Maan e nanti Zoova i atin’n su
‘Sran nga i ɲin yi Anannganman’n, m’ɔ nanti i atin’n su’n, i liɛ su ti ye.’—JUE. 128:1.
1, 2. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ e liɛ kwla yo ye sakpa ɔ?
LIKE nga e ko yo naan e liɛ w’a yo ye’n, yɛ e kwlaa e kunndɛ ɔ. Sanngɛ ɔ fua’n, ɔ kunman.
2 ?I sɔ’n ti’n, é sé kɛ e liɛ kwlá yoman ye? Cɛcɛ. Jue Mun 128:1 waan: ‘Sran nga i ɲin yi Anannganman’n, m’ɔ nanti i atin’n su’n, i liɛ su ti ye.’ Kɛ nga e fa kɛnngɛn i lɛ’n, e wun kɛ sɛ e ɲin yi Zoova naan e nanti i atin’n su, yɛle kɛ sɛ e yo i klun sa’n, e liɛ kwla yo ye. ?Sanngɛ, wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e nanti Zoova i atin’n su ɔ?
Maan e yo sran mɔ be kwla lafi i su’n
3. ?Wafa sɛ yɛ sran ng’ɔ fɛ i wun man Ɲanmiɛn’n, ɔ kwla kle kɛ ɔ ti nanwlɛfuɛ ɔ?
3 Be nga be ɲin yi Zoova’n, be kwla lafi be su kɛ i bɔbɔ sa. Kɛ Zoova o lɛ’n, be kwla lafi i su. Afin, like ng’ɔ seli kɛ ɔ́ yó mán Izraɛlifuɛ mun’n, ɔ yiɛli i kwlaa nuan. (1 Fam. 8:56) E liɛ’n, i nun mɔ é fá e wun mán Ɲanmiɛn’n, i klun sa yɛ e fuali kɛ é yó ɔ. I sɔ nda mɔ e tali’n, nda uflɛ fi i dan trɛmɛn i. Ɔ maan, sɛ e waan é yíɛ i nuan’n, ɔ fata kɛ e srɛ Ɲanmiɛn bɔbɔ titi. Srɛlɛ nga jue tofuɛ Davidi srɛli’n, e kwla srɛ wie. Ɔ seli kɛ: ‘Ɲanmiɛn wɔ yɛ a tili fualɛ nga n fuali’n i kwlaa’n niɔn. Nanwlɛ, ń tó jue ḿ bó flɛ́ wɔ tititi, yɛ fualɛ nga n fua kleli wɔ kɛ ń yó like ḿ mán wɔ’n, ń yíɛ i nuan cɛn kwlakwla.’ (Jue. 61:6, 9; Aku. 5:4-6) Nanwlɛ, sɛ e waan e nin Ɲanmiɛn é nánti’n, ɔ fata kɛ e yo nanwlɛfuɛ.—Jue. 15:2, 5.
4. ?Nda nga Zɛfte tɛli i Zoova ɲrun’n, wafa sɛ yɛ ɔ nin i wa bla’n be yoli i nuan like ɔ?
4 Laa Izraɛli lɔ jɔlɛ difuɛ’m be blɛ su’n, be flɛ be nun kun kɛ Zɛfte. Cɛn kun m’ɔ nin Amɔnfuɛ’m bé kɔ́ alɛ kunlɛ’n, ɔ tali nda Zoova ɲrun. Ɔ seli kɛ sɛ Zoova yi Amɔnfuɛ mun wlɛ i sa nun’n, sran ng’ɔ dun mmua fin i awlo’n nun lɔ fite bɛ i atin kpalɛ’n, ɔ́ fɛ́ i ‘yí tɛ mɔ be rɛ i nnɛn’n kɔlikɔli’n’ mán Zoova. Kɛ ɔ ko kunnin alɛ’n m’ɔ́ bá’n, i wa bla’n w’a fite w’a bɛ i atin kpalɛ. Zɛfte i wa ng’ɔ le i’n yɛ ɔ o lɛ, ɔ leman ba uflɛ fi. Sanngɛ, Zoova su mɔ Zɛfte lafi ti’n, w’a kacimɛn i nuan. I wa bla’n kusu’n, ɔ lafi Zoova su wie. Ɔ maan, like nga i si’n seli kɛ ɔ́ fɛ́ i yó’n, ɔ kplinnin su. Yɛle kɛ, ɔ suli Zoova mlɔnmlɔn Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ. Kpɛkun, w’a jaman bian. Sanngɛ nn blɛ sɔ’n nun’n, Izraɛli lɔ talua nga w’a jaman bian naan w’a wu ba’n, ɔ leman ɲrun.—Jɔl. 11:28-40.
