Kɛ e ɲin yi Zoova’n, ɔ yo i fɛ
“Min wa, fa akunndan nanti. Sɛ a fa akunndan nanti’n, ń klun jɔ́.”—NYANNDRA MUN 27:11.
1. ?Andɛ sran’m be ti sɛ?
ANDƐ mɛn nga nun ɲin keklefuɛ’m b’a sɔn. Like nga ti yɛ ɔ ti sɔ’n, akoto Pɔlu yiyi nun Efɛzifuɛ’m be fluwa’n nun. I waan: ‘Laa amun fɔnlɛ’n nin amun sa tɛ yolɛ’n ti, Ɲanmiɛn ɲrun an ti kɛ amun a wu sa yɛ amun nzuɛn’n fa be nga be o yɛ’n be liɛ’n. Amun ɲin yili nglo lɔ mmusu’m be si’n, i yɛ ndɛkɛn ɔ wlawla sran nga be ɲin yiman Ɲanmiɛn’n niɔn.’ (Efɛzfuɛ Mun 2:1, 2) Ndɛ’n ti weiin. An bɔbɔ amun wun i wlɛ kɛ mmusu’m be si Satan yɛ “ɔ wlawla” sran mun yɛ be yo ɲin kekle ɔ. Nán andɛ yɛ ɔ boli i bo ɔ. Ɔ yoli sɔ laa Klistfuɛ klikli’m be blɛ su. Sanngɛ, kɛ be fuɛnnin i ɲanmiɛn su lɔ mɔ alɛ dan klikli’n boli i bo’n, ɔ wlawla sran mun kpa ekun.—Sa Nglo Yilɛ 12:9.
2, 3. ?Ngue ti yɛ ɔ nin i fata kɛ e ɲin yi Zoova ɔ?
2 E Klistfuɛ mun e liɛ’n, e si kɛ Ɲanmiɛn Zoova yɛ ɔ yili e ɔ. I yɛ ɔ man e nguan ɔn, ɔ ti e si, i yɛ ɔ deli e ɔ. Ɔ maan, ɔ fata kɛ e ɲin yi i. (Jue Mun 148:5, 6; Sa Nga Be Yoli’n 4:24; Kolɔsfuɛ Mun 1:13; Sa Nglo Yilɛ 4:11) Laa Moizi blɛ su’n, Izraɛlifuɛ’m be wunnin i wlɛ kɛ Zoova yɛ ɔ man be nguan naan i yɛ ɔ de be ɔ. Ɔ maan, Moizi seli be kɛ: ‘Amun fa ndɛ nga Anannganman amun Ɲanmiɛn’n fa mannin amun’n i su kpa. Nán amun yi i ase.’ (Mmla’n 5:32) Nanwlɛ, ɔ fata kɛ be yo sɔ. Sanngɛ be ja nun lɛ’n, be yoli ɲin kekle.
3 ?Sanngɛ yoo, ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e ɲin yi Ɲanmiɛn ɔn? Ɲanmiɛn maan i nuan ijɔfuɛ Samiɛli seli famiɛn Saili kɛ: ‘Aɲinyiɛ’n flunman tra tɛ yilɛ’n.’ (1 Samiɛl 15:22, 23) ?Ngue ti ɔ?
Like nga ti yɛ ‘aɲinyiɛ’n flunman tra tɛ yilɛ’n’
4. ?Ngue yɛ kɛ e o lɛ’n, e kwla yo man Zoova ɔ?
