?I sɔ’n ti ndrunmun dilɛ sakpa?

“Asidan nga a yoli’n i su ndɛ nga a ko kan’n, kpɛ i wun kan naan ndɛ w’a ɲanman wɔ.”

“Ɔ nunman nun kɛ be nga e su lapo e man be’n, be si ndɛ’n i ngba nun.”

“I ng’ɔ ti cinnjin’n, yɛle kɛ nán maan be tra wɔ.”

“?Sɛ a kwla ɲɛn i ngbɛn’n, ngue ti yɛ a ko tannin i ti kalɛ yɛ?”

KƐ AMUN se sran’m be kɛ be man amun afɔtuɛ sika nin like uflɛ su’n, atrɛkpa’n be kan ndɛ kɛ ngalɛ’n sa be kle amun. Ɔ yo kɛ sran wie’m be si sa kwlaa “trawlɛ” ngwlɛlɛ su sa. Sanngɛ ng’ɔ ti ndɛ’n yɛle kɛ: “?Ndɛ’m be trawlɛ sɔ mɔ be kle’n, i ngba ti kpa?

Andɛ’n, gblɛ kpɛlɛ mɔ w’a tru dan’n ti’n, sran’m be bu i kɛ ato bualɛ’n, annzɛ ndrunmun dilɛ’n, annzɛ awie wualɛ’n, be timan like tɛ. Naan be kwla yo sɔ naan b’a tuman be fɔ. Annzɛ be kwla yo sɔ naan b’a ɲan sika annzɛ naan b’a wɔ be ɲrun. Kpɛ sunman’n sran dandan mun bɔbɔ’n, be yɛ be diman nanwlɛ ɔ. Abloki lɔ nvle kun nun’n, akpo bolɛ nin awie wualɛ’n ɔli i ɲrun kpa. Ɔ maan kɛ ɔ fɛ i afuɛ nga be flɛ i 2005 lele 2006 nun’n, titi’n sɛ be yo i sɔ like liɛ’n kpɛ 20, blɛ sɔ’n nun’n i yolɛ’n wa ukali su lele juli kpɛ 37. Sanngɛ gblɛ kpɛlɛ nga sran wie’m be bu i kɛ ɔ timan “tɛ sɔ liɛ’n,” ɔ nunman nun wie. Nvle sɔ’n nun lɔ aata difuɛ dandan nin politikifuɛ wie’m be kpɛli gblɛ kɛ be le diplɔmu wie mun naan b’a ɔ be ɲrun junman dilɛ’n nun. Sɛ be kwla yoli sɔ’n, ɔ boman sran fi nuan.

Kannzɛ bɔbɔ gblɛ kpɛlɛ’n w’a tru mɛn’n nun’n, sanngɛ sran kpanngban be kunndɛ kɛ bé yó like ng’ɔ ti kpa’n. Atrɛkpa’n amun o i sɔfuɛ’m be nun wie. Kɛ mɔ amun klo Ɲanmiɛn’n ti’n, amun kunndɛ kɛ amún yó like ng’ɔ ti kpa’n. (1 Zan 5:3) Atrɛkpa’n amun wun yo amun kɛ akoto Pɔlu m’ɔ klɛli ndɛ yɛ’n sa. I waan: “E si e klun lɔ weiin kɛ y’a yo-man sa fi, afin sa’n kwlaa nun e klo kɛ é yó sa ng’ɔ ti kpa’n.” (Ebre Mun 13:18) I sɔ’n ti’n, é srɛ́ amun kɛ amun fa amun ɲin sie i sa wie mɔ be kwla yo naan “sa ng’ɔ ti kpa’n” i yolɛ’n w’a yo kekle w’a man sran kun’n, be su. Asa kusu’n, é wá wún Biblu’n nun mmla wie mɔ kɛ i sɔ sa’m be ju’n be kwla uka e’n.

?Sɛ e yo asidan’n wan yɛ ɔ fata kɛ ɔ tuɛ i ti kalɛ ɔ?

