“Ɲanmiɛn wawɛ’n wluli be nun”

1. Amun kan Pantekɔtu cɛn’n i dilɛ’n i ndɛ.

ZERIZALƐMUN klɔ’n nun ti woyowoyo.a Kɛ sin wunsrɛn’n fín tɛ yiwlɛ’n su fíte’n, nn Levifuɛ’m bé tó jue nga be flɛ i Alɛli’n. (Jue Mun 113 lele 118) Jue sɔ’n, kɛ wie’m bé tó’n nn wie’m bé sɔ́ su. Aofuɛ nga be bali cɛn dilɛ’n, be deli Zerizalɛmun klɔ’n i nun akpɔ mun. Be fin mmua yɛ be ba-ɔ. Be fin Elamun, Mezopotamin, Kapadɔsu, Pɔn, Ezipti, ɔ nin Rɔmun.b Be bali Pantekɔtu cɛn’n i dilɛ. Be flɛ cɛn sɔ’n i wie kɛ “fie su ninnge’m be mma klikli’n,” i cɛn. (Kal. 28:26) Afuɛ kwlakwla’n, kɛ be ko wie ɔɔzu’n i kpɛ mɔ bé wá bó ble’n i kpɛlɛ bo’n, yɛ be di cɛn sɔ’n niɔn. Nanwlɛ, cɛn sɔ’n ti aklunjɔɛ cɛn.

2. ?Abonuan sa benin yɛ ɔ juli afuɛ 33 nun Pantekɔtu’n nun-ɔn?

² Afuɛ 33 nun Pantekɔtu’n nun’n, nglɛmun nun’n, kɛ dɔ ngwlan wá jú’n, sa kun juli. Sa sɔ’n, sran’m bé kɛ́n i ndɛ cɛ́ kpa. Afin sran’m be “tili like kun i ngan ɲanmiɛn su lɔ. Ɔ kpla kɛ aunmuan dan wie sa.” (Yol. 2:2) Ɔ tɛli kekle kpa sua mɔ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ ya kun ablaɔn (120) b’a yia nun’n i nun. I sin’n, abonuan sa kun juli. Yɛle kɛ be wunnin like wie kɛ sin taaman sa. Be kpacikpacili be wun nun, kpɛkun be trantrannin Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be tinuntinun be su.c Kɛ ɔ yoli sɔ’n, “Ɲanmiɛn wawɛ’n wluli be nun,” kpɛkun be kannin ndɛ aniɛn wafawafa’m be nun. Kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be fin sua’n nun fiteli’n, aofuɛ nga be nin be yiali nun Zerizalɛmun klɔ’n nun’n, be nuan boli be wun. Afin be tinuntinun be ‘tili ndɛ nga be kan’n be klɔ aniɛn’n nun.’—Yol. 2:1-6.

3. (1) ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ afuɛ 33 nun Pantekɔtu’n yoli cɛn cinnjin kpa kun-ɔn? (2) ?Wafa sɛ yɛ Piɛli fali “Famiɛn Diwlɛ’n i lakle mun” dili junman Pantekɔtu cɛn’n nun-ɔn?

³ Sa sɔ’n ti cinnjin Ɲanmiɛn sulɛ kpafuɛ’n nun. Afin ɔ kle kɛ Ɲanmiɛn w’a kpɛ nvle uflɛ kun i ba. Nvle sɔ’n yɛle Izraɛli m’ɔ ti Ɲanmiɛn liɛ’n. Yɛ Klisifuɛ nga Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mannin be’n, be yɛ be ti nvle sɔ’n i nunfuɛ mun-ɔn. (Gal. 6:16) Sanngɛ nɛ́n i ngba-ɔ. Afin cɛn sɔ’n nun’n, kɛ Piɛli ijɔli sran’m be ɲrun’n, ɔ fali “Famiɛn Diwlɛ’n i lakle” nsan mun be nun kun dili junman. Lakle sɔ’m bé wá yó maan sran akpasua wie’m bé wá ɲán ninnge wie’m be yolɛ’n i wun atin. (Mat. 16:18, 19) Lakle klikli’n ti’n, Zifu mun nin be nga be timan Zifu mɔ siɛn’n be su Ɲanmiɛn kɛ Zifu mun sa’n, be sɔli ndɛ nanwlɛ’n nun. Kpɛkun Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mannin be.d I sɔ’n ti’n, bé kwlá yó Izraɛli ng’ɔ ti Ɲanmiɛn liɛ’n i nunfuɛ. Yɛ be kwla lafi su kɛ bé yó famiɛn nin Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ Mesi’n i Famiɛn Diwlɛ’n nun. (Ngl. 5:9, 10) Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n, Samarifuɛ’m be wa ɲɛnnin i sɔ’n i wun atin wie. I sin’n, ɔ toli be nga be timan Zifu’n. ?Ngue yɛ sa cinnjin ng’ɔ juli afuɛ 33 nun Pantekɔtu’n nun’n, ɔ kle andɛ Klisifuɛ mun-ɔn?

