Sran’m be mian be ɲin naan yalɛ’n wie

AƝANBEUNFUƐ’M be yoli maan yalɛ’n wieli be ngunmin be su. Sanngɛ sran’m be ɲin nga be mian naan yalɛ’n wie sran’m be kwlaa be su’n, ɔ yoli ngbɛn. ?Ngue ti ɔ? Afin aɲanbeunfuɛ’m be kunndɛman kɛ sran fi annzɛ like fi yo naan be ɲrun nga be le i’n, ɔ kan ase. Laa Izraɛli Famiɛn Salomɔn klɛli i kɛ: “Be nga be wun nyrɛnnɛn’n, kannzɛ bé kpán sɛ, be nyan-man sran b’ɔ́ fɔ́nvɔ be-ɔ. Afin be nga be kle sran’m be nyrɛnnɛn’n yɛ kwlalɛ’n wo be sa nun-ɔn.”—Akunndanfuɛ’n 4:1.

?Be nga be le ɲrun’n nin kwlalɛ’n be kwla yo naan yalɛ dilɛ’n wie mɛn’n nun mlɔnmlɔn? Ɲanmiɛn maan Salomɔn klɛli i kɛ: “Like nga [sran’m] be yo be’n, i kwlaa ti afɛ ngbɛn. Ɔ ti kɛ sran kun waan ɔ́ fúan aunngban’n naan ɔ́ kó trɛ́ i sa. Afin like bɔ w’a bli’n, be kwlá tinngɛ-mɛn i kun.” (Akunndanfuɛ’n 1:14, 15) Kɛ e fa e ɲin e sie i ninnge nga be yo be andɛ naan yalɛ’n w’a wie’n be su’n, e wun kɛ i ndɛ sɔ’n ti nanwlɛ.

Sran’m be wun ɲanlɛ’n i su ajalɛ mun

I afuɛ ya nɲɔn tra su yɛ’n, kɛ aata dilɛ’n nin ninnge’m be yilɛ’n ti’n, nvle wie’m be ɲannin be wun tratrali su’n, sran wie mɔ be le ɲrun kpa’n, be buli yalɛfuɛ’m be akunndan. ?Be kwla yo naan sran ngba w’a ɲan asiɛ’n su ninnge’m be sɛsɛsɛ?

Sran wie’m be buli i kɛ sran sielɛ wafa nga be flɛ i communisme ɔ kwla yo naan mɛn wunmuan’n nun’n, sran fi w’a ɲɛnmɛn i wun w’a trɛmɛn i wiengu. I sɔ liɛ’n w’a yoman aɲanbeunfuɛ’m be fɛ mlɔnmlɔn. Sanngɛ communisme i nunfuɛ’m be akunndan mɔ yɛle kɛ “like nga sran kun kwlɛ i yo’n yɛ bé sé i kɛ ɔ yo’n, kpɛkun like ng’ɔ miɛn i sa’n yɛ bé fá mɛ́n i’n,” ɔ yoli sran sunman be fɛ kpa. Sran kpanngban be lafili su kɛ nvle’m be ngba bé sɔ́ communisme nun naan mɛn wunmuan’n yo kpa. Nvle nga i nunfuɛ’m be le sika’n be nun kaan sa be fali communisme i nun ndɛ wie’m be su. Kpɛkun be nvle’n i nun tranlɛ’n wa yoli fɛ. Yɛ be seli be sran’m be kɛ bé nían be lika “be ba nɔnman nun lele bé fá wu.” Nvle sɔ’m be seli kɛ be nunnunnin yalɛ m’ɔ di sran lele ɔ wu’n.

Sanngɛ communisme w’a kwlá yoman naan sran’m b’a yaci be ngunmin be wun akunndan bulɛ. Be wla m’ɔ o su kɛ sran’m bé dí junman mán be nvle’n nunfuɛ mun naan be su buman be ngunmin be wun akunndan’n, ɔ kpili ase. Sran wie’m b’a kunndɛman kɛ bé dí junman mán yalɛfuɛ mun. Afin be sieli i nzɔliɛ kɛ ninnge kpanngban nga be fa man yalɛfuɛ mun’n ti’n, be nun wie’m be kunndɛman kɛ bé dí junman. Ɔ maan e wun i kɛ ndɛ nga Biblu’n kannin’n ti nanwlɛ. I waan: “Sran kun b’ɔ yo sa kpa lele guɛ i ti nin i bo’n, b’ɔ yo-man sa tɛ kaan sa le’n, i sɔ nun-man nyanmiɛn’n bo wa. [...] Nyanmiɛn yili sran’m be kpa, be bɔbɔ yɛ be fali be wun wlali sa sukusuku’m be nun-ɔn.”—Akunndanfuɛ’n 7:20, 29.

