Wafa nga e kwla jran sran lufle bulɛ’n i ɲrun kekle’n

1-2. (1) ?Kɛ sran’m be wun kɛ be bu sran’m be lufle’n, ngue yɛ be yo-ɔ? (2) ?Kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su-ɔ?

MƐN nga nun’n, be bu sran’m be lufle dan. Ninnge sunman ti yɛ be bu sran’m be lufle-ɔ. Ɔ kwla yo be finwlɛ’n, annzɛ wafa nga be ti’n, annzɛ sika mɔ be lemɛn i’n, annzɛ kusu like uflɛ ti. Asa’n, mɛn’n nun sikafuɛ mun nin awa i janunfuɛ mɔ sika’n lo be tra like kwlaa’n be ayeliɛ’n ti’n, sran sunman be fɛ. Sa sɔ mun ɔ nin sa uflɛ wie’m be ti’n, e kwlakwla e wun e ɲrun.

² Kɛ sran lufle bulɛ’n ti’n sran’m be fa ya’n, i sɔ’n boman e nuan. Afin e kwlaa e kunndɛ kɛ é trán mɛn kun mɔ i nun’n be yoman sran’m be tɛtɛ, mɔ e wla gua ase’n i nun. Sran wie’m be yo ninnge wie mun naan sran lufle bulɛ’n wie mɛn’n nun. Wie’m be jaso awa’m be wun. Yɛ wie’m be liɛ’n, be suan politikifuɛ nga be se be kɛ bé yó naan sran lufle bulɛ’n wie’n be bo. Sanngɛ e mɔ e ti Klisifuɛ’n, Biblu’n se e kɛ nán e yo “mɛn’n nunfuɛ” naan e lafi su kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n yɛ ɔ́ wá yó maan sran lufle bulɛ’n wíe mlɔnmlɔn-ɔn. (Zan 17:16) Ɔ nin i sɔ ngba’n, kɛ e wun kɛ be yo sran kun i tɛtɛ annzɛ be bu i lufle’n, ɔ yo e ya. Wie liɛ bɔbɔ’n, e fa ya dan kpa. I sɔ’n ti’n, e kwla usa e wun kɛ: ‘?Kɛ be bu sran lufle’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ n yo-ɔ? ?N kwla yo like kun dɔ nga su naan sran lufle bulɛ’n w’a kan ase kan?’ Ka naan y’a tɛ kosan sɔ’m be su’n, maan e dun mmua e kan wafa nga Zoova nin Zezi be bu sran lufle bulɛ’n i ndɛ.

ZOOVA NIN ZEZI BE KPƆ SRAN LUFLE BULƐ’N

3. ?Ngue ti yɛ kɛ be bu sran lufle’n, i sɔ’n yo e ya-ɔ? (Ezai 5:7)

³ Biblu’n kan like nga ti yɛ kɛ be bu sran lufle’n, i sɔ’n yo e ya’n i ndɛ. Biblu’n se kɛ Zoova yili e kɛ i bɔbɔ sa. Zoova kusu’n, ɔ “klo sa kpa’n nin sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n.” (Jue. 33:5; Bob. 1:26) Ɔ yoman sa ng’ɔ timan su’n le, yɛ ɔ kloman kɛ sran fi yo sɔ! (Mml. 32:3, 4; Mis. 6:8; Zkr. 7:9) I wie yɛle kɛ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Ezai i blɛ su’n, Izraɛlifuɛ wie’m be yoli be niaan Izraɛlifuɛ be tɛtɛ. Kɛ be niaan sɔ’m bé kpán ‘awlabɔɛ kpanlɛ’n,’ Zoova tili. (An kanngan Ezai 5:7 nun.) I sɔ’n ti’n, ɔ tuli be nga be ɲinfu be fɛmɛn i mmla’n su mɔ be yo be wiengu’m be tɛtɛ’n be fɔ.—Eza. 5:5, 13.

4. ?Wafa sɛ yɛ Zezi bu sran lufle bulɛ’n niɔn? (An nian desɛn’n wie.)

