?É yó sɛ naan sran’n i finwlɛ’n ti y’a kpɔmɛn i?
BE FLƐ blɔfuɛ’m be klɔ kun kɛ Espaɲi. Cɛn kun mɔ bé bó banɔn lɔ’n, dɔ nga i su yɛ banɔn bolɛ’n wie titi’n w’a juman naan aribitri’n w’a jrɛn i. ?Ngue ti ɔ? Afin kɛ bé bó banɔn’n, nn be nga be bɛli i bo’n be nun sunman bé kpɛ́ banɔn bofuɛ’n kun i nzowa. Be kpɛ i nzowa kɛ ɔ ti blo nnɛn, yɛ be kpɛmɛn i ngowa. Banɔn bofuɛ sɔ’n ti sran ble, yɛ ɔ fin klɔ nga be flɛ i Kamewlunun’n. Be flɛ blɔfuɛ’m be klɔ kun ekun kɛ Risi. Lɔ liɛ’n, be junman yɛle be nga be ti sran ble’n, annzɛ be nga be fin Azi’n nin Amlɛnkɛn mɛn nun’n, be tɛtɛ yolɛ. Afuɛ nga be flɛ i 2005 nun’n, be kleli sran 394 be ɲrɛnnɛn. Kɛ e fɛ i sɔ’n sunnzun i afuɛ sin liɛ’n, sran 140 be ukali su. Angle’m be lɔ kusu’n, be usali sran ble nin be mɔ be fin Azi mɔ be tuli be junman nun’n be kosan. Sɛ e fa sran nsan’n, be nun kun waan i finwlɛ’n ti yɛ be tuli i junman’n nun ɔn. Wafa nga sran’m be finwlɛ’n ti be yo be tɛtɛ mɛn’n nun’n, i wie yɛ y’a bo su lɛ.
Wafa nga sran’m be finwlɛ’n ti be kpɔ be’n, ɔ ti fanunfanun. Sɛ w’a yoman be nzowa kpɛlɛ annzɛ be finfin yolɛ’n, nunkunlɛ yɛ be nunkun be ɔ. ?Sanngɛ yoo, ngue ti yɛ sran’m be finwlɛ’n ti be kpɔ be ɔ? ?Ngue yɛ é yó naan y’a kpɔman sran mun wie ɔ? ?E kwla lafi su kɛ cɛn wie lele’n, asiɛ’n su sran’m be kwlaa be nin be wiengu trán fɔuun? Biblu’n tɛ kosan sɔ’m be su klanman kpa.
Sran kpɔlɛ nin i ɲrɛnnɛn klelɛ
Biblu’n waan: ‘Kɛ ɔ fin sran’n i bakan nun’n, i ɲin’n o sa tɛ’n su titi.’ (Bo Bolɛ 8:21) Ɔ maan, sran wie’m be liɛ’n, be wiengu i ɲrɛnnɛn klelɛ’n yo be fɛ. I lɛ nun’n, Biblu’n seli kɛ: ‘Be nga be wun ɲrɛnnɛn’n, kannzɛ bé kpán sɛ, be ɲanman sran m’ɔ́ fɔ́nvɔ be ɔ. Afin be nga be kle sran’m be ɲrɛnnɛn’n yɛ kwlalɛ’n o be sa nun ɔn.’—Akunndanfuɛ’n 4:1.
Biblu’n kle ekun kɛ sran mɔ be finwlɛ’n ti be kpɔ be’n, ɔ finman andɛ. Amun e fa sa kun e nian. I afuɛ 3.000 tra su yɛ, Ezipti mɛn’n nun lɔ’n, Ezipti famiɛn’n seli Zakɔbu m’ɔ ti Ebre’n kɛ ɔ nin i awlobo’n be w’a trɛn i mɛn’n nun. Sanngɛ kɛ ɔ́ cɛ́ kɔ́’n, Zakɔbu osu nunfuɛ’m be wun w’a yoman famiɛn uflɛ ng’ɔ wa jasoli su’n, i fɛ. Ɔ maan, Biblu’n waan: ‘Ɔ seli i nvlefuɛ’m be kɛ: “Amun nian, Izraɛlifuɛ’m be yɛ b’a sɔn b’a tra e yɛ, kpɛkun be kekle w’a tra e. Maan e kunndɛ wafa nga e ko yo naan b’a yaci trɛlɛ’n.” Eziptifuɛ’m be sieli Izraɛlifuɛ’m be su junman kpɛnngbɛn mun. Be waan be man Izraɛlifuɛ’m be junman kekle maan be di.’ (Ezipt Lɔ Tulɛ 1:9-11) I tɛ kpa bɔbɔ’n, Ezipti famiɛn’n wlali ba wufuɛ’m be kwlaa be su nun kɛ sɛ Ebre bla’m bé wú ba naan ba’n ti yasua’n, be kun i.—Ezipt Lɔ Tulɛ 1:15, 16.
