Kisie cɛn nnɔsua wia nun’n, Zezi tuli i bo Zerizalɛmun lɛ ɔli Betanin. Klɔ sɔ’n o Olivie oka’n i bue ng’ɔ o wia afiliɛ lɔ’n su. Kɛ ɔ juli lɔ’n, atrɛkpa ɔ sikeli Lazaa nin Mari nin Mati mɔ be ti i janvuɛ’n, be awlo lɔ.

Kɛ i aliɛ cɛnnin’n, Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be sali be sin Zerizalɛmun lɔ. Kɛ be juli lɔ’n, ɔ ɔli Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ. I lɔ kɔlɛ kasiɛn’n yɛ ɔ o lɛ-ɔ. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn e o Nizan i le blu-nin-kun (11) su. Cɛn kasiɛn nga Zezi fa dili Ɲanmiɛn junman’n nzra nun’n yɛ ɔ o lɛ-ɔ. I sin’n, ɔ dili Delɛ cɛn’n, kpɛkun ɔ kpɛli e Wla kpɛnlɛ cɛn’n i ba. I agualiɛ su’n, sran’m be dili i jɔlɛ, yɛ be kunnin i.

Kɛ Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m bé kɔ́’n, be sinnin Olivie oka’n su. Kpɛkun Piɛli wunnin waka nga Zezi boli i sannzan’n. Ɔ maan ɔ seli kɛ: “Rabi, nian! Figie waka nga a boli i sannzan’n, w’a wu kee.”​—Marki 11:21.

?Sanngɛ ngue ti yɛ Zezi yoli maan waka sɔ’n wuli kee-ɔ? Like nga ti yɛ ɔ yoli sɔ’n, ɔ kɛnnin i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ sɛ amun lafi Ɲanmiɛn su naan amun akunndan’n timan nɲɔnnɲɔn’n, like nga n fa yoli figie waka’n, amún yó wie. I kpa bɔbɔ’n, sɛ amun se oka ng’ɔ o yɛ’n kɛ, ‘Man ɔ wun su naan ko tɔ jenvie’n nun’n,’ ɔ́ kɔ́. Yɛ like kwlaa nga amun srɛ i Ɲanmiɛn sa nun’n, sɛ amun lafi su’n, amún ɲɛ́n i.” (Matie 21:21, 22) I lɛ nun’n Zezi su flan ndɛ kun m’ɔ kannin’n nun. Yɛle kɛ ɔ seli kɛ sɛ sran kun lafi Ɲanmiɛn su’n, ɔ kwla yo maan oka kun tu i wun bo.​—Matie 17:20.

Zezi yoli sɔ naan e wun i wlɛ kɛ Ɲanmiɛn sulafilɛ’n ti cinnjin. I sɔ’n ti’n, ɔ seli kɛ: “Like kwlaa nga amun srɛ Ɲanmiɛn kɛ ɔ man amun’n, sɛ amun lafi su kɛ amún ɲɛ́n i’n, amún ɲɛ́n i sakpa.” (Marki 11:24) Ndɛ sɔ’n ti be kwlaa nga be ti Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’n be liɛ. Sanngɛ Zezi i akoto’m be liɛ’n, ndɛ sɔ’n ti cinnjin kpa man be. Afin sa kekle wie’m bé wá tɔ́ be su. ?Sanngɛ ngue yɛ figie waka’n ɔ kle e Ɲanmiɛn sulafilɛ’n su ekun-ɔn?

Izraɛlifuɛ’m be ti kɛ figie waka sɔ’n sa. Be nin Ɲanmiɛn be trali aenguɛ. Ɔ maan kɛ a wun be’n, be fa sran mɔ be nanti Ɲanmiɛn’n i Mmla’n su’n. Sanngɛ kusu’n, be nun sunman lika be lafiman Ɲanmiɛn su. Ɔ maan be ti kɛ waka m’ɔ suman mma kpa’n sa. Ng’ɔ ti tɛ kpa bɔbɔ’n, yɛle kɛ b’a sɔman Ɲanmiɛn i Wa’n i nun. I sɔ’n ti’n, sa ng’ɔ juli figie waka’n su’n, i kunngba’n yɛ ɔ́ wá jú Izraɛlifuɛ sɔ’m be su-ɔ.

Kɛ Zezi nin i sɔnnzɔnfuɛ’m be jasoli Olivie oka’n su lɛ’n, w’a cɛman yɛ be wluli Zerizalɛmun klɔ’n nun-ɔn. Kɛ nga Zezi fa yo i titi’n sa’n, ɔ ɔli Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ. Kpɛkun ɔ kleli sran’m be like. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mun ɔ nin nvlefuɛ’m be su kpɛn mun be o lɛ. Atrɛkpa’n, be wla w’a fiman like nga Zezi fa yoli sika kacifuɛ mun’n su. Ɔ maan be usɛli i kɛ: “?A le atin yo ninnge nga mun? ?Yɛ wan yɛ ɔ mannin wɔ atin sɔ’n niɔn?”​—Marki 11:28.

Zezi tɛli be su kɛ: “Maan n kusu n usa amun sa kun. Sɛ amun tɛ min su’n, ń klé amun sran ng’ɔ mannin min atin kɛ n yo ninnge sɔ mun’n. ? Batɛmun nga Zan yoli sran mun’n, ɔ fin Ɲanmiɛn annzɛ ɔ fin klɔ sran? Amun tɛ min su.” Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ mun nin nvlefuɛ’m be su kpɛn mun be fali ndɛ sɔ’n be usali be wiengu. Sanngɛ ɔ miannin be kwlaa be sa. Afin be seli kɛ: “Sɛ e se kɛ ‘Ɔ fin Ɲanmiɛn’n,’ ɔ́ sé kɛ, ‘?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, ngue ti yɛ amun a lafimɛn i su-ɔ?’ ?Kusu kɛ e o yɛ’n, e kwla se kɛ, ‘Ɔ fin klɔ sran’?” Sran nga be o lɛ’n be ti’n, srɛ kunnin be. “Afin be kwlaa be waan Zan ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ sakpa.”​—Marki 11:29-32.

Sran sɔ mɔ be waan bé tánndan Zezi i ɲrun’n, b’a wunman ndɛ kun nga bé kán-ɔn. I sɔ’n ti’n, be seli Zezi kɛ: “E siman sran ng’ɔ fin i’n.” Zezi seli be kɛ: “N kusu, n su kleman amun sran ng’ɔ mannin min atin kɛ n yo ninnge sɔ mun’n.”​—Marki 11:33.

Kɛ Zezi o ɲanmiɛn sua’n nun lɔ’n, Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mun nin nvle su kpɛn’m be waan ɔ leman atin yoman like Ɲanmiɛn sua’n nun. Sanngɛ wafa nga Zezi tɛli be su’n ti’n, b’a wunman ndɛ ba kun sa b’a kanman. I sin’n, ɔ kannin ndɛ kun ɲanndra nun. Ndɛ sɔ’n yili akunndan ng’ɔ o be klun’n i nglo.

Zezi seli kɛ: “Bian kun le ba nɲɔn. Ɔ ko toli kpɛnngbɛnfuɛ’n, yɛ ɔ seli i kɛ, ‘Min wa, kɔ viɲin fie’n nun lɔ ko di junman andɛ.’ Ba’n tɛli i su kɛ, ‘N kɔman.’ Sanngɛ i sin’n, ɔ wa yoli i nsisɔ naan w’a wɔ. Ɔ wunngeli ba kasiɛnfuɛ’n i wun lɔ wie, ɔ kannin ndɛ kunngba’n kleli i. Ba’n tɛli i su kɛ, ‘Baba, n tili. Ń má kɔ́.’ Sanngɛ w’a ɔman. ?Ba nɲɔn sɔ mun’n, oninfuɛ’n yɛ ɔ yoli i si i klun sa-ɔ?” (Matie 21:28-31) Kosan sɔ’n i su tɛlɛ’n ti weiin. Yɛle kɛ ba klikli’n yɛ ɔ yoli i si’n i klun sa-ɔ.

I sɔ’n ti’n, Zezi seli i kpɔfuɛ sɔ’m be kɛ: “Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ lapo defuɛ nin tekle bla mun bé dún amun ɲrun mmua Ɲanmiɛn i Famiɛn diwlɛ’n nun lɔ.” I klikli nun’n, lapo defuɛ nin tekle bla’m be suman Ɲanmiɛn. Sanngɛ be wa yoli kɛ ba klikli’n sa. Yɛle kɛ be wa kacili be akunndan’n nin be nzuɛn’n, kpɛkun be wa suli Ɲanmiɛn. Zuifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn mun be liɛ’n, be ti kɛ ba kasiɛn’n sa. Afin be se kɛ be su Ɲanmiɛn. Sanngɛ be sumɛn i. I sɔ’n ti’n, Zezi seli kɛ: “Kɛ Zan [Batɛmun yofuɛ’n] bali’n, ɔ kleli amun sa kpa yolɛ’n. Ɔ nin i sɔ ngba’n, amun a lafimɛn i su. Sanngɛ lapo defuɛ nin tekle bla mun, be lafili i su. Kannzɛ bɔbɔ amun wunnin sa sɔ’n, w’a yoman amun nsisɔ naan amun a lafi i su.”​—Matie 21:31, 32.

I sin’n, Zezi kannin ndɛ kun ekun ɲanndra nun. Ndɛ ng’ɔ kannin’n kle kɛ Zuifu’m be suman Ɲanmiɛn kpa, kpɛkun be klun yo wi. Zezi seli kɛ: “Bian kun dili viɲin fie kun. Ɔ sisili i wun, yɛ ɔ kpɛli viɲin nzue yiwlɛ kun fie’n nun. Asa ekun’n, ɔ kplannin nun sua nglonglo kpa kun. Kpɛkun ɔ yacili i junman difuɛ wie’m be sa nun. I sin’n, ɔ ɔli nvle uflɛ nun. Kɛ viɲin tilɛ blɛ’n juli’n, ɔ sunmɛnnin i kanga kun junman difuɛ’m be sin naan ɔ ko fa viɲin’n wie blɛ i. Sanngɛ be trɛli i, be boli i. Kpɛkun be kɛnnin i bo naan w’a fɛ i sa ngbɛn w’a ɔ. Ɔ sunmɛnnin i sufuɛ kun ekun be sin. Be boli i fɛ, kpɛkun be yoli i finfin. Ɔ sunmannin kun ekun. I liɛ’n, be kunnin i. Ɔ sunmɛnnin i sufuɛ kpanngban wie mun ekun. Be boli wie mun, yɛ be kunnin wie mun.”​—Marki 12:1-5.

?Be nga be o lɛ’n, be wunnin ndɛ nga Zezi kannin’n i wlɛ? Atrɛkpa’n, be wla kpɛnnin ndɛ nga Ezai kannin’n su. Ɔ seli kɛ: “Anannganman b’ɔ sie mɛn wunmuan’n, i vinyi fie’n yɛlɛ Izraɛl osu’n. Yɛ waka b’ɔ tali b’ɔ klo be kpa’n yɛlɛ Zidafuɛ mun. Anannganman bu kɛ bé wá yó sa mun i nuan su, sanngɛ sa tɛtɛ mun yɛ be yo be-ɔ.” (Ezai 5:7) Sa kunngba’n yɛ Zezi kɛnnin i ndɛ-ɔ. Fie’n i fuɛ’n yɛle Zoova. Viɲin fie’n yɛle Izraɛli nvle’n. Ɲanmiɛn fɛli i Mmla’n sasali i nvle’n. Ɔ maan Mmla sɔ’n yoli kɛ like mɔ be fa sisili viɲin fie’n i wun’n sa. Zoova sunmɛnnin i nuan ijɔfuɛ mun i nvle nunfuɛ mɔ be ti kɛ viɲin fie sa’n be sin naan be kle be like, kpɛkun be uka be naan be su mma kpa.

