?Like kpa benin yɛ é yó i asiɛ’n su wa ɔ?

‘Maan ɔ ɲin yi Ɲanmiɛn, yɛ nanti i mmla’m be su.’—AKU. 12:13.

1, 2. ?Sɛ e suan Akunndanfuɛ’n fluwa’n i nun like’n, ngue mmlusuɛ yɛ é ɲɛ́n i ɔ?

MAAN ɔ yo e kɛ e si sran kun sa. Ɔ ti wlengbi, yɛ i dunman’n fuli kpa. I kunngba’n, ɔ si ngwlɛlɛ tra i wiengu’m be kwlaa. Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, ɔ usɛli i wun kosan yɛ’n. I waan: ‘?Like kpa benin yɛ sran kun kwla yo i asiɛ’n su wa ɔ?’

² I sɔ sran’n trannin asiɛ’n su wa sakpa i afuɛ akpi nsan yɛ. Be flɛ i Salomɔn. Akunndanfuɛ’n fluwa nun’n, ɔ kannin wafa ng’ɔ kunndɛli aklunjuɛ’n, i ndɛ. (Aku. 1:13) Ngwlɛlɛ ndɛ o Akunndanfuɛ’n fluwa’n nun ti’n, ɔ kwla uka e kpa. Ɔ kwla uka e naan y’a wun like nga e kunndɛ kɛ é yó’n i wlɛ. I liɛ’n, mɛn nun tranlɛ yó e fɛ.

‘Sran kun waan ɔ́ fúan aunmuan’n naan ɔ́ kó trɛ́ i’

3. ?Nguan’n i su ndɛ benin yɛ Biblu’n kan ɔn?

³ Salomɔn waan Ɲanmiɛn yili like kpanngban asiɛ’n su. Sɛ e waan é súan abonuan ninnge sɔ’m be su like lele naan é wún be wlɛ’n, ɔ su yoman ye. I kpa bɔbɔ’n, sɛ é kwlá sé’n, e kwlá fitiman be su, afin e cɛman asiɛ’n su. (Aku. 3:11; 8:17) Biblu’n waan e nguan’n ti tika, naan ɔ sin ndɛndɛ. (Zɔb 14:1, 2; Aku. 6:12) I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ e fa ngwlɛlɛ e nanti. Sanngɛ i sɔ yolɛ’n timan pɔpɔ. Afin, Satan i mɛn nunfuɛ’m be waan bé klé e atin tɛ.

4. (a) ?Kɛ be se kɛ ‘sa’m be tra sran’n i akunndan’n su, yɛ i kwlaa sɔ’n ti afɛ ngbɛn’n,’ i bo’n yɛle benin? (b) ?Ninnge benin mun yɛ sran’m be kunndɛ mɔ é wá kán be ndɛ ɔ?

⁴ Salomɔn waan nán e fa e wun wla ninnge finfin yolɛ’n nun. Kpɛ sunman’n ɔ seli kɛ ‘sa’m be tra sran’n i akunndan’n su, yɛ i kwlaa sɔ’n ti afɛ ngbɛn.’ Kpɛkun, ɔ kan ndɛ uflɛ wie m’ɔ nin ndɛ sɔ’n be bo’n ti kun’n, i sɔ lele kpɛ 30 Akunndanfuɛ’n fluwa’n nun. Ebre aniɛn nun’n, ndɛ nga be kaci i sɔ’n i bo’n yɛle kɛ like’n timan kpa, ɔ cɛman. (Aku. 1:2, 3) Wie liɛ’n, Salomɔn kpanndan ndɛ nɲɔn fa kan ndɛ kunngba. Ɔ se kɛ ‘sa’m be tra sran’n i akunndan’n su, yɛ i kwlaa sɔ’n ti afɛ ngbɛn, ɔ ti kɛ sran kun waan ɔ́ fúan aunmuan’n naan ɔ́ kó trɛ́ i sa.’ (Aku. 1:14; 2:11) Nanwlɛ, sran nga i waan ɔ́ trá aunmuan’n, ɔ su kle i wun yalɛ. Afin, ɔ su trɛmɛn i le. I sɔ kunngba’n, sɛ e kunndɛ ninnge finfin’n, e awlɛn’n kpɛ́ e klun ngbɛn. Kɛ mɔ e nguan’n ti tika ti’n, ɔ fataman kɛ e fa tratra e sa bɛ nun. Kɛ ɔ ko yo naan y’a yoman sɔ’n, maan e nian mɛn’n nun ninnge nga sran’m be kunndɛ’n be su ndɛ nga Salomɔn kan’n. É dún mmua kán mɛn dilɛ nin aɲanbeun kunndɛlɛ’n, be ndɛ. I sin’n, é kán junman ng’ɔ ti kpa Ɲanmiɛn ɲrun’n i ndɛ.