Cɛn kun mɔ talua kun m’ɔ suan Liza’na, ɔ́ císan loto nun’n, ɔ fɔnnin kpɛkun ɔ ko tu sili loto uflɛ. Like w’a yoman sran fi, sanngɛ loto nɲɔn’m be sacili. Be nvle’n nun lɔ’n, be nga be ti gbanflɛn annzɛ talua’n, loto i asiransi’n i su kalɛ nga be tannin’n i gua’n cɛnnin kpa. Kusu cɛn kwlaa nga a yo asidan’n, asiransi sɔ’n i su kalɛ nga be tua’n, ɔ yo dan kɔ i ɲrun. Kɛ Liza yó asidan sɔ’n, nn i niaan kun mɔ be flɛ i Gregɔr m’ɔ ti kpɛnngbɛn trɛ i’n ɔ o lɛ wie. Ɔ maan, be janvuɛ kun seli be kɛ maan Liza se kɛ Gregɔr yɛ ɔ cisannin loto’n nun ɔn. I liɛ’n asiransi’n i sika nga Liza tánnin’n, ɔ su yoman dan. Kɛ a niɛn i sa’n, ɔ yo kɛ i sɔ ajalɛ liɛ’n ti ajalɛ kpa sa. ?Ɔ maan ngue yɛ ɔ fata kɛ Liza yo ɔ?

Sika nga sran’m be tannin be man asiransi anuannzɛ mun’n yɛ kɛ sa wie tɔ sran’m be su’n, be fa man be ɔ. Ɔ maan, sɛ Liza fɛ i janvuɛ’n i afɔtuɛ’n su’n, sran uflɛ mun yɛ bé tánnin i asidan ng’ɔ yoli’n i su kalɛ’n niɔn. Afin asiransi anuannzɛ’n ɔ́ úka asiransi sika ng’ɔ fata kɛ sran sɔ’m be tannin’n su. Sɛ ɔ yo sɔ’n, nán ato ngunmin yɛ Liza su bua ɔ. Sanngɛ ɔ su wua sran mun wie. I kunngba’n yɛle sran ng’ɔ bua ato naan asiransi sika nga bé fá mɛ́n i’n w’a sɔn’n i liɛ’n.

Kɛ mɔ sɛ sran kun di ndrunmun’n, be kwla fu i alamannin, annzɛ be kwla wlɛ i bisua’n ti’n, ɔ miɛn i ɲin naan w’a yomɛn i sɔ like liɛ’n. Sanngɛ like cinnjin kpafuɛ mɔ i ti yɛ ɔ fataman kɛ sran kun kpɛ gblɛ’n, ɔ o Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun. Mmla blu’n i nun kun se kɛ: “Nán wua.” (Ezipt Lɔ Tulɛ 20:15) Akoto Pɔlu boli mmla sɔ’n su ekun kleli Klistfuɛ mun. I waan: “Sran ng’ɔ wua’n, maan ɔ yaci.” (Efɛzfuɛ Mun 4:28) Asiransi ndɛ kɛ ngalɛ sa’n nun’n, sɛ amun nian Ɲanmiɛn i mmla’n su’n, amun su yoman like nga Ɲanmiɛn bu i fɔ’n. Asa ekun’n, amún klé kɛ amun klo Ɲanmiɛn i mmla’n naan amun ɲin yi i. Kpɛkun amún klé kɛ amun klo amun wiengu mun naan amun ɲin yi be wie.—Jue Mun 119:97.

“An fa ng’ɔ ti Sezar liɛ’n mɛn i”

Piɛli ti susute su kpɛn. I sran ng’ɔ siesie like ng’ɔ fata kɛ be fɛ i sika’n be yo’n, ɔ seli i kɛ ɔ se awa naan ɔ ti lapo ng’ɔ fata kɛ ɔ su’n, i su. Afin ɔ “toli” ɔrdinatɛli wun ninnge wie mun gua kpan. Piɛli i susute’n nun lɔ’n, be to i sɔ ninnge mun titi. Sanngɛ Piɛli w’a tomɛn i sɔ like liɛ’n sakpa. Kannzɛ bɔbɔ ɔ ti sɔ’n, sanngɛ sɛ ɔ toli o, sɛ w’a toman o, awa su bɛmɛn i nianlɛ. Sɛ awa ti Piɛli i lapo’n su sɔ’n, sika kpanngban kɛ́ i sa nun. ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ ɔ yo ɔ? ?Ngue yɛ ɔ kwla ukɛ i ajalɛ ng’ɔ́ fá’n nun ɔn?

