Zoova kacimɛn i ndɛ ng’ɔ kan’n
Rɔmfuɛ Mun be fluwa’n i nun ndɛ cinnjin mun
AKOTO Paul m’ɔ ti ngaliɛ difuɛ’n ɔ tuli ajalɛ. Afuɛ nga be flɛ i 56 nun, i ajalɛ’n i nsan su, ɔ juli Korɛnti lɔ. Ɔ tili i kɛ Zuifu nga be kacili Klistfuɛ’n, ɔ nin Rɔmufuɛ nga be kacili Klistfuɛ’n be nuan sɛman. Sanngɛ, Pɔlu kunndɛ kɛ be bo yo kun Klist dunman nun. I sɔ’n ti’n, ɔ klɛli be fluwa naan be nuan sɛ be wun.
Fluwa nga Pɔlu klɛli Rɔmufuɛ mun’n i nun’n, ɔ kleli like nga ti yɛ Ɲanmiɛn bu sran sran kpa’n. Kpɛkun, sran nga Ɲanmiɛn bu i sran kpa’n, ɔ kleli i aeliɛ’n wie. Fluwa sɔ’n uka e naan y’a si Ɲanmiɛn nin i Ndɛ’n be kpa y’a tra laa’n. Kpɛkun, ɔ kan aunnvuɛ mɔ Ɲanmiɛn wunnin e’n i ndɛ. Asa ekun’n, ɔ fa e ɲin sie i junman cinnjin kpa nga Zezi di naan y’a fite nun’n i su.—Ebr. 4:12.
?NGUE TI YƐ MAAN ƝANMIƐN BU SRAN I SRAN KPA Ɔ?
Pɔlu seli kɛ: ‘Sran’m be kwlaa be yoli sa tɛ, ɔ maan aɲrunɲan nga Ɲanmiɛn waan ɔ́ mán be’n, ɔ to fuannin be. Sanngɛ Ɲanmiɛn bu be sran kpa ɔ deman be like fi i klun ufue dan’n ti. Ɔ buli be sran kpa Zezi Klist i delɛ m’ɔ deli be’n ti.’ Pɔlu seli ekun kɛ: ‘Nán mmla’n mɔ sran fa su’n ti yɛ Ɲanmiɛn’n bu i sran kpa ɔ.’ (Rɔm. 3:23, 24, 28) Klistfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n ɔ nin “sran kpanngban kpa” mɔ be o ‘bua’m be wie mun’ be nun’n, be lafi ‘sran kunngba i sa kpa ng’ɔ yoli’n,’ su. I sɔ’n ti’n, ‘Ɲanmiɛn bu be kwlaa be sran kpa.’ Ɔ maan, be nga be kpali be sieli be ngunmin’n be nin Klist bé kó dí famiɛn ɲanmiɛn su lɔ. Kpɛkun, sran kpanngban kpa mɔ be ti Ɲanmiɛn i janvuɛ’n be liɛ’n, bé fín “afɛ dan’n” nun fíte.—Rɔm. 5:18; Ngl. 7:9, 14; Zan 10:16; Zak 2:21-24; Mat. 25:46.
Pɔlu usali kɛ: ‘?Kɛ Ɲanmiɛn jranman mmla’n su yɛ ɔ sie e’n, m’ɔ yo e ye titi’n, i sɔ’n ti é yó sa tɛ?’ I kunngba’n ɔ tɛli su kɛ: ‘E su yomɛn i sɔ mlɔnmlɔn!’ I sin’n, ɔ seli kɛ: ‘An kwla fa amun wun man sa tɛ yolɛ mɔ i agualiɛ yɛle wie’n annzɛ aɲinyiɛ mɔ amun fa man Ɲanmiɛn mɔ i agualiɛ yɛle sran i sran kpa kacilɛ’n.’ (Rɔm. 6:15, 16) Asa ekun’n, Pɔlu kleli kɛ: ‘Sɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n i fanngan nun e wla e ɲoliɛ tɛtɛ’m be ase’n, é ɲán nguan.’—Rɔm. 8:13.
Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:
1:24-32—?Sa tɛ yofuɛ nga be kan be ndɛ wafan’n, Zuifu mun annzɛ be nga be timan Zuifu mun ɔn? Kannzɛ bɔbɔ ndɛ sɔ mɔ Pɔlu kannin’n, ɔ kwla yo be akpasua nɲɔn’n be liɛ’n, sanngɛ laa nun Izraɛlifuɛ mɔ be kacili be sin sili Ɲanmiɛn’n, yɛ Pɔlu kan be ndɛ ɔ. Be si Ɲanmiɛn mmla’n, sanngɛ ‘be ɲin kpali Ɲanmiɛn su.’ I sɔ’n ti’n, ɔ nin i fata kɛ be bu be fɔ.
3:24, 25—E ti kpɔlɛ tɛ mɔ Zezi Klist yili ti’n, ‘ɔ deli sran mun.’ ?Wafa sɛ yɛ i sɔ’n ti’n, ‘laa sa nga sran’m be yoli’n’ ka naan Zezi w’a yi tɛ sɔ’n, Ɲanmiɛn blu su ɔ? Kɛ afuɛ nga be flɛ i 33 nun be kunnin Zezi waka’n su’n, yɛ sa klikli nga Ɲanmiɛn boli su kɛ ɔ́ wá jú’n, ɔ juli ɔ. Ndɛ sɔ’n o Bo Bolɛ 3:15 nun. (Yol. 2:36) Zoova ɲrun’n, kɛ ɔ fin cɛn m’ɔ kannin ndɛ sɔ’n, ɔ ti kɛ b’a dun mmua kpɔ e ti sa. Afin saan ɔ́ yó like ng’ɔ seli kɛ ɔ́ yó’n. Ɔ maan, kɛ mɔ Zezi Klist wá kpɔ́ e ti’n ti’n, Adam i afinliɛ nunfuɛ kwlaa ng’ɔ lafili i sɔ tɛ liɛ’n su’n, Zoova kwla yaci sa tɛ ng’ɔ yoli’n cɛ i. Ɔ maan e ti kpɔlɛ tɛ’n ti’n, be nga be wuli kwlaa naan Klistfuɛ klikli’m be blɛ’n w’a ju’n, be kwla cɛn be wie.—Yol. 24:15.
6:3-5—?Kɛ be se kɛ be yoli sran kun i batɛmu naan ɔ nin Zezi Klist be kaci sran wunmuan’n, naan i batɛmu yolɛ sɔ’n nun ɔ nin Klist be wuli’n, i bo’n yɛle benin? Kɛ Zoova fɛ i wawɛ’n ɔ kpa Klist i sɔnnzɔnfuɛ kun sie i ngunmin’n, sran sɔ’n nin Zezi be kaci sran wunmuan. Kpɛkun, Klistfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n be asɔnun’n m’ɔ ti Klist i wunnɛn’n, Klistfuɛ sɔ’n kaci i lika’n kun. Klist yɛ ɔ ti wunnɛn sɔ’n i ti’n niɔn. (1 Kor. 12:12, 13, 27; Kol. 1:18) I sɔ liɛ’n, yɛ ɔ ti i batɛmu yolɛ mɔ maan ɔ nin Zezi Klist bé káci sran wunmuan’n niɔn. Klistfuɛ nga be kpɛli i sieli i ngunmin’n, i ‘batɛmu yolɛ sɔ’n nun ɔ nin Klist be wuli.’ Yɛle kɛ, kɛ ɔ fin cɛn mɔ be yo i batɛmu’n, ɔ klɛn i wun. Ɔ kunndɛman anannganman nguan asiɛ’n su wa’n kun. Ɔ maan wulɛ ng’ɔ wu’n, ɔ ti kɛ tɛ yilɛ sa. Sanngɛ i liɛ’n, ɔ kpɔman e ti. Kɛ ɔ wu’n, i sin be cɛn i naan w’a ɔ ɲanmiɛn su. I sɔ’n yɛ ɔ ti i batɛmu yolɛ mɔ i nun ɔ nin Klist be wu’n, i awieliɛ’n niɔn.
