‘Be nga be yo amun tɛ’n, an yo be kpa lele an kwla be’
“Nán maan be nga be yo amun tɛ’n be kwla amun, sanngɛ an yo be kpa lele an kwla be.”—RƆMFUƐ MUN 12:21.
1. ?Ngue ti yɛ e kwla lafi su kɛ be nga be yo e tɛ’n, é kwlá be ɔ?
?BE nga be tanndan e ɲrun Ɲanmiɛn sulɛ nun’n, e kwla jran be ɲrun kekle? ?Be nga be wlawla e naan e sa e sin mɛn’n nun lɔ’n, e kwla jran be ɲrun kekle? Ɛɛn! ?Ngue ti yɛ e se sɔ ɔ? Ndɛ nga akoto Pɔlu klɛli ko mannin Rɔmu lɔ Klistfuɛ mun’n, i ti ɔ. Ɔ seli kɛ: “Nán maan be nga be yo amun tɛ’n be kwla amun, sanngɛ an yo be kpa lele an kwla be.” (Rɔmfuɛ Mun 12:21) Sɛ e fa e wla’n kwlaa gua Zoova su naan e mian e ɲin’n, é kwlá be nga be yo e tɛ’n. Asa kusu’n, kɛ Pɔlu se kɛ ‘be nga be yo amun tɛ’n, an yo be kpa lele an kwla be’n,’ yɛle kɛ sɛ e mian e ɲin kpa Ɲanmiɛn sulɛ nun naan y’a kpɔnzɔman’n, é kwlá be nga be yo e tɛ’n. Afin, be nga be kpɔnzɔ mɔ be yaci be ɲin mianlɛ’n, be yɛ mɛn’n nin i siefuɛ mɔ yɛle mmusu’m be si Satan’n, be kwla be ɔ.—1 Zan 5:19.
2. ?Ngue ti yɛ é wá fá e ɲin síe i sa wie mɔ be tɔli Neemi su’n, be su ɔ?
2 Afuɛ nga be flɛ i 500 nun ka naan y’a ju Pɔlu blɛ su’n, Zerizalɛmu lɔ Ɲanmiɛn i sufuɛ kun kleli kɛ, ndɛ nga Pɔlu kɛnnin i lɛ’n ti nanwlɛ. Sran sɔ’n yɛle Neemi. Nán i kpɔfuɛ’m be ɲrun kekle jranlɛ ngunmin yɛ ɔ jrannin ɔn. Sanngɛ ɔ kwlali be, be kpa m’ɔ yoli be’n ti. ?Sa kekle benin yɛ ɔ tɔli Neemi su ɔ? ?Ngue yɛ maan ɔ kwla fiteli nun ɔn? ?Wafa sɛ yɛ e kwla niɛn i ajalɛ’n su ɔ? Kɛ ɔ ko yo naan y’a tɛ kosan sɔ’m be su’n, amun e nian sa wie mɔ be tɔli Neemi su’n.a
3. ?Lika nga Neemi tran nun’n ti sɛ? ?Yɛ like kpa benin yɛ ɔ yoli ɔ?
3 Artaksɛrksɛsi m’ɔ ti Pɛrsi famiɛn’n, i sa nun yɛ Neemi dili junman ɔn. Be nga Neemi nin be tran’n, be timan Ɲanmiɛn i sufuɛ. Sanngɛ, Neemi w’a ‘yoman kɛ sran mun mɔ be o lɛ’n,’ be sa. (Rɔmfuɛ Mun 12:2) Kɛ i blɛ juli m’ɔ fata kɛ be wɔ Zida’n, Neemi w’a bumɛn i aɲanbeun nin i aɲrunɲan’n be akunndan. Ɔ yacili i kwlaa sɔ’n, ɔ tuli ajalɛ lele ɔli Zerizalɛmu. Kɛ ɔ juli lɔ’n, ɔ fali ajalɛ kɛ ɔ́ kplán Zerizalɛmu klɔ’n i wun talɛ m’ɔ buli’n, i uflɛ. (Rɔmfuɛ Mun 12:1) “Kɛ ɔ fɛ i aliɛ njɛnniɛn m’ɔ́ fá jú kɔnguɛ’n mɔ nzraama’m bé fíte’n,” ɔ nin i niaan Izraɛlifuɛ’m be dili junman likawlɛ. I sɔ’n, i bo’n guali klanman. Afin, kɛ ɔ dili anglo nɲɔn cɛ’n, be wieli junman’n i di. (Neemi 4:15; 6:15) E kwla se kɛ like nga be yoli i lɛ’n, ɔ yo ɲɛnmɛn. Afin kɛ Izraɛlifuɛ’m bé dí be junman’n, nn be ɲrun tanndanfuɛ’m be jin be su. ?Wan mun yɛ be tanndannin Neemi ɲrun’n niɔn? ?Yɛ ngue ti yɛ be yoli sɔ ɔ?
