Kɛ Zoova tu e fɔ’n, maan e lo e wun e kaci e nzuɛn’n

“Ɔ bɔbɔ wɔ akunndan liɛ’n yɛ a fa tinngɛ min-ɔn, yɛ cɛn kun á fá min kɔ wɔ anyrunnyan dan’n i lika’n nun lɔ.”​—JUE. 73:24.

?AMÚN TƐ́ SU SƐ?

?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zoova mianman sran mun kɛ be yo like nga i bɔbɔ klo’n niɔn? ?Yɛ ngue yɛ ɔ kle kɛ ɔ kpaman sran nun ɔn?

?Kɛ m’ɔ ju wie’n Zoova ‘kaci aniɛn’n,’ ngue ti yɛ ɔ fata kɛ i sɔ’n yo e fɛ ɔ?

?Kɛ Zoova tu e fɔ’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?

1, 2. (a) ?Sɛ e kunndɛ kɛ e nin Zoova e afiɛn mantan’n, ngue yɛ ɔ ti cinnjin kpa kɛ e yo ɔ? (b) ?Kɛ é wá súan wafa nga laa’n, sran wie’m be sɔli afɔtuɛ nga Zoova mannin be’n nun’n i su like’n, i su ye benin yɛ é ɲɛ́n i ɔ?

JUE tofuɛ kun kannin i wla m’ɔ fa guali Ɲanmiɛn su’n i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Nyanmiɛn i tranlɛ bɔ e nin wɔ tran’n ɔ ti min anyanbeun like. Min min Anannganman, ń fá min wla’n ń gúa ɔ su.” (Jue. 73:28) ?Ngue yɛ ɔ suli jue tofuɛ’n i bo m’ɔ kannin ndɛ sɔ’n niɔn? Ka naan w’a kan ndɛ sɔ’n, ɔ fɛli i ɲin sieli klunwifuɛ’m be su. Kpɛkun ɔ yoli i kɛ be di aklunjuɛ kpa sa. Ɔ maan i awlɛn beli i klun kpa. Ɔ seli kɛ: “Min waan ń trán sein naan n yo-man sa tɛ’n, kannzu n yoli sɔ ngbɛn!” (Jue. 73:2, 3, 13, 21) Kɛ ɔ wluli “Nyanmiɛn i lika’n nun’n,” yɛ ɔ kwla kacili i akunndan’n naan ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn w’a saciman ɔn. (Jue. 73:16-18) Jue tofuɛ’n fali sa sɔ’n tuli i wun fɔ. Yɛle kɛ ɔ wa wunnin i wlɛ kpa kɛ, sɛ sran kun waan ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn mantan kpa’n, ɔ fata kɛ ɔ yo Ɲanmiɛn i nvle nun sran. Asa ekun’n, afɔtuɛ nga be mɛn i’n, ɔ fata kɛ ɔ lo i wun sɔ nun klanman naan ɔ kaci i nzuɛn’n.​—Jue. 73:24.

² E kusu, e kunndɛ kɛ e nin Ɲanmiɛn m’ɔ ti Kpli’n, e afiɛn mantan kpa. I sɔ’n ti’n, kɛ ɔ man e afɔtuɛ’n annzɛ ɔ tu e fɔ’n, ɔ fata kɛ e lo e wun e kaci e nzuɛn’n. Kɛ e yo sɔ’n, e kaci kɛ ufa sa i sa nun. Kpɛkun, ɔ siesie e ye lele e kaci sran wafa ng’ɔ klo’n. Laa nun’n, Ɲanmiɛn sili sran wie mun ɔ nin nvle wie mun be aunnvuɛ. Yɛle kɛ be yoli sa tɛ. Kɛ be yoli sɔ’n, Ɲanmiɛn mannin afɔtuɛ. Kpɛkun ɔ mannin be blɛ naan be kaci be nzuɛn’n. Be klɛli sa sɔ mun Biblu’n nun kɛ “bé fá klé e ngwlɛlɛ” naan “bé fá tú e bɔ y’a ju mɛn’n i bue nuan’n e fɔ.” (Rɔm. 15:4; 1 Kor. 10:11) É wá kán sa sɔ’m be nun wie’m be ndɛ naan y’a kwla si sran’n i wafa nga Zoova ti’n. Yɛ kusu’n, i sɔ’n klé e like nga é yó naan fɔ nga Zoova tu e’n, w’a yo e wun sa ye’n.