?Mɛn dilɛ ngunmin yɛ ɔ ti like kpa’n niɔn?

5. ?Kɛ ɔ ko yo naan w’a di aklunjuɛ’n, ngue yɛ Salomɔn yoli ɔ?

⁵ Andɛ sran’m be waan bé dí aklunjuɛ, i sɔ’n ti’n, be di mɛn. Salomɔn yoli sɔ wie. Ɔ seli kɛ: ‘Like nga be ɲan nun aklunjuɛ’n i wafa wie fi w’a sanman min wun.’ (Aku. 2:10) ?Ngue nun yɛ ɔ kunndɛli aklunjuɛ’n niɔn? Akunndanfuɛ’n ndɛ tre 2 waan, Salomɔn ‘fɛli i wun wlali nzan nɔnlɛ nun.’ Sanngɛ ɔ yoli i ngwlɛlɛ su. Ɔ dili fie, ɔ kplannin sua dandan mun, ɔ tili jue fɛfɛ mun, yɛ ɔ dili aliɛ kpakpa mun.

6. (a) ?Ngue ti yɛ fɛ dilɛ’n timan like tɛ ɔ? (b) ?Be ɲin su yiyilɛ nun’n, ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e fa ngwlɛlɛ e nanti ɔ?

⁶ Biblu’n w’a seman kɛ sɛ e nin e janvuɛ mun e di fɛ’n, ɔ ti tɛ. Salomɔn bɔbɔ seli kɛ sɛ sran kun di junman naan ɔ tran di i nuan like’n, Ɲanmiɛn yɛ ɔ mɛnnin i ɔ. (An kanngan Akunndanfuɛ’n 2:24; 3:12, 13 nun.) Asa ekun’n, Zoova se gbanflɛn nin talua’m be kɛ be ‘yo like nga mɔ maan sran klun jɔ sakpa’n.’ Sanngɛ, i waan be yo i ngwlɛlɛ su. (Aku. 11:9) Ɔ fata kɛ e yiyi e ɲin su. (An fa sunnzun Mark 6:31) Sanngɛ, ɔ fataman kɛ be ɲin su yiyilɛ’n yɛ ɔ yo e cinnjin mɛn’n nun ɔn. E kwla fa be ɲin su yiyilɛ’n e sunnzun sukla mɔ be fa guɛ i baka nun’n. Kannzɛ sran kun klo sukla sɛ, sanngɛ sɛ ɔ fa guɛ i baka’n nun naan ɔ kpɛ i ti’n, ɔ́ fíɛn i konviabo. Sukla dilɛ ngboko’n ɔ kwla yo e tɛ. I kunngba’n, Salomɔn wunnin kɛ mɛn dilɛ’n ngunmin’n, ɔ ti kɛ ‘sran kun waan ɔ́ fúan aunmuan’n naan ɔ́ kó trɛ́ i sa.’—Aku. 2:10, 11.

7. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e bu i sin kpa ka naan y’a yiyi e ɲin su ɔ?

⁷ Nán be ɲin su yiyilɛ’n i ngba yɛ ɔ ti kpa ɔ. Be nun wie’m be kwla yo maan e yo sa sukusuku yɛ e nin Ɲanmiɛn e afiɛn’n saci. Kɛ mɔ sran wie’m be waan bé dí mɛn ti’n, b’a wun be ɲrun kpa. Yɛle kɛ be tɔli drɔgi nɔnlɛ’n nun. Be nɔn nzan kekle mun, kpɛkun be to sika nun mma. I sɔ ti’n, Zoova kan kle e klolɛ su kɛ sɛ e fa e awlɛn’n sie i sɔ ninnge’m be su’n, é ísɛ i bo nzuɛn’n.—Gal. 6:7.