5. ?Wafa sɛ yɛ Ani yoli nanwlɛfuɛ ɔ?
5 Be flɛ bla kun kɛ Ani, yɛ i ɲin yi Ɲanmiɛn. I kusu’n, ɔ yoli nanwlɛfuɛ. Ɔ nin i wun Ɛlkana yɛ i wla Pɛnina be tran Efraimu okaoka lika’n nun lɔ. Pɛnina le ba, sanngɛ Ani leman wie. Kɛ cɛn kwlaa be kɔ Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ’n, ba mɔ Ani w’a wuman wie’n ti’n, Pɛnina di i asanse, ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ gúɛ i ɲin ase. I sɔ’n ti’n, cɛn kun mɔ be ɔli Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ’n, Ani srɛli Zoova. Ɔ fua kleli Zoova kɛ sɛ i wla kpɛn i su naan ɔ wu ba yasua kun’n, ɔ́ fá ba sɔ’n mɛ́n i, ɔ́ yó i liɛ mlɔnmlɔn. Kɛ Ani seli sɔ’n, w’a cɛman, ɔ wunnzɛli naan w’a wu ba yasua kun. Ɔ tɔnnin ba’n i dunman kɛ Samiɛli. Kɛ ɔ kpɛli ba’n i ɲɔnflɛn wieli’n, ɔ nin i ɔli Silo Anannganman sua’n nun lɔ. Ɔ fali Samiɛli mannin Zoova, ɔ ‘yoli i liɛ mlɔnmlɔn.’ (1 Sam. 1:11) Sɛ Ani wú ba ekun annzɛ ɔ su wuman ba kun o, w’a bumɛn i lifuɛ’n i akunndan. Like ng’ɔ yoli i cinnjin’n, yɛle fualɛ ng’ɔ fua kleli Zoova’n, i nuan yialɛ.—1 Sam. 2:20, 21.
6. ?Wafa sɛ yɛ Tisiki kleli kɛ ɔ ti sran kpa ɔ?
6 Klistfuɛ klikli’m be blɛ su’n, Tisiki m’ɔ “ti junman difuɛ kpa’n,” ɔ kleli kɛ be kwla lafi i su. (Kol. 4:7) Kɛ ɔ nin akoto Pɔlu bé kɔ́ jasin fɛ’n bolɛ’n, be fɛli i Maseduani m’ɔ o Glɛki mɛn nun’n i su lɛ be ɔli Azi mɛn’n nun lɔ. Atrɛkpa’n, be boli jasin fɛ’n Zerizalɛmu lɔ wie bɔbɔ. (Yol. 20:2-4) Atrɛkpa’n, kɛ Titi fá like kó mán Klistfuɛ nga be o Zide lɔ’n, “e niaan” mɔ Pɔlu kɛn i ndɛ kɛ ɔ ko sunmɛnnin i’n yɛle Tisiki. (2 Kor. 8:18, 19; 12:18) Kɛ be wlali Pɔlu i bisua klikli Rɔmu lɔ’n, Tisiki jrɛnnin i ja nun klanman. Yɛle kɛ, Efɛzi nin Kolɔsu lɔ Klistfuɛ’m be fluwa nga Pɔlu klɛli’n, ɔ fali ko mannin be. (Efɛ. 6:21, 22; Kol. 4:8, 9) Pɔlu i bisua dilɛ Rɔmu lɔ’n i nɲɔn su nun’n, ɔ sunmannin Tisiki Efɛzi lɔ. (2 Tim. 4:12) Nanwlɛ, Tisiki kleli kɛ ɔ ti sran kpa. Sɛ e yo kɛ i sa’n, Zoova mán e junman kɛ e di.
