Zoova ti e like manfuɛ nin e sasafuɛ

“Ɔ klo min, i sɔ’n ti ń fɛ́ i ń fía, ń sɛ́sɛ́ i afin ɔ si min.”​—JUE. 91:14.

?WAFA SƐ YƐ AMÚN TƐ́ KOSAN’M BE SU Ɔ?

?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zoova yɛ ɔ ti e like manfuɛ danfuɛ’n niɔn?

?Sɛ ɔ timan Zezi ti’n, ngue yɛ sran’m be nin Ɲanmiɛn be su kwlá yoman ɔn?

?Ngue yɛ ɔ kle kɛ andɛ’n, Zoova sasa i sufuɛ mɔ be klo i mɔ be ɲin yi i’n mun ɔn?

1, 2. ?Awlo ngba be su sa’n ti kun? An yiyi nun. ?Ɔ yo sɛ yɛ sran wie’m be kwla kacili Zoova sufuɛ ɔ?

ZOOVA boli yasua nin bla naan be tran awlo kunngba naan be wu ba. (Efɛ. 3:14, 15) Sanngɛ awlo ngba be su sa’n timan kun. Awlo wie nun’n, ba’m be trannin be si nin be nin’m be bo wun lele be fa ɲinnin. Awlo uflɛ nun’n, ba’m be nin be si nin be nin’m be trannin, kpɛkun i sin’n, be kacili aika. Ba wie’m be liɛ bɔbɔ’n, be siman be si nin be nin mun.

² Zoova i sulɛ’n nun kusu sɛ é kwlá sé’n, e ti awlobo kun. Sanngɛ ɔ le sran kun i wafa m’ɔ fa sili i ɔ. E nun wie mun’n, e si nin e nin m’ɔ be ti Zoova sufuɛ’n yɛ be kleli e like yɛ e kacili Zoova i sufuɛ wie. (Mml. 6:6, 7) E nun sunman liɛ’n, w’a yoman sɔ. Zoova i sufuɛ kun yɛ ɔ boli jasin fɛ’n kleli e naan y’a kaci Zoova i Lalofuɛ.​—Rɔm. 10:13-15; 1 Tim. 2:3, 4.

3. ?Ngue yɛ e kwlakwla e wun i ɔ?

³ Ɔ le sran kun i wafa m’ɔ fa sili Zoova ɔ. Sanngɛ i kwlaa yoli o, e ngba e wun afɛ kunngba’n e nannan Adam i ɲin mɔ w’a yiman Zoova’n ti. Yɛle kɛ e yo sa tɛ, kpɛkun sa tɛ’n ti e wu. (Rɔm. 5:12) Ɔ nin i sɔ ngba’n, Zoova i sulɛ mɔ e su i kpa’n ti’n, e kwla flɛ i kɛ “e si.” I sɔ yɛ laa Izraɛlifuɛ mɔ be ti Zoova i nvle nunfuɛ’n be flɛli i ɔ. Ezai 64:7 se kɛ: “Anannganman, a ti e si.” Zezi kusu seli kɛ, kɛ é srɛ́ Ɲanmiɛn e se kɛ: “E si bɔ a o nyanmiɛn su lɔ’n, maan sran’m be wun i wlɛ kɛ wɔ ngunmin yɛ a ti Nyanmiɛn nin-ɔn.”​—Mat. 6:9.

4, 5. ?Kɛ ɔ ko yo naan y’a klo e Si Zoova kpa’n ti’n, ngue su yɛ é wá fá e ɲin síe ɔ?

⁴ Kɛ mɔ Zoova ti e Si’n ti’n, ɔ man e like ng’ɔ ju e’n kpɛkun ɔ sasa e. Ndɛ kun mɔ Zoova kannin’n, jue tofuɛ’n klɛli i fluwa’n nun. Zoova seli kɛ: “Ɔ klo min, i sɔ’n ti ń fɛ́ i ń fía, ń sɛ́sɛ́ i afin ɔ si min.” (Jue. 91:14) Ɲanmiɛn Zoova ti e fiawlɛ nin e sasafuɛ sakpa. I sɔ’n ti yɛ e kpɔfuɛ’m be kwlaman e ɔ.