8. ?Ngue ti yɛ ɔ nin i fata kɛ e bu wafa nga e nanti’n, i su akunndan ɔn?

⁸ I kunngba’n, sɛ e ɲin su yiyilɛ’n yɛ e fa cici e ti’n, e ɲin kpá ninnge cinnjin’m be yolɛ’n su. Nán e wla fi su kɛ e nguan’n ti tika. Kusu, e kwlá seman kɛ i blɛ kan sɔ nun’n, e su tɔman tukpacɛ, annzɛ sa uflɛ su tɔman e su. I sɔ ti yɛ Salomɔn waan sɛ e kɔ sɛ bo’n, i li sɛ sran m’ɔ sacili’n ti e nian Klistfuɛ’n, é ɲán su mmlusuɛ trá kɛ y’a ɔ “awlo nga be su di cɛn nun’n” niɔn. (An kanngan Akunndanfuɛ’n 7:2, 4 nun.) ?Ngue ti ɔ? Afin kɛ e tie sɛ bo ijɔlɛ nga be mɛn i lɔ’n, mɔ e bu like nga kɛ e niaan’n i ɲin o su’n, ɔ yoli i akunndan’n, ɔ kwla yo maan e kusu e tran e bu wafa nga e bɔbɔ e nanti’n i su akunndan wie. Ɔ maan atrɛkpa’n, e kwla kaci e sa naan y’a fa ngwlɛlɛ y’a nanti.—Aku. 12:1.

?Aɲanbeun’n yɛ ɔ man aklunjuɛ’n niɔn?

9. ?Aɲanbeun i su ndɛ benin yɛ Salomɔn wunnin i wlɛ ɔ?

⁹ I nun mɔ Salomɔn klɛ́ Akunndanfuɛ’n fluwa’n, nn ɔ ti sran dan. (2 Nyo. 9:22) Like kwlaa ng’ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ yó’n, i yolɛ w’a miɛnmɛn i sa. Ɔ seli kɛ: ‘Like kwlaa nga n klo kɛ ń nían’n, n niannin.’ (Aku. 2:10) Sanngɛ, ɔ wunnin kɛ aɲanbeun ngunmin kwlá manman sran kun i aklunjuɛ. Ɔ maan, ɔ klɛli kɛ: ‘Sran ng’ɔ klo sika dan’n, i ɲin yiman ng’ɔ le i’n, sran ng’ɔ klo aɲanbeun’n, ɔ ɲɛnmɛn i nun mmlusuɛ’n wie.’—Aku. 5:9.

10. ?Ngue yɛ ɔ man aklunjuɛ nin aɲanbeun’n i kpafuɛ’n niɔn?

¹⁰ Aɲanbeun’n kaman lɛ tititi. Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, sran sunman be ɲin te blo i kunndɛlɛ’n su. Koko nga nun’n, Amlɛnkɛn’m be lɔ’n, be usausali be nga b’a ɔ inivɛsite uflɛuflɛ’m be sa. Sɛ e fa sran 100, be nun 75 be waan like nga be ɲin o su kɛ bé yó’n, yɛle kɛ “bé yó sikafuɛ.” ?Kannzɛ sran sɔ’m be ɲan be wun’n, bé dí aklunjuɛ? E bumɛn i sɔ. Sa sifuɛ’m be seli kɛ sran ng’ɔ fɛ i ɲin blo i aɲanbeun’n su’n, ɔ diman aklunjuɛ. Salomɔn kannin ndɛ kunngba sɔ’n lalaa kpa. I waan: ‘Like nga be flɛ i sika ɔkwlɛ nin jɛtɛ ufue’n, n suali wie. N fali famiɛn’m be kwlaa be awlɛn su ninnge kpakpa’m be wie. Like nga be yo be’n, i kwlaa ti afɛ ngbɛn. Ɔ ti kɛ sran kun waan ɔ́ fúan aunmuan’n naan ɔ́ kó trɛ́ i sa.’a (Aku. 2:8, 11) Sanngɛ, sɛ e tu e klun e su Zoova naan ɔ ra e su’n, yɛ é sé kɛ y’a ɲan e wun sakpa ɔ.—An kanngan Nyanndra Mun 10:22 nun.

