Gbanflɛn nin talua mun, an ɲin tran ninnge mɔ maan Ɲanmiɛn ɲan ɲrun’n be su
‘Mian ɔ ɲin mantan Ɲanmiɛn kpa.’—1 TIMOTE 4:7.
1, 2. (a) ?Ngue ti yɛ Pɔlu yili Timote i ayɛ ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ andɛ gbanflɛn nin talua wie’m be ‘mian be ɲin mantan Ɲanmiɛn kpa’ ɔ?
FLUWA nga akoto Pɔlu klɛli ko wlali Filipu lɔ Klistfuɛ’m be fanngan’n, ɔ seli kɛ: ‘I kunngba cɛ yɛ ɔ nin min e angunndan’n ti kun mɔ amun ndɛ lo i kpa ɔ. Ɔ uka min di junman jasin fɛ kanlɛ’n nun. Ɔ uka min kɛ ba yasua kun ukɛ i si’n sa.’ (Filipfuɛ Mun 2:20, 22) ?Wan ndɛ yɛ Pɔlu kan ɔn? Timote mɔ blɛ sɔ nun ɔ ti gbanflɛn m’ɔ nin i be tuli ajalɛ’n, i ndɛ yɛ ɔ kan ɔn. Kɛ Timote wunnin kɛ Pɔlu klo i naan ɔ lafi i su sakpa’n, i sɔ’n wlɛli fanngan kpa!
2 Andɛ kusu gbanflɛn nin talua kɛ Timote sa mɔ be o Zoova i anuannzɛ nun’n, be ti e sran nanndoliɛ. (Jue Mun 110:3) Wie’m be ti atin bofuɛ, annzɛ ngaliɛ difuɛ. Wie’m be o be nga be kplan asɔnun sua’m be nun. Yɛ wie’m be di junman Betɛli’m be nun. Gbanflɛn nin talua sɔ’m be ti e sran kpa. Be nga kusu be di junman uflɛ mɔ sanngɛ be mian be ɲin be bo jasin fɛ’n, be nin mo yolɛ fata wie. Gbanflɛn nin talua sɔ’m be si kɛ be ɲin m’ɔ tran ninnge mɔ maan be Si m’ɔ o nglo lɔ’n ɲan ɲrun ti’n, Zoova klun jɔ. I sɔ’n ti’n, be kusu be klun jɔ wie. Gbanflɛn nin talua sɔ’m be ‘mian be ɲin mantan Ɲanmiɛn kpa.’—1 Timote 4:7, 8.
3. ?Kosan benin yɛ é wá tɛ́ be su like suanlɛ nga nun ɔn?
3 ?Amun mɔ an ti gbanflɛn nin talua’n, amun ɲin o Ɲanmiɛn i junman kun su? ?Ngue yɛ ɔ kwla uka amun naan amun ɲin w’a tran Ɲanmiɛn ninnge’m be su ɔ? ?Amún yó sɛ naan an konvi w’a tranman mɛn nun ninnge’m be su? ?Sɛ amun ɲin tran ninnge mɔ maan Ɲanmiɛn ɲan ɲrun’n be su’n, mmlusuɛ benin yɛ amún ɲɛ́n i ɔ? Kɛ ɔ ko yo naan y’a tɛ kosan sɔ’m be su’n, maan e fa e ɲin sie i Timote nin i junman ng’ɔ dili’n su.
?Wan yɛle Timote?