7, 8. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ janvuɛ mɔ Davidi nin Zonatan be trali’n, i kpa’n wie ɔ?
7 Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ e yo janvuɛ nanwlɛfuɛ mɔ be kwla lafi i su ɔ. (Nya. 18:24) I sɔ janvuɛ tralɛ’n, yɛ famiɛn Saili i wa Zonatan nin Davidi be trali ɔ. Kɛ Davidi kunnin Goliati’n, ‘Zonatan fɛli i wun fa mantannin Davidi. Ɔ kloli i kɛ i bɔbɔ fa klo i wun sa.’ (1 Sam. 18:1, 3) Ɔ maan, kɛ Saili kunndɛli kɛ ɔ́ kún Davidi’n, Zonatan ko kan kleli i. Kɛ ɔ yoli sɔ mɔ Davidi wanndi tɔli blo’n, Zonatan ko wunnin i wun. Kpɛkun, be sran nɲɔn be tali be wiengu nda Zoova ɲrun. Davidi i ti kplilɛ’n ti’n, ɔ ka kan naan Saili w’a kun Zonatan. Ɔ nin i sɔ ngba’n, Zonatan ko wunnin Davidi wun ekun. Kpɛkun, be janvuɛ tralɛ nda nga be tali’n, sɛ ɔ ti ɲanman’n, é sé kɛ be cicili i kpa ekun. (1 Sam. 20:24-41) I kasiɛn su nga be wunnin be wun’n, Zonatan wlali Davidi i fanngan. Ɔ maan, i ‘Ɲanmiɛn sulafilɛ’n wa yoli dan.’—1 Sam. 23:16-18.
8 Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, Filistifuɛ’m be nin Izraɛlifuɛ’m be wa kunnin alɛ naan b’a kun Zonatan. (1 Sam. 31:6) Kɛ Davidi tili’n, ɔ toli sɛ jue. Ɔ seli kɛ: ‘Zonatan min niaan, min awlɛn’n w’a kpɛ min klun wɔ ti. Wɔ yɛ maan min klun jɔ ɔ. Klolɛ nga a fa klo min’n, be faman bla’m be klolɛ’n fa sunnzunmɛn i.’ (2 Sam. 1:26) Nanwlɛ, Davidi nin Zonatan be yoli janvuɛ kpa.
Maan titi e ‘yo e wun aenvuɛ’
9. ?Wafa sɛ yɛ Jɔlɛ Difuɛ Mun ndɛ tre 9 yi be wun aenvuɛ yolɛ’n i cinnjin m’ɔ ti’n, i nglo ɔ?