Akoto Pɔlu seli i blɛ su Klistfuɛ’m be kɛ: “Maan sran’m be kwlaa be nyin yi ngbɛn-ngbɛn mun [...]. Be kalɛ kwlaa ng’ɔ o amun su’n, an tua man be. Sran nga be su lapo mɛn i’n, an su mɛn i. Sran nga amun ninnge’m be su sika ng’ɔ fata kɛ amun yi’n ɔ ti i liɛ’n, an yi mɛn i.” (Rɔmfuɛ Mun 13:1, 7) Be nga be kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn klun jɔ be wun’n, be tannin lapo nga awa waan be tannin’n. Asa kusu’n, nvle wie nun’n, mmla’n kwla se kɛ sran annzɛ susute wie’m be o lɛ’n, be kwla ti be lapo’n su. Sɛ ɔ ti sɔ’n, sɛ be se awa kɛ ɔ yo sɔ man be’n, ɔ timan tɛ.

Lapo sulɛ’n i su ndɛ kun ekun yɛ. Davidi ti ajuin difuɛ susute kun nun. Sanngɛ i janvuɛ nin i tranfuɛ’m be se i kɛ ɔ bobo ninnge kɛ tabli annzɛ bia sa man be. Davidi yo i sɔ ninnge mun, sanngɛ kɛ ɔ wie i junman di’n yɛ ɔ yo be ɔ. Sika nga bé fá mɛ́n i’n, ɔ́ sɔ́n trá nga kɛ ɔ di junman’n, ɔ ɲɛn i’n. Sanngɛ, be waan nán maan ɔ klɛ i ti fluwa naan awa si nun. Ɔ maan, kɛ mɔ sran fi su siman nun’n, ɔ nunman nun kɛ be tua lapo. Sran kpanngban be waan i sɔ’n ti kpa. Afin, ɔ yo be kwlaa be ye. ?Kɛ mɔ Davidi waan Ɲanmiɛn klun jɔ i wun ti’n, wafa sɛ ɔ fata kɛ ɔ bu junman sɔ m’ɔ su boman su kleman awa’n niɔn?

Kannzɛ sran kun di i sɔ junman liɛ’n, be su trɛmɛn i’n, sanngɛ like ng’ɔ o lɛ’n, yɛle kɛ lapo m’ɔ fata kɛ ɔ fa man awa’n, ɔ fa mɛnmɛn i. Zezi seli kɛ: “Sɛ ɔ ti sɔ’n, an fa ng’ɔ ti Sezar liɛ’n mɛn i, yɛ ng’ɔ ti Nyanmiɛn liɛ’n, an fa mɛn i.” (Matie 22:17-21) Zezi kannin sɔ kleli i ndɛ tiefuɛ mun naan be kaci akunndan nga be bu i lapo sulɛ’n su’n. Awa mɔ Zezi flɛli i kɛ Sezali’n, i waan ɔ fata kɛ sran’m be su lapo be mɛn i. Ɔ maan, be nga be ti Klist i sɔnnzɔnfuɛ’n, lapo sulɛ’n ti Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su nantilɛ.

Kɛ be bo e ta mɔ e di ndrunmun’n

Suklu ba kun suan Marta. Ɔ su wa wie i suklu’n i di, yɛ ɔ fata kɛ be bo be ta. Ɔ maan, ɔ su siesie i wun. Sɛ i waan cɛn wie lele ɔ́ ɲán junman kpa’n, ɔ fata kɛ, kɛ bé wá bó be ta’n, ɔ di junman kpa. I sɔ’n ti’n, ɔ suannin fluwa kpa. I suklu janvuɛ wie’m be kusu be siesie be wun wie. Sanngɛ b’a faman ajalɛ kunngba’n. Be liɛ’n, be fali ajulisu mannzin kɛ selilɛli sa naan cɛn nga bé bó be ta’n, b’a fa di ndrunmun naan be junman’n w’a yo kpa. ?Marta yó like kunngba nga be “kwlaa” be yo’n, naan i junman’n w’a yo kpa?