Sanngɛ ‘junman difuɛ’m’ be yoli “kanga” nga fie’n i fuɛ’n sunmannin be’n be tɛtɛ, yɛ be kunnin be. Zezi seli kɛ: “[Viɲin fie’n i fuɛ’n] le i awlɛn su ba yasua kun. Kasiɛn su’n, ɔ sunmɛnnin i be sin. Ɔ seli i wun kɛ, ‘Min wa’n i liɛ’n, be ɲin yí i.’ Sanngɛ junman difuɛ sɔ’m be seli be wiengu kɛ: ‘Aja difuɛ’n yɛ. An bla maan e kun i, i liɛ’n aja’n yó e liɛ.’ Ɔ maan be trɛli i, be kunnin i.”​—Marki 12:6-8.

I sin’n, Zezi usali kɛ: “?Ngue yɛ viɲin fie’n i fuɛ’n wá yó-ɔ?” (Marki 12:9) Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn sɔ’m be tɛli su kɛ: “Kɛ mɔ be klun yo wi’n ti’n, viɲin fie’n i fuɛ’n, ɔ́ wá kún be tɛtɛ kpa. Kpɛkun ɔ́ fá viɲin fie’n mán junman difuɛ uflɛ mɔ kɛ viɲin mma’n i tilɛ blɛ’n ko ju’n, bé fɛ́ i liɛ’n mɛ́n i’n.”​—Matie 21:41.

Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn sɔ’m be buli be wun fɔ b’a wunman nun. Afin be o “junman difuɛ” nga Zoova i “viɲin fie’n” wo be sa nun’n, be nun wie. “Viɲin fie’n” sɔ’n yɛle Izraɛli nvle’n. Zoova kunndɛli kɛ junman difuɛ sɔ’m be yo naan viɲin fie’n su mma. I wie yɛle kɛ be uka nvlefuɛ mun naan be lafi i Wa mɔ yɛle Mesi’n i su. Zezi niannin Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn sɔ’m be siin kpɛkun ɔ seli kɛ: “?Ɲanmiɛn i ndɛ nga be klɛli i kɛ: ‘Yɔbuɛ nga sua kplanfuɛ’m be yili i blo’n, w’a kaci sua’n i cɔnjɔ su yɔbuɛ cinnjin kpafuɛ’n,’ amun nin-a kɛnngɛnmɛn i le? ?Yɛ amun nin-a kɛnngɛnmɛn i le kɛ ‘I sɔ’n fin Zoova yɛ ɔ ti abonuan sa e ɲrun’?” (Marki 12:10, 11) I sin’n, Zezi seli be weiin kɛ: “I sɔ’n ti’n, ń kán klé amun kɛ, Ɲanmiɛn dé i Famiɛn diwlɛ’n amun sa nun, yɛ ɔ́ fá mán nvle kun m’ɔ yo i klun sa’n.”​—Matie 21:43.

Mmla klɛfuɛ nin Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn’m be “wunnin i wlɛ kɛ be ndɛ yɛ [Zezi] kɛnnin i ɲanndra nun lɛ-ɔ.” (Liki 20:19) Be wa fuali kpa ekun kɛ bé kún Zezi mɔ i yɛ ɔ ti “aja difuɛ’n.” Sanngɛ be sro nvlefuɛ mun. Afin be bu Zezi Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ. Ɔ maan be seli kɛ be su kunmɛn i dɔ sɔ’n su.

Ɔ ka kan’n, Zezi wá wíe i junman’n i di. Kɛ ɔ́ klé sran’m be like’n, ɔ kan ndɛ ɲanndra nun. Ɔ yo sɔ fa yi akunndan ng’ɔ o mmla klɛfuɛ mun nin Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn’m be klun’n i nglo. I sɔ’n ti’n, be waan bé kún i. (Liki 20:19) Ɔ nin i sɔ ngba’n, Zezi w’a yaciman be bo yiyilɛ. Ɔ kannin ndɛ kun ɲanndra nun. Ɔ seli kɛ:

“Be kwla fa ɲanmiɛn su lɔ Famiɛn diwlɛ’n sunnzun Famiɛn kun m’ɔ dili i wa yasua’n i aja’n i ti cɛn’n. Ɔ sunmɛnnin i sran mun kɛ be ko flɛflɛ be ng’ɔ yiali be kɛ be w’a di aja’n i ti cɛn’n. Sanngɛ be waan be baman.” (Matie 22:2, 3) Ɲanndra sɔ’n nun’n, Zezi kannin “ɲanmiɛn su lɔ Famiɛn diwlɛ’n” i ndɛ. I sɔ’n kle kɛ “famiɛn” sɔ’n yɛle Zoova. ?Yɛ famiɛn’n i wa yasua’n nin be ng’ɔ yiali be kɛ be w’a di aja’n i ti cɛn’n be li? ?Wan yɛle be? Famiɛn’n i wa yasua’n yɛle i bɔbɔ Zezi m’ɔ ti Zoova i Wa’n. Kpɛkun be nga be yiali be kɛ be w’a di aja’n i ti cɛn’n, yɛle be nga be nin Zoova i Wa’n bé kó dí famiɛn ɲanmiɛn su lɔ’n.

?Wan mun yɛ be dun mmua yiali be-ɔ? Zuifu mun-ɔn. Afin be yɛ Zezi nin i akoto mun be dun mmua kannin Ɲanmiɛn i Famiɛn diwlɛ’n i ndɛ kleli be-ɔ. (Matie 10:6, 7; 15:24) Afuɛ 1513 ka naan Klisifuɛ’m be blɛ’n w’a ju’n, Moizi fali Mmla’n mannin Zuifu mun. Ɔ maan be yɛ ɔ fata kɛ be kaci Ɲanmiɛn i ‘nyrun jranfuɛ mun-ɔn.’ (Ezipt Lɔ Tulɛ 19:5-8) ?Sanngɛ afuɛ benin nun yɛ be yiali be kɛ be w’a di “aja’n i ti cɛn’n” niɔn? Afuɛ 29 nun-ɔn. Afuɛ sɔ’n nun yɛ Zezi boli ɲanmiɛn su lɔ Famiɛn dilɛ’n i ndɛ kanlɛ bo-ɔ.

?Kɛ be yiali Izraɛlifuɛ mun’n, ngue yɛ be nun sunman be yoli-ɔ? Kɛ nga Zezi fa kannin’n sa’n, “b’a bumɛn i ndɛ.” Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn mun nin nvlefuɛ kpanngban b’a lafiman su kɛ Zezi yɛ ɔ ti Mesi’n niɔn. Asa ekun’n, b’a lafiman su kɛ i yɛ Ɲanmiɛn sieli i Famiɛn’n niɔn.

Ɔ nin i sɔ ngba’n, Zezi waan bé wá mán Zuifu’m be atin ekun naan be di famiɛn ɲanmiɛn su lɔ. Zezi seli kɛ: “[Famiɛn’n] sunmɛnnin i sran wie mun ekun. Ɔ seli be kɛ, ‘Amun ko kan kle be nga n yiali be’n be kɛ: “M’an tɔn aliɛ. N kunnin min nannin mun, nin min nnɛn nga b’a lo’n. M’an wie like kwlaa siesie sɛsɛsɛ. Amun bla maan e di aja’n i ti cɛn.”’ Sanngɛ be ng’ɔ yiali be’n, b’a bumɛn i ndɛ. Wie’m be ɔli be fie’m be su, wie’m be ɔli be aata dilɛ. Be onga’m be liɛ’n, be trɛli i sran mun, be yoli be tɛtɛ, kpɛkun be kunnin be.” (Matie 22:4-6) Kɛ be kpɛli Klisifuɛ’m be asɔnun’n i ba’n yɛ sa sɔ’n juli-ɔ. Blɛ sɔ’n nun’n, Zuifu’m be te le atin be di famiɛn ɲanmiɛn su lɔ. Ɔ nin i sɔ’n ngba’n, be nun sunman b’a bumɛn i ndɛ. I kpa bɔbɔ’n, be yoli ‘famiɛn’n i sran mun’ be tokotoko.​—Sa Nga Be Yoli’n 4:13-18; 7:54, 58.

?I bo’n guali sɛ mannin Zuifu mun? Zezi seli kɛ: “Famiɛn’n fali ya dan kpa. Ɔ sunmɛnnin i sonja mun, be ko kunnin sran kunfuɛ sɔ mun, kpɛkun be wɔli be klɔ’n nun.” (Matie 22:7) I sɔ yɛ ɔ juli Afuɛ 70 nun-ɔn. Afuɛ sɔ’n nun’n, Rɔmunfuɛ’m be sacili Zerizalɛmun m’ɔ ti “[Zuifu’m] be klɔ’n.”

?Kɛ mɔ famiɛn’n yiali sran mun mɔ b’a sɔman nun klanman’n ti’n, ɔ su yiaman sran uflɛ ekun? Cɛcɛ, afin Zezi kan guali su kɛ: “Yɛ [famiɛn’n] seli i sran mun kɛ, ‘Y’a wie aja’n i ti cɛn dilɛ’n i wun ninnge kwlaa siesie. Sanngɛ be nga e yiali be’n, be nin cɛn’n i dilɛ fataman. I sɔ’n ti’n, amun wɔ akpɔ nga be fin klɔ’n nun fite’n be su, naan amun yiayia sran kwlaa nga amun wun be’n.’ Ɔ maan i sran sɔ’m be fali akpɔ’m be su. Sran kwlaa nga be wunnin be’n, i sran kpa-o, i sran tɛ-o, be yiayiali be. Be nga be yiayiali be mɔ be bali like dilɛ’n, be yili sua nga be di aja’n i ti cɛn nun’n.”​—Matie 22:8-10.

Kɛ ɔ́ kɔ́ i ɲrun’n ndɛ sɔ’n kpɛnnin su. Yɛle kɛ akoto Piɛli ukali be nga be timan Zuifu’n, ɔ nin be nga be suman Ɲanmiɛn kɛ Zuifu’m be sa’n naan be kaci Klisifuɛ wie. Afuɛ 36 nun’n, Ɲanmiɛn fɛli i wawɛ’n mannin Rɔmunfuɛ’m be sonja ya su kpɛn kun m’ɔ suan Kɔɔnɛyi’n, ɔ nin i awlobofuɛ mun. I sɔ’n ti’n, be mannin be atin kɛ be di famiɛn ɲanmiɛn su lɔ kɛ nga Zezi fa kannin’n sa.​—Sa Nga Be Yoli’n 10:1, 34-48.

Zezi kleli kɛ “famiɛn’n” i klun su jɔman be kwlaa nga be bali cɛn’n i dilɛ’n be wun. Ɔ seli kɛ: “Kɛ famiɛn’n bali be nga be yiali be’n be niannianlɛ’n, ɔ wunnin bian kun mɔ w’a wlaman aja tralɛ’n. Ɔ maan ɔ usɛli i kɛ, ‘?Janvuɛ, ngue ti yɛ w’a wlaman aja tralɛ naan w’a ba-ɔ?’ Bian’n w’a kwlá ukemɛn i nuan. Yɛ famiɛn’n seli i sran mun kɛ, ‘An ci i sa nin i ja mun naan an to i yi gua su lɔ aosin’n nun. Lɔ yɛ ɔ́ sún, ɔ́ dí i je-ɔ.’ Afin be nga be yia be’n, be sɔnnin, sanngɛ be nga be fa be’n, b’a sɔnman.”​—Matie 22:11-14.