⁴ Zezi ti kɛ Zoova sa. I kusu klo sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n yɛ ɔ kpɔ sran tɛtɛ yolɛ’n. I nun m’ɔ o asiɛ’n su wa’n, cɛn kun’n ɔ wunnin bian kun mɔ i sa kun ti wuwa’n. Bian’n yoli Zezi annvɔ dan ti’n, ɔ yoli i juejue. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn mɔ be siman aunnvɔɛ’n, be fali ya kpa. Bian m’ɔ kpinndinman mɔ Zezi yoli i juejue’n, i ndɛ liɛ’n w’a loman be. Sanngɛ Wunmiɛn-lolɛ-cɛn’n i su mmla mɔ be bɔbɔ be kpɛli’n i su nantilɛ’n yɛ ɔ lo be-ɔ. ?Wafa sɛ yɛ i sɔ’n yoli Zezi-ɔ? Biblu’n se kɛ “be awlɛn mɔ w’a kete’n ti’n, i wla boli i wun dan.”—Mar. 3:1-6.

5. ?Sɛ sran lufle bulɛ’n ti’n e fa ya’n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ e wla fi su-ɔ?

⁵ E wunnin kɛ Zoova nin Zezi be kpɔ sran lufle bulɛ’n. Ɔ maan sɛ e kusu e kpɔ i wie’n, ɔ ti su. (Efɛ. 4:26) Sanngɛ ɔ fataman kɛ e wla fi su kɛ sɛ sran lufle bulɛ’n ti’n e fa ya bɔbɔ’n, nɛ́n i sɔ’n ti yɛ sran’m bé yáci be wiengu’m be lufle bulɛ-ɔ. I kpa bɔbɔ’n, sɛ y’a nianman e wun su naan e fa ya lele ɔ cɛ’n, e kwla tɔ su tukpacɛ yɛ e akunndan’n kwla sanngan. (Jue. 37:1, 8; Zak. 1:20) ?Ɔ maan sɛ e wun kɛ be bu sran kun i lufle’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ? I lɛ nun’n, Zezi i ajalɛ’n kwla uka e.

?KƐ ZEZI WUNNIN KƐ BE YO SRAN’M BE TƐTƐ’N, NGUE YƐ Ɔ YOLI-Ɔ?

6. ?I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, ngue yɛ ɔ wunnin i-ɔ? (An nian desɛn’n wie.)

⁶ I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, ɔ wunnin kɛ be yo sran kpanngban be tɛtɛ. Ɔ wunnin kɛ Zifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn’m be mianmian nvlefuɛ mun. (Mat. 23:2-4) Ɔ wunnin wafa nga Rɔmun siefuɛ’m be kusu be yoli nvlefuɛ’m be tɛtɛ’n. Blɛ sɔ’n nun’n, Zifu sunman be kunndɛli kɛ bé ɲán be ti Rɔmunfuɛ’m be sa nun. Be nun wie’m be bo yoli kun kpɛkun be nin Rɔmunfuɛ’m be kunnin. Ɔ nin i sɔ ngba’n, Zezi w’a fɛmɛn i wun w’a wlaman be nun le. I kpa bɔbɔ’n, cɛn kun’n kɛ ɔ wunnin kɛ sran’m be kunndɛ kɛ bé síe i famiɛn’n, ɔ cuɛnnin i wun ɔli lika uflɛ.—Zan 6:15.

7-8. ?I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, ngue ti yɛ w’a seman kɛ ɔ́ yó maan sran’m be tɛtɛ yolɛ’n ɔ wie-ɔ? (Zan 18:36)