WAFA NGA ZOOVA YO KƐ SƐ WUFUƐ SA’N

3. ?Wafa sɛ yɛ Ezai 64:7 nin Zeremi 18:1-6 be kan kwlalɛ nga Zoova le i sran’m be su’n, i ndɛ ɔ? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

³ Kwlalɛ nga Zoova le i sran’m be tinuntinun nin nvle’m be su’n, Ezai 64:7 fa sunnzun ase kɛn i ndɛ. Ɔ se kɛ: “Anannganman, a ti e si. E ti kɛ ufa sa, wɔ yɛ a ti ye ufuɛ-ɔ. E kwlaa e ti ɔ sa nuan like.” Talie wafa nga talie ufuɛ’n ɔ klo kɛ ɔ́ fá ufa’n yó’n, yɛ ɔ fa yo ɔ. Ufa’n kwlá seman kɛ: “Nán fa min yo sa, fa min yo sa!” Kɛ e klɔ sran mun e ti sɔ Ɲanmiɛn sa nun ɔn. E leman atin e kleman wafa ng’ɔ fata kɛ Ɲanmiɛn tinngɛ e’n, annzɛ like ng’ɔ fata kɛ ɔ fa e yo’n.​—An kanngan Zeremi 18:1-6 nun.

4. ?Ɲanmiɛn tɔ sran’m be su annzɛ nvle’m be su, ɔ fa be yo like kwlaa ng’ɔ klo’n? An yiyi nun.

⁴ Zoova nin Izraɛlifuɛ’m be tranlɛ nun’n, Zoova kleli kɛ wafa nga sɛ ufuɛ’n fa ufa’n yo ninnge mun’n, ɔ kwla yo be sɔ wie. Sanngɛ i liɛ’n, ɔ timan kɛ sɛ ufuɛ’n sa. Yɛle kɛ, like kwlaa nga sɛ ufuɛ’n klo kɛ ɔ́ fá ufa wú’n yɛ ɔ fa wu ɔ. ?Zoova li? ?Ɔ bo sran wie mun annzɛ nvle wie’m be kpa, yɛ ɔ bo wie’m be tɛ? Biblu’n kle kɛ ɔ yoman sɔ. Zoova fali like kpa kun cɛli sran’m be kwlaa. Yɛle kɛ be tinuntinun be kwla fa be klunklo ajalɛ. Ɔ nianman kɛ i kwlalɛ’n leman wunsu ti’n, ɔ́ mían sran mun kɛ be yo like nga i bɔbɔ klo’n. Sran kun bɔbɔ yɛ ɔ fata kɛ ɔ fɛ i wun wla Zoova m’ɔ ti i Yifuɛ’n i sa nun, naan sɛ é kwlá sé’n, ɔ wu i kɛ sɛ ufuɛ’n fa wu sɛ’n sa ɔ.​—An kanngan Zeremi 18:7-10 nun.

5. ?Kɛ sran’m be loman be wun manman Zoova’n, ngue yɛ Zoova yo ɔ?