⁵ Zoova ti e Si kpa sakpa. Kɛ ɔ ko yo naan y’a klo i’n ti’n, é wá fá e ɲin síe like nsan su. (1) Zoova ti e like manfuɛ. (2) Ɔ ti e sasafuɛ. (3) Ɔ ti e janvuɛ kpafuɛ’n. Maan e fa e ɲin sie ndɛ sɔ’m be nun yiyilɛ’n su kpa. Kɛ é yó sɔ’n, maan wafa nga é yó naan e nin Zoova e afiɛn w’a mantan kpa naan y’a sacimɛn i dunman’n, e bu i akunndan. Asa ekun’n, maan ninnge kpakpa nga Zoova seli kɛ ɔ́ fá mán be nga be fa be wun mɛntɛn i’n, e bu be akunndan wie.​—Zak 4:8.

ZOOVA TI LIKE MANFUƐ DANFUƐ’N

6. ?“Like kpa” benin yɛ Zoova man e m’ɔ kle kɛ i yɛ ɔ ti like manfuɛ danfuɛ’n niɔn?

⁶ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ Zaki seli kɛ: “Like kpa kwlaa nga be fa man sran’n, ɔ nin like kpa kwlaa nga be nyɛn i’n, be fin e Si b’ɔ o nglo lɔ b’ɔ yili anglo’n, nin nzraama, ɔ nin wia’n bɔ be kpaja’n.” (Zak 1:17) Like kpa nga Zoova man e m’ɔ leman wunsu’n, yɛle nguan’n. (Jue. 36:10) Ɔ maan sɛ e su i’n, ɔ́ yrá e su kɛ é sé yɛ’n. Kpɛkun cɛn wie lele’n, ɔ́ mán e anannganman nguan mɛn klanman’n nun. (Nya. 10:22; 2 Piɛ. 3:13) ?Kɛ mɔ e ti Adam i mma mun mɔ fɔ’n o e nun’n, ɔ́ yó sɛ yɛ é kwlá ɲán anannganman nguan ɔn?

7. ?Ngue yɛ Ɲanmiɛn yoli naan e nin i e afiɛn’n w’a kwla mantan ɔn?

⁷ Sa tɛ mɔ Adam yoli’n ti’n, e kwlakwla e ti sa tɛ yofuɛ. Sanngɛ Zoova m’ɔ ti like manfuɛ danfuɛ’n, ɔ ukali e i klun ufue su. (Rɔm. 3:23) Yɛle kɛ ɔ yoli like kun naan e nin i e afiɛn’n w’a kwla mantan. Akoto Zan seli kɛ: “An nian kɛ klolɛ nga Nyanmiɛn fa klo ye’n i nyin fiteli dan-an: ɔ sunmɛnnin i Wa kunngba’n mɛn’n nun naan e nyan nguan. Klolɛ sɔ’n, nán e yɛ e kloli Nyanmiɛn-ɔn, i yɛ ɔ kloli ye-ɔ naan w’a sunmɛn i Wa kunngba’n kɛ ɔ fɛ i wun yi e ti tɛ.”​—1 Zan 4:9, 10.

8, 9. ?Abraamu nin Izaaki be blɛ su’n, wafa sɛ yɛ Zoova kleli kɛ i yɛ ɔ ti like manfuɛ danfuɛ’n niɔn? (An nian desɛn ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)