Kɛ Zuifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn’m be tili ndɛ nga Zezi kannin’n, b’a wunmɛn i ngba’n i wlɛ. Sanngɛ be fɛli i wun ya. Kpɛkun be fuali kpa kɛ bé kún i, afin ɔ kle be yalɛ.

Zezi i kpɔfuɛ’m be fɛli i wun ya dan kpa. Afin ɔ kannin ndɛ wie mun fa kleli kɛ be klun yo wi. I sɔ’n ti’n, Farizifuɛ’m be waan bé súɛ i wun aya naan bé trɛ́ i. Ɔ maan be mannin be minniɛn wie’m be sika naan be yo naan Zezi kan ndɛ wie mɔ bé jrán su bé fɛ́ i mán Rɔmun siefuɛ’n.​—Liki 6:7.

I sɔ’n ti’n, be seli i kɛ: “Like klefuɛ, e si kɛ ndɛ nga a kan’n, ɔ nin like nga a kle’n, be ti nanwlɛ, yɛ a nianman sran ɲrun naan w’a yo sa, kpɛkun a kle Ɲanmiɛn i atin’n nanwlɛ su. ?Ɔ ti su kɛ e tua e ti lapo e man Sezaa annzɛ ɔ timan su?” (Liki 20:21, 22) Zezi wunnin i wlɛ kɛ nán kɛ be klo i sa ti yɛ be seli i sɔ-ɔ. Sanngɛ gblɛ yɛ be su kpɛ-ɔ. Ɔ maan sɛ ɔ tɛ su kɛ, ‘Cɛcɛ, ɔ timan su’n,’ bé sé kɛ ɔ su su sran’m be bo kɛ be jaso Rɔmun siefuɛ’n i wun. Sɛ kusu ɔ tɛ be su kɛ, ‘Ɛɛn, ɔ ti su’n,’ nvlefuɛ’m bé fɛ́ i wun ya, kpɛkun bé yó i like yaya bɔbɔ. Afin sielɛ mɔ Rɔmunfuɛ’m be sie be’n, ɔ yoman be fɛ kaan sa. ?Ɔ maan wafa sɛ yɛ Zezi tɛli be su-ɔ?

Ɔ seli be kɛ: “?Gblɛfuɛ mun, ngue ti yɛ amun sa min nian-ɔn? Amun fa sika mma nga be fa tua lapo’n be kle min.” Be blɛli i denie kun, kpɛkun ɔ usali be kɛ: “?Wan ɲrun yɛ ɔ o yɛ? ?Yɛ wan dunman yɛ ɔ klɛ yɛ?” Be tɛli su kɛ: “Sezaa-ɔ.” Ndɛ nga Zezi kan guali su’n, ɔ kle kɛ ɔ ti ngwlɛlɛfuɛ dan. Ɔ seli kɛ: “I sɔ’n ti’n, an fa ninnge nga be ti Sezaa liɛ’n be man Sezaa. Sanngɛ an fa ninnge nga be ti Ɲanmiɛn liɛ’n be man Ɲanmiɛn.”​—Matie 22:18-21.

Ndɛ sɔ’n boli be nuan dan. Ɔ maan b’a wunman ndɛ fi b’a kɛnmɛn i kun. Yɛ be ɔli-ɔ. Sanngɛ Zezi i kpɔfuɛ’m b’a yacimɛn i diin. Kɛ Farizifuɛ’m be yoli be liɛ mɔ w’a yoman ye’n, mɔ be ɔli’n, cɛn kunngba sɔ’n nun’n, Sadisefuɛ’m be kusu be ko toli Zezi lɔ wie.

Sadisefuɛ’m be lafiman su kɛ sɛ sran wu’n, ɔ kwla cɛn ekun. Sanngɛ sran cɛnlɛ’n, ɔ nin be niaan ng’ɔ wuli’n i angbeti’n i jalɛ’n be su ndɛ yɛ be fa usali Zezi-ɔ. Be usɛli i kɛ: “Like klefuɛ, Moizi seli kɛ: ‘Sɛ yasua kun w’a wuman ba naan ɔ wu’n, ɔ fata kɛ i niaan bian jɛ i yi’n naan ɔ wu ba mɛn i niaan bian’n.’ Yasua nso be ti niaan, be nin e o wa laa. Klikli’n jali bla, ɔ nin i b’a wuman ba, kpɛkun ɔ wuli. I yi’n kali i niaan bian sa nun. Sa kunngba’n juli i niaan bian nɲɔn su’n nin nsan su’n be su wie. Ɔ yoli sɔ lele fa juli be nso su’n i su. Kasiɛn su’n, bla’n wa wuli. ?Ɔ maan kɛ bé wá cɛ́n sran mun’n, bla’n yó be sran nso sɔ’m be nun onin i yi? Afin ɔ yoli be kwlaa be yi.”​—Matie 22:24-28.

Sadisefuɛ’m be bu ndɛ ng’ɔ o Moizi i fluwa’n nun’n i nanwlɛ. Ndɛ sɔ’n yɛ Zezi fa tɛli be su-ɔ. Zezi seli be kɛ: “?Nán sa nga ti yɛ amun fɔn’n, yɛ ɔ o lɛ-ɔ? Afin amun siman Ɲanmiɛn Ndɛ’n, yɛ kusu amun siman Ɲanmiɛn i tinmin’n. Afin kɛ sran’m bé wá cɛ́n nguan’n, yasua’m be su jaman bla, yɛ be su faman bla mun manman kɛ be ja be. Sanngɛ bé yó kɛ anzi mɔ be o ɲanmiɛn su lɔ’n sa. ?Be nga be wuli’n be cɛnlɛ’n i su ndɛ ng’ɔ o Moizi i fluwa’n nun’n, amun nin-a kɛnngɛnmɛn i le? Susrɛ mɔ sin o nun’n i su ndɛ’n nun’n, Ɲanmiɛn seli Moizi kɛ: ‘N ti Abraamun i Ɲanmiɛn, nin Izaaki i Ɲanmiɛn, nin Zakɔbu i Ɲanmiɛn.’ Ɔ timan be nga be wuli’n be Ɲanmiɛn, sanngɛ ɔ ti be nga be o nguan nun’n be Ɲanmiɛn. Ɔ maan amun a fɔn dan kpa.” (Marki 12:24-27; Ezipt Lɔ Tulɛ 3:1-6) Zezi i ndɛ sɔ’n boli sran nga be o lɛ’n be nuan.

Kɛ Zezi tɛli Farizifuɛ mun nin Sadisefuɛ’m be su’n, b’a wunman ndɛ fi b’a kanman. I sin’n, be bo wa yoli kun naan bé súa Zezi i wun aya ekun. Ɔ maan mmla klɛfuɛ kun usɛli i kɛ: “?Like klefuɛ, mmla nga be o Moizi Mmla’n nun’n, be nun dan’n yɛle onin?”​—Matie 22:36.

Zezi tɛli i su kɛ: “I klikli’n yɛ: ‘Izraɛlifuɛ mun, amun tie. Zoova ti e Ɲanmiɛn. Yɛ Zoova ti kunngba cɛ. Fa ɔ awlɛn’n kwlaa, ɔ nin ɔ nguan’n kwlaa, ɔ nin ɔ akunndan’n kwlaa, ɔ nin ɔ wunmiɛn’n kwlaa klo Zoova m’ɔ ti ɔ Ɲanmiɛn’n.’ I nɲɔn su’n yɛ: ‘Klo ɔ wiengu kɛ a fa klo ɔ bɔbɔ wun’n sa.’ Mmla uflɛ nunman lɛ mɔ i dan tra mmla nga mun-ɔn.”​—Marki 12:29-31.

Kɛ mmla klɛfuɛ’n tili ndɛ nga Zezi kannin’n, ɔ seli i kɛ: “Like klefuɛ, ndɛ nga a kannin’n ti su, ɔ ti nanwlɛ. ‘Ɔ ti kunngba cɛ, kpɛkun uflɛ nunmɛn i sin.’ Kɛ sran kun fɛ i awlɛn’n kwlaa, ɔ nin i akunndan’n kwlaa, ɔ nin i wunmiɛn’n kwlaa klo Ɲanmiɛn’n, m’ɔ klo i wiengu kɛ i bɔbɔ fa klo i wun’n sa’n, i sɔ’n ti kpa tra tɛ nga be yrɛ i nnɛn’n kɔlikɔli’n, ɔ nin tɛ uflɛ mun lele.” Zezi wunnin kɛ bian’n tɛli su ngwlɛlɛ su. I sɔ’n ti’n, ɔ seli i kɛ: “A nunman Ɲanmiɛn i Famiɛn diwlɛ’n i wun mmua.”​—Marki 12:32-34.

Zezi kleli like Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ cɛn ba nsan (Nizan i le 9, i le 10, yɛ i le 11). Like ng’ɔ kleli’n yoli sran wie’m be fɛ. Sran sɔ’m be nun kun yɛle mmla klɛfuɛ’n. Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn mun be liɛ’n, like nga Zezi kleli’n w’a yoman be fɛ. Sanngɛ ‘b’a kwlá usɛmɛn i sa kun.’

Zezi i kpɔfuɛ’m be kunndɛli kɛ bé sáci i wun. Asa ekun’n, be suɛli i wun aya naan bé fɛ́ i wlá Rɔmunfuɛ’m be sa nun. Sanngɛ i kwlaa sɔ’n kpili ase. (Liki 20:20) Nizan i le blu-nin-kun’n (11), Zezi yiyili i kpɔfuɛ’m be bo, kpɛkun ɔ kannin i bɔbɔ i ndɛ. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, nn ɔ o Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ. Ɔ maan ɔ usɛli i kpɔfuɛ mun kɛ: “?Amun waan, wan yɛle Klisi’n? ?Wan wa-ɔ?” (Matie 22:42) Blɛ sɔ nun’n, ndɛ nga sran’m be si i’n yɛle kɛ Klisi annzɛ Mesi’n yó Davidi i afinliɛ nunfuɛ. I sɔ’n ti’n, ndɛ kunngba’n yɛ Zezi i kpɔfuɛ’m be kan kleli i-ɔ.​—Matie 9:27; 12:23; Zan 7:42.

Yɛ Zezi usali be kɛ: “?Sɛ ɔ ti sɔ’n niɔn, ɔ yo sɛ ti yɛ Ɲanmiɛn wawɛ’n maan Davidi flɛli i kɛ i Min’n niɔn? Afin ɔ seli kɛ, ‘Zoova seli min Min’n kɛ: “Tran ase min sa fama su lele maan n fa ɔ kpɔfuɛ mun n sie ɔ ja bo.”’ ?Sɛ Davidi flɛli i kɛ i Min’n niɔn, ɔ yo sɛ yɛ ɔ kwla yo Davidi i wa ekun-ɔn?”​—Matie 22:43-45.

Farizifuɛ’m b’a wunman ndɛ kun nga bé kán-ɔn. Afin be liɛ’n, be buli i kɛ Davidi i afinliɛ nunfuɛ sɔ’n ɔ́ yó klɔ sran kun m’ɔ́ dé be Rɔmunfuɛ’m be sa nun-ɔn. Ɔ maan Rɔmunfuɛ’m be su sieman be kun. Zezi jrannin ndɛ ng’ɔ o Jue Mun 110:1, 2 nun i su kleli be kɛ Mesi’n ɔ́ yó famiɛn sɔ, sanngɛ nɛ́n i ngba-ɔ. Ɔ ti Davidi i Min. Asa ekun’n, ɔ́ trán Ɲanmiɛn i sa fama su. I sin’n, ɔ́ bó famiɛn dilɛ’n i bo. Nanwlɛ, kɛ Zezi i kpɔfuɛ’m be tili ndɛ ng’ɔ kannin’n, b’a kwlá kanman ndɛ kun.

