flɛmɛn i’n, be kwlá siman dunman sɔ’n i bo’n m’ɔ yo ɲɛnmɛn’n. ?Ɲanmiɛn i dunman’n i bo’n yɛle benin?

Ɲanmiɛn bɔbɔ tuli i dunman’n i bo’n kleli i sufuɛ nanwlɛfuɛ Moizi. Kɛ Moizi usali Zoova i dunman’n, ɔ tɛli i su kɛ: “Sran’n i wafa nga n klo kɛ ń káci’n yɛ ń káci ɔ.” (Ezipt Lɔ Tulɛ 3:14, NW) Wafa nga Rotherham kacili Biblu’n nun ndɛ mma sɔ’n yɛ: “Ń káci sran’n i wafa nga n klo’n.” Ɔ maan, Zoova kwla kaci sran’n i wafa kwlaa nga ɔ nin i fata kɛ ɔ kaci naan i klun sa’n w’a kpɛn su’n. Asa ekun’n, ɔ kwla yo maan sa kwlaa ng’ɔ fata kɛ ɔ ju ninnge ng’ɔ yili be’n be lika’n naan kusu i klun sa’n w’a kpɛn su’n ɔ ju.

?Sɛ ɔ ti kɛ a kwla kaci sran’n i wafa kwlaa nga ɔ waan á káci’n, ngue like yɛ á yó mán ɔ janvuɛ mun ɔn? Sɛ be nun kun tɔ tukpaciɛ tɛ kpa’n, a kwla kaci dɔɔtrɔ kun m’ɔ si i junman’n kpa, kpɛkun a yo i juejue. Sɛ be nun kun ekun i sa mian sika wun’n, a kwla kaci aɲanbeunfuɛ aklunyefuɛ kun kpɛkun a ti i wun ɲanman nun. Sanngɛ nanwlɛ, ninnge nga a kwlá yoman’n be sɔnnin. Kɛ e kwlaa e ti sɔ ɔ. Kɛ á súan Biblu’n nun like á kɔ́’n, á wá wún wafa nga Zoova kwla kaci sran’n i wafa kwlaa nga ɔ nin i fata’n naan i klun sa’n w’a kpɛn su’n. I sɔ’n ti abonuan. Kpɛkun ɔ klo kɛ ɔ́ fá tinmin sɔ m’ɔ le i’n, ɔ́ úka be nga be klo i’n. (2 Be Nyoliɛ 16:9) Be nga be siman Zoova i dunman’n, be kwlá siman sran’n i wafa ɲɛnmɛn sɔ m’ɔ ti’n.

Nanwlɛ, ɔ nin i fata kɛ be fa Zoova i dunman’n be sie i Biblu’n nun. Dunman sɔ’n i bo’n i silɛ’n, ɔ nin i fa flɛlɛ e klunklo su Ɲanmiɛn i sulɛ nun’n, ɔ uka e maan e fa e wun mantan e Si Zoova m’ɔ o ɲanmiɛn su lɔ’n kpa.a

KƐ ƝANMIƐN nuan ijɔfuɛ Daniɛli wuli’n, ɔ dili afuɛ 500 tra su kwlaa naan b’a wu Zezi. Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, blɛ nga Ɲanmiɛn wawɛ’n wá jrá Zezi su’n m’ɔ́ káci Mɛsi’n annzɛ Klist’n, sa wie mun mɔ bé yó maan sran’m bé kwlá wún blɛ sɔ’n i wlɛ’n, Zoova yili be nglo kleli Daniɛli. Be seli Daniɛli kɛ: “Like ng’ɔ fata kɛ a si i naan a wun i wlɛ’n yɛ ɔ o yɛ. Kɛ ɔ fɛ i cɛn mɔ be kannin Zerizalɛmufuɛ’m be sin salɛ ndɛ’n, ɔ nin Zerizalɛmu klɔ’n i uflɛ kplanlɛ ndɛ’n lele m’ɔ́ fá jú blɛ nga Mɛsi’n m’ɔ kle atin’n ɔ́ bá’n, ɔ ti blɛ nso ɔ nin blɛ ablesiɛn nin nɲɔn.”​—Daniɛl 9:25, NW.