4. Like nga Timote yoli i Ɲanmiɛn sulɛ nun’n, amun bo su kpe kan.
4 Timote ɲinnin Listri. Listri ti Rɔmu mɛn’n i akpasua nga be flɛ i kɛ Galasi’n, i klɔ kaan kun. Atrɛkpa’n, Timote i gbanflɛn nun yɛ ɔ kacili Klistfuɛ ɔ. Kɛ Pɔlu ɔli Listri lɔ jasin fɛ’n i bolɛ afuɛ nga be flɛ i 47 nun’n, yɛ ɔ kannin ndɛ nanwlɛ’n kleli i ɔ. Timote kusu i nzuɛn kpa’n ti’n, i aniaan’m be kwlaa be kɛn i wun ndɛ klanman. Kɛ ɔ dili afuɛ nɲɔn mɔ Pɔlu sɛli i sin Listri lɔ’n, ɔ wunnin kɛ Timote w’a yo kpa w’a tra laa’n. Ɔ maan, ɔ fali Timote kɛ ɔ ko sunmɛn i ngaliɛ difuɛ junman nun. (Sa Nga Be Yoli’n 14:5-20; 16:1-3) Kɛ Timote i ɲin tili’n, be mɛnnin i junman dan. I wie yɛle kɛ, ɔ sinsin asɔnun’m be su wla aniaan’m be fanngan. Ɔ yoli asɔnun kpɛnngbɛn Efɛzi lɔ wie. Kɛ Pɔlu o bisua afuɛ nga be flɛ i 65 nun’n, ɔ klɛli fluwa ko mannin Timote. I sɔ nun’n, nn asɔnun kpɛnngbɛn junman’n yɛ Timote di ɔ.
5. ?Kɛ nga 2 Timote 3:14, 15 fa kan sa’n, like cinnjin nɲɔn benin yɛ be ukali Timote naan i ɲin w’a tran Ɲanmiɛn junman’n su ɔ?
5 Ɲanmiɛn junman’n yɛ ɔ yoli Timote i cinnjin kpa ɔ. ?Sanngɛ ngue yɛ ɔ ukɛli i naan w’a fɛ i ɲin w’a sie i Ɲanmiɛn i junman dilɛ’n su ɔ? Fluwa’n i nɲɔn su nga Pɔlu klɛli ko mannin Timote’n, ɔ kannin like cinnjin nɲɔn mɔ be ukali Timote’n, be ndɛ. Ɔ seli i kɛ: “Like nga be kleli wɔ mɔ a lafi su’n, nian su kpa.” Kpɔkun ɔ kan guali su kɛ: ‘A si sran nga be kleli wɔ like sɔ’n. Kɛ ɔ fin ɔ ba kaan nun’n, a si Ɲanmiɛn Ndɛ nga be klɛli’n.’ (2 Timote 3:14, 15) Ukalɛ nga aniaan nga be o asɔnun’n nun’n be ukali Timote’n, amun e fa e ɲin sie su siɛn’n.
An fa amun wun mantan be nga be nzuɛn ti kpa’n
6. ?Ngue like yɛ be fa kleli Timote ɔ? ?Wafa sɛ yɛ ɔ sɔli nun ɔn?
6 Timote i si nin i nin be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’n timan kun. I si ti Glɛki yɛ i nin Enisi nin i nannan bla Loisi be ti Zuifu. (Sa Nga Be Yoli’n 16:1) Kɛ ɔ fin Timote i bakan nun’n, i nin Enisi nin i nannan bla Loisi be fali nanwlɛ ndɛ m’ɔ o Biblu’n i bue nga be klɛli i Ebre aniɛn nun’n, be kleli i. Kɛ be kacili Klistfuɛ’n, be yiyili like nga Klistfuɛ’m be lafi su’n i nun weinwein kleli i. Ɔ maan, Timote lafili su wie. Ninnge nga be kleli i’n, nanwlɛ ɔ yoli i ye kpa. Pɔlu sieli i nzɔliɛ. Ɔ maan, ɔ seli kɛ: ‘N wla o ɔ Ɲanmiɛn su mɔ a lafi kpa’n su, ɔ nannan Loisi nin ɔ nin Enisi be yɛ be dun mmua lafili i su sɔ ɔ. Yɛ n si kɛ a lafi i su sɔ wie kusu.’—2 Timote 1:5.
7. ?Ngue ti yɛ gbanflɛn nin talua nga be si nin be nin nin be nannan’m be su Zoova’n, be liɛ su ti ye ɔ?