4 Kɛ Zoova o lɛ’n, i sa mianman like fi wun. Like kwlaa be ti i liɛ, afin i bɔbɔ yɛ ɔ yili be ɔ. ?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, ngue yɛ e kwla yo man Zoova ɔ? Like nga e kwla yo mɛn i’n ti cinnjin kpa. Biblu’n kan like sɔ’n i ndɛ. I waan: ‘Min wa, fa akunndan nanti. Sɛ a fa akunndan nanti’n, ń klun jɔ́. I liɛ’n, sɛ sran kan min wun ndɛ’n, ń kwlá sɔ́ su.’ (Nyanndra Mun 27:11) ?E wun i wlɛ siɛn’n? Like nga e kwla yo man Ɲanmiɛn’n, yɛle kɛ maan e ɲin yi i. I lɛ nun’n, kannzɛ e ti fanunfanun naan ɔ le sran kun nin i su ndɛ’n, sanngɛ e kwla fa akunndan e nanti. Sɛ e yo sɔ’n, é klé kɛ Satan m’ɔ seli kɛ sɛ sran’m be wun ɲrɛnnɛn bé yáci Ɲanmiɛn sulɛ’n, ɔ bua ato. Nanwlɛ, i sɔ mɔ e kwla yo’n ti e cenjele dan!
5. ?Kɛ e yo ɲin kekle’n, ɔ yo Zoova sɛ? Amun fa sa kun yiyi nun.
5 Ɲanmiɛn fɛ i ɲin sie ajalɛ nga e fa be’n, be su. Sɛ e ɲin yimɛn i’n, ɔ yomɛn i fɛ. Kɛ sran kun yo sɔ’n, ɔ klɔklɔ i. (Jue Mun 78:40, 41) Amun e fa sa kun e nian. ?Sɛ sran kun le diabɛti naan like nga i dɔɔtrɔ’n m’ɔ ti sran kpa’n sɛ kɛ nán ɔ di’n yɛ ɔ di’n, wafa sɛ yɛ i sɔ’n yó i dɔɔtrɔ’n niɔn? I sɔ kunngba’n, Zoova kusu m’ɔ si ɲin kekle’n i agualiɛ’n ti’n, kɛ sran’m be yo ɲin kekle i su’n, be klɔklɔ i.
6. ?Ngue yɛ ɔ́ úka e naan y’a yoman ɲin kekle Ɲanmiɛn su ɔ?
6 ?Ngue yɛ ɔ́ úka e naan y’a yoman ɲin kekle ɔ? Saan é srɛ́ Ɲanmiɛn kɛ ɔ ‘man e ngwlɛlɛ’ kɛ nga famiɛn Salomɔn srɛli i’n sa. Ɔ srɛli Ɲanmiɛn kɛ ɔ mɛn i ngwlɛlɛ naan w’a kwla ‘si like ng’ɔ ti kpa ɔ nin ng’ɔ timan kpa’n be ngbaciɛ’ naan w’a kwla sie Izraɛlifuɛ mun. (1 Famiɛn Mun 3:9) Andɛ ɲin keklefuɛ’m be mɛn nga nun’n, sɛ e ‘siman ngwlɛlɛ’n,’ e su kwlá wunman like ng’ɔ ti kpa ɔ nin ng’ɔ ti tɛ’n be ngbaciɛ’n. Kɛ ɔ ko yo naan y’a ‘si ngwlɛlɛ’n,’ Ɲanmiɛn man e Biblu’n nin Biblu’n i akua mun. I kunngba’n, e le aɲia mun yɛ ɔ man e asɔnun kpɛnngbɛn mun. ?Ninnge sɔ mɔ Ɲanmiɛn man e klun ufue su’n, e sɔ be nun klanman?
7. ?Ngue ti yɛ Zoova waan ɔ klo aɲinyiɛ’n tra tɛ nga be yi be mɛn i’n niɔn?
7 Kɛ be se kɛ maan e ɲin yi Ɲanmiɛn’n, nán e wla fi su kɛ laa’n, Zoova seli i nvle nunfuɛ’m be kɛ ɔ klo aɲinyiɛ’n tra tɛ nga be yi be mɛn i’n. (Nyanndra Mun 21:3, 27; Oze 6:6; Matie 12:7) ?Ngue ti ɔ? ?Nán Zoova bɔbɔ yɛ ɔ seli kɛ be yi tɛ be mɛn i ɔ? Ɔ ti sɔ. ?Sanngɛ yoo, ngue ti yɛ sran kun kwla se kɛ ɔ́ yí tɛ mán Ɲanmiɛn ɔn? ?Ɔ́ yó sɔ naan Ɲanmiɛn klun jɔ i wun annzɛ kusu’n, kɛ mɔ Ɲanmiɛn seli kɛ be yi tɛ’n, i ti yɛ ɔ́ yí wie ɔ? Sɛ ɔ kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn klun jɔ i wun’n, ɔ su yomɛn i mmla wie fi i finfin. Afin kɛ Ɲanmiɛn o lɛ’n, i sa mianman nɛn wun. Like ng’ɔ kunndɛ’n yɛle kɛ maan e ɲin yi i.