?Ngue ti yɛ sran’n i finwlɛ’n ti be kpɔ i ɔ?
Kɛ sran’m be finwlɛ’n ti be kpɔ be’n, Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be yo kɛ be wunmɛn i sa. Kannzɛ sran wie’m be tra be awlɛn be yo naan b’a kleman be wiengu ɲrɛnnɛn’n, sanngɛ kɛ e niɛn i sa’n, Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be jran klunwifuɛ sɔ’m be sin. I wie yɛle kɛ laa Amlɛnkɛn’m be lɔ’n, be kpɛli mmla kɛ sran ble’m be ti blɔfuɛ’m be kanga naan sran ble ng’ɔ kplinman su’n, bé bó i lele bé kún i bɔbɔ. Lele mɔ bé fá jú afuɛ nga be flɛ i 1967 nun’n, nn be te di i sɔ mmla’n su. Sran ble mɛn’n i ngua lɔ lika nga be flɛ i Afrique du Sud lɔ kusu’n, blɛ wie nun’n, sran wie’m be wunnɛn kplo’n ti’n, be buli be wun kpa trali be nga mun. Sanngɛ nn be yɛ b’a sɔnman ɔn. I sɔfuɛ’m be jrannin mmla mɔ be kpɛli’n su kɛ naan sran ble nin blɔfuɛ’m be ja be wun. I kwlaa ngalɛ nun’n, be mɔ be kpɔ be wiengu’n be nun wie’m be suman Ɲanmiɛn ngowa.
Sanngɛ, like nga ti yɛ sran wie’m be kpɔ be wiengu’m be finwlɛ’n ti’n, Biblu’n yiyi nun. I waan: ‘Sran ng’ɔ kloman sran’n, nn ɔ siman Ɲanmiɛn, afin Ɲanmiɛn’n yɛ ɔ ti sran klofuɛ’n niɔn. Sɛ sran kun se kɛ ɔ klo Ɲanmiɛn sanngɛ ɔ kpɔ i niaan’n, nn ato yɛ ɔ bua ɔ. ?Afin sɛ ɔ klomɛn i niaan’n m’ɔ wun i’n, ɔ́ yó sɛ yɛ ɔ kwla klo Ɲanmiɛn m’ɔ wunmɛn’n niɔn?’ (1 Zan 4:8, 20) Ndɛ’n ti weiin. Kannzɛ be suman Ɲanmiɛn annzɛ be waan be su Ɲanmiɛn’n, sanngɛ be kpɔ be wiengu. Afin, be siman Ɲanmiɛn, annzɛ kusu be klomɛn i.
Kɛ be si Ɲanmiɛn’n, be nin sran’m be kwlaa be bo yo kun
?Wafa sɛ yɛ kɛ be si Ɲanmiɛn mɔ be klo i’n, be nin sran’m be kwlaa be bo yo kun ɔn? ?Biblu’n nun ndɛ benin yɛ kɛ sran’m be si i’n, be yoman be wiengu’m be tɛ be finwlɛ’n ti ɔ? Biblu’n kle kɛ Zoova ti sran’m be kwlaa be Si. I waan: ‘E Si Ɲanmiɛn ti kunngba cɛ. I yɛ ɔ yili like’n kwlaa ɔ, i ti yɛ e o lɛ ɔ.’ (1 Korɛntfuɛ Mun 8:6) Biblu’n kɛn i ekun kɛ: “Sran ng’ɔ yili be’n be kwlaa be osu’n ti kun.” (Sa Nga Be Yoli’n 17:26) I sɔ’n ti’n, sran’m be kwlaa be ti aniaan.