“Be kwlaa be o lika kunngba’n nun” (Yol. 2:1-4)

4. ?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ andɛ Klisifuɛ’m be asɔnun’n i bo’n fin asɔnun nga be tɛkɛli i afuɛ 33 nun’n niɔn?

⁴ Kɛ Klisifuɛ’m be asɔnun’n bó i bo’n, i nunfuɛ’m be ti sran kɔe ya kun ablaɔn (120). Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mannin be. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn “be kwlaa be o lika kunngba’n nun,” nglo sua ba kun nun. (Yol. 2:1) Cɛn sɔ’n nun’n, lele mɔ wia’n fá tɔ́’n, be nga be yoli be batɛmun mɔ be kacili Klisifuɛ’n, be ti sran akpi tra su. Kɛ asɔnun’n i trɛlɛ’n boli i bo kɛ ngalɛ’n sa. Andɛ’n, w’a kaci anuannzɛ dan kun. Yɛ ɔ te trɛ te kɔ i ɲrun. Yasua nin bla nga be o anuannzɛ sɔ’n nun’n, be ɲin yi Ɲanmiɛn. Be yɛ be ti Klisifuɛ’m be asɔnun’n i nunfuɛ-ɔ. Yɛ be ‘bo Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n asiɛ wunmuan’n su, naan be ti i nvlenvle’m be kwlaa nun,’ i sin naan mɛn’n w’a wie.—Mat. 24:14.

5. ?Maan ɔ yo Klisifuɛ klikli’m be blɛ su-o, annzɛ andɛ-o, kɛ e nin e niaan mun e yia’n, i su ye benin yɛ e ɲɛn i-ɔ?

⁵ Klisifuɛ’m be asɔnun’n ɔ́ wá yó naan i nunfuɛ’m be ɲan wunmiɛn. I nunfuɛ sɔ mun yɛle be nga Ɲanmiɛn kpali be sieli be ngunmin’n, yɛ i sin’n, “bua wie mun ekun” be wa kacili i nunfuɛ wie. (Zan 10:16) Pɔlu kleli kɛ, kɛ asɔnun’n i nunfuɛ’m be suan be wiengu bo’n, i sɔ’n yo i fɛ. I sɔ’n ti’n, kɛ ɔ́ klɛ́ Klisifuɛ nga be o Rɔmun lɔ’n be fluwa’n, ɔ kɛnnin i sɔ’n i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “N kunndɛ kpa kɛ ń wún amun naan ń úka amun naan amun nin Ɲanmiɛn amun afiɛn mantan kpa. I liɛ’n, amún kwlá jrán kekle amún láfi i su. Annzɛ maan e wun e wun naan Ɲanmiɛn su mɔ e nin amun e lafi’n ti’n, e wla e wun fanngan. Amún wlá min fanngan, yɛ n kusu ń wlá amun fanngan wie.”—Rɔm. 1:11, 12.

6, 7. ?Ngue yɛ Klisifuɛ’m be yo naan nvlenvle kwlaa nunfuɛ’m b’a kwla ti jasin fɛ’n niɔn?

⁶ Junman nga Klisifuɛ klikli’m be dili’n, i kunngba’n yɛ andɛ Klisifuɛ’m be di-ɔ. Zezi mɛnnin i sɔnnzɔnfuɛ’m be junman cinnjin kun. Junman sɔ’n i dilɛ’n su yoman pɔpɔ, sanngɛ i dilɛ’n yó fɛ. Ɔ seli be kɛ: “Amun wɔ, amun yo maan nvlenvle’m be kwlaa be nunfuɛ’m be kaci min sɔnnzɔnfuɛ. Amun yo be batɛmun, Siɛ’n nin Ba’n nin Ɲanmiɛn i wawɛ’n be dunman nun. Like kwlaa nga n seli amun kɛ amun yo’n, amun kle be naan be kusu be nian su be yo wie.”—Mat. 28:19, 20.