7:8-11—?Ngue ti yɛ ‘mmla’n ti like mɔ sa tɛ w’a fa laka e’n’ niɔn? Mmla’n uka sran mun naan b’a wun like nga be flɛ i sa tɛ’n i wlɛ kpa. Ɔ maan, be wun i wlɛ kpa kɛ be ti sa tɛ yofuɛ. I sɔ’n ti’n, be wun sa tɛ fanunfanun nga be yoli’n be wlɛ weiin. Asa ekun’n, sran kpanngban mɔ be siman sɔ laa’n, be wun i wlɛ kɛ, kannzu be ti sa tɛ yofuɛ laa. I sɔ’n ti yɛ be kwla se kɛ Mmla’n ti like mɔ sa tɛ’n w’a fa laka e’n niɔn.
Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:
1:14, 15. Ninnge nga be ti yɛ ɔ fata kɛ e tu e klun e bo jasin fɛ’n, be sɔnnin. Be nun kun yɛle kɛ, Zezi i mmoja m’ɔ fa toli sran mun’n ti’n, kalɛ wo e su. Yɛle kɛ ɔ fata kɛ e bo jasin fɛ’n e kle sran mun, kpɛkun, e uka be naan be nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n mantan kpa.
1:18-20. Sran mɔ be ɲin yiman Ɲanmiɛn’n nin sa tɛtɛ yofuɛ’m be ‘leman ndɛ fi.’ Afin, kannzɛ bɔbɔ sran ɲinma wunman Ɲanmiɛn’n, sanngɛ ninnge kwlaa ng’ɔ yo be mɔ be wun be’n ti’n, be wun i sran wafa ng’ɔ ti’n i wlɛ.
2:28; 3:1, 2; 7:6, 7. Atrɛkpa’n, ndɛ nga Pɔlu dun mmua kannin’n, ɔ su yoman Zuifu’m be fɛ. I sɔ’n ti’n, ɔ kan ndɛ uflɛ m’ɔ kwla kan be ya’n i ase ɔ. Ɔ maan sɛ bɔbɔ ndɛ wie ti kekle’n, wafa nga Pɔlu yoli’n, ɔ kle e wafa nga e kwla kan ndɛ kle sran mun naan w’a tɔman akplowa’n.
3:4. Sɛ klɔ sran’m be kan ndɛ wie m’ɔ nin Ɲanmiɛn liɛ’n timan kun’n, e fa e wla gua ndɛ ng’ɔ o Biblu’n nun’n su, kpɛkun e nian su e yo Ɲanmiɛn klun sa. Kɛ e yo sɔ’n, e kle kɛ e bu ndɛ nga nanwlɛ. I waan: ‘Ɲanmiɛn liɛ’n, saan nanwlɛ yɛ ɔ di ɔ.’ I sɔ’n ti’n, maan e bo Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n naan e uka sran mun maan be kaci Zezi i sɔnnzɔnfuɛ. I liɛ’n, é úka be naan b’a wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn liɛ’n, saan nanwlɛ yɛ ɔ di ɔ.
4:9-12. Abraamu lafili Ɲanmiɛn su ti’n, Ɲanmiɛn buli i sran kpa. I sin’n, kɛ ɔ ɲannin afuɛ 99, yɛ be wlɛli i klɛn ɔn. (Bob. 12:4; 15:6; 16:3; 17:1, 9, 10) Kɛ Ɲanmiɛn yoli sɔ’n, ɔ kleli like ng’ɔ yo maan ɔ bu sran i sran kpa’n.
4:18. E wla m’ɔ o ndɛ nga Ɲanmiɛn kannin’n su’n ti e lafi i su.—Ebr. 11:1.
5:18, 19. Pɔlu kannin ndɛ weinwein ɔ fa kleli wafa nga Zezi ti kɛ Adam sa’n. W’a kanman ndɛ kpanngban. Ɔ kleli wafa nga sran kun kwla ‘fɛ i wun kpɔ sran sunman be ti’n.’ (Mat. 20:28) Like nun yiyilɛ weinwein’n, ɔ ti like klelɛ wafa kun m’ɔ fata kɛ e sunnzun ɔn.—1 Kor. 4:17.
8:26, 27. Wie liɛ’n, e ɲrun mɔ e wun i dan’n ti’n, e siman like nga é srɛ́ Ɲanmiɛn kɛ ɔ fa man e ɔ. Blɛ sɔ nun’n, Ɲanmiɛn ‘wawɛ’n bɔbɔ jran e nuan ɔ srɛ i man e.’ Kɛ ɔ ti sɔ’n, srɛlɛ nga be nin i fata mɔ be o Ɲanmiɛn Ndɛ’n nun’n, Zoova mɔ ‘be srɛ i ɔ, ɔ ti’n,’ ɔ sɔ be nun kɛ e yɛ e srɛli sa.—Jue. 65:3.
8:38, 39. Ɔ wie ɲrɛnnɛn o, ɔ wie mmusu mun o, ɔ wie mɛn siefuɛ mun o, be nun wie fi kwlá yoman naan Zoova yaci e klolɛ. I sɔ’n ti’n, nán maan ninnge sɔ’m be yo maan e yaci Ɲanmiɛn klolɛ.
9:22-28; 11:1, 5, 17-26. Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be kannin ɲrun nga Izraɛli nvle’n ɔ́ ɲɛ́n i ekun’n, i ndɛ. Klistfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n, be asɔnun’n yɛ ɔ yo maan ndɛ sɔ’m be nun kpanngban be kpɛn su ɔ. Be nga be flɛli be asɔnun sɔ nun’n, ‘nán Zuifu’m be ngunmin yɛ be flɛli be ɔ, sanngɛ be nga be timan Zuifu’n be o nun wie.’
10:10, 13, 14. Sɛ e klo Ɲanmiɛn nin sran’n, naan e lafi Ɲanmiɛn nin ninnge nga i waan ɔ́ yó be’n be su kpa’n, é ɲán wunmiɛn é bó jasin fɛ’n juejue su.
11:16-24, 33. ‘Ɲanmiɛn ti kpa, yɛ kusu ndɛ ng’ɔ kan’n ɔ leman kaciwlɛ.’ Ɔ maan, ɔ ti sɛsɛfuɛ. I sɔ’n yo ɲɛnmɛn dan! Nanwlɛ, ‘i yɛ ɔ ti kɛ yɛbuɛ sa i yɛ e talo i ɔ, sa ng’ɔ yo be’n be ti kpa lele tra su. I atin’m be ti seiin.’—Mml. 32:4.
SRAN NGA ƝANMIƐN BU I SRAN KPA’N I AELIƐ’N
Pɔlu seli kɛ: ‘Aniaan mun, aunnvuɛ dan mɔ Ɲanmiɛn wunnin e’n ti, ń srɛ́ amun kpa kɛ an fa amun wun mɛn i kɛ sraka mɔ be jrɛ i’n sa, m’ɔ ti i liɛ mlɔnmlɔn mɔ i klun jɔ su’n’ sa. (Rɔm. 12:1) Ɲanmiɛn su mɔ Klistfuɛ’m be lafi’n ti yɛ ɔ bu be sran kpa ɔ. I sɔ’n ti’n, ɔ fata kɛ Pɔlu i ndɛ ng’ɔ kɛn i lɛ’n, ɔ ɲan ta wafa nga be fa bu be bɔbɔ be wun’n, ɔ nin wafa nga be bu be wiengu mun, ɔ nin awa mun’n, i su.
Pɔlu seli kɛ: ‘Ń sé amun kwlakwla kɛ nán an bu amun wun sran dan tra wafa nga an ti’n su.’ Pɔlu seli ekun kɛ: “Nán amun sran klolɛ’n ɔ yo amun nuan bui su.” (Rɔm. 12:3, 9) ‘Maan sran’m be kwlaa be ɲin yi ngbɛnngbɛn mun.’ (Rɔm. 13:1) Ninnge wie’m be nun’n, Klistfuɛ kun bɔbɔ yɛ ɔ fɛ i ajalɛ liɛ’n niɔn. Pɔlu seli Klistfuɛ mun kɛ i sɔ ndɛ liɛ’m be nun’n, “nán maan e kan e wiengu wun ndɛ kun.”—Rɔm. 14:13.
Ɲanmiɛn Ndɛ’n i su kosan’m be su tɛlɛ:
12:20—?Wafa sɛ yɛ e kwla ‘tian sɛnmlɛn ɲanɲanɲan nuan’ e kpɔfuɛ kun ti su ɔ? Laa’n, kɛ bé tɔ́n sika ɔkwlɛ’n, be fa bunnde sie i bo kpɛkun be sie wie i ti su. Kɛ sɛnmlɛn ng’ɔ o sika’n i ti su’n ɔ jue kpa ɲanɲanɲan’n, ɔ yo maan sika’n klo, kpɛkun ɔ yi i nun fiɛn’n. I kunngba’n, kɛ e yo e kpɔfuɛ’n i kpa’n, ɔ ti kɛ y’a tian sɛnmlɛn ɲanɲanɲan i ti su sa. Ɔ maan, sɛ é kwlá sé’n, i aeliɛ tɛ’n klo kpɛkun i aeliɛ klanman’n fite su.
12:21—?Wafa sɛ yɛ ‘e yo be nga be yo e tɛ’n be kpa lele e kwla be’ ɔ? Wafa nga e yo sɔ’n i kun yɛle kɛ e jran su kpa kɛ, Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n bolɛ junman mɔ Ɲanmiɛn fa mannin e’n, é dí i yakpa su lele saan Zoova bɔbɔ w’a se kɛ e yaci i dilɛ.—Mark 13:10.
13:1—?Ngue ti yɛ e kwla se kɛ ‘kpɛnngbɛn nga be o lɛ andɛ bɔbɔ’n, Ɲanmiɛn yɛ ɔ sieli be ɔ?’ Mɛn’n nun ‘kpɛnngbɛn nga be o lɛ andɛ bɔbɔ’n, Ɲanmiɛn yɛ ɔ sieli be ɔ, [kpɛnngbɛn nga be o lɛ’n, ɔ le sran kun nin i kwlalɛ mɔ Ɲanmiɛn fa mɛnnin i ɔ, NW].’ Afin Ɲanmiɛn yaci be lɛ maan be sie be wiengu mun. Kpɛkun, kwlaa naan famiɛn wie’m b’a tran bia’n su’n, Ɲanmiɛn dun mmua wunnin i sɔ liɛ’n. Ndɛ nga Biblu’n dun mmua kɛnnin i famiɛn wie’m be sielɛ’n su lele naan i blɛ’n w’a ju’n, ɔ yi i sɔ liɛ’n i nglo.
Afɔtuɛ ng’ɔ man e’n:
12:17, 19. Sɛ e bɔbɔ e tu e klunngbɔ’n, nn like ng’ɔ ti Zoova ngunmin liɛ’n y’a fa yo e liɛ. Nanwlɛ, ‘sɛ sran yo e tɛ’n, naan e yo i wie’n,’ nn e ti tutrefuɛ!
14:14, 15. Ɔ fataman kɛ like nga e man e niaan kun kɛ ɔ di annzɛ ɔ nɔn’n, ɔ sɛnngɛn i akunndan’n annzɛ ɔ saci i.
14:17. Sɛ sran kun nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n sɛ klanman’n, nán kɛ like ng’ɔ di’n annzɛ nzan m’ɔ nɔn’n, i ti yɛ ɔ ti sɔ ɔ. Annzɛ kusu’n, nán like m’ɔ diman annzɛ nzan m’ɔ nɔnman’n, i ti yɛ ɔ ti sɔ ɔ. Sanngɛ, sɛ ɔ ti sran kpa’n, naan ɔ di alaje’n, kpɛkun i klun jɔ’n, yɛ ɔ yo maan ɔ nin Ɲanmiɛn be afiɛn’n sɛ kpa ɔ.
15:7. Sran kwlaa ng’ɔ klo ndɛ nanwlɛ’n, ɔ fata kɛ e sɔ i nun asɔnun’n nun naan e bu i e niaan. Kpɛkun, maan e bo Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n e kle sran kwlaa. Nán maan e kpa sran nun.
[Foto, bue 13]
?Sran’m be ti mɔ Zezi kpɔli’n ti’n, Ɲanmiɛn kwla nunnun sa tɛ nga be yoli be kwlaa naan Zezi w’a yo i sɔ’n?