Zoova kacimɛn i ndɛ ng’ɔ kan’n

Nyanndra Mun be nun ndɛ cinnjin mun

SALOMƆN mɔ laa ɔ ti Izraɛli lɔ famiɛn’n, ɔ kwla ‘bu ɲanndra akpi nsan.’ (1 Famiɛn Mun 5:12) ?Ngwlɛlɛ ndɛ sɔ mɔ be klɛli i fluwa su’n, e kwla ɲɛn i andɛ? Ɛɛn, e kwla ɲɛn i. Be wieli Nyanndra Mun i klɛ afuɛ nga be flɛ i 717 nun ka naan y’a ju Zezi blɛ su. I nun ndɛ’m be dan lika fin Salomɔn. Ndɛ tre nɲɔn kasiɛn be kunngba cɛ yɛ Zake i wa Agir, ɔ nin Famiɛn Lɛmuɛli be klɛli ɔ. Sanngɛ sran wie be bu i kɛ Salomɔn i dunman kun ekun yɛle Lɛmuɛli’n.

Like nɲɔn ti yɛ Ɲanmiɛn maan be klɛli Nyanndra Mun be fluwa’n niɔn. Yɛle kɛ be yo maan ‘be si angunndan, naan ndɛ nga be kan kle be’n, b’a wun i wlɛ.’ (Nyanndra Mun 1:2) Ɲanndra sɔ’m be uka e maan e si angunndan, mɔ i ti yɛ maan e kwla wun sa wlɛ naan y’a kwla siesie ndɛ’n. Ɲanndra’m be kle e angunndan ɔ nin ngwlɛlɛ. Sɛ e fa e ɲin sie i ɲanndra sɔ’m be su’n naan e nanti be nun afɔtuɛ’m be su’n, be kwla kaci e awlɛn’n, kpɔkun be kwla man e aklunjuɛ yɛ be kwla yo maan e wun sa yo ye.—Ebre Mun 4:12.

‘TU Ɔ ƝIN WƆ ANGUNNDAN’N, YƐ LIKE NGA BE KLE WƆ’N, TRA NUN KPA’

(Nyanndra Mun 1:1–9:18)

Sɛ angunndan’n ti sran’n, nn Salomɔn sé kɛ ‘ɔ kpan mmuɛ’m be nun sin.’ (Nyanndra Mun 1:20) ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e sie e su e tie i kpanlɛ m’ɔ fite weiin kpa’n niɔn? Sɛ be si angunndan’n, i su mmlusuɛ kpanngban nga be ɲɛn i’n, ndɛ tre 2 kɛn i ndɛ. Ndɛ tre 3 nun’n be kan wafa nga sran kunndɛ kɛ ɔ nin Zoova be afiɛn’n sɛ’n i ndɛ. I sin’n, Salomɔn waan: ‘Angunndan’n i bo bowlɛ’n yɛ. Tu ɔ ɲin wɔ angunndan’n. Like kwlaa ng’ɔ o ɔ sa nun’n, fa kpɛ ngwlɛlɛ’n i wun atin. Like nga be kle wɔ’n, tra nun kpa, nán yaci nun.’—Nyanndra Mun 4:7, 13.

?Ngue yɛ ɔ́ úka e naan y’a jran kekle mɛn’n i ayeliɛ sukusuku’n i ɲrun ɔn? Nyanndra Mun ndɛ tre 5 tɛ su. I waan maan angunndan nga Ɲanmiɛn man e’n, ɔ ka e ti nun naan e wun mɛn’n nun gblɛ ayeliɛ’m be wlɛ. Maan e fa e ɲin sie i be nga be yo sa tɛ mɔ be isɛ i bo nzuɛn’n be su e nian. Ndɛ tre i ng’ɔ bɛ i sin man e ninnge nga be saci sran nin Zoova be afiɛn’n be su afɔtuɛ. Wafa nga bian safuɛ kun yi i wun nglo’n, ndɛ tre 7 yiyi nun kle e weiin. Ndɛ tre 8 kan angunndan’n i kpa m’ɔ ti’n i ndɛ klanman kpa kle e. Ɲanndra nga be kan be ndɛ lele fa ju yɛ’n be atabo’n yɛle ndɛ tre i 9 su’n. Ɔ wla fanngan, kpɔkun wafa nga be fa klɛli’n, ɔ su sran bo maan ɔ kpɛ angunndan’n i wun atin.