⁷ Andɛ’n, Zoova i Lalofuɛ’m be asɔnun’n i lika yɛ Zoova sin naan w’a kwla di junman sɔ’n niɔn. Kɛ ɔ yo naan be nga be kan aniɛn wafawafa b’a kwla ti ndɛ sɔ’n, ɔ timan pɔpɔ. I sɔ’n ti’n, Zoova i Lalofuɛ’m be yili fluwa mɔ be taka Biblu’n su’n aniɛnaniɛn akpi (1.000) tra su nun. Ɔ maan sɛ a tran aɲia’m be bo titi naan a bo Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n naan sran’m be kaci Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’n, maan ɔ klun jɔ. Afin be nga be tu be klun be kan Zoova i dunman’n i ndɛ asiɛ’n su’n b’a sɔnman, yɛ a o be nun wie.

8. ?Wafa sɛ yɛ asɔnun’n i nunfuɛ’m be uka e-ɔ?

⁸ Kɛ ɔ ko yo naan y’a tra e awlɛn naan y’a di aklunjɔɛ blɛ kekle nga nun’n, Zoova maan e le aniaan kpanngban mɛn wunmuan’n nun. Pɔlu klɛli Klisifuɛ nga be ti Ebre’n be fluwa seli kɛ: “Maan e wiengu ndɛ lo e, maan e wla e wiengu fanngan naan e yi klolɛ’n i nglo, naan e yo sa kpa. Nán maan e yaci yialɛ kɛ be wie’m be yo’n sa. Sanngɛ maan e wla e wiengu fanngan. Yɛ kɛ mɔ e wun kɛ cɛn sɔ’n su mantan koko’n, maan e yo i sɔ tra su.” (Ebr. 10:24, 25) Zoova ti yɛ Klisifuɛ’m be asɔnun’n wo lɛ-ɔ. Ɔ yoli sɔ naan w’a kwla wla ɔ wiengu’m be fanngan naan be kusu b’a kwla wla ɔ fanngan wie. I sɔ’n ti’n, maan a nin aniaan nga be o asɔnun’n nun’n amun afiɛn mantan kpa titi. Yɛ nán kpɛ aɲia’m be bo tranlɛ’n i nun cɛn le!

‘E ti ndɛ’n e klɔ aniɛn’m be nun’ (Yol. 2:5-13)

9, 10. ?Ngue yɛ aniaan wie’m be yoli naan b’a kwla bo jasin’n b’a kle be nga be kan aniɛn uflɛ mun-ɔn?

⁹ Afuɛ 33 nun Pantekɔtu’n nun’n, wafa nga Zifu mun nin be nga be timan Zifu mɔ be su Ɲanmiɛn kɛ Zifu mun sa’n be wun fa yoli be’n, maan e bu i akunndan kan e nian. Be nga be bali’n, atrɛkpa’n Glɛki annzɛ Ebre mɔ sran’m be tɛ i kan’n, i wie yɛ be kan-ɔn. Sanngɛ siɛn’n, ‘be ti ndɛ nga Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be kan’n be klɔ aniɛn’n nun.’ (Yol. 2:6) E si kɛ, kɛ be tili jasin fɛ’n be klɔ aniɛn’n nun’n, ɔ yoli be fɛ kpa. Ɔ ti su kɛ andɛ’n, Ɲanmiɛn wawɛ’n yoman naan Klisifuɛ’m b’a kan ndɛ aniɛnaniɛn’m be nun. Sanngɛ Klisifuɛ kpanngban be klunklo su’n, be kan Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n kle nvle kwlaa nunfuɛ mun. ?Wafa sɛ? Be nun wie’m be suan aniɛn wie mun, naan b’a kwla suan be nga be o asɔnun nga be kan aniɛn sɔ’m be nun’n be bo. Annzɛ kusu be tu ajalɛ be kɔ nvle uflɛ nun. Blɛ sunman’n, kɛ be nga be kan aniɛn sɔ mun be wun wafa nga Klisifuɛ sɔ’m be mian be ɲin be suan be aniɛn’n, i sɔ’n yo be fɛ kpa.