⁸ Afuɛ kɔe 1.900 lele naan y’a ju Zezi blɛ su’n, sa kun yoli Abraamu ɲrun. Sa sɔ’n ti sa nzɔliɛ. Ɔ kle like nga Zoova yó naan be mɔ be ɲin yi i’n, b’a ɲan anannganman nguan’n. Ebre Mun 11:17-19 se kɛ: “Nyanmiɛn su bɔ Abraam lafi’n ti yɛ kɛ ɔ kɛn i niannin’n ɔ fa Izaak mɛnnin i nin-ɔn. Sa nga Nyanmiɛn seli kɛ ɔ́ yó’n, Abraam yɛ ɔ seli i kɛ ɔ́ yó mɛ́n i-ɔ. Sanngɛ ɔ fɛ i wa kunngba cɛ’n mɛnnin i. Ba kunngba sɔ’n ti yɛ Nyanmiɛn seli i kɛ: ‘Izaak ti yɛ á nyán osu kun b’ɔ maan ɔ dunman’n su nunnun-man-an.’ Abraam si kɛ Nyanmiɛn kwla cɛn Izaak, i sɔ’n ti yɛ Nyanmiɛn fɛ i wa’n mɛnnin ekun nin-ɔn. Sa sɔ’n ti sa nzɔliɛ.” Abraamu fɛli i wa Izaaki mannin kɛ ɔ́ fá yí tɛ i klunklo. I sɔ kunngba’n, Zoova fɛli i wa Zezi Klist mannin i klunklo su naan sran’m be ɲan nguan.​—An kanngan Zan 3:16, 36 nun.

⁹ Zoova yoli maan bua nene kun satali yisrɛ’n nun. Ɔ yoli sɔ naan Abraamu yaci i wa Izaaki lɛ naan ɔ fa nnɛn’n fa yi tɛ’n. Kɛ Izaaki wunnin kɛ be su fɛmɛn i yiman tɛ kun’n, nanwlɛ, ɔ yoli i fɛ dan. (Bob. 22:10-13) Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Abraamu tɔnnin lika sɔ’n i dunman kɛ: “Anannganman bɔbɔ mán.”​—Bob. 22:14.

LIKE NGA TI YƐ E KWLA SIESIE E NIN ƝANMIƐN E AFIƐN’N

10, 11. ?Wan mun yɛ be sɔli jasin fɛ bolɛ junman m’ɔ ti “afiɛn siesielɛ junman’n” nun ɔn? ?Kɛ be sɔli nun’n, ngue yɛ be yoli ɔ?

¹⁰ Zoova ti like manfuɛ danfuɛ’n. Afin sɛ Zezi Klist w’a fɛmɛn i wun w’a yiman e ti tɛ’n, nn e su kwlá faman e wun mɛntɛnmɛn i. Pɔlu buli like cinnjin sɔ mɔ Zezi yoli’n i akunndan. Ɔ maan ɔ seli kɛ: “E si kɛ sɛ sran kun wuli sran’m be kwlaa be ti’n, wuun be ngba yɛ be wuli-ɔ. Ɔ wuli be ngba be ti, i sɔ’n ti’n, olɛ nga be o lɛ’n, nán be bɔbɔ be olɛ yɛ be wo-ɔ, sanngɛ sran ng’ɔ wuli b’ɔ cɛnnin be ti’n, i dunman nun yɛ be wo-ɔ.”​—2 Kor. 5:14, 15.

¹¹ Klistfuɛ klikli’m be kloli Ɲanmiɛn. Yɛ i sulɛ’n yoli be like nanndoliɛ. Ɔ maan kɛ be mannin be jasin fɛ bolɛ junman m’ɔ ti “afiɛn siesielɛ junman’n,” be sɔli nun klanman. Be boli jasin fɛ’n sɔ’n i kpa. Be kleli sran kpa’m be like naan be siesie be nin Ɲanmiɛn be afiɛn naan Ɲanmiɛn fa be yo i mma mun ɲanmiɛn su lɔ. Junman kunngba’n yɛ be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n be di i andɛ ɔ. Be ti Ɲanmiɛn nin Klist be ja nun jranfuɛ. Jasin mɔ be bo’n ti’n, sran kpa’m be ba Zoova sin be kaci i sufuɛ.​—An kanngan 2 Korɛntfuɛ Mun 5:18-20 nun; Zan 6:44; Mat. 10:11.

12, 13. ?Wafa sɛ yɛ e kwla kle kɛ e si ninnge nga Zoova man e’n, be su ye ɔ?