9 Sɛ e waan é fá e wun mántan Ɲanmiɛn’n, ɔ fata kɛ e ‘yo e wun aenvuɛ.’ (1 Piɛ. 3:8; Jue. 138:6) Be wun aenvuɛ yolɛ’n, ɔ ti like cinnjin kpa. Jɔlɛ Difuɛ Mun ndɛ tre 9 yi i sɔ liɛ’n i nglo weiin. Yɛle kɛ cɛn kun’n, Zɔtamu buli ɲanndra kun. Ɔ seli kɛ: “Le kun o! Bo nun waka’m be ɔli be famiɛn sielɛ.” Olivie waka’n nin figie nin viɲi waka’n, be ɔli wie. Waka nsan sɔ’n, be ti Izraɛlifuɛ wɛtɛɛfuɛ mɔ b’a kunndɛman kɛ bé síe be niaan mun’n, be nzɔliɛ. Sanngɛ, ɔ liɛ susrɛ mɔ i like m’ɔ nin i fata’n yɛle kɛ be wɔ nun’n, yɛ ɔ kplinnin su kɛ ɔ́ yó famiɛn ɔn. Susrɛ’n, ɔ ti Abimelɛki m’ɔ ti tutrefuɛ’n, mɔ i wun bliblili i kɛ ɔ́ yó famiɛn’n, i nzɔliɛ. Abimelɛki “sieli Izraɛli nvle’n afuɛ nsan.” Sanngɛ, i bo’n w’a guaman kpa. Yɛle kɛ, wie’n kpɛli i nun kpo. (Jɔl. 9:8-15, 22, 50-54) Nanwlɛ, i sɔ’n kle weiin kɛ sɛ e ‘yo e wun aenvuɛ’n,’ ɔ ti kpa man e!
10. ?Kɛ mɔ Erɔdu ‘w’a tuman Ɲanmiɛn i kpli’ ti’n, ngue yɛ ɔ yoli i ɔ?
10 Sa kun m’ɔ yoli Klistfuɛ klikli’m be blɛ su’n, ɔ kle ekun kɛ be wun aenvuɛ yolɛ’n ti like kpa dan. Blɛ sɔ nun’n, nn Erɔdu yɛ ɔ sie Zide mɛn’n niɔn. Bian ti tutrefuɛ. Ɔ nin Tirfuɛ nin Sidɔnfuɛ mɔ be ti wɛtɛɛfuɛ’n, be diman. Sanngɛ cɛn kun’n, be ɔli Erɔdu i wun wunlɛ naan bé síesíe be afiɛn. Kɛ Erɔdu kán ndɛ klé be’n, be kpan seli kɛ: ‘Ɲanmiɛn su lɔ like wie yɛ ɔ su ijɔ ɔ, nán sran ɔn!’ Kɛ be seli sɔ’n, Erɔdu w’a kpaloman be nuan. I sɔ’n ti’n, i osu kunngba’n nun’n, Zoova i anzi kun maan kakaa’m be loli i wun naan w’a wun, ‘yɛle kɛ w’a tuman Ɲanmiɛn i kpli.’ (Yol. 12:20-23) ?Kɛ nga e fa wun i lɛ’n, sɛ e si ijɔ annzɛ e si Biblu’n nun like kle kpa’n, nán Ɲanmiɛn yɛ ɔ fata kɛ e yi i ayɛ ɔ? Afin, i fanngan nun ti yɛ e kwla yo i sɔ like’n niɔn.—1 Kor. 4:6, 7; Zak. 4:6.
Maan e jran kekle e tra e awlɛn
11, 12. ?Wafa sɛ yɛ like nga Enɔku yoli’n, ɔ kle kɛ Zoova wlɛ i sufuɛ’m be yakpa ɔ?
11 Sɛ e yo wɛtɛɛfuɛ naan e nanti Zoova i atin’n su’n, ɔ́ wlá e yakpa. (Mml. 31:6-8, 23) I wie yɛle Enɔku liɛ’n. Enɔku ti Adam i osuosu’n nso su’n i nun sran. I blɛ su’n, sran’m be sroman Ɲanmiɛn, be ti sa tɛ yofuɛ ngunmin. Sanngɛ i liɛ’n, ɔ nin Ɲanmiɛn be nanti klanman. (Bob. 5:21-24) Ɲanmiɛn kusu’n, ɔ wlali Enɔku i yakpa. Ɔ maan, sa ng’ɔ́ wá fá yó sa tɛtɛ yofuɛ sɔ mun’n, Enɔku kɛnnin i kwlaa kleli be. (Kanngan Zid 14, 15 nun.) ?Yɛ e li, sa nga Ɲanmiɛn wá fá yó sran mun’n, e kɛn i ndɛ yakpa su?