4. ?Ngue yɛ Neemi i kpɔfuɛ’m be waan bé yó ɔ?
4 Be nga be fa Izraɛlifuɛ’m be ɲrun tanndanlɛ’n i nun ta’n, yɛle Sanbalat nin Tɔbiza nin Gesɛmu. Be le ɲrun kpa yɛ be tran Zida nvle’n i wun lɛ. Kɛ mɔ be kpɔ Ɲanmiɛn i sufuɛ mun’n ti’n, kɛ ‘be tili kɛ Neemi su wa yo sa kpa mán Izraɛlifuɛ mun’n, w’a yoman be fɛ.’ (Neemi 2:10, 19) Ɔ maan, be fali ajalɛ kɛ bé yó like nga be kwlɛ i yo’n naan b’a jrɛn i junman’n. Sɛ bɔbɔ ɔ fata kɛ be fa gblɛ ɲan be naan be junman’n jran’n, bé yó. ?Neemi trán lɛ naan ‘be nga be yo i tɛ’n be kwlɛ i’?
“W’a yomɛn i fɛ, ɔ fali ya dan”
5, 6. (a) ?Talɛ’n i kplanlɛ’n ti’n, ngue yɛ Neemi i kpɔfuɛ’m be yoli ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ Neemi i kpɔfuɛ’m b’a kwlá bubumɛn i sa sin ɔn?
5 Neemi wlɛli i niaan’m be fanngan kɛ: “Amun maan e kplan Zerizalɛmu klɔ’n i wun talɛ’n ekun.” I niaan’m be tɛli i su kɛ: “Amun maan e bo yo kun naan e kplan!” Neemi sieli i nzɔliɛ kɛ ‘be siesieli be wun kpa sakpa kɛ bé dí junman sɔ’n.’ Sanngɛ be kpɔfuɛ’m ‘be srili be, yɛ be yoli be fiaan. Be waan: “?Ngue yɛle nga amun yo i lɛ’n? ?Kɛ ɔ o yɛ’n amun su jaso famiɛn’n i wun?”’ Be nzowa mɔ be kpɛli be’n, nin be suɛn m’ɔ be tɔnnin’n w’a kunman Neemi i srɛ, w’a bubumɛn i sa sin. Neemi seli i kpɔfuɛ’m be kɛ: ‘Nglo lɔ Ɲanmiɛn’n maan nga e sunnzun’n ɔ́ yó ye. I sufuɛ yɛle e, e bo ti kun, é wá bó talɛ’n i kplanlɛ’n bo.’ (Neemi 2:17-20) Nanwlɛ, Neemi fuali ‘sakpa kɛ ɔ́ dí junman sɔ’n.’
6 Neemi i kpɔfuɛ’m be nun kun yɛle Sanbalat. Junman nga Neemi su di’n, ‘w’a yoman Sanbalat sɔ’n i fɛ. Ɔ fali ya dan kpa.’ Ɔ maan, laa li w’a yoman be fiaan. Ɔ se be kɛ: “?Ngue like yɛ Zuifu niɛn nga’m bé yó i yɛ? ?Bé yí yɛbuɛ nvuɛn nga asiɛ’n katali be su’n, bé fá kplán sua’n?” Tɔbiza kusu fɛli i liɛ wlali nun. Ɔ seli kɛ: “Sɛ nsoso wie fu su’n, be talɛ nga be waan b’a fa yɛbuɛ b’a kplɛn i lɛ’n, ɔ́ bú tɔ.” (Neemi 3:33-35) ?I sɔ nun’n, ngue yɛ Neemi yoli ɔ?
7. ?Kɛ Neemi i kpɔfuɛ’m be tɔnnin i suɛn’n, ngue yɛ ɔ yoli ɔ?