¹² Klistfuɛ nga be lafi su kɛ bé ká asiɛ’n su wa’n, be nin be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n be bo yo kun be bo Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n. Be di junman sɔ’n be fa la Zoova m’ɔ ti like manfuɛ danfuɛ’n i ase. Kɛ bé dí junman sɔ’n, be fa like kpa kun mɔ Zoova mannin be’n yɛ be fa di ɔ. Like sɔ’n yɛle i nuan ndɛ’n. (2 Tim. 3:16, 17) Ɲanmiɛn ndɛ’n mɔ e fa uka sran mun’n ti’n, be kwla ɲan anannganman nguan. Like kun ekun mɔ Zoova man e naan y’a kwla di i junman’n yɛle i wawɛ’n. (Zkr. 4:6; Lik 11:13) Zoova yra jasin fɛ’n mɔ e bo’n su dan. Fluwa nga blɔfuɛ nun be flɛ i Annuaire des Témoins de Jéhovah, ɔ kle sɔ weiin. Junman sɔ’n ti’n, Zoova m’ɔ ti e Si nin e like manfuɛ’n, i ɲrun ba ɲan. Kɛ e si kɛ e di junman sɔ’n wie’n, nanwlɛ ɔ yo e fɛ dan.

¹³ Zoova mannin e ninnge kpakpa kpanngban. I sɔ’n ti’n, maan e tinuntinun e usa e wun kɛ: ‘?N tu n klun n bo jasin fɛ’n n fa kle Zoova kɛ n si ye? ?Ngue yɛ n kwla yo naan m’an si jasin fɛ’n i bo kpa tra laa ɔ?’ Sɛ e si ye’n, é dún mmua fá e wun mán Zoova naan ɔ sie e. Yɛ sɛ e yo sɔ’n, Zoova wla su fiman e. Ɔ́ mán e ninnge kwlaa ng’ɔ ju e’n. (Mat. 6:25-33) Zoova nian e lika klolɛ su. I sɔ’n ti’n, maan e mian e ɲin e yo like kwlaa nga e kwla yo’n, naan i klun jɔ.​—Nya. 27:11.

14. ?Blɛ benin nun yɛ Zoova sasa i sufuɛ mun ɔn?

¹⁴ Jue tofuɛ Davidi seli kɛ: “N ti aunnvuɛfuɛ yɛ n ti nyrɛnnɛnfuɛ. Sanngɛ Anannganman bu min akunndan. Wɔ yɛ a ti min ukafuɛ-ɔ, wɔ yɛ a ti min sasafuɛ-ɔ.” (Jue. 40:18) Zoova sɛsɛ i sufuɛ mun titi. I li kɛ be kpɔfuɛ’m be tanndan be ɲrun mɔ be kle be ɲrɛnnɛn, yɛ ɔ sasa be kpa ɔ. Sasalɛ mɔ Zoova sasa e’n ti’n, e ɲan wunmiɛn e su i titi. I sɔ’n ti’n, é lɛ́ i ase dan.

ZOOVA TI E SASAFUƐ

15. An fa sa kun kle like nga siɛ kpa kwlaa yo’n.

¹⁵ Siɛ kpa kwlaa tɛ i mma mun. Kpɛkun sɛ sa kekle tɔ be su’n, ɔ sasa be, ɔ de be. I sɔ yɛ aniaan kun i bakan nun’n, i si’n yoli ɔ. Cɛn kun m’ɔ nin i si be fin jasin fɛ’n bolɛ bé kɔ́ awlo’n, ɔ fata kɛ be kpɛ nzue ba kun. Cɛn sɔ’n nun’n, nzue’n tɔli nglɛmun lele. Ɔ maan nzue ba’n yili dan. Sɛ be waan bé kpɛ́’n, saan nzue’n i nun yɛbuɛ tanda wie’m be su yɛ bé kwlá sín ɔn. Bakan’n dun mmua i si ɲrun. I ja m’ɔ́ tú tɛ́kɛ i yɛbuɛ’n su’n, w’a seli w’a tɔ nzue’n nun. Siɛn’n, ɔ mlɔn ɔ fite, ɔ mlɔn ɔ fite. Ɔ yoli mɔ i si’n o lɛ ɔ. Afin i kpɛ nɲɔn su m’ɔ́ mlɔ́n fíte’n, i si’n sɔli i sa’n ba, naan w’a fɛ i w’a fite. Sɛ ɔ timɛn i ti’n, nn i liɛ wieli. Satan i mɛn tɛ nga nun’n, i sɔ wie yɛ e Si Zoova nin e tran ɔn. Ɔ sasa e, ɔ de e naan Satan i mɛn’n m’ɔ ti kɛ nzue dan sa’n, w’a faman e. Nanwlɛ, Zoova kunngba cɛ yɛ ɔ ti e sasafuɛ nin e defuɛ ɔ.​—Mat. 6:13; 1 Zan 5:19.