12 Kɛ nga Enɔku fa kannin sa’n, Zoova tɔli anannganman su nzue fa nunnunnin sa tɛ yofuɛ mun Nowe blɛ su. I sɔ mɔ Ɲanmiɛn yoli’n ti’n, e wla gua ase. Afin e si kɛ ɔ ka kaan sa’n, i anzi mɔ be ti alɛ kunfuɛ’n bé wá núnnún sa tɛ yofuɛ mun wie. (Ngl. 16:14-16; 19:11-16) Kɛ e srɛ Zoova’n, ɔ tɛ e su. Afin i fanngan nun’n, kɛ é kán sa ng’ɔ seli kɛ ɔ́ wá fá yó sran mun’n, annzɛ ye nga sran’m bé wá dí’n i ndɛ’n, e kɛn i juejue su.
13. ?Sɛ sa wie ti’n e wla bo e wun’n, ngue yɛ ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn kwla uka e ɔ?
13 Kɛ sa wie ti’n e wla bo e wun’n, Ɲanmiɛn cɛ yɛ ɔ kwla uka e naan e wla w’a gua ase ɔ. I wie yɛle Rebeka liɛ’n. Kɛ i wa Ezau jali Ɛtifuɛ’m be wa bla nɲɔn’n, bla sɔ’m be “wlali Izaak nin Rebeka be klunngbɔ.” Ɔ maan, Rebeka seli Izaaki kɛ: ‘Ɛt bla’m be liɛ w’a flan min. Sɛ Zakɔbu ja Ɛt bla kɛ nga be o yɛ’m be sa’n, nn be flɛ kɛ n liɛ’n a wie.’ (Bob. 26:34, 35; 27:46) Kɛ ɔ seli sɔ’n, Izaaki w’a kwlá traman. Ɔ wlali Zakɔbu su nun kɛ ɔ ko ja Zoova i sufuɛ. Ezau i bla jalɛ liɛ’n, Izaaki nin Rebeka be yo i sa fi ɔ, ɔ yoman ye kun. Afin w’a ja be w’a wie. I lɛ nun’n, Ɲanmiɛn kunngba cɛ yɛ ɔ kwla tinngɛ Izaaki nin Rebeka be ɲin, yɛ ɔ kwla uka be naan be wla w’a gua ase naan b’a su i titi ɔ. Sɛ e kusu e sa mian naan e srɛ Zoova’n, ɔ́ súan e bo wie.—Jue. 118:5.
14. ?Srɛ mɔ w’a kunman Izraɛli lɔ talua kan’n ti’n, ngue yɛ ɔ yoli ɔ?
14 Kɛ afuɛ kpanngban sinnin’n, cɛn kun’n, Siri sonja’m be nin Izraɛlifuɛ’m be ko kunnin alɛ. Kɛ bé sá be sin’n, be trali Izraɛli lɔ talua kaan kun i lomuɛn ɔli. Naaman m’ɔ ti Siri lɔ sonja’m be su kpɛn’n, ɔ fɛli i yoli i awlo lɔ talua. Sanngɛ, Naaman ti kokowefuɛ. Talua kan’n kusu’n, abonuan sa nga Ɲanmiɛn maan i nuan ijɔfuɛ Elize yo be’n, ɔ tili i kwlaa. Ɔ maan cɛn kun’n, ɔ trɛli i awlɛn seli i min bla’n kɛ: ‘Sɛ ɔ ti kɛ min min bian’n ɔ o Izraɛli lɔ’n, nn Zoova i nuan ijɔfuɛ’n yó maan i kokowe’n wíe.’ Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Naaman ɔli Izraɛli lɔ, ɔ maan i kokowe’n wieli. (2 Fam. 5:1-3) Kɛ nga e fa wun i lɛ’n, Izraɛli lɔ talua kan’n yoli yakpa, srɛ w’a kunmɛn i. I yakpa yolɛ sɔ’n, andɛ gbanflɛn nin talua’m be nian su be bo jasin fɛ’n be suklu lɔ be kle be suklu klefuɛ nin be wiengu suklu ba mun, ɔ nin sran wie mun ekun!