Zezi i sɔnnzɔnfuɛ mun ɔ nin sran wie mun ekun be tili ndɛ ng’ɔ kannin’n. I sin’n, Zezi seli be kɛ be nian be wun mmla klɛfuɛ nin Farizifuɛ’m be lika. Sran sɔ’m ‘be trannin Moizi i bia’n su’ naan bé fá Ɲanmiɛn Mmla’n klé sran mun. Zezi seli i ndɛ tiefuɛ mun kɛ: “Like kwlaa nga be se amun kɛ amun yo’n, amun yo. Sanngɛ nán amun yo like nga be yo’n wie. Afin ndɛ nga be kan’n, be bɔbɔ be yomɛn i nuan su sa.”​—Matie 23:2, 3.

I sin’n, Zezi kannin like nga ti yɛ i waan be ti dunman klofuɛ’n i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Buati nga be klɛ Ɲanmiɛn ndɛ be sie nun’n, be yo be dandan, kpɛkun be fa cici be ngban nin be sa bɛ’n su kɛ bé fá sásá be wun.” Zuifu wie’m be klɛ Mmla’n i nun ndɛ wie mun fluwa su yɛ be fa sie i buati kanngan wie’m be nun. Kpɛkun be fa cici be ngban’n su ɔ nin be sa’n su. Sanngɛ Farizifuɛ’m be liɛ’n be yo be buati mun dandan kpa. I liɛ’n, sran’m bé sé kɛ be klo Ɲanmiɛn i Mmla’n dan. Asa ekun’n, “be yo be tralɛ’m be nuan njɔlɛ’m be tɛnndɛn.” Ɲanmiɛn seli Izraɛlifuɛ’m be kɛ be yo be tralɛ’m be nuan njɔlɛ. Sanngɛ Farizifuɛ’m be liɛ’n, be yo be tralɛ’n i nuan njɔlɛ’n i tɛnndɛn tra sran onga’m be liɛ’n. (Kalɛ 15:38-40) Nanwlɛ, “like kwlaa nga be yo’n, be yo naan sran’m be wun be.”​—Matie 23:5.

Sɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be nianman be wun su’n, ɔ cɛman naan b’a bu i kɛ be kpa tra sran onga mun. I sɔ’n ti’n, Zezi mannin be afɔtuɛ kun. Ɔ seli be kɛ: “Nán amun kplin su kɛ be flɛ amun Rabi. Afin sran kunngba cɛ yɛ ɔ ti amun Like klefuɛ-ɔ, yɛ amun kwlaa amun ti niaan. Asa kusu’n, nán amun flɛ sran fi amun si asiɛ’n su wa. Afin amun Si’n ti kunngba cɛ, ɔ o ɲanmiɛn su lɔ. Nán amun kplin su kɛ be flɛ amun atin klefuɛ. Afin amun Atin klefuɛ’n ti kunngba cɛ, yɛle Klisi’n.” ?Ɔ maan wafa sɛ yɛ ɔ fata kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be nin be wiengu’m be nanti-ɔ? Zezi seli be kɛ: “Sran ng’ɔ le ɲrun amun nun’n, ɔ fata kɛ ɔ yo amun sufuɛ. Sran ng’ɔ yo i wun dandan’n, bé kɛ́n i ase, yɛ sran ng’ɔ kɛn i wun ase’n, bé mɛ́n i su.”​—Matie 23:8-12.

I sin’n, Zezi seli mmla klɛfuɛ nin Farizifuɛ sɔ mɔ be ti dunman klofuɛ’n be kɛ ɲrɛnnɛn wá tɔ́ be su. Ɔ seli be kɛ: “Mmla klɛfuɛ nin Farizifuɛ gblɛfuɛ mun, nanwlɛ, ɲrɛnnɛn wá tɔ́ amun su. Afin amun ɲin ɲanmiɛn su lɔ Famiɛn diwlɛ’n i anuan’n naan sran’m b’a kwlá wluman lɔ. Afin amun bɔbɔ amun wluman lɔ, yɛ kusu be nga be su wlu lɔ’n, amun kplinman su kɛ be wlu lɔ.”​—Matie 23:13.

Zezi buli Farizifuɛ’m be fɔ afin like ng’ɔ ti Zoova i cinnjin’n, nɛ́n i yɛ ɔ ti be cinnjin-ɔn. I wie yɛle kɛ be kpɛli mmla tɛkɛtɛkɛ mun. Mmla sɔ’m be nun kun se kɛ: “Sɛ sran kun flɛ Ɲanmiɛn i sua’n ta nda’n, naan w’a yiɛmɛn i nuan’n, ɔ timan ndɛ. Sanngɛ sɛ ɔ flɛ Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ sika ɔkwlɛ’n ta nda’n, ɔ fata kɛ san fii ɔ yiɛ i nuan.” I lɛ’n kle kɛ be wunman sa wlɛ. Afin be bu sika ɔkwlɛ ng’ɔ o Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ’n i kpa tra Ɲanmiɛn i sua’n bɔbɔ ba’n. Kusu nn Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ yɛ sran’m be ko su Zoova yɛ be fa be wun mɛntɛn i-ɔ. I wie ekun yɛle kɛ be kpaloli ‘Moizi Mmla’n i nun ndɛ cinnjin kpafuɛ mun. Ndɛ sɔ mun yɛle sa i nuan su sɛsɛ yolɛ’n, aunnvuɛ silɛ’n, ɔ nin nantilɛ mɔ be nin Ɲanmiɛn be nanti titi’n.’​—Matie 23:16, 23; Liki 11:42.

Zezi seli Farizifuɛ sɔ’m be ekun kɛ: “Amun wunman ase sanngɛ amun kle sran atin’n, amun sonji like nga amún wá nɔ́n’n su be yi wɛntɛnwɛntɛn’n, sanngɛ amun mɛn ɲɔnngɔnmɛn’n!” (Matie 23:24) Farizifuɛ’m be waan wɛntɛnwɛntɛn’n ti fiɛn. Ɔ maan ka naan b’a nɔn duvɛn’n, be sonji su naan b’a mɛnman wɛntɛnwɛntɛn wie. Sanngɛ be nantiman Ɲanmiɛn Mmla’n i nun ndɛ cinnjin’m be su. Ɔ ti kɛ be su mɛn ɲɔnngɔnmɛn mɔ i dan’n tra wɛntɛnwɛntɛn’n lele’n sa. Kusu nn Mmla kunngba’n waan ɲɔnngɔnmɛn’n ti like fiɛn.​—Saun Yolɛ 11:4, 21-24.

Cɛn kasiɛn nga Zezi ɔli Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ’n, ɔ yiyili mmla klɛfuɛ mun nin Farizifuɛ’m be bo ekun. Ɔ seli kɛ be ti gblɛfuɛ. Ɔ kannin ndɛ ɲanndra nun seli be kɛ: “Amun wunnzin klowa’n nin talie’n be sin’n, sanngɛ aɲinkpli’n nin konvi kpli’n, b’a yi be piɛ. Farizifuɛ aɲinsifuɛ mun, an dun mmua wunnzin klowa’n nin talie’n be klun’n ka. I liɛ’n, be sin’n yó yɛiin wie.” (Matie 23:25, 26) Farizifuɛ’m be klo sanwun yolɛ kpa. Yɛle kɛ be yo be ninnge’m be sanwun, yɛ be yo be wun sanwun. Sanngɛ be yoman be akunndan’n nin be awlɛn’n be sanwun wie.

Farizifuɛ’m be yo like kun ekun m’ɔ kle kɛ be ti gblɛfuɛ-ɔ. Yɛle kɛ be klo Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be asieliɛ’m be kplanlɛ nin be klanman yolɛ. Sanngɛ Zezi seli kɛ be yɛ be ‘ti be nga be kunnin Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be mma mun-ɔn.’ (Matie 23:31) Farizifuɛ’m be kleli kɛ be ti i sɔfuɛ sakpa, afin be kunndɛli kɛ bé kún Zezi.​—Zan 5:18; 7:1, 25.

I sɔ’n ti’n, Zezi seli kɛ sɛ b’a kaciman be akunndan nin be nzuɛn’n, sa wá tɔ́ be su. I waan: “?Wuo mun, ɔnda mma mun, amún yó sɛ naan b’a buman amun fɔ, naan b’a faman amun b’a yiman Zeɛnin’n nun?” (Matie 23:33) Zeɛnin’n i bo’n yɛle “Inɔmun kongo.” Kongo sɔ’n wo Zerizalɛmun klɔ’n i wun lɛ. Lɔ yɛ sran’m be wɔ wla’m be nun-ɔn. Lika sɔ’n ti like nunnunlɛ sekeseke’n i nzɔliɛ. Ɔ maan ndɛ nga Zezi kannin’n kle kɛ bé wá núnnún mmla klɛfuɛ nin Farizifuɛ klunwifuɛ sɔ mun sekeseke.

Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m bé wá sín Zezi i ja nun. Yɛle kɛ bé wá yó ‘Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ, nin akunndanfuɛ, nin like klefuɛ.’ ?Sanngɛ wafa sɛ yɛ sran’m bé sɔ́ be nun-ɔn? Zezi seli Zuifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn mun kɛ: ‘Amún wá kún [min sɔnnzɔnfuɛ’m] be nun wie mun, yɛ amún bóbó wie mun waka su. Asa kusu’n, amun Ɲanmiɛn sulɛ sua’m be nun’n, amún fá ngble bó be nun wie mun. Kpɛkun amún klé be nun wie’m be yalɛ klɔklɔ’m be su, kɛ ɔ́ yó naan sran kpa nga be kunnin be’n, be wie ndɛ’n w’a ka amun su’n ti. Ɔ́ fɛ́ i Abɛli m’ɔ ti sran kpa’n i wie ndɛ liɛ’n su lele fá jú Zakari mɔ amun kunnin i’n su.’ I sin’n, ɔ seli be kɛ: “Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ i kwlaa sɔ’n, ɔ́ jú blɛ nga nunfuɛ’m be su.” (Matie 23:34-36) Ndɛ nga Zezi kɛnnin i kasiɛn su lɛ’n kpɛnnin su sakpa. Afin afuɛ 70 nun’n, Rɔmunfuɛ’m be sonja’m be bubuli Zerizalɛmun klɔ’n. Kpɛkun be kunnin Zuifu kpanngban kpa.

Sa sroesroe nga bé wá tɔ́ Zerizalɛmunfuɛ’m be su’n ti’n, Zezi i wla boli i wun. Ɔ seli kɛ: “Ɔo, Zerizalɛmunfuɛ mun, Zerizalɛmunfuɛ mun! Amun kun Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ mun yɛ amun finfin be nga be sunman be amun sin’n be yɔbuɛ. Blɛ sunman nun’n, n kloli kpa kɛ ń yíayía amun kɛ akɔ ta kun yiɛyiɛ i mma mun i ndɛwa’m be bo’n sa! Sanngɛ amun a kplinman su. Amun nian! Amun sua’n w’a ka amun sa nun.” (Matie 23:37, 38) Atrɛkpa’n, Zezi i ndɛ tiefuɛ’m b’a wunman ‘sua’ ng’ɔ kɛnnin i ndɛ’n i wlɛ. Ɲanmiɛn i sua ng’ɔ o Zerizalɛmun lɔ’n ti klanman kpa, kpɛkun ɔ yo kɛ Ɲanmiɛn bɔbɔ sɛsɛ i sa. ?Sua sɔ’n i ndɛ yɛ Zezi su kan-ɔn?