7 Andɛ kusu’n, gbanflɛn nin talua nga be si nin be nin nin be nannan’m be su Zoova kɛ Enisi nin Loisi sa’n, be liɛ su ti ye. Afin, be osufuɛ sɔ’m be wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn junman dilɛ’n ti cinnjin kpa. I wie yɛle Samira liɛ’n. I waan i bakan nun’n, i si nin i nin be nin i trannin be kokoli yalɛ lele. Lele nin andɛ i wla te kpɛn su. Ɔ se kɛ: “Baba nin manmin be kan kleli min kɛ wafa nga Zoova wun ninnge mun’n, n wun be sɔ wie. Naan n fa min ɲin n sie i jasin fɛ’n bolɛ junman’n su. Be wlali min fanngan titi naan n fa blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman dilɛ’n yo min like kpa.” Fanngan sɔ mɔ Samira i si nin i nin be wlɛli i’n, ɔ sɔli nun klanman. Ɔ maan dɔ nga su’n, ɔ di junman Betɛli ng’ɔ o be nvle nun lɔ’n nun. Ɔ yo i fɛ kpa. Sɛ amun si nin amun nin be wla an fanngan kɛ an fa amun ɲin sie i Ɲanmiɛn junman’n su’n, an bu i angunndan kpa. Klolɛ mɔ be klo amun, ɔ nin an kpa yolɛ’n ti yɛ be se amun sɔ ɔ.—Nyanndra Mun 1:5.
8. ?Wafa sɛ yɛ aniaan kpa nga be o asɔnun’n nun’n, be ukali Timote ɔ?
8 Gbanflɛn nin talua mun, ɔ ti cinnjin kpa kɛ aniaan’m be afiɛn yɛ an tra janvuɛ kpa ɔ. Timote blɛ su’n, asɔnun kpɛnngbɛn nga be o Listri lɔ’n, ɔ nin be nga be o Ikoni m’ɔ o Listri i wun lɛ kilo 30, be boli Timote i dunman kpa. (Sa Nga Be Yoli’n 16:1, 2) Pɔlu m’ɔ ti sran wakawaka’n, ɔ nin Timote be trali janvuɛ kpa. (Filipfuɛ Mun 3:14) Pɔlu i fluwa’m be nun’n, e wun kɛ Timote ti sran kpa. Afin, kɛ be mɛn i afɔtuɛ’n, ɔ sɔ nun klanman. Kusu be nga be lafi Ɲanmiɛn su’n, ɔ nian be liɛ’n su yo. (1 Korɛntfuɛ Mun 4:17; 1 Timote 4:6, 12-16) Pɔlu seli kɛ: ‘Ɔ liɛ’n, a si like nga n kle’n kpa, nin min nzuɛn’n, nin min angunndan’n, nin min Ɲanmiɛn su mɔ n lafi’n, nin min awlɛn mɔ n trɛ i’n, nin min Ɲanmiɛn nin sran’m be klolɛ’n, nin min kekle mɔ n jran’n.’ (2 Timote 3:10) Nanwlɛ, Timote niannin Pɔlu liɛ’n su yoli. I kunngba’n yɛ ɔ fata kɛ gbanflɛn nin talua’m be yo ɔ. Sɛ an fa amun wun mantan be nga Ɲanmiɛn sulɛ nun b’a yo sran’n, amun ɲin wá trán Ɲanmiɛn i ninnge’m be su.—2 Timote 2:20-22.
An suan “Ɲanmiɛn Ndɛ’n”
9. ?Ngue ekun yɛ ɔ kwla yo naan amun a ‘mian be ɲin b’a mantan Ɲanmiɛn kpa ɔ?’
9 ?Aniaan kpa’m be janvuɛ tralɛ kunngba yɛ maan an ɲin trán Ɲanmiɛn ninnge’m be su ɔ? Cɛcɛ. Kɛ Timote sa’n, ɔ fata kɛ amun si ‘Ɲanmiɛn Ndɛ’n.’ Atrɛkpa like suanlɛ’n timan amun ajuin. Sanngɛ, nán an wla fi su kɛ Timote ‘miɛnnin i ɲin mantannin Ɲanmiɛn kpa.’ Be nga be si wanndilɛ’n nun akplowa’n, kɛ ɔ ko yo naan b’a ɲan akatua’n, be fa anglo lɔun kpa be siesie be wun. I kunngba’n niɔn, sran nga i waan i ɲin trán Ɲanmiɛn ninnge’m be su’n, ɔ fata kɛ ɔ klɛn i wun naan ɔ miɛn i ɲin. (1 Timote 4:7, 8, 10) Atrɛkpa’n, an kwla usa amun wun kɛ: ‘?Wafa sɛ yɛ Biblu’n nun like suanlɛ’n kwla uka min naan min ɲin w’a tran Ɲanmiɛn i klun sa yolɛ’n su ɔ?’ Maan e nian ajalɛ nsan.