⁷ I nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n, w’a seman le kɛ ɔ́ yó politiki naan sran’m be tɛtɛ yolɛ’n ɔ wie. ?Ngue ti-ɔ? Afin ɔ si kɛ klɔ sran’m be leman atin be sieman be wiengu klɔ sran. Kpɛkun be kwlá sieman be wiengu kpa bɔbɔ. (Jue. 146:3; Zer. 10:23) Asa’n, be kwlá nunnunman sa bɔbɔ ba nga ti yɛ sran’m be yo be wiengu’m be tɛtɛ’n. Satan m’ɔ sie mɛn wunmuan’n, i klun yo wi kpa. Blɛ sunman’n, i yɛ ɔ su sran’m be bo mɔ be yo be wiengu’m be tɛtɛ-ɔ. (Zan 8:44; Efɛ. 2:2) Asa ekun’n, fɔ m’ɔ o e nun’n ti’n, kannzɛ sran kun ti kpa sɛ’n, ɔ kwlá yoman sa nuan su sɛsɛ blɛ kwlaa nun.—Aku. 7:20.

⁸ Zezi si kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n i kunngba cɛ yɛ ɔ́ yó maan sran’m bé yáci be wiengu’m be tɛtɛ yolɛ’n niɔn. I sɔ’n ti’n, ɔ tuli i klun “kannin Ɲanmiɛn Sielɛ’n i ndɛ, kpɛkun ɔ boli i jasin fɛ’n.” (Lik. 8:1) Ɔ guali “be nga be konvi sɔ sa nuan su sɛsɛ yolɛ kɛ awe nin nzuewe fa kun sran sa’n,” be awlɛn su nzue. Ɔ seli be kɛ cɛn wie lele’n, sran’m be tɛtɛ yolɛ’n nin sran lufle bulɛ’n bé wíe. (Mat. 5:6; Lik. 18:7, 8) Sanngɛ nán klɔ sran’m be awa mun yɛ bé yó i sɔ liɛ’n niɔn. Ɲanmiɛn i awa liɛ m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n, m’ɔ ‘finman klɔ sran mun’n,’ yɛ ɔ́ wá yó sɔ-ɔ.—An kanngan Zan 18:36 nun.

SƐ E WUN KƐ BE YO SRAN’M BE TƐTƐ’N, MAAN E YO KƐ ZEZI SA

9. ?Ngue ti yɛ a lafi su kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n i kunngba cɛ yɛ ɔ́ yó maan sran’m be tɛtɛ yolɛ’n wíe-ɔ?

⁹ Andɛ’n, sran’m be yo be wiengu’m be tɛtɛ tra i nun mɔ Zezi o asiɛ’n su wa’n. Sanngɛ kɛ Zezi blɛ su’n sa’n, Satan nin i sran’m be ti yɛ sran’m be yo be wiengu tɛ “mɛn’n i awieliɛ blɛ” nga nun-ɔn. (2 Tim. 3:1-5, 13; Ngl. 12:12) Kɛ Zezi sa’n, e si kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n i kunngba cɛ yɛ ɔ́ wá núnnún sa nga ti yɛ sran’m be yo be wiengu’m be tɛtɛ’n niɔn. Kɛ mɔ e suan Ɲanmiɛn Sielɛ’n i bo’n ti’n, e faman e wla guaman klɔ sran’m be awa’m be su. Kpɛkun e faman e wun wlaman be nga be man be wun su naan sran’m be tɛtɛ yolɛ’n wie’n, be nun wie. Maan e fa e ɲin e sie i aniaan bla kun m’ɔ suan Sitesi’na i su ndɛ’n su. Ka naan w’a si ndɛ nanwlɛ’n, ɔ o be nga be man be wun su naan sran’m be tɛtɛ yolɛ’n wie’n be nun. Sanngɛ blɛ wie nun’n, ɔ usɛli i wun sɛ i sɔ mɔ be yo’n ɔ kwla uka sran mun sakpa-o. Ɔ seli kɛ: “Kɛ e nin min wiengu mun e kɔ nantilɛ’n, ɔ ju wie’n n usa min wun kɛ ajalɛ kpafuɛ’n yɛle ngalɛ’n. Sanngɛ siɛn mɔ n suan Ɲanmiɛn Sielɛ’n i bo’n, n si kɛ ajalɛ kpafuɛ’n yɛ n fali-ɔ. N si kɛ Zoova wá núnnún sa’m be kwlaa, sanngɛ min liɛ’n n kwlá yoman sɔ.”—Jue. 72:1, 4.