?Junman benin yɛ i dilɛ man aklunjuɛ’n i kpafuɛ’n niɔn?

11. ?Junman dilɛ’n i su ndɛ benin yɛ Biblu’n kannin ɔn?

¹¹ Zezi seli kɛ: “Cɛn kwlakwlakwla n Si di junman, n kusu n di junman.” (Zan 5:17) Junman nga Zoova nin Zezi be di’n, sran fi kwlá seman kɛ ɔ manman be aklunjuɛ. Biblu’n waan ninnge nga Zoova yili be’n, ɔ dili be su aklunjuɛ. I waan: ‘Ɲanmiɛn niannin ninnge ng’ɔ yoli’n be kwlaa, ɔ wunnin kɛ ɔ yoli kpa dan.’ (Bob. 1:31) Anzi’m be kusu’n, kɛ be wunnin junman mɔ Ɲanmiɛn dili’n, ‘be kpannin aklunjuɛ kpanlɛ.’ (Zɔb 38:4-7) Salomɔn kusu kloli junman ng’ɔ yo like ye’n, i dilɛ.—Aku. 3:13.

12, 13. (a) ?Ngue ndɛ yɛ sran nɲɔn be kɛnnin i aklunjuɛ nga be di i junman kpa mɔ be di’n, i su ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ mɛn’n nun junman’n wie dilɛ wla klunngbɔ ɔ?

¹² Sran sunman be si kɛ junman mɔ be mian be ɲin be di’n, ɔ ti kpa. I wie yɛle José m’ɔ yi desɛn i liɛ’n. Ɔ seli kɛ: “Kɛ a ko wie junman kun mɔ a sunnzunnin’n i di’n, ɔ yo kɛ w’a tu w’a tra waka kpli kun sa.” Miguelb ti aata difuɛ dan kpa. I kusu waan: “Junman’n i dilɛ’n man aklunjuɛ, afin a kwla nian ɔ awlofuɛ’m be lika. I kunngba’n, a si kɛ a nunman lɛ sa ngbɛn.”

¹³ Junman’n wie kusu i dilɛ yoman fɛ, cɛn kwlaa like kunngba’n yɛ be yo ɔ. Wie liɛ kusu’n, junman diwlɛ lɔfuɛ’m be wla sran klunngbɔ, annzɛ be di sran lufle. Salomɔn seli kɛ fuɛnfuɛ mun yɛ be di sran’m be junman’n i nuan like ɔ. Wie liɛ’n, be sin sran dandan mɔ be si be’n be sin naan b’a yo sɔ. (Aku. 2:21) Ninnge wie mun ekun be kwla yo maan sran sa sin bubu i. Kɛ sran kun bo junman kun i dilɛ bo’n, junman sɔ’n kwla yo ye i sa nun. Sanngɛ i sin’n, kɛ mɔ sika wun kpɛ ti’n, junman’n kwla saci. Annzɛ kusu, ‘kɛ blɛ’n fa ti mɔ sa’m be fa ju’n, i su like yɛ be wun i ɔ.’ (An kanngan Akunndanfuɛ’n 9:11 nun.) Klunngbɔ kun sran sɔ’m be nun sunman. Ɔ maan, be kwla usa be wun kɛ: ‘?Afɛ junman wla nga n dili’n, ngue mmlusuɛ yɛ ɔ ɲɛnnin i nun ɔn?’—Aku. 5:15.

14. ?Junman benin yɛ i dilɛ man aklunjuɛ titi ɔ?