7 Neemi w’a fɛmɛn i ɲin w’a sieman srilɛ nga be kpɔfuɛ’m be sri be’n, i su kaan sa. Ɔ nantili Ɲanmiɛn i mmla’n su. W’a kunndɛman kɛ ɔ́ tú i klunngbɔ. (Saun Yolɛ 19:18) Ɔ fɛli i ndɛ’n wlali Zoova sa nun. Ɔ srɛli i kɛ: “E Min Ɲanmiɛn, nian kɛ be yo e fiaan ɔn! Maan e finfin nga bé yó e yɛ’n, ɔ kaci tɔ be bɔbɔ be su.” (Neemi 3:36) Neemi lafi Zoova su kɛ ɔ́ ‘tú i klunngbɔ’n yɛ ɔ́ túa be kpɔfuɛ’m be kalɛ.’ (Mmla’n 32:35) Asa kusu’n, Neemi nin nvlefuɛ’m be “kplannin talɛ’n.” Be kpɔfuɛ’m b’a kwlá wlaman be ɲin nglonglo. Ɔ maan be kplannin talɛ’n, be ‘wlawlali nun lele be sin yiali nun. Be kplannin juli i nglonglo su’n i afiɛn. Izraɛlifuɛ’m be niannin junman sɔ’n nun dili.’ (Neemi 3:38) Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be wun ajalɛ tɛ nga be kpɔfuɛ’m be fali’n, ɔ kpili ase! ?Wafa sɛ yɛ e kusu e kwla nian Neemi i ajalɛ’n su ɔ?
8. (a) ?Ngue ti yɛ sɛ e kpɔfuɛ’m be tɔn e suɛn’n, ɔ fata kɛ e yo kɛ Neemi sa ɔ? (b) Sa nga an tili annzɛ nga an wunnin i m’ɔ kle kɛ, kɛ e tuman e klunngbɔ’n ɔ ti kpa’n, an bo su.
8 Andɛ kusu’n, e junman lɔ annzɛ suklu lɔ annzɛ e awlo lɔ bɔbɔ’n, e kpɔfuɛ’m be kwla tɔn e suɛn. Be kwla kan e wun ndɛ tɛtɛ. Sanngɛ sɛ e waan é tɛ́ be su’n, maan e fa Biblu’n nun ndɛ nga su. Ɔ se kɛ: ‘Ɔ le blɛ kun mɔ be fa muan be nuan ɔn.’ (Akunndanfuɛ’n 3:1, 7) Ɔ maan, kɛ Neemi sa’n, sɛ sran’n i nuan nun ndɛ’n ra e fiaan’n, nán e yo i wie. (Rɔmfuɛ Mun 12:17) Maan e fa wlɛ i Ɲanmiɛn sa nun. E lafi su kɛ i kunngba cɛ yɛ ɔ́ “túa be kalɛ ɔ.” (Rɔmfuɛ Mun 12:19; 1 Piɛr 2:19, 20) Sɛ e yo sɔ’n, e su tranman lɛ naan e junman ng’ɔ fata kɛ e di mɔ yɛle Sielɛ Blɛ jasin fɛ’n i bolɛ naan sran’m be kaci Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’n, e kpɔfuɛ’m be saci i. (Matie 24:14; 28:19, 20) Cɛn kwlaa nga é bó jasin fɛ’n, sɛ e jran kekle naan e sa sin w’a bubuman e’n, nn Neemi i Ɲanmiɛn sulafilɛ’n nin i ayeliɛ’n yɛ e su nian su ɔ.
“É wá núnkun be nunkunlɛ kpa”
9. ?Ajalɛ benin yɛ Neemi i kpɔfuɛ’m be fali naan b’a tɛnndɛn i ɲrun ɔn? ?Neemi kusu yoli sɛ?