16, 17. ?Kɛ Amalɛkfuɛ mun nin Izraɛlifuɛ’m bé kún alɛ’n, wafa sɛ yɛ Zoova kleli kɛ i yɛ ɔ ti Izraɛlifuɛ’m be sasafuɛ nin be defuɛ ɔ?

¹⁶ Afuɛ nga be flɛ 1513 nun naan y’a ju Klist blɛ su’n, Zoova sɛsɛli i nvle nunfuɛ mun. Ɔ ko deli be plɔtrɔ dilɛ junman’n nun Eziptifuɛ’m be sa nun. Kpɛkun ɔ kpacili ndɛ mma jenvie’n nun be sinnin. I sin’n, Izraɛlifuɛ’m be tu trannin be tu trannin aawlɛ flɛnnɛn ng’ɔ o Sinai Oka’n i wun lɛ’n nun lele. Be juli Refidim naan b’a bo be ngblaliɛ lɛ. Lika sɔ’n nun lɛ ekun’n, Zoova kleli kɛ i yɛ ɔ ti be sasafuɛ nin be defuɛ ɔ.

¹⁷ Ndɛ ng’ɔ o Bo Bolɛ 3:15 nun’n kle kɛ Satan wá klé Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be yalɛ. I nun mɔ Izraɛlifuɛ’m be o aawlɛ flɛnnɛn’n nun’n, Satan buli i kɛ be leman sunianfuɛ. I sɔ’n ti’n, ɔ yoli maan Amalɛkfuɛ mɔ be ti Izraɛlifuɛ’m be kpɔfuɛ’n, be fali alɛ wlali be sin. (Kal. 24:20) Sanngɛ blɛ sɔ nun’n, Zoova sasali be. Ɔ maan be kpɔfuɛ’m b’a kwlaman be. Kɛ Zozie nin i sran mun nin Amalɛkfuɛ’m bé kún’n, nn Moizi, nin Aarɔn, ɔ nin Ir be o kpɔlɛ’n su lɔ. Kɛ Moizi mɛn i sa’n su’n, Izraɛlifuɛ’m be sa ti Amalɛkfuɛ mun. Kɛ Moizi i sa’m be kpɔli’n, Aarɔn nin Ir be trɛtrɛli i sa’m be nun. Zoova fanngan nun’n, “Zozie nin i sran mun be kwlali Amalɛk alɛ kunfuɛ mun tɛtɛ kpa.” (Tul. 17:8-13) Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Moiz kplannin Nyanmiɛn i tɛ yiwlɛ kun. Ɔ tɔnnin i dunman kɛ: “Alɛ Nun’n, Anannganman Ti Min Nyrun Mmua Dunfuɛ.”​—An kanngan Ezipt Lɔ Tulɛ 17:14, 15 nun.

ZOOVA DE E SATAN SA NUN

18, 19. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zoova sasa i sufuɛ mun andɛ ɔ?

