli lomuɛn Babilɔni’n, be ‘fali ndɛ nga Ɲanmiɛn kannin’n su.’ I wie yɛle kɛ, b’a diman “famiɛn’n i aliɛ ng’ɔ di’n wie” naan b’a yo fiɛn. (Daniɛl 1:6-10) Nnɛn nga Moizi Mmla’n nun be diman mɔ i sɔ’n ti’n be ti fiɛn’n, yɛ Babilɔnifuɛ’m be di ɔ. (Saun Yolɛ 11:1-31; 20:24-26) Asa ekun’n, be fɔn mmoja’n i su mmla nga Ɲanmiɛn kpɛli’n. Yɛle kɛ, be di nnɛn nga be wu be sa su’n. (Bo Bolɛ 9:3, 4) Ɔ maan sɛ Ebre gbaflɛn nnan’n be waan be diman famiɛn’n i aliɛ ng’ɔ di’n wie’n, i sɔ’n boman e nuan! Gbaflɛn sɔ mɔ be sro Ɲanmiɛn’n, be man e ajalɛ klanman kpa. Afin titi be yoli sanwun Ɲanmiɛn ninnge’m be nun.

Ndɛ nga Ɲanmiɛn kan’n uka e maan e fa nanwlɛ atin’n su

8. ?Sɛ e waan é wún Ɲanmiɛn mmla’m be wlɛ naan é fá be su’n, ajalɛ nin like silɛ mennin yɛ be ti cinnjin ɔn?

⁸ Sɛ e waan é fá e wla’n gúa Zoova su’n, ɔ ti cinnjin kpa kɛ e fa ndɛ ng’ɔ kan’n e yo e awlɛn su like. (Jue Mun 119:17-24) Sɛ e ti kɛ jue tofuɛ’n sa’n, é kúnndɛ é wún Ɲanmiɛn mmla’n mɔ ‘be yo ɲɛnmɛn’n,’ be wlɛ kpa. Asa ekun’n, titi e ‘kɔnvi sɔ́ ndɛ nga Zoova kannin be’n,’ kpɔkun ‘sa ng’ɔ fa be sie e ɲrun’n bé yó e fɛ lele trátrá su.’ (Jue Mun 119:18, 20, 24) ?Sɛ e fali e wun mannin Zoova ɔ nin a cɛman’n, e ‘kunndɛ Ɲanmiɛn ndɛ m’ɔ ti kɛ nɔnnɔn mɔ b’a guaman nun like’n sa’n’? (1 Piɛr 2:1, 2) Ɔ fata kɛ e si Ɲanmiɛn Ndɛ’n klelɛ’n i bo bolɛ’n ninnge mun naan y’a kwla wun Ɲanmiɛn mmla’n i wlɛ kpa naan y’a fa su.

9. ?Kɛ akplowa tɔ Ɲanmiɛn mmla’n ɔ nin klɔ sran’m be klun sa yolɛ’n i afiɛn’n, ajalɛ mennin yɛ ɔ fata kɛ e fa ɔ?

⁹ E kwla fa sa nga Ɲanmiɛn fa be sie e ɲrun’n yo e awlɛn su like. ?Sanngɛ sɛ y’a yoman sa fi naan “famiɛn i awlo lɔ sran dandan’m be” cici e wun ndɛ’n nin? (Jue Mun 119:23, 24) Andɛ’n, be nga kwlalɛ’n wo be sa nun’n, be mian e kɛ e yaci Ɲanmiɛn mmla’n naan e fa be liɛ’n su. ?Sɛ akplowa tɔ klɔ sran’m be klun sa yolɛ’n ɔ nin Ɲanmiɛn liɛ’n be afiɛn’n, ajalɛ mennin yɛ é fá ɔ? I lɛ nun’n, ndɛ nga Ɲanmiɛn kan mɔ e fa yo e awlɛn su like’n, ɔ́ úka e maan titi é fá Zoova i atin’n su. Kpɔkun ndɛ nga kɛ bé klé Zezi Klist i akoto’m be yalɛ be kannin’n, é kán wie. Be seli kɛ: ‘Sɛ e ɲin yi Ɲanmiɛn tra sran mun’n, ɔ ti kpa kɛ e ɲin yi sran’n.’—Sa Nga Be Yoli’n 5:29.