⁵ ?Yɛ sɛ sran kun kete i awlɛn’n Zoova m’ɔ ti sɛ ufuɛ danfuɛ’n i sa nun nin? ?Ngue yɛ Zoova yó ɔ? Sɛ ufa’n kete talie ufuɛ kun i sa nun naan ɔ kwlá fa yoman like ng’ɔ sunnzunnin’n, maan e bu like nga ɔ́ yó’n i akunndan. Wie liɛ’n, ɔ́ fá ufa sɔ’n wú sɛ kun mɔ i klikli nun’n, w’a sunnzunman kɛ ɔ́ wú’n. Wie liɛ kusu’n, ɔ́ kpɛ́ i kpo fínndin fa sɔ’n yí i blo! Sanngɛ blɛ sunman nun’n, sɛ ufa’n kéte’n, ɔ fin sɛ ufuɛ’n bɔbɔ. Sanngɛ Zoova liɛ’n, ɔ timan sɔ. (Mml. 32:4) Sɛ sran kete i sa nun naan ɔ kwlá fɛmɛn i yoman like kpa’n, ɔ fin sran sɔ’n bɔbɔ. Afin wafa nga e lo e wun e man Zoova’n, i su yɛ ɔ nian fa e di junman ɔn. Be nga be fɛ i afɔtuɛ’m be su klanman’n, ɔ fa be yo like kpa. I wie yɛle Klistfuɛ nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n be liɛ’n. Ɔ ‘wunnin be aunnvuɛ,’ yɛ sɛ é kwlá sé’n, ɔ fa be wuli “sɛ klanman.” Sanngɛ be nga be kete be awlɛn mɔ be sɔman i afɔtuɛ’m be nun’n, be kaci kɛ sɛ m’ɔ nin fufulɛ fata’n sa.​—Rɔm. 9:19-23.

6, 7. ?Kɛ Zoova mannin Famiɛn Davidi nin Saili be afɔtuɛ’n, wafa sɛ yɛ be sɔli nun ɔn?

⁶ Wafa nga Zoova yo sran mun kɛ sɛ ufuɛ’n fa yo ufa’n sa’n, i wie yɛle e afɔtuɛ manlɛ’n annzɛ e fɔ tulɛ’n. Sɛ e waan é wún i wlɛ’n, maan e kan Izraɛli famiɛn nɲɔn klikli’n be ndɛ. Be yɛle Saili nin Davidi. Famiɛn Davidi kunndɛli Bat-Seba m’ɔ ti sran uflɛ yi’n. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Zoova w’a nianman kɛ ɔ ti famiɛn’n ti, ɔ tuli i fɔ kekle kpa. Yɛle kɛ ɔ sunmannin i nuan ijɔfuɛ Natan kɛ ɔ ko di Davidi i nanwlɛ weiinweiin. Sa tɛ mɔ Davidi yoli’n, i bɔbɔ nin sran uflɛ wie’m be wunnin i su afɛ. (2 Sam. 12:1-12) ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ Davidi sɔli fɔ tulɛ’n nun ɔn? I sa tɛ’n yoli i nsisɔ lele kpeli nun. Kpɛkun ɔ kaci i nzuɛn’n. I sɔ’n ti’n, Ɲanmiɛn wunnin i aunnvuɛ.​—An kanngan 2 Samiɛl 12:13 nun.

⁷ Saili m’ɔ dun mmua dili famiɛn’n, w’a yoman sɔ. Kɛ be mɛnnin i afɔtuɛ’n, w’a fɛmɛn i su w’a tieman. Maan e nian. Zoova sinnin i nuan ijɔfuɛ Samiɛli lika seli Saili weiin kɛ ɔ ko kun Amalɛkifuɛ mun, ɔ nin be bo nnɛn’m be kwlaa kpan. Naan nán kun sa ka lɛ. Saili w’a faman Zoova i ndɛ’n su. W’a kunman Agag m’ɔ ti Amalɛki famiɛn’n, ɔ nin Amalɛkifuɛ’m be bo nnɛn kpakpa mun. ?Ngue ti ɔ? Kannzɛ sa uflɛ wie ti yɛ Saili yoli sɔ’n, sanngɛ i kwlaa yoli o, ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ ɲán dunman. (1 Sam. 15:1-3, 7-9, 12) Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Zoova sunmannin Samiɛli kɛ ɔ ko mɛn i afɔtuɛ. Sɛ ɔ ti kɛ ɔ loli i wun sɔli afɔtuɛ’n nun, nn ɔ yoli kpa. Sanngɛ, Saili keteli i awlɛn’n. Be kanman kun nn w’a kan nɲɔn. Ɔ kɛnnin i liɛ seli kɛ like ng’ɔ yoli’n timan tɛ afin ɔ́ wá fá nnɛn kpakpa sɔ mun yí tɛ mán Zoova. I sɔ’n ti’n, Zoova w’a fɛmɛn i w’a yoman famiɛn kun. Asa kusu’n, ɔ nin Zoova be afiɛn w’a kwlá sɛman kun sa le.​—An kanngan 1 Samiɛl 15:13-15, 20-23 nun.