Kɛ ɔ ko yo naan y’a si Mɛsi’n i balɛ blɛ’n, ɔ fata kɛ e dun mmua e wun cɛn nga be bo blɛ’n i kalɛ bo’n lele naan Mɛsi’n w’a ba’n, i wlɛ ka. Kɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n fa kannin’n sa’n, blɛ sɔ’n i kalɛ’n ‘ɔ fɛ i cɛn mɔ be kannin Zerizalɛmufuɛ’m be sin salɛ ndɛ’n, nin Zerizalɛmu klɔ’n i uflɛ kplanlɛ ndɛ’n’ i nun.

?Cɛn benin yɛ be ‘kannin ndɛ’ sɔ’n niɔn? Kɛ nga Biblu’n klɛfuɛ Neemi fa kannin’n sa’n, ‘kɛ Artaksɛrksɛsi trannin bia’n su’n i afuɛ ablaɔn’n su’n,’ yɛ be kannin Zerizalɛmu klɔ’n i wun talɛ’n i uflɛ kplanlɛ’n i ndɛ ɔ. (Neemi 2:1, 5-8) Fluwa sifuɛ nga be kan laa sa’m be su ndɛ’n, be seli kɛ afuɛ 474 nun Ka naan Klistfuɛ’m be blɛ’n w’a ju (K.N.K.) yɛ famiɛn Artaksɛrksɛsi ɔ dili i afuɛ klikli’n bia’n su ɔ. Ɔ maan, famiɛn sɔ’n i famiɛn dilɛ’n i afuɛ ablaɔn su’n yɛle afuɛ 455 K.N.K. Siɛn’n, y’a wun i wlɛ kɛ Mɛsi i balɛ’n i su ndɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Daniɛli kannin’n, ɔ bo i bo afuɛ 455 nun K.N.K.

Blɛ nga ɔ di i lele m’ɔ́ fá jú blɛ nga ‘bé gúa famiɛn ng’ɔ́ síe’n i ti su ngo’n, [annzɛ blɛ nga Mɛsi’n bá’n]’ Daniɛli kleli i sɔ liɛ’n. Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n waan ɔ́ dí ‘ɔ ti blɛ nso ɔ nin blɛ ablesiɛn nin nɲɔn.’ Ɔ maan, i kwlaa’n w’a yo blɛ 69. ?Blɛ sɔ’n, ɔ ti afuɛ nɲɛ? Kɛ nga Biblu’n fa kle’n sa’n, blɛ kun ti afuɛ nso. Blɛ’m be kpɔlɛ bolɛ afuɛ nsonso’n, ɔ ti laa nun Zuifu’m be nzuɛn. I wie yɛle kɛ, afuɛ nso kwlaa ti wunmiɛn lolɛ blɛ. (Ezipt Lɔ Tulɛ 23:10, 11) I sɔ’n ti yɛ blɛ nso nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n kannin be ndɛ’n, kun ti afuɛ nso, kun ti afuɛ nso’n niɔn. Ɔ maan i kwlaa’n ti afuɛ 483.

Like nga w’a ka siɛn’n, yɛle blɛ’n i kalɛ’n. Sɛ e bo afuɛ 483 i kalɛ bo afuɛ 455 nun K.N.K., é jú e blɛ liɛ nun afuɛ 29 nun. Afuɛ sɔ’n i nun kusu yɛ be yoli Zezi i batɛmun, yɛ ɔ kacili Mɛsi’n niɔn!a (Lik 3:1, 2, 21, 22) ?Wafa nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ m’ɔ o Biblu’n nun’n ɔ kpɛn su sɔ sɛsɛsɛ’n, ɔ yoman e fɛ?