10, 11. Wafa nga blɛ kekle kpa’n nun bɔbɔ Zoova ɲrun e kwla nanti sein titi mɔ e fɔnman’n, amun fa sa kun fa yiyi nun.

¹⁰ Blɛ kekle kpa’n nun bɔbɔ’n, e kwla fa Zoova i atin’n su titi. (Jue Mun 119:25-32) Sɛ e waan é nánti sein titi naan e fɔnman’n, ɔ fata kɛ e kplin su naan Ɲanmiɛn kle e like, kpɔkun e srɛ i kpa kɛ ɔ fɛ i klun sa mun kle e. Sanngɛ kusu’n, ɔ fata kɛ e fa “nanwlɛ atin’n.”—Jue Mun 119:26, 30.

¹¹ Ezekiasi mɔ atrɛkpa’n i yɛ ɔ klɛli Jue Mun 119, ɔ fali “nanwlɛ atin’n.” Sanngɛ nn i blɛ su’n, Ɲanmiɛn sufuɛ tɛtɛ’m be truli lika’n nun, kpɔkun atrɛkpa’n famiɛn i awlo lɔ sran’m be yoli i finfin. Nanwlɛ, atrɛkpa’n, sa sɔ’m be ti’n, i ‘wla boli i wun’ dan. (Jue Mun 119:28) Sanngɛ Ezekiasi lafili Ɲanmiɛn su, ɔ yoli famiɛn kpa. Kpɔkun ɔ “nantili klanman Anannganman i atin’n su.” (2 Famiɛn Mun 18:1-5) Sɛ e fa e wla’n gua Ɲanmiɛn su sɔ wie’n, é kwlá jrán kekle sa’m be ɲrun kpɔkun é nánti seiin’n, e su fɔnman.—Zak 1:5-8.

Zoova nuan ndɛ’n tin e

12. ?Wafa sɛ yɛ e bɔbɔ e kwla fa Jue Mun 119:36, 37 su ɔ?

¹² Afɔtuɛ nga be o Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n nun’n, be su falɛ’n ɔ tin e. Ɔ maan e jran kekle cɛn kwlaa sa’m be ɲrun. (Jue Mun 119:33-40) Kɛ mɔ e yo e wun aenvuɛ e kunndɛ Zoova i afɔtuɛ mun ti’n, e kwla ‘tu e klun fa’ i mmla’n su. (Jue Mun 119:33, 34) Yɛ kɛ jue tofuɛ’n sa’n, e se Ɲanmiɛn kɛ: ‘Yo maan sa nga a fa sie min ɲrun kɛ n yo be’n yɛ n fa cici min ti ɔ, nán n fa ninnge ɲanlɛ’n,’ annzɛ ndrunmun ninnge n cici min ti. (Jue Mun 119:36) Kɛ akoto Pɔlu sa’n, “sa kwlaa nun e klo kɛ é yó sa ng’ɔ ti kpa’n.” (Ebre Mun 13:18) Sɛ junman diwlɛ lɔ e min’n kunndɛ kɛ e di ndrunmun’n, maan yakpa su e fa Ɲanmiɛn i mmla’m be su. Zoova yra i sɔ ajalɛ’n su titi, kpɔkun ɔ uka e maan e kpalo kɔnvi tɛ kwlaa. I sɔ’n ti’n, maan e srɛ i kɛ: ‘Yo maan n yi min ɲin ninnge ngbɛnngbɛn’m be su.’ (Jue Mun 119:37) Ɔ fataman kɛ cɛn kun sa e fa ninnge nga Ɲanmiɛn kpɔ be’n, e sie e ɲrun. (Jue Mun 97:10) Ninnge sɔ’n wie yɛle bian nin bla nna nga be fa fite nzra nun’n, ɔ nin bae dilɛ’n m’ɔ fata kɛ e kpalo be’n.—1 Korɛntfuɛ Mun 6:9, 10; Sa Nglo Yilɛ 21:8.