10. ?Ndɛ ng’ɔ o Matie 5:43-48 nun’n, ɔ nin be nga be man be wun su’n be ayeliɛ’n kɔ likawlɛ? (An nian foto’n wie.)

¹⁰ Be nga be man be wun su’n, be nun sunman be ɲin su ti kekle yɛ be awlɛn ti fufu. I sɔ ayeliɛ’n nin ajalɛ nga Zezi kleli e’n nin ndɛ ng’ɔ kannin’n, be kɔman likawlɛ. (Efɛ. 4:31) Aniaan bian kun m’ɔ suan Jefre’n, ɔ seli kɛ: “N sieli i nzɔliɛ kɛ, kɛ sran’m be man be wun su’n, i bo bolɛ nun’n lika’n ti fɔun. Sanngɛ ɔ ɲin mɔ á bó i bla-ɔ, be su saci sran’m be ninnge mun, nn bé wúa ninnge mun, yɛ be yo sran’m be kpokokpoko.” Sanngɛ e liɛ’n, Zezi seli e kɛ be nga be faman e ndɛ’n su annzɛ be kpɔ e bɔbɔ’n, maan e nin be e tran klanman. (An kanngan Matie 5:​43-48 nun.) E mɔ e ti Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’n, e mian e ɲin e nian Zezi i ajalɛ’n su.

11. ?Ngue ti yɛ ɔ ju wie’n, Zezi i ajalɛ’n i su nantilɛ’n ti kekle-ɔ?

¹¹ E si kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n wá yó maan sran lufle bulɛ’n wíe. Sanngɛ kɛ be bu e lufle’n, ɔ ju wie’n Zezi i ajalɛ’n i su nantilɛ’n kwla yo kekle man e. I wie yɛle aniaan bla kun m’ɔ suan Janiya’n i liɛ’n. I wunnɛn kplo’n ti’n be buli i lufle. Ɔ seli kɛ: “Ɔ yoli min ya dan. N kunndɛli kɛ ń tú min klunngbɔ. Anuannzɛ kun o lɛ’n, ɔ kpli be nga be wunnɛn kplo’n ti’n be bu be lufle’n be ti. N seli min wun kɛ ń wlú anuannzɛ sɔ’n nun wie. I liɛ’n, min wla gúa ase kan.” Sanngɛ kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, Janiya wunnin kɛ ɔ fata kɛ ɔ kaci i akunndan’n. Ɔ seli kɛ: “N sieli i nzɔliɛ kɛ n su fa min wla guɛ i mɛn siefuɛ’m be su. Kusu nn Zoova su yɛ ɔ fata kɛ n fa min wla n gua-ɔ. Ɔ maan n yacili anuannzɛ sɔ’n i nunfuɛ’m be ndɛ tielɛ.” Kɛ be bu e bɔbɔ annzɛ e wiengu’m be lufle’n, i sɔ kwla yo e ya. Sanngɛ ɔ fata kɛ e nian e wun su naan i sɔ’n ti’n y’a yoman politiki.—Zan 15:19.

12. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e kpa ndɛ nga e kanngan nun’n, nin ndɛ nga e tie be aladio nin televiziɔn nun’n be nun-ɔn?