Like kun ekun mɔ sran’m be fali be wla guali su’n, yɛle like nga be flɛ i le rêve américain. Yɛle kɛ Amlɛnkɛn’m be waan bé yó naan be mɛn’n yo lika kun mɔ sran ng’ɔ klo kɛ ɔ́ wlɛ́ i wun ase dí junman’n, ɔ kwla ɲɛn i wun ɔn. Ajalɛ nga be yoli maan Amlɛnkɛn’m be mɛn’n kacili aboje klɔ’n, asiɛ’n su nvle kpanngban be fali su wie. Ajalɛ sɔ mun yɛle sielɛ nga mɔ nvlefuɛ’m be bɔbɔ be yo vote be fa be klunklo sran kun sie i famiɛn bia’n su’n, ɔ nin sran’m be bɔbɔ be klunklo junman nin aata mɔ be kwla di’n. Sanngɛ nán nvle’m be ngba yɛ be kwla yo kɛ Amlɛnkɛn’m be liɛ’n sa ɔ. Afin sɛ Amlɛnkɛn’m be ɲannin be wun’n, ɔ finman be sran sielɛ wafa’n i ngunmin. Be asiɛ’n i bo ninnge kɛ sika ɔkwlɛ nin kannin nzue sa’n, ɔ nin aata mɔ be nin nvle uflɛ’m be di’n, be o nun wie. Asa kusu’n, mɛn’n nun aata difuɛ nga bé kplí bé ɲán be wun yɛ’n, nán be ngba yɛ ɔ yo ye man be ɔ. Wie’m be tɔ yɛ be wun be ɲrun. ?Ɔ maan, nvle nga b’a ɲan be wun’n, ɔ́ yó be fɛ kɛ be uka be nga be te o yalɛ nun’n?

?Plan Marshall kwla yo maan yalɛ’n wie?

Kɛ alɛ dan nɲɔn su’n wieli’n, abloki mɛn’n wieli bubu mlɔnmlɔn, yɛ awe’n kusu kunnin lɔfuɛ’m be nun sunman. Wafa nga communisme wa trɛli mɛn sɔ’n nun’n, ɔ loli Amlɛnkɛn’m be awa’n. I sɔ’n ti’n, ɔ mannin nvle nga be kplin su kɛ bé yó kɛ be sa’n be sika kpanngban kpa naan be fa siesie be susute nga be fa yi ninnge mun’n be ye naan be fa wie di fie. Ɔ mannin be sika sɔ lele afuɛ nnan. I sɔ ajalɛ mɔ be flɛ i plan Marshall ɔ yoli ye kpa. Aflansi nin nvle nga be mɛntɛn i lɛ’n be nun’n, Amlɛnkɛn’m be ɲannin ɲrun lɔ kpa, ɔ maan be like nga be yo’n i su yɛ nvle sɔ’m be niannin ɔn. Kpɛkun yalɛ’n m’ɔ di sran lele ɔ wu’n b’a wunmɛn i sɔ ngboko kun. ?Sanngɛ i sɔ’n yɛ maan yalɛ’n wíe sran’m be kwlaa be su ɔ?

Plan Marshall i ye m’ɔ yoli’n ti’n, Amlɛnkɛn’m be awa’n fali ajalɛ kɛ ɔ́ úka asiɛ wunmuan’n su nvle nga be nunfuɛ’m be di yalɛ’n. Be waan bé úka be naan be fie’m be yo ye kpa naan be kwla be wun are yo, yɛ be di suklu kpa, kpɛkun be yi akpɔ kpanngban. Amlɛnkɛn’m be di i nanwlɛ weiin kɛ mmlusuɛ nga be bɔbɔ be kwla ɲɛn i nvle uflɛ’m be ukalɛ’n nun’n, i ti yɛ be uka be ɔ. Nvle wie mun kusu be kunndɛli kɛ bé ɲán ɲrun wie. Ɔ maan be ukali nvle nga be nunfuɛ’m be di yalɛ’n lele afuɛ ablesiɛn. Be mannin sika kpanngban trali sika nga Amlɛnkɛn’m be fa wlɛli i plan Marshall nun’n. Sanngɛ w’a yoman ye, ɔ maan be sa sin bubuli be. Ɔ ti su kɛ nvle nga be nunfuɛ’m be di yalɛ’n, be nun wie be ɲannin be wun kpa liɛ su. I li nvle kɛ Kore nin Zapɔn mun sa’n yɛ be liɛ’n yoli ye kpa’n niɔn. Lika uflɛ nun liɛ’n, kannzɛ ukalɛ sɔ’n yoli maan ba kanngan’m b’a wuman kɛ laa’n sa kun’n, yɛ be nun sunman be kwla di suklu’n, sanngɛ nvle sunman be kali yalɛ dan’n nun.

