?Wafa sɛ yɛ amun kwla nian awlobo’n i lika ɔ?

1. ?Ngue ti yɛ awlobo’n i lika nianlɛ’n kwla yo kekle kpa andɛ ɔ?

NINNGE sunman be su kaci andɛ. I li bɔɔ awlobo tranlɛ’n nun yɛ be su kaci dan’n niɔn. Ninnge nga laa be wun kɛ ɔ ti kpa’n, andɛ be diman su kun. I sɔ’n ti’n, awlobo’n i lika nianlɛ’n kwla yo kekle kpa. Sanngɛ sɛ amun fa Ɲanmiɛn Ndɛ’n i nun afɔtuɛ’m be su’n, amún kwlá trá junman sɔ’n kpa.

MAAN AMUN YO LIKE NGA AMUN SA JU SU’N

2. ?Sa kekle benin mun yɛ be kle awlobo’n i yalɛ ɔ?

² Sran sunman be awlobo tranlɛ nun’n, be yoman like nga be sa ju su’n. Aata difuɛ’m be yi ninnge kaka mun. Be bo i ndolo be fa laka sran’m be konvi. Ɔ maan siɛ nin niɛn sunman be wla be wun ase be di junman kpa naan b’a ɲan sika b’a to ninnge sɔ mun. Sran akpinngbin wie’m be kusu’n, be fɛ kpa naan b’a ɲan be nuan nun aliɛ kan b’a di. Kɛ be kɔ junman’n be baman ndɛ. Wie liɛ bɔbɔ’n be le junman nɲɔn. I kwlaa ngalɛ’n kɛ ɔ ko yo naan b’a to ninnge nga be sa miɛn i wun’n, i ti yɛ be yo sɔ ɔ. Wie’m be liɛ’n sɛ be ɲan junman kun’n, ɔ́ yó be fɛ, afin be nga be ɲanman junman’n, be diman be yalɛ. Nanwlɛ, mɛn’n ti kekle man andɛ awlobo mun, sanngɛ Biblu’n nun mmla’m be kwla uka be naan b’a wun be wun fɛ.

3. ?Afɔtuɛ benin yɛ akoto Pɔlu mannin ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ i su falɛ’n kwla yo maan awlobo kun nun tranlɛ’n yo fɛ ɔ?

³ Akoto Pɔlu kusu, lika’n jrɛnnin i sa nun wie. Ɔ maan kɛ ɔ́ kúnndɛ sa sɔ’m be trawlɛ’n ɔ wunnin like kun i wlɛ. Ɔ maan ɔ kan kleli i janvuɛ Timote. Pɔlu klɛli i kɛ: “Kɛ bé wú ye’n, e nin like fi a ba-man, ɔ maan kɛ é kɔ́’n, e kwlá fa-man like fi kɔ-man. I sɔ’n ti’n, sɛ e nyan like e di’n, yɛ sɛ e nyan tannin kla’n, maan ɔ ju ye.” (1 Timote 6:7, 8) E si kɛ nán aliɛ nin tralɛ ngunmin yɛ awlobo’n i sa miɛn i wun ɔn. I sa mian lawlɛ i wun wie. Ba’m be kusu, ɔ fata kɛ be ta be. Are yolɛ kusu nin kalɛ wie mun ekun be o lɛ. Sanngɛ ɔ nin i sɔ ngba’n, be kwla di Pɔlu i afɔtuɛ’n su. Sɛ like nga e sa miɛn i wun’n yɛ e kunndɛ naan e kunndɛman akonvisɔɛ ninnge mun’n, e mɛn dilɛ’n ɔ́ yó kpa.

4, 5. ?Awlobo’n i lika nianlɛ’n nun’n, wafa sɛ yɛ like nga be bu i akunndan be sie’n, ɔ kwla uka e ɔ?

⁴ Afɔtuɛ kun ekun kwla uka e. Ɔ o Zezi i ɲanndra kun nun. I waan: “?Amun nun onin yɛ sɛ i waan ɔ́ kplán nglo sua fleiin kun’n, ɔ dunman mmua tran-man ase bu-mɛn i sika’n nian-man, sɛ i sika’n kwlá jú i kplanlɛ o?” (Lik 14:28) Wa’n, Zezi su kan like nga bé yó mɔ be dun mmua bu i akunndan sie’n i ndɛ. Wafa nga i sɔ ajalɛ’n kwla uka be nga be waan bé já’n, e dun mmua wunnin i ndɛ tre kun wie m’ɔ sinnin’n i nun. Kpɛkun sɛ be ja’n kusu’n, i sɔ’n kwla uka be naan b’a nian awlobo’n i lika. I sɔ’n yɛle kɛ maan be bu sika’n ɔ nin wafa nga be kwla yo i cɛcɛ’n i wun akunndan. Sɛ awlobo kun yo i sɔ’n, i liɛ’n ɔ kwla fɛ i ɲin sie i wafa ng’ɔ di sika’n, ɔ nin wafa ng’ɔ fa wie sie’n i su. Ɔ maan like nga cɛn kwlaa annzɛ le mɔcuɛ kwlaa i sa ju su’n, yɛ ɔ to ɔ.

⁵ Nvle wie’m be nun’n, sika’n i cɛcɛ yolɛ’n i bo’n yɛle kɛ be boman kalɛ mɔ i asubo’n cɛnnin’n be fa yoman ninnge ngbɛnngbɛn mun. (Nyanndra Mun 22:7) I wie ekun yɛle kɛ ninnge ng’ɔ timan be cinnjin’n, be mian be ɲin naan b’a tɔman be su b’a toman. Asa ekun’n sɛ e yo sika’n i cɛcɛ’n, e su fa toman sika nun mma, yɛ e su fa nɔnman siklɛti nin nzan. I sɔ’n saci awlobo’n i sa nun sika’n, kpɛkun ɔ nin Biblu’n nun mmla’m be kɔman likawlɛ.—Nyanndra Mun 23:20, 21, 29-35; Rɔmfuɛ Mun 6:19; Efɛzfuɛ Mun 5:3-5.

6. ?Biblu’n nun ndɛ benin yɛ be uka be nga be di yalɛ’n niɔn?

⁶ ?Yɛ be nga be lemɛn i yowlɛ mɔ yalɛ nun yɛ be ka’n nin? Like kun m’ɔ kwla gua be awlɛn su nzue’n yɛle kɛ mɛn’n nun sa’m bé wá wíe. Mɛn uflɛ nga w’a mantan koko yɛ’n i nun’n, Zoova maan yalɛ dilɛ’n nin ninnge wie ekun mɔ be kle klɔ sran’m be yalɛ’n bé wíe. (Jue Mun 72:1, 12-16) Sanngɛ ka naan i sɔ’n w’a ju’n, Klistfuɛ kpa’m be liɛ’n, kannzɛ bɔɔ be ti yalɛfuɛ sɛ’n, be wla boman be wun dan, afin be lafi Zoova i nda ng’ɔ tali’n su. I waan: “N su yaci-man wɔ, n su kpɔci-man wɔ mlɔnmlɔn.” Ɔ maan sran nga ɔ lafi i su’n, ɔ kwla jran su kpa se kɛ: “E Min Nyanmiɛn’n yɛ ɔ ti n ukafuɛ-ɔ, srɛ kun-man min.” (Ebre Mun 13:5, 6) Blɛ kekle nga nun’n, kɛ Zoova i sufuɛ’m be mɛn dilɛ nun’n, be nanti i mmla’m be su mɔ be dun mmua fa be wun mɛn i kɛ ɔ sie be’n, ɔ suannin be bo sa sunman nun. (Matie 6:33) Kɛ akoto Pɔlu sa’n be nun sunman be kwla se kɛ: “Lika kwlaa nga n ju nun’n, nin sa kwlaa ng’ɔ tɔ n su’n, sɛ n ku yi o, sɛ n la awe o, sɛ n lɛ like kpanngban o, sɛ n sa mian o, Krist kleli min kɛ n yo naan m’an kwla tran’n. [Ɲanmiɛn, NW] b’ɔ wla n fanngan’n ti’n, n kwla like kwlaa yo.”—Filipfuɛ Mun 4:12, 13.

MAAN AMUN CƐCƐ JUNMAN’N NUN

7. ?E awlobo’n i lika nianlɛ nun’n, Zezi i ndɛ benin yɛ sɛ e fa su’n, ɔ́ úka e kpa ɔ?

⁷ Kɛ Zezi wá wíe i junman’n dí asiɛ’n su wa’n, ɔ seli kɛ: “Klo ɔ wiengu kɛ a fa klo ɔ bɔbɔ wun’n sa.” (Matie 22:39) Sɛ e fa afɔtuɛ ngalɛ’n su’n, ɔ́ úka e kpa e awlobo’n i lika nianlɛ’n nun. ?I kwlaa yoli o, wan yɛ ɔ ti e mantanfuɛ nin e tranfuɛ kpa ɔ, sɛ w’a yoman kɛ be nga e nin be tran awlobo kunngba nun sa’n? Ɔ kwla yo e wun, e yi annzɛ e si nin i e nin, annzɛ ba mun. ?Wafa sɛ yɛ awlobo nunfuɛ’m be kwla klo be wiengu ɔ?

8. ?Wafa sɛ yɛ e kwla yi e wiengu klolɛ’n i nglo awlobo’n nun ɔn?

⁸ Awlobo nun like kun nga sran kun kwla yo’n, yɛle kɛ ɔ di awlo junman nga ɔ ti i liɛ’n. Ɔ maan, ɔ nin i fata kɛ be kle ba’m be kɛ sɛ ɔ wie tralɛ mɔ be wlali’n annzɛ ngowa kanlɛ like wie mɔ be fa kannin ngowa’n, maan be yia be su. Ɔ fata kɛ ba’m be mian be ɲin naan nglɛmun kwlaa b’a siesie be bɛ’n i ye. Sɛ be yo i sɔ’n ɔ́ úka sran ngba awlobo’n i lika nianlɛ nun. Nán blɛ kwlaa nun yɛ ninnge’n ngba kwla yo sɛsɛsɛ awlo’n nun ɔn. Sanngɛ e kwlaa e bo kwla yo kun naan y’a siesie ninnge mun awlo’n nun. I wie yɛle lika’n nun yɛinyɛin yolɛ’n, ɔ nin talie’m be nun wunnzinlɛ. Sɛ sran kun ti fuɛnfuɛ annzɛ i sa kanman i ja kanman’n, annzɛ ɔ mlɛn i ɲrun ijɔ i konviabo’n, i nzuɛn tɛ’n sáci be onga mun. (Nyanndra Mun 26:14-16) Sanngɛ sɛ sran kun tu i klun di i junman liɛ’n klun ufue su’n, ɔ kwla uka awlobofuɛ’m be kwlaa. “Sran ng’ɔ man Nyanmiɛn like i klun-ufue su’n, i klun jɔ i wun.”—2 Korɛntfuɛ Mun 9:7.

9, 10. (a) ?Junman benin i dilɛ’n yɛ ɔ ka bla’n i ngunmin i sa nun titi ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ kwla yo sɔsɔ ɔ? (b) ?Akunndan kpa nga be kwla bu i awlo’n nun junman’n i lika’n, i su afɔtuɛ benin yɛ be mannin ɔn?

⁹ Sran i sran bulɛ’n ɔ nin sran klolɛ’n, be yo maan sa wie mun mɔ be kwla yo ndɛ dan awlobo wie’m be nun’n, be kwla bu be ɲrun nɲa. E si kɛ niɛn’m be sa nun yɛ awlo’n nun junman’n i bo’n taka ɔ. Be nian ba’m be lika, be yo awlo’n i sanwun, be kpu ninnge mun, be ko kunndɛ aliɛ be tɔn. Lika wie’m be nun’n, bla’m be kusu be di fie, be yo i su ninnge’m be atɛ, annzɛ be nian awlofuɛ’m be lika wafa uflɛ wie ekun. Kannzɛ bɔɔ be yomɛn i sɔ laa’n, sanngɛ siɛn’n, lika’n mɔ w’a yo kekle’n ti’n, bla sunman mɔ b’a ja bian’n, be ko kunndɛ junman be di. Bla kun m’ɔ di junman wafawafa kɛ ngalɛ sa’n, ɔ nin mo yolɛ fata. Kɛ nga Biblu’n fa kan’n sa’n, “bla kpa’n” ɔ ti junman difuɛ kpa. “Ɔ kplin i nyin tɔn aliɛ kpa yɛ ɔ fa mɛn i awlofuɛ mun-ɔn.” (Nyanndra Mun 31:10, 27) I sɔ’n kleman kɛ bla’n i kunngba yɛ ɔ́ dí awlo’n nun junman’n i wunmuan’n niɔn. ?Kɛ yasua kun nin i yi’n be ko fin junman be ko ba’n, ɔ fata kɛ bian’n nin awlobofuɛ onga’m be tran lɛ be lo wunmiɛn, naan bla’n i kunngba yɛ ɔ di awlo’n nun junman ngba’n niɔn? Cɛcɛ, ɔ timan sɔ. (An nian 2 Korɛntfuɛ Mun 8:13, 14.) Sɛ niɛn kun su tɔn aliɛ’n naan awlobofuɛ onga’m be ukɛ i be yo ninnge wie mun kɛ lika’n i yɛinyɛin yolɛ, nin tabli’n i siesielɛ sa’n, ɔ́ yó i fɛ dan. Nanwlɛ, awlo’n nun’n, be kwla cɛcɛ junman’n nun.—An nian Galasifuɛ Mun 6:2.

¹⁰ Sran wie’m be kwla se kɛ: “E osu liɛ nun’n, nán yasua junman yɛle i sɔ’n.” Ɔ kwla yo sɔ. ?Sanngɛ ɔ nin i fataman kɛ e bu ndɛ sɔ’n su akunndan kan? Kɛ Ɲanmiɛn Zoova táka awlobo klikli’n, w’a seman kɛ junman’n wie ti bla’m be ngunmin be liɛ. Le kun’n, kɛ aofuɛ nga Zoova sunmannin be’n be toli Abraamu’n, i bɔbɔ fɛli i sa wlali aliɛ’n i tɔnlɛ nun wie, naan w’a fa man be. (Bo Bolɛ 18:1-8) Biblu’n se kɛ: “Yasua mun, an klo amun yi mun kɛ an fa klo amun bɔbɔ amun wun’n sa.” (Efɛzfuɛ Mun 5:28) ?Kɛ lika’n ko jɔ’n, sɛ yasua’n w’a fɛ naan i waan ɔ́ ló wunmiɛn’n, yɛ bla’n nin? ?Afɛ kunngba’n nunmɛn i su wie? Atrɛkpa bɔbɔ’n, i afɛ’n liɛ’n w’a tra yasua’n liɛ’n. (1 Piɛr 3:7) ?I sɔ’n ti’n niɔn, awlo’n nun junman dilɛ’n nun’n, ɔ nin i fataman kɛ yasua m’ɔ klo i yi’n ɔ ukɛ i?—Filipfuɛ Mun 2:3, 4.

11. ?Ninnge benin nun yɛ Zezi kleli awlobofuɛ kwlaa i ajalɛ kpa ɔ?

¹¹ Ɲanmiɛn i klun sa yolɛ nun’n ɔ nin i wiengu’m be aklunjuɛ manlɛ nun’n, Zezi yɛ ɔ mannin ajalɛ kpafuɛ’n niɔn. Kannzɛ bɔɔ Zezi w’a jaman bla le’n, sanngɛ ɔ mannin yasua nin bla nin ba’m be ajalɛ kpa. Kɛ ɔ́ kɛ́n i bɔbɔ i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “M bɔ n kacili Sran’n [...] m’an ba-man kɛ be su min, sanngɛ m bali kɛ ń sú sran.” Yɛle kɛ ɔ́ sú i wiengu mun. (Matie 20:28) Nanwlɛ, awlobo nga i nunfuɛ’m be kwlaa be fa ajalɛ kɛ ngalɛ sa’n, i nun tranlɛ’n yo fɛ!

?NGUE TI YƐ BE WUN YƐINYƐIN YOLƐ’N TI CINNJIN KPA Ɔ?

12. ?Ngue like yɛ Zoova kunndɛ kɛ be nga be su i’n be yo ɔ?

¹² Awlobo i lika nianlɛ nun’n, Biblu’n nun mmla kun ekun ng’ɔ kwla uka e’n yɛle ng’ɔ o 2 Korɛntfuɛ Mun 7:1 nun’n. E kɛnngɛn i lɛ kɛ: “Maan e wla sa ng’ɔ saci sran’n i kwlaa nin akunndan tɛtɛ’n kwlaa be ase.” Be nga be fa Ɲanmiɛn ndɛ ngalɛ’n su’n, Zoova klun jɔ be wun. Afin ng’ɔ kunndɛ’n, yɛle “Nyanmiɛn sulɛ b’ɔ ti kpa b’ɔ fiɛn fi nun-mɛn i” wun’n. (Zak 1:27) Yɛ be awlobo’m be ɲan i nuan su mmlusuɛ.

13. ?Ngue ti yɛ be wun yɛinyɛin yolɛ’n ti cinnjin awlobo’n i lika nianlɛ’n nun ɔn?

¹³ Biblu’n se e kpa kɛ cɛn wie lele tukpacɛ su tranman lɛ kun. I sɔ blɛ nun’n, “Zerizalɛmfuɛ’n [sran] wie fi su seman kɛ: ‘N kpinndinman.’” (Ezai 33:24; Sa Nglo Yilɛ 21:4, 5) Sanngɛ lele nin i kɛ é jú lɔ’n, cɛn kunngun’n, tukpacɛ’n te kle awlobo’m be nunfuɛ’m be yalɛ. Pɔlu nin Timote bɔbɔ be tɔli tukpacɛ wie. (Galasifuɛ Mun 4:13; 1 Timote 5:23) Sanngɛ dɔɔtrɔ’m be waan tukpacɛ kpanngban o lɛ’n, be kwla bu be ɲrun. Awlobo nga be ti ngwlɛlɛfuɛ’n, sɛ be ti yɛinyɛin be wunnɛn’n su nin Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n, tukpacɛ wie’m bé sán be wun. Maan e nian wafa nga ɔ kwla yo sɔ’n.—An nian Nyanndra Mun 22:3.

14. ?Wafa sɛ yɛ nzuɛn sanwun’n kwla sasa awlobo kun tukpacɛ’n i lika ɔ?

¹⁴ Ɲanmiɛn ninnge’m be nun sanwun yolɛ’n, i wie yɛle be nzuɛn mɔ fiɛn nunman nun’n. Sran kwlaa si kɛ Biblu’n nun mmla’m be kan sanwun yolɛ’n i ndɛ. Mmla sɔ’m be bu be yi bo bla kunndɛlɛ annzɛ be wun bo bian kunndɛlɛ wafa kwlaa i fɔ. “Bla annzɛ bian kunndɛfuɛ mun, [...] nin yasua bɔ be kunndɛ bla be yi bo annzɛ bla bɔ be kunndɛ bian be wun bo’n, nin yasua bɔ be kunndɛ be wiengu yasua’n, [...] i sɔ sran liɛ mun Nyanmiɛn su sie-man be mlɔnmlɔn.” (1 Korɛntfuɛ Mun 6:9, 10) Mmla trele ngalɛ’m be su falɛ’n ti cinnjin man andɛ Klistfuɛ mɔ be tran mɛn nga w’a saci yɛ’n i nun’n. Sɛ e fa be su’n, ɔ yo Ɲanmiɛn fɛ. Kpɛkun, ajalɛ sɔ’n sasa awlobo’n tukpacɛ wie’m be lika. Ɔ kwla yo sida annzɛ babazru annzɛ loliɛ mɔ be fin bian nin bla kunndɛlɛ sukusuku’n.—Nyanndra Mun 7:10-23.

15. An kle tukpacɛ wie mɔ be wun yɛinyɛin mɔ be yoman’n ti be kwla fɛ i ase’n.

¹⁵ Like ng’ɔ kwla sasa awlobo’n tukpacɛ uflɛ wie mun be lika’n, yɛle kɛ ‘maan be wla sa ng’ɔ saci sran’n i kwlaa nin akunndan tɛtɛ’n kwlaa be ase.’ Fiɛn mɔ be tran nun’n ɔ man be tukpacɛ sunman. Like nga é dún mmua bó su’n yɛle siklɛti nɔnlɛ’n. Nán be afɔkɔ’n nin be tralɛ’n nin lika’n nun aunmuan’n be ngunmin yɛ siklɛti nɔnlɛ’n yo be fiɛn ɔn. Sanngɛ ɔ man tukpacɛ wie. Afuɛ nuan kwlaa, siklɛti nɔnlɛ ti sran akpinngbin be wu. Amun bu i akunndan be nian. Sɛ ɔ ti kɛ sran akpinngbin be ‘wla sa ng’ɔ saci sran’n i kwlaa’ i ase’n, nn be su tɔman tukpacɛ yɛ be su wuman mɔnnɛnmɔnnɛn sɔ!

16, 17. (a) ?Mmla benin mɔ Zoova fa mannin Izraɛlifuɛ mun’n yɛ ɔ sasa be tukpacɛ wie’m be lika ɔ? (b) ?Wafa sɛ yɛ awlobo’m be ngba be kwla fa ndɛ ng’ɔ o Mmla’n 23:12, 13 nun’n i su ɔ?

¹⁶ Like’n i kun ekun yɛ ɔ o yɛ. I afuɛ kɔe 3.500 yɛ ɔ o yɛ, Ɲanmiɛn mannin Izraɛlifuɛ’m be Ɲanmiɛn sulɛ’n i su mmla naan be nanti su be mɛn dilɛ’n nun. Mmla sɔ’n maan be yoli be wun yɛinyɛin. I sɔ’n ti ɔ sasali be tukpacɛ’n i lika. Mmla sɔ’n i nun kun yɛle kɛ ɔ fata kɛ sran kwlaa wlɛ i waka su’n i ase ngblaliɛ’n i tiwa lɔ. I liɛ’n fiɛn su kanman lika nga sran’m be tran lɛ’n. (Mmla’n 23:12, 13) Laa mmla sɔ’n, be te di su ɔ te yo ye. Andɛ nin andɛ bɔbɔ’n, mmla sɔ mɔ sran’m be nantiman su’n ti’n be tɔ tukpacɛ yɛ be wu.a

¹⁷ Kɛ nga Izraɛlifuɛ’m be mmla’n fa kannin’n sa’n, maan abialiɛ’n nin atin nun kɔwlɛ’n, ɔ yo sua nun lɔ annzɛ gua su lɔ o, ɔ fata kɛ be nun’n yo yɛiin. Sɛ lika sɔ’n timan yɛiin’n, yɛ sɛ b’a kataman su’n ngɔnsiɛn’m bé yía lɔ woo, kpɛkun be kwla wlanwlan sua’n nun’n be tran aliɛ nga é dí’n su! Asa kusu’n, ɔ nin i fata kɛ i bakan o, i kpɛnngbɛn o, sɛ be fin atin nun be ba’n, be wunnzin be sa nun. Ɔ timɛn i ti’n bé fá fiɛn’n bá awlo. Aflansi lɔ dɔɔtrɔ kun se kɛ be sa nun wunnzinlɛ’n “yɛ ɔ ti like kpafuɛ’n ng’ɔ kwla sasa e aklunya’n nin be afɔkɔ’n nun tukpacɛ, ɔ nin be wunnɛn’n su tukpacɛ wie’m be lika ɔ.”

18, 19. ?Kannzɛ bɔɔ e tran lika ng’ɔ timan yɛiin nun’n, afɔtuɛ benin yɛ be man e m’ɔ́ úka e naan e sua’n w’a yo yɛiin ɔn?

¹⁸ Nanwlɛ, kɛ nga yalɛfuɛ’m be tran lɔ’n, lika’n i yɛinyɛin yolɛ’n timan pɔpɔ. Sran kun m’ɔ tran i sɔ lika’n nun seli kɛ: “Lika’n m’ɔ lo’n, ɔ yo maan lika’n i yɛinyɛin yolɛ’n ti kekle. Ndutre’n gua ninnge’m be su. [...] Klɔ dandan mun nin klɔ kanngan wie’m be su’n, sran mɔ be ta be wiengu su’n ti tukpacɛ wie’m be ɲan be. Trao mmuɛ nga b’a kataman su’n mun, wlawla mɔ be tiantian lika’n nun’n, ɔ nin atin nun kɔwlɛ nga ɔ ti sran ngba liɛ’n, m’ɔ ti fiɛnfiɛn’n, ɔ nin ninnge kɛ klɔ gbekle dandan mun nin ɔtrɛwa mun, nin ngɔnsiɛn mun sa’n yɛ be wun be ɔ.”

¹⁹ Kɛ lika’n ti kɛ nga sa’n, yɛinyɛin yolɛ’n ti kekle. Sanngɛ sɛ e mian e ɲin e yo sɔ’n, ɔ ti kpa. Dɔɔtrɔ kɔlɛ nin i sin are tolɛ’n, ɔ le gua tra sanmlan nin nzue nin e ɲin mɔ é mían é dí junman kan é yó lika’n i yɛinyɛin’n. Sɛ amun tran lika kɛ nga sa nun’n, amun mian amun ɲin naan amun tranwlɛ liɛ’n yo yɛiin. Maan e kuankuan nnɛn’m be sewie’n. ?Sɛ nzue tɔ naan amun awlo atin’n kaci nnɔtiɛ’n, amun kwla fa yɛbuɛ annzɛ yɛbuɛ nzika siesie i atin’n su naan be ja bo nnɔtiɛ’n w’a yoman sua nun fiɛn? ?Sɛ amun wla ngbabua’n, amun kwla yi naan amun a wlu sua lɔ? Asa kusu maan nzue nga amún nɔ́n’n yo yɛiin. Be wunnin kɛ sran nga mɔ be ɲanman nzue kpa be nɔnman’n mɔ be atin nun kɔwlɛ’n timan yɛiin’n ti be wu’n, afuɛ kun nun sa’n, be kwla ju sran kɔe miliɔn nɲɔn.

20. ?Wan i junman yɛle awlobo’n i yɛinyɛin yolɛ’n?

²⁰ I niɛn o, i siɛ o, i ba kanngan mun o, i aofuɛ o, be kwlaa yɛ maan sua’n kwla yo yɛiin ɔn. Kenya lɔ bla kun m’ɔ le ba mɔcuɛ’n seli kɛ: “Sran kun suannin i like ng’ɔ ko yo’n i yolɛ.” Sua nga ɔ ti yɛiin’n, ɔ manman awlobo wunmuan’n. Ɛspaɲi lɔ ɲanndra kun se kɛ: “Nán kɛ e ti yalɛfuɛ’n ti yɛ é trán fiɛn nun ɔn.” Kan kwlaa nga e tran’n, i wlengbifuɛ awlo nun annzɛ yalɛfuɛ liɛ nun o, awlobo’n i aunkpinndiɛ’n taka be wun yɛinyɛin yolɛ’n su.

MO YOLƐ’N YO MAAN SRAN YO KPA

21. ?Kɛ nga Nyanndra Mun 31:28 fa kan’n sa’n, ngue like yɛ maan aklunjuɛ’n trán awlobo kun nun ɔn?

²¹ Kɛ Nyanndra fluwa’n kán bla kpa’n i ndɛ’n ɔ se kɛ: “I mma’m be jaso-ɔ, be yo i mo! I wun kusu jaso-ɔ, ɔ yi i ayɛ.” (Nyanndra Mun 31:28) ?Kɛ amun yoli amun awlobo nunfuɛ kun i mo’n, i osu w’a di le nɲɛ? Kɛ be tu be klun be yo e mo’n, ɔ yo e kwlaa e fɛ. Kɛ bla kun si kɛ i awlo lɔ junman’n, ɔ nin i awlobo’n i lika nianlɛ wafa’n, ɔ jɔ i wun’n i klun’n, ɔ yo bla sɔ’n i fɛ afin yasua’n bumɛn i kɛ junman ngbɛn sa yɛ i yi’n di ɔ. (Nyanndra Mun 15:23; 25:11) Asa ekun’n, sɛ junman nga yasua’n di i gua su lɔ nin awlo lɔ’n ti’n, i yi’n yo i mo’n, ɔ yo ɲɛnmɛn. Ba’m be mian be ɲin be di junman awlo lɔ, nin suklu lɔ nin asɔnun’n nun lɔ. Kɛ i sɔ’n ti’n, be si nin be nin’m be yo be mo’n, ɔ yo ba’m be fɛ. Nanwlɛ, mo yolɛ’n leman wunsu! ?Mo yolɛ kpa’n, be to? Be toman. Ɔ ti kpe kan sa, sanngɛ ɔ yo maan awlobofuɛ’m be wun kpaja be kpa.

22. ?Ngue yɛ maan awlobo kun ‘kwla jran’ kpa kɛ sua mɔ b’a kplan’n sa ɔ? ?Yɛ wafa sɛ yɛ i sɔ’n kwla yo ye ɔ?

²² Like sunman ti’n awlobo’n i lika nianlɛ’n timan pɔpɔ. Sanngɛ, i sɔ yolɛ’n kwla yo ye. Biblu’n nun ɲanndra kun se kɛ: “Akunndan’n yɛ be fa kplan sua-a. Ngwlɛlɛ’n kusu yɛ man ɔ jran-an.” (Nyanndra Mun 24:3) Sɛ awlobo nunfuɛ’m be kwlaa be mian be ɲin be si Ɲanmiɛn i klun sa’n, naan be nanti su be mɛn dilɛ’n nun’n, bé kwlá sí ngwlɛlɛ nin akunndan. Nanwlɛ, sɛ awlobofuɛ’m be kwlaa be mian be ɲin naan be di aklunjuɛ’n, nán like tɛ ɔ!