¹² ?Sɛ be bu e bɔbɔ annzɛ sran uflɛ i lufle naan ɔ yo e ya’n, ngue yɛ ɔ kwla uka e naan e wla w’a gua ase-ɔ? Like kun m’ɔ kwla uka e’n, yɛle kɛ maan e kpa ndɛ nga e kanngan nun’n, nin ndɛ nga e tie be aladio nun annzɛ televiziɔn nun’n be nun. Rezo sosio’m be su’n, sran wie’m be blɔ sa nga sran’m be yo mɔ be timan su’n dan, yɛ be wlawla sran mun naan be jaso awa’n i wun. Asa’n, zronalifuɛ wie’m be kpɛ ndɛ’m be wun. ?Kannzɛ bɔbɔ e tili sa kun i su ndɛ kun m’ɔ ti nanwlɛ’n, sanngɛ sɛ e fa e ɲin sie su dan’n, i sɔ’n yó e wun sa ye? Cɛcɛ. I kpa bɔbɔ’n, sɛ e fa e ɲin sie i ndɛ kɛ ngalɛ’n sa’m be su dan’n, e awlɛn bé e klun ngbɛn yɛ e sa sin búbú e. (Ɲan. 24:10) Yɛ ng’ɔ ti tɛ kpa’n yɛle kɛ e su lafiman Ɲanmiɛn Sielɛ’n, m’ɔ́ wá yó maan sa tɛtɛ’m be kwlaa bé wíe’n i su kun.

13. ?Sɛ e kanngan Biblu’n nun cɛn kwlakwla’n yɛ e bu su akunndan’n, wafa sɛ yɛ i sɔ’n kwla uka e-ɔ?

¹³ Sɛ e kanngan Biblu’n nun cɛn kwlakwla’n yɛ e bu su akunndan’n, i sɔ’n úka e naan sɛ be bu e bɔbɔ annzɛ sran uflɛ lufle’n, y’a kwla tra e awlɛn. Aniaan bla kun suan Alia. Kɛ ɔ wunnin kɛ sran’m be yo be asa’n sufuɛ’m be tɛtɛ’n, i sɔ’n sɛnngɛnnin i akunndan’n. Kpɛkun ɔ yoli i kɛ be nga be yo sran’m be tɛtɛ sɔ’n, be tuman be fɔ sa. Ɔ seli kɛ: “N trannin ase yɛ n usali min wun kɛ: ‘?Min bɔbɔ kpa’n, n te lafi su kɛ Zoova wá yó maan sa sɔ’m bé wíe sakpa?’ Blɛ sɔ’n nun’n, n kanngannin Zɔbu 34:22-29 nun. Ndɛ mma sɔ’m be kleli min kɛ sran fi kwlá fiaman Zoova ɲrun. I kunngba cɛ yɛ ɔ kwla di sran’m be jɔlɛ kɛ ng’ɔ nin i fata’n sa-ɔ. Yɛ i kunngba cɛ yɛ ɔ kwla yo maan sran’m be su sa’n kwlaa wie-ɔ.” ?Sanngɛ kɛ é mínndɛ kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n yo naan sran lufle bulɛ’n wie’n, ngue yɛ e kwla yo i dɔ nga su-ɔ?

?NGUE YƐ E KWLA YO I DƆ NGA SU-Ɔ?

14. ?Ngue yɛ e kwla yo i dɔ nga su-ɔ? (Kolɔsufuɛ Mun 3:10, 11)

¹⁴ E kwlá yoman naan sran’m b’a buman be wiengu’m be lufle annzɛ b’a yoman be tɛtɛ. Sanngɛ e kwla mian e ɲin naan e nin e wiengu mun y’a tran klanman. Kɛ nga e fa kannin’n sa’n, ɔ fata kɛ e klo sran mun kɛ Zezi sa. Sɛ e klo sran kɛ i sa’n, be nga be yo e tɛtɛ bɔbɔ’n, é klé be kɛ e bu be sran. (Mat. 7:12; Rɔm. 12:17) Kɛ e bu sran’m be kwlaa be sran mɔ e nin be e tran klanman’n, i sɔ’n yo Zoova i fɛ.—An kanngan Kolɔsufuɛ Mun 3:​10, 11 nun.

15. ?Sɛ e fa ndɛ nanwlɛ’n e kle sran mun’n, wafa sɛ yɛ i sɔ’n kwla uka be-ɔ?