Ɲanmiɛn ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:

1:7; 9:10—?Ngue ti yɛ be ɲin m’ɔ yi Anannganman’n, yɛ ɔ ti ‘ngwlɛlɛ silɛ’n i bo bolɛ’n’ ɔ nin ‘angunndan’n i bo bowlɛ’n’ niɔn? Yɛle kɛ, sɛ e ɲin yiman Zoova’n e kwlá siman like, afin i yɛ ɔ yili like kwlaa ɔ, kpɔkun Biblu’n fin i. (Rɔmfuɛ Mun 1:20; 2 Timote 3:16, 17) Like silɛ kpakpa sa’n, i bo’n fin i. Ɔ maan, be ɲin m’ɔ yi Zoova’n yɛ ɔ ti ngwlɛlɛ silɛ’n i bo bolɛ’n niɔn. Be ɲin m’ɔ yi Ɲanmiɛn’n ɔ ti angunndan’n i bo bowlɛ’n wie, afin sɛ e buman angunndan’n e kwlá siman ngwlɛlɛ. Asa kusu’n, sran nga i ɲin yiman Zoova’n, ɔ su fɛmɛn i ngwlɛlɛ silɛ’n ɔ manmanman e Yifuɛ’n.

7:1, 2—?Kɛ be se kɛ “ndɛ nga n kan kle wɔ’n,” ɔ nin “min ngwlɛlɛ ndɛ” nga n kan kle wɔ’n, ngue yɛ ɔ o ndɛ sɔ’n nun ɔn? Nán ninnge nga Biblu’n kle be’n be ngunmin ɔn. Sanngɛ mmla nga siɛ nin niɛn’m be kpɛ be naan awlobofuɛ’m be liɛ w’a yo ye’n, be o nun wie. Ɔ fata kɛ ba’m be fɛ i sɔ mmla’n, ɔ nin Biblu’n nun like nga be si nin be nin’m be kle be’n be su.

8:30—?Wan yɛ ɔ o Ɲanmiɛn wun lɛ mɔ i ‘sa o junman’n su’n’ niɔn? Sran sɔ’n yɛle Ɲanmiɛn i Wa klikli’n, Zezi Klist, i nun m’ɔ nin a baman asiɛ’n su wa’n. Ka naan b’a wu i asiɛ’n su wa’n, i ‘yɛ be dun mmua yili i naan b’a yi ninnge’n kwlaa ɔ.’ (Nyanndra Mun 8:22) Kɛ mɔ i yɛ ɔ ti ‘junman difuɛ’n’ ti, kɛ bé yí ninnge’m be kwlaa’n, ɔ nin i Si yɛ be dili junman’n niɔn—Kolɔsfuɛ Mun 1:15-17.

9:17—?Ngue yɛle “like nga be wua be nɔn’n”, yɛ ngue ti yɛ ɔ yo “fɛ” dan’n niɔn? Kɛ mɔ Biblu’n fa fɛ m’ɔ o yasua kun nin i yi be nna’n nun fa sunnzun gbo nun nzue flɔlɔ ti’n, like nga be wua be nɔn’n yɛle yasua nin bla nga be fia be la’n. (Nyanndra Mun 5:15-17) Sran ng’ɔ yo i sɔ like’n, kɛ m’ɔ bu i kɛ be su trɛmɛn i’n, i ti yɛ maan ɔ yo i fɛ’n niɔn.

Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:

1:10-14. Sa tɛ yofuɛ’m be waan bé ɲán be wun. Ɔ fata kɛ e nian e wun su naan y’a tɔman be aya’m be nun.

3:3. Ɔ fata kɛ klun ufue yolɛ’n ɔ nin sran mɔ e ɲin kpaman be su’n be yo e cinnjin kpa. Ɔ fata kɛ e fa wla e kɔmin kɛ njuaba sa. Asa ekun, maan i sɔ yolɛ’n tran e awlɛn’n nun naan ɔ kaci e nzuɛn.

4:18. Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n, Zoova kle e like blɛblɛblɛ. Sɛ e waan é ká weiin nun’n, nán e yaci e wun ase kanlɛ le.