10, 11. ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n kwla su e bo naan e ɲin w’a tran Ɲanmiɛn i ninnge’m be su ɔ? An fa sran kun i ndɛ yiyi nun.
10 I klikli nun’n, Ɲanmiɛn Ndɛ’n mán amun angunndan kpa. Afin, Ɲanmiɛn Ndɛ’n yi e Si Zoova i sran wafa m’ɔ ti ɲɛnmɛn’n i nglo. Yɛle kɛ ɔ ti sran klofuɛ. Kpɔkun, ɔ seli kɛ wá yó ninnge nglanman mɛ́n i sran mun. (Amɔs 3:7; Zan 3:16; Rɔmfuɛ Mun 15:4) Ɔ maan, kɛ amun Zoova silɛ’n yó dan’n, nn amún kló i dan wie. I sɔ’n sú an bo maan amún fá amún wun mɛ́n i.
11 Gbanflɛn nin talua kpanngban be seli kɛ like cinnjin kpa ng’ɔ suli be bo mɔ be fali nanwlɛ atin’n cicili be ti’n, yɛle be bɔbɔ be Biblu’n nun like suanlɛ titi’n. I wie yɛle Adɛli liɛ’n. Adɛli i si nin i nin be ti Klistfuɛ. Sanngɛ Ɲanmiɛn i junman dilɛ’n w’a yomɛn i nnana. Ɔ se kɛ: “N Si nin min nin be fa min kɔ aɲia’m be bo. Sanngɛ n bɔbɔ ba’n, n suanman Biblu’n nun like. Aɲia’m be bo ndɛ nga be kan’n, n faman min su n sieman be bo.” Sanngɛ, kɛ be wa yoli i ɲrun kpɛnngbɛn bla’n i batɛmu’n yɛ i ɲin wa tikeli Ɲanmiɛn i atin’n su ɔ. I waan: “N wa boli Biblu’n i wunmuan’n nun kannganlɛ bo. N kanngan nun kan, kpɔkun ndɛ nga n kanngan nun’n, n klɛ. Ndɛ wunmuan nga n klɛli’n, andɛ nin andɛ ɔ te o lɛ. Kɛ n dili afuɛ kun’n, n kanngannin Biblu’n wunmuan’n nun.” Adɛli i ajalɛ sɔ’n, i bo’n guali kpa. Yɛle kɛ, ɔ fɛli i wun mannin Zoova. Adɛli ti tukpacifuɛ sanngɛ i sɔ’n w’a bubumɛn i sa sin. Afin dɔ nga su’n, ɔ ti atin bofuɛ.
12, 13. (a) ?Wafa sɛ yɛ Biblu’n kwla uka gbanflɛn nin talua mun naan b’a kaci ɔ? (b) Ngwlɛlɛ ajalɛ nga be o Biblu’n nun’n, an bo wie su.
12 Ajalɛ i nɲɔn su’n yɛle kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n, ɔ́ úka amun maan amún fá nzuɛn uflɛ. Pɔlu seli Timote kɛ: ‘Ɲanmiɛn Ndɛ nga be klɛli’n, i bɔbɔ yɛ ɔ fɛ i kwlaa mannin sran mun yɛ be klɛli ɔ. Be fa kle like, be fa kle sran mun lele be wun nanwlɛ’n, be fa tu be fɔ, be fa kle be sa nga be yo ɔ ɔ ti kpa’n naan Ɲanmiɛn sran’n ɔ ɲan like m’ɔ kwla fa di junman kwlaa ng’ɔ ti kpa’n.’ (2 Timote 3:16, 17) Sɛ an bu Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su angunndan titi naan an nanti i nun mmla’m be su’n, Ɲanmiɛn wawɛ’n yó maan amún ɲán nzuɛn kpa. Yɛle kɛ, án yó wun ase kanfuɛ, án trá be awlɛn, an su yoman sran mɔ i sa kanman i ja kanman’n. Asa ekun’n, an su kloman an niaan Klistfuɛ mun an nuan bui su. (1 Timote 4:15) Timote miɛnnin i ɲin fali nzuɛn sɔ mun. Ɔ maan, ɔ ukali Pɔlu nin i asɔnunfuɛ’m be kpa.—Filipfuɛ Mun 2:20-22.