15. ?Yakpa yolɛ ajalɛ benin yɛ Abdiasi m’ɔ ti famiɛn Akabu i awlo’n i su kpɛn’n, ɔ fali ɔ?
15 Kɛ be kle e ɲrɛnnɛn’n, Ɲanmiɛn jran e sin. Ɔ maan, e yo yakpa. I wie yɛle Abdiasi liɛ’n. Abdiasi ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Eli i blɛ sufuɛ, yɛ ɔ ti famiɛn Akabu i awlo’n i su kpɛn. Blɛ nga famiɛn’n i yi Zezabɛli maan bé kún Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ mun’n, Abdiasi fali be nun ya fiali “yɛbuɛ buɛ kun nun.” (1 Fam. 18:13; 19:18) I lɛ nun’n, Abdiasi yoli yakpa. ?Yɛ e li, sɛ be su kle e wiengu Klistfuɛ’m be ɲrɛnnɛn’n, é kwlá úka be yakpa su wie?
16, 17. ?Kannzɛ sran’m be kleli Aristarki nin Gaiisi be ɲrɛnnɛn’n, sanngɛ ngue yɛ be yoli ɔ?
16 Sɛ be su kle e ɲrɛnnɛn’n, maan e lafi su kɛ Zoova sokpɛmɛn i gbanflɛn difuɛ’n. (Rɔm. 8:35-39) E wun i sɔ liɛ’n, Pɔlu i wiengu jasin fɛ’n bofuɛ Aristarki nin Gaiisi be lika. I nun mɔ Aristarki nin Gaiisi be o Efɛzi lɔ’n, cɛn kun’n, sran bɔɔ ko ju akpi blu be kejeli nun be yoli oyooyo be ko trali be. Sika tɔnfuɛ kun mɔ be flɛ i Demɛtriisi’n, yɛ ɔ wlawlali sran mun yɛ be yoli sɔ ɔ. Afin, ɔ nin i wiengu sika tɔnfuɛ’m be fa jɛtɛ ufue be tɔn Artemisi m’ɔ ti amuin bla’n i sua. Kpɛkun, jasin fɛ’n mɔ Pɔlu ko boli i Efɛzi lɔ’n ti’n, klɔ’n sufuɛ’m be wa yacili amuin sɔlɛ. I sɔ’n ti’n, ya kunnin Demɛtriisi nin i wiengu mun dan. Ɔ maan, klɔ’n sufuɛ mɔ be wlawlali be’n, be ko trali Aristarki nin Gaiisi mɔ Pɔlu sunmannin be’n naan bé klé be nun. Kɛ bé kɔ́’n, nn bé kpán bé sé kɛ: “Efɛzfuɛ’m be Artemisi’n ti kpli!” Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Aristarki nin Gaiisi be buli i kɛ be liɛ’n w’a wie mlɔnmlɔn. Sanngɛ, klɔ’n su fluwa klɛfuɛ’n yoli maan sran’m be guali ase.—Yol. 19:23-41.
17 ?Sɛ e bɔbɔ yɛ be yoli e sɔ’n, é sé kɛ é yáci jasin fɛ’n i bolɛ naan é wánndi? Aristarki bɔbɔ’n, ɔ fin Tɛsaloniki. Ɔ si kɛ sɛ ɔ kɔ jasin fɛ’n bolɛ lɔ’n, sran’m be su sɔmɛn i nun klanman. Afin, blɛ wie nun mɔ Pɔlu bó jasin fɛ’n lɔ’n, be yoli i tokotoko. (Yol. 17:5; 20:4) Ɔ maan, kannzɛ be kleli i bɔbɔ nin Gaiisi be ɲrɛnnɛn’n, be nantili Zoova i atin’n su, be sa sin w’a bubuman be. I sɔ’n ti’n, Zoova kusu jrannin be sin.