¹⁰ Maan e kan Klistinin i ndɛ. Ɔ nin aniaan nso ekun be suannin aniɛn nga be flɛ i Guzarati’n. Cɛn kun’n, ɔ nin i wiengu junman difuɛ bla kun m’ɔ kan Guzarati aniɛn’n be yiali. Klistinin yoli bla’n i like i klɔ aniɛn’n nun. I sɔ’n yoli bla’n i fɛ. Ɔ maan ɔ usali Klistinin like nga ti yɛ ɔ miɛnnin i ɲin suannin Guzarati aniɛn’n. Yɛ Klistinin boli jasin fɛ’n kleli i-ɔ. Bla’n seli Klistinin kɛ: “Guzarati aniɛn’n, mɔ i kanlɛ ti kekle kpa’n. Nanwlɛ, kɔlɛ’n ndɛ nga ɔ waan á kán’n ti cinnjin sakpa.”

11. ?Ngue yɛ e kwla yo naan y’a bo jasin fɛ’n y’a kle be nga be kan aniɛn uflɛ mun-ɔn?

¹¹ Ɔ ti su kɛ e kwlaa e kwlá suanman aniɛn uflɛ. Kannzɛ bɔbɔ ɔ ti sɔ’n, e kwla siesie e wun naan y’a bo Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin’n y’a kle sran wie mɔ be kan aniɛn uflɛ’n. Wafa nga e kwla yo sɔ’n i kun yɛle kɛ maan e fa JW Language^® e suan wafa nga e kwla yo sran like aniɛn kun mɔ sran’m be tɛ i kan e asa’n su lɔ’n i nun’n. Asa ekun’n, e kwla suan wafa nga be kan ndɛ wie mun aniɛn sɔ’n nun’n. I liɛ’n, sran sɔ’m be kwla kunndɛ kɛ bé súan Biblu’n nun like. Maan e fa be ɲin sie i Jw.org su. I lɛ’n nun’n, e kwla kle be video nin fluwa fanunfanun nga be o be aniɛn’n nun’n. Sɛ e fa ninnge sɔ mɔ anuannzɛ’n yili be’n e bo jasin fɛ’n, é dí aklunjɔɛ kɛ Klisifuɛ klikli’m be sa. E niaan sɔ mun’n, kɛ be boli jasin fɛ’n kleli aofuɛ mun ‘be klɔ aniɛn’m be nun’n,’ be nuan boli be wun dan.

‘Piɛli jasoli’ (Yol. 2:14-37)

12. (1) ?Ndɛ benin yɛ Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Zoɛli kannin m’ɔ kpɛnnin su afuɛ 33 nun Pantekɔtu’n nun-ɔn? (2) ?Ngue ti yɛ Klisifuɛ klikli’m be lafili su kɛ ndɛ nga Zoɛli kannin’n ɔ́ kpɛ́n su be blɛ su-ɔ?

¹² ‘Piɛli jasoli’ naan ɔ́ kán ndɛ klé sran kpanngban mɔ be fin nvle fanunfanun nun mɔ b’a yia lɛ’n. (Yol. 2:14) Ɔ seli be nga be su tie i ndɛ’n be kɛ Ɲanmiɛn yoli abonuan sa ti yɛ maan be kwla kan ndɛ aniɛn wafawafa nun be kle sran mun-ɔn, naan ndɛ nga Ɲanmiɛn fa wlɛli i Zoɛli i nuan’n yɛ ɔ su kpɛn su-ɔ. Ɔ seli kɛ: “Ń fá min wawɛ’n ń mán sran wafawafa kwlaa.” (Zoɛ. 2:28) Ka naan Zezi w’a ɔ ɲanmiɛn su’n, ɔ seli i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ: “Ń má srɛ́ Siɛ’n naan ɔ man amun ukafuɛ uflɛ.” Zezi seli kɛ ukafuɛ sɔ’n yɛle “Ɲanmiɛn wawɛ’n.”—Zan 14:16, 17.