13 Ajalɛ i nsan su’n, yɛle kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n ti ngwlɛlɛ silɛ fluwa. (Jue Mun 1:1-3; 19:8; 2 Timote 2:7; 3:15) Ɲanmiɛn Ndɛ’n úka amun naan amun a tra janvuɛ kpa, naan amun a yiyi amun ɲin su kɛ ɔ nin i fata’n sa. Kusu’n, ɔ́ úka amun naan sa kwlaa nga be tɔ amun su’n, amun a wun be trawlɛ. (Bo Bolɛ 34:1, 2; Jue Mun 119:37; 1 Korɛntfuɛ Mun 7:36) Ajalɛ kpa nga amun fa be andɛ’n yɛ maan Ɲanmiɛn i liɛ nga amun klo kɛ amún yó’n, bé yó ye ɔ.
‘Mian ɔ ɲin’
14. ?Ngue ti yɛ sɛ e waan é fá e ɲin síe i Ɲanmiɛn ninnge’m be su’n, ɔ su yoman pɔpɔ ɔ?
14 Sɛ amun waan amún ɲin trán ninnge mɔ maan Ɲanmiɛn ɲan ɲrun’n be su’n, amun si kɛ ɔ su yoman pɔpɔ mlɔnmlɔn. Sɛ be fa junman wie sie amun ɲrun kɛ an di’n, nn ndɛ’n w’a ba. Afin, e osufuɛ mun nin e janvuɛ mun nin be nga be ti afɔtuɛ manfuɛ’m be liɛ’n, be bu i kɛ suklu dan dilɛ nin junman dan dilɛ’n yɛ maan sran’n i liɛ yo ye ɔ. (Rɔmfuɛ Mun 12:2) Sanngɛ kɛ Timote sa’n, an ‘mian amun ɲin maan sran’m be lafi Ɲanmiɛn su kpa [an mian amun ɲin be lafi Ɲanmiɛn su, NW]’ naan ‘anannganman nguan’n, amun a trɛ i kekle.’ Anannganman nguan sɔ’n, Ɲanmiɛn waan ɔ́ fá mán amun.—1 Timote 6:12; 2 Timote 3:12.
15. ?Atrɛkpa’n, sa benin yɛ Timote wunnin ɔ?
15 Sɛ amun osufuɛ’m be timan Zoova sufuɛ naan be waan be kplinman su kɛ an di Ɲanmiɛn junman’n, ɔ kwla yo kekle kpa. Atrɛkpa’n, Timote kusu wunnin i sɔ’n kekle’n wie. Fluwa kun waan atrɛkpa’n, Timote “i awlobofuɛ’m be ti aunɲanfuɛ.” Ɔ maan, sɛ i si kunndɛli kɛ ɔ di suklu dan naan ɔ di i aja o.a I sɔ’n ti’n, kɛ Timote i si tili i kɛ i wa’n nin Pɔlu bé kɔ́ klɔklɔ’m be su be ko bo jasin fɛ’n, an bu i sin be nian. Ndɛ kan ng’ɔ o lɛ kusu’n, yɛle kɛ sika nunman ngaliɛ difuɛ junman nun yɛ kekle’n o lɛ.
16. ?Wafa sɛ yɛ gbanflɛn kun jrannin tanndanlɛ mɔ i si waan ɔ́ tɛ́nndɛn i ɲrun’n, i ɲrun kekle ɔ?
16 Andɛ gbanflɛn nin talua sunman’n kekle kunngba’n o be su. Matie m’ɔ di junman Betɛli kun nun’n seli kɛ: “Kɛ n boli atin bofuɛ junman dilɛ’n i bo’n, w’a yoman min si fɛ kaan sa. Blɛ sɔ’n nun’n, n wunnzin sua’m be nun naan m’an ɲan sika kan m’an bo jasin fɛ’n. Ɔ maan, n si buli i kɛ suklu wunmuan nga n dili’n m’an saci i. Ɔ yoli min fiaan kpa. Cɛn kwlaa ɔ se min kɛ sɛ ɔ ti kɛ n dili junman’n, nn n yoli sran kpa.” ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ Matie kwla jrannin kekle ɔ? I waan: “M’an yaciman min Biblu’n nun kannganlɛ’n le. N srɛli Ɲanmiɛn titi. I li kɛ ɔ yo min kɛ n fa ya’n yɛ n srɛ Ɲanmiɛn kpa ɔ.” Matie i ɲin m’ɔ miannin’n, i bo guali kpa. Ɔ nin i si be afiɛn’n wa sɛli. Ɔ nin Zoova be afiɛn’n mantannin kpa wie. I waan: “N sieli i nzɔliɛ kɛ Zoova niannin min lika, ɔ wlali min fanngan yɛ ɔ sasali min ajalɛ tɛ’n i lika. Sɛ ɔ timan blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman dilɛ’n ti’n, nn m’an simɛn i sɔ sa liɛ’n.”