Zezi seli ekun kɛ: “Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ, kɛ ɔ fɛ i andɛ’n, amun su wunman min kun, lele ɔ́ fá jú cɛn mɔ amún sé kɛ: ‘Maan Zoova yra sran ng’ɔ bɛ i dunman nun’n i su!’” (Matie 23:39) Ndɛ ng’ɔ kɛnnin i lɛ’n fin Jue Mun 118:26 nun. Ɔ se kɛ: “Sran ng’ɔ ba Anannganman dunman nun’n. Maan Nyanmiɛn yo i liɛ ye! E o Anannganman i sua’n nun wa yɛ e yra e nuan klanman e man amun-ɔn.” Ndɛ sɔ’n kle kɛ, kɛ bé wá búbú Ɲanmiɛn i sua’n, sran fi su kwlá suman Ɲanmiɛn lɔ kun.

I sin’n, Zezi ɔli Ɲanmiɛn i sua’n i lika nga sika guawlɛ’m be o lɔ’n nun lɔ. Ɔ wunnin kɛ Zuifu nga be ti sikafuɛ’n, be gua sika guawlɛ sɔ’m be nun “sika kpanngban.” Kpɛkun Zezi wunnin angbeti bla yalɛfuɛ kun wie. Angbeti bla sɔ’n fali “jɛtɛ mma kanngan nɲɔn” guali be nun kun nun. (Marki 12:41, 42) Zezi si kɛ like nga bla sɔ’n mannin’n jɔli Ɲanmiɛn i klun dan.

Zezi flɛli i sɔnnzɔnfuɛ mun naan w’a se be kɛ: “Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ angbeti bla yalɛfuɛ nga i liɛ’n ng’ɔ mannin’n, ɔ tra be kwlaa nga be fali sika guɛli i sika guawlɛ’m be nun’n, be liɛ’n.” ?Ngue ti yɛ ɔ seli sɔ-ɔ? I waan: “Sika nga be miɛnmɛn i wun’n, yɛ be kwlaa be fa mannin-ɔn. Sanngɛ bla’n i liɛ’n, kannzɛ ɔ ti yalɛfuɛ’n, like kwlaa ng’ɔ wo i sa nun’n, m’ɔ́ fá níɛn i bɔbɔ i wun lika’n, yɛ ɔ fa mannin-ɔn.” (Marki 12:43, 44) Akunndan nga bla’n buli’n nin like ng’ɔ yoli’n, be nin Zuifu’m be Ɲanmiɛn sulɛ wafa’m be su kpɛnngbɛn sɔ’m be liɛ’n, ɔ timan kun mlɔnmlɔn!

Nizan i le blu-nin-kun’n (11), kɛ lika’n ɔli nun dan’n Zezi jasoli Ɲanmiɛn i sua’n nun lɛ ɔli. W’a sɛmɛn i sin lɔ kun naan w’a wu. Kɛ ɔ nin i sɔnnzɔnfuɛ’m bé kɔ́’n, be nun kun seli i kɛ: “Like klefuɛ, nian kɛ yɔbuɛ nga mun nin Ɲanmiɛn i sua’n be ti nglanman-ɔn!” (Marki 13:1) Nanwlɛ, yɔbuɛ nga be fa kplannin Ɲanmiɛn i sua’n be nun wie’m be ti dandan kpa. Ɔ maan kɛ a wun Ɲanmiɛn i sua’n, ɔ yo wɔ kɛ i bo’n wla ase kpa sa naan sua sɔ’n su bubuman le sa. Sanngɛ ndɛ nga Zezi kannin’n kwla bo sran nuan. Afin ɔ seli kɛ: “?A wun Ɲanmiɛn i sua dan nga? Yɔbuɛ fi su kɛmɛn i wiengu yɔbuɛ su wa. Bé kán be kwlaa bé gúa be ase.”​—Marki 13:2.

Kɛ Zezi kannin ndɛ sɔ’n wieli’n, ɔ nin i akoto’m be kpɛli Kidrɔn kongo’n, kpɛkun be fuli Olivie oka’n su be ko trannin lika kun nun. Sanngɛ i sin’n, ɔ nin i akoto’m be nun nnan yɛ be kali lɛ-ɔ. Akoto sɔ mun yɛle Piɛli, nin Andre, nin Zaki yɛ Zan. Kɛ be o oka su lɔ’n, be ɲin ta Ɲanmiɛn i sua’n i wunmuan’n ngua lɔ.

Zezi dili junman dan. Yɛle kɛ wia nun’n, ɔ kle like Ɲanmiɛn i sua’n nun. Kpɛkun kɔnguɛ’n, ɔ ko la klɔ uflɛ su. Like ng’ɔ kle’n yoli sran’m be fɛ. Ɔ maan “nglɛmun ndɛ kpa’n, sran’m be kwlaa be to i Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ naan bé tíe i nuan ndɛ’n.” (Liki 21:37, 38) Ɔ ka kaan Zezi su wa gua junman dan ng’ɔ dili i asiɛ’n su wa’n, i bo. Jɔlɛ cɛn’n, kɛ lika’n sannin’n, Zezi ko trannin Olivie oka’n su lɔ. Cɛn sɔ’n ti Nizan i le blu-nin-kun (11). I akoto’m be nun nnan be bɛli i wun lɛ. Akoto sɔ mun yɛle Piɛli nin Andre nin Zaki, yɛ Zan.

Zezi i akoto nnan sɔ’n be bɛli i wun wunlɛ, afin Ɲanmiɛn i sua’n i su ndɛ nga Zezi kan kleli be’n, ɔ boli be wla. Yɛle kɛ ɔ seli be kɛ Ɲanmiɛn i sua’n i yɔbuɛ fi su kɛmɛn i wiengu su. Asa ekun’n, ndɛ wie’m be te kle be yalɛ. Yɛle kɛ Zezi seli be kɛ: “Maan amun ɲin tran su. Afin dɔ nga amun sunnzunman’n, i su yɛ Sran wa’n bá-ɔ.” (Liki 12:40) Ɔ kannin “cɛn nga bé wá yí Sran wa’n i nglo’n,” i ndɛ wie. Ɔ kannin sɔ i osu nin-a cɛman. (Liki 17:30) ?Ɲanmiɛn i sua’n i su ndɛ ng’ɔ kannin’n i ti yɛ ɔ kannin ndɛ ngalɛ mun-ɔn? Akoto’m be kunndɛli kɛ bé sí nun kpa ekun. I sɔ’n ti’n, be usali Zezi kɛ: “?Blɛ onin nun yɛ sa sɔ’m bé jú-ɔ? ?Nzɔliɛ onin yɛ ɔ́ klé kɛ a o lɛ naan mɛn’n i awieliɛ blɛ’n w’a ju-ɔ? Kle e.”​—Matie 24:3.

Atrɛkpa’n, Zezi i akoto’m be buli Ɲanmiɛn i sua m’ɔ́ wá búbú sekeseke’n i akunndan. Be ɲin ta sua sɔ’n bɔbɔ. Asa ekun’n, be usali like ng’ɔ́ klé kɛ Sran wa’n wo lɛ’n, i su ndɛ. Atrɛkpa’n, “bian kun m’ɔ ti wlengbifuɛ’n” i su ndɛ nga Zezi kannin’n, be wla kpɛnnin su wie. Zezi seli kɛ bian sɔ’n ɔli ‘mɛn kun m’ɔ o mmuammua kpa’n i nun naan be ko sie i famiɛn naan w’a ba.’ (Liki 19:11, 12) Asa ekun’n, Zezi i akoto’m be usali be wun kɛ sa benin yɛ bé wá jú “mɛn’n i awieliɛ blɛ’n” nun-ɔn.

Kɛ Zezi tɛ́ i akoto’m be su’n, ɔ kannin sa kun i ndɛ kleli be. Sa sɔ’n yɛ bé fá síe blɛ nga bé núnnún Zerizalɛmun klɔ’n, ɔ nin Ɲanmiɛn i sua’n be nzɔliɛ-ɔ. Asa ekun’n, cɛn wie lele’n, sa ng’ɔ kɛnnin i ndɛ’n, ɔ́ úka Klisifuɛ mun naan b’a wun blɛ nga be o nun’n, i wlɛ. Asa kusu’n, ɔ́ úka be naan b’a si kɛ ɔ “o lɛ” naan mɛn’n su wa wie.

Zezi i akoto’m be wa sieli i nzɔliɛ kɛ ndɛ ng’ɔ kannin’n kpɛnnin su. Afin be bɔbɔ be blɛ su’n, sa ng’ɔ kannin be ndɛ’n, be nun sunman be kpɛnnin su. Afuɛ 70 nun’n, be bubuli Zerizalɛmun klɔ’n nin Ɲanmiɛn i sua’n. Sanngɛ i sɔ’n w’a fuman Klisifuɛ nga be ɲin trannin su’n, be nun kaan sa. Zezi kɛnnin i sɔ ndɛ w’a di afuɛ ablasan-nin-nso (37). Ka naan afuɛ 70 w’a ju’n, nán sa ngba nga Zezi kannin be ndɛ’n yɛ be kpɛnnin su-ɔ. Yɛ afuɛ 70 nun bɔbɔ’n, sa sɔ’m be ngba b’a kpɛnman su wie. ?Ɔ maan ngue yɛ sran’m bé wá fá síe i nzɔliɛ kɛ Zezi o lɛ naan w’a bo famiɛn dilɛ bo-ɔ? Zezi bɔbɔ yiyili nun kleli i akoto mun.

Ɔ seli be kɛ bé “wá tí alɛ ngan, ɔ nin alɛ kunlɛ ndɛ mun.” Asa ekun’n, “nvle kun wá jáso nvle kun wun. Yɛ famiɛn kun wá jáso famiɛn uflɛ wun.” (Matie 24:6, 7) Ɔ seli ekun kɛ “asiɛ’n wá kéje dan kpa lika fanunfanun nun. Awe’n wá kpɛ́n, yɛ tukpacɛ m’ɔ sa ndɛndɛ’n, ɔ́ wá trú. Kɛ amún tí i kɛ w’a yo wa’n, amún tí i ekun-ɔn, w’a yo lika uflɛ.” (Liki 21:11) Ɔ boli sa kun m’ɔ́ wá tɔ́ i sɔnnzɔnfuɛ’m be su’n, i su kleli be. Ɔ seli kɛ: “Sran’m bé wá trá amun, kpɛkun bé klé amun yalɛ.” (Liki 21:12) Asa kusu’n, sran kpanngban bé wá jáso su, bé tɔ́n be wun suɛn kɛ be ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ. Yɛ bé láka sran kpanngban. Sa tɛtɛ m’ɔ́ wá sɔ́n kɔ́ i ɲrun’n ti’n, sran kpanngban kpa be su kloman be wiengu kɛ laa’n sa. Zezi kan guali su kɛ “bé wá bó Ɲanmiɛn i Famiɛn dilɛ’n i jasin fɛ’n nga mɛn wunmuan’n nun, naan nvlenvle’m be kwlaa be nunfuɛ’m be ti. I sin yɛ mɛn’n wíe-ɔ.”​—Matie 24:14.

Ndɛ nga Zezi kannin’n kpɛnnin su ka naan Rɔmunfuɛ’m b’a nunnun Zerizalɛmun klɔ’n. Kɛ bé núnnún klɔ sɔ’n kusu’n, Zezi i ndɛ sɔ’n kpɛnnin su ekun. ?I sɔ’n kle kɛ Zezi i ndɛ’n i su kpɛnlɛ i danfuɛ’n te o siɛn? ?Ninnge benin mun yɛ be kle kɛ Zezi i ndɛ’n su kpɛn su e blɛ liɛ nga nun-ɔn?

