?Ngue ti yɛ ɔ yo e kɛ e o mɛn’n nun sa ngbɛn ɔn?

FAMIƐN SALOMƆN kannin kɛ ‘sran i nguan’n ti tika’ naan ɔ sin ndɛndɛ “kɛ fɔnvɔ wie sa.” ?Ngue ti yɛ e kwla bu i kɛ cɛn wie lele’n e nguan nun tranlɛ’n su yoman kɛ ng’ɔ fa kɛnnin i lɛ’n sa kun ɔn? (Akunndanfuɛ’n 6:12) Biblu’n ti Ɲanmiɛn Ndɛ. Ɔ maan e kwla fa e wla gua ndɛ ng’ɔ kan’n su. Kusu i ndɛ ng’ɔ kan’n yɛle kɛ cɛn wie lele’n e nguan nun tranlɛ’n yó fɛ.—2 Timote 3:16, 17.

Biblu’n kan like nga i bo bolɛ nun’n Ɲanmiɛn waan ɔ́ yó i asiɛ’n su’n i ndɛ. Asa ekun’n, like nga ti yɛ sran lufle bulɛ nin sran mianmianlɛ nin afɛ’n b’a tru mɛn’n nun’n, ɔ yiyi nun. ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e wun ninnge sɔ’m be wlɛ ɔ? Afin like bɔbɔ ba nga ti yɛ sran’m be bu i kɛ e o asiɛ’n su wa ngbɛn’n, yɛle kɛ be siman like nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ yó i asiɛ’n su mán sran mun’n. Annzɛ be kunndɛman kɛ bé sí i.

?Ngue yɛ Ɲanmiɛn waan ɔ́ yó i asiɛ’n su ɔ?

Ɲanmiɛn Zoovaa boli asiɛ’n naan ɔ kaci lika klanman kpa naan sran’m be tran nun. Ɔ kunndɛli kɛ yasua nin bla mɔ fɔ nunman be nun’n, be tran nun di aklunjuɛ tititi. Ndɛ nanwlɛ sɔ’n, ɔ nin nga sran’m be kan’n m’ɔ takaman Biblu’n su’n be sansan be wun. Sran sɔ’m be waan Ɲanmiɛn yili asiɛ’n kɛ ɔ́ fá sran mun síe su nían naan sɛ be nin ɲanmiɛn su lɔ tranlɛ fata’n, ɔ́ yí be kɔ́ lɔ.—An nian kuku nga be flɛ i “?Ɔ fata kɛ e jaso asiɛ’n su wa naan nguan nun tranlɛ’n w’a yo fɛ?” m’ɔ o i bue 6 su’n nun.

Ɲanmiɛn yili yasua’n nin bla’n kɛ i bɔbɔ sa. Yɛle kɛ ɔ yoli maan be kwla fɛ i nzuɛn’n. (Bo Bolɛ 1:26, 27) Kɛ ɔ yili be’n fɔ nunman be nun. Like kwlaa ng’ɔ fata kɛ be ɲɛn i naan b’a di aklunjuɛ tititi’n bo sin yia be. Like ng’ɔ fata kɛ be yo naan b’a di aklunjuɛ sɔ’n, i wie yɛle kɛ be yi asiɛ’n naan be sie i, yɛ be yo maan asiɛ wunmuan’n kaci mɛn klanman kɛ Edɛni fie’n sa.—Bo Bolɛ 1:28-31; 2:8, 9.

?Ngue ti yɛ asiɛ’n w’a kaciman mɛn klanman ɔn?