Amun ɲin tran Ɲanmiɛn i junman dilɛ’n su
17. ?Wafa sɛ yɛ sran wie’m be bubu be nga be waan bé dí blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman’n be sa sin ɔn? (Matie 16:22)
17 Sɛ amun a nianman an wun kpa’n, aniaan wie’m be kwla bubu amun sa sin. Wie’m be kwla usa amun kɛ: ‘?Á fá atin bofuɛ junman’n yó ngue?’ ‘A kwla di junman kpɔkun a bo jasin fɛ’n nin e. Kunndɛ junman kpa di naan ɔ sa nun yo fɛ.’ Ɔ kwla yo amun kɛ ndɛ kpa yɛ b’a kɛn i lɛ. ?Sanngɛ, sɛ amun waan amún mían be ɲin mántan Ɲanmiɛn kpa’n, an bu i kɛ ajalɛ kɛ ngalɛ sa’n yɛ ɔ́ úka amun?
18, 19. (a) ?Wafa sɛ yɛ amun ɲin kwla tran Ɲanmiɛn i ninnge’m be su ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ dɔ nga su an mian amun ɲin naan b’a fa be wun b’a man Ɲanmiɛn i Sielɛ Blɛ’n niɔn?
18 Timote blɛ su’n, Klistfuɛ wie’m be bubuli sran wie’m be sa sin. (1 Timote 6:17) Kɛ Pɔlu ko yo naan w’a uka Timote naan w’a fɛ i ɲin w’a sie i Ɲanmiɛn ninnge’m be su’n, ɔ seli kɛ: ‘Sonja ng’ɔ ti sonja kpa mɔ i waan ɔ́ yó sa ng’ɔ ti i su kpɛn’n i klun su’n, ɔ fɛmɛn i wun wlaman like nga sran kun’m be yo’n nun.’ (2 Timote 2:4) Sonja nga i ɲin o i junman’n su’n, ninnge nga sran kun’m be yo’n, i ɲin nunman su. Sɛ ɔ nanti i kpɛn’n i ndɛ’n su’n, yɛ i bɔbɔ nin be nga’m bé ká nguan nun ɔn. I kunngba’n niɔn, e mɔ e ti Klist sonja’n, ɔ fataman kɛ e ɲin tran ninnge kpanngban su. Nán maan e fa e wun yi i mɛn’n nun ninnge’m be nun. I liɛ’n, é kwlá di e jasin fɛ’n bolɛ junman mɔ maan sran’m bé ɲán be ti cɛn wie’n.—Matie 6:24; 1 Timote 4:16; 2 Timote 4:2, 5.
19 Pɔɔ nun tranlɛ yoman sa fi ye. Sanngɛ sran ng’ɔ klɛn i wun man Ɲanmiɛn yɛ ɔ yo kpa ɔ. Biblu’n kun se kɛ: “Kɛ Klist i sonja sa’n, yo sran m’ɔ kunndɛman pɔɔ nun tranlɛ ɔ.” (2 Timote 2:3, The English Bible in Basic English) Kɛ Timote nin Pɔlu be o nun’n, ɔ wunnin kɛ ɔ ko yo naan sɛ i sa mian o annzɛ sa uflɛ o i su o, w’a kwla tran’n. (Filipfuɛ Mun 4:11, 12; 1 Timote 6:6-8) ?An kwla klɛn be wun man Ɲanmiɛn naan ɔ sie amun?
Ɲanmiɛn yrá amun su andɛ nin ainman
20, 21. (a) An kan mmlusuɛ wie mɔ sɛ amun ɲin tran Ɲanmiɛn junman’n su’n, amun kwla ɲɛn i’n, be ndɛ. (b) ?Ngue yɛ amun kunndɛ kɛ amún yó ɔ?