9 Kɛ Neemi blɛ su be kpɔfuɛ’m be ‘tili i kɛ Zerizalɛmu klɔ’n i talɛ’n i kplanlɛ’n su kɔ i ɲrun’n,’ be fali be tokofi naan be nin ‘Zerizalɛmufuɛ’m bé kún.’ Zuifu’m be buli i kɛ be liɛ w’a wie mlɔnmlɔn. Afin, Samarifuɛ’m be tran be nglo lɔ lika’n nun. Be wia afiliɛ lɔ lika nun kusu’n, Amɔnfuɛ mun be o lɔ. Be ngua lɔ lika’n nun’n, Arabufuɛ mun yɛ be o lɔ ɔ. Yɛ be wia atɔliɛ lɔ’n, Asdɔdfuɛ mun yɛ be o lɔ ɔ. Nvle kwlaa sɔ’m be bo sin yia Zerizalɛmu. Ɔ maan, kɛ be nga be kplan talɛ’n be niɛn i sa siin’n, be lemɛn i yowlɛ. ?I sɔ’n ti’n, bé yó i sɛ? Neemi waan ‘e srɛli e Ɲanmiɛn’n.’ Be kpɔfuɛ’m be seli be kɛ: ‘É wá núnkun be nunkunlɛ kpa, kpɛkun bé yáci junman sɔ’n.’ Ndɛ sɔ mɔ be kannin’n ti’n, Neemi fali ajalɛ uflɛ. Ɔ seli be nga be kpan talɛ’n be kɛ, be fa be ‘tokofi nin be cua, nin be ta mun’ naan be fa sasa be klɔ’n. ?Nanwlɛ, kɛ e niɛn i sa’n, ngue cɛ yɛ Zuifu bue kaan sɔ’m be kwla yo naan b’a jran be kpɔfuɛ beblebe sɔ’n be ɲrun ɔn? Neemi seli be kɛ: “Nán maan amun sro be! Nán amun wla fi kɛ Anannganman ti dan naan ɔ yo sro.”—Neemi 4:1-3, 5, 7, 8.
10. (a) ?Ngue ti yɛ Neemi i kpɔfuɛ’m be wa fali ajalɛ uflɛ ɔ? (b)?Yɛ ajalɛ benin yɛ Neemi fali ɔ?
10 Be nian ɔn, like nga be kpɔfuɛ’m be sunnzunnin kɛ bé yó’n, w’a tɔ nzue nun. ?Ngue ti ɔ? Neemi waan: “Ɲanmiɛn wa sacili be jajalɛ mun.” Sanngɛ, Neemi si kɛ be kpɔfuɛ’m be kwla fa be wun ajalɛ tɛ uflɛ. Ɔ maan, wafa ng’ɔ fata kɛ be nga be kplan talɛ’n be di junman’n, Neemi siesieli i ye kan. Kɛ ɔ fin i lɛ’n, “be nga be kplan talɛ’n, ɔ nin be nga be wla trɔ annzɛ be sua trɔ’n be fa be sa kun di junman, yɛ alɛ kunlɛ like o be sa kun’n nun.” Kusu Neemi seli sran kun kɛ sɛ be kpɔfuɛ’m bé bá’n, ɔ ‘bo awɛ’ naan be nga be kplan talɛ’n b’a buabua be wun. Asa ekun’n, Neemi wlɛli i niaan’m be fanngan. Ɔ seli be kɛ: ‘E Ɲanmiɛn’n kún e ti alɛ!’ (Neemi 4:9-14) Kɛ m’ɔ wlali be fanngan mɔ be buabuali be wun’n ti’n, be kwla dili junman’n lele guɛli i bo. ?Afɔtuɛ benin yɛ ndɛ nga man e ɔ?
11. ?Kɛ be tannin Klistfuɛ’m be jasin fɛ’n i bolɛ’n, ngue yɛ be kwla yo ɔ? ?Wafa sɛ yɛ be kwla yo be kpa lele be kwla be ɔ?
11 Ɔ ju wie’n, Klistfuɛ’m be wun be ɲrun kpa. Nvle wie’m be nun’n, ɲrɛnnɛn nga be kpɔfuɛ’m be kle be’n, be flɛmɛn i ɲrɛnnɛn. Kɛ e niɛn i sa’n, e kwla se kɛ e niaan sɔ’m be liɛ w’a wie. Sanngɛ, be liɛ’n, be lafi su kɛ ‘be Ɲanmiɛn’n kún be ti alɛ!’ Nanwlɛ, Klistfuɛ nga be Ɲanmiɛn sulɛ’n ti be kle be yalɛ’n, be wun kɛ Zoova tɛ be srɛlɛ’n su yɛ ‘ɔ saci be kpɔfuɛ’m be jajalɛ mun.’ Kɛ be tannin Klistfuɛ’m be Sielɛ Blɛ jasin fɛ’n i bolɛ’n bɔbɔ’n, be fa ajalɛ uflɛ naan b’a kwla bo. Be nga be kplannin Zerizalɛmu talɛ’n, be fɛli i wun ajalɛ uflɛ. Andɛ kusu’n, kɛ be tannin Zoova i Lalofuɛ’m be jasin fɛ’n i bolɛ’n, ngwlɛlɛ su be fa ajalɛ uflɛ mun naan b’a kwla bo jasin fɛ’n. Sanngɛ, nán tui yɛ be fa yo i sɔ liɛ’n niɔn. (2 Korɛntfuɛ Mun 10:4) Kannzɛ bɔbɔ be kpɔfuɛ’m bé yó be like kekleekle sɛ’n, sanngɛ be jranman jasin fɛ’n i bolɛ. (1 Piɛr 4:16) Be liɛ’n, be ‘yo be kpa lele be kwla be.’