Zezi waan like ng’ɔ́ klé kɛ ɔ o lɛ’n, i kun yɛle kɛ bé wá wún “tete like m’ɔ saci like kwlaa’n.” (Matie 24:15) Afuɛ 66 nun’n, yɛ tete like sɔ’n yili i wun nglo-ɔ. Like sɔ’n yɛle Rɔmunfuɛ’m be sonja mun nin flanga mɔ be sɔ i kɛ amuɛn sa’n. Sonja sɔ’m be bo sin yiali Zerizalɛmun klɔ’n, kpɛkun be sacili i wun talɛ’n i bue wie mun. (Liki 21:20) I sin’n, lika ng’ɔ fataman kɛ “tete like” sɔ’n ko tran’n, lɔ yɛ ɔ ko trannin-ɔn. Zuifu’m be ɲrun’n, lika sɔ’n ti ‘Ɲanmiɛn i lika.’

I sin’n, Zezi seli kɛ: “Ɲrɛnnɛn’n yó dan. Kɛ ɔ fɛ i mɛn’n i bo bolɛ’n nun lele andɛ’n, i wunsu nin-a yoman le, yɛ i wunsu su yoman kun le.” Afuɛ 70 nun’n, Rɔmunfuɛ’m be sacili Zerizalɛmun klɔ’n. Zuifu’m be ɲrun’n, lika sɔ’n ti ‘Ɲanmiɛn i lika.’ Asa ekun’n, Rɔmunfuɛ’m be sacili Ɲanmiɛn i sua’n wie. Nanwlɛ, ɲrɛnnɛn’n yoli dan. Afin sran akpiakpi be wuli. (Matie 4:5; 24:21) Be nin-a saciman klɔ’n kɛ ngalɛ’n sa le. Asa kusu’n, Zuifu’m be nin-a wunman be ɲrun dan sɔ le. Titi’n, Ɲanmiɛn i sua’n nun lɔ yɛ Zuifu’m be ko su Ɲanmiɛn-ɔn. Sanngɛ ɔ su yoman sɔ kun mlɔnmlɔn. Sa sɔ’n kle kɛ, kɛ i kasiɛn su’n ndɛ nga Zezi kannin’n ɔ́ kpɛ́n su’n , ɲrɛnnɛn’n ɔ́ yó dan trátrá su.

MƐN’N I AWIELIƐ BLƐ NGA NUN’N, MAAN E ƝIN TRAN SU

Ninnge nga bé fá síe i nzɔliɛ kɛ b’a sie i bɔbɔ Zezi’n i Famiɛn naan ɔ o lɛ naan mɛn’n i awieliɛ blɛ’n w’a ju’n, Zezi nin i akoto’m be kɛnnin i ndɛ. Kpɛkun Zezi fali be ɲin sieli i sa kun su ekun. Ɔ seli be kɛ nán be su “be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klisi’n nin be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’n,” be su. I waan sran sɔ’m bé wá kúnndɛ “láka be nga be kpali be sieli’n be wie bɔbɔ.” (Matie 24:24) Sanngɛ be nga be kpali be sieli’n, be su yaciman be wun lɛ naan be laka be. Kɛ be nga be tɔn be wun suɛn kɛ be ti Klisi’n bé wá trán lɛ’n, sran’m bé wá wún i be ɲin jrɛiin su kɛ be o lɛ. Sanngɛ Klisi’n i liɛ’n, be su kwlá wunmɛn i be ɲin jrɛiin su sa kɛ ɔ o lɛ.

Zezi seli kɛ mɛn’n i awieliɛ blɛ nun’n, ɲrɛnnɛn’n wá yó dan trátrá su. I waan: “Wia’n káci tuun, yɛ anglo’n su taman kun, nzraama’m bé fín ɲanmiɛn su lɔ bé gúa, yɛ ɲanmiɛn su lɔ ninnge ngblingbli’m bé kéje.” (Matie 24:29) Zezi i akoto’m b’a siman wafa nga i ndɛ sɔ’n ɔ́ kpɛ́n su-ɔ. Sanngɛ be wunnin i wlɛ kɛ blɛ sɔ’n wá yó kekle.

?Kɛ sa kekleekle mun bé wá jú blɛ sɔ’n nun’n, sran’m be wun yó be sɛ? Zezi seli kɛ: “Sa nga bé jú asiɛ’n su’n ti’n, srɛ kún sran mun dan kpa. Afin ɲanmiɛn su lɔ ninnge ngblingbli’m bé kéje.” (Liki 21:26) Nanwlɛ, anwlanmannun’n be nin-a wunman sa kɛ ngalɛ’n sa wie le.

Sanngɛ Zezi boli ndɛ fɛ kun su kleli i akoto mun. Ɔ seli be kɛ sran nga bé wún kɛ ‘Sran wa’n su ba naan ɔ le kwlalɛ, yɛ ɔ le ɲrun kpa’n,’ nán be ngba yɛ be wla bó be wun-ɔn. (Matie 24:30) Ɔ dun mmua seli be kɛ “be nga be kpali be sieli’n be ti’n,” Ɲanmiɛn wá kpɛ́ blɛ sɔ’n su. (Matie 24:22) ?Kɛ sa nga Zezi boli be su’n bé wá jú’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be yo-ɔ? Zezi seli be kɛ: “Kɛ amún wá wún kɛ sa sɔ’m be su ju’n, amun jaso jran, yɛ amun man amun ti’n su. Afin amun ti ɲanlɛ blɛ’n w’a mantan koko.”​—Liki 21:28.

?Blɛ sɔ’n nun’n, wafa sɛ yɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m bé wún i wlɛ kɛ mɛn’n i awieliɛ’n w’a mantan koko-ɔ? Zezi kannin figie waka’n i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Kɛ ɔ ko ɲan sama m’ɔ ko yi nɲa cɛ’n, amun si kɛ munngun’n w’a mantan koko. I kunngba’n, kɛ amun kusu amun ko wun ninnge kwlaa sɔ mun’n, maan amun si kɛ Sran wa’n w’a mantan koko naan ɔ jin anuan’n i sin. Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ blɛ nga nunfuɛ’m be su wieman wu, naan sa sɔ’m be kwlaa b’a ju.”​—Matie 24:32-34.

Ɔ maan kɛ Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m bé wún kɛ ndɛ ng’ɔ kannin’n be su kpɛn su’n, bé sí kɛ mɛn’n i awieliɛ’n w’a mantan koko. Zezi seli ekun kɛ:

“Cɛn sɔ’n, ɔ nin dɔ’n, sran fi siman be. Ɲanmiɛn su lɔ anzi mun be siman be, Ba’n bɔbɔ ɔ siman be. Saan Siɛ’n i kunngba cɛ yɛ ɔ si be-ɔ. Afin blɛ mɔ Sran wa’n wo lɛ’n, lika’n yó kɛ Nowe i blɛ su’n sa. Afin blɛ sɔ’n nun’n, ka naan anannganman su nzue’n w’a tɔ’n, sran’m be di like, be nɔn nzan, be ja bla nin bian. Be yoli i sɔ lele fa juli cɛn nga Nowe wluli mmeli’n nun’n. B’a buman like fi akunndan, lele anannganman su nzue’n wa tɔli naan w’a fa be kwlaa w’a ɔ. Blɛ mɔ Sran wa’n wo lɛ’n, lika’n wá yó sɔ wie.” (Matie 24:36-39) Zezi su se kɛ Nowe blɛ su’n, asiɛ’n wunmuan’n su yɛ anannganman su nzue’n tɔli-ɔ. Ɔ maan mɛn’n i awieliɛ’n, asiɛ’n wunmuan’n su yɛ ɔ́ jú wie-ɔ.

Zezi i akoto m’ɔ kannin ndɛ sɔ mun kleli be Olivie oka’n su lɔ’n, be wunnin i wlɛ weiin kɛ ɔ fata kɛ be ɲin tran su kpa. Ɔ seli be kɛ: “An nian amun wun su. Nán amun fa aliɛ dilɛ dan’n nin nzan nɔnlɛ dan’n, ɔ nin ninnge’m be ti kokolɛ’n fa cici amun ti le. Sɛ amun yo sɔ’n, cɛn sɔ’n fú amun nun kɛ aya sa. Afin cɛn sɔ’n jú be kwlaa nga be o asiɛ wunmuan’n su’n be su. I sɔ’n ti’n, maan amun ɲin tran su. Amun srɛ Ɲanmiɛn blɛ kwlaa nun naan amun a kwla fin sa kwlaa sɔ m’ɔ fata kɛ be ju’n be nun b’a fite naan amun a kwla jran Sran wa’n i ɲrun.”​—Liki 21:34-36.

Ndɛ nga Zezi kɛnnin i lɛ’n kle ekun kɛ sa nga bé wá jú’n, nán afuɛ 70 i nun ngunmin yɛ bé jú-ɔ. Yɛ nán Zuifu’m be nvle’n annzɛ Zerizalɛmun klɔ’n i ngunmin su yɛ bé jú-ɔ. Sanngɛ bé “jú be kwlaa nga be o asiɛ wunmuan’n su’n be su.”

Zezi seli kɛ ɔ fata kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be ɲin tran su, yɛ be nian be wun su, kpɛkun be buabua be wun be sie. Ɔ kannin ndɛ uflɛ ɲanndra nun ɔ fa kleli be kɛ i sɔ yolɛ’n ti cinnjin kpa. Ɔ seli kɛ: “Maan amun wun sa kun wlɛ: Sɛ awlobo kpɛn’n si kɔnguɛ dɔ nga awiefuɛ’n bá su’n, ɔ́ trán mínndɛ. Yɛ ɔ su yacimɛn i sua’n lɛ naan be fiti i. I sɔ’n ti’n, maan amun kusu amun kle kɛ amun a buabua amun wun b’a sie. Afin Sran wa’n, ɔ́ bá dɔ nga amun sunnzunman’n su.”​—Matie 24:43, 44.

Zezi seli ekun kɛ ɔ fata kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be wla gua ase. I waan kɛ ndɛ ng’ɔ kannin’n bé kpɛ́n su’n, “junman difuɛ” kun trán lɛ. Junman difuɛ sɔ’n i ɲin trán su, yɛ ɔ su yoman fuɛnfuɛ, sanngɛ ɔ́ yó juejuefuɛ kpa. I sin’n, ɔ kannin ndɛ kun mɔ i akoto’m be kwla wun i wlɛ ndɛndɛ-ɔ. Ɔ seli kɛ: “?Wan yɛ ɔ ti junman difuɛ nanwlɛfuɛ m’ɔ si ngwlɛlɛ mɔ i min’n fɛ i sieli i sran’m be su kɛ ɔ man be aliɛ blɛ ng’ɔ nin i fata’n su’n niɔn? Sɛ junman difuɛ sɔ’n i min’n bá’n naan ɔ su yo sɔ’n, i liɛ su ti ye! Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ ɔ́ fɛ́ i síe i ninnge’m be kwlaa be su.” Sanngɛ sɛ “junman difuɛ” sɔ’n ti tɛ naan ɔ tɔ i wiengu’m be su bo be’n, i min’n “tú i fɔ kekle kpa.”​—Matie 24:45-51; nian Liki 12:45, 46 nun wie.