Ukalɛ ng’ɔ fin nvle uflɛ’n w’a yoman ye

Yalɛfuɛ’m be nvle’m be ukalɛ naan b’a fin yalɛ’n nun b’a fite’n, ɔ yoli kekle trali nvle nga i nunfuɛ’m be ti aɲanbeunfuɛ laa mɔ alɛ’n ti yɛ ɔ fata kɛ be uka be’n. Abloki lɔ liɛ’n, susute nga be yi ninnge mun’n, ɔ nin aata dilɛ’n yɛ akpɔ’m be o lɔ laa. Wafa nga be fa sika’n be di junman’n yɛ ɔ fata kɛ be siesie i ye ɔ. Yalɛfuɛ’m be nvle’m be nun’n, kannzɛ ukalɛ nga nvle uflɛ’m be uka be’n ti’n, be ɲannin ninnge kɛ akpɔ nin suklu nin dɔɔtrɔ sa’n, sanngɛ yalɛ dan’n te di sran mun. Afin be ɲanman sika kunndɛlɛ’n i wun atin, yɛ asiɛ’n i bo lɔ ninnge kɛ sika ɔkwlɛ sa’n, be leman wie. Kpɛkun be nin nvle uflɛ mun be kwlá diman aata.

Sa nga mɔ be ti yɛ yalɛ’n di sran mun’n, ɔ nin sa nga yalɛ’n fa be ba’n be siesielɛ’n ti kekle. I wie yɛle kɛ tukpacɛ’n yo maan sran’m be di yalɛ, kpɛkun yalɛ’n yo maan sran’m be tɔ tukpacɛ. Asa ekun’n, ba kanngan nga be ɲanman aliɛ kpa be diman’n, wiewielɛ mɔ be wiewie dan’n ti’n, kɛ be yo kpɛnngbɛn’n be ɲanman wunmiɛn naan b’a nian be bɔbɔ be mma liɛ’m be su. Asa kusu’n, nvle nga be ti sikafuɛ’n be fa aliɛ ng’ɔ bubu be su’n, be man yalɛfuɛ’m be nvle mun kɛ bé fá úka be. Kɛ be yo sɔ’n, i sɔ nvle liɛ’m be nun fie difuɛ nin aata difuɛ’m be ninnge liɛ’m be ka be sa su. Ɔ maan be di yalɛ. Sɛ be man yalɛfuɛ’m be nvle’m be awa’m be sika kusu’n, ɔ kpɛ yalɛ’n i ba wie. Afin sika sɔ’n i wualɛ’n yoman ya. Ɔ maan sran’m be kwla di nun ndrunmun kpɛkun w’a kpɛ yalɛ’n ba ekun. Ndɛ bɔbɔ ba’n yɛle kɛ ukalɛ ng’ɔ fin nvle uflɛ’n ɔ yoman naan like cinnjin nga ti yɛ yalɛ’n o sran’m be su’n w’a wie.

Like nga ti yɛ sran’m be di yalɛ’n

Yalɛ dan’n ɔ fin nvle nin awa nin sran’m be ngunmin be wun akunndan bulɛ ajalɛ nga be fa’n. I wie yɛle kɛ yalɛ’n i wielɛ’n timan cinnjin nvle nga be ti sikafuɛ’n be awa’m be ɲrun. Afin be nvlefuɛ mun yɛ be sieli be lɛ ɔ, ɔ maan like ng’ɔ jɔ nvlefuɛ sɔ’m be klun’n yɛ ɔ fata kɛ be yo ɔ. I sɔ’n ti’n, kɛ ɔ ko yo naan be fie difuɛ’m be ninnge’m b’a kaman be sa su’n ti’n, be kplinman su kɛ nvle nga be ti yalɛfuɛ’n be yo be ninnge’m be atɛ nvle nga be ti aɲanbeunfuɛ’m be nun. Asa ekun’n, be suan be fie difuɛ’m be bo naan ninnge nga be yo be atɛ’n tra nvle nga be ti yalɛfuɛ’n be fie difuɛ’m be liɛ’n.