Maan e fa laa sa kun e tu e wun fɔ
8. ?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn seli Saili kɛ ɔ su yoman famiɛn kun ɔn?
8 Aɲinyiɛ’n i cinnjin m’ɔ ti’n, famiɛn Saili i su ndɛ m’ɔ o Biblu’n nun’n yi i nglo. Yɛle kɛ, i nun mɔ Saili bó i famiɛn dilɛ’n i bo’n, w’a ‘bumɛn i wun sran dan.’ Sanngɛ i sin’n, ɔ wa tuli i wun yɛ i akunndan’n w’a yoman kpa kun. (1 Samiɛl 10:21, 22; 15:17) Yɛle kɛ, cɛn kun mɔ Filistifuɛ’m be yiali kɛ be nin Saili bé kún’n, Samiɛli seli Saili kɛ ɔ minndɛ i naan ɔ́ wá yí tɛ mán Zoova naan i sin’n, ɔ́ klé i ajalɛ ng’ɔ ko fa’n. Yɛ Saili mínndɛ ɔ. Kusu’n, nán balɛ yɛ Samiɛli ko ba ɔ. Siɛn’n, Saili i sran’m be su bo sanndi i wun. I sɔ’n ti’n, Saili ‘yili tɛ nga be rɛ i nnɛn’n kɔlikɔli’n.’ Sanngɛ tɛ sɔ’n w’a jɔman Zoova klun. Kɛ Samiɛli bali’n, Saili ko seli i kɛ ɔ minndɛli i m’ɔ timɛn i ngan’n, i ti yɛ i waan m’ɔ ti sɔ’n, ‘ɔ́’ yí tɛ’n mán Zoova ɔ. Ɔ maan Saili liɛ’n, kɛ ɔ yo naan ɔ nanti Samiɛli i ndɛ’n su’n, tɛ yilɛ’n yɛ ɔ yoli i cinnjin ɔn. Samiɛli kusu seli i kɛ: ‘A yoli sinnzin, w’a faman Anannganman ɔ Ɲanmiɛn’n i nuan ndɛ’n su.’ Saili i ɲin kekle yolɛ sɔ’n ti’n, Zoova seli i kɛ ɔ su yoman famiɛn kun.—1 Samiɛl 10:8; 13:5-13.
9. ?Ngue yɛ Saili yoli m’ɔ kle kɛ i ɲin yiman Ɲanmiɛn sakpa ɔ?
9 Saili w’a faman sa ng’ɔ juli’n w’a tumɛn i wun fɔ. Cɛn kun ekun’n, Zoova seli i kɛ ɔ ko nunnun Amalɛkifuɛ mun nin be bo ninnge’n kwlaa. Afin laa’n, be kleli Izraɛlifuɛ mɔ b’a yoman be like fi’n, be ɲrɛnnɛn. Saili ɔli naan w’a “kwla Amalɛkifuɛ mun kɛ ɔ fɛ i Avila lele fa ju Sir.” Kɛ Samiɛli ko toli i’n, ɔ seli Samiɛli kɛ: “Maan Anannganman yo ɔ liɛ ye! N niannin like nga Anannganman waan n yo’n su n yoli!” Sanngɛ nn ato ɔ. Saili nin i sa nun sran’m be yacili famiɛn Agag lɛ. ‘Nannin kpakpa mun nin bua kpakpa mun, nin nnɛn nin ninnge nga be ti kpa mun be yacili be lɛ, b’a saciman be.’ I liɛ ng’ɔ́ kán klé Samiɛli’n yɛle kɛ: ‘Sonja’m be waan bé yáci bua nin nannin kpakpa’m be lɛ naan bé fá yí tɛ mán Anannganman m’ɔ ti ɔ Ɲanmiɛn’n.’—1 Samiɛl 15:1-15.