13. ?Nin yɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ mɔ be kle be yalɛ’n be ɲannin yakpa yolɛ’n naan b’a kan Ɲanmiɛn ndɛ’n niɔn?

¹³ Sɛ e si Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n i kpa’n, ɔ́ tín e maan é kɛ́n i ndɛ’n yakpa su. (Jue Mun 119:41-48) Kpɔkun, sɛ e yo yakpafuɛ’n ‘be nga be kpɛ e nzowa’n, é ɲán wie tɛ́ be su.’ (Jue Mun 119:42) Blɛ wie nun’n, wafa nga kɛ bé klé Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be yalɛ be srɛli Ɲanmiɛn’n, e srɛ sɔ wie. Be srɛli kɛ: ‘Nannan Ɲanmiɛn, yo maan ɔ sran’m be kan ɔ ndɛ’n yakpa su.’ ?Be srɛlɛ sɔ’n i bo’n guali sɛ? ‘Ɲanmiɛn wawɛ’n yili i wun nglo be kwlaa be nun, naan b’a kan Ɲanmiɛn ndɛ’n yakpa su.’ Nannan Ɲanmiɛn kunngba’n m’ɔ yili nglo nin asiɛ’n, ɔ tin e wie maan e kɛn i ndɛ’n yakpa su.—Sa Nga Be Yoli’n 4:24-31.

14. ?Kɛ Pɔlu sa’n, ngue yɛ ɔ uka e maan e bo jasin fɛ’n yakpa su ɔ?

¹⁴ Sɛ e fa “nanwlɛ’n i dilɛ” nin ‘Ɲanmiɛn mmla’n su falɛ titi’n’ e yo e awlɛn su like’n, é ɲán wunmiɛn é kán Ɲanmiɛn ndɛ’n, srɛ su kunman e sa fi ɲrun. (Jue Mun 119:43, 44) Titi Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun like suanlɛ’n, ɔ yo maan ‘sa nga Ɲanmiɛn sie be’n, e kan be ndɛ famiɛn’m be ɲrun.’ (Jue Mun 119:46) Zoova srɛlɛ’n, ɔ nin i wawɛ’n, bé úka e wie ekun maan é kán ndɛ ng’ɔ ti su’n. (Matie 10:16-20; Kolɔsfuɛ Mun 4:6) Blɛ klikli nun’n, Pɔlu kannin sa nga Ɲanmiɛn sie be’n be ndɛ yakpa su famiɛn’m be ɲrun. I wie yɛle kɛ, ɔ boli jasin fɛ’n kleli Felisi m’ɔ ti Rɔmu kpɛnngbɛn’n kun, naan w’a ‘tie Zezi Klist sulafilɛ ndɛ’n.’ (Sa Nga Be Yoli’n 24:24, 25) Pɔlu kunngba’n kannin Ɲanmiɛn ndɛ’n Fɛstisi m’ɔ ti Rɔmu kpɛnngbɛn’n, ɔ nin Nannan Agripa be ɲrun. (Sa Nga Be Yoli’n 25:22–26:32) Zoova fanngan nun’n, e kusu e kwla kan ndɛ’n yakpa su wie, ‘ɲannzuɛn su kunman e jasin fɛ’n bolɛ’n nun’ le.—Rɔmfuɛ Mun 1:16.

Ndɛ nga Ɲanmiɛn kan’n, be cici e wla

15. ?Kɛ e wiengu’m be sri e’n, wafa sɛ yɛ ndɛ nga Ɲanmiɛn kan’n kwla cici e wla ɔ?