Kɛ mɔ suklu ba’m be kwlaa be di ndrunmun ti’n, sran sunman bu i kɛ i sɔ liɛ’n timan tɛ. Ndɛ nga be kan’n yɛle kɛ ‘i ng’ɔ ti cinnjin’n, yɛle kɛ nán maan be tra wɔ.’ Sanngɛ Klistfuɛ kpa’m be liɛ’n, i sɔ akunndan bulɛ’n nin i fataman mlɔnmlɔn. Kannzɛ like klefuɛ’n w’a traman be nga be yo i sɔ liɛ’n, sanngɛ sran kun o lɛ’n, ɔ wun nun. Ɲanmiɛn Zoova si like nga e yo’n. Yɛ i sɔ’n su yɛ ɔ́ jrán dí e jɔlɛ ɔ. Pɔlu klɛli i kɛ: “Like fi nun-man lɛ bɔ Nyanmiɛn wun-mɛn i-ɔ. Like nga ɔ yili be’n wie fi fiɛ-mɛn i nyrun, i nyin ta be kwlaa. I ja su yɛ e kwlaa é kán sa nga e yoli nin-ɔn.” (Ebre Mun 4:13) E si kɛ Ɲanmiɛn wun like nga e yo’n. Afin, like nga e yo’n, sɛ ɔ ti kpa o, sɛ ɔ ti tɛ o, i ɲin o su. ?I sɔ’n ti’n, ɔ fataman kɛ i sɔ’n wla e fanngan naan kɛ bé bó e ta’n, e di nanwlɛ?

?Sɛ ɔ ti amun’n, amún yó sɛ?

Liza, Gregɔr, Piɛli, Davidi, nin Marta be wunnin i wlɛ kɛ sa ng’ɔ o be su’n, ɔ timan kaan. Ɔ maan, be fali ajalɛ kɛ bé dí nanwlɛ, naan i liɛ’n be akunndan’n w’a buman be fɔ. Yɛ bé nánti seiin titi. ?Sɛ ɔ ti amun’n, sa sɔ’m be nun’n, ngue yɛ amún yó ɔ?

Atrɛkpa’n, amun junman su lɔ janvuɛ mun, annzɛ amun suklu janvuɛ mun, annzɛ kusu amun mantanfuɛ’m be ɲrun’n, ato bualɛ’n, nin ndrunmun dilɛ’n nin awie wualɛ’n be timan tɛ. Wie liɛ bɔbɔ’n, be kwla yo amun fiaan naan amun yo kɛ be sa kekle nun. ?Sanngɛ kannzɛ be mianmian amun sɛ’n, ngue yɛ ɔ kwla uka mun naan amun a fa ajalɛ kpa ɔ?

Nán amun wla fi su. Sɛ amun yo Ɲanmiɛn klun sa’n, amun klun akunndan’n su buman amun fɔ. Yɛ Ɲanmiɛn klun jɔ́ amun wun. Famiɛn Davidi klɛli i kɛ: “?Anannganman, wan cɛ yɛ ɔ kwla tran ɔ sua’n nun-ɔn? ?Wan yɛ ɔ kwla tran ɔ oka’n su lɔ-ɔ? ?Nán sran ng’ɔ ti nanwlɛfuɛ nin-ɔn? ?Nán sran ng’ɔ yo sa i nuan su nin-ɔn? ?Nán sran nga kɛ ɔ́ kán ndɛ ng’ɔ o i klun lɔ’n, ɔ kpɛ-mɛn i wun nin-ɔn? [...] Sran ng’ɔ yo kɛ nga sa titi’n, ɔ su tɔ-man le naan kɛ ɔ́ yó-ɔ w’a yo.” (Jue Mun 15:1-5) Sɛ e akunndan’n buman e fɔ’n, naan e nin Ɲanmiɛn m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n e afiɛn sɛ titi’n, ɔ ti kpa tra like kwlaa. Ɔ ti kpa tra like kwlaa nga ato’n nin ndrunmun ti’n, e kwla ɲan be’n.