Ɔ ti weiin kɛ nán like nga Ɲanmiɛn kunndɛli’n yɛ e wun i ɔ. Sran’m be sunman lika be nzuɛn’n timan kɛ Ɲanmiɛn liɛ’n sa. Asiɛ’n timan mɛn klanman mlɔnmlɔn. ?Ngue sa yɛ juli ɔ? Yɛle kɛ atin mɔ Ɲanmiɛn mannin Adam nin Ɛvu kɛ be fa be tiaun ajalɛ’n, b’a fa yoman like kpa. Be kunndɛli kɛ ‘bé yó kɛ Nyanmiɛn bɔbɔ sa.’ Be waan nán Ɲanmiɛn yɛ ɔ kle be sa ng’ɔ ti “sa kpa’n nin sa tɛ’n” niɔn, naan be bɔbɔ yɛ bé fɛ́ i sɔ ajalɛ’n niɔn. Kɛ be yoli sɔ’n, be fali mmusu’m be si Satan ɲin keklefuɛ’n i ajalɛ’n su.—Bo Bolɛ 3:1-6.

Sa tɛ’n, ɔ timan like mɔ Ɲanmiɛn buli i akunndan sieli ɔ. Kɛ Satan yoli ɲin kekle Ɲanmiɛn su’n, mɔ i sin Adam nin Ɛvu kusu be wa suli i su’n, yɛ sa tɛ’n boli i bo ɔ. E si nin e nin klikli Adam nin Ɛvu be ɲin kekle sɔ’n ti’n, mɛn klanman’n fili be sa. I sɔ’n ti’n, fɔ’n wa wluli be nun. Sanngɛ nán be ngunmin ɔn, fɔ’n sali be anunman mun wie. Ɔ sali klɔ sran’m be kwlaa. (Bo Bolɛ 3:17-19; Rɔmfuɛ Mun 5:12) I sɔ ti yɛ lika’n w’a yo kekle mɔ sran’m be bu i kɛ e o mɛn nun sa ngbɛn’n niɔn.

?Ngue ti yɛ Ɲanmiɛn w’a kaman lɛ w’a nunnunman sa tɛ’n niɔn?

Sran wie’m be usa kɛ: ‘?Satan nin ɲin keklefuɛ onga mɔ maan sa tɛ’n bali’n, ngue ti yɛ Ɲanmiɛn w’a kaman lɛ w’a nunnunman be naan w’a yiman sran uflɛ mun ɔn?’ ?Sɛ ɔ ti kɛ Ɲanmiɛn yoli sɔ’n nn ɔ ti kpa? ?Sɛ amun ti i kɛ awa kun m’ɔ le kwlalɛ kpa’n, ɔ ka lɛ nunnun sran kwlaa nga be yo ɲin kekle i su’n, ɔ́ yó amun sɛ? I sɔ liɛ’n bó sran kpa’m be wla yɛ ɔ́ sáci awa sɔ’n i dunman. ?Nɛ́n i ɔ?

Ɲanmiɛn liɛ’n, ɔ fali ajalɛ kɛ ɔ su kaman lɛ yoman ɲin keklefuɛ’m be like. Sran’m be sielɛ ndɛ ng’ɔ tɔli Edɛni fie’n nun lɔ’n, ngwlɛlɛ su ɔ fali blɛ naan w’a kpɛ nun mlɔnmlɔnmlɔn.

Sa tɛ’n kwlaa nunnunlɛ

Ɔ fataman kɛ e wla fi ndɛ nga su. Yɛle kɛ sɛ Ɲanmiɛn kplinnin su naan sran’m be wun ɲrɛnnɛn’n, nán kɛ ɔ seli kɛ tɛ’n ká lɛ titi ɔ. Afin ɔ si kɛ kɛ ɔ ko wie i sran sielɛ’n i su akplowa nga Satan sili’n i siesie’n, ɔ́ wá núnnún like kwlaa nga Adam nin Ɛvu be sa tɛ’n ti’n ɔ ju sran’m be su’n.