¹⁸ Zoova sasa be nga be klo i mɔ be ɲin yi i’n. I nun mɔ Izraɛlifuɛ’m be o Refidim, Zoova ɲrun yɛ be niannin naan ɔ de be ɔ. Andɛ kusu’n, like kunngba’n yɛ e yo ɔ. Kɛ e kpɔfuɛ’m be kle e yalɛ’n, e fa ndɛ’n wla Zoova sa nun kɛ ɔ de e. Zoova kusu sasa e, yɛ ɔ de e Satan sa nun. Zoova i sufuɛ’m be kunndɛman kɛ bé yó mɛn nunfuɛ. I sɔ’n ti’n, be kle be ɲrɛnnɛn kpa. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, Zoova sasa be. I wie yɛle e niaan nga be o abloki lɔ klɔ nga be flɛ i Alemaɲi’n su lɔ’n be liɛ’n. I afuɛ 70 tra su yɛ, Itilɛli nin i sran’m be kleli be ɲrɛnnɛn dan. Fluwa nga be flɛ i blɔfuɛ nun kɛ Annuaire, ɔ nin fluwa wie mun ekun be kan wafa nga Zoova sasali i sufuɛ mun, yɛ ɔ deli be blɛ sɔ nun’n, i ndɛ. Maan e kanngan fluwa sɔ’m be nun e bu be su akunndan. I liɛ’n é láfi Zoova su kpa trá laa.​—Jue. 91:2.

¹⁹ Fluwa nga Zoova i anuannzɛ’n yi be’n, be kpɛn e wla titi kɛ e nian e wun su kpa. Wafa nga Zoova sasa e’n, i kun ekun yɛ ɔ o lɛ. Mɛn’n su yo tɛ kpa tra laa. Wlaka bolɛ’n nin nzan nɔnlɛ’n, ɔ nin bian nin bla nna nga be fa fite nzra nun’n i nianlɛ’n, yɛ w’a kaci sran’m be nzuɛn ɔn. ?Sɛ Zoova i anuannzɛ’n yiman fluwa mun tuman e fɔ’n, nn e liɛ’n yó sɛ? Koko nun wa’n, be kpɛnnin e wla kpɛ sunman kɛ e nian e wun su ɛntɛnɛti su janvuɛ tralɛ’n i lika.a​—1 Kor. 15:33.

20. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ asɔnun’n ti e fiawlɛ ɔ?

²⁰ Kɛ ‘Nyanmiɛn kle e kwlaa e like’ m’ɔ tu e fɔ amanniɛn su’n, maan e sie e su kpa yɛ e nanti su. (Zan 6:45) Asɔnun lɔ’n, be fa Ɲanmiɛn Ndɛ’n be kle e atin ng’ɔ ti kpa’n yɛ be sasa e. Asɔnun kpɛnngbɛn mun yɛ be di i sɔ junman’n niɔn. Ɔ maan asɔnun’n ti e fiawlɛ. (Gal. 6:1) Nanwlɛ, asɔnun kpɛnngbɛn mɔ Ɲanmiɛn ‘mannin be like kɛ be yo’n,’ be nian e lika kpa. (Efɛ. 4:7, 8) I sɔ’n ti, maan e ɲin yi be, yɛ e bu be sran. I liɛ’n, Zoova yrá e su.​—Ebr. 13:17.

21. (a) ?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo ɔ? (b) ?Ngue yɛ like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n, ɔ́ wá klé e ɔ?

²¹ Maan e lo e wun naan Zoova fɛ i wawɛ’n suan e bo, naan e fa atin ng’ɔ kle e’n su. Asa ekun’n, maan e bu Zezi Klist i akunndan naan e mian e ɲin e niɛn i ajalɛ kpa’n su. Ɔ yoli aɲinyiɛfuɛ lele ɔ fa wuli. I sɔ’n ti’n, Ɲanmiɛn yoli i mo. (Fil. 2:5-11) Sɛ e kusu y’a lafiman e bɔbɔ e wun su naan e lafi Zoova su’n, ɔ́ yrá e su. (Nya. 3:5, 6) Maan e lafi Zoova su titi. Afin i yɛ ɔ ti e like manfuɛ nin e sasafuɛ danfuɛ’n niɔn. I sulɛ mɔ e su i’n, ɔ ti e cenjele like. Like suanlɛ ng’ɔ́ bá lɛ’n wá klé e kɛ Zoova ti e janvuɛ kpafuɛ’n. I sɔ’n ti, maan e fa e ɲin e sie su kpa.

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]