20 Timote nin Pɔlu be sannin nun lele afuɛ 15. Ɔ maan, ɔ sili Pɔlu kpa. Kɛ bé bó jasin fɛ’n Mediterane mɛn’n i ngua lɔ lika’m be nun mɔ bé táka asɔnun mun’n, Timote wunnin nun. Fɛ nga Timote dili i junman sɔ nun’n, be kanman. Sɛ ɔ ti kɛ ɔ yoli kɛ be nga’m be sa naan i waan ɔ́ dí mɛn’n, nn w’a diman fɛ sɔ’n mlɔnmlɔn. Sɛ amun ɲin tran Ɲanmiɛn i ninnge’m be su’n, saan amún ɲán mmlusuɛ m’ɔ leman wunsu’n. Yɛle kɛ amún mántan Zoova, yɛ án kló an wiengu Klistfuɛ mun sakpa. Kusu ɲrɛnnɛn ng’ɔ tɔ be nga be kunndɛ kɛ bé ɲán be wun be su’n, ɔ́ tó fúan amun. Amun liɛ’n, aklunjuɛ i kpafuɛ’n yɛ amún dí ɔ. Mmlusuɛ’n i nun danfuɛ’n yɛle kɛ amún ɲán “nguan sakpa.” Yɛle kɛ amún ɲán anannganman nguan.—1 Timote 6:9, 10, 17-19; Sa Nga Be Yoli’n 20:35.
21 Sɛ amun ɲin nin a tranman Ɲanmiɛn i ninnge’m be su’n, e wla an fanngan kɛ an bo i bo bicisa. Yɛle kɛ, an mian amun ɲin mantan Ɲanmiɛn kpa. Aniaan nga be kwla uka amun naan amun ɲin w’a tran Ɲanmiɛn junman su’n, yɛ an tra be janvuɛ ɔ. Ajalɛ nga be kle amun’n, an nanti su. Maan Biblu’n nun like suanlɛ titi’n kaci amun ajuin. Nán amun ɲin blo mɛn’n nun ninnge’m be su le. Asa kusu’n, nán an wla fi su le kɛ ‘Ɲanmiɛn m’ɔ man e like kwlaa mɔ maan e klun jɔ’n,’ ɔ tali nda kɛ sɛ amun ɲin tran ninnge mɔ maan ɔ ɲan ɲrun’n be su’n, saan amún dí aklunjuɛ.—1 Timote 6:17.
[Ja ngua lɛ ndɛ’n]
a Glɛki’m be mɛn nun lɔ’n, be faman suklu dan dilɛ’n tratraman be sa bɛ’n nun. Plutarque m’ɔ yoli Timote blɛ sufuɛ’n seli kɛ: “Sran ng’ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ yó sran’m be ye’n, ɔ fata kɛ ɔ di suklu dan. (...) Sɛ sran kun w’a diman suklu dan’n, i nzuɛn kwlá yoman kpa, i wun kwlá yomɛn i fɛ. [...] Like uflɛ kwlaa ng’ɔ ba’n, ɔ ti ngbɛn. Be boman su diman jɔlɛ.”—Moralia, I, “The Education of Children.”
?Amun wla te kpɛn su?
• ?Nin yɛ gbanflɛn nin talua’m be kwla ɲan ukalɛ naan be ɲin w’a tran Ɲanmiɛn ninnge’m be su ɔ?
• ?Ngue ti yɛ be ɲin mɔ be mian suan Biblu’n nun like’n ti cinnjin kpa ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ gbanflɛn nin talua’m be kwla jran aɲanbeun kunndɛlɛ’n, i ɲrun ɔn?
• ?Sɛ e kunndɛ Ɲanmiɛn klun sa yolɛ’n, mmlusuɛ benin yɛ é ɲɛ́n i ɔ?
[Foto, bue 28]
Like kpa su yɛ Timote fɛli i ɲin sieli i ɔ.
[Foto mun, bue 29]
?Sran benin yɛ be ukali Timote ɔ?
[Foto mun, bue 31]
?Ɲanmiɛn ninnge benin yɛ amun ɲin o su ɔ?