Like nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ yó i asiɛ’n su wa ɔ́ fá mán klɔ sran mun’n, i wla w’a fiman su. Ɔ yoli maan i nuan ijɔfuɛ Ezai seli e kɛ i bɔbɔ Zoova yɛ ɔ ti asiɛ’n i yifuɛ ɔ. Naan “w’a yi-mɛn i ngbɛn, ɔ yili kɛ be tran su.” (Ezai 45:18) Ɔ ka kaan sa’n, ɔ́ wá yó naan asiɛ’n yo kpa kɛ ɔ fa sunnzunnin kɛ asiɛ’n yo i klikli nun’n sa. Kɛ ɔ ko yo mɔ sran kwlaa ko wun kɛ i sran sielɛ wafa’n yɛ ɔ ti kpa’n, ɔ́ wá fɛ́ i wunmiɛn dan’n ɔ́ fá núnnún sa tɛ’n kwlaa. (Ezai 55:10, 11) Srɛlɛ nga Zezi Klist kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun’n i nun’n, ɔ seli kɛ maan Ɲanmiɛn fɛ i sɔ ajalɛ’n. Zezi seli e kɛ, kɛ é srɛ́ Ɲanmiɛn’n e se kɛ: “Maan ɔ klun sa’n ɔ yo asiɛ’n su wa kɛ nyanmiɛn su lɔ sa.” (Matie 6:9, 10, Anuãsɛ Fuflɛ) ?I sɔ liɛ’n i bo’n yɛle benin?

Like nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ yó i asiɛ’n su’n

Ninnge nga Ɲanmiɛn yó be’n i kun yɛle kɛ “yalɛfuɛ mun yɛ mɛn’n ɔ́ wá yó be liɛ ɔ.” (Jue Mun 37:9-11, 29; Nyanndra Mun 2:21, 22) ‘Sɛ nyrɛnnɛnfuɛ’n kpan flɛ [Zezi’n Klist] ɔ́ dé i. Ɔ́ dé yalɛfuɛ b’ɔ lɛman wie’n. Ɔ́ dé be mianmianlɛ nin yalɛ klelɛ nun.’ (Jue Mun 72:12-14) Be su diman alɛ kun. Yɛ wie’n su tranman lɛ kun, be su sunman kun, be su wunman ɲrɛnnɛn kun. (Jue Mun 46:10; Sa Nglo Yilɛ 21:1-4) Sran kpanngban nga be wuli blɛ mɔ Ɲanmiɛn kplinnin su kɛ ɲrɛnnɛn’n tranlɛ’n nun’n, bé cɛ́n asiɛ’n su wa. Yɛ bé ɲán ninnge kpakpa nga e kannin be ndɛ lɛ’n ɔ nin ninnge uflɛ wie mun ekun be su mmlusuɛ’n wie.—Zan 5:28, 29.

Zoova wá núnnún ɲrɛnnɛn nga Satan i ɲin kekle’n ti’n, ɔ tɔli sran’m be su’n. Ɔ́ núnnún i treketreke ti’n, “be wla wá fí laa nyrɛnnɛn liɛ mun [ninnge nga be fa ɲrɛnnɛn yi i sran’m be su andɛ’n].” (Ezai 65:16-19) Ndɛ sɔ’n ti nanwlɛ. Afin Ɲanmiɛn buaman ato. Kasiɛ kwlaa ng’ɔ bo’n, be kpɛn su. Ninnge nga sran’m bé yó’n, ɔ su yoman ‘afɛ ngbɛn kun. Ɔ su yoman kɛ ‘sran kun waan ɔ́ fúan aunngban’n naan ɔ́ kó trɛ́ i sa’ kun. (Akunndanfuɛ’n 2:17) Sanngɛ mɛn dilɛ’n yó fɛ kpa.

?Sanngɛ kɛ é sé yɛ’n nin? ?Sɛ sran kun si like nga Biblu’n kle’n, yɛ sɛ ɔ wun like nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ yó i asiɛ’n su’n i wlɛ’n, i mɛn dilɛ’n yó fɛ sakpa kɛ é sé yɛ’n? Ndɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n wá yíyí kosan sɔ’n nun.