KƐ Ɔ ko yo naan y’a wun Mɛsi’n i wlɛ’n ti’n, Ɲanmiɛn Zoova fɛli i nuan ndɛ’n wlɛli i nuan ijɔfuɛ kpanngban be nuan naan b’a kan Defuɛ sɔ mɔ be seli kɛ ɔ́ bá’n, i awuliɛ’n, ɔ nin i junman’n, ɔ nin i wie’n be ndɛ. Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ sɔ mɔ be o Biblu’n nun’n, be kpɛnnin su Zezi Klist i lika. Wafa nga be kpɛnnin su sɛsɛsɛ’n, ɔ ti abonuan. Kɛ ɔ ko yo naan y’a wun i sɔ liɛ’n i wlɛ’n, maan e nian Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ wie mɔ be kɛnnin i Mɛsi’n i awuliɛ’n su’n, ɔ nin i ba kaan nun’n i su.

Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ Ezai seli kɛ Mɛsi’n, ɔ́ yó Famiɛn Davidi i afinliɛ nunfuɛ. (Ezai 9:6) Zezi kusu ti Davidi i afinliɛ nunfuɛ.​—Matie 1:1, 6-17.

Mise m’ɔ ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ kun ekun’n, ɔ seli kɛ bé wú ba sɔ’n m’ɔ́ wá káci famiɛn’n, ‘Bɛtleɛmu-Efrata,’ lɔ. (Mise 5:1) I nun mɔ bé wú Zezi’n, Bɛtleɛmu klɔ’m be ti nɲɔn Izraɛli nvle’n nun. Kun o Nazarɛti klɔ m’ɔ o nvle’n i nglo lɔ lika nun’n, i wun koko lɛ. Kpɛkun kun ekun o Zerizalɛmu klɔ m’ɔ o Zida akpasua’n nun’n, i wun koko lɛ wie. Bɛtleɛmu klɔ m’ɔ o Zerizalɛmu klɔ’n i wun koko lɛ’n, yɛ laa be flɛ i Efrata’n niɔn. Kɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be fa kannin’n sa’n, klɔ sɔ’n su yɛ be wuli Zezi ɔ!​—Matie 2:1.

Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ kun ekun seli kɛ bé sé Ɲanmiɛn i Wa’n ‘kɛ ɔ jao Ezipti lɔ bla.’ I nun mɔ Zezi te yo bakan’n, be fɛli i ɔli Ezipti lɔ. Kɛ Erɔdu wuli’n, be fali Zezi sɛli i sin. Ɔ maan, Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n i ndɛ nga ɔ kannin’n, ɔ kpɛnnin su.​—Oze 11:1; Matie 2:15.

Blɛ’n i jajalɛ nga be flɛli i kɛ “Mɛsi’n i ndɛ nga Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be kannin’n” nun’n, ndɛ akpasua “Ɲanmiɛn nuan ndɛ” i bo lɛ’n, e wun Biblu’n nun ndɛ mma mɔ be kan Mɛsi’n i su ndɛ kpanngban kpa’n. Fa Biblu’n nun ndɛ mma sɔ mun sunnzun Biblu’n nun ndɛ mma nga be o ndɛ akpasua “I su kpɛnlɛ” i bo lɛ’n. Sɛ a yo sɔ’n, á láfi su tankaan kpa kɛ Ɲanmiɛn Ndɛ’n ti nanwlɛ sakpa.

Kɛ á nían Biblu’n nun ndɛ mma sɔ’m be nun’n, nán ɔ wla fi su kɛ, ndɛ nga be fin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ mun’n, kɛ be klɛli be’n ɔ dili afuɛ akpiakpi kpanngban kwlaa naan b’a wu Zezi. Zezi seli kɛ: ‘Min wun ndɛ nga be klɛli i Moizi mmla nun’n, nin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ’n nun’n, ɔ nin Ɲanmiɛn Jue fluwa’m be nun’n, saan i kwlaa’n kpɛ́n su.’ (Lik 24:44) Kɛ nga Biblu’n fa kle’n sa’n, i kwlaa’n kpɛnnin su sakpa!

SRAN nga be lafi Atre nsan’n i su like klelɛ’n su’n, be waan sran nsan yɛ be ti Ɲanmiɛn’n niɔn, naan sran sɔ mun yɛle Siɛ’n, nin Ba’n, ɔ nin Ɲanmiɛn i wawɛ’n. Be waan be kwlaa be sɛ naan like