¹⁵ Ndɛ nga Zoova kan’n, be cici e wla kpa liɛ su. (Jue Mun 119:49-56) Blɛ wie nun’n, e sa mian kpa kɛ be cici e wla. Kannzɛ bɔbɔ Zoova i Lalofuɛ mɔ e ti ti’n e kan ndɛ’n yakpa su’n, sanngɛ “wun tufuɛ mun’n,” yɛle kɛ be nga be buman Ɲanmiɛn like fi’n, wie liɛ’n ‘e srilɛ yɛ ɔ ti be junman ɔn.’ (Jue Mun 119:51) Sanngɛ Ɲanmiɛn srɛlɛ’n ti’n, e wla kwla kpɛn ndɛ kpa nga Ɲanmiɛn buli’n be su naan y’a ‘fa fɔnvɔ e wun.’ (Jue Mun 119:52) Kɛ awlabɔɛ’n i sa o e su mɔ é sún flɛ́ Ɲanmiɛn’n, e wla kwla kpɛn Ɲanmiɛn mmla kun su. Ɔ maan ɔ cici e wla kpɔkun e ɲan wunmiɛn.

16. ?Kannzɛ bɔbɔ be kle Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be ɲrɛnnɛn’n, sanngɛ ngue yɛ be yoman ɔn?

¹⁶ Wun tufuɛ nga be sri jue tofuɛ’n, be ti Izraɛlifuɛ. Yɛle kɛ be ti nvle m’ɔ ti Ɲanmiɛn liɛ’n, i nunfuɛ. Nanwlɛ, i sɔ’n ti ɲannzuɛn sa dan! Nán e yo kɛ be sa mlɔnmlɔn. Sanngɛ maan e ta nda kɛ e su sanman Ɲanmiɛn mmla’n wun e ko faman uflɛ le. (Jue Mun 119:51) Nazi’m be blɛ su’n, ɔ nin afuɛ nga be sinnin’n be nun’n, Ɲanmiɛn i sufuɛ kpanngban kpa be wunnin ɲrɛnnɛn yɛ be kleli be yalɛ kpa. Sanngɛ, b’a kplinman su kɛ bé sán Ɲanmiɛn mmla’n wun be ko fa uflɛ. (Zan 15:18-21) I kpa bɔbɔ’n, Zoova mmla’n su falɛ yoman ya. Afin, be ti kɛ fɔnvɔlɛ jue sa yɛ e to ɔ.—Jue Mun 119:54; 1 Zan 5:3.

Maan e si ndɛ nga Zoova kan’n su ye

17. ?Ndɛ nga Ɲanmiɛn kan mɔ e fa be yo e awlɛn su like’n, ngue yɛ ɔ su e bo maan e yo ɔ?

¹⁷ Kɛ e fa ndɛ nga Ɲanmiɛn kan’n su’n, e kle kɛ e si su ye. (Jue Mun 119:57-64) Jue tofuɛ’n seli kɛ ‘like ng’ɔ nin i ka m’ɔ́ kɛ́n i ndɛ titi’n, yɛle Zoova i ndɛ’n be su falɛ’n,’ naan ‘kɔnguɛ afiɛn bɔbɔ’n, ɔ́ jáso mánmán Ɲanmiɛn afin ɔ yo sa’m be nuan su.’ Sɛ e jaso kɔnguɛ’n, nanwlɛ, i sɔ’n ti blɛ kpa mɔ e kwla fa srɛ Ɲanmiɛn naan y’a yi e ye silɛ’n i nglo ɔ! (Jue Mun 119:57, 62) Ndɛ nga Ɲanmiɛn kan mɔ e fa yo e awlɛn su like’n ti’n, e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn kle e like naan ɔ yo maan e fa ‘be nga be ɲin yi i’n be kwlaa yo e janvuɛ.’ (Jue Mun 119:63, 64) ?Wan yɛ ɔ kwla ɲan janvuɛ kpa kɛ i sɔfuɛ mun sa asiɛ’n su wa ɔ?

18. ?Kɛ e ‘tɔ sran wlɛfuɛ’m be aya nun’n, wafa sɛ yɛ Zoova tɛ srɛlɛ mɔ e srɛ i’n su ɔ?