Ɔ ti weiin kɛ sran nin awa’n be ajuin mɔ yɛle be ngunmin be ninnge’m be kunndɛlɛ’n mɔ maan yalɛ’n di sran mun’n, ɔ fin klɔ sran’m be bɔbɔ. Salomɔn m’ɔ klɛli Biblu’n wie’n, ɔ kɛn i sɔ’n i ndɛ se kɛ: “Ɔ lɛ blɛ kun bɔ sran kun sie i wiengu kun kpɛkuun ɔ kle i nyrɛnnɛn-ɔn.”—Akunndanfuɛ’n 8:9.

?Ɔ maan e kwla lafi su kɛ yalɛ’n wíe le? ?Awa kun sa kwla yo naan klɔ sran’m b’a kaci be nzuɛn’n?

[Kuku, bue 6]

Yalɛ’n i wielɛ’n i su mmla

Laa Ɲanmiɛn Zoova mannin Izraɛlifuɛ’m be mmla. Sɛ be nanti su’n, be su kaman yalɛ’n nun. Blɛ sɔ nun’n, awlobo kwlaa le i bɔbɔ i asiɛ. Saan Levifuɛ mɔ be ti Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’n yɛ be leman wie ɔ. Awlobo kun i asiɛ ng’ɔ ɲɛnnin i’n, ɔ kwlá fimɛn i sa. Afin be kwlá yoman asiɛ kun atɛ sran kun sa nun naan ɔ kɛ i sa nun sa trilili. Afuɛ 50 kwlaa, be nga be asiɛ liɛ’n fili be sa’n, ɔ sɛ i sin yo be liɛ ekun. (Saun Yolɛ 25:10, 23) Sɛ tukpacɛ annzɛ sanvuɛsa annzɛ fuɛn yolɛ’n ti’n sran kun yoli i asiɛ’n i atɛ’n, kɛ ɔ ko di afuɛ ablenun’n, ɔ fata kɛ be fɛ i asiɛ’n be mɛn i ekun. Ɔ fataman kɛ ɔ tannin i ti kalɛ. Ɔ timan su kɛ awlobo kun nunfuɛ’m be ka yalɛ’n nun sa trilili.

Like kpa kun ekun mɔ Ɲanmiɛn Mmla’n man Izraɛlifuɛ’m be atin kɛ be yo’n, yɛle kɛ sɛ sa ɲan sran wie’n, ɔ kwla yo i wun atɛ. Be dun mmua fɛ i sika’n be mɛn i naan ɔ fa tuɛ i su kalɛ mun. Sɛ w’a kwlɛmɛn i ti kpɔ naan afuɛ nso kwlaa nga be yaci sran’m be nun’n ɔ ju’n, ɔ fata kɛ be yaci i nun. Kɛ ɔ́ kɔ́ kusu’n, ɔ totomɛn i sa. Be mɛn i ninnge lualɛ liɛ nin nnɛn mun naan ɔ fa bo i ninnge’m be bo ekun. Asa kusu’n, sɛ yalɛfuɛ kun usɛ i wiengu Izraɛlifuɛ kun afɛ’n, Ɲanmiɛn Mmla’n mɛnmɛn i atin kɛ ɔ se i wiengu sɔ’n kɛ ɔ su i bo. Mmla’n se Izraɛlifuɛ’m be ekun kɛ, kɛ bé kpɛ́ be fie’n su ninnge mun’n, be yaci ng’ɔ fifi i nuan su lɛ be man yalɛfuɛ mun. I liɛ’n, Izraɛlifuɛ kun su srɛsrɛman like.—Mmla’n 15:1-14; Saun Yolɛ 23:22.

Sanngɛ laa Izraɛlifuɛ’m be su ndɛ’n kle kɛ be nun wie’m be dili yalɛ. ?Ngue ti ɔ? Afin Izraɛlifuɛ’m b’a nantiman Zoova i Mmla’n su. I sɔ ti’n, kɛ nga be fa wun i nvle sunman nun’n sa’n, be nun wie’m be ɲannin asiɛ kpanngban kpɛkun wie’m b’a ɲanman asiɛ kun. Sɛ yalɛfuɛ trannin Izraɛli lɔ’n, ɔ fin Ɲanmiɛn Mmla’n mɔ be nun wie’m b’a nantiman su’n, ɔ nin be ngunmin be wun akunndan mɔ be buli’n.—Matie 22:37-40.