“Bla maan e wun e wun”
12, 13. (a) ?Ajalɛ uflɛ benin yɛ Neemi i kpɔfuɛ’m be fali ɔ? (b) ?Ngue ti yɛ kɛ be yiali Neemi’n w’a ɔman ɔn?
12 Kɛ Neemi i kpɔfuɛ’m be wunnin kɛ sa tɛ nga be cicili’n kpili ase’n, be waan bé fá gblɛ naan bé ɲɛ́n i. Be fali ajalɛ nsan. ?Ajalɛ sɔ mun yɛle benin?
13 I klikli nun’n, Neemi i kpɔfuɛ’m be waan bé lɛ́kɛ i naan bé ɲɛ́n i. Be seli kɛ: “Bla maan e wun e wun klɔ m’ɔ o Ɔno kongo’n nun lɔ i su lɔ.” Ɔno o Zerizalɛmu nin Samali klɔ’n be afiɛn. Neemi i kpɔfuɛ’m be waan maan be yia lɔ naan be siesie ndɛ ng’ɔ o be afiɛn’n. Neemi kwla se i wun kɛ: ‘Ajalɛ sɔ’n ti kpa. Afin sɛ e tran e koko yalɛ’n, ɔ flunman kɛ e di alɛ’n.’ Sanngɛ, Neemi w’a kplinman su. Like ti mɔ w’a kplinman su’n, ɔ yiyili nun. I waan: “Be buli min wun akunndan tɛ.” Neemi wunnin be akunndan’n i sin, ɔ maan b’a kwlá lɛkɛmɛn i. Ɔ seli i kpɔfuɛ’m be kpɛ nnan kɛ: “N kwlá baman. Sɛ min waan ḿ bá’n, junman’n jrán.” I wun ajalɛ nga i kpɔfuɛ’m be fali’n w’a yoman ye. Neemi fɛli i ɲin sieli i klɔ’n i talɛ’n, i kplanlɛ’n su.—Neemi 6:1-4.
14. ?Kɛ Neemi i kpɔfuɛ’m be buɛli i su ato’n, ngue yɛ ɔ yoli ɔ?
14 Ajalɛ’n i nɲɔn su nga Neemi i kpɔfuɛ’m be fali’n, yɛle kɛ be kɛnnin i lika’n be nun wunkunwunkun kɛ Neemi ‘klo kɛ ɔ́ jáso famiɛn’ Artaksɛrksɛsi i wun. Be seli i ekun kɛ: “Bla maan e ti e wun aniɛn.” I lɛ nun ekun’n, Neemi w’a ɔman. Afin, ɔ si kɛ i kpɔfuɛ’m be bu i wun akunndan tɛ. Neemi seli kɛ: ‘Be kwlaa sɔ’m be waan bé wlánwlán e. Be bu kɛ nn e sa sin búbú e naan é yáci junman’n dilɛ.’ Sanngɛ w’a kaman ngalɛ’n su. Ɔ kleli i kpɔfuɛ’m be kɛ be ndɛ’n ti ato. Ɔ seli kɛ: ‘Nga an kɛn i lɛ’n kwlaa ti ato. An kpɛ an klun yɛ an kan ɔn.’ Asa kusu’n, Neemi kpɛli i ɲin Zoova wun lɔ kɛ ɔ suɛn i bo. Ɔ srɛli i kɛ: “Ɲanmiɛn, wla min fanngan!” Ɔ si kɛ sɛ ɔ lafi Zoova su’n, i kpɔfuɛ’m be su kwlɛmɛn i naan bé kwlá wíe talɛ’n i kplan.—Neemi 6:5-9.
15. ?Afɔtuɛ benin yɛ sran kun m’ɔ timan Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n mannin Neemi ɔ? ?Sanngɛ ngue ti yɛ Neemi w’a nantiman su ɔ?
