?A lafi su kɛ a o atin kpa’n su? ?Ngue ti ɔ?
“Amún wún Nyanmiɛn i klun sa’n i wlɛ, yɛ amún sí sa ng’ɔ ti kpa, b’ɔ jɔ i klun, b’ɔ maan amún yó kpa’n.”—RƆM. 12:2.
?WAFA SƐ YƐ AMÚN TƐ́ SU Ɔ?
?Kɛ mɔ Zoova i Lalofuɛ’m be kunman alɛ, yɛ be jranman alɛ kunfuɛ fi sin’n ti’n, ngue ndɛ yɛ sran sunman be kannin ɔn?
?Kɛ mɔ Zoova i Lalofuɛ’m be bo jasin fɛ’n ti’n, ngue ndɛ yɛ sran sunman be kan ɔn?
?Ngue ti yɛ a lafi su kɛ a o atin kpa’n su ɔ?
1. ?Alɛ blɛ’n nun’n, ngue yɛ Katoliki ɔ nin Plotɛstan’m be kpɛnngbɛn’m be yoli ɔ?
ƝANMIƐN kunndɛman kɛ Klistfuɛ’m be kun alɛ. Sanngɛ, afuɛ 100 ng’ɔ sinnin lɛ’n nun’n, be nga be se be wun kɛ be ti Klistfuɛ’n, be fali be wun wlali alɛ’m be kunlɛ’n nun. Nvle kun nun Katoliki’m be kunnin nvle uflɛ nun Katoliki mun. Yɛ Plotɛstan’m be kunnin be wiengu Plotɛstan mun. Asɔnun nɲɔn sɔ’m be kpɛnngbɛn’m be srɛli alɛ kunlɛ ninnge’m be su. Yɛ be yrali sonja’m be nguan. Alɛ dan’n i nɲɔn su nun’n, yɛ be yoli sɔ kpa ɔ. Ɔ maan, sran’m be kunnin be wiengu dan.
2, 3. (a) ?Alɛ dan’n i nɲɔn su’n nun’n, ɔ nin alɛ uflɛ’m be nun’n, ngue yɛ Zoova i Lalofuɛ’m be yoli ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ be yoli sɔ ɔ?
2 ?Kɛ bé kún alɛ dan’n i nɲɔn su’n, ngue yɛ Zoova i Lalofuɛ’m be yoli ɔ? B’a kunman alɛ’n wie. Yɛ b’a jranman nvle fi sin. Afin, be kunndɛli kɛ bé nánti ndɛ nga Zezi kannin’n i su naan bé fɛ́ i sran klolɛ nzuɛn’n i su. Zezi seli kɛ: “Sɛ an klo amun wiengu’n, i sɔ’n nun yɛ sran’m be kwlaa bé sí kɛ an ti n sɔnnzɔnfuɛ-ɔ.” (Zan 13:35) Asa ekun’n, be buli ndɛ nga akoto Pɔlu kan kleli Korɛnti lɔ Klistfuɛ mun’n i akunndan. Yɛ be nantili su.—An kanngan 2 Korɛntfuɛ Mun 10:3, 4 nun.
3 Ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n i su yɛ Zoova i Lalofuɛ’m be nanti ɔ. Ɔ maan, be suanman alɛ kunlɛ yɛ be kunman alɛ. I sɔ’n ti’n, be kleli Zoova i Lalofuɛ kpanngban, bla nin yasua o, gbanflɛn nin talua nin oke o, be yalɛ. Be wlali be nun sunman be bisua, yɛ be nun wie’m be dili plɔtrɔ junman tɛtɛ kpa mun. Alemaɲi lɔ bian mɔ be flɛ i Itilɛli’n i blɛ su’n, be kunnin Zoova i Lalofuɛ wie mun bɔbɔ. Abloki wunmuan nun’n, be kleli Zoova i Lalofuɛ’m be ɲrɛnnɛn dan. Sanngɛ, b’a yaciman Ɲanmiɛn Sielɛ’n i ndɛ kanlɛ le. Kan kwlaa nga be o lɛ’n, maan ɔ yo bisua lɔ o, be boli jasin fɛ’n. Be flɛ sran ble mɛn’n nun nvle kun kɛ Ruanda. Afuɛ nga be flɛ i 1994 nun’n, alɛ tɔli lɔ aniɛn dan nɲɔn’n be afiɛn. Ɔ yoli kekle kpa. Sanngɛ, lɔ Zoova i Lalofuɛ’m b’a kunman alɛ sɔ’n wie. Abloki lɔ nvle nga laa be flɛ i Yugɔslavi i su lɔ’n, alɛ tɔli wie. Sanngɛ, Zoova i Lalofuɛ’m b’a kunman wie.
