Biblu’n ?Ngue ti yɛ be yi i fanunfanun sɔ-ɔ?

?Ngue ti yɛ andɛ’n, be yi Biblu’n i fanunfanun sɔ-ɔ? ?Biblu nga be yi be andɛ’n, be kwla yo e ye, annzɛ be nun ndɛ’m be wlɛ wunlɛ’n ti kekle? Sɛ e si sran nga be yili Biblu sɔ mun’n, ɔ nin like nga ti yɛ be yili be’n, ɔ́ yó e ye kpa.

?Wan mun yɛ i klikli nun’n, be klɛli ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n niɔn? ?Blɛ benin nun yɛ be klɛli-ɔ?

BIBLU KLIKLI’N

Be buli Biblu’n nun bue nɲɔn. I bue klikli’n i nun fluwa’m be ti 39. “Nyanmiɛn fɛ i ndɛ’n mannin” i sufuɛ nanwlɛfuɛ wie mun yɛ be klɛli-ɔ. (Rɔmfuɛ Mun 3:2) Be klɛli i afuɛ 1513 nun lele afuɛ 443 nun, ka naan Klistfuɛ’m be blɛ’n w’a ju. I sɔ’n kle kɛ ɔ dili afuɛ kɔe 1.100 naan b’a wie i klɛ. Be klɛli fluwa 39 sɔ’m be nun sunman Ebre nun. I sɔ’n ti, e flɛ i kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ nga i klikli nun be klɛli i Ebre nun’n. Sanngɛ, sran sunman be flɛ i kɛ Aenguɛ Laa.

Biblu’n i bue nɲɔn su’n i nun fluwa’m be ti 27. “Nyanmiɛn ndɛ” yɛ ɔ o be nun wie-ɔ. (1 Tɛsalonikfuɛ Mun 2:13) Ɲanmiɛn fɛli i ndɛ sɔ’n mannin Zezi Klist i sɔnnzɔnfuɛ klikli wie mun yɛ be klɛli fluwa sɔ mun-ɔn. Be klɛli i afuɛ 41 nun lele afuɛ 98 nun. I sɔ’n kle kɛ ɔ dili afuɛ kɔe 60 naan b’a wie i klɛ. Be klɛli fluwa 27 sɔ’m be nun sunman Glɛki nun. I sɔ’n ti, e flɛ i kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ nga i klikli nun be klɛli i Glɛki nun’n. Sanngɛ, sran sunman be flɛ i kɛ Aenguɛ Uflɛ.

Ɔ maan, Biblu wunmuan’n i nun fluwa’m be ti 66. Ɲanmiɛn yɛ ɔ fɛli i kwlaa sɔ’n mannin sran mun yɛ be klɛli-ɔ. ?Sanngɛ, ngue ti yɛ sran’m be yi Biblu fanunfanun mun-ɔn? Like cinnjin nsan ti-ɔ.

Be yo sɔ naan sran’m be kanngan Biblu’n nun be klɔ aniɛn’m be nun.
Laa fluwa sifuɛ nga be niannin Ɲanmiɛn ndɛ’n su be klɛli’n, be dili fɔ ndɛ wie’m be su. Ɔ maan, ɔ fata kɛ be klɛ ndɛ’m be kpa.
Be yo sɔ naan ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n i wlɛ wunlɛ yo pɔpɔ.

Kɛ ɔ ko yo naan y’a wun i kwlaa sɔ’n i wlɛ kpa’n, é wá fá e ɲin síe i lalafuɛ Biblu nɲɔn be su.

BIBLU NGA BE YILI I GLƐKI NUN MƆ BE FLƐ I KƐ SƐPTANTI’N

Ɲanmiɛn nuan ndɛ nga i klikli nun be klɛli i Ebre nun’n, Zuifu wie’m be kacili i Glɛki nun. Be flɛli Biblu sɔ mɔ be yili’n kɛ Sɛptanti. Be dili junman sɔ’n afuɛ kɔe 300 nun ka naan Klistfuɛ’m be blɛ’n w’a ju. ?Ngue ti yɛ be yili Biblu sɔ’n niɔn? Be yili naan Zuifu nga Glɛki yɛ be si i kan’n, b’a kwla kanngan “Nyanmiɛn Ndɛ nga be klɛli’n” i nun wie.—2 Timote 3:15.

Sɛptanti’n yoli be nga be timan Zuifu mɔ be kan Glɛki’n be ye wie. Afin be kwla sili like nga Biblu’n kle’n. Be flɛ fluwa sifuɛ kun kɛ Wilbɛrt Fransis. Ɔ seli kɛ i afuɛ kɔe 2.000 yɛ, ‘ngaliɛ difuɛ’m be kɔ Ɲanmiɛn sulɛ sua’m be nun, yɛ be yiyi Biblu sɔ’n nun be kle sran mun kɛ Zezi “yɛ ɔ ti Krist nin-ɔn.” ’ (Sa Nga Be Yoli’n 17:3, 4; 20:20) Be flɛ fluwa sifuɛ kun ekun kɛ Frederick Bruce. I waan like nga ti yɛ Zuifu sunman b’a “kannganman Sɛptanti nun kun’n” yɛ ɔ o lɛ-ɔ.