5:8. Ninnge nga be yo mɔ maan be yo sa sukusuku’n, ɔ fataman kɛ e mɛntɛn i kaan sa. Kannzɛ bɔɔ jue nga be to’n, annzɛ be ɲin su yiyilɛ nun, annzɛ Ɛntɛnɛti nun, annzɛ fluwa nun yɛ i sɔ ninnge’m be wo’n, maan e kpalo be.

5:21. Sran ng’ɔ klo Zoova’n, ɔ nin Zoova be afiɛn sɛ kpa. ?Ɔ maan be kplo nun nɛnkɛnnɛnkɛn kan kunndɛlɛ ti, ɔ́ yí Zoova ase? Ɔ si’ɛ mlɔnmlɔn! Like kpa nga mɔ i ti liɛ ɔ fata kɛ e nzuɛn’n yo kpa’n yɛle kɛ sa kwlaa nga e yo’n Zoova wun i, kpɔkun é kɛ́n i kwlaa’n é klé i.

6:1-5. Afɔtuɛ nga be man e ndɛ mma nga be nun kɛ nán e ‘dun mmua sran m’ɔ ko usa afɛ’n’ i ɲrun yɛ’n, annzɛ nán maan e nin sran wie e bo sɛ sika ndɛ wie su’n, i kpa liɛ’n be ɲɛnmɛn i wunsu! Sɛ e bu i wun angunndan naan e wun kɛ nán ajalɛ kpa yɛ e fali’n, maan e ko ‘koto sran’n’ i bo naan e srɛ i lele maan e flo ndɛ sɔ’n nun.

6:16-19. Ndɛ akpasua nso mɔ sɛ é kwlá sé’n, ɔ kan ninnge tɛtɛ kwlaa nga sran kwla yo’n, be o ndɛ mma nga’m be nun. Ɔ fata kɛ e ɲin ci be kpa liɛ su.

6:20-24. Kɛ be fa Ɲanmiɛn mmla’n be ta sran’n, i sɔ’n kwla sɛsɛ i naan w’a tɔman sa sukusuku yolɛ’n i aya’n nun. I sɔ yolɛ nun’n ɔ nin i fataman kɛ siɛ nin niɛn’m be ɲin kpa be mma’m be su.

7:4. Ɔ fata kɛ e klo angunndan’n ɔ nin ngwlɛlɛ’n.

ƝANNDRA FANUNFANUN MƆ BE KLE E ATIN’N

(Nyanndra Mun 10:1–29:27)

Salomɔn i ɲanndra onga mun be ti kanngan kpekpe sanngɛ be nun ndɛ’m be yo nɔnnin. Wafa nga be klɛli be’n, wie’m be ti ndɛ’n i asabesin yɛ wie’m be kɔ likawlɛ, kpɔkun wie’m be kusu be ti sunnzun ase. E ayeliɛ’n, ɔ nin e ijɔlɛ’n, ɔ nin e angunndan nga e bu’n, ɲanndra sɔ’m be man e be su afɔtuɛ kpakpa mun.

Kɛ ɔ fɛ i ndɛ tre 10 m’ɔ fá jú 24 su’n, ɔ kan be ɲin m’ɔ yi Zoova’n i kpa m’ɔ ti’n i ndɛ. ‘Ezekiasi m’ɔ ti Zida famiɛn’n i sran’ mun yɛ be klɛli Salomɔn i ɲanndra ndɛ tre 25 lele 29 mun ɔn. (Nyanndra Mun 25:1) Ɲanndra sɔ’m be kle e wafa nga e ɲin kwla yi Zoova’n, ɔ nin afɔtuɛ kpakpa wie mun ekun’n.

Ɲanmiɛn ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:

10:6—?Ngue ti yɛ klunwifuɛ’m bé kán ndɛ sa’n, ɔ waan ndɛ kpa yɛ be kan’n niɔn? Ɔ ti sɔ afin kɛ bé kán ndɛ sa’n be fa be nuan nun nɛnkɛnnɛnkɛn’n be ututu be angunndan tɛ’n su naan b’a kwla yo be wiengu’m be tɛ.