4. ?Kɛ mɔ Zoova i Lalofuɛ’m be kunman alɛ, yɛ be jranman alɛ kunfuɛ fi sin’n ti’n, ngue ndɛ yɛ sran sunman be kannin ɔn?
4 Kɛ alɛ tɔ’n, Zoova i Lalofuɛ’m be kunman wie, yɛ be jranman alɛ kunfuɛ fi sin. Ɔ maan asiɛ wunmuan’n su’n, sran sunman be waan Zoova i Lalofuɛ’m be klo Ɲanmiɛn nin sran. Naan be yɛ be ti Klistfuɛ kpa mun ɔn. Sanngɛ, ninnge uflɛ o lɛ mɔ i ti yɛ sran’m be se kɛ Zoova i Lalofuɛ’m be ti Klistfuɛ kpa ɔ. É wá kán ninnge sɔ’m be nun wie’m be ndɛ.
JUNMAN KUN MƆ BE NIN A DIMƐN I SƆ LE’N
5. ?Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, ngue yɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be yoli ɔ?
5 Zezi kleli kɛ jasin fɛ’n i bolɛ’n yɛ ɔ ti junman cinnjin kpafuɛ’n niɔn. I sɔ’n ti’n, ɔ fali i sɔnnzɔnfuɛ 12 naan be bo junman sɔ mɔ bé wá dí i asiɛ’n wunmuan’n su’n, i dilɛ bo. I sin’n, ɔ fali i sɔnnzɔnfuɛ 70 ekun.a Kpɛkun, ɔ kleli be wafa ng’ɔ fata kɛ be bo jasin fɛ’n. (Lik 6:13; 10:1) I klikli nun’n, be boli jasin fɛ’n kleli be wiengu Zuifu mun. Sanngɛ kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, be boli jasin kleli be mɔ be timan Zuifu’n be wie. Nanwlɛ, kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m bé kó bó jasin fɛ’n klé be mɔ be timan Zuifu’n, ɔ yoli be kɛnsrɛn kan.—Yol. 1:8.
6. ?Ngue ti yɛ Piɛli wunnin kɛ Ɲanmiɛn kpaman sran nun ɔn?
6 Sran klikli ng’ɔ timan Zuifu m’ɔ kacili Klistfuɛ’n yɛle Kɔrnɛyi. Cɛn kun’n, Zoova sunmannin Piɛli kɛ ɔ wɔ Kɔrnɛyi i awlo lɔ. Kɛ Piɛli juli lɔ’n, ɔ boli jasin fɛ’n kleli Kɔrnɛyi. Kpɛkun, ɔ yoli Kɔrnɛyi nin i awlofuɛ’m be kwlaa be batɛmu. I lɛ’n nun’n, Piɛli wunnin i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn kpaman sran nun, naan sran kwlaa ng’ɔ ti ndɛ nanwlɛ’n m’ɔ fa su’n, Ɲanmiɛn klun jɔ i wun. (Yol. 10:9-48) Kɛ ɔ fɛ i lɛ’n, Piɛli nin i wiengu’m be boli jasin fɛ’n be kleli sran mɔ be fin mɛnmɛn kwlaa nun’n.
7, 8. ?Ngue yɛ Zoova i anuannzɛ’n yoli naan sran’m b’a wun ndɛ nanwlɛ’n i wlɛ ɔ? (An nian foto ng’ɔ o kan like suanlɛ’n bo i bo lɛ’n.)