Sran’m be kwlaa be kwla di be nuan kɛ Ɲanmiɛn yɛ ɔ yili be ɔ. Be kwlaa kusu be nannan’m be ti’n, be ndawlɛ ti kun. Pɔlu m’ɔ ti Biblu’n i klɛfuɛ kun’n seli kɛ: ‘Sran kun ti yɛ sa tɛ yolɛ’n bali mɛn’n nun ɔn,’ naan ‘sran’m be kwlaa be yoli sa tɛ, ɔ maan aɲrunɲan nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ mán be’n, ɔ to fuannin be.’ (Rɔmfuɛ Mun 3:23; 5:12) Kɛ ninnge’m be ti fanunfanun’n, Ɲanmiɛn Zoova klo i sɔ’n. Ɔ maan, kannzɛ sran nɲɔn be fa be wun’n, sanngɛ be timan kun. Kusu’n, Ɲanmiɛn w’a yoman sɔ naan sran kun bu i kɛ i finwlɛ’n ti’n, i kpa trɛ i wiengu’n. Akunndan nga sran’m be bu i kɛ be finwlɛ’n ti’n be kpa tra sran wie mun’n, mɔ i sɔ’n w’a tru’n, ɔ nunman Biblu’n nun. Like nga Ɲanmiɛn kle e Biblu’n nun’n, yɛle kɛ sran’m be kwlaa be ti kun.
Ɲanmiɛn kpaman sran’m be nun
Sran wie’m be waan sɛ sran kun i finwlɛ’n ti be kpɔ i’n, i sɔ’n fin Ɲanmiɛn bɔbɔ. Afin, Ɲanmiɛn fali Izraɛlifuɛ mun yoli i nvle. Kpɛkun, ɔ seli be kɛ nán be nin nvle uflɛ’m be san nun. (Ezipt Lɔ Tulɛ 34:12) I yo, Ɲanmiɛn su mɔ Abraamu lafili’n ti’n, blɛ wie nun Ɲanmiɛn fali Izraɛlifuɛ mɔ be ti Abraamu i anunman mun’n yoli i nvle klonglo. Ɔ mannin be mmla, yɛ ɔ sieli be su famiɛn mun. Ɔ maan, sɛ é kwlá sé’n, Ɲanmiɛn bɔbɔ yɛ ɔ sieli be ɔ. Blɛ sɔ’n nun mɔ Izraɛlifuɛ’m be yoman ɲin kekle’n, nvle nga be mantan be lɛ’n be wunnin i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn sieman sran kɛ klɔ sran’m be liɛ’n sa. Afin Izraɛlifuɛ’m be di ye dan. Zoova kleli Izraɛlifuɛ mun ekun kɛ saan bé kpɔ́ sran’m be ti naan sran’m b’a kwla fa be wun b’a mɛntɛn i. Ɔ maan, wafa nga Zoova nin Izraɛlifuɛ’m be nanti’n, nvle’m be kwlaa bé dí su ye. I sɔ yɛ ɔ kan kleli Abraamu ɔn. Ɔ seli i kɛ: ‘Min nuan ndɛ mɔ a fali’n ti, ń sín wɔ anunman’m be nun ń yó asiɛ’n su nvlenvle’m be kwlaa be ye.’—Bo Bolɛ 22:18.
Ye ekun nga Ɲanmiɛn yoli Zuifu mun’n yɛle kɛ, ɔ fɛli i ndɛ’n mannin be. Kpɛkun, be nun lɔ yɛ be wuli Mɛsi ɔ. Sanngɛ, sɛ ye sɔ mɔ Ɲanmiɛn yoli be’n ti like kɛ waka sa’n, nn é sé kɛ i fɔnvɔ’n kwla gua nvlenvle’m be kwlaa be su wie. I wie yɛle kɛ, mmla kun mɔ Ɲanmiɛn fa mannin Zuifu mun’n, ɔ kan ye dan nga asiɛ’n su nvlenvle’m be kwlaa bé wá dí’n, i ndɛ. I waan: ‘Nvlenvle be nunfuɛ mun bé tú ajalɛ bé kɔ́, bé sé kɛ: “An bla maan e wɔ Anannganman i oka’n su lɔ. E wɔ Zakɔbu i Ɲanmiɛn’n i sua’n nun lɔ naan ɔ kle e kɛ é nánti’n.” Nvle kun su faman alɛ wlɛmɛn i nvle uflɛ sin kun, be su sɔnnzɔnman alɛ kunlɛ kun. Sran’m bé dí viɲi fie nin be olivie fie fɔuun, sran fi su wlaman be ɲin nglonglo kun.’—Mise 4:2-4.