11:31—?Ngue sa yɛ bé yó sran kpa’n ɔ nin klunwifuɛ mun ɔn? Kɛ sran kpa’n fɔn’n, be tu i fɔ. Klunwifuɛ’m be ɲinfu be yo sa tɛ’n kpɔkun be kaciman, ɔ maan be fɔ liɛ nga bé tú be’n, ɔ́ trá like kwlaa.

12:23—?Wafa sɛ yɛ sran ti ndɛ ɔ, “ɔ tɛmɛn i kan” ɔn? Yɛle kɛ i ndɛ liɛ’n, ɔ ju i kanlɛ su yɛ ɔ kan ɔn. Ɔ kɛnmɛn i plapla fa dimɛn i nuan.

18:19—?Ngue ti yɛ sɛ ‘ndɛ tɔ sran nin i niaan be afiɛn’n, i mantanlɛ’n yo ya tra klɔ wun talɛ bulɛ’ ɔ? Wafa nga klɔ wun talɛ bulɛ fa yo ya’n, i kunngba’n yɛ aniaan nga be yo i sa’n, kɛ ɔ yo naan ɔ yaci sa tɛ’n cɛ’n, ɔ ti kekle kpa. Utre ng’ɔ o i nin i niaan kun ng’ɔ yoli tɛ’n be afiɛn’n ɔ ti kɛ “bisua anuan nun gboklo sa.”

Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:

10:11-14. Kɛ ɔ ko yo naan e nuan nun ndɛ’n w’a wla sran fanngan’n, ɔ fata kɛ e suan Ɲanmiɛn ndɛ’n kpa, yɛ maan sran klolɛ’n tran e awlɛn’n nun. Kpɔkun ndɛ ng’ɔ fin e nuan nun fite’n, maan e kɛn i ngwlɛlɛ su.

10:19; 12:18; 13:3; 15:28; 17:28. Maan e bu ndɛ nga é kán’n i sin ka naan y’a kan, kpɔkun nán maan e ijɔ fiaii.

11:1; 16:11; 20:10, 23. Aata dilɛ’n nun’n, Zoova klo kɛ e di nanwlɛ.

11:4. Sɛ e kunndɛ aɲanbeun ninnge mun tra e bɔbɔ e Biblu’n nun like suanlɛ’n, ɔ nin aɲia’m be bo kɔlɛ’n nin Ɲanmiɛn srɛlɛ’n, ɔ nin jasin fɛ’n i bolɛ’n, i sɔ’n ti sinnzin dilɛ.

13:4. Sɛ e “awlɛn o” asɔnun’n i nun junman dilɛ’n su’n, annzɛ e awlɛn o su kɛ é trán mɛn uflɛ’n nun’n, nɛ́n i ngba ɔ. Ɔ fata kɛ e kplin e ɲin kpa naan e yo ninnge nga Ɲanmiɛn kunndɛ kɛ e yo’n.

13:24; 29:15, 21. Siɛ nin niɛn nga be klo be mma mun’n be diman be ba. Annzɛ sɛ ba’m be yo sa ng’ɔ timan kpa’n, be ɲin kpaman su. Sanngɛ like ng’ɔ ti mɔɔ be yo naan kɛ ba’m be nin a saciman’n, b’a yaci i sɔ sa tɛ’n yolɛ’n yɛ be yo ɔ.

14:10. Nán cɛn ngba yɛ e kwla yiyi e klun ndɛ nun weinwein e kle sran naan w’a wun i wlɛ ɔ. Annzɛ kusu kɛ mɔ nán sran ngba yɛ ɔ wun e su ndɛ’n i wlɛ ti’n, fɔnvɔlɛ nga bé fɔ́nvɔ e’n, ɔ le awɛ. Saan Zoova kunngba cɛ i su yɛ ɔ fata kɛ e lafi naan sɛ sa wie tɔ e su’n, y’a kwla tra e awlɛn ɔn.

15:7. Wafa kunngba nga like luafuɛ guɛmɛn i ninnge mma ngba buɛ kunngba nun’n, ɔ fataman kɛ e kan sa kwlaa nga e si e kle sran kpɛ kunngba. Angunndan nga ngwlɛlɛfuɛ’m be man’n, be mɛn i blɛblɛblɛ, yɛ kɛ ndɛ’n ju i kanwlɛ yɛ be kan ɔn.