¹⁴ ?Ɔ le junman kun mɔ kɛ be di’n, be sa sin bubuman be ɔ? Ndɛ nga José mɔ e kɛnnin i ndɛ icra’n kan’n yɛ. I waan: “Kɛ ɔ́ cɛ́’n, like nga a yoli’n kwla mlin, annzɛ ɔ saci. Nɛ́n i yɛle Ɲanmiɛn junman liɛ’n. Kɛ mɔ min ɲin yi Ɲanmiɛn ti’n, m bo jasin fɛ’n. M’an uka sran uflɛ mun naan be kusu be su Ɲanmiɛn. I sɔ junman liɛ’n, ɔ́ ká lɛ tititi. Ɔ leman i wunsu.” (1 Kor. 3:9-11) Ndɛ kunngba’n yɛ Miguel kannin ɔn. Yɛle kɛ, aklunjuɛ nga jasin fɛ’n bolɛ’n mɛn i’n, ɔ kwlá ɲɛnmɛn i mɛn nun junman dilɛ nun. I waan: “Kɛ n kanngan Biblu’n nun n kle sran mɔ n wun kɛ ndɛ sɔ’n kɛn i awlɛn’n, i fɛ m’ɔ yo min’n, ɔ lemɛn i wunsu.”

“Fa ɔ kpaun’n to yi”

15. ?Like kpa benin yɛ sran kun kwla yo i asiɛ’n su wa ɔ?

¹⁵ ?Ɔ maan kɛ nga e yiyili nun lɛ’n, like kpa benin yɛ e kwla yo i asiɛ’n su wa ɔ? Kɛ mɔ e nguan’n ti tika’n, maan e yo ninnge kpakpa naan e su Zoova. Sɛ e yo sɔ’n yɛ é dí aklunjuɛ’n i kpafuɛ’n niɔn. Kɛ e yo sɔ’n, e nin Ɲanmiɛn e kwla nanti klanman. E kwla kle e mma’m be Ɲanmiɛn sulɛ atin’n. E kwla uka sran uflɛ naan w’a si Zoova. Kpɛkun e nin e niaan Klistfuɛ mun e kwla ka janvuɛ tititi. (Gal. 6:10) Ninnge kwlaa ngalɛ’m be leman awieliɛ, yɛ be nga be yo be’n, be ɲan su mmlusuɛ. Salomɔn fɛ i sɔ’n sunnzun like kun. I waan: ‘Fa ɔ kpaun’n to yi i nzue’n i ɲin su, afin cɛn wie lele á ɲɛ́n i ekun.’ (Aku. 11:1) Zezi seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: ‘An cɛ sran like, yɛ Ɲanmiɛn kusu ɔ́ cɛ́ amun wie ɔ.’ (Lik 6:38) Asa ekun’n, Zoova bɔbɔ tali nda kɛ ɔ́ yó be nga be yo sran ye’n be mo.—Nya. 19:17; an kanngan Ebre Mun 6:10 nun.

16. ?Blɛ benin nun yɛ ɔ fata kɛ e bu like nga é yó i asiɛ’n su’n, i akunndan ɔn?

¹⁶ Biblu’n wla e fanngan kɛ blɛ mɔ e te yo gbanflɛn nin talua’n, maan e fa like nga é yó i asiɛ’n su wa’n i wun ajalɛ kpa. I liɛ’n, cɛn wie lele e awlɛn su kpɛman e klun. (Aku. 12:1) Sanngɛ, sɛ e saci i sɔ blɛ’n mɛn’n nun ninnge finfin’m be kunndɛlɛ nun kwlaa naan y’a wun kɛ ɔ ti afɛ ngbɛn’n, ɔ́ yó e ya dan!

17. ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a wun like kpa nga e kwla yo i asiɛ’n su wa’n niɔn?

¹⁷ Zoova klo e kɛ siɛ kwlaa fa klo i wa sa. I sɔ’n ti’n, ɔ klo kɛ e di mɛn naan e yo ninnge kpa, naan nán e wun e ɲrun. (Aku. 11:9, 10) ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan y’a yo sɔ ɔ? Maan e fa e ɲin sie i Ɲanmiɛn junman’n i dilɛ’n su, kpɛkun e mian e ɲin e di. I afuɛ ko ju 20 yɛ, Javier fali ajalɛ kun. ?Dɔɔtrɔ junman mɔ sika o nun’n i dilɛ yɛ, annzɛ blɛ kwlaa nun Ɲanmiɛn junman i dilɛ’n yɛ, benin yɛ ɔ́ fá ɔ? I waan: “N si kɛ dɔɔtrɔ junman’n i dilɛ’n yo fɛ. Sanngɛ, kɛ n uka sran mun mɔ be si ndɛ nanwlɛ’n, aklunjuɛ nga n di’n, like fi kwlá kacimɛn i. Ɲanmiɛn junman dilɛ’n ti’n, n klun jɔ kpa siɛn’n. I ng’ɔ yo min ya kan’n, yɛle kɛ m’an bomɛn i dilɛ’n bo ndɛ.”