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]

[Ndɛ kwle, bue 12]

“Sran ng’ɔ wua’n, maan ɔ yaci.” Sɛ Ɲanmiɛn mmla’n ti e cinnjin naan e klo e wiengu’n, i sɔ’n yó maan asiransi ndɛ’n nun’n, é dí nanwlɛ.

[Ndɛ kwle, bue 12]

“Be kalɛ kwlaa ng’ɔ o amun su’n, an tua man be. Sran nga be su lapo mɛn i’n, an su mɛn i.”

Sɛ e waan Ɲanmiɛn klun jɔ e wun’n, ɔ fata kɛ lapo kwlaa nga awa waan e su’n, e su mɛn i.

[Ndɛ kwle, bue 13]

“Like nga ɔ yili be’n [...] i nyin ta be kwlaa. I ja su yɛ e kwlaa é kán sa nga e yoli nin-ɔn.”

Kannzɛ e like klefuɛ’n su traman e’n, sanngɛ e kunndɛ kɛ Ɲanmiɛn ɲrun’n, é yó nanwlɛfuɛ.

[Kuku/Foto, bue 14]

“Nvialiɛ” nun awie’n

Like kun mɔ be fa wlɛ i ɔrdinatɛli nun naan w’a di junman wie mun’n, i kun w’a fite uflɛuflɛ yɛ ɔ janvuɛ’n w’a to wie. Ɔ kusu a kunndɛ kɛ á ɲán wie. Ɔ se wɔ kɛ nán a saci ɔ sika ngbɛn to like sɔ’n naan ɔ́ fá mán wɔ wie. ?I sɔ’n ti awie wualɛ?

Be nga be yi ɔrdinatɛli i wun ninnge mun’n, be kpɛ su mmla. Ɔ maan, be nga be ko to be like sɔ’n, be kplin su kɛ bé dí mmla sɔ’n su. Mmla sɔ’n nun’n, be kwla se sran nga ɔ toli ɔrdinatɛli i wun like’n kɛ ɔrdinatɛli kunngba su yɛ ɔ fata kɛ ɔ fa sie i ɔ. Ɔ maan, sɛ be fa ɔrdinatɛli i wun like sɔ’n, be man sran uflɛ’n, ɔ ti kɛ nn mmla nga be kpɛli i sɔ’n, b’a nantiman su sa. Ɔ ti kɛ nn be fɔnnin nvle’n i mmla’n bɔbɔ sa. (Rɔmfuɛ Mun 13:4) I sɔ like mɔ e fa man sran uflɛ’n ɔ ti awie wualɛ wie. Afin sika ng’ɔ fata kɛ sran ng’ɔ yili ɔrdinatɛli i wun like sɔ’n ɔ ɲɛn i’n, ɔ su ɲɛnmɛn i.—Efɛzfuɛ Mun 4:28.

Sran wie’m be kwla se kɛ ‘sran fi su siman nun le.’ Ɔ kwla yo sɔ sanngɛ nán e wla fi Zezi i ndɛ’n su. I waan: “Like kwlaa nga an klo kɛ sran yo man amun’n, an yo i kunngba sɔ’n man be.” (Matie 7:12) Kɛ e di junman’n, e klo kɛ be tannin i ti kalɛ kɛ ɔ nin i fata’n sa. Yɛ e kunndɛ kɛ sran uflɛ’m be ɲin yi like sɔ’n. I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ e yo sɔ sran uflɛ i like liɛ’n i lika wie. E faman e wun e wlɛmɛn i “nvialiɛ” nun awie’n nun. Yɛle kɛ like nga sran kun kpɛli i bab mɔ timan e liɛ’n, e faman.—Ezipt Lɔ Tulɛ 22:7-9.

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]