7 E blɛ liɛ’n nun’n, Zoova i nvle nunfuɛ’m be ɲrun dunfuɛ’m be siesie jasin fɛ bolɛ’n nin like klelɛ junman’n asiɛ wunmuan’n su. Kpɛkun, be tu be klun be di junman sɔ’n wie. Andɛ’n, Zoova i Lalofuɛ’m be kwla ju sran akpinngbin mɔcuɛ tra su asiɛ wunmuan’n su. Be bo jasin fɛ’n aniɛn 600 tra su nun. Yɛ ɔ kaman aniɛn sɔ’m be ngunmin su. Zoova i lalofuɛ’m be leman nvialiɛ. Afin, be bo jasin fɛ’n awloawlo’m be nun nin akpɔ’m be nuan. Wie liɛ’n, be fa fluwa mun sie be tabli kun su, annzɛ kakaklolo wie su naan sran ngba wun i.
8 Zoova i Lalofuɛ’m be nun sran 2.900 tra su be kaci Biblu nun ndɛ’n, ɔ nin be fluwa’m be nun ndɛ mun aniɛn’m be nun. Wafa ng’ɔ fata kɛ be kaci fluwa’m be nun ndɛ mun aniɛn’m be nun’n, be kleli be. Ɔ maan aniɛn bɔbɔ nga sran sunman be siman be’n, be kaci fluwa’m be nun ndɛ mun aniɛn sɔ’m be nun wie. Ɛspaɲi lɔ aniɛn kun suan Katalan. Ɔ ka kan naan aniɛn sɔ’n w’a mlin. Afin, sran kunngun yɛ be si i kan ɔn. Sanngɛ, le nɲɔn nga nun’n, sran sunman be su kan Katalan aniɛn’n. Be kɛn i Ɛspaɲi lɔ akpasua nga be flɛ be Valansi, nin Alikante, ɔ nin Balearik Islandi, ɔ nin Andɔr, be su. Dɔ nga su’n, Zoova i Lalofuɛ’m be kaci be fluwa mun Katalan aniɛn’n nun. Yɛ be yo aɲia mun aniɛn sɔ’n nun wie. Ɔ maan be mɔ be kan aniɛn sɔ’n, be wun ndɛ nanwlɛ’n i wlɛ yɛ ɔ wluwlu be wun.
9, 10. ?Ngue yɛ ɔ kle kɛ Zoova i anuannzɛ’n, ɔ kunndɛ kɛ sran kwlakwla be si ndɛ nanwlɛ’n niɔn?
9 Nán Ɛspaɲi lɔ aniɛn’m be nun ngunmin yɛ Zoova i anuannzɛ’n, ɔ kaci fluwa’m be nun ndɛ mun ɔn. Sanngɛ, ɔ kaci be asiɛ wunmuan’n su aniɛn uflɛ wie’m be nun. Maan e fa sa wie mun e nian. Nvle nga be flɛ i Mɛksik i su lɔ’n, aniɛn nga sran’m be kan’n yɛle Ɛspaɲɔlu. Sanngɛ, ɔ le sran kun nin i klɔ aniɛn m’ɔ si i kan ɔn. Be flɛ aniɛn sɔ’n kun kɛ Maya. Aniaan nga be kaci fluwa’m be nun ndɛ mun Maya nun’n, be fa be ko trannin Maya’m be akpasua’n su. I liɛ’n, kɛ sran’m bé kán aniɛn sɔ’n mɔ fluwa’m be nun ndɛ kacifuɛ’m bé tíe wie titi’n, bé kwlá káci ndɛ’n i kpa naan i wlɛ wunlɛ’n w’a yo pɔpɔ. Be flɛ nvle kun ekun kɛ Nepal. Lɔfuɛ’m be ju sran miliɔn 29 tra su. Yɛ be aniɛn’m be ti akpasua 120. Sanngɛ, sran miliɔn 10 tra su be aniɛn’n yɛle Nepali’n. Kpɛkun, be si i kan. Be nga Nepali’n timan be aniɛn’n, be dan lika be si i kan wie. Dɔ nga su’n, aniaan’m be kaci fluwa’m be nun ndɛ mun Nepali aniɛn’n nun wie.