¹⁸ Kɛ aenvuɛ su e ‘tu e klun srɛ kpa’ kpɔkun e kunndɛ kɛ Zoova kle e like’n, i klun jɔ e wun. I li bɔbɔ kɛ ‘e tɔ sran wlɛfuɛ’m be aya nun’n,’ yɛ srɛlɛ’n yo cinnjin kpa’n niɔn. (Jue Mun 119:58, 61) Zoova kwla kpɛkpɛ e kpɔfuɛ’m be aya’m be nun maan e ɲan e ti e bo Ɲanmiɛn Sielɛ Blɛ jasin fɛ’n maan sran’m be kaci Zezi i sɔnnzɔnfuɛ. (Matie 24:14; 28:19, 20) Ɔ yoli sɔ titi klɔ nga be tannin e jasin fɛ’n bolɛ’n, be su.

Maan e fa e wla’n gua Ɲanmiɛn i ndɛ’n su

19, 20. ?Ngue ti yɛ ‘ɔ kwla yo kpa kɛ be bu e fɔ’ ɔ?

¹⁹ Ɲanmiɛn nin i ndɛ’n mɔ e fa e wla’n gua be su’n, ɔ uka e maan e tra e awlɛn ɲrɛnnɛn’n nun, kpɔkun e yaciman Ɲanmiɛn klun sa’n yolɛ. (Jue Mun 119:65-72) Kannzɛ bɔbɔ wun tufuɛ’m be ‘buali ato be fa guɛ i su’n,’ sanngɛ jue tofuɛ waan: ‘Kɛ a buli min fɔ’n, ɔ ti kpa man min.’ (Jue Mun 119:66, 69, 71) ?Ngue ti yɛ ɔ ti kpa man Zoova i sufuɛ kwlaa kɛ be bu i fɔ’n niɔn?

²⁰ Kɛ be bu e fɔ’n, nanwlɛ, e tu e klun srɛ Zoova, ɔ maan e fa e wun mɛntɛn i kpa. E kwla fa blɛ kpanngban e suan Ɲanmiɛn Ndɛ’n, kpɔkun e mian e ɲin e fa su. I sɔ’n i bo’n gua kpa man e. ?Yɛ sɛ be bu e fɔ naan sanngɛ e kwlaman e awlɛn tra, annzɛ e tu e wun’n nin? I lɛ nun’n, Ɲanmiɛn srɛlɛ tankaan, ɔ nin Ɲanmiɛn Ndɛ’n, yɛ i wawɛ’n, be kwla uka e maan e wla nzuɛn tɛ sɔ’m be ase kpɔkun e ‘fa nzuɛn uflɛ mɔ maan e yo kɛ sran mɔ Ɲanmiɛn yili i uflɛ’n sa’n.’ (Kolɔsfuɛ Mun 3:9-14) Asa ekun’n, kɛ e jran kekle sa’m be ɲrun’n, e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n taka kpa ekun. (1 Piɛr 1:6, 7) Ɲrɛnnɛn nga Pɔlu wunnin be’n be yoli i ye, afin be yoli maan ɔ lafili Zoova su kpa. (2 Korɛntfuɛ Mun 1:8-10) ?Ɲrɛnnɛn nga be tɔ e su’n, e kplin be su maan be yo e ye?

Maan titi e fa e wla’n gua Zoova su

21. ?Kɛ Ɲanmiɛn yo mɔ ɲannzuɛn kun wun tufuɛ mun’n, i bo’n gua sɛ?

²¹ Ndɛ nga Ɲanmiɛn kan’n, ɔ kle e weiin kɛ ɔ fata kɛ e fa e wla’n gua Zoova su. (Jue Mun 119:73-80) Sɛ e fa e wla’n gua e Bofuɛ’n su sakpa’n, e wunman sa nga ti yɛ maan é kó wún ɲannzuɛn’n. Sanngɛ sa nga sran’m be yo be’n ti’n, e kunndɛ kɛ be cici e wla. Ɔ maan e kwla srɛ se kɛ: ‘Maan wun tufuɛ mun ɲannzuɛn kun be.’ (Jue Mun 119:76-78) Kɛ Zoova yo mɔ ɲannzuɛn kun sran sɔ mun’n, i bo’n m’ɔ́ gúa’n yɛle kɛ sran kwlaa wun be bo kpɔkun be bo Ɲanmiɛn dunman fɛ. Like nga Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be kpɔfuɛ’m be kunndɛ’n, e wla kwla gua ase kɛ be su ɲɛnmɛn i le. I wie yɛle kɛ, Zoova i Lalofuɛ mɔ Ɲanmiɛn su yɛ be fa be wla’n kwlaa gua’n, andɛ nin ainman be kpɔfuɛ’m be su kwlaman be nunnun le.—Nyanndra Mun 3:5, 6.