13, 14. ?Ngue yɛ Piɛli yoli naan ndɛ’n w’a wluwlu i ndɛ tiefuɛ’m be wun-ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ e kwla niɛn i ajalɛ’n su-ɔ?

¹³ Kɛ Piɛli gúɛ i ndɛ’n i bo’n, ɔ ijɔli yakpa su. Ɔ seli kɛ: “Maan Izraɛlifuɛ’m be kwlaa be si kpa kɛ Zezi mɔ amun kunnin i waka kun su’n, Ɲanmiɛn sieli i kɛ ɔ yo e Min nin Klisi.” (Yol. 2:36) Ɔ ti su kɛ, kɛ bé kún Zezi ɲrɛnnɛn waka’n su’n, be nga Piɛli su kan ndɛ kle be’n be nun sunman be nunman lɛ. Sanngɛ kɛ mɔ be ti nvle ng’ɔ kunnin Zezi’n i nunfuɛ wie’n ti’n, ɔ ti kɛ be yoli sa sɔ’n wie sa. Asa kusu’n, maan e sie i nzɔliɛ kɛ Piɛli kannin ndɛ’n amanniɛn su nin wɛtɛɛ su kleli i niaan Zifu mun naan ndɛ’n wluwlu be wun. Like nga Piɛli kunndɛli kɛ ɔ́ yó’n yɛle kɛ be nga bé tíe i ndɛ’n be kaci be akunndan’n. W’a kunndɛman kɛ ɔ́ bú be fɔ. ?Ndɛ nga Piɛli kannin’n loli i ndɛ tiefuɛ’m be ngasi? Cɛcɛ! I kpa bɔbɔ’n, ndɛ’n “yoli be ya dan.” Ɔ maan be usali kɛ: “?Ngue yɛ ɔ fata kɛ e yo-ɔ?” Wafa nga Piɛli kannin ndɛ’n i ti yɛ ɔ wluwluli be wun-ɔn. I sɔ’n ti’n, be kunndɛli kɛ bé káci be akunndan’n.—Yol. 2:37.

¹⁴ E kusu e kwla yo kɛ Piɛli sa. Ɔ fata kɛ e kan ndɛ’n i klanman naan ɔ wluwlu sran’m be wun. Kɛ é bó jasin fɛ’n, ndɛ kanngan kwlaa nga sran’m be kan m’ɔ takaman Biblu’n su’n, nán maan e fa yo ndɛ. Sanngɛ maan e kunndɛ ndɛ kun mɔ e nin be e nuan kwla sɛ su’n. Kɛ e nin sran mun é kókó yalɛ’n, maan e fa e ɲin e sie i ndɛ nga e nuan kwla sɛ su’n be su. Sɛ e yo sɔ’n, sran’m be kwla sie be su be tie Ɲanmiɛn Ndɛ’n. Blɛ sunman’n, kɛ e yiyi Biblu’n nun ndɛ nanwlɛ’n nun kɛ ngalɛ’n sa’n, sran kpa mun be sɔ nun klanman.

“Maan be yo amun kwlakwla amun batɛmun” (Yol. 2:38-47)

15. (1) ?Ndɛ benin yɛ Piɛli kannin-ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ i bo’n guali-ɔ? (2) ?Ngue ti yɛ be yoli sran kpanngban nga be tieli jasin fɛ’n Pantekɔtu’n nun’n be batɛmun cɛn kunngba’n nun-ɔn?