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]

[Foto, bue 6]

?Ɔ fata kɛ e jaso asiɛ’n su wa naan nguan nun tranlɛ’n w’a yo fɛ?

Kɛ ɔ fɛ i laa lele m’ɔ́ fá jú andɛ’n, sran nga be siman like nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ yó i asiɛ’n su wa’n be kan kleli sran’m be kɛ ɔ fata kɛ e jaso asiɛ’n su wa naan nguan nun tranlɛ’n w’a yo fɛ.

Fluwa kun nun’n sran wie’m be kannin kɛ klɔ sran’n le i sin like kun m’ɔ wuman ɔn, naan “ka naan y’a kaci klɔ sran’n, like sɔ’n ɔ dili mɛn’n i kpafuɛ’n.” (New Dictionary of Theology) Sran wie ekun be waan “tɛ mɔ sran’n i sin like sɔ’n yoli i ɲanmiɛn su lɔ laa’n i ti yɛ be fɛ i wlɛli klɔ sran’n nun ɔn. I sɔ’n ti kɛ i bisua wlalɛ sa.”—Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature.

Sokrati nin Platɔn mɔ be ti Glɛki be mɛn’n nun ngwlɛlɛ sifuɛ’n, be fali ndɛ nga be kleli sran mun. Be waan san kɛ sran’n i sin like’n ko fin klɔ sran’n i nun ko fite’n, yɛ “ninnge finfin ng’ɔ yoli i asiɛ’n su wa’n, ɔ nin srɛ m’ɔ kunnin i’n, ɔ nin akonvisɔɛ tɛtɛ’n kwla tu i su ɔ.”—Plato’s Phaedo, 81, A.

Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klistfuɛ’n be su kpɛn’m be fali Glɛki be mɛn’n nun ngwlɛlɛ sifuɛ’m be ndɛ’n wlɛli i be ninnge klelɛ’n nun. Ɔ maan be kleli sran’m be kɛ “klɔ sran’n le i sin like kun m’ɔ wuman” ɔn.—Christianity—A Global History.

Maan an fa ndɛ sɔ mun fa sunnzun nga Biblu’n kan’n naan an nian be ngbaciɛ’n.

1. Ɲanmiɛn yili asiɛ’n kɛ ɔ ka lɛ tititi naan sran’m be tran su. W’a seman kɛ ɔ́ fá sran mun síe i wa le nɲɔn kun naan be nga be nin ɲanmiɛn su lɔ kɔlɛ’n fata’n, w’a fɛ be w’a ɔ. Sɛ ɔ ti kɛ Adam nin Ɛvu be nantili Ɲanmiɛn i mmla’m be su’n, nn kɛ é sé yɛ’n be te o asiɛ’n su wa mɛn klanman’n nun.—Bo Bolɛ 1:27, 28; Jue Mun 115:16.

2. Kannzɛ Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be kle sran’m be like be se kɛ klɔ sran’n le i sin like kun naan ɔ wuman’n, sanngɛ Biblu’n kleman sɔ. Biblu’n kleman kɛ klɔ sran’n kwlá wuman. (Jue Mun 146:4; Akunndanfuɛ’n 9:4-5, 10) Adam m’ɔ ti sran klikli’n, ɔ wuli yɛ ɔ kacili fa ekun. Afin fa yɛ Ɲanmiɛn fa yili i ɔ. B’a wunmɛn i osu kun.—Bo Bolɛ 2:17; 3:19.

3. Sɛ cɛn wie lele’n sran kun trán nguan nun ekun’n nán kɛ ɔ le i sin like kun m’ɔ wuman’n ti ɔ. Sanngɛ sɛ ɔ́ trán nguan nun’n, ɔ fin Ɲanmiɛn i kasiɛ m’ɔ boli i kɛ ɔ́ cɛ́n be nga be wuli mun asiɛ’n su wa mɛn klanman nun’n.—Daniɛl 12:13; Zan 11:24-26; Sa Nga Be Yoli’n 24:15.