22. ?Kɛ jue tofuɛ se kɛ w’a yo ‘kɛ kplo kotokun wie mɔ be sie i sin wɛnsrɛn nun sa’n,’ i bo’n yɛle mennin?

²² Kɛ be kle e yalɛ’n, Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n yo maan e wla’n mɔ e fa gua Ɲanmiɛn su’n ɔ taka kpa. (Jue Mun 119:81-88) Yalɛ mɔ wun tufuɛ’m be kle jue tofuɛ’n ti’n, ɔ yo i kɛ w’a yo ‘kɛ kplo kotokun wie mɔ be sie i sin wɛnsrɛn nun sa.’ (Jue Mun 119:83, 86) Laa Izraɛli lɔ’n, be fa nzue nin nzan, ɔ nin like kwlaa ng’ɔ ti nzue’n, be gua kplo kotokun nun. Yɛ kɛ be fa yoman like fi kun mɔ be fa sie i lika kun mɔ sin wɛnsrɛn kɛn i’n, kpɔkun nn w’a yo kɛ kplo nvuɛn wie sa. ?Ɲrɛnnɛn wunlɛ’n, ɔ nin yalɛ klelɛ’n ti’n, ɔ yo amun kɛ amun a yo ‘kɛ kplo kotokun wie mɔ be sie i sin wɛnsrɛn nun sa’? Sɛ ɔ yo amun sɔ’n, an fa amun wla’n gua Zoova su. Kpɔkun amun srɛ i kɛ: ‘Ɔ klun ufue’n ti’n, yo maan n ɲan nguan, naan n nian sa nga a fa sie min ɲrun’n be su n nanti.’—Jue Mun 119:88.

23. ?Jue Mun 119:1-88 i nun like mennin yɛ e wunnin i ɔ? ?Kɛ é wá súan Jue Mun 119:89-176 i su like’n, kosan mennin yɛ e kwla fa usa e wun ɔn?

²³ Jue Mun 119 i akpasua klikli’n i nun like nga e wunnin i like suanlɛ nga nun’n, ɔ kle e kɛ Zoova yo i sufuɛ’m be ye. Afin, be fa be wla’n gua ndɛ ng’ɔ kan’n su. Kpɔkun be fa sa ng’ɔ kle be’n, ɔ nin sa ng’ɔ fa be sie sran’m be ɲrun’n, ɔ nin mmla mun yo be awlɛn su like. (Jue Mun 119:16, 47, 64, 70, 77, 88) Kɛ be nga be su i’n be fa ndɛ ng’ɔ kan’n su’n, ɔ yo i fɛ. (Jue Mun 119:9, 17, 41, 42) Kɛ jue fɛfɛ sɔ’n é wá súan i onga’n i su like’n, e kwla usa e wun kosan yɛ’n: ‘?N fa Zoova nuan ndɛ’n kpaja min ɲrun atin’n su weiin sakpasakpa?’

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]

?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ kosan’m be su ɔ?

• ?Ngue yɛ ɔ man e aklunjuɛ kpafuɛ’n niɔn?

• ?Wafa sɛ yɛ ndɛ nga Zoova kan’n, ɔ yo maan Ɲanmiɛn ninnge’m be nun e yo sanwun ɔn?

• ?Wafa sɛ yɛ ndɛ nga Ɲanmiɛn kan’n ɔ yo maan e yo yakpa, kpɔkun ɔ cici e wla ɔ?

• ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e fa e wla’n gua Zoova nin i nuan ndɛ’n be su ɔ?