ƝANMIƐN KPAMAN SRAN NUN

8. ?Afɔtuɛ benin yɛ Izraɛli nvle’n, i su ndɛ’n man e ɔ?

⁸ Zoova mannin nvle wie’m be afɔtuɛ naan be kusu, sɛ bé ló be wun bé mɛ́n i’n, be kle. Be nun kun yɛle Izraɛli nvle’n. Afuɛ nga be flɛ i 1513 ka naan Klistfuɛ’m be blɛ’n w’a ju’n, Ɲanmiɛn nin Izraɛlifuɛ’m be trali aenguɛ. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn be fin Ezipti lɔ b’a fite. Yɛ be timan kanga kun. Kɛ ufa sa’n, Zoova waan ɔ́ fá be yó like ng’ɔ klo’n. Sanngɛ, Izraɛlifuɛ’m b’a loman be wun. Ninnge nga Zoova kpɔ be’n yɛ be yoli be trilili ɔ. I li bɔbɔ’n, be wa sɔli nvle nga be sin yia be’n, be amuɛn mun. Ɔ maan kpalɛ sunman, Zoova sunmannin i nuan ijɔfuɛ mun be sin naan be kaci be nzuɛn’n. Sanngɛ i kwlaa sɔ’n yoli ngbɛn. (Zer. 35:12-15) I sɔ’n ti’n, Zoova wa tuli be fɔ kekle kpa. Asirifuɛ’m be ko bubuli Izraɛli nvle’n i nglo lɔ famiɛn diwlɛ’n m’ɔ ti akpasua blu’n. Kpɛkun, Babilɔnifuɛ’m be wa wiewieli i ja ngua lɔ famiɛn diwlɛ’n m’ɔ ti akpasua nɲɔn’n. Nanwlɛ, ɔ ti mɔ e fa ndɛ sɔ’n e tu e wun fɔ ɔ! E mɔ e ti kɛ fa sa Zoova sa nun’n, é wún kɛ ɔ́ fá e yó like kpa’n nn y’a lo e wun y’a mɛn i.

9, 10. ?Kɛ Zoova wlali Ninivufuɛ’m be su nun’n, ajalɛ benin yɛ be fali ɔ?

⁹ Ninivu m’ɔ ti Asiri nvle’n i bo bia’n, Zoova mannin lɔfuɛ’m be blɛ naan be lo be wun mɛn i wie. Ɔ sunmannin Zonasi be sin. Ɔ seli Zonasi kɛ: “Jaso kɔ Niniv, kɔ klɔ dan sɔ’n su lɔ. Kan ndɛ cinnjin ng’ɔ o yɛ’n weiin kle lɔfuɛ mun: Ninivfuɛ’m be nzuɛn tɛ’n w’a flan min.” Ninivufuɛ’m be sacili mlɔnmlɔn ti’n, Zoova waan ɔ́ núnnún be.​—Zon. 1:1, 2; 3:1-4.

¹⁰ Sanngɛ, kɛ Zonasi kannin awlabɔɛ ndɛ sɔ mɔ Ninivufuɛ’m be tili’n, “be fali Anannganman i nuan su ndɛ’n su. Be fali akunndan kun. Be waan sran wafawafa’n kwlaa be ci nglɛmun. Kpɛkuun be wlali bajɛ tralɛ.” Be famiɛn’n bɔbɔ “jasoli i famiɛn bia’n su, ɔ yili i tralɛ’n, ɔ wlali bajɛ tralɛ yɛ ɔ trannin nzuɛn nun.” Ninivufuɛ’m be loli be wun mannin Zoova yɛ be kacili be nzuɛn’n. I sɔ’n ti’n, Zoova w’a nunnunman be kun.​—Zon. 3:5-10.

11. ?Wafa nga Zoova nin Izraɛlifuɛ mun yɛ Ninivufuɛ mun be trannin’n ɔ kle kɛ Zoova ti sɛ?