I nun mɔ Zezi Klist bɔbɔ bó jasin fɛ’n klé Zuifu mun’n, ɔ seli kɛ: ‘Bé wá kán Ɲanmiɛn sielɛ’n i jasin fɛ nga mɛn wunmuan’n nun naan sran’n kwlaa be ti Ɲanmiɛn ndɛ’n.’ (Matie 24:14) Ɔ maan, sran fi su seman kɛ w’a timan jasin fɛ’n. Zoova kleli weiin kɛ ɔ kpaman sran nun. Biblu’n waan: ‘Ɲanmiɛn liɛ’n, ɔ kpaman sran nun, Sanngɛ nvle kwlaa nun’n, sran ng’ɔ sro i m’ɔ yo i klun sa’n, i klun jɔ i wun.’—Sa Nga Be Yoli’n 10:34, 35.
Mmla nga Ɲanmiɛn mannin Izraɛlifuɛ mun’n, ɔ kle kɛ ɔ kpaman sran nun sakpa. Afin, be nga be timan Zuifu mɔ be tran Izraɛlifuɛ’m be afiɛn’n, amun nian wafa nga Zoova waan be nin be tran’n. Ɔ seli be kɛ: “Amun trɛ i nun kɛ wie ɔ ɔ ti amun niaan wie sa. Amun klo i kɛ amun fa klo amun bɔbɔ amun wun’n sa. Nán amun wla fi kɛ amun bɔbɔ amun yoli aofuɛ’n wie Ezipti mɛn’n nun lɔ.” (Saun Yolɛ 19:34) Mmla nga Ɲanmiɛn mannin Izraɛlifuɛ mɔ be kan aofuɛ’m be kpa yolɛ ndɛ’n, be sɔnnin. Ɔ maan, kɛ Bɔazi mɔ wa yoli Zezi nannan’n wunnin aofuɛ bla yalɛfuɛ m’ɔ́ ísa ninnge nga bé kpɛ́’n, ɔ yoli like ng’ɔ suɛnnin i Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n. Yɛle kɛ, Bɔazi seli i junman difuɛ mun kɛ be yi sɔlɛ’n wie guɛ i lɛ naan bla’n isa uka ng’ɔ isa’n su.—Rit 2:1, 10, 16.
Zezi kle klun ufue yolɛ
Sran mɔ maan e si Ɲanmiɛn kpa’n yɛle Zezi. Ɔ kleli wafa ng’ɔ fata kɛ be nin sran mɔ be finwlɛ timan kun’n, be tran’n. Yɛle kɛ cɛn kun’n, ɔ nin Samali bla kun be kokoli yalɛ. I sɔ m’ɔ yoli’n boli bla’n i nuan. Afin i blɛ sɔ nun’n, Zuifu nin Samalifuɛ’m be faman sin gbo kunngba nun. Sanngɛ Zezi liɛ’n, ɔ ukali bla’n naan w’a wun like ng’ɔ fata kɛ ɔ yo naan w’a ɲan anannganman nguan’n.—Zan 4:7-14.
Asa ekun’n, Zezi fali Samali bian kpa kun i wun ɲanndra naan e wun wafa ng’ɔ fata kɛ e nin be nga be fin nvle uflɛ nun’n e tran’n. Yɛle kɛ cɛn kun’n, Zuifu bian kun ko tɔli kodiawiefuɛ’m be nun. Be boli i lele, ɔ ka kaan ɔ́ wú naan b’a yaci i atin’n nuan lɛ. Sran nga bé sín mɔ be wun i’n, be niɛnmɛn i lɔ. Samalifuɛ m’ɔ́ sín kɔ́ i lika liɛ’n, ɔ ko fiteli Zuifu bian’n su. Sɛ ɔ ti sran wie’n, ɔ́ sé kɛ: ‘?Nán Zuifu mun yɛ be kpɔ e’n niɔn? ?Maan ń sín wɔ naan i ukalɛ liɛ tre?’ Sanngɛ, Zezi waan Samali bian’n i liɛ’n, ɔ buman sran nga be fin nvle uflɛ’n be wun akunndan tɛ. Ɔ maan, bian’n “yoli i annvɔ” yɛ ɔ yoli i ye. Zezi guɛ i ndɛ’n bo kɛ sran kwlaa ng’ɔ kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn klun jɔ i wun’n, maan ɔ yo sɔ wie.—Lik 10:30-37.