Ndɛ nga Zezi kɛnnin i lɛ’n, ɔ kleman kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be nun wie’m be akunndan’n yó tɛ. ?Sanngɛ ngue yɛ Zezi kunndɛ kɛ ɔ́ klé i sɔnnzɔnfuɛ mun-ɔn? Ɔ kunndɛ kɛ be ɲin tran su. Asa ekun’n, ɔ kunndɛman kɛ be yo fuɛnfuɛ, sanngɛ be yo junman difuɛ. Ɔ kannin ndɛ kunngba sɔ’n ɲanndra uflɛ nun.

Like ng’ɔ́ klé kɛ Zezi o lɛ’n, ɔ nin mɛn’n i awieliɛ’n be su ndɛ’n, Zezi nin-a wiemɛn i kan. Ɔ maan ɔ kannin ndɛ kun ekun ɲanndra nun fa mannin i akoto’m be afɔtuɛ. Ndɛ sɔ’n kpɛ́n su mɛn’n i awieliɛ blɛ’n nun.

Zezi seli kɛ: “Be kwla fa ɲanmiɛn su lɔ Famiɛn diwlɛ’n, be sunnzun talua blu. Be fali be kannin’m be fiteli kɛ bé kó kpá yasua m’ɔ su ja bla’n i atin. Be nun nnun be ti sinnglinfuɛ, yɛ nnun be ti ngwlɛlɛfuɛ.”​—Matie 25:1, 2.

Nán kɛ Zezi su se kɛ i sɔnnzɔnfuɛ nga bé dí famiɛn ɲanmiɛn su lɔ’n, be nun wie’m be ti sinnglinfuɛ naan wie’m be ti ngwlɛlɛfuɛ-ɔ. Sanngɛ ɔ su se kɛ sɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m be tinuntinun be klo’n, be ɲin kwla tran su annzɛ kusu be kwla sie be ɲin nɲɔnnɲɔn. Sanngɛ Zezi lafi i sɔnnzɔnfuɛ’m be su. Afin ɔ si kpa kɛ be kwla su i Si Ɲanmiɛn kpa. Yɛ sɛ be yo sɔ’n, i Si’n yrá be su.

Zezi i ndɛ’n nun’n, i waan talua blu’n be fiteli kɛ bé kó kpá yasua m’ɔ su ja bla’n i atin. Ɔ fata kɛ be fa be kannin’m be kpaja i atin’n su naan be sɔ i nun klanman. Kɛ ɔ́ yó sɔ’n, yasua’n fɛ́ i yi’n kɔ́ sua ng’ɔ siesie mɛnnin i’n nun. ?Sanngɛ i sin’n, sa benin yɛ bé wá jú-ɔ?

Zezi waan: “Sinnglinfuɛ’m be fali be kannin mun, sanngɛ b’a faman ngo b’a traman nun. Ngwlɛlɛfuɛ’m be liɛ’n, kɛ be fali be kannin mun’n, be fali ngo trali nun. Kɛ mɔ yasua’n su cɛ lɔ’n ti’n, lafilɛ kunnin be kwlaa, naan b’a lafi.” (Matie 25:3-5) Yasua m’ɔ su ja bla’n w’a baman ndɛ nun kɛ nga talua’m be fa sunnzunnin’n sa. Ɔ cɛli kpa naan w’a ba. I sɔ’n ti’n talua’m be lafili. Atrɛkpa’n, Zezi i akoto’m be wla kpɛnnin ndɛ ng’ɔ kɛnnin i bian kun m’ɔ ti wlengbifuɛ’n su’n i su. Zezi seli kɛ bian sɔ’n ɔli mɛn kun m’ɔ o mmuammua kpa nun kɛ ‘be sie i famiɛn naan w’a ba.’​—Liki 19:11-15.

Kɛ Zezi kán talua blu’n be ndɛ kɔ́’n, ɔ seli kɛ yasua m’ɔ su ja bla’n bali kasiɛn su. I waan: “Kɔnguɛ afiɛn’n, sran kun kpan seli kɛ: ‘Bian’n su ba! Amun fite ko kpɛ i atin.’” (Matie 25:6) ?Talua’m be buabuali be wun be sieli? ?Yɛ be tran minndɛli?

Zezi kan guali su kɛ: “Kɛ ɔ yoli sɔ’n, talua’m be kwlaa be jasoli, kpɛkun be siesieli be kannin mun. Sinnglinfuɛ’m be seli ngwlɛlɛfuɛ’m be kɛ, ‘Amun man e amun ngo’n wie. Afin e kannin’m be su wa nuan.’ Ngwlɛlɛfuɛ’m be tɛli be su kɛ: ‘Atrɛkpa’n, ɔ su juman e kwlaa. Amun wɔ be nga be yo i atɛ’n be sin, naan amun ko to amun liɛ.’”​—Matie 25:7-9.

Ndɛ sɔ’n kle kɛ talua nnun nga be ti sinnglinfuɛ’n, be ɲin w’a tranman su, yɛ b’a buabuaman be wun b’a minndɛman yasua m’ɔ su ja bla’n. I sɔ’n ti’n, be ngo’n wieli. Ɔ maan ɔ fata kɛ be ko kunndɛ wie ekun. Zezi seli kɛ: “Kɛ be ɔli i tolɛ’n, yasua’n bali. Talua nga be siesieli be wun’n, be nin i be wluli aja’n i cɛn dilɛ sua’n nun lɔ. Kpɛkun be ɲinnin anuan’n. I sin’n, talua onga’m be kusu be bali, naan b’a se kɛ, ‘Nja, Nja, tike e anuan!’ Ɔ tɛli be su kɛ, ‘Maan n di amun nanwlɛ, n siman amun.’” (Matie 25:10-12) Nanwlɛ, kɛ be buabuaman be wun mɔ be ɲin tranman su’n, ɔ ti tɛ-o!

Akoto’m be wunnin i wlɛ kɛ yasua m’ɔ su ja bla’n yɛle Zezi bɔbɔ. Afin ɔ fɛli i bɔbɔ wun sunnzunnin yasua kun mɔ w’a ja bla’n, i osu nin-a cɛman. (Liki 5:34, 35) ?Yɛ talua ngwlɛlɛfuɛ’m be li? Kɛ Zezi kán ‘be mɔ be ti bua akpasua kaan’n,’ mɔ be nin i bé dí famiɛn be ndɛ’n, ɔ seli kɛ: “Maan amun tanndan amun wun. Kpɛkun amun nian amun kannin’m be su naan b’a nuanman.” (Liki 12:32, 35) Ɔ maan ndɛ sɔ’n ti’n, Atrɛkpa Zezi i akoto’m be wunnin i wlɛ kɛ talua blu nga Zezi su kan be ndɛ’n, yɛle bua akpasua kaan’n i nunfuɛ mun. Be bɔbɔ be ti bua akpasua kaan sɔ’n i nunfuɛ wie. ?Yɛ ngue ti yɛ Zezi kannin talua blu’n be ndɛ’n niɔn?

Kɛ ɔ́ gúɛ i ndɛ’n i bo’n, ɔ seli kɛ: “I sɔ’n ti’n, maan amun ɲin tran su, afin amun siman cɛn’n nin dɔ’n.”​—Matie 25:13.

Ɔ maan Zezi su se i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ ‘maan be ɲin tran su’ naan be wun i wlɛ kɛ ɔ o lɛ. Yɛ ɔ fata kɛ be buabua be wun kɛ talua ngwlɛlɛfuɛ nnun’n be sa. I liɛ’n, be ɲin su kpaman like nga be wla o su’n i su. Kpɛkun kɛ ɔ́ wá bá’n, bé ɲán like nga bé fá yó be mo’n.

Zezi nin i akoto nnan’n be te o Olivie oka’n su lɔ. Ɔ kannin minin’m be ndɛ ɲanndra nun kleli be Zeriko lɔ. Ɔ seli be sɔ i osu nin-a cɛman. Ɔ kannin ndɛ sɔ’n naan be wun i wlɛ kɛ ɔ su diman famiɛn be ja nun lɛ. Siɛn’n, ɔ su wa kan ndɛ uflɛ ekun ɲanndra nun kle be. Ndɛ sɔ’n nin minin’m be ndɛ’n be fa be wun. Ndɛ sɔ’n úka be wie naan b’a wun nzɔliɛ ng’ɔ kle kɛ ɔ o lɛ’n, naan mɛn’n i awieliɛ’n w’a ju’n i wlɛ. Asa ekun’n, ndɛ sɔ’n klé i sɔnnzɔnfuɛ’m be kɛ ɔ fata kɛ be di junman ng’ɔ mannin be’n i juejue su.

Zezi seli kɛ: “Be kwla fa Famiɛn diwlɛ sɔ’n be sunnzun bian kun m’ɔ su wa tu ajalɛ kɔ́ nvle uflɛ nun’n. Ka naan w’a wɔ’n, ɔ flɛli i junman difuɛ mun, naan w’a fɛ i ninnge mun w’a wla be sa nun.” (Matie 25:14) Zezi i akoto’m be wunnin i wlɛ kɛ “bian” ng’ɔ su kɛn i ndɛ’n, yɛle i bɔbɔ Zezi. Afin laa’n, ɔ fɛli i wun sunnzunnin bian kun m’ɔ ɔli mɛn kun m’ɔ o mmuammua kpa’n i nun ‘naan be ko sie i famiɛn’n.’​—Liki 19:12.

Kwlaa naan bian’n w’a tu ajalɛ w’a ɔ nvle uflɛ nun’n, ɔ fɛli i ninnge kpakpa mun wlɛli i junman difuɛ’m be sa nun. I wafa kunngba’n, Zezi fali afuɛ nsan nin sin dili Ɲanmiɛn junman’n asiɛ’n su wa. Yɛle kɛ ɔ boli Ɲanmiɛn i Famiɛn dilɛ’n i jasin fɛ’n, kpɛkun ɔ kleli i sɔnnzɔnfuɛ mun wafa ng’ɔ fata kɛ be di junman sɔ’n. Ɔ ka kaan sa’n, ɔ́ wá sɛ́ i sin ɲanmiɛn su lɔ. Yɛ ɔ lafi su kɛ i sɔnnzɔnfuɛ’m bé wá dí junman ng’ɔ mannin be kɛ be di’n.​—Matie 10:7; Liki 10:1, 8, 9; nian Zan 4:38; 14:12 nun wie.

?Zezi i ndɛ’n nun’n, wafa sɛ yɛ bian’n cɛcɛli i ninnge’m be nun-ɔn? I waan: “Ɔ mannin klikli’n i talan nnun. Ɔ mannin nɲɔn su’n i talan nɲɔn. Kpɛkun ɔ mannin nsan su’n i talan kun. Ɔ niannin sran kun i like ng’ɔ kwla yo’n su, naan w’a mɛn i. I sin’n, ɔ ɔli.” (Matie 25:15) ?Ngue yɛ junman difuɛ’m bé wá fá like nga be fa mannin be’n bé yó-ɔ? ?Bé fá dí junman kpa mán be min’n? Zezi seli akoto mun kɛ:

“Kun nga be mɛnnin i talan nnun’n, ɔ fa ɔli ndɛndɛ ko dili aata, naan w’a ɲan talan nnun w’a uka su. I wafa kunngba’n, kun nga be mɛnnin i talan nɲɔn’n, ɔ ɲannin nɲɔn ekun ukali su. Sanngɛ junman difuɛ nga be mɛnnin i talan kunngba cɛ’n, ɔ ɔli ko fuli kunman naan w’a fɛ i min’n i sika sɔ’n w’a fia nun.” (Matie 25:16-18) ?Kɛ bian’n wá sɛ́ i sin’n, ngue yɛ ɔ́ yó-ɔ?