10. ?Ndɛ benin yɛ Saili w’a fa siemɛn i klun ɔn?
10 Samiɛli seli Saili kɛ: ‘?Tɛ’m be yilɛ’n li yɛ Anannganman kunndɛ ɔ, annzɛ i ndɛ’m be su falɛ’n niɔn? Nian, aɲinyiɛ’n flunman tra tɛ yilɛ’n, yɛ i ndɛ’m be su falɛ’n flunman tra bua’m be lui’n.’ (1 Samiɛl 15:22) Kɛ mɔ Zoova seli kɛ Saili nunnun nnɛn sɔ mun’n ti’n, be nin tɛ yilɛ fataman mlɔnmlɔn.
Maan e yo aɲinyiɛfuɛ
11, 12. (a) ?Wafa sɛ yɛ Zoova bu e ɲin mɔ e mian e su i’n niɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ sran ng’ɔ di i sa nɲɔn nun’n, ɔ su lɛkɛ i wun ɔn?
11 Kɛ be kle Zoova i sufuɛ’m be ɲrɛnnɛn mɔ be kpɔnzɔman’n, kɛ sran’m be yo be finfin mɔ be yaciman jasin fɛ’n i bolɛ’n, kɛ lika’n ti kekle mɔ be kɔ be aɲia’m be bo titi’n, i sɔ’n yo Zoova fɛ dan, ɔ jɔ i klun! Klolɛ mɔ e klo i mɔ i ti yɛ e mian e ɲin e su i’n, ɔ bu i like dan. Kannzɛ sran’m be buman Ɲanmiɛn i junman mɔ e tu e klun e di’n i like’n, sanngɛ i liɛ’n, i wla fiman su.—Matie 6:4.
12 I kwlaa yoli o, sɛ e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn klun jɔ e wun’n, ɔ fata kɛ cɛn kwlaa e yo aɲinyiɛfuɛ. Ɔ fataman kɛ e laka e wun kɛ e kwla di e sa nɲɔn’n nun. I wie yɛle sran m’ɔ tu i klun di Ɲanmiɛn junman’n. Kpɛkun i kunngba’n, ɔ kunndɛ bla annzɛ bian sukusuku, annzɛ kusu ɔ yo sa tɛ wie mun ekun’n. Sɛ ɔ yo sɔ’n, nanwlɛ, ɔ su lɛkɛ i wun dan!—Galasifuɛ Mun 6:7, 8.
13. ?Kɛ e ngunmin e o lika wie’n, wafa sɛ yɛ Zoova i mmla’m be su nantilɛ’n kwla yo kekle man e ɔ?
13 I kwlaa ngalɛ’n ti’n, maan e usa e wun kosan yɛ mun: ‘?Like kwlaa nga ń yó’n, kannzɛ n kunngba yɛ n o’n, n fa Zoova i mmla’n su?’ Zezi seli kɛ: “Sran ng’ɔ di nanwlɛ ninnge kanngan’m be su’n, ɔ di nanwlɛ ninnge dandan’m be su, sanngɛ sran ng’ɔ diman nanwlɛ ninnge kanngan’m be su’n, ɔ kwlá diman nanwlɛ ninnge dandan’m be su.” (Lik 16:10) ?Kɛ e ngunmin e o ‘awlo’ lɔ’n, e ‘nanti sein nin awlɛn kpa’? (Jue Mun 101:2) Afin, sa tɛ’n sa e awlo lɔ wie. Laa’n, sɛ sran kun w’a ɔman lika nga be fa sa tɛtɛ’m be yiyi be ɲin su lɔ’n, ɔ kwlá wunmɛn i sɔ like’n. Sanngɛ siɛn’n mɔ ɔrdinatɛli w’a ju su mɔ nvle sunman nun sran’m be le i sɔ like be awlo’m be nun’n, be kleman be wun yalɛ lele