¹¹ Zoova w’a nianman kɛ Izraɛli nvle’n ti i nvle ti’n, ɔ́ yáci i lɛ sa. Ɔ tuli i fɔ. Ninivufuɛ’m be liɛ’n, be nin Ɲanmiɛn b’a traman aenguɛ. Sanngɛ, ɔ sunmannin sran be sin naan be kaci be nzuɛn’n. Kɛ mɔ be tili Zoova i aniɛn mɔ be loli be wun kplɔkuun kɛ ufa tɔlɛ wie sa’n ti’n, ɔ sili be aunnvuɛ. Nanwlɛ, sa nɲɔn sɔ’m be kle jrɛiin kɛ e Ɲanmiɛn Zoova liɛ’n, “ɔ kpa-man sran nun.”​—Mml. 10:17.

KƐ SA’N FA TI’N I SU LIKE YƐ ZOOVA YO Ɔ

12, 13. (a) ?Ngue ti yɛ kɛ Ɲanmiɛn kle sran wie’m be atin mɔ be fa su’n, i kusu kaci aniɛn ɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ Zoova “kacili aniɛn” Saili i lika ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ yoli sɔ Ninivufuɛ’m be lika ɔ?

¹² Wafa nga sran kun nanti’n, i su yɛ Ɲanmiɛn kusu nian ɔ nin i be nanti ɔ. E wun i sɔ liɛ’n, wafa ng’ɔ nin Saili be trannin’n nun. Biblu’n waan Saili i Izraɛli famiɛn mɔ Zoova sieli’n, ɔ yoli Zoova nsisɔ. (1 Sam. 15:11) I kunngba’n, kɛ Ninivufuɛ’m be kacili be akunndan’n mɔ be yacili sa tɛtɛ’m be yolɛ’n, Biblu’n waan: “Anannganman kusu kacili aniɛn [...]. Ɔ maan w’a yo-man ng’ɔ guguli kɛ ɔ́ yó’n kun.”​—Zon. 3:10.

¹³ Kɛ Biblu’n se kɛ Ɲanmiɛn ‘kaci aniɛn’n’ yɛle kɛ like nga i klikli nun’n ɔ guguli kɛ ɔ́ yó’n, ɔ yomɛn i kun. Annzɛ wafa nga i klikli nun’n, ɔ bu sran kun’n, ɔ bumɛn i sɔ kun. I klikli nun’n, Zoova sieli Saili famiɛn sanngɛ i sin’n, ɔ yili i sa’n i su. Sɛ ɔ yoli sɔ’n nán kɛ Saili i famiɛn m’ɔ sieli’n ɔ fɔnnin ti ɔ. Sanngɛ kɛ mɔ Saili i ɲin w’a yimɛn i’n ti ɔ. Ninivufuɛ’m be liɛ’n, be aeliɛ mɔ be kacili i’n ti’n, Ɲanmiɛn w’a yoman like nga i klikli nun’n i waan ɔ́ fá yó be’n kun. Nanwlɛ, i sɔ’n fɔnvɔ e kpa! Afin e si kɛ Zoova i klun ti ufue naan ɔ si aunnvuɛ, naan be nga be yo sa tɛ’n, sɛ be kaci be sa’n i kusu kaci aniɛn.

KƐ ZOOVA TU E FƆ’N, MAAN E SƆ NUN KLANMAN

14. (a) ?E blɛ liɛ nga su’n, nin yɛ Zoova sin tu e fɔ ɔ? (b) ?Kɛ Zoova man e afɔtuɛ’n ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ?

¹⁴ E blɛ liɛ nga su’n, fɔ nga Zoova tu e’n, ɔ o Biblu’n m’ɔ ti i nuan ndɛ’n nun. Yɛ ɔ sin i anuannzɛ’n i lika ɔ tu e fɔ wie. (2 Tim. 3:16, 17) Ɔ maan, afɔtuɛ kwlaa nga Biblu’n man e’n, ɔ nin nga anuannzɛ’n man e’n, ɔ fata kɛ e sɔ be nun klanman. Kannzɛ be yoli e batɛmu w’a cɛ kpa’n, yɛ kannzɛ e di cenjele junman kpanngban wie mun asɔnun’n nun’n, nán maan e kpalo afɔtuɛ nga Zoova man e’n. I liɛ’n, Zoova fá e yo sran wafa ng’ɔ kunndɛ kɛ ɔ́ fá e yó’n.