15:15; 18:14. Kannzɛ e o afɛ nun sɛ, sanngɛ sɛ e wla boman e wun’n ɔ uka e naan y’a di aklunjuɛ.

17:24. Ɔ fata kɛ e kunndɛ angunndan naan y’a yo sa ngwlɛlɛ su. Nán maan e yo kɛ ‘sran ng’ɔ wunman sa wlɛ’n,’ m’ɔ fɛmɛn i ɲin siemɛn i ninnge cinnjin’m be su mɔ sanngɛ like nga be o mmuammua’n yɛ ɔ kunndɛ be’n sa’n.

23:6-8. Ɔ fataman kɛ e kpɛ gblɛ e yo e wun kɛ e ti klun ufuefuɛ sa.

27:21. Sɛ be bo sran kun i dunman fɛ’n, ɔ kwla yi sran sɔ’n i sran’n i wafa’n i nglo. Sɛ be bo e dunman fɛ naan e fɛ i sɔ’n e manman Zoova’n naan i sɔ’n wla e fanngan maan e su i titi’n, nn wun ase kanfuɛ yɛle e. Sanngɛ sɛ be bo e dunman fɛ naan i sɔ ti e tu e wun’n, i sɔ’n kle kɛ e ti sran m’ɔ bu i wun kɛ i kpa tra be nga mun ɔn.

27:23-27. Ɲanndra nga be fa e ɲin sie i nnɛn tafuɛ i junman’n su. Kpɔkun ɔ tin like cinnjin kpa kun i yolɛ’n su. Yɛle kɛ maan e mian e ɲin e di junman kpa, yɛ like kan nga e le i’n, maan ɔ ju e. Ɔ nin i fata kɛ ɲanndra sɔ’m be yo naan e wun kɛ ɔ ti cinnjin kɛ e lafi Zoova su.a

28:5. Sɛ e srɛ Ɲanmiɛn’n naan e suan i Ndɛ’n, yɛ é ‘mántan Zoova’ ɔ. I liɛ’n ‘é wún sa kwlaa wlɛ’ naan y’a su i kɛ ɔ nin i fata’n sa.

AFƆTUƐ NDƐ MUN

(Nyanndra Mun 30:1–31:31)

Ndɛ tre cinnjin nɲɔn yɛ be gua Nyanndra Mun i fluwa’n i bo ɔ. Agir fa sunnzun ase mɔ be yo maan sran bu angunndan fa kan be nga be ɲin yiman like’n be ndɛ. Kpɔkun ɔ kle kɛ wafa nga yasua kun yo m’ɔ kɔ bla klɔ’n, i wlɛ wunlɛ ti kekle.b Asa ekun’n, ɔ wla e su nun kɛ nán maan e tu e wun yɛ nán maan e ijɔ tɛtɛ.

Nzan nin nzan kekle, ɔ nin sran kpa’m be fɔ bulɛ i su ndɛ o afɔtuɛ kpakpa nga Lɛmuɛli i nin’n fa mɛnnin i nun. Kɛ be yiyi wafa nga bla kpa’n fa ti’n i nun’n, i agualiɛ su’n ndɛ nga be kannin yɛ: ‘I junman klanman m’ɔ di’n ti maan be yo i mo, yɛ be yo i kwla. I sa ti like ng’ɔ yo be’n be ti maan klɔ wunmuan’n mɛnmɛn i.’—Nyanndra Mun 31:31.

Si angunndan, fa ndɛ nga be kan kle wɔ’n su, maan ɔ ɲin yi Ɲanmiɛn, lafi i su. Afɔtuɛ cinnjin mɔ Ɲanmiɛn i ɲanndra’m be kle e’n, be leman wunsu! I kwlaa yoli o, maan e fa afɔtuɛ ng’ɔ man e’n su, naan e di aklunjuɛ nga ‘sran nga i ɲin yi Zoova’n,’ ɔ di’n wie.—Jue Mun 112:1.

[Ja ngua lɛ ndɛ mun]

[Foto, bue 8]

Like silɛ kpakpa sa’n, i bo’n fin Zoova.

[Foto, bue 10]

Wafa kunngba nga like luafuɛ sanndi i ninnge mma mun’n, i sɔ kunngba’n yɛ e man angunndan’n niɔn.