15 Ajalɛ i nsan su nga Neemi i kpɔfuɛ’m be fali’n, yɛle kɛ be wlawlali Izraɛlifuɛ nga be flɛ i Sɛmaɛza’n. Be seli i kɛ ɔ wlawla Neemi naan ɔ fɔn Ɲanmiɛn i mmla’n. Ɔ seli Neemi kɛ: ‘E wɔ Ɲanmiɛn i sua’n klun lɔ e ko ɲin e su anuan, afin be ba ɔ kunlɛ. Kɔnguɛ yɛ bé bá ɔ kunlɛ ɔ.’ Sɛmaɛza waan be su wa kun Neemi naan sɛ ɔ fia Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ’n, yɛ ɔ́ ɲán nguan ɔn. Sanngɛ nn Neemi timan Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ naan w’a wlu lɔ. Sɛ ɔ wlu lɔ kusu’n, nn w’a fɔn Ɲanmiɛn wun. ?Sanngɛ Neemi yó sɔ naan w’a ɲɛn i ti? Neemi tɛli i su kɛ: ‘?Sɛ sran kɛ min sa ɔ wlu Ɲanmiɛn i sua nun’n, nán wulɛ cɛ yɛ ɔ́ wú ɔ? N wluman lɔ!’ ?Sanngɛ ngue ti yɛ Neemi w’a tɔman aya sɔ’n nun ɔn? Afin, ɔ wunnin i wlɛ kɛ sɛ bɔbɔ Sɛmaɛza ti i niaan Izraɛlifuɛ’n, sanngɛ ‘nán Ɲanmiɛn yɛ ɔ sunmɛnnin i ɔ.’ Sɛ ɔ ti kɛ Sɛmaɛza ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ kpa’n, nn ɔ su semɛn i kɛ ɔ fɔn Ɲanmiɛn mmla’n. I lɛ nun ekun’n, Neemi w’a yaciman be nga be yo i tɛ’n be lɛ naan be kwlɛ i. Kɛ ɔ yoli sɔ’n, w’a cɛman ɔ seli kɛ: “Talɛ’n wieli Elil anglo’n i le ablaɔn nin nnun’n su. I kplanlɛ’n dili cɛn ba ablenun nin nɲɔn.”—Neemi 6:10-15; Kalɛ 1:51; 18:7.
16. (a) ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ e nin be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti e janvuɛ’n, ɔ nin e afɔtuɛ manfuɛ’n, ɔ nin e niaan’n, e tran ɔn? (b) ?Wafa sɛ yɛ awlo lɔ’n, annzɛ suklu lɔ’n, annzɛ junman lɔ’n, an kwla kle kɛ an su fɔnman Ɲanmiɛn mmla’n niɔn?
16 Kɛ Neemi sa’n, maan e jran janvuɛ tɛtɛ’m be ɲrun kekle kpa. Be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be su man e afɔtuɛ’n, ɔ nin be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti e niaan’n, maan e nian e wun su be lika. Sran wie’m be kwla se e kɛ maan e di e sa nɲɔn nun. Be kwla wlawla e naan e bu i kɛ sɛ e go Zoova i sulɛ nun kan’n, e kwla ɲan e ti e kunndɛ sika. Sanngɛ, sɛ Ɲanmiɛn dun mmua sie e’n, e nuan su sɛmɛn i sɔ’n like’n su. (Matie 6:33; Lik 9:57-62) Wie liɛ’n, e kpɔfuɛ’m be tɔn e suɛn. Nvle wie’m be nun’n, kɛ nga be tɔnnin Neemi i suɛn kɛ ɔ jasoli famiɛn’n i wun sa’n, be tɔn Klistfuɛ’m be suɛn sɔ wie. Wie liɛ kɛ be tɔn e suɛn sɔ mɔ be fa e kɔ jɔlɛ difuɛ’m be ja su’n, be di e ndɛ fɛ. Sanngɛ, maan e su sa’m be yo sɛ be yo sɛ o, e srɛ Zoova naan ng’ɔ ti i liɛ’n su’n yɛ ɔ yo ɔ. (Filipfuɛ Mun 1:7) Wie liɛ’n, be nga bɔbɔ be waan be ti Zoova i sufuɛ’n, be yɛ be kle e ɲrɛnnɛn ɔn. Kɛ nga Neemi i niaan Izraɛlifuɛ’n wlɛwlɛli i kɛ ɔ fɔn Ɲanmiɛn i mmla’n sa’n, Zoova i Lalofuɛ wie’m be yoli sɔ. Be jasoli Zoova wun, ɔ maan be kwla laka be wiengu naan be fa atin tɛ kɛ be sa. Sanngɛ, nán e su be su. Afin, e si kɛ nán Ɲanmiɛn i mmla mɔ e fɔn be’n, i ti yɛ é ɲán e ti ɔ. Sanngɛ be su mɔ e nanti’n ti ɔ. (1 Zan 4:1) Nanwlɛ, sɛ Zoova suan e bo’n, sɛ é kwlá sé’n, é kwlá sa tɛ kwlaa nga be tɔ e su’n.