15, 16. (a) ?Sɛ sran kun i cenjele junman ng’ɔ di i asɔnun’n nun’n fi i sa’n, wafa sɛ yɛ i sɔ’n kwla yo i ɔ? An fa sa kun yiyi nun. (b) ?Ngue yɛ ɔ kwla uka e naan kɛ be tu e fɔ’n y’a kwla jran ɲannzuɛn’n ɔ nin akunndan tɛtɛ’m be ɲrun kekle ɔ?

¹⁵ Fɔ tulɛ’n kwla yo e atin klelɛ ngbɛn annzɛ e akunndan’n i tinngɛlɛ. Wie liɛ kusu sa tɛ wie mɔ e yoli’n, i ti yɛ be tu e fɔ ɔ. Kɛ bé tú e fɔ sɔ’n, be kwla le junman nga e di i asɔnun’n nun’n e sa nun. I sɔ sa’n wie yɛ ɔ juli Denisia mɔ laa ɔ ti asɔnun kpɛnngbɛn’n i su ɔ. Ɔ fali ajalɛ tɛ aata dilɛ’n nun. Ɔ maan be tuli i fɔ. ?Kɔnguɛ kunngba nga be boli i jɔ i asɔnun’n nun kɛ ɔ timan asɔnun kpɛnngbɛn kun’n, wafa sɛ yɛ ɔ yoli i ɔ? I waan: “Ɔ yoli min kɛ min wun sa w’a saci mlɔnmlɔn. Ka naan sa sɔ’n w’a ju’n, afuɛ 30 nga be sinnin’n be nun’n, n dili cenjele junman kpanngban. Yɛle kɛ n yoli titi atin bofuɛ, n dili junman betɛli, be sieli min asɔnunfuɛ’m be lika nianfuɛ kpɛkun i agualiɛ su’n be sieli min asɔnun kpɛnngbɛn. Asa ekun’n, blɛ li yɛ m’an ijɔ nzra nun nvle kun aɲia kun i bo ɔ. Kpɛkun i kwlaa sɔ’n w’a ka lɛ w’a fi min sa. I sɔ’n kunnin min ɲannzuɛn kpa. Sanngɛ nɛ́n i ngba ɔ, ɔ yoli min ekun kɛ n su kwlá yoman like kpa kun sa anuannzɛ’n nun kun.”

¹⁶ Like nga ti yɛ be tuli Denisi fɔ’n, ɔ fata kɛ ɔ wlɛ i ase mlɔnmlɔn. ?Sanngɛ ngue yɛ ɔ ukɛli i naan ɲannzuɛn ng’ɔ kunnin i’n ti’n, i sa sin w’a bubumɛn i mlɔnmlɔn ɔn? Ɔ kɛnnin i ɲin ase suannin Biblu’n nun like, ɔ boli jasin fɛ’n titi yɛ ɔ ɔli aɲia’m be kwlaa be bo. Fanngan nga aniaan’m be wlɛli i’n, ɔ nin ng’ɔ ɲɛnnin i e fluwa’m be nun’n, be yoli i ye kpa wie. I waan be nga be dili cenjele junman asɔnun’n nun laa’n m’ɔ fili be sa’n, be su ndɛ nga be kɛnnin i Sasafuɛ Tranwlɛ’n kun nun’n,b ɔ yoli i kɛ Ɲanmiɛn m’ɔ srɛli’n i su lɛtri yɛ be klɛli be blɛli i sa ɔ. Ɔ se kɛ: “Afɔtuɛ ng’ɔ yoli min fɛ kpa’n yɛ: ‘Kannzɛ bɔbɔ a diman cenjele junman asɔnun’n nun’n, sanngɛ mian ɔ ɲin naan a nin Ɲanmiɛn amun afiɛn sɛ kpa.’” ?Wafa sɛ yɛ fɔ mɔ be tuli Denisi’n ɔ yoli i ye ɔ? I waan: “Kɛ afuɛ wie’m be sinnin’n, Zoova yrali min su ekun. Yɛle kɛ be wa sieli min asɔnunfuɛ’m be lika nianfuɛ.”