¹⁵ Like cinnjin kpafuɛ nga e kwla yo naan sran lufle bulɛ’n w’a kan ase kan’n, yɛle kɛ e fa Biblu’n nun ndɛ nanwlɛ’n e kle sran mun. ?Ngue ti yɛ e se sɔ-ɔ? Afin “Zoova i silɛ’n” kwla yo maan sran’m be kaci. Be nga laa’n be yo sran’m be tɛtɛ’n, be kwla yo klun ufuefuɛ nin wɛtɛɛfuɛ. (Eza. 11:6, 7, 9) Be flɛ bian kun kɛ Jemali. Ka naan w’a si ndɛ nanwlɛ’n, ɔ fɛli i wun wlali sonja wie mɔ be jasoli awa’n i wun’n be akpasua kun nun. Afin ɔ buli i kɛ awa sɔ’n yo sran’m be tɛtɛ. Ɔ seli kɛ: “A kwlá mianman sran’m be kɛ be kaci. Min bɔbɔ’n, b’a mianmianman min naan m’an kaci. Biblu’n nun ndɛ mɔ be kleli min’n, yɛ maan n kacili-ɔ.” Biblu’n nun like mɔ Jemali suannin’n ti’n, w’a kunman alɛ kun. I sɔ’n kle kɛ sɛ sran kaka be si ndɛ nanwlɛ’n naan be kaci’n, i agualiɛ su’n sran fi su yomɛn i wiengu tɛtɛ kun.

16. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e tu e klun e kan Ɲanmiɛn Sielɛ’n i ndɛ e kle sran mun-ɔn?

¹⁶ Kɛ Zezi sa’n, e tu e klun e kle sran’m be kɛ Ɲanmiɛn Sielɛ’n, i kunngba cɛ yɛ ɔ kwla yo naan sran lufle bulɛ’n nin sran’m be tɛtɛ yolɛ’n be wie-ɔ. Ndɛ sɔ’n kwla fɔnvɔ be nga be yoli be tɛtɛ’n be kpa. (Zer. 29:11) Sitesi mɔ e dun mmua kɛnnin i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Kɛ be yoli min bɔbɔ nin min wiengu mun e tɛtɛ’n, Biblu’n nun ndɛ nanwlɛ mɔ n sili i’n yɛ ɔ ukali min naan m’an jran kekle-ɔ. Zoova fali i nuan ndɛ m’ɔ o Biblu’n nun’n fɔnvɔli min.” Sɛ e waan é fá Biblu’n nun ndɛ’n é fɔnvɔ sran’m be kpa’n, ɔ fata kɛ e buabua e wun e sie. Sɛ e suan sran lufle bulɛ’n i su ndɛ nga Biblu’n kan’n i su like kpa’n, é láfi ndɛ sɔ’n su kpa. Ɔ maan sɛ suklu lɔ annzɛ junman su lɔ’n sran kun usa e ndɛ sɔ’n, é kwlá yíyí nun weinwein é klé i.b

17. ?Wafa sɛ yɛ Zoova uka e naan y’a jran sran lufle bulɛ’n i ɲrun-ɔn?

¹⁷ Sɛ Satan te “sie mɛn nga’n,” e si kɛ sran lufle bulɛ’n su wieman le. Sanngɛ e wla gua ase, afin e si kɛ cɛn wie lele’n, Zoova ‘wá kán Satan bo.’ (Zan 12:31) Biblu’n nun’n, Zoova kle e sa nga ti yɛ sran lufle bulɛ’n w’a sɔn dan sɔ’n. Asa’n, ɔ kle e kɛ be nga be bu be lufle’n be ndɛ lo i. (Jue. 34:17-19) Zoova yoli maan i Wa’n kleli e ajalɛ naan y’a kwla jran sran lufle bulɛ’n i ɲrun kekle. Kpɛkun ɔ tali e nda kɛ ɔ cɛ kan’n, i Sielɛ’n wá yó maan sran lufle bulɛ’n nin sa wafawafa’m be kwlaa bé wíe. (2 Piɛ. 3:13) I sɔ’n ti’n, maan e bo Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n juejue su titi. Yɛ maan e ɲin tran blɛ mɔ “sa nuan su sɛsɛ yolɛ’n nin sa kpa yolɛ’n” bé trán asiɛ’n wunmuan’n su’n i sin kpa.—Eza. 9:7.