¹⁵ Afuɛ 33 nun Pantekɔtu’n nun’n, Piɛli seli Zifu nin be nga be timan Zifu mɔ siɛn’n be su Ɲanmiɛn kɛ Zifu mun sa mɔ be sɔli ndɛ’n nun klanman’n be kɛ: “Maan amun kaci amun akunndan’n, yɛ maan be yo amun kwlakwla amun batɛmun.” (Yol. 2:38) Ɔ maan be yoli sran kɔe akpi nsan (3.000) be batɛmun. Atrɛkpa’n, Zerizalɛmun lɔ nzue gble’n, annzɛ nzue gble nga be mantan Zerizalɛmun’n be nun yɛ be yoli be batɛmun-ɔn.e ?Sran sɔ’m be fali ajalɛ sɔ’n kplukplu su? ?Ndɛ sɔ’n kle kɛ be nga be suan Biblu’n nun like’n nin ba kanngan nga be si nin be nin be ti Ɲanmiɛn sufuɛ’n be kpli be yo be batɛmun? Cɛcɛ! Nán maan e wla fi su kɛ Zifu sɔ mun nin be nga be su Ɲanmiɛn kɛ be sa mɔ be yoli be batɛmun afuɛ 33 nun’n, be suan Ɲanmiɛn Ndɛ’n titi, yɛ be ti nvle m’ɔ ti Ɲanmiɛn liɛ klonglo’n i nunfuɛ. Asa kusu’n, be su Ɲanmiɛn juejue su. Be nun wie’m be fin mmua yɛ be bali cɛn sɔ’n i dilɛ-ɔ. Be wunnin junman cinnjin nga Zezi Klisi dili i Ɲanmiɛn klun sa’n i yolɛ nun’n i wlɛ, yɛ be sɔli Zezi i su ndɛ nanwlɛ’n nun. Sanngɛ siɛn mɔ b’a yo be batɛmun mɔ b’a kaci Klisi i sɔnnzɔnfuɛ’n, be kwla su Ɲanmiɛn kpa titi.

16. ?Wafa sɛ yɛ Klisifuɛ klikli’m be kleli kɛ be wiengu ndɛ lo be-ɔ?

¹⁶ Nanwlɛ, Zoova yrali sran sɔ’m be su. Biblu’n nun ndɛ’n se kɛ: “Be kwlaa nga be fali ndɛ’n su’n, be trannin likawlɛ, yɛ like nga be nun kun le i’n, ɔ ti be kwlaa be liɛ. Be yoli be sa nun ninnge’m be kwlaa be atɛ. Kpɛkun sika nga be ɲɛnnin i’n, be fa cɛcɛli be kwlaa. Like ng’ɔ mian sran kun sa’n, i su yɛ be nian be mɛn i-ɔ.”f (Yol. 2:44, 45) Nanwlɛ, ɔ fata ke Klisifuɛ nanwlɛfuɛ’m be kwlaa be klo be wun kɛ ngalɛ’n sa, yɛ maan be wiengu ndɛ lo be.

17. ?Kwlaa naan b’a yo sran kun i batɛmun’n, ajalɛ benin mun yɛ ɔ fata kɛ ɔ fa be-ɔ?

¹⁷ Kwlaa naan sran kun w’a fɛ i wun w’a man Ɲanmiɛn naan b’a yo i batɛmun’n, ɔ fata kɛ ɔ fa ajalɛ wie mɔ be taka Ɲanmiɛn Ndɛ’n su’n. I wie yɛle kɛ ɔ fata kɛ sran sɔ’n suan Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun like. (Zan 17:3) Asa ekun’n, ɔ fata kɛ ɔ lafi Ɲanmiɛn su, yɛ maan ɔ kaci i akunndan’n naan ɔ kle kɛ sa ng’ɔ yoli be laa’n, be yo i nsisɔ. (Yol. 3:19) I sin’n, maan ɔ kaci i nzuɛn’n, annzɛ ɔ sɛ i sin naan ɔ yo like ng’ɔ nin Ɲanmiɛn i klun sa’n be kɔ likawlɛ’n. (Rɔm. 12:2; Efɛ. 4:23, 24) Kɛ sran sɔ’n fa ajalɛ kwlaa sɔ mun, m’ɔ fɛ i wun man Ɲanmiɛn srɛlɛ’n nun’n, i sin yɛ be yo i batɛmun-ɔn.—Mat. 16:24; 1 Piɛ. 3:21.

18. ?Junman benin yɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ nga b’a yo be batɛmun’n be kwla di-ɔ?

¹⁸ ?W’a fa ɔ wun w’a man Ɲanmiɛn? ?Yɛ a ti Zezi i sɔnnzɔnfuɛ mɔ b’a yo i batɛmun’n? Sɛ ɔ ti sɔ’n, maan junman cinnjin kpafuɛ nga be fa mannin wɔ’n yo ɔ cenjele like. Kɛ Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mannin Klisifuɛ klikli mun’n, be dili junman dan. I wafa kunngba’n, Zoova kwla fɛ i wawɛ’n man wɔ naan w’a kɛn i su ndɛ’n kwlaa w’a kle sran mun, naan w’a yo i klun sa’n.