naan sɛ be waan bé nían sa tɛtɛ mun’n, b’a nian. I sɔ’n ti’n, maan e usa e wun kosan yɛ mun: ?Kɛ Zezi se kɛ ‘sran kwlaa ng’ɔ wun bla kun m’ɔ bu i kunndɛlɛ akunndan i awlɛn nun’n, nn w’a kunndɛ bla sɔ’n,’ n fa ndɛ sɔ’n n tu min wun fɔ? ?Sɛ n fite sa sukusuku wie su’n, ń nían? (Matie 5:28; Zɔb 31:1, 9, 10; Jue Mun 119:37; Nyanndra Mun 6:24, 25; Efɛzfuɛ Mun 5:3-5) ?Yɛ sa kekleekle nga be yi be televiziɔn nun’n, be li? ?Sɛ e niɛn i sɔ ninnge mun’n, Ɲanmiɛn mɔ ‘sran ng’ɔ fa sa tɛ yolɛ’n cici i ti’n, ɔ kpɔ i sɔfuɛ’n,’ i klun jɔ́ e wun? (Jue Mun 11:5) ?Yɛ nzan nɔnlɛ’n i ngboko’n nin? Biblu’n tannin nzanboe’n. Kusu’n, i waan nán maan Klistfuɛ’m be yo “nzan nɔnfuɛ.”—Tit 2:3; Lik 21:34, 35; 1 Timote 3:3.
14. ?Wafa sɛ yɛ sika ndɛ nun’n, e kwla kle kɛ e nanti Ɲanmiɛn i mmla’n su ɔ?
14 Kɛ sika kusu o lɛ’n, maan e nian e wun su i lika wie. Afin amun nian. Biblu’n waan: “Be kalɛ kwlaa ng’ɔ o amun su’n, an tua man be. Sran nga be su lapo mɛn i’n, an su mɛn i.” ?Kɛ nga Biblu’n kɛnnin i lɛ’n, i su yɛ e nanti ɔ? ?Annzɛ e kpɛ gblɛ naan y’a tuaman e lapo’n? ?Annzɛ kusu e di ndrunmun naan y’a ɲan sika ndɛndɛ?—Rɔmfuɛ Mun 13:7.
Sran nga be klo i’n, be ɲin yi i
15. ?Ngue ti yɛ amun nanti Zoova i mmla’m be su ɔ?
15 Sran ng’ɔ nanti Ɲanmiɛn i mmla’m be su’n, i liɛ yo ye dan. I wie yɛle kɛ, sɛ y’a nɔnman siklɛti naan y’a yoman sa sukusuku naan mmoja’n kusu e bu i like dan’n, e su ɲanman tukpacɛ wie mun. Asa ekun’n, sɛ sa’n kwlaa nun e nanti Biblu’n su’n, maan ɔ yo sika ndɛ nun o, annzɛ junman lɔ o, annzɛ awlo lɔ o, e liɛ kwla yo ye. (Ezai 48:17) Mmlusuɛ kwlaa sɔ’m be kle kɛ Ɲanmiɛn i mmla’m be su nantilɛ’n ti kpa. Sanngɛ, like bɔbɔ kpa nga ti yɛ e ɲin yi Ɲanmiɛn’n, yɛle kɛ e klo i. Nán e bɔbɔ e like liɛ mɔ e kunndɛ’n ti yɛ e su i ɔ. (Zɔb 1:9-11; 2:4, 5) Kɛ Ɲanmiɛn o lɛ’n, ɔ mianmianman e kɛ e ɲin yi i. Sanngɛ, e bɔbɔ e klunklo yɛ e ɲin yi i naan i klun jɔ e wun ɔn. Afin, e si kɛ i sɔ’n ti kpa.—Rɔmfuɛ Mun 6:16, 17; 1 Zan 5:3.
16, 17. (a) ?Wafa sɛ yɛ Zezi kleli kɛ klolɛ m’ɔ klo Ɲanmiɛn’n ti yɛ i ɲin yili i ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ e kwla nian Zezi i ajalɛ’n su ɔ?