Be nga be kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn klun jɔ be wun’n, akoto Pɔlu seli kɛ maan be kaci be nzuɛn naan be nian wafa nga Ɲanmiɛn nin sran mun tran’n su. Ɔ seli kɛ: ‘Amun a wla amun nzuɛn laa mɔ maan an yo tɛtɛ’n i ase, yɛ amun a fa nzuɛn uflɛ mɔ maan amun a yo kɛ sran mɔ Ɲanmiɛn yili i uflɛ’n sa, Ɲanmiɛn kaci sran sɔ’n titi lele ɔ si i kpa yɛ ɔ fɛ i mlɔnmlɔn. I sɔ’n ti’n, ɔ leman kɛ wie ti Glɛki yɛ wie ti Zuifu, ɔ leman kɛ be wlali wie klɛn yɛ b’a wlaman wie klɛn, ɔ leman kɛ wie’m be ɲin nin a timan yɛ wie ti sinnglinfuɛ. Yɛ sa ng’ɔ ti cinnjin trɛ i ngba mɔ maan i kwlaa sɔ’n kwla yo ye’n yɛle kɛ an klo amun wiengu.’—Kolɔsfuɛ Mun 3:9-14.
?Kɛ be si Ɲanmiɛn’n, be nzuɛn’n kaci sakpa?
?Kɛ sran’m be ko si Ɲanmiɛn’n, sɛ laa be kpɔ be wiengu i finwlɛ’n ti’n, be yaci i kpɔlɛ sakpa? Amun e fa Azi bla kun m’ɔ tran Kanada lɔ’n i ndɛ e nian. Azi lɔ m’ɔ fin’n ti’n, be yoli i tɛtɛ. Ɔ maan, i wla boli i wun. Cɛn kun’n, Zoova i Lalofuɛ’m be toli i naan b’a bo i Biblu’n nun like klelɛ bo. Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, ɔ klɛli be fluwa lali be ase. Ɔ seli kɛ: ‘N wun kɛ amun timan kɛ blɔfuɛ kun nga mun sa. Amun ti kpa, ɔ leman amun wunsu. I sɔ’n bo min nuan dan. Kɛ n bu akunndan lele’n, n seli kɛ kannzu amun ti Ɲanmiɛn i Lalofuɛ mun naan kɔlɛ’n, Biblu’n nun like kun yɛ ɔ kaci amun sɔ. Afin, n wunnin kɛ amun aɲia’m be bo’n, i blɔfuɛ o, i sran ble o, sɛ ń kwla sé’n, amun kwlaa amun awlɛn ti kun. Amun ti aniaan. Siɛn’n, m’an wun like nga ti yɛ amun ti kpa sɔ’n. Amun Ɲanmiɛn’n ti ɔ.’
Biblu’n waan cɛn wie lele’n, “asiɛ’n wunmuan’n su sran’m bé sí Anannganman lelele.” (Ezai 11:9) Sanngɛ lele naan i sɔ’n w’a ju’n, ndɛ kun mɔ Biblu’n kannin’n kpɛn su andɛ. Yɛle kɛ, sran kpanngban be bo yo kun be su Ɲanmiɛn. Sran sɔ’m ‘be fin mɛnmɛn’n kwlaa nin nvlenvle’n kwlaa nun, yɛ sran wafawafa’n kwlaa o be nun, be ijɔ aniɛn wafawafa’n kwlaa.’ (Sa Nglo Yilɛ 7:9) Be kwlaa be ɲin o blɛ mɔ sran’m be kwlaa bé kló be wiengu’n, i sin. Afin Zoova seli Abraamu kɛ ‘ɔ́ wá yó asiɛ’n sufuɛ’m be kwlaa be ye.’—Sa Nga Be Yoli’n 3:25.
[Foto, bue 4]
Ɲanmiɛn seli Izraɛlifuɛ mun kɛ be klo aofuɛ mun.
[Foto, bue 5]
?Afɔtuɛ benin yɛ Samali bian’n i wun ɲanndra’n man e ɔ?
[Foto mun, bue 6]
Ɲanmiɛn w’a kleman kɛ sran kun bu i wun kpa tra sran m’ɔ fin nvle uflɛ nun’n.