Be yo e tɛ, sanngɛ e yaciman jasin fɛ’n i bolɛ
17, 18. (a) ?Ngue yɛ Satan nin i sran’m b’a fua kɛ bé yó ɔ? (b) ?Yɛ ngue yɛ an fuali kɛ an yo ɔ? ?Ngue ti ɔ?
17 Klistfuɛ nga be nin Klist bé kɔ́ ɲanmiɛn su’n, Biblu’n kan be ndɛ kɛ: ‘Ndɛ nanwlɛ mɔ e niaan sɔ’m be kan’n ti be kwlali Satan.’ (Sa Nglo Yilɛ 12:11) Kɛ e fa wun i lɛ’n, jasin fɛ mɔ e bo’n yɛ maan e kwla Satan ɔn. Ɔ maan, sɛ Satan tu i klun naan ɔ kle Klistfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n nin be niaan “sran kpanngban kpa” mun be yalɛ’n, i sɔ’n boman e nuan.—Sa Nglo Yilɛ 7:9; 12:17.
18 Kɛ y’a fa wun i lɛ’n, sran ɲrun tanndanlɛ’n ti fanunfanun. Ɔ kwla yo finfin ndɛ nga be kan’n, annzɛ sran’n i tɛtɛ yolɛ annzɛ sran’n i gblɛ kpɛlɛ. Sanngɛ i kwlaa yoli o, like kunngba cɛ yɛ Satan kunndɛ ɔ. Yɛle kɛ, i waan ɔ́ yó naan e yaci jasin fɛ’n i bolɛ. Sanngɛ, ɔ su kwlá yoman ye. Afin, e yo kɛ Neemi sa. Yɛle kɛ, e mian e ɲin naan sɛ sran’m be ‘yo e tɛ’n, e yo be kpa lele’n, é kwlá be.’ Jasin fɛ mɔ e bo i titi’n yɛ maan é yó sɔ ɔ. Ɔ maan, sɛ é jrɛ́n i bolɛ’n nn Zoova bɔbɔ w’a se e kɛ e jrɛn i!—Mark 13:10; Rɔmfuɛ Mun 8:31; Filipfuɛ Mun 1:27, 28.
[Ja ngua lɛ ndɛ’n]
a Kɛ ɔ ko yo naan amun a wun ndɛ’n i wlɛ’n, an kanngan Neemi 1:1-4; 2:1-6, 9-20; 3:33-4:17; 6:1-15 be nun.
?Amun wla kwla kpɛn su?
• ?Yalɛ benin yɛ laa be kleli Ɲanmiɛn i sufuɛ wie mɔ andɛ be te fa te kle be ɔ?
• ?Ngue like sa trele yɛ Neemi i kpɔfuɛ’m be waan bé yó ɔ? ?Yɛ andɛ’n, ngue yɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be kpɔfuɛ’m be waan bé yó be ɔ?
• ?Wafa sɛ yɛ andɛ’n, sɛ sran yo e tɛ’n e kwla yo i kpa lele e kwlɛ i ɔ?
[Kuku, bue 31]
Afɔtuɛ nga be o Neemi fluwa’n nun’n
Ɲanmiɛn i sufuɛ mun’n,
• be yo be finfin
• be kle be yalɛ
• be kpɛ be gblɛ
Be nga be kpɛ gblɛ’n
• yɛle janvuɛ tɛ mun
• yɛle afɔtuɛ manfuɛ tɛ mun
• yɛle aniaan tɛ mun
Like nga ti yɛ Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be kwla sa tɛ’n yɛle kɛ
• be di junman nga Ɲanmiɛn fa mannin be’n, i kpa
[Foto, bue 32]
Klistfuɛ kpa’m be tu be klun bo jasin fɛ’n, srɛ kunman be.