16 Kɛ be se kɛ be klo Zoova naan be ɲin yi i’n, yɛle Zezi liɛ’n. (Zan 8:28, 29) I nun m’ɔ o asiɛ’n su wa’n, ɔ ‘wunnin ɲrɛnnɛn, ɔ maan i aɲinyiɛ’n i ɲin fiteli dan.’ (Ebre Mun 5:8, 9) ?Yɛle kɛ sɛ? Yɛle kɛ, Zezi ‘yoli i wun aenvuɛ, ɔ yoli aɲinyiɛfuɛ lele ɔ fa wuli, waka’n su yɛ ɔ wuli ɔ.’ (Filipfuɛ Mun 2:7, 8) Zezi i aɲinyiɛ sɔ’n, ɔ nin i fin ɲanmiɛn su lɔ. Sanngɛ asiɛ’n su wa’n, ɔ wunnin wie. I sɔ’n ti’n, Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mɔ Ɲanmiɛn sieli i’n, e lafi su kɛ ɔ kwla di i kpa. Ɔ maan, i niaan nin sran kwlaa nga be lafi i su’n, ɔ́ yó be ye.—Ebre Mun 4:15; 1 Zan 2:1, 2.
17 ?Yɛ e li? Maan e nian Zezi i ajalɛ’n su naan e dun mmua yo Ɲanmiɛn klun sa liɛ’n. (1 Piɛr 2:21) Kɛ klolɛ mɔ e klo Zoova’n ti’n e nanti i mmla’m be su’n, sɛ kekle’n tɔ e su bɔbɔ’n, e klun jɔ́. (Rɔmfuɛ Mun 7:18-20) Asa ekun’n, be nga be sieli be asɔnun kpɛnngbɛn’n, be ti sran kɛ e sa. Sanngɛ, maan e ɲin yi be. (Ebre Mun 13:17) Kɛ e nanti Zoova i mmla’m be su’n, i sɔ’n yo i fɛ dan.
18, 19. ?Sɛ e tu e klun e nanti Ɲanmiɛn i mmla’m be su’n, i bo’n gúa sɛ?
18 Andɛ’n, e si kɛ Zoova i mmla mɔ e waan é nánti su seiin ti’n, be kwla kle e ɲrɛnnɛn. (Sa Nga Be Yoli’n 5:29) Asa ekun’n, e si kɛ jasin fɛ’n bolɛ nin sran’m be like klelɛ nun’n, saan é trá e awlɛn lele jú mɛn’n i awieliɛ. (Matie 24:13, 14; 28:19, 20) Andɛ mɛn’n ti kekle. Ɔ maan, saan é mían e ɲin ekun naan e nin e niaan mun y’a kwla yia titi. E ɲin mianlɛ sɔ’n, e Ɲanmiɛn m’ɔ ti sran klofuɛ’n wun i kwlaa kpan. Sanngɛ, e lemɛn i yowlɛ. Sɛ e waan é ɲin yí Ɲanmiɛn’n, saan é mían e ɲin naan sa tɛ’n m’ɔ ti e nzuɛn’n w’a kwlaman e naan y’a klo sa kpa yolɛ’n.—Rɔmfuɛ Mun 12:9.
19 Maan e klo Zoova yɛ e su i nin awlɛn kpa. Afin ‘be nga be kunndɛ i’n, ɔ́ yí i wun nglo klé be.’ (Ebre Mun 11:6) Tɛ ng’ɔ ti kpa’n, yɛ ɔ fata kɛ e yi ɔ. Sanngɛ, like ng’ɔ yo Zoova fɛ trɛ i ngba’n, yɛle klolɛ mɔ e klo i mɔ e ɲin yi i’n.—Nyanndra Mun 3:1, 2.
?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ kosan’m be su ɔ?
• ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ e kusu e kwla yo like e man Zoova ɔ?
• ?Ngue sa tɛ yɛ Saili yoli ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ aɲinyiɛ’n flunman tra tɛ yilɛ’n niɔn?
• ?Ngue ti yɛ amun ɲin yi Zoova ɔ?
[Foto, bue 22]
?Kɛ e ngunmin e o awlo lɔ’n, e nanti Zoova i mmla’m be su?