Kɛ ɔ́ cɛ́ kɔ́’n, Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be fali Biblu’n i bue nga be klɛli i Glɛki nun’n, be ukali Sɛptanti’n su. Ɔ maan, ɔ kacili fluwa wunmuan kun. Yɛle Biblu nga e le i andɛ’n.

BIBLU NGA BE YILI I LATƐN NUN MƆ BE FLƐ I KƐ VULGATE

Kɛ afuɛ kɔe 300 sinnin’n, bian kun o lɛ be flɛ i kɛ Zerɔmun. Ɔ yili Biblu kun Latɛn nun’n. Be flɛ i kɛ Vulgate. Kɛ ɔ́ yí Biblu sɔ’n, nn b’a dun mmua b’a yi Biblu sunman Latɛn nun. ?Yɛ ngue ti yɛ ɔ yili uflɛ kun-ɔn? Fluwa kun waan Biblu sɔ’m be nun’n, sran’m be “kpɛli ndɛ wie’m be wun, be dili fɔ, be kpɛli ndɛ wie mun be ukali su, annzɛ be yili ndɛ wie mun.” I sɔ’n ti, Zerɔmun kunndɛli kɛ ɔ́ káci ndɛ’m be kpa.

Zerɔmun kacili ndɛ sunman be kpa. Sanngɛ i sin’n, Katoliki kpɛnngbɛn’m be wa yoli like tɛ kpa kun. Yɛle kɛ, be seli kɛ Biblu nga be flɛ i kɛ Vulgate i kunngba cɛ, yɛ ɔ fata kɛ sran’m be kanngan nun-ɔn. Be yoli sɔ afuɛ kpanngban kpa. Kɛ mɔ sran kpanngban be siman Latɛn’n i kanngan ti’n, be kwlá wunman Vulgate i nun ndɛ’n i wlɛ. Ɔ maan, Biblu sɔ’n kwlá yoman be ye.

BE WA YILI BIBLU FANUNFANUN MUN

Sran wie’m be wa yili Biblu uflɛ wie mun. I wie yɛle nga be yili i Syriac aniɛn’n nun mɔ sran’m be kloli i kpa’n. Be flɛ i kɛ Peshitta. Be yili Biblu sɔ’n w’a di afuɛ kɔe 1.600. Sanngɛ sran kpanngban be ɲannin Biblu’n be klɔ aniɛn’m be nun i afuɛ kɔe 600 yɛ.

Kɛ afuɛ 1400 mántan koko’n, bian kun o lɛ be flɛ i kɛ Jɔnun Wiklifu. Ɔ kacili Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n i angle nun, naan sran kpanngban be kanngan nun. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, w’a cɛman. Bian kun o lɛ be flɛ i kɛ Zoanɛsi Gitɛnbɛgi. Ɔ yili mannzi kun mɔ be fa yi fluwa’n. Ɔ maan, sran’m be wa yili Biblu’n i abloki lɔ aniɛn nga sran’m be si be kan kpa’n, be nun sunman be nun.

Kɛ sran’m bé yí Biblu fanunfanun Angle nun’n, sran wie’m be seli kɛ ɔ timan cinnjin kɛ be yo i sɔ aniɛn kunngba’n nun. Sanngɛ, bian kun o lɛ be flɛ i kɛ Jɔnun Lewisi. Ɔ seli kɛ: “Kɛ ɔ́ cɛ́ kɔ́’n, aniɛn kwlaa i kanlɛ’n kaci. I sɔ’n ti, Biblu nga be yili be aniɛn’m be nun w’a cɛ’n, ɔ fata kɛ be kaci be nun ndɛ’m be uflɛ naan be nga be kanngan be nun’n, b’a wun ndɛ’n i wlɛ.” Ɔ kannin ndɛ sɔ’n i afuɛ kɔe 300 yɛ.

Lalafuɛ Biblu nga be yili be aniɛn’m be nun’n, andɛ fluwa sifuɛ’m be wun be nun ndɛ’m be wlɛ kpa. Ɔ maan, be kwla kaci Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n i kpa aniɛn’m be nun. Asa ekun’n, be ɲannin Ɲanmiɛn nuan ndɛ nga be klɛli be lalafuɛ nun’n, be nun sunman. Ɔ maan, be kwla si wafa nga Ɲanmiɛn maan sran’m be klɛli i nuan ndɛ’n i klikli nun’n.

Sɛ e le Biblu nga b’a yi be uflɛ’n be nun kun’n, ɔ́ yó e ye kpa. Sanngɛ, ɔ fata kɛ e nian e wun su kpa. Sɛ be nga be kaci Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n i aniɛn’m be nun’n be klo Ɲanmiɛn sakpa’n, Biblu nga be yi be’n bé yó e ye dan.