18. ?Ngue ti yɛ like nga Zezi yoli i asiɛ’n su wa’n, ɔ ti kpa dan ɔn?

¹⁸ ?Kɛ nga y’a fa kɛn i lɛ’n niɔn, ngue yɛ ɔ ti kpa m’ɔ fata kɛ e mian e ɲin e kunndɛ ɔ? Akunndanfuɛ’n i fluwa’n waan: ‘Sran i dunman kpa nga be bo i sa’n, ɔ ti kpa tra are fanninfannin i kpafuɛ’n bɔbɔ. Sran i wie cɛn’n i kpa trɛ i awuliɛ cɛn’n.’ (Aku. 7:1) Kɛ e ti ndɛ sɔ’n, sran mɔ e ɲin kpɛn i su’n yɛle Zezi. Ɔ yoli maan be bo i dunman kpa Ɲanmiɛn ɲrun. Kɛ m’ɔ dili nanwlɛ lele fa wuli’n, ɔ kleli kɛ nglo nin asiɛ’n be sielɛ’n nin Zoova fata. Kpɛkun e ti kpɔlɛ tɛ m’ɔ yili’n ti’n, sran kpanngban be kwla ɲan nguan. (Mat. 20:28) Blɛ kpe kan ng’ɔ dili i asiɛ’n su wa’n, like ng’ɔ fata kɛ sran kun yo’n, ɔ kleli e naan e nian su e yo.—1 Kor. 11:1; 1 Piɛ. 2:21.

19. ?Afɔtuɛ benin yɛ Salomɔn mannin ɔn?

¹⁹ E kusu e kwla yo naan b’a bo e dunman kpa Ɲanmiɛn ɲrun. Sɛ Ɲanmiɛn klo e’n, ɔ ti kpa tra aɲanbeun’n i kwlakwla. (An kanngan Matie 6:19-21 nun.) E kwla yo ninnge nga be jɔ Ɲanmiɛn klun mɔ be ti kpa man e bɔbɔ’n, cɛn kwlakwla. Yɛle kɛ, e kwla bo jasin fɛ’n. E kwla yo naan e aja’n, ɔ nin e awlo’m b’a yo kpa. E ngunmin e Biblu’n nun like suanlɛ’n nin aɲia’m be bo kɔlɛ’n, be kwla yo naan e nin Ɲanmiɛn e afiɛn’n w’a mantan kpa. (Aku. 11:6; Ebr. 13:16) ?Ɔ maan, amun kunndɛ kɛ amún yó like ng’ɔ ti kpa’n asiɛ’n su? Sɛ ɔ ti sɔ’n, amun fa Salomɔn i afɔtuɛ nga su titi. I waan: ‘Maan ɔ ɲin yi Ɲanmiɛn, yɛ nanti i mmla’m be su. Like ng’ɔ fata kɛ klɔ sran kwlakwla yo’n yɛ ɔ o lɛ ɔ.’—Aku. 12:13.

[Ja ngua lɛ ndɛ mun]

?Wafa sɛ yɛ amún tɛ́ su ɔ?

• ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e bu like nga é yó i asiɛ’n su’n, i akunndan ɔn?

• ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e bu mɛn dilɛ’n nin aɲanbeun’n, be kunndɛlɛ’n niɔn?

• ?Junman benin yɛ i dilɛ’n mán e aklunjuɛ titi ɔ?

• ?Like kpa benin yɛ ɔ fata kɛ e mian e ɲin e kunndɛ ɔ?

[Foto, bue 31]

?Ngue ti yɛ jasin fɛ’n bolɛ’n man aklunjuɛ ɔ?