10 Fluwa mɔ andɛ Zoova i anuannzɛ’n, ɔ kaci be nun ndɛ mun aniɛn wafawafa’m be nun’n, ɔ kle kɛ jasin fɛ’n i bolɛ asiɛ wunmuan’n su’n, ɔ ti i cinnjin kpa. Zoova i Lalofuɛ’m b’a fa fluwa nɲa nin fluwa kɛ Sasafuɛ Tranwlɛ’n sa’n akpiakpi b’a man sran mun. Be yoman fluwa sɔ’m be atɛ. Be bɔbɔ be klunklo like nga be man’n yɛ be fa di junman’n niɔn. Ndɛ nga Zezi kannin’n i su yɛ be nanti ɔ. Ɔ seli kɛ: “N fɛ i sɔ yolɛ’n n cɛli amun, an kusu nán an de like fi.”—Mat. 10:8.
11, 12. ?Kɛ mɔ Zoova i Lalofuɛ’m be bo jasin fɛ’n asiɛ wunmuan’n su’n ti’n, ngue ndɛ yɛ sran sunman be kan ɔn?
11 Zoova i Lalofuɛ’m be lafi su kpa kɛ be o atin kpa’n su. I sɔ’n ti’n, be tinuntinun be yo like kwlaa nga be kwla yo naan sran wafawafa kwlaa w’a si ndɛ nanwlɛ’n. I wie yɛle kɛ, aniaan kpanngban be yacili be bo ninnge wie mun, yɛ be suannin aniɛn uflɛ. Kpɛkun, be ɔli lika nga be kan aniɛn sɔ’n i nun lɔ jasin fɛ’n i bolɛ. Kɛ mɔ e bo jasin fɛ’n asiɛ wunmuan’n su’n ti’n, sran sunman be waan Zoova i Lalofuɛ mun yɛ be ti Klistfuɛ kpa mun ɔn.
12 Atin kpa mɔ Zoova i Lalofuɛ’m be si kɛ be o su’n, i ti yɛ be yo i kwlaa sɔ’n niɔn. ?Sanngɛ, ngue yɛ aniaan wie’m be wunnin i mɔ i ti yɛ be lafi su kɛ be o atin kpa’n su’n niɔn?—An kanngan Rɔmfuɛ Mun 14:17, 18 nun.
LIKE NGA TI YƐ ANIAAN WIE’M BE LAFI SU KƐ BE O ATIN KPA’N SU’N
13. ?Ngue yɛ Zoova i Lalofuɛ’m be yo naan fiɛn’n w’a tranman be afiɛn ɔn?
13 Like nga ti yɛ aniaan wie’m be lafi su kɛ be o atin kpa’n su’n, ɔ sɔnnin. Aniaan kun m’ɔ boli Zoova i sulɛ bo w’a cɛ kpa’n, ɔ seli kɛ: “N wun kɛ Zoova i Lalofuɛ’m be mian be ɲin be nanti klanman. Sɛ bɔbɔ sran kun ti sɛ, ɔ ti sɛ’n, be mɛn i afɔtuɛ annzɛ be tu i fɔ.” ?Ngue ti yɛ Zoova i Lalofuɛ’m be nzuɛn’n ti kpa sɔ ɔ? Yɛle kɛ, be tinuntinun be nanti Ɲanmiɛn Ndɛ’n su. Kpɛkun, be nanti Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be ajalɛ’n su. Be nga be kplinman su kɛ bé nánti Ɲanmiɛn Ndɛ’n su’n, be tu be asɔnun’n nun. I sɔfuɛ’m b’a sɔnman kusu. Zoova i Lalofuɛ’m be nzuɛn’n ti kpa. Be nga laa be ti sa tɛ yofuɛ’n, be kacili be nzuɛn’n. Siɛn’n, be nanti Ɲanmiɛn i mmla’m be su.—An kanngan 1 Korɛntfuɛ Mun 6:9-11 nun.
14. (a) ?Kɛ be tu sran wie mun asɔnun’n nun’n, ngue yɛ be nun sunman be yo ɔ? (b) ?Kɛ be yo sɔ’n, wafa sɛ yɛ i bo gua ɔ?