Sɛ a kunndɛ kɛ á kánngan Biblu’n nun ɛntɛnɛti su, annzɛ ɔ telefɔnun pɔrtablu su’n, kɔ ɛntɛnɛti adrɛsi www.jw.org/fr su. Tin PUBLICATION > BIBLE su. Annzɛ sin nzɔliɛ nga lika.

ƝANMIƐN I DUNMAN M’Ɔ O BIBLU’N NUN’N

Sɛptanti’n i nun fluwa nɲa kun su’n, Ɲanmiɛn dunman’n klɛ su, be klɛli i Zezi blɛ su

Ɲanmiɛn i dunman m’ɔ ti i liɛ klonglo’n yɛle Zoova. Ɔ o Biblu nga be flɛ i kɛ Les Saintes Écritures. Traduction du monde nouveau i bue nga i klikli nun be klɛli i Ebre nun’n, ɔ nin i bue nga be klɛli i Glɛki nun’n be nun. Biblu nga be yili be Wawle nun’n be nun’n, be se kɛ “E Min.” Be nga be kaci Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n aniɛn’m be nun’n, be nun wie’m be waan Ɲanmiɛn i dunman klonglo, mɔ be fali ndɛ mma nnan (YHWH) yɛ be fa klɛli’n, ɔ nunman Biblu’n nga be flɛ i kɛ Sɛptanti’n nun. ?Sanngɛ, be ndɛ sɔ’n ti nanwlɛ?

Afuɛ 1940 nin 1950 be afiɛn nun’n, sran wie’m be wunnin Sɛptanti’n i nun fluwa wie mɔ be klɛli be Zezi blɛ su’n. Be klɛli Ɲanmiɛn dunman fluwa sɔ’m be su Ebre nun. Kɛ ɔ cɛli mɔ fluwa sifuɛ wie’m bé nían Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n su bé klɛ́’n, yɛ atrɛkpa’n, be yili Ɲanmiɛn dunman’n niɔn. Kpɛkun, be klɛli i osu nun lɛ kɛ Kyrios. Wawle’n kacili Glɛki nun ndɛ mma sɔ’n kɛ “E Min.” Sanngɛ, be nga be yili Biblu es Saintes Écritures. Traduction du monde nouveau be liɛ’n, lika nga Ɲanmiɛn dunman’n klɛ lɛ laa’n, be klɛ sieli i osu.

?NDƐ NG’Ɔ O BIBLU’N NUN’N BE KPƐLI I WUN?

Ezai fluwa nga be wunnin i jenvie m’ɔ ti njin nzue klakla’n i wun lɔ’n w’a di afuɛ 2.000. I nun ndɛ’n nin Biblu nga e le i andɛ’n i nun ndɛ’n ti kun.

Kɛ fluwa sifuɛ wie’m bé nían Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n su bé klɛ́’n, be dili fɔ. Ɔ nin i sɔ’n ngba’n, ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n w’a kaciman. Fluwa kun se kɛ: ‘Ndɛ nga Klistfuɛ’m be lafi su’n, be nun kun sa w’a kaciman.’

Zuifu nga be niannin Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n su be klɛli’n be liɛ’n, b’a diman fɔ. Fluwa kun se kɛ: ‘Kɛ akoto’m be wuli’n, Ɲanmiɛn nuan ndɛ nga i klikli nun be klɛli i Ebre nun’n, Zuifu wie’m be niannin su be klɛli i sɛsɛsɛ, b’a diman fɔ.’

Be wunnin Ezai fluwa’n jenvie m’ɔ ti njin nzue klakla’n lɔ lika’n nun. Kɛ be klɛli fluwa sɔ m’ɔ dili afuɛ 1.000, i sin yɛ be klɛli fluwa nga titi’n, sran’m be nian be su be kaci Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n aniɛn’m be nun’n mun-ɔn. ?Kɛ be fali fluwa sɔ’n i nun ndɛ’n be sunnzunnin andɛ liɛ’n, ngue yɛ be sieli i nzɔliɛ-ɔ? Fluwa kun waan: ‘Wie liɛ’n, ndɛ mma kun yɛ ɔ kpɛn nun, annzɛ ɔ tu nun-ɔn.’

Be nga be nian ndɛ’m be su be klɛ mɔ be ɲin kanman ase’n, be dili fɔ ndɛ wie’m be su. Andɛ’n, sran’m be wunnin lika nga be dili fɔ’n, yɛ be klɛli ndɛ’m be kpa. Fluwa kun se kɛ: ‘Lalafuɛ fluwa nga sran’m be le be andɛ’n be nun’n, Aenguɛ Uflɛ’n yɛ be kwla fa kle weiin kɛ ɔ di nanwlɛ-ɔ.’

Fluwa kun ekun se kɛ: ‘Sran’m be klɛli Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n be sa nun titi, yɛ be yili be mannzin nun’n titi. Sanngɛ, Ɲanmiɛn nuan ndɛ’n w’a kaciman. Ɔ o lɛ tititi.’

?Be kpɛli ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n i wun? Cɛcɛ.