Maan e wiengu’m be ndɛ lo e
18. ?Wafa sɛ yɛ Priska nin Akilasi be kleli kɛ be bu be wiengu’m be “akunndan” ɔn?
18 Kannzɛ be kle e ɲrɛnnɛn annzɛ be kleman e ɲrɛnnɛn o, ɔ fata kɛ e wiengu Klistfuɛ’m be ndɛ lo e. I sɔ yɛ Priska nin Akilasi be yoli ɔ. Yɛle kɛ, be bu be wiengu’m be “akunndan.” (Kanngan Filipfuɛ Mun 2:4 nun.) I nun mɔ Pɔlu o Efɛzi lɔ mɔ Demɛtriisi nin i sran mɔ e dun mmua e kannin be ndɛ’n be kejeli yekee’n, Priska nin i wun Akilasi be sikeli Pɔlu. I lɛ nun’n, be “fali be wun mannin wie’n.” (Rɔm. 16:3, 4; 2 Kor. 1:8) Andɛ kusu kɛ bé klé e niaan’m be ɲrɛnnɛn’n, e uka be. Sanngɛ, e yo “ngwlɛlɛfuɛ kɛ wuo sa.” (Mat. 10:16-18) Yɛle kɛ, kɛ é bó jasin fɛ’n, e nian e wun su. Sɛ e kpɔfuɛ’m be usa e niaan’m be dunman annzɛ be su ndɛ wie’n, e kanman.
19. ?Like kpa benin yɛ Dɔrkasi yoli mɛnnin i wiengu mun ɔn?
19 Wafa nga e kwla kle kɛ e wiengu’m be ndɛ lo e’n, ɔ sɔnnin. Klistfuɛ wie’m be o lɛ’n, be sa mian ninnge cinnjin kɛ aliɛ nin tralɛ sa’n, be wun. Sɛ e wun i sɔ’n, maan e ti be wun ɲanman nun. (Efɛ. 4:28; Zak. 2:14-17) I sɔ yɛ Klistfuɛ klikli’m be blɛ su Zope lɔ’n, Zezi i sɔnnzɔnfuɛ bla kun yoli ɔ. Bla sɔ’n, be flɛ i kɛ Dɔrkasi. (Kanngan Sa Nga Be Yoli’n 9:36-42 nun.) Ɔ ti “klun ufuefuɛ kpa.” Klun ufuefuɛ m’ɔ ti’n, i wie yɛle kɛ, ɔ wu tralɛ man angbeti bla yalɛfuɛ mun. Ɔ maan kɛ ɔ sacili’n, i wie’n yoli angbeti bla’m be ya dan. I sɔ’n ti’n, Ɲanmiɛn maan akoto Piɛli ko cɛnnin i. Blɛ nga Dɔrkasi dili i ekun’n, w’a yaciman jasin fɛ’n i bolɛ, ɔ nin sran’m be ye yolɛ le. Nanwlɛ, kɛ bla kɛ Dɔrkasi sa’n be o e asɔnun’m be nun andɛ’n, ɔ yo e fɛ dan!
20, 21. (a) ?Ngue ti yɛ sɛ e wiengu’m be ndɛ lo e’n, saan é wlá be fanngan ɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ e kwla wla e niaan’m be fanngan ɔn?
20 Sɛ e wla e wiengu’m be fanngan’n, é klé kɛ be ndɛ lo e. (Rɔm. 1:11, 12) Silasi m’ɔ ti Pɔlu i wiengu junman difuɛ’n, ɔ yili i sɔ’n i nglo dan. Kɛ afuɛ nga be flɛ i 49 nun Klistfuɛ klikli’m be blɛ su klɛn wlalɛ’n tɔli akplowa’n, be ɲrun dunfuɛ mɔ be o Zerizalɛmu lɔ’n, be kpɛli akplowa sɔ’n nun. I sin’n, be klɛli fluwa be fa sunmannin sran mun asɔnun’m be nun. Sanngɛ Silasi nin Zid, ɔ nin Barnabasi nin Pɔlu be liɛ’n, be kali Antiɔsu lɛ. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Silasi nin Zid “be kannin ndɛ kpanngban, be mannin be niaan’m be afɔtuɛ, be wlali be fanngan.”—Yol. 15:32.