Zezi waan: “Kɛ ɔ cɛli kpa’n, junman difuɛ sɔ’m be min’n bali. Ɔ seli be kɛ be kɛn i sika’n nun ndɛ be kle i.” (Matie 25:19) Junman difuɛ klikli’n nin nɲɔn su’n be yoli ‘like nga be kwla yo’n.’ Yɛle kɛ be fali like nga be mannin be’n, be dili junman juejue su. Ɔ maan be ɲannin su nvasuɛ. Afin kun nga be mɛnnin i talan nnun’n, ɔ ɲannin talan nnun ekun. Yɛ kun nga be mɛnnin i talan nɲɔn’n, ɔ ɲannin talan nɲɔn ekun. (Laa blɛ’n nun’n, ɔ fata kɛ junman difuɛ kun di junman afuɛ kɔe ablaɔn (20) ka naan w’a ɲan talan kun.) Junman difuɛ sɔ’m be min’n yoli be sran nɲɔn’n, be mo. Ɔ seli be tinuntinun kɛ: “Nja mo! A ti junman difuɛ kpa, kpɛkun a ti nanwlɛfuɛ. A yoli nanwlɛfuɛ like kaan nun. I sɔ’n ti’n, ń fá wɔ ń síe ninnge kpanngban su. Bla naan a nin ɔ min’n be di aklunjuɛ.”​—Matie 25:21.

Sanngɛ junman difuɛ ng’ɔ ɲannin talan kun’n, w’a yoman kɛ i wiengu mun sa. Ɔ seli i min’n kɛ: “Min min, n si kɛ ɔ like yolɛ yo ya. Lika nga w’a luaman like lɔ’n, lɔ yɛ a ko titi like-ɔ. Like nga w’a dimɛn i wun junman wie’n, yɛ a ko isa-ɔ. I sɔ’n ti’n, srɛ kunnin min dan. Ɔ maan n fali ɔ talan’n, n ko wlɛli i ase. Ɔ like’n yɛ ɔ o yɛ.” (Matie 25:24, 25) Junman difuɛ sɔ’n w’a fɛmɛn i min’n i sika’n w’a ko manman sika siefuɛ mun naan i min’n w’a ɲan su. Ɔ maan w’a yomɛn i min’n i ye.

I sɔ’n ti’n, i min’n seli kɛ ɔ ti “junman difuɛ klunwifuɛ” naan ɔ “ti fuɛnfuɛ.” Be deli talan kunngba ng’ɔ o i sa nun’n, be fa mannin junman difuɛ ng’ɔ le talan nnun’n. I sin’n, be min’n seli kɛ: “Sran kwlaa ng’ɔ le like’n, bé mɛ́n i wie ekun úka laa liɛ’n su, yɛ ɔ́ ɲán like kpanngban. Sanngɛ sran ng’ɔ leman like’n, like kaan ng’ɔ le i bɔbɔ’n, bé dé i sa nun.”​—Matie 25:26, 29.

Zezi i sɔnnzɔnfuɛ’m be buli ndɛ sɔ’n i sin kpa. Ɔ maan atrɛkpa’n, be wunnin i wlɛ kɛ junman nga Zezi fa wlali be sa nun’n ti cinnjin kpa. Junman sɔ’n yɛle sran’m be ukalɛ naan be kaci Zezi i sɔnnzɔnfuɛ. Zezi kunndɛ kɛ be tu be klun be di junman ng’ɔ fa wlali be sa nun’n. Sanngɛ w’a seman kɛ jasin fɛ bolɛ junman nga sran kun di’n, ɔ yo kɛ sran uflɛ liɛ’n sa sɛsɛɛsɛ. Kɛ nga Zezi fa kɛnnin i ɲanndra’n nun lɛ’n sa’n, “sran kun i like ng’ɔ kwla yo’n” yɛ ɔ fata kɛ ɔ miɛn i ɲin yo-ɔ. Be nga be ti “fuɛnfuɛ” mɔ be mianman be ɲin be diman junman manman be Min’n be liɛ’n, Zezi klun su jɔman be wun mlɔnmlɔnmlɔn.

Nanwlɛ, ndɛ nga Zezi kan kleli i akoto mun’n, ɔ guali be awlɛn su nzue. Yɛle kɛ ɔ seli be kɛ: “Sran kwlaa ng’ɔ le like’n, bé mɛ́n i wie ekun úka laa liɛ’n su, yɛ ɔ́ ɲán like kpanngban.”

Olivie oka’n su lɔ’n, kɛ Zezi i akoto’m be seli i kɛ ɔ kle be like ng’ɔ́ klé kɛ ɔ o lɛ’n, nin mɛn i awieliɛ’n i nzɔliɛ’n, ɔ kannin ndɛ wie mun ɲanndra nun tɛli be su. Kasiɛn su’n, ɔ wa kannin talua blu’n nin talan’m be ndɛ ɲanndra nun. I sin’n, ɔ kannin bua nin boli’m be ndɛ ɲanndra nun fa guɛli i ndɛ’n i bo.

Kɛ Zezi bó i ndɛ’n i kanlɛ bo’n, ɔ dun mmua kannin sa kun i ndɛ kleli be. I waan: “Kɛ Sran wa’n bá’n, i ɲrun’n kpája ɲanɲanɲan. I anzi’m bé sú i su. Yɛ ɔ́ trɛ́n i famiɛn bia m’ɔ ti ɲanɲanɲan’n su.” (Matie 25:31) Ndɛ sɔ’n kle weiin kɛ Zezi su kɛn i bɔbɔ i ndɛ. Afin kpɛ sunman’n, kɛ ɔ́ kɛ́n i bɔbɔ i ndɛ’n ɔ se kɛ i yɛ ɔ ti “Sran wa’n” niɔn.​—Matie 8:20; 9:6; 20:18, 28.

?Blɛ benin nun yɛ ndɛ sɔ’n kpɛ́n su-ɔ? Blɛ mɔ Zezi wá bá mɔ ‘i ɲrun’n kpája ɲanɲanɲan’n,’ i nun yɛ ɔ́ kpɛ́n su-ɔ. Blɛ sɔ’n nun’n, ɔ nin anzi mun yɛ bé bá-ɔ. Yɛ “ɔ́ trɛ́n i famiɛn bia m’ɔ ti ɲanɲanɲan’n su.” Zezi w’a kan ndɛ sɔ’n le. Ɔ seli kɛ “Sran wa’n wo ɲanmiɛn ble’n su ɔ su ba. Ɔ le kwlalɛ dan, yɛ ɔ le ɲrun kpa.” Ɔ nin i anzi mun yɛ be ba-ɔ. ?Blɛ benin nun yɛ ɔ́ bá-ɔ? ‘Kɛ ɲrɛnnɛn’n ko wie cɛ’n,’ yɛ ɔ́ bá-ɔ. (Matie 24:29-31; Marki 13:26, 27; Liki 21:27) I sɔ’n kle kɛ e ɲrun lɔ yɛ sa sɔ’n kpɛ́n su-ɔ. ?I sin’n, ngue yɛ Sran wa’n wá yó-ɔ?

Zezi seli kɛ: “Kɛ Sran wa’n bá’n, [...] bé yíayía nvlenvle’m be kwlaa be nunfuɛ mun i ɲrun lɛ, kpɛkun ɔ́ bú sran’m be nun gúa be ngunminngunmin kɛ nnɛn tafuɛ’n bu bua nin boli’m be nun gua be ngunminngunmin’n sa. Yɛ ɔ́ fá bua mun síe i sa fama su, kpɛkun ɔ́ fá boli mun síe i sa bɛ su.”​—Matie 25:31-33.

?Ngue yɛ be nga be ti kɛ bua sa’n bé wá ɲɛ́n i-ɔ? Zezi seli kɛ: “Yɛ Famiɛn’n sé be nga be o i sa fama su’n be kɛ: ‘Amun mɔ min Si yrali amun su’n, amun bla be w’a di Famiɛn diwlɛ mɔ kɛ ɔ fin mɛn’n i bo bolɛ nun’n be fa sieli amun’n, i aja’n.’” (Matie 25:34) ?Ngue ti yɛ i sɔfuɛ’m be wun yó Famiɛn’n i fɛ-ɔ?

Famiɛn’n waan: “Awe kunnin min, amun mannin min like n dili. Nzuewe kunnin min, amun mannin min nzue n nɔnnin. N ti aofuɛ, amun sɔli min nun. Min wun ti kplɛn, yɛ amun mannin min tralɛ. N tɔli tukpacɛ, yɛ amun niannin min lika. Be wlali min bisua, yɛ amun ko niannin min osu.” Bua sɔ mun yɛle ‘sran kpa mun.’ Kɛ sran sɔ’m be usɛli i wafa nga be yoli sa kpa sɔ mun i su ndɛ’n, ɔ seli be kɛ: “Like nga amun yo mannin min niaan nga be o yɛ’n be nun kaan’n, min yɛ amun yo mannin min-ɔn.” (Matie 25:35, 36, 40, 46) Nán ɲanmiɛn su lɔ yɛ i sɔfuɛ’m be yoli sa kpakpa sɔ mun-ɔn. Afin tukpacifuɛ nunman lɔ, yɛ awe kunman sran lɔ. Ɔ maan sa kpakpa nga be yo mannin Klisi i niaan mun asiɛ’n su wa’n, i ndɛ yɛ ɔ kan-ɔn.

?Yɛ boli mɔ be sieli be bɛ su’n, be li? Zezi seli kɛ: “Yɛ [Famiɛn’n] sé be nga be o i sa bɛ su’n, be kɛ: ‘Amun mɔ be buli amun fɔ’n, amun jaso min wun lɛ, amun wɔ sin m’ɔ nuanman le’n, mɔ be fa sieli Suɛn tɔnfuɛ’n nin i mmusu mun’n, i nun. Afin awe kunnin min, sanngɛ amun a manman min like naan m’an di. Nzuewe kunnin min, sanngɛ amun a manman min nzue. N ti aofuɛ, sanngɛ amun a sɔman min nun. Min wun ti kplɛn, sanngɛ amun a manman min tralɛ. N tɔli tukpacɛ, sanngɛ amun a nianman min lika. Be wlali min bisua, sanngɛ amun a ko nianman min osu.’” (Matie 25:41-43) Sɛ be bu boli’m be fɔ kɛ ngalɛ’n sa’n, ɔ ti su. Afin ɔ fata kɛ be nian Klisi i niaan nga be o asiɛ’n su wa’n be lika kpa, sanngɛ b’a yoman sɔ.

Akoto’m be wunnin i wlɛ kɛ sɛ Zezi bu sran kun kɛ ɔ ti bua’n, sran sɔ’n kwla ɲan nguan m’ɔ leman awieliɛ’n. Sanngɛ sɛ ɔ bu sran kun kɛ ɔ ti boli’n, bé núnnún sran sɔ’n. Zezi seli be kɛ: “Yɛ [Famiɛn’n] tɛ́ be su kɛ: ‘Nanwlɛ, ń kán klé amun kɛ like nga amun a yoman b’a manman min niaan nga be o yɛ’n be nun kaan’n, min yɛ amun a yoman b’a manman min-ɔn.’ Sran sɔ’m bé wú, yɛ be su ɲanman nguan kun mlɔnmlɔn. Sanngɛ sran kpa’m be liɛ’n, bé ɲán nguan m’ɔ leman awieliɛ’n.”​—Matie 25:45, 46.

Ndɛ nga Zezi i akoto’m be usɛli i’n, i su tɛlɛ’n yó maan bé bú be klun lɔ bé nían sɛ akunndan nga be bu i titi’n ti kpa-o. Asa ekun’n, bé nían sɛ ninnge nga be yo’n be ti kpa-o.