17. ?Sɛ be tu sran kun asɔnun’n nun’n, wafa sɛ yɛ i sɔ’n kwla ukɛ i ɔ? An fa sa kun yiyi nun.

¹⁷ Fɔ nga Zoova tu sran’n, i wie yɛle sran’n i asɔnun’n nun tulɛ’n. I sɔ’n sasa asɔnun’n naan sa tɛ yofuɛ’n i ayeliɛ tɛ’n w’a saman asɔnunfuɛ onga mun. Asa ekun’n, i sɔ’n uka sa tɛ yofuɛ’n naan w’a kaci i sa. (1 Kor. 5:6, 7, 11) Kɛ be tuli Robɛli asɔnun’n nun’n, ɔ dili afuɛ kɔe 16. Blɛ sɔ nun’n, i si nin i nin ɔ nin i niaan mun be fali ndɛ nga Ɲanmiɛn Ndɛ’n kɛnnin i kɛ nán maan be nin i sɔfuɛ’n be san nun naan nán be yo i like bɔbɔ’n, i su kpa. Robɛli kacili e niaan ekun w’a di afuɛ nɲɔn kun, yɛ ɔ kɔ i ɲrun kpa Ɲanmiɛn sulɛ’n nun. Kɛ be usɛ i like nga ti yɛ kannzɛ ɔ cɛli lele’n, ɔ sɛli i sin Zoova wun ekun’n, i waan ajalɛ nga i osufuɛ’m be fali’n ti ɔ. Ɔ se kɛ: “Sɛ ɔ ti kɛ be nin min sannin nun kaan sa’n, annzɛ be usali min osu kaan sa bɔbɔ’n, nn min wla w’a loman be lele naan se kɛ ń sá min sin Ɲanmiɛn wun.”

18. ?Sɛ Ɲanmiɛn klo kɛ e yo sran wafa ng’ɔ klo’n naan i ti’n ɔ tu e fɔ’n ajalɛ benin yɛ ɔ fata kɛ e fa ɔ?

¹⁸ Atrɛkpa’n be su tuman e fɔ sɔ wie. Sanngɛ sɛ Ɲanmiɛn klo kɛ e yo sran wafa ng’ɔ klo’n naan i ti’n ɔ tu e fɔ’n, ajalɛ nga é fá’n maan e bu i akunndan. ?É sɔ́ afɔtuɛ’n nun klanman kɛ Davidi sa? ?Annzɛ é yó kɛ Saili sa? Zoova m’ɔ ti sɛ ufuɛ danfuɛ’n ɔ ti e Si. Maan ɔ tran e klun titi kɛ “sran nga bɔ Anannganman klo i’n, yɛ ɔ tu i fɔ-ɔ. Siɛ b’ɔ klo i wa’n kɛ ɔ yo i sɔ-ɔ.” I sɔ’n ti’n, sɛ Zoova ‘tu e fɔ’n, nán e se kɛ e faman e su siemɛn i bo. Sɛ ɔ kpan e su’n, nán e klun titi e mlɔnmlɔn.’​—Nya. 3:11, 12.

[Ja ngua lɛ ndɛ mun]

[Foto, bue 23]

[Foto, bue 25]

Saili w’a sɔman afɔtuɛ’n nun klanman. W’a lomɛn i wun naan Ɲanmiɛn tinngɛ i. (An nian ndɛ kpɔlɛ 7 nun.)

Davidi i ayeliɛ’n yoli i nsisɔ yɛ ɔ sɔli afɔtuɛ’n nun. Ɔ loli i wun mannin Ɲanmiɛn naan ɔ tinngɛ i. ?Yɛ amun li? (An nian ndɛ kpɔlɛ 6 nun.)