21 Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, be wa wlali Pɔlu nin Silasi be bisua Filipu lɔ. Asiɛ wie m’ɔ kejeli’n ti’n naan b’a kwla fite. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, be boli jasin fɛ’n kleli bisua sunianfuɛ’n. Ɔ nin i awlofuɛ’m be kwlaa be kacili Zezi i sɔnnzɔnfuɛ. Nanwlɛ, i sɔ’n yoli Pɔlu nin Silasi be fɛ dan! I sin’n, kwlaa naan b’a tu ajalɛ b’a ɔ klɔ uflɛ su’n, be wunnin be niaan’m be wun be mannin be afɔtuɛ. (Yol. 16:12, 40) Maan e mian e ɲin e yo kɛ Pɔlu nin Silasi be sa. Yɛle kɛ, maan ɔ yo kosan wie yɛ é tɛ́ su o, annzɛ maan ɔ yo nzra nun ijɔlɛ asɔnun lɔ o, maan ɔ yo sran’m be ye. Asa ekun’n, maan e bo jasin fɛ’n i juejue su naan e niaan’m be nian su. Nanwlɛ, sɛ e le “afɔtuɛ ndɛ” wie’n, nán e sisi e bo, “e kan.”—Yol. 13:15.
Nán e yaci Zoova i atin’n su nantilɛ le
22, 23. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo naan laa Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be su ndɛ m’ɔ o Biblu’n nun’n, w’a yo e ye ɔ?
22 Kɛ é kánngan laa Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be su ndɛ Biblu’n nun mɔ e wun kɛ Ɲanmiɛn ‘jran e sin sa’n kwlaa nun’n,’ ɔ yo e fɛ dan! (2 Kor. 1:3) Sanngɛ kɛ é kánngan nun’n, maan e bu i su akunndan, e fa tu e wun fɔ yɛ e lo e wun man Ɲanmiɛn naan i wawɛ’n sie e. Sɛ e yo sɔ’n, e liɛ yó ye dan.—Gal. 5:22-25.
23 Sɛ e bu Biblu’n nun’n ndɛ sɔ’m be su akunndan’n, é nánti Ɲanmiɛn liɛ’n su. Ɔ maan, Zoova m’ɔ man e ‘ngwlɛlɛ nin sa silɛ, ɔ nin aklunjuɛ’n,’ e nin i e afiɛn’n mántan kpa. (Aku. 2:26) Ɲanmiɛn kusu’n, i klun jɔ́. (Nya. 27:11) I sɔ’n ti’n, maan e jran cinnjin kpa kɛ é nánti Zoova i atin’n su titi.
?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ kosan’m be su ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e ti nanwlɛfuɛ mɔ be kwla lafi i su ɔ?
• ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e yo “e wun aenvuɛ” ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ laa Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be su ndɛ m’ɔ o Biblu’n nun’n, ɔ kwla uka e naan y’a yo yakpafuɛ ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e wiengu’m be ndɛ lo e ɔ?
[Foto, bue 12]
Kannzɛ fualɛ nga Zɛfte fuali’n i nuan yialɛ’n w’a yoman pɔpɔ’n, sanngɛ ɔ nin i wa bla’n be yiɛli i nuan.
[Foto, bue 14]
?Gbanflɛn nin talua mun, ajalɛ benin yɛ Izraɛli lɔ talua kan’n kle amun ɔn?
[Foto, bue 15]
?Wafa sɛ yɛ Dɔrkasi kleli kɛ i niaan Klistfuɛ’m be ndɛ lo i ɔ?