14 Ɲanmiɛn Ndɛ’n kle kɛ Klistfuɛ nga be kplinman su kɛ bé nánti Ɲanmiɛn i mmla’m be su’n, ɔ fata kɛ be tu be asɔnun’n nun. Sanngɛ kɛ i sɔ sa ju’n, be nun kpanngban be sa tɛ’n ɔ yo be nsisɔ. Kpɛkun, be kaci be nzuɛn’n. Ɔ maan, be sa be sin asɔnun’n nun ekun. (An kanngan 2 Korɛntfuɛ Mun 2:6-8 nun.) Zoova i Lalofuɛ’m be mian be ɲin be nanti Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n su cɛn kwlakwla, naan fiɛn w’a tranman asɔnun’n nun. Like nga ti yɛ aniaan wie’m be lafi su kɛ be o atin kpa’n su’n, i kun yɛ ɔ o lɛ. Asɔnun sunman nun’n, sran’m be yo like kwlaa nga be klo’n. Zoova i Lalofuɛ’m be liɛ’n, Zoova i mmla’m be su yɛ be nanti ɔ. I sɔ’n ti, sran sunman be se kɛ Zoova i Lalofuɛ mun yɛ be ti Klistfuɛ kpa mun ɔn.
15. ?Ngue ti yɛ aniaan kun lafi su kɛ ɔ o atin kpa’n su ɔ?
15 ?Ngue ekun ti yɛ Zoova i Lalofuɛ’m be lafi su kɛ be o atin kpa’n su ɔ? Aniaan kun m’ɔ le afuɛ 54, ɔ seli kɛ: “Kɛ ɔ fin min gbanflɛn nun’n, like nga ti yɛ n lafi su kɛ n wo atin kpa’n su’n, ɔ ti like nsan. (1) Ɲanmiɛn o lɛ. (2) Biblu’n i nun ndɛ’n fin Ɲanmiɛn. (3) Zoova i Lalofuɛ mun yɛ andɛ be yo Ɲanmiɛn klun sa’n asiɛ’n su ɔ. Kɛ ń súan like’n, n nian sɛ like nsan sɔ’n be ti su sakpa o. Kɛ afuɛ’m bé sín’n, n wunnin i wlɛ kɛ ɔ ti sɔ sakpa. Ɔ maan, n lafi Ɲanmiɛn su kpa ekun tra laa’n, yɛ n wun kɛ e o nanwlɛ atin’n su.
16. ?Ngue ti yɛ aniaan bla kun lafi su kɛ ɔ o atin kpa’n su ɔ?
16 Aniaan bla kun di junman Niyɔki, Zoova i Lalofuɛ’m be anuannzɛ’n i bo bia’n i su lɔ. Ɔ kannin like nga ti yɛ ɔ lafi su kɛ ɔ o atin kpa’n su i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Zoova i Lalofuɛ’m be ngunmin cɛ, yɛ be bo Zoova dunman’n be kle be wiengu mun ɔn. Sanngɛ nn dunman sɔ’n, ɔ o Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun kpɛ 7.000 tra su. Ndɛ ng’ɔ o 2 Be Nyoliɛ 16:9 nun’n, ɔ wla min fanngan kpa. Ɔ se kɛ: “[Zoova] nian-nian asiɛ wunmuan’n su naan ɔ́ súan be nga be fa be wla’n kwlaa guɛ i su’n be bo.” Wafa nga n ko yo naan m’an fa min wla kwlaa m’an gua Zoova su, naan i kusu w’a suan min bo’n, Zoova i Lalofuɛ mun yɛ be kleli min ɔn. Min nin Zoova e afiɛn m’ɔ mantan’n, ɔ ti min cinnjin tra like’n kwlaa. Asa ekun’n, like nga Zezi yo naan y’a kwla si Ɲanmiɛn’n, ɔ jɔ min klun dan.”
17. ?Ngue ti yɛ aniaan kun mɔ siɛn’n, ɔ lafi Ɲanmiɛn su’n, ɔ wunnin i wlɛ kɛ ɔ o atin kpa’n su ɔ?
17 Aniaan kun mɔ laa nun’n, ɔ bumɛn i kɛ Ɲanmiɛn o lɛ’n, ɔ seli kɛ: “Nglo lɔ nin asiɛ’n be su ninnge mun be kle min weiin kɛ Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ sran’m be klun jɔ. Naan ɔ su yaciman sran’m be lɛ kɛ be wun ɲrɛnnɛn’n trilili. Kɛ aliɛ cɛ́n m’ɔ́ sán’n, nn sran’m bé yó sa tɛ’n i dan. Sanngɛ Zoova i nvle nunfuɛ’m be liɛ’n, be nzuɛn ti kpa. Be lafi Ɲanmiɛn su, be su i juejue su, yɛ be klo sran. Zoova kunngba cɛ, yɛ ɔ kwla yi i sɔ atrɛ’n, andɛ mɛn nga nun ɔn.”—An kanngan 1 Piɛr 4:1-4 nun.
18. (a) ?Ngue ti yɛ aniaan nɲɔn be lafi su kɛ be o atin kpa’n su ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ a bu ndɛ nga be kannin’n niɔn?
18 Aniaan kun ekun m’ɔ boli Zoova i sulɛ bo w’a cɛ kpa’n, ɔ seli kɛ: “Biblu’n nun like nga n suɛn i titi’n, ɔ tikeli min ɲin weiin kɛ Klistfuɛ klikli’m be ajalɛ’n i su yɛ Zoova i Lalofuɛ’m be mian be ɲin be nanti ɔ. Nvle kwlaa nga n sinnin nun’n, n wunnin kɛ Zoova i Lalofuɛ mun be bo ti kun asiɛ’n wunmuan’n su. Ndɛ nanwlɛ m’ɔ o Biblu’n nun’n, ɔ jɔ min klun dan.” Aniaan kun m’ɔ le afuɛ 60 tra su’n, ɔ kannin kɛ i liɛ’n, ɔ wunnin i wlɛ kɛ Zoova i Lalofuɛ’m be lafi Zezi su kpa. I waan: “E fali e ɲin e sieli wafa nga Zezi nantili’n, ɔ nin i jasin fɛ bolɛ wafa’n su. I wun yoli e fɛ. Ɔ maan, e miannin e ɲin naan Zezi dunman nun’n, é fá e wun é mántan Ɲanmiɛn. E wunnin i wlɛ kɛ e ti kpɔlɛ tɛ nga Zezi yili’n i ti yɛ e kwla fite nun ɔn. Asa ekun’n, e si kɛ Ɲanmiɛn cɛnnin Zezi. Afin kɛ ɔ cɛnnin Zezi’n, sran kpanngban be wunnin i.”—An kanngan 1 Korɛntfuɛ Mun 15:3-8 nun.
MAAN E KAN NDƐ NANWLƐ’N E KLE SRAN MUN
19, 20. (a) ?Ngue yɛ Pɔlu kpɛnnin Rɔmu lɔ Klistfuɛ’m be wla kɛ be yo ɔ? (b) ?Ngue yɛ i yolɛ’n, ɔ ti Zoova i sufuɛ’m be kwlakwla be nanndoliɛ ɔ?
19 E mɔ e ti Klistfuɛ kpa’n, e klo e wiengu mun. I sɔ’n ti, e kan ndɛ nanwlɛ mɔ e si i’n i ndɛ e kle e wiengu mun. Pɔlu kpɛnnin Rɔmu lɔ Klistfuɛ’m be wla kɛ be bo jasin fɛ’n. Ɔ seli kɛ: “Sɛ ɔ fite ɔ nuan kɛ Jésus ti ɔ Min’n, yɛ sɛ a lafi su kpa kɛ Nyanmiɛn cɛnnin i’n, á fíte nun. Afin kɛ be lafi su kpa’n, Nyanmiɛn bu be sran kpa, yɛ kɛ ɔ fite be nuan’n, be fite nun.”—Rɔm. 10:9, 10.
20 E mɔ e ti Zoova i Lalofuɛ’n, e lafi su kpa kɛ e o atin kpa’n su. Ɲanmiɛn Sielɛ’n i ndɛ kanlɛ’n, ɔ ti e like nanndoliɛ. I sɔ’n ti’n, maan e fa Ɲanmiɛn Ndɛ’n e kle sran’m be like. Kpɛkun, maan e nanti klanman naan sran’m be wun i wlɛ kɛ e o atin kpa’n su.
[Ja ngua lɛ ndɛ’n]
a Biblu wie’m be nun’n, be se kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ 72.