?Amun le ba ɲin keklefuɛ kun?

1, 2. (a) ?Sunnzun ase benin yɛ Zezi fa yi i nglo kɛ Zuifu’m be kpɛnngbɛn’m b’a nantiman seiin ɔn? (b) ?Gbanflɛn nin talua’m be su ndɛ benin yɛ Zezi i sunnzun ase’n kle e ɔ?

KA NAAN Zezi w’a wu’n, ɔ usali Zuifu’m be asɔnun kpɛnngbɛn’m be kosan kun ngwlɛlɛ su. Ɔ seli kɛ: “An tie. Bian kun lɛ ba yasua nnyɔn, le kun ɔ seli kpɛnngbɛnfuɛ’n kɛ: ‘N wa, ndɛ kɔ n vinyi fie’n su lɔ.’ Ɔ seli i kɛ: ‘N kɔ-man.’ I sin ɔ buli i akunndan naan ɔ’a wɔ. Yɛ bian’n ɔli ba’n i sinma’n i wun lɔ naan ɔ’a kan ndɛ kunngba’n ɔ’a kle i, yɛ i wa waan: ‘Baba, ń kɔ́,’ sanngɛ ɔ’a ɔ-man. ?Ba nnyɔn sɔ’n, onin yɛ ɔ yoli i si klun sa nin-ɔn?” Yɛ be waan: “Klikli nin-ɔn.”—Matie 21:28-31.

² Zuifu’m be kpɛnngbɛn’m be seiin mɔ be nantiman’n, yɛ Zezi su yi i nglo wa ɔ. Be ti kɛ ba kasiɛn’n sa. Be waan bé yó Ɲanmiɛn klun sa, sanngɛ be yiɛmɛn i nuan. Sanngɛ siɛ nin niɛn sunman be kwla wun i wlɛ kɛ Zezi i sunnzun ase ngalɛ’n kle kɛ ɔ si awlobo tranlɛ’n nun ndɛ. Kɛ nga Zezi fa yili i nglo lɛ’n sa’n, akunndan nga gbanflɛn nin talua’m be bu’n, annzɛ ajalɛ nga bé wá fá’n, i silɛ timan pɔpɔ. Ba’m be kwla kle yalɛ be gbanflɛn nin talua blɛ nun. Sanngɛ kɛ bé ɲín bé kɔ́’n, be ɲin kwla kan ase. Kɛ é kán gbanflɛn nin talua’m be ɲin kekle yolɛ ndɛ’n, maan ngalɛ’n ka e ti nun.

?NGUE YƐLE ƝIN KEKLEFUƐ’N?

3. ?Ngue ti yɛ ɔ nin i fataman kɛ siɛ nin niɛn’m be kpli be se kɛ be wa’n ti ɲin keklefuɛ ɔ?

³ Ɔ ju blɛ wie’n, be kwla ti i kɛ gbanflɛn nin talua’m be plan be si nin be nin’m be su kpa. Atrɛkpa’n amun si awlobo wie mɔ i nun gbanflɛn annzɛ talua kun, ɔ timan lofuɛ ɔ. Sanngɛ, ba ɲin keklefuɛ’n i wlɛ wunlɛ’n timan pɔpɔ titi. Asa ekun’n, like nga ti yɛ awlobo kunngba’n nun’n, ba wie’m be ɲin su ti kekle, mɔ wie’m be kusu be timan sɔ’n, i wlɛ wunlɛ’n ti kekle. ?Sɛ siɛ nin niɛn’m bé nían naan be wa kun su fa ɲin keklefuɛ aeliɛ’n, ngue yɛ be kwla yo ɔ? Ka naan y’a tɛ kosan ngalɛ’n su’n, maan e dun mmua e si like nga be flɛ i ɲin keklefuɛ’n.

4-6. (a) ?Ngue yɛle ɲin keklefuɛ’n? (b) ?Sɛ blɛ wie nun’n, ba’m be faman be si nin be nin’m be nuan nun ndɛ’n su’n, ngue yɛ ɔ nin i fataman kɛ siɛ nin niɛn’m be wla fi su ɔ?

⁴ Sɛ é kwlá sé’n, ɲin keklefuɛ’n yɛle sran nga i ɲin yiman sran’n, mɔ be kan ndɛ kle i ɔ timan’n, m’ɔ timan lofuɛ’n, m’ɔ jaso i siefuɛ’n i wun’n. Nanwlɛ, “sinnzin’n wo bakan’n i nun.” (Nyanndra Mun 22:15) Ɔ maan blɛ wie nun’n ba kanngan’m be kwlaa be yo ɲin kekle be si nin be nin, ɔ nin be siefuɛ wie’m be su. I li bɔɔ blɛ mɔ be su ɲin gbanflɛn annzɛ talua’n yɛ i sɔ sa’m be ju ɔ. Kɛ sran kwlaa kácikáci kɔ́’n, ɔ kle i yalɛ. Kusu gbanflɛn nin talua blɛ nun yɛ be kaci kpa’n niɔn. Amun wa’n su tu ba kaan nun ɔ́ wlú kpɛnngbɛn nun. I sɔ’n ti yɛ ba’m be gbanflɛn nin talua blɛ nun’n, siɛ nin niɛn wie mun nin be mma’m be afiɛn sɛlɛ sa’n, ɔ ti kekle’n niɔn. Wie liɛ’n, siɛ nin niɛn’m be ɲrun’n, ba’m be te yo kaan. Ba’m be kusu be waan ndɛ mɔ b’a timan’n yɛle ngalɛ’n.

⁵ Gbanflɛn annzɛ talua ng’ɔ ti ɲin keklefuɛ’n, ɔ kaci i sin si like nga i si nin i nin’m be kle i’n. Sanngɛ, maan ɔ kpɛn amun klun kɛ nán kɛ sa wie nun’n, ba’n kplinman amun nuan nun ndɛ’n su ti yɛ bé flɛ́ i ɲin keklefuɛ ɔ. Wie liɛ’n Biblu’n nun ndɛ nanwlɛ’n timan ba wie’m be cinnjin sɔ liɛ. Sanngɛ nɛ́n i sɔ’n ti yɛ be ti ɲin keklefuɛ ɔ. Siɛ nin niɛn mun, nán amun kpli fa ɲin keklefuɛ dunman’n ta amun wa’n i wun.

⁶ ?Ba’m be ngba yɛ be gbanflɛn nin talua blɛ nun’n, be yo ɲin kekle be si nin be nin’m be su ɔ? Cɛcɛ, nán be ngba ɔ. Nanwlɛ, sɛ e niɛn i kpa sa’n, gbanflɛn nin talua nga be yo ɲin keklefuɛ’n b’a sɔnman ngboko sɔ liɛ. ?Sanngɛ, yɛ sɛ ba’n waan saan fii naan ɲin kekle yolɛ’n yɛ ɔ́ fá cící i ti’n nin? ?Ngue like ti yɛ ba’n kwla yo ɲin kekle’n niɔn?

?ƝIN KEKLE YOLƐ’N FIN NIN?

7. ?Wafa sɛ yɛ Satan i mɛn’n kwla yo maan bakan kun kwla kaci ɲin keklefuɛ ɔ?

⁷ Ɲin kekle yolɛ’n i dan lika fin Satan i mɛn’n. “Klunwifuɛ’n sie mɛn wunmuan’n.” (1 Zan 5:19) Satan i mɛn’n kpɛli aeliɛ tɛ wie’m be ba. Ɔ maan ɔ nin i fata kɛ Klistfuɛ’m be jrɛn i ɲrun kekle. (Zan 17:15) Aeliɛ sɔ’m be sunman lika ti tɛ kpa. Yɛ andɛ’n, i tɛ liɛ’n tra laa’n. (2 Timote 3:1-5, 13) Sɛ siɛ nin niɛn’m be kleman be mma’m be ngwlɛlɛ naan be manman be afɔtuɛ’n, naan be sasaman be’n, ba’m ‘be nzuɛn’n fá be nga be o yɛ’n be liɛ’n.’ (Efɛzfuɛ Mun 2:2) I sɔ liɛ nun’n, be janvuɛ’m be kwla tin be su kpa. Biblu’n se kɛ: “Sran nga [...] b’ɔ fɛ i wun mantan sinnglinfuɛ’n, ɔ kaci sinnglinfuɛ.” (Nyanndra Mun 13:20) I kunngba’n, sran ng’ɔ nin be nga be klo mɛn’n nun ninnge’m be san nun’n, be aeliɛ’n kwla saci i liɛ’n. Ɔ nin i fata kɛ be uka gbanflɛn nin talua mun titi naan b’a wun i wlɛ kɛ sɛ be nanti Ɲanmiɛn i mmla’n su’n, yɛ be kwla di mɛn’n i kpafuɛ’n niɔn.—Ezai 48:17, 18.

8. ?Ngue yɛ maan bakan kun kwla yo ɲin keklefuɛ ɔ?

⁸ Like’n i kun ekun nga ti yɛ ba’m be yo ɲin keklefuɛ’n, ɔ fin wafa nga awlo lɔ’n fa ti’n. Wie liɛ’n, sɛ siɛ’n annzɛ niɛn’n ti nzannunmunfuɛ’n, annzɛ ɔ nɔn drɔgi, annzɛ ɔ yo nzaje sa i wiengu kun’n i lika’n, mɛn dilɛ’n i su akunndan nga gbanflɛn nin talua’m be bu’n, ɔ kwla cia. Awlobo nga be nun tranlɛ ti fɔun bɔbɔ’n be nun’n, sɛ ɔ yo bakan kun kɛ i ndɛ loman i si nin i nin’n, ba sɔ’n kwla kaci ɲin keklefuɛ. Sanngɛ nán ninnge ngalɛ’m be ngunmin ti yɛ gbanflɛn nin talua’m be kwla yo ɲin keklefuɛ ɔ. Siɛ nin niɛn wie’m be nian Ɲanmiɛn i mmla’n su be ta be mma mun kpa. Be sasa be naan mɛn’n nun ninnge’m b’a saciman be. Sanngɛ be kaci be sin be si wafa nga be fa tali be’n. ?Ngue ti ɔ? Atrɛkpa’n, fɔ m’ɔ o klɔ sran’n i nun’n ti ɔ. Pɔlu seli kɛ: “Sran kun [Adam] ti yɛ sa tɛ yolɛ’n bali mɛn nun-ɔn, yɛ sa tɛ sɔ’n ti yɛ maan wie’n bali-ɔ. Yɛ i ti yɛ maan wie’n wo sran’m be kwlaa be su-ɔ, afin be kwlaa be yo sa tɛ.” (Rɔmfuɛ Mun 5:12) Adam buli i ngunmin i wun akunndan ti yɛ ɔ yoli ɲin kekle’n niɔn. Ɔ maan i aeliɛ tɛ sɔ’n wluli i afinliɛ nunfuɛ’m be nun. Gbanflɛn nin talua wie’m be ɲinfu be yo ɲin kekle kɛ Adam sa.

ELI I ƝIN KPA SA SU, YƐ RƆBƆAMU I LIKE YOLƐ’N YO YA

9. ?Ba’m be talɛ nun’n, aeliɛ benin yɛ ɔ kwla yo maan ba kaan kun kaci ɲin keklefuɛ ɔ?

⁹ Ɔ le like kun ekun nga ti yɛ ba’m be kwla yo ɲin keklefuɛ’n. Yɛle kɛ siɛ nin niɛn’m be taman be kɛ ng’ɔ nin i fata’n sa. (Kolɔsfuɛ Mun 3:21) Siɛ nin niɛn wie’m be kunndɛ kɛ bé tá be mma’m be kpa’n ti’n, be yoman be blɛblɛ. Wie’m be kusu be ɲin kpa ba’m be fɔ tulɛ’n su. Ɔ maan be yaci ba’m be lɛ, be yo be klunklo like. Kɛ ɔ ko yo naan b’a ta ba mun kɛ ng’ɔ nin i fata’n sa’n, ɔ timan pɔpɔ. Ɔ le ba kun nin i talɛ wafa liɛ. Ba wie mun’n, ɔ nin i fata kɛ be nian be su titi. Wie’m be kusu, ɔ timan sɔ. Biblu’n kan sran nɲɔn ndɛ. Kun liɛ’n, i ɲin kpa ba’m be fɔ tulɛ’n su. Yɛ kun liɛ kusu’n, i like yolɛ’n yo ya kpa. Sran sɔ’m be su ndɛ’n, ɔ́ wá klé e kɛ sɛ be fa ajalɛ nɲɔn sɔ’m be su be ta ba mun’n, ɔ kwla yo tɛ kpa.

10. ?Ngue ti yɛ Eli m’ɔ dili i Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn junman’n i kpa’n, w’a yoman siɛ kpa ɔ?

¹⁰ Eli ti laa Izraɛli lɔ Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn. Asa kusu ɔ le ba. Ɔ dili i junman sɔ’n afuɛ lele 40. Nanwlɛ, ɔ si Ɲanmiɛn i Mmla’n kpa. Atrɛkpa’n, Eli niannin nun dili i Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ junman’n kpa, kpɛkun ɔ kleli i wa Ɔfni nin Fine be Ɲanmiɛn i Mmla’n bɔbɔ. Sanngɛ Eli w’a tuman i mma’m be fɔ. Ɔfni nin Fine be ti Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ, sanngɛ “be ti finfinfuɛ.” Like nga be klo i’n yɛle sa sukusuku yolɛ. Yɛ be ti aliɛ safuɛ. Sanngɛ kɛ be yoli sa tɛtɛ kpa Ɲanmiɛn i suwlɛ lika’n nun’n, Eli w’a yoman yakpa w’a tuman be Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ junman’n nun. Ɔ ijɔli be nvɛɛ su sa ngbɛn. Eli i ɲin kpali sa sɔ’n su, ɔ maan ɔ kle kɛ ɔ bu i mma’m be sran tra Ɲanmiɛn. I agualiɛ su’n, i mma’m be jasoli Zoova i sulɛ sanwun’n i wun, ɔ maan ɲrɛnnɛn tɔli i awlofuɛ’m be su.—1 Samiɛl 2:12-17, 22-25, 29; 3:13, 14; 4:11-22.

11. ?Wafa sɛ yɛ Eli i ajalɛ tɛ’n kwla man siɛ nin niɛn’m be afɔtuɛ ɔ?

¹¹ Kɛ sa sɔ’m bé jú’n, nn Eli i mma’m be ti sran kaklaakla. Sanngɛ ndɛ sɔ’n kle kɛ sɛ be tuman ba’m be fɔ’n, ɔ ti tɛ kpa. (An nian Nyanndra Mun 29:21.) Siɛ nin niɛn wie’m be wunman ba’m be klolɛ’n nin be ba dilɛ’n i ngbaciɛ’n. Ɔ maan be kleman ba’m be ajalɛ trele ng’ɔ nin i fata’n. Kannzɛ bɔɔ ba’m be fɔn Ɲanmiɛn i mmla’n, be tuman be fɔ ndɛnman su. I sɔ aeliɛ’n ti’n, be mma’m be ɲin yiman be bɔbɔ’n mɔ be ti siɛ nin niɛn’n, naan se kɛ sran uflɛ yɛ be ɲin kó yí i ɔ.—An nian Akunndanfuɛ’n 8:11.

12. ?Nvlefuɛ’m be sielɛ nun’n, fɔ benin yɛ Rɔbɔamu dili ɔ?

¹² Sran nga bé síe be wiengu be yomɛn i blɛblɛ’n, be nun kun yɛle Rɔbɔamu. I yɛ ɔ yoli Izraɛli nvle wunmuan’n i su famiɛn kasiɛn’n niɔn, sanngɛ w’a yoman famiɛn kpa. Rɔbɔamu i si Salomɔn nin nvlefuɛ’m be trannin kɛ sran nin i kanga sa. ?Rɔbɔamu sili be aunnvuɛ? Cɛcɛ. Nvlefuɛ’m be ko toli i be seli i kɛ junman kekle nga i si mannin be’n, ɔ nin trɔ ng’ɔ fa jinnin be ti su’n, ɔ yi wie. Famiɛn’n w’a faman afɔtuɛ nga kpɛnngbɛn’m be mɛnnin i’n su. Ɔ seli kɛ be uka nvlefuɛ’m be trɔ’n su maan ɔ yo nɔnnin kpa tra laa liɛ’n. Ɔ didili be tɛ, ɔ maan nvle’n i akpasua blu nga be o nglo lɔ’n be wa jasoli i wun. Yɛ famiɛn diwlɛ’n i nun wa buli nɲɔn ɔn.—1 Famiɛn Mun 12:1-21; 2 Be Nyoliɛ 10:19.

13. ?Wafa sɛ yɛ siɛ nin niɛn’m bé yó naan b’a faman Rɔbɔamu i ajalɛ’n su ɔ?

¹³ Siɛ nin niɛn’m be kwla fa Rɔbɔamu i su ndɛ nga Biblu’n kan’n be tu be wun fɔ nun. Ɔ fata kɛ be srɛ Zoova naan be fa be ‘wun mɛntɛn’ i, naan be jran Biblu’n nun mmla’m be su be nian wafa nga be ta be mma mun’n. (Jue Mun 105: 4) Mmla’n 28:34 se kɛ: ‘Sa bɔ amún wá wún be’n, bé wlá amun sinnzin.’ Sɛ ngwlɛlɛ su’n, be kle gbanflɛn nin talua’m be like nga be kwla yo’n, ɔ nin nga be kwlá yoman’n, i sɔ’n sásá be. Kpɛkun, be wun kpája be. Sanngɛ ba’m be talɛ’n nun’n, nán maan be mian be kplɔlɔ naan ɔ wla be sinnzin, annzɛ be kaci kɛ sran mɔ be lafiman su kɛ be kwla like yo’n sa. Sɛ siɛ nin niɛn’m be mian be ɲin be yo ninnge mun i nuan su sɛsɛsɛ’n, gbanflɛn nin talua sunman be su yoman ɲin keklefuɛ.

ƝIN KEKLE YOLƐ’N I ƝRUN NƝA BULƐ

14, 15. ?Wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ siɛ nin niɛn’m be bu ɲinlɛ mɔ be wa’n su ɲin’n niɔn?

¹⁴ Kɛ ba kanngan’m bé ɲín bé kɔ́’n, ɔ yo siɛ nin niɛn’m be fɛ. Sanngɛ, kɛ bé kúnndɛ kɛ bé fá be tiaun ajalɛ’n, i sɔ’n kwla kle siɛ nin niɛn’m be yalɛ kan. Blɛ ngalɛ’n nun’n, sɛ ba’m be like yolɛ waan ɔ́ yó ya’n, nán maan i sɔ’n bo amun nuan. Maan ɔ kpɛn amun klun kɛ like nga Klistfuɛ siɛ nin niɛn’m be kunndɛ’n, yɛle kɛ be mma’m be yo Klistfuɛ ɲin tiwafuɛ mɔ be kwla lafi i su ɔ.—An nian 1 Korɛntfuɛ Mun 13:11; Efɛzfuɛ Mun 4:13, 14.

¹⁵ Kɛ ba’m be se be si nin be nin’m be kɛ be yaci be nun naan be fa be tiaun ajalɛ’n, kannzɛ ɔ yoman be fɛ’n, sanngɛ nán be se be titi kɛ be kplinman su. Bakan kun bɔbɔ i kpa yolɛ’n ti’n, ɔ nin i fata kɛ ɔ suɛn i tiaun ajalɛ i falɛ. Nanwlɛ, gbanflɛn nin talua wie’m be kle ndɛ nun kɛ be bu akunndan kɛ sran kpɛnngbɛn sa. I wie yɛle Famiɛn Zoziasi i su ndɛ nga Biblu’n kan’n. I waan: “Kɛ [...] ɔ tɛ yo gbanflɛn’n [ɔ kwla nyan afuɛ kɔe 15], ɔ fɛli i wun mantannin i nannan David i Nyanmiɛn’n.” Gbanflɛn ɲin tiwafuɛ sɔ’n ti sran mɔ be kwla lafi i su ɔ.—2 Be Nyoliɛ 34:1-3.

16. ?Kɛ bé yáci ba’m be nun mɔ bé fá be bɔbɔ be tiaun ajalɛ’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ be bɔbɔ’n be wun i wlɛ ɔ?

¹⁶ Sanngɛ sɛ sran kun fɛ i tiaun ajalɛ’n, ɔ le i sin trɔ m’ɔ fata kɛ ɔ sua ɔ. I sɔ’n ti’n, amun man amun wa’n i atin’n naan i bɔbɔ i tiaun ajalɛ ng’ɔ fa’n, ɔ nin ninnge ng’ɔ yo be’n, ɔ wun be sin sa mun. I gbanflɛn nin talua o, i kpɛnngbɛn o, Biblu’n nun mmla nga wɔ be ngba. I waan: “Like nga sran kun lua’n yɛ ɔ ti-ɔ.” (Galasifuɛ Mun 6:7) Be kwlá utuutuman ba’m be su sa trili. ?Sanngɛ, yɛ sɛ amun wa’n waan ɔ́ yó like ng’ɔ nin i fataman mlɔnmlɔn’n nin? Amun mɔ amun ti siɛ annzɛ niɛn m’ɔ fɛ i ɲin sie like su’n, ɔ ju blɛ wie’n, ɔ fata kɛ amun se kɛ “cɛcɛ.” Kpɛkun kɛ amún yíyí like nga ti yɛ amun se sɔ’n i nun klé i’n, nán amun kaci ajalɛ nga amun dun mmua fali’n. (An nian Matie 5:37.) Sanngɛ, kɛ amún sé kɛ “cɛcɛ’n,” amun kɛn i amanniɛn su, afin ‘sɛ a tɛ sran su amanniɛn su’n, i ya’n ɔ jɔ.’—Nyanndra Mun 15:1.

17. ?Ngue like yɛ ɔ ti cinnjin man gbanflɛn nin talua mun m’ɔ fata kɛ siɛ annzɛ niɛn kun yo ɔ?

¹⁷ Kannzɛ gbanflɛn nin talua’m be faman afɔtuɛ nga be man be’n su titi o, sanngɛ ɔ nin i fata kɛ be tu be fɔ, afin i sɔ’n sasa be. Sɛ i zɛglɛ nn siɛ nin niɛn’m be su kaci mmla nga be fa man ba mun’n, i sɔ’n kwla fɔkɔ ba’m be awlɛn. Asa kusu, sɛ be uka gbanflɛn nin talua mun naan be wla be fanngan’n, ɲan salɛ’n su bubuman be sa sin. Kpɛkun bé yó akunndanfuɛ. Kɛ gbanflɛn nin talua’m be si nin be nin’m be lafi be su kɛ ɔ nin i fata’n sa’n, ɔ yo be fɛ kpa.—An nian Ezai 35:3, 4; Lik 16:10; 19:17.

18. ?Gbanflɛn nin talua’m be su nanwlɛ ndɛ wie mun yɛle benin?

¹⁸ Maan siɛ nin niɛn’m be si kɛ, kɛ fɔundi, nin anuannzɛ, ɔ nin klolɛ o awlobo’n nun’n, ba’m be yo kpa. (Efɛzfuɛ Mun 4:31, 32; Zak 3:17, 18) I yo, awlobo wie mɔ be tali gbanflɛn nin talua sunman be nun’n, be nun tranlɛ’n w’a yoman fɛ. Wie’m be si annzɛ be nin’m be ti nzannunmunfuɛ, wie’m be ti nzajefuɛ. Sanngɛ ba sɔ’m be ɲinnin kpa be yoli sran kpɛnngbɛn mɔ be wun yo fɛ ɔ. Ɔ maan sɛ amun awlobo tranlɛ’n yo fɛ’n, naan ba’m be si kɛ amun klo be, naan be ndɛ lo amun’n, kannzɛ bɔɔ amun jran Ɲanmiɛn Ndɛ’n su amun kpɛ mmla wie mun man be kɛ be nanti su’n, be wun fá be feke. Kɛ be ko yo sran kpɛnngbɛn’n, amún fá be dí amun nuan.—An nian Nyanndra Mun 27:11.

KƐ SA ƝAN BA MUN’N

19. ?Kannzɛ bɔɔ atin m’ɔ ti klanman mɔ bakan’n ko fa su’n yɛ ɔ nin i fata kɛ siɛ nin niɛn’m be kle ba’n, sanngɛ junman benin yɛ bakan’n le i ɔ?

¹⁹ Sran ng’ɔ le siɛ nin niɛn kpa’n, i liɛ su ti ye. Nyanndra Mun 22:6 se kɛ: “Atin b’ɔ ti klanman bɔ bakan’n ko fa su’n, kle i i bakan nun. I liɛ’n, kɛ ɔ́ fá yó kpɛnngbɛn’n, ɔ su yaci ko fa-man uflɛ.” ?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, yɛ ba mɔ be si nin be nin’m be ti kpa mɔ sanngɛ sa ɲan ba sɔ mun’n nin? ?Be kwla wun i sɔ like? Ɛɛn. Biblu’n nun ndɛ mma uflɛ wie kwla uka e naan y’a wun ɲanndra sɔ’n i wlɛ. Afin ndɛ mma sɔ’m be kle kɛ ɔ le ba’n i junman liɛ m’ɔ fata kɛ ɔ di ɔ. Yɛle kɛ ɔ ‘sie i su tie’ i si nin i nin’m be nuan ndɛ’n naan i ɲin yi be. (Nyanndra Mun 1:8) Sɛ siɛ nin niɛn nin ba’m be kunndɛ kɛ anuannzɛ tran be awlobo’n nun’n, ɔ fata kɛ be ngba’n be mian be ɲin be nanti Biblu’n nun mmla’m be su. Sɛ w’a yoman sɔ’n, ɔ́ yó kekle mán be.

20. ?Sɛ ba’m be dili sinnzin yoli sa tɛ wie’n, ajalɛ benin yɛ ɔ fata kɛ siɛ nin niɛn’m be fɛ i ngwlɛlɛ su ɔ?

²⁰ ?Sɛ sa wie ɲan gbanflɛn annzɛ talua kun’n, wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ siɛ nin niɛn’m be yo ɔ? I lɛ nun yɛ ɔ fata kɛ be uka ba’n niɔn. Sɛ siɛ nin niɛn’m be wla kpɛn su kɛ be wa sɔ’n nin a wunman sa wlɛ kpa’n, be su fa yoman ndɛ tratraman su. Pɔlu seli be nga b’a yo sran asɔnun’n nun’n be kɛ: “Aniaan mun, sɛ an wun kɛ amun niaan kun su yo sa wie b’ɔ ti-man kpa’n, amun bɔ Nyanmiɛn Wawɛ’n sie amun’n, an kle i atin ng’ɔ ti kpa’n amanniɛn su.” (Galasifuɛ Mun 6:1) Sɛ ba kun dili sinnzin yoli sa tɛ wie’n, kɛ siɛ nin niɛn’m bé tú i fɔ’n, ajalɛ kunngba ngalɛ’n yɛ ɔ nin i fata kɛ be fa su ɔ. Kɛ bé tú ba’n i fɔ’n, like nga ti yɛ sa ng’ɔ yoli’n nin i fataman’n, maan be yiyi nun weiin be kle i. Kpɛkun like ng’ɔ ko yo naan w’a yoman sa tɛ sɔ’n kun’n, maan be kle i. Yɛ maan be kle i ekun kɛ sa ng’ɔ yoli’n yɛ ɔ ti tɛ ɔ, naan nɛ́n i bɔbɔ ba’n niɔn.—An nian Zid 22, 23.

21. ?Kɛ nga be fa yo i Klistfuɛ asɔnun’n nun sa’n, sɛ siɛ nin niɛn’m be mma’m be yo sa tɛ kpa’n, ajalɛ benin yɛ ɔ fata kɛ be fa ɔ?

²¹ ?Yɛ sɛ ba’n yoli sa tɛ kpa’n nin? I lɛ nun’n, ɔ nin i fata kɛ be bo be ɲin ase be uka ba sɔ’n ngwlɛlɛ su. Sɛ asɔnun’n nunfuɛ kun yo sa tɛ kpa’n, be wlɛ i fanngan kɛ ɔ kaci i sa, naan ɔ ko wun asɔnun kpɛnngbɛn’m be wun. (Zak 5:14-16) Sɛ sa tɛ sɔ’n yo i nsisɔ’n, asɔnun kpɛnngbɛn’m bé úkɛ i naan ɔ yo kpa Ɲanmiɛn ninnge’m be nun ekun. Kannzɛ bɔɔ ba’n i ukalɛ nun’n, siɛ nin niɛn’m be kwla ko wun asɔnun kpɛnngbɛn’m be wun’n, sanngɛ awlo lɔ’n, be yɛ ɔ fata kɛ be uka ba ng’ɔ yoli sa tɛ’n niɔn. Sa tɛ nga be mma’m be yo’n, ɔ fataman kɛ be fia su asɔnun kpɛnngbɛn’m be wun mlɔnmlɔn.

22. ?Sɛ siɛ nin niɛn’m be waan bé fá Zoova i ajalɛ’n su’n, sɛ be mma’m be yo sa tɛ kpa’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ be yo ɔ?

²² Kɛ be wun kɛ be klun ba w’a tɔ sa tɛ kpa nun’n, ɔ yo ya kpa. Siɛ nin niɛn wie’m be wun m’ɔ rara be’n ti’n, be kwla fa ba’n i wun ya tɛ kpa, sanngɛ ketelɛ yɛ i sɔ’n kéte ba’n niɔn. Maan ɔ kpɛn amun klun kɛ sran’n i wafa nga ba sɔ’n yó i ainman’n, ɔ fin wafa nga bé trɛ́ i blɛ kekle sɔ’n nun’n. Nán amun wla fi su ekun kɛ, sɛ Zoova i nvle nunfuɛ’m be kaci be sin si i’n, naan i sin’n be wla aeliɛ tɛ’n i ase’n, ɔ yaci be wun sa cɛ be. Ndɛ ng’ɔ kan kle be klolɛ su’n yɛ: “Anannganman wan yoo: ‘Amun bla maan e ti e wun aniɛn. Sɛ amun sa tɛ bɔ amun yo’n be ti kɛ like ɔkwlɛ youun wie sa bɔbɔ’n, bé fɛ́n fitafita kɛ jese fɔkɔ sa. Sɛ be ti kɛ like ble tikitiki wie sa bɔbɔ’n bé yó ufue fuai kɛ bua ndrɛ sa.’” (Ezai 1:18) Nanwlɛ, ajalɛ kpa yɛ ɔ man siɛ nin niɛn mun lɛ ɔ!

23. ?Sɛ siɛ nin niɛn’m be wa kun yo sa tɛ kpa’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ be yo ɔ, yɛ ngue yɛ ɔ fataman kɛ be yo ɔ?

²³ Ɔ maan, amun mian amun ɲin be uka ba ng’ɔ yoli sa tɛ’n naan ɔ kaci i sa. Maan amun usa siɛ nin niɛn nga be si ba ta’n, ɔ nin asɔnun kpɛnngbɛn’m be ngwlɛlɛ afɛ. (Nyanndra Mun 11:14) Nán amun yo like wie annzɛ amun kan ndɛ wie mɔ maan ba’n su fɛmɛn i wun mantanman amun kun’n. Nán amun fa ya ble. (Kolɔsfuɛ Mun 3:8) Nán amun sa sin bubu amun ndɛndɛ. (1 Korɛntfuɛ Mun 13:4, 7) Kannzɛ bɔɔ amun kpɔ sa tɛ’n, sanngɛ nán amun yo amun ɲrun wiwi ba’m be lika. Like ng’ɔ ti cinnjinfuɛ’n, yɛle kɛ maan siɛ nin niɛn’m be kle ajalɛ kpa naan be lafi Ɲanmiɛn su titi.

WAFA NGA BE NIN BA ƝIN KEKLEFUƐ KPA’N BE NANTI’N

24. ?Sa benin yɛ wie liɛ’n, ɔ kwla tɔ Klistfuɛ awlo’n nun ɔn? ?Yɛ wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ siɛ nin niɛn’m be yo ɔ?

²⁴ Wie liɛ’n, ɔ ti weiin kɛ ba’n w’a fa ajalɛ kɛ ɔ́ yó ɲin kekle naan ɔ́ kpálo Klistfuɛ mmla’n mlɔnmlɔn. Like ng’ɔ ti cinnjin siɛn’n, yɛle wafa nga amun ko yo naan awlobofuɛ’m be onga’m be afiɛn’n w’a mantan kpa’n. Maan amun nian amun wun su naan ba ɲin keklefuɛ’n i ukalɛ’n ti’n, amun ɲin w’a kpaman ba onga’m be su. Nán amun fia ba’n i sa tɛ’n su. Like ng’ɔ fata kɛ awlobofuɛ’m be si nun’n, amun yiyi nun kle be amanniɛn su.—An nian Nyanndra Mun 20:18.

25. (a) ?Kɛ nga Klistfuɛ klikli’m be fa yoli’n sa’n, sɛ ba kun yo ɲin keklefuɛ kpa’n, wafa sɛ yɛ siɛ nin niɛn’m be kwla yo ɔ? (b) ?Sɛ ba’m be yo ɲin kekle’n, ngue yɛ ɔ fataman kɛ siɛ nin niɛn’m be wla fi su ɔ?

²⁵ Kɛ akoto Zan kán asɔnun’n nun ɲin keklefuɛ tɛ kpa kun i ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Sɛ sran wie wa to amun b’ɔ kan-man ndɛ kunngba nga’n, nán an sike i, nán an yo i blandɛ.” (2 Zan 10) Siɛ nin niɛn’m be kwla wun kɛ sɛ be wa ng’ɔ yo ɲin keklefuɛ dan kpa’n ti kaklaka’n, ɔ nin i fata kɛ be fa ajalɛ kunngba sɔ’n wie i lika. Ajalɛ sɔ’n i falɛ’n ti kekle. Sanngɛ sɛ e waan é sásá awlobofuɛ onga mun’n, wie liɛ’n ɔ nin i fata kɛ e fɛ i sɔ ajalɛ’n. Ɔ ti cinnjin kɛ e sasa e awlobo’n naan e niɛn i lika. Wɛtɛɛ su, amun kle like nga be kwla yo’n ɔ nin nga be kwla yoman’n. Amun nin ba’m be onga’m be koko yalɛ. Amun fa amun ɲin sie i ninnge nga be yo i suklu lɔ nin asɔnun lɔ’n su. Amun se be kɛ kannzɛ bɔɔ amun kloman sa tɛ nga be niaan’n yoli’n, sanngɛ amun kpɔmɛn i bɔbɔ ba’n. Sa tɛ’n yɛ amún bú i fɔ ɔ, nán ba’n niɔn. Kɛ Zakɔbu i mma nɲɔn’n be yoli nzaje sa mɔ maan sannzan wa trannin be awlobo’n su’n, ba’m be ya falɛ’n nin be anwlɛn fufu’n yɛ ɔ buli i fɔ ɔ, nán ba mun ɔn.—Bo Bolɛ 34:1-31; 49:5-7.

26. ?Ndɛ benin yɛ ɔ kwla wla siɛ nin niɛn nga be mma’m be nun kun yoli ɲin keklefuɛ’n be fanngan ɔn?

²⁶ Amun kwla bu i kɛ amun bɔbɔ ti yɛ sa sɔ’m be ju amun awlobo’n nun ɔn. Sanngɛ sɛ amun srɛli Ɲanmiɛn naan amun yoli like kwlaa nga amun kwla yo’n, naan amun nantili Zoova i mmla’m be su’n, nán amun wla bo amun wun sɔ liɛ. Maan amun si kɛ fɔ o siɛ annzɛ niɛn kwlaa nun, sanngɛ sɛ amun bɔbɔ amun si kɛ amun miannin amun ɲin naan amun a yo siɛ annzɛ niɛn kpa’n, i sɔ’n fɔ́nvɔ amun. (An nian Sa Nga Be Yoli’n 20:26.) Kɛ e awlobofuɛ kun yo ɲin keklefuɛ mɔ be bli i ɔ ɔ bliman’n, ɔ kpɔtɔ awlɛn. Sanngɛ sɛ i sɔ’n ju amun su’n, maan amun si kɛ Ɲanmiɛn si nun kpa, naan ɔ sokpɛmɛn i gbanflɛn difuɛ le. (Jue Mun 27:10) I sɔ’n ti’n, maan amun wla amun wun ase be yo naan Ɲanmiɛn ninnge’m be nun’n, amun awlo’n kaci lika fɔuun mɔ ba onga’m be kwla tran nun ɔn.

27. ?Sɛ siɛ nin niɛn’m be bu ba wannzofuɛ i su ɲanndra’n i akunndan’n, ngue yɛ be wla kwla tran su titi ɔ?

²⁷ Asa kusu’n, nán amun sa sin bubu amun le. Like nga amun yoli i laa’n naan ba sɔ’n w’a fa atin kpa’n su’n, atrɛkpa’n cɛn wie lele’n, ɔ́ kɛ́n i awlɛn’n, yɛ ɔ́ trán bú i akunndan kpɛkun i ɲin kpɛ́n i laa nun. (Akunndanfuɛ’n 11:6) I sɔ sa kunngba’n juli Klistfuɛ awlobo wie’m be su. Kpɛkun wie’m be liɛ’n, be wa sɔ’n sɛli i sin bali, kɛ nga Zezi fa kɛnnin i ba wannzofuɛ i su ɲanndra’n nun sa cɛ. (Lik 15:11-32) Amun